1363.03.06

روزشمار جنگ سال 1363 1363.03.06
نام‌های دیگر	شش خرداد
تاریخ شمسی	1363.03.06
تاریخ میلادی	27 مه 1984
تاریخ قمری	25 شعبان 1404

1360.03.06

1361.03.06

1362.03.06

1364.03.06

1365.03.06

1366.03.06

1367.03.06

گزارش - 1

1. شهر آبادان و نوار مرزی آن همانند روزهای گذشته بهصورت پراکنده زیر آتش سلاحهای سنگین ارتش عراق قرار داشت. براثر این گلولهباران در شهر آبادان، 4 منزل مسکونی، 4 مغازه و یک حسینیه آسیب دید و 2 فقره آتشسوزی به وقوع پیوست که با تلاش مأموران آتشنشانی خاموش شد. در گلولهباران مناطق مسکونی و عملیاتی آبادان 4 نظامی مجروح شدند. امروز همچنین ارتش عراق در اطلاعیه نظامی خود مدعی شد که نیروهای ایرانی «دیشب و امروز دو شهر بصره و خورمال و حومه آنها را زیر آتش توپخانه سنگین خود قرار داده که دراثر این حمله دشمن خساراتی به تعدادی از تأسیسات غیرنظامی وارد شده است.» ارتش عراق در این اطلاعیه اشارهای به میزان تلفات و خسارات این حملات و نیز محل اصابت گلولهها نکرده است.

گزارش - 2

2. امروز در کرند غرب، عناصر مسلح غیرقانونی در دو نوبت علیه خودروهای سپاه کمین کرده و با تیراندازی بهسوی آنها 2 نفر را مجروح کردند. به گزارش فرماندهی منطقه 7 سپاه پاسداران امروز صبح، یک دستگاه خودروی سپاه که از کرند عازم منطقه مقر سایت بود، در منطقه چالومیری هدف حمله 4 فرد مسلح که 2 نفر آنها کرد و 2 نفر دیگر از ایل قلخانی بودند، قرار گرفت. مهاجمان ابتدا خودرو را متوقف و سپس بهسوی آن تیراندازی کردند. در این درگیری یکی از افراد سپاه که مجروح شده بود بههمراه 2 نفر دیگر به اسارت گرفته شدند. مهاجمان فهرستی از مسئولان سپاه کرند را به این افراد نشان داده و گفتند: «ما همه شما را اعدام خواهیم کرد.» اما در همین هنگام، صدای تیراندازی گستردهای به گوش رسید و مهاجمان به گمان اینکه نیروهای سپاه منطقه را محاصره کردهاند، گروگانهای خود را رها کرده و از منطقه متواری شدند. در حادثه مشابهی در سه کیلومتری همین منطقه، گروه دیگری از عناصر ضدانقلاب به خودروی مسئول مقر سایت حمله کردند. سپاه کرند در گزارشی از این درگیری اعلام کرد: «مسئول مقر سایت بههنگام برگشت از سپاه کرند در مسیر خود بهسمت سایت مورد حمله قرار میگیرد. 40 الی 50 نفر دوروبر ماشین را گرفته و یکی از آنها جلوی خودروی سپاه را به رگبار میبندد. چهار تیر به کتف و گلولهای به پای او اصابت و استخوان پا را خرد میکند. وی به بسیجی که در کنارش بود میگوید با دست پدال گاز را فشار دهید. در این هنگام [مهاجمان] یک گلوله آر.پی.جی بهسوی ماشین شلیک میکنند که اصابت نمیکند. نارنجکی بهسوی ماشین پرتاب میکنند که خسارات زیادی نداشت. درحالیکه یکی از آنها داد میزد که راننده مسئول سایت است او را بزنید، ماشین بهسرعت از منطقه خطر دور شده و به سیاهچادرها که مقر سپاه است، میرسد.» براساس گزارشهای دریافتی، دو نفر از سلطنتطلبان که مدتها قبل به عراق پناهنده شده بودند، اخیراً بههمراه عدهای دیگر از عناصر گروههای مسلح غیرقانونی ازطریق مرز پاوه وارد ایران شده و به منطقه قصرشیرین رفتهاند و با برخی از عناصر ایل قلخانی و سایر گروههای ضدانقلاب در منطقهای که امروز دو درگیری مذکور اتفاق افتاد، به فعالیتهای راهزنانه و خرابکارانه دست میزنند. علاوهبر وقایع مذکور، امروز نیروهای ژاندارمری یک مین ضدتانک و یک مین ضدنفر را که افراد وابسته به گروههای مسلح غیرقانونی در جاده پایگاه شهید سپاهی از توابع مهاباد، کار گذاشته بودند، کشف و خنثی کردند. همچنین امروز در جنوب سقز، یکی از عناصر حزب دمکرات با یک قبضه تفنگ سیمونوف روسی و تعدادی فشنگ به پایگاه مولانآباد مراجعه و خود را تسلیم کرد.

