1363.03.23

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
نسخهٔ تاریخ ‏۱ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۴۴ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها) (صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1363 |نام = 1363.03.23 |نام دیگر= بیست و سه خرداد |روز=23 خرداد 1363 |تاریخ شمسی=1363.03.23 |تاریخ میلادی=13 ژوئن 1984 |تاریخ قمری=13 رمضان 1404 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1360.03.23</div> <div class="bootstrap-bt...» ایجاد کرد)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1363
1363.03.23
نام‌های دیگر بیست و سه خرداد
تاریخ شمسی 1363.03.23
تاریخ میلادی 13 ژوئن 1984
تاریخ قمری 13 رمضان 1404


گزارش - 1

1. امروز در منطقه ربط واقع در محور سردشت - مهاباد، عناصر گروههای مسلح غیرقانونی در اقدامی هماهنگ به پایگاهها و نیروهای خودی در سه روستای سارتگه، ربط و زمزیران حمله کرده و بهشدت با آنها درگیر شدند. تعداد 150 تن از عناصر کومهله با اجرای کمین گسترده اقدام به بستن جاده مهاباد - سردشت بین پایگاههای سارتکه و نئونان کردند و یک دستگاه کانکس حامل قند، یک دستگاه ماشین حامل گوشت و مرغ و یک دستگاه جرثقیل متعلق به اداره برق و یک دستگاه تویوتا متعلق به تیپ3 مهاباد را به آتش کشیدند. در این حمله گسترده 13 تن از نیروهای خودی شهید، 3 تن از رانندگان خودروها اسیر و 4 تن مجروح شدند. از عناصر حزب کومهله نیز 3 نفر کشته و 7 تن زخمی شدند. [۱] گسترده بودن درگیری موجب شد تا نیروهای جندالله سردشت وارد منطقه شده[۲] و لشکر64 ارومیه درخواست بالگرد کند که در ساعت 19، دو فروند بالگرد کبرا و یک فروند بالگرد214 بهمنظور پشتیبانی از نیروها و تخلیه مجروحان وارد منطقه شدند. با تقویت نیروهای خودی، عناصر گروههای مسلح غیرقانونی به درگیری پایان داده و از منطقه متواری شدند.[۳] فرماندهی سپاه سردشت در گزارشی از این حادثه، تخلیه پایگاه آسیاب را زمینهساز این اقدام ضدانقلاب دانست.[۴] همزمان با اجرای کمین در سارتگه، عناصر گروههای مسلح ضدانقلاب به پایگاه ربط در جنوب این منطقه نیز حمله کرده و با نیروهای مستقر در این پایگاه درگیر شدند. در این درگیری که بعدازظهر شروع شد و تا ساعت 19 ادامه داشت 5 تن از نیروهای خودی شهید و 3 تن مجروح شدند. از تعداد تلفات مهاجمان خبری منتشر نشده است.[۵] همچنین امروز در شمال منطقه ربط و سارتگه نیز عناصر گروههای مسلح غیرقانونی در منطقه زمزیران و جانداران گندمان تجمع کرده و بهتدریج و با هدف بستن جاده سردشت به مهاباد، از ساعت 14، با نیروهای تأمین جاده درگیر شدند. مهاجمان چند دستگاه خودروی نیروهای خودی را به آتش کشیده و تعدادی از سرنشینان آنها را به اسارت گرفتند. در این درگیری 2 تن از نیروهای خودی به شهادت رسیدند.[۶]