گزارش - 3

3. اولین دوره مجلس شورای اسلامی پس از چهار سال فعالیت و بررسی بیش از 800 طرح و لایحه و تصویب نیمی از آنها، امروز به کار خود پایان داد. در آخرین روز کاری دوره اول مجلس شورای اسلامی، حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در سخنانی با اشاره به شکلگیری مجلس در دومین سال پیروزی انقلاب اسلامی، آن را از افتخارات انقلاب دانست و درمورد عملکرد آن گفت: «در طول چهار سال گذشته، بیش از 800 لایحه و طرح در مجلس مطرح شد که حدود نصف آن در مجلس مورد بحث و بررسی قرار گرفت و تصویب شد؛ تعدادی از آنها بحث شد، نیمهکاره مانده یا مسکوت گذاشته شد و بخشی از آنها ازسوی دولت پس گرفته شده است.» رئیس مجلس شورای اسلامی در ارزیابی نمایندگان نیز اظهار کرد: «درمجموع، نمایندگان این دوره افرادی مسلمان، انقلابی، مردمی و دلسوز و پرکار برای مردم و انقلاب بودند.» نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز در آخرین روز کاری خود ضمن بررسی موضوعات مختلف طرح خدمت وظیفه عمومی، طرح و تبصره یک آن را بدین نحو تصویب کردند: «باتوجهبه اصل 151 قانون اساسی، واحد بسیج مستضعفان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی موظف است دراسرعوقت امکانات آموزش نظامی اتباع اناث دولت جمهوری اسلامی ایران را با رعایت کلیه موازین شرعی فراهم آورد. این آموزش برای بانوان الزامی نیست.» یادآوری میشود نمایندگان اولین دوره مجلس شورای اسلامی چهار سال پیش و با رأی مستقیم مردم انتخاب شدند و در این مدت، مسئولیت قانونگذاری و نظارت بر حسن اجرای آن را برعهده داشتند. در دوره فعالیت این مجلس، جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شروع شد و بزرگترین بحران سیاسی کشور به وقوع پیوست. نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تصویب قوانین و انجام اقداماتی در روند جنگ تحمیلی مؤثر بودند. روزنامه جمهوری اسلامی در مروری بر اقدامات اولین دوره مجلس شورای اسلامی رأی به بیکفایتی سیاسی رئیسجمهور بنیصدر را از مهمترین اقدامات مجلس دانسته و درمورد تأثیر عزل بنیصدر بر جنگ تحمیلی نوشته است: «رأی به عدمکفایت سیاسی بنیصدر باعث گشودهشدن سرفصل جدیدی در انقلاب اسلامی در تمام زمینههای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی گردید. این اقدام نهتنها آغازگر حرکت جدیدی درجهت پاکسازی زنگارها و ناپاکیها از وجود انقلاب اسلامی ایران بود، بلکه آثار و پیامدهای آن در جنگ تحمیلی نیز نمودار گشت و توان بالقوه رزمندگان اسلام را به بالفعل مبدل ساخت.» اقدام مهم دیگر مجلس شورای اسلامی تصویب لایحه تأمین حقوق ازکارافتادگان و عائله تحت تکفل جانبازان و شهدای انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و پرداخت حقوق و مزایای مجروحان جنگ تحمیلی و معلولان انقلاب اسلامی ایران بود. آنها بزرگترین پشتوانه انقلاب اسلامی هستند و نقش اساسی در مقابله با دشمن دارند و مجلس شورای اسلامی با حمایت از این قشر عملاً از رزمندگان در جبهههای جنگ حمایت کرده است.

گزارش - 4

4. وزیر امور خارجه اتریش اروین لانک، که روز گذشته در رأس یک هیئت سیاسی و اقتصادی وارد تهران شده است، امروز با رئیسجمهور، نخستوزیر و وزیر امور خارجه ایران دیدار و گفتوگو کرد. در دیدار وزیر امور خارجه اتریش با رئیسجمهور، آیتالله خامنهای از پیام دوستانه رئیسجمهور اتریش تشکر و بر گسترش روابط دو کشور تأکید کرد. وی گفت: «سیاست جمهوری اسلامی ایران سیاست عدموابستگی به قطبهای قدرت جهانی است و کشورهایی که در موضع بیطرفی قرار دارند، در روابط سیاسی ما در اولویت هستند. به همین جهت، زمینه گسترش روابط تجاری، فنی و سیاسی در زمینههای مختلف با کشور اتریش وجود دارد.» رئیسجمهور با اشاره به موضعگیری درست اتریش در قبال استفاده عراق از سلاحهای شیمیایی در جنگ تحمیلی افزود: «ما معتقدیم اگر یک موضعگیری درست حقبینانه دربرابر تجاوزهای گوناگون در همه عالم به دور از ملاحظات سیاسی وجود داشته باشد، میزان این تجاوزات کم خواهد شد.» آیتالله خامنهای درمورد علل تداوم جنگ نیز گفت: «یکی از علل ادامه جنگی که بر ما تحمیل شده، این است که دولتهایی که میتوانستند این تجاوز آشکار را محکوم کنند، موضع قاطع خود را اعلام نکردند.» همچنین امروز وزیر امور خارجه اتریش با میرحسین موسوی نخستوزیر، دیدار و درخصوص گسترش روابط دو کشور با وی گفتوگو کرد. اروین لانک با اشاره به سیاست بیطرفی کشورش، آن را در راستای سیاست استقلالطلبانه جمهوری اسلامی ایران دانست و بر گسترش روابط اقتصادی، تجاری و صنعتی دو کشور تأکید کرد. وی ضمن برشمردن راههای توسعه روابط اقتصادی دو کشور، از گسترش بحران در خلیجفارس ابراز نگرانی کرد. موسوی نیز با تشریح اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، بر گسترش روابط دو کشور تأکید و درمورد نگرانی اتریش از اوضاع خلیجفارس اظهار کرد: «ما از اول انقلاب، براساس اعتقادات خود در پی برقراری صلح و صفا و تفاهم و دوستی در منطقه بودیم، اما برخی از کشورهای منطقه نهتنها به خیرخواهی ما توجهی نکردند، بلکه همواره به شکلهای مختلف از تجاوز رژیم عراق به ایران دفاع کردهاند.» وی ریشه اصلی مشکلات منطقه را رژیم صدام دانست و افزود: «حفظ رژیم صدام در منطقه خلاف صلح است و ملت ما نمیتواند آینده منطقه را به دست تصادف بسپارد. ازنظر ملت ما جنایات صدام غیرقابل چشمپوشی است و باوجود آن، صلح عملی نخواهد بود.» وزیر امور خارجه اتریش، که بهعنوان اولین وزیر امور خارجه کشورهای اروپایی پس از انقلاب اسلامی از ایران دیدار میکند، درخصوص هدف سفر خود تصریح کرد: «دلیل اصلی سفر من به ایران انجام تبادلنظر سیاسی با مقامات ایرانی و تعمیق روابط دو کشور بوده و به نظرم در هر دو مورد نتیجه مطلوبی حاصل شد.» علیاکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران نیز در دیدار با همتای اتریشی خود گسترش روابط دو کشور را از نتایج این سفر دانست و با اشاره به سفر وزیر بازرگانی و صنایع اتریش به تهران و گفتوگوی وی با مقامات اقتصادی ایران گفت: «روابط تجاری، اقتصادی و صنعتی دو کشور رابطهای نسبتاً توسعهیافته است و اکنون تلاش هر دو کشور بر گسترش هرچه بیشتر این روابط است. درحالحاضر، 1200 نفر از دانشجویان ما در اتریش در رشتههای صنعتی و تکنولوژی کشاورزی تحصیل میکنند که نشاندهنده مناسبات خوب دو کشور است.» وزیر امور خارجه اتریش در پاسخ به پرسشی درخصوص استفاده عراق از سلاحهای شیمیایی گفت: «بدیهی است که ما این کار را مغایر با قراردادهای بینالمللی میدانیم و صدراعظم اتریش در سوئیس مخالفت اتریش را با این اقدام اعلام کرد.» وی با اشاره به انتقال تعدادی از مصدومان شیمیایی ایران به وین گفت: «متأسفانه پزشکان ما نتوانستند در تمام زمینهها به معالجه آنها بپردازند.» اروین لانک درمورد سفر خود به تهران و مواضع رهبران ایران اظهار کرد: «در تهران احساس نکردم که آنها میخواهند مواضع من درمورد جنگ را تحتتأثیر قرار دهند. ضمن اینکه آنها به وضوح اعلام کردند که خیال ندارند جنگ را گسترش دهند. رهبران ایران منافع خود را در کشتیرانی تجاری آزاد در خلیجفارس بهصراحت ابراز داشته و ازنظر آنها پایان جنگ منوط به مجازات متجاوزین و پرداخت غرامت میباشد.» گفتنی است اروین لانک وزیر امور خارجه اتریش، جزو معدود مقامات کشورهای اروپایی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی از تهران دیدار میکند. وی ماه گذشته از کویت دیدار کرد و رهبران این کشور از لانک خواستند که به پایان جنگ ایران و عراق کمک بکند.

گزارش - 5

5. همزمان با طرح موضوع حملات هوایی به کشتیها در خلیجفارس در مجامع بینالمللی و تلاش دولتهای عضو شورای همکاری خلیجفارس برای بررسی هرچه زودتر طرح پیشنویس قطعنامه پیشنهادی خود در شورای امنیت سازمان ملل، وزارت امور خارجه عراق با صدور بیانیهای جمهوری اسلامی ایران را مسئول حملات در خلیجفارس معرفی و با احضار نمایندگیهای دیپلماتیک کشورهای عضو شورای امنیت در بغداد، مواضع عراق را در قبال تحولات خلیجفارس تشریح کرد. وزارت امور خارجه عراق با ادعای اینکه منتهاالیه شمالغربی خلیجفارس منطقه جنگی است، درمورد آمدوشد کشتیها به این منطقه هشدار داد و آن را ناشیاز طولانیشدن جنگ اعلام کرد و افزود: «عراق صراحتاً اعلام کرده است که منطقه محدودی در منتهاالیه بخش شمالغربی خلیج عربی [فارس] یک منطقه عملیاتی نظامی بوده و درمورد تردد کشتیها در این منطقه هشدار داده است. مالکان کشتیها و دریانوردان پیشاپیش متوجه هستند که عدمتوجه به این هشدار، کشتیهایشان را در معرض خطر قرار میدهد که از پیامدهای طولانیشدن جنگ میباشد و مسئولیت آن متوجه رژیم ایران است.» وزارت امور خارجه عراق در این بیانیه بدون اشاره به حملات روزهای گذشته این رژیم در خلیجفارس مدعی شد عراق از حامیان حفظ امنیت و ثبات در منطقه بوده و نگران تهدید آزادی دریانوردی ازسوی ایران است. «عراق با پذیرش قطعنامه 540 شورای امنیت چند ماهی است که از حمله به کشتیهایی که به بنادر ایران رفتوآمد میکنند، خودداری کرده است. به این دلیل که به تلاشهای دیپلماتیک زمان کافی بدهد تا ایران را به پذیرش قطعنامه مزبور ترغیب نمایند.» عراق بااینکه از زمان شروع جنگ، ترددی در خلیجفارس ندارد، در بیانیه خود با اشاره به عملیات سه ماه قبل ایران (عملیات خیبر)، ادعا کرده است: ایران ازطریق این عملیات بهدنبال محرومکردن عراق از حق استفاده از آزادی تجاری و دریانوردی در خلیجفارس بوده و بههمیندلیل عراق منطقه جنگی را به قسمتهای وسیعی از سواحل ایران گسترش داده است و «محاصره بنادر ایران را بهعنوان یک اقدام دفاعی و بازدارنده، تنگتر کرده است و با هرگونه اقدام ایران علیه کویت و عربستان مقابله خواهد کرد.» همچنین دولت عراق رؤسای نمایندگیهای دیپلماتیک کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل در بغداد را به وزارت امور خارجه احضار و مواضع عراق را در قبال تحولات خلیجفارس تشریح و ایران را عامل ناامنی منطقه معرفی کرد. رادیو صوتالجماهیر با اعلام این خبر درخصوص مسائل مطرحشده در این ملاقات گفت: «مقامات عراق به رؤسای این نمایندگیها عواقب درهمآمیختن تجاوز علنی ایران و حملات آن به کشتیهای دو کشور عربی خلیجی که در درگیری مسلحانه طرف نیستند، [را متذکر شدند] و وقوع این حملات در آبهای بیطرف و دور از منطقه جنگی و ادامه حملات عراق برای مقابله با اقدامات ایران را تشریح کرده و توضیح دادند که درصورت تداوم جنگ، ایران باید نتایج آن را بپذیرد.»