گزارش - 2

2. علاوهبر درگیریهای شدید در منطقه ربط، امروز در سایر مناطق کردنشین نیز درگیریهای پراکندهای بین نیروهای خودی و عناصر گروههای مسلح غیرقانونی رخ داد. درپی تشدید درگیریها در این مناطق، برخی نهادهای نظامی و انتظامی درمورد حمله گروههای ضدانقلاب به سقز، بوکان و بانه هشدار دادند. در محور مهاباد - سرتنگ، نیروهای خودی با تعدادی از اعضای گروههای مسلح غیرقانونی درگیر شدند. در این درگیری 9 تن از مهاجمان که 4 تن از آنها مجروح بودند، دستگیر شدند؛ از نیروهای خودی نیز یک تن شهید شد.[۷] در شمالغربی سقز هم امروز تعدادی از نیروهای سپاه پاسداران بوکان در محور ترجان بین روستاهای قهرآباد و کردیکلان، در کمین عناصر گروههای مسلح غیرقانونی گرفتار و با آنها درگیر شدند. در این درگیری 14 تن از نیروهای سپاه به شهادت رسیدند و مهاجمان یک دستگاه تویوتا را که بر روی آن کالیبر50 نصب بود به یغما بردند.[۸] امروز همچنین در درگیری عناصر گروههای مسلح ضدانقلاب با نیروهای مستقر در پایگاه روستای نژو (واقع در شمالغرب بانه) یک تن از پیشمرگان مسلمان کرد به شهادت رسید. مراسم تشییع پیکر وی بعدازظهر امروز با شرکت همرزمانش برگزار شد.[۹] در شمال مهاباد نیز بهدنبال افزایش تجمع گروههای مسلح غیرقانونی در منطقه شهر ویران (حدفاصل محورهای ارومیه - مهاباد و مهاباد - پسوه)،[۱۰] نیروهای گردان جندالله سپاه نقده بهمنظور پاکسازی روستاهای منطقه از دیروز وارد عمل شده و امروز در روستای چوملان با تعدادی از عناصر گروههای مسلح غیرقانونی درگیر شدند. در این درگیری 3 تن از افراد مسلح ضدانقلاب کشته و 7 نفر مجروح شدند. از نیروهای خودی نیز یک تن از ناحیه سر زخمی شد. در نتیجه این عملیات روستاهای بایرام بوقا، آغبولاخ، سهکله و چوملان از وجود عناصر مسلح غیرقانونی پاکسازی شد.[۱۱] از سوی دیگر در سردشت، 2 نفر از اعضای حزب دمکرات با یک قبضه سلاح فردی به نیروهای خودی تسلیم شده و درخواست اماننامه کردند.[۱۲] با تشدید درگیریها در مناطق کردنشین، امروز قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، اداره اطلاعات شاجا و فرمانداری سقز درمورد احتمال حمله گروههای ضدانقلاب به شهرهای سقز، بوکان، بانه و پایگاههای نظامی این مناطق هشدار دادند. اداره اطلاعات شاجا دراینخصوص اعلام کرد: «عناصر ضدانقلاب قصد دارند، همزمان با آغاز عملیات در منطقه جنوب باتوجهبه جو موجود در شهرستان بانه [پس از حمله هوایی عراق به بانه در 15 خرداد] به این شهر حمله و آن را به تصرف خود درآورند.»[۱۳] همچنین امروز مرکز فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) با اعلام اینکه حدود 150 تن از عناصر حزب دمکرات وارد روستای شنوا واقع در محور میاندوآب - بوکان شده، هشدار داد که آنها قصد دارند به پایگاههای منطقه و در آینده نزدیک به سقز و بوکان حمله کنند.[۱۴] فرمانداری سقز نیز با اشاره به تجمع نیروهای مسلح غیرقانونی در روستاهای این شهرستان و تشدید درگیریها در منطقه، درخصوص حمله به پایگاههای تازهتأسیس این منطقه هشدار داد.[۱۵] درهمینحال، فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) در دستوری به پایگاههای خوی، سلماس، ماکو، میاندوآب، تکاب، بیجار، قروه، صائیندژ و نقده آمادهباش اعلامشده را به 50 درصد کاهش داده و خواستار اهتمام بیشتر پایگاهها برای جذب نیروهای بسیج شد.[۱۶]

گزارش - 3

3. قرارگاه عملیاتی شمالغرب کشور امروز در نامهای به استانداری آذربایجانغربی در تشریح راهبرد گروههای مسلح غیرقانونی در بهرهگیری از روستاها و برخورد نیروهای خودی با آنها خاطرنشان کرد: «بهطورکلی، ضدانقلاب در کردستان متکی به روستاها میباشد و از حریم آنها جهت سازماندهی و تجهیز و تغذیه استفاده مینماید و در پناه روستائیان به پایگاهها و تأمینها حمله میکنند و رزمندگان اسلام را به شهادت میرسانند، باوجوداین، به کلیه پایگاهها ابلاغ شده است که از تیراندازی بهسوی روستاها اکیداً خودداری ورزند.» در ادامه این نامه با اشاره به حادثه روستای خرنج پیرانشهر آمده است: به احتمال فراوان، حمله خمپارهای به این روستا ازسوی گروههای ضدانقلاب بوده است تا بتوانند از این طریق بین نیروهای نظامی و مردم روستاها اختلاف ایجاد کنند. نیروهای رزمنده باوجود کمکهای روستائیان به گروههای ضدانقلاب، تاکنون از برخورد با روستائیان خودداری کردهاند.[۱۷]