گزارش - 6

6. رادیو بغداد دو کشور لیبی و سوریه را بهدلیل حمایت از جمهوری اسلامی ایران مورد حمله قرار داد و با ادبیاتی سخیف گفت: «حافظ اسد به پاس خوشرقصیها و خوشخدمتیهایش به حکام تهران، سالانه یک میلیون [بشکه] نفت مجانی از ایران دریافت میکند و در ازای آن اقدام به بستن خط لوله نفتی عراق به دریای سرخ کرده است.» این رادیو مدعی شد این سیاست در آینده نزدیک شکست خواهد خورد و ما این مراحل سخت و بحرانی را پشت سر خواهیم گذاشت. همچنین رادیو بغداد با حمله شدید به رهبران لیبی و سوریه، بار دیگر جمهوری اسلامی ایران را به تشدید حملات در خلیجفارس تهدید کرد: «ما همانطور که قادریم هر هدفی را در خلیجفارس نابود کنیم و نگذاریم کشتیها به سواحل جنوبی ایران نزدیک شوند، با همان دقت قادریم هر هدفی را در داخل ایران مورد حمله قرار دهیم تا تهران بهجای امید به بیگانگان به سر عقل آید و تن به صلح و آشتی دهد تا بیش از این متحمل خسارات زیانبار و غیرقابل جبران نشود.»

گزارش - 7

7. تورگوت اوزال نخستوزیر ترکیه، امروز برای دیدار با مقامات عراق در رأس یک هیئت سیاسی و اقتصادی وارد بغداد شد. سفر هیئت ترکیه به عراق چهار روز ادامه خواهد داشت و در این مدت درمورد روابط دو کشور و موضوع جنگ ایران و عراق بحث و گفتوگو خواهد شد. اوزال در فرودگاه آنکارا درمورد جنگ ایران و عراق اظهار کرد: «موضع ترکیه دراینمورد روشن است. ما مصمم به انجام هر تلاشی در حیطه امکانات خود هستیم تا پایانی سریع بر این جنگ فراهم کنیم.» وی تصریح کرد که در این سفر مسئله امنیت کشتیهای ترکیه در خلیجفارس با مقامات عراقی مطرح و مناسبات اقتصادی و بازرگانی دو کشور بررسی خواهد شد تا برای تحکیم آن اقدام شود. اوزال این سفر را در ادامه دیدارهای خود از چند کشور اسلامی بهمنظور تحکیم پیوندهای دوستی اعلام کرد. نخستوزیر ترکیه که تاکنون از ایران، پاکستان و لیبی دیدن کرده است امروز بهمنظور گفتوگو با رهبران عراق درمورد جنگ 44 ماهه و روابط دوجانبه وارد بغداد شد. طه یاسین رمضان معاون نخستوزیر عراق بههمراه وزیر بازرگانی این کشور در فرودگاه بغداد از اوزال و هیئت همراه وی استقبال کردند. آسوشیتدپرس درباره این سفر گزارش داد: «عراق درحالحاضر، روزانه ازطریق خط لولهای که از ترکیه میگذرد، 800 هزار بشکه نفت صادر میکند و امکان افزایش صادرات نفت عراق ازطریق خط لوله ترکیه ازجمله موضوعاتی است که در مذاکرات مقامات رسمی دو کشور طرح خواهد شد.»

گزارش - 8

8. نظام سیاسی و وضعیت اقتصادی و اجتماعی عراق با جنگ ارتباط مستقیم دارد و بهشدت بر آن تأثیر گذاشته و از آن متأثر میشود. روزنامه امریکایی واشنگتن تایمز در گزارشی از عراق به بررسی این تأثیرات متقابل پرداخته است. گزارشگر واشنگتن تایمز با بیان اینکه یک نظام سیاسی استبدادی در عراق وجود دارد که صدام در سالهای گذشته آن را تثبیت کرده، نوشته است: «تابلوهای بزرگ و پررنگ و روغن چهره صدام در کنار جادهها و خیابانهای عراق به جمعیت 14 میلیونی این کشور خاطرنشان میسازد که او رهبر عالیقدر و تامالاختیار این کشور است. صدام حسین هرگاه که با محافظین خود به مسافرت میرود جمعیتهای عراقی و هواداران او برایش کف میزنند و هلهله میکنند. صدام با بیرحمی تمام مخالفین خود را ریشهکن کرده است و به گفته خودش، خود را تنها دربرابر خدا مسئول سرنوشت عراق میداند.» روزنامه واشنگتن تایمز با اشاره به خطاهای رژیم صدام در جنگ ایران و عراق، درمورد تأثیر این جنگ بر وضعیت داخلی عراق آورده است: «عراق در جنگ خود با ایران خطاهای سیاسی و نظامی زیادی داشت و طبق برآوردهای غیررسمی حدود یکصد هزار نفر کشته و اسیر داده است. این خطاها میتوانست انسان ضعیفتری را به نابودی بکشاند. اما صدام تا کنون توانسته است از مهلکهها و ناآرامیهای زیادی بگریزد.» این روزنامه ضمن یادآوری هزینه زیاد جنگ، میزان بالای ساختوساز در عراق را تعجبآور خوانده و با اشاره به ذخایر ارزی عراق و کمکهای دولتهای عرب منطقه افزوده است: «در بغداد، پایتخت کشوری که درحال جنگ است، چیزی که آدم را شگفتزده میکند، پروژهها و طرحهای خانهسازی درحال اجرا است. آخرین عملیات پلگذاری بر روی رودخانه دجله در شرف اتمام است و عملیات عظیم جادهکشی و طرحهای آبیاری در بسیاری از نقاط کشور در جریان است. باوجوداین، تأثیرات جنگ در اقتصاد عراق زیاد است. زمانی که جنگ آغاز شد، تولید نفت عراق 3 میلیون و 700 هزار بشکه در روز بود و این کشور 35 میلیارد دلار ذخیره ارزی داشت. ولی در کل، درحالحاضر، عراق کمتر از یک میلیون بشکه نفت در روز ازطریق خط لوله ترکیه صادر میکند و تاکنون نیز حدود 41 میلیارد دلار از کشورهای عرب کمک دریافت کرده است.» به نوشته روزنامه واشنگتن تایمز، صدام حسین بخشی از بغداد را با ساختمانهای مدرن و چشمنواز پر کرده است، اما از یک سال گذشته تاکنون، در فعالیتهای اقتصادی عراق نقصان قابلتوجهی روی داده است و هنوز هم 2 میلیون کارگر خارجی، که اکثر آنها کارگران غیرماهر مصری هستند، در عراق مشغول کارند. این روزنامه درمورد اهداف منطقهای رئیسجمهور عراق و سرکوبهای خونین در داخل عراق نوشته است: «صدام در 47 سالگی امید آن را در سر میپروراند که بهجای جمال عبدالناصر رهبر جهان عرب بشود. ... در ابتدای قدرتگیری حزب بعث در عراق، رژیم صدام مخالفان را در ملأعام به دار میآویخت، زندانها مملو از زندانیان سیاسی بود و اجساد آنها در آبهای کانالها غوطهور میشد، ولی اکنون روش صدام حسین با ملاحظه بیشتری همراه است. صدام همانند سایر رهبران عرب دشمنانی دارد، اما صدایی از کسی برنمیخیزد.» واشنگتن تایمز با اشاره به دوستی عمیق میان صدام و رهبران شوروی به تلاش صدام برای مستقل نشاندادن خود در داخل عراق پرداخته و افزوده است: «بهرغم دوستی و همکاری عراق و شوروی، صدام حسین خود را دستنشانده هیچ کسی مخصوصاً مسکو نمیداند. رهبر عراق یک حکومت خودکامه ایجاد کرده و نفر دوم آن که طه یاسین رمضان است فقط مجری اوامر صدام است. باوجوداین، رژیم صدام میکوشد در شمال عراق از کردهای میانهرو به رهبری جلال طالبانی حمایت کرده و آنها را با وعده خودمختاری به همکاری با دولت مرکزی بکشاند. کاری که زمینههای آن تاحدودی فراهم شده است.»