گزارش - 4

4. فرماندهان عالی جنگ درصددند ازطریق برگزاری آموزشهای ادغامی بین نیروهای ارتش و سپاه و ایجاد تسهیلات و رفع موانع جذب داوطلبان مردمی، توان نیروی انسانی یگانهای سپاه را در جبهههای جنگ تقویت کنند. قرارگاه کربلا امروز در دستوری به لشکرهای 31 عاشورا، 14 امام حسین(ع) و 17 علیبنابیطالب(ع) از آنها خواست از امروز تا 29 خرداد، مقدمات شروع آموزشهای ادغامی بین گردانها و گروهانهای سپاه و ارتش را فراهم آورند. در بخشی از این نامه آمده است: «پیرو دستور فرماندهی قرارگاه خاتمالانبیا(ص)، یگانهای تابعه موظفاند کلیه نیروهای موجود اعم از گردان یا گروهان خود را از تاریخ 23 لغایت 29 خرداد، با نیروهای لشکرهای ارتش ادغام و آموزشهای ادغامی را از تاریخ 30 خرداد شروع نمایند. بدیهی است که فرماندهی این قرارگاه در زمان مناسب از پیشرفت امور بازدید به عمل میآورد.»[۱۸] فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در نامهای به رئیس دفتر نخستوزیری خواستار اقدامات عاجل برای رفع مشکلات و نارساییهای موجود درزمینه جذب و اعزام نیروهای داوطلب مستخدم دولت شد. فرماندهی سپاه در این نامه با اشاره به اینکه مهمترین منبع تأمین نیروی انسانی متخصص مورد نیاز جبهههای جنگ، قشر زحمتکش و متعهد کارگر و کارمند تابعه وزارتخانهها، ادارات، کارخانجات و شرکتهای دولتی است، خواستار اتخاذ سیاستهای تشویقی و ایجاد جوی مناسب در محیطهای کار برای جذب حداکثری نیرو به جبهههای جنگ شد. رضایی در این نامه یادآور شده است: رفع اختلافات موجود میان انجمنهای اسلامی ارگانهای دولتی با مسئولان و مدیران مربوطه برای جلوگیری از کاهش جذب نیرو ضروری است. همچنین لازم است مسئولان برای ایجاد امنیت شغلی و ضمانت ابقاء نیروهای داوطلب اعزام به جبهههای جنگ در پستهای سازمانی اقدام کرده و با پرداخت مزایای فوقالعاده و ارتقاء پستی به نسبت افزایش نیروهای داوطلب، سیاست تشویقی در پیش گیرند. فرمانده کل سپاه پاسداران همچنین خواستار ایجاد هماهنگیهای بیشتر در نحوه اعزام نیروهای داوطلب به جبهههای جنگ و اعزام آنها ازطریق دفتر جذب نیروهای متخصص واحد بسیج مستضعفان سپاه شد تا این نیروها بهصورت مستمر در جبهههای جنگ حضور داشته باشند.[۱۹]

گزارش - 5

5. عراق اخیراً دو نوع موشک جدید هوابهزمین از شوروی دریافت کرده است. روزنامه هرالد تریبیون (چاپ لندن) در شماره امروز خود با اعلام این خبر نوشت: «این موشکها 6-AS و کینگ فیش* نام دارند و توسط بمبافکنهای تی.یو (توپولوف) و تی.یو22 حمل و پرتاب میشوند. موشکهای مزبور توسط رادار بهسوی هدف هدایت میشوند و از دقت هدفگیری بسیار بالایی برخوردارند. تجهیز هواپیماهای عراقی به این موشکها موجب تقویت نیروی هوایی عراق میشود.»[۲۰]

گزارش - 6

6. وزیر جهاد سازندگی، به مناسبت هفته جهاد