گزارش - 9

9. بهدنبال تشدید بحران در خلیجفارس و افزایش فشارها بر دولتهای غربی برای جلوگیری از اعزام کشتی به این منطقه، تعداد کشتیهایی که در دهانه خلیجفارس صف کشیدهاند، بهشدت افزایش یافته است و در داخل خلیجفارس نیز بنادر بحرین - که از منطقه جنگی فاصله بیشتری دارند - به مسیری برای آمدوشد کشتیها تبدیل شدهاند. منابع کشتیرانی در منطقه تعداد کشتیهایی را که در نزدیکی سواحل امارات متحده عربی در بنادر فجیره و خورفکان لنگر انداختهاند، بین 25 تا 60 فروند کشتی تخمین زدهاند، این درحالی است که این تعداد در هفته قبل فقط 9 فروند بود. کشتیها در انتظار دریافت دستور برای ورود به آبهای خلیجفارس و حرکت بهسوی پایانههای نفتی کویت و احتمالاً ایران میباشند. بیشتر این کشتیها که در دهانه خلیجفارس منتظر برقراری آرامش نسبی در منطقه هستند، در یونان به ثبت رسیدهاند و پرچم این کشور را دارند. رادیو بیبیسی درمورد آمدوشد کشتیها در منطقه به نقل از سخنگوی یک شرکت استرالیایی که بیشتر برای شرکتهای امریکایی تکزاکو و شروان کار میکند، گزارش داد: «به کشتیهای این شرکت گفته شده است که به بخش شمالی خلیج [فارس] نروند.» روزنامه کویتی الانباء نیز در گزارشی نوشت: «صندوق بیمه عربی برای مخاطرات جنگی حق بیمه کشتیهایی را که به این منطقه وارد شوند را سه برابر افزایش داده است.» عبدالعزیز حسین یک مقام بلندپایه کویتی نیز گفت: «حملات اخیر بر نفتکشها بیتردید بر عملیات صادرات نفت این کشور تأثیر گذاشته است.» خبرگزاری رویتر در گزارشی از وضعیت خطوط کشتیرانی در خلیجفارس و اقدامات ایران و عراق نوشت: «درحالیکه ایران با تلاشهای عراق بهمنظور دور نگه داشتن کشتیها از پایانه نفتی خارک در بخش شمالی خلیجفارس بهشدت مقابله میکند، از کشیدهشدن این جنگ 44 ماهه به مناطق ساحلی بحرین در بخش جنوبغربی خلیجفارس نشانههای کمی مشاهده میشود. هر دو طرف موشکهای خود را بهسوی خطوط کشتیرانی در خلیجفارس نشانه گرفتهاند. عراق این حملات را مورد تأیید قرار داده است درحالیکه ایران انجام هرگونه حملهای را به کشتیها تکذیب کرده است.» این خبرگزاری به نقل از منابع دیپلماتیک مدعی شد هواپیماهایی که نفتکشها را در سواحل عربستان و کویت هدف قرار دادهاند به ایران تعلق داشتهاند و بههمیندلیل پس از این حملات، بندر بحرین بیش از گذشته برای انجام امور مربوط به حملونقل مورد استفاده قرار گرفته است. کشتیهای بزرگ در سواحل بحرین محمولههای خود را به کشتیهای کوچکتر که آسیبپذیری کمتری دربرابر این نوع حملات دارند، انتقال میدهند.

گزارش - 10

10. رهبر کاتولیکهای جهان امروز از رهبران ایران و عراق خواست به جنگ خلیجفارس پایان دهند. خبرگزاری کویت نیز با انتشار کتابی تلاشهای انجامشده برای میانجیگری در جنگ ایران و عراق را تشریح کرد. پاپ ژان پل دوم رهبر کاتولیکهای جهان، هنگام بازدید از شهر باستانی ویتربو در 75 کیلومتری شمال رم، در حضور هزاران تن از طرفداران خود گفت: «جنگ ایران و عراق روزبهروز شدت بیشتری یافته و تلفات و ضایعات بیشتری به بار میآورد. گفته میشود طی چهار سال گذشته، 300 هزار نفر از طرفین کشته شدهاند که باعث اندوهگینشدن زندگی هر دو ملت شده است.» پاپ با اشاره به تحولات خلیجفارس اضافه کرد: «این منازعهای است که ممکن است گسترش یافته و به کشورهای همسایه کشیده شود و حتی بحرانهای جدیتری را به وجود آورد. شعلههای چنین منازعهای دامنگیر تمام منطقه شده و شاید انعکاس غیرقابل کنترلی داشته باشد. ما باید دعا کنیم خداوند تمام مقامات و مسئولین را هدایت کند تا یک تلاش مصمم حسننیت را که میتواند صلح را بین دو ملت برادر، که بدون تردید تاکنون خواستار غلبه بر مشکلات بودند، به انجام برساند.» همچنین خبرگزاری رسمی کویت، کونا، مجموعه فعالیتهای میانجیگرانه کشورها و سازمانهای مختلف در جنگ ایران و عراق را درقالب کتابی با عنوان پرونده مخصوص مساعی جمیله برای متوقفکردن جنگ میان عراق و ایران منتشر کرد. در مقدمه این کتاب که به قلم برجس حمود البرجس مدیرکل خبرگزاری کویت، نوشته شده ضمن اشاره به طولانیشدن جنگ و بیتوجهی جامعه بینالملل به آن و نیز بینتیجهبودن میانجیگریهای سازمانها، جنبشها و کشورهای دوست، آمده است: «ما با گردآوری گزارشهای مربوط به میانجیگری در جنگ ایران و عراق قصد داریم نقشی در یادآوری این مطلب داشته باشیم که این جنگ خانمانسوز باید پایان گیرد. این جنگ نباید بیش از این ادامه یابد، زیرا درحالحاضر، به صورتی درآمده است که ممکن است شعلههای آن دامنگیر همه کشورها شود. جهان باید یک نقش مثبت و فعال در متوقفکردن آن بازی کند.» این کتاب که جمهوری اسلامی ایران را به بیتوجهی به میانجیگریها متهم کرده و این کشور را عامل تداوم جنگ دانسته است، آغاز جنگ تحمیلی را روز 22 سپتامبر 1980 برابر با 31 شهریور 1359 اعلام کرده و افزوده است: جنگ روزی شروع شد که هواپیماهای عراقی چند فرودگاه ایران را مورد حمله قرار دادند. این درحالی است که معمولاً منابع عراقی روز آغاز جنگ را 4 سپتامبر 1980 و درگیری در پاسگاههای مرزی عنوان میکنند. کتاب مذکور ضمن اشاره به تلاشهای صورتگرفته برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق، درخواستهای ساده و بدون پشتوانه مقامات کشورهای مختلف درمورد پایان جنگ را با عنوان تلاشهای میانجیگرانه طرح کرده است؛ برخی از مهمترین این موارد بدین شرح است: o اعلام آمادگی کشورهای اسلامی برای اعزام هیئتی به ریاست ضیاءالحق رئیسجمهور پاکستان و عضویت حبیب شطی دبیرکل کنفرانس اسلامی، به ایران و عراق. o صدور بیانیه شورای امنیت در 24 سپتامبر 1980 (2 مهر 1359) درمورد ضرورت متوقفکردن جنگ و تشکیل جلسات متعدد شورای امنیت درخصوص جنگ ایران و عراق. o ارسال نامههایی از رئیس شورای امنیت در تاریخ 26 سپتامبر 1980 (4 مهر 1359) به رؤسای جمهوری ایران و عراق و تشکیل جلسه شورای امنیت. o دیدار ضیاءالحق از ایران و عراق در تاریخ 27 سپتامبر 1980 (5 مهر 1359) و مخالفت ایران با طرح سازمان کنفرانس اسلامی و توقف کار کمیته مساعی جمیله. o تشکیل سومین اجلاس سران کشورهای اسلامی در 25 ژانویه 1981 (5 بهمن 1359) و تشکیل کمیته مساعی جمیله و ورود هیئت مزبور به ایران در 28 فوریه 1981 (9 اسفند 1360)، مخالفت ایران با میانجیگری و اعلام شرایط ایران توسط بنیصدر و صدور بیانیه کمیته مساعی جمیله درمورد میانجیگری و پیشنهاد این کمیته برای برقراری صلح بین ایران و عراق و آزادی کشتیرانی. o اعزام اولاف پالمه به عراق و ایران در نوامبر 1980 (آبان 1359) به نمایندگی از دبیرکل سازمان ملل و تلاش برای جلب توافق مقامات دو کشور برای برقراری صلح. o موافقت عراق با پیشنهاد کمیته مساعی جمیله سازمان کنفرانس اسلامی. o میانجیگری ناکام یاسر عرفات و دیدار سهروزه وی از تهران. o اعزام وزیر امور خارجه کوبا به ایران به نمایندگی از جنبش عدمتعهد و دیدار وی از عراق و ایران. o دیدار مجدد اولاف پالمه از ایران و عراق و مخالفت ایران با توقف جنگ. o ازسرگیری مساعی جنبش عدمتعهد و اعلام دیدار هیئت اعزامی این جنبش از ایران و عراق و پیام سکوتوره (رئیس وقت جنبش عدمتعهد) برای پایاندادن به جنگ. o پیشنهاد سازمان کنفرانس اسلامی درمورد آتشبس و متوقفکردن جنگ. o اعلام آمادگی امارات متحده عربی درمورد میانجیگری در جنگ و دیدار مسئولان ایرانی از امارات و ملاقات با شیخ زاید. o اظهارات وزیر امور خارجه کویت درباره توجه و اهتمام شورای همکاری خلیج (فارس) به یافتن راهحل برای پایاندادن به جنگ. o نامه امیر کویت به رهبران شوروی، امریکا، چین، فرانسه و انگلستان در آوریل 1983 (فروردین 1362) درمورد جنگ. o دیدار وزیران امور خارجه کویت و امارات از تهران و بغداد در 16 مه 1983 (26 اردیبهشت 1362). o بیانیه شورای همکاری خلیجفارس در پایان سومین جلسه وزرای امور خارجه این شورا در ریاض در 21 مه 1983 (31 اردیبهشت 1362) درمورد جنگ و اظهار امیدواری درباره موافقت ایران با میانجیگریها و برقراری صلح در منطقه. o اعلام شکست میانجیگری شورای همکاری خلیجفارس در جنگ. o دیدار شیخ زاید رئیس امارات، از بغداد و دمشق در تاریخ 9 اکتبر 1983 (17 مهر 1362) برای پایاندادن به اختلافات عراق و سوریه و یافتن راهی برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق. o درخواست امیر کویت از خانم گاندی مبنیبر تلاش برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق 2 مارس 1984 (12 اسفند 1362) و اذعان وی به برقراری تماس با رهبران ایران و عراق و ادامه تلاش جنبش عدمتعهد برای پایاندادن به جنگ. o دهمین جلسه شورای همکاری خلیجفارس و اعلام آمادگی این شورا برای میانجیگری در جنگ ایران و عراق 7 مارس 1984 (17 اسفند 1362). گفتنی است خبرگزاری کویت در این کتاب بدون توجه به کمکهای گسترده اعراب به عراق، به تلاشها، مواضع و اقدامات کشورهای عرب در قبال جنگ ایران و عراق پرداخته و تأکید کرده است که عراق همواره از پیشنهادهای صلح استقبال کرده و ایران به مخالفت با آن پرداخته است.

گزارش - 11

11. همزمان با ابراز نگرانیها از گسترش جنگ در خلیجفارس، دولتهای امریکا و شوروی در آستانه ارسال سازوبرگهای نظامی بیشتر به عراق و عربستان هستند. دولت ریگان باوجود ابراز نگرانی رژیم صهیونیستی از ارسال و فروش سلاحهای پیشرفته به کشورهای عربی، درحال بررسی فروش 400 فروند موشک پیشرفته ضدهوایی استینگر و تعدادی هواپیمای سوخترسان سی135 به عربستان است. تحلیلگران غربی بر این باورند که دولت امریکا درحالحاضر برای تضمین صدور نفت از منطقه به مداخله نظامی در خلیجفارس دست نخواهد زد، اما با تأمین تعدادی هواپیمای سوخترسان و موشکهای پیشرفته ضدهوایی، که برای مقابله با حملات هوایی کارایی بسیار بالایی دارند، به عربستان کمک خواهد کرد تا از موضع قدرت با حملات هوایی احتمالی ایران مقابله کند. هواپیماهای سوخترسان به جنگندههای اف15 عربستان که قبلاً خریداری شده است، این امکان را میدهد که در هوا سوختگیری کرده و با برد بیشتری پرواز کنند. رادیو بیبیسی با بیان این مطالب اعلام کرد: هماکنون یکی از مقامات بلندپایه وزارت دفاع امریکا در امور غرب آسیا در ریاض به سر میبرد تا زمینه فروش و انتقال این سلاحها و تجهیزات را آماده سازد. دولت ریگان مقامات رژیم اسرائیل و شوروی را در جریان فروش این سلاحها قرار داده است. لابی پرنفوذ یهودی در امریکا بهشدت با ارسال این سلاحها به عربستان مخالف است. از سوی دیگر، دولت شوروی نیز در تبلیغات رسمی خود با انتقاد از اهداف امپریالیستی امریکا به اقدامات این کشور در منطقه معترض است، بااینحال هیچیک از دو ابرقدرت نمیخواهند که دامنه جنگ گسترش یابد و ایران در جنگ پیروز شود. روزنامه افتون بلادت (چاپ سوئد) از تماسها و ملاقات محرمانه دو ابرقدرت خبر داد و نوشت: «در اثنای افزایش تشنج در خلیجفارس مقامات دو کشور شوروی و امریکا طی تماسها و ملاقاتهای محرمانه با ایجاد جبهه واحد علیه جمهوری اسلامی ایران موافقت کردهاند.» روزنامه گاردین نیز با اشاره به تأمین سلاحهای مورد نیاز عراق و عربستان ازسوی دولتهای امریکا و شوروی اضافه کرد: «شوروی و امریکا ظاهراً با عرضه سلاحهای پیشرفته به عراق و عربستان در جنگ خلیجفارس در یک جهت و در کنار هم قرار گرفتهاند. مسکو قرار است موشکهای کوتاهبرد به عراق ارسال دارد و امریکا در تدارک ارسال موشکهای پیشرفته ضدهوایی استینگر و هواپیماهای سوخترسان سبک به عربستان سعودی است.» رادیو بیبیسی نیز گزارش داد که احتمالاً موشکهایی که شوروی به عراق داده است از نوع موشکهای اس.اس21 میباشد که میتوانند برای حمله به تأسیسات نفتی ایران در جزیره خارک مورد استفاده قرار گیرند. به گزارش این رادیو، با چنین روندی احتمالاً جنگ ایران و عراق در آینده نزدیک شدت خواهد گرفت و هرچند درحالحاضر، کشورهای کوچک منطقه تمایلی به مداخله نظامی دولت امریکا ندارند، اما در آینده به این نوع حمایتها بیشتر احساس نیاز خواهند کرد. درهمینحال، روزنامه آلمانی دی ولت درخصوص فروش سلاحهای روسی و کمکهای بلوک شرق و دولت مصر به عراق نوشت: «در میان 30 تا 35 کشتی باری که روزانه در بندر عقبه تخلیه میشوند، 2 کشتی مصری و بقیه از بلوک شرق هستند. آنها همگی اسلحه و تدارکات نظامی برای جنگ خلیجفارس میآورند. این بارها پس از تخلیه توسط کامیونها که شب و روز در تردد هستند، از بندر عقبه به بغداد و سپس به جبهههای جنگ حمل میشوند.» این روزنامه به نقل از یک کارشناس مصری درخصوص فروش سلاحهای روسی و مصری به عراق افزود: «باوجود سیل سلاحهای روسی به عراق، مصر نمیتواند با این کشور درزمینه صادرات اسلحه به عراق، رقابت کند. باوجوداین، صنایع تسلیحاتی مصر در سال گذشته، بیش از یک میلیارد دلار از فروش اسلحه به عراق سود بردهاند که البته پول این سلاحها را نقداً عربستان و کویت میپردازند.» ارتش مصر درحال تعویض سیستم تسلیحات روسی خود به سیستم امریکایی است و بهاینصورت سلاحهای روسی خود را به عراق ارسال و سلاحهای امریکایی جایگزین آنها میکند. این درحالی است که در طرف دیگر جنگ، ایران نهتنها از کمکهای کشورهای دیگر برخوردار نیست، بلکه در تأمین تسلیحات مورد نیاز خود با مشکلاتی نیز مواجه است. باوجوداین، بنیصدر رئیسجمهور سابق ایران، از کشورهای غربی خواست به ایران اسلحه نفروشند. وی در مصاحبه با هفتهنامه عربزبان کل العرب (چاپ فرانسه) گفت: «هنگامی که [امام] خمینی سلاح کافی نداشته باشد، جنگ متوقف خواهد شد.» وی مدعی شد که مردم ایران از جنگ نفرت دارند و خواستار صلح با عراق میباشند.

منابع و مآخذ روزشمار 1363/03/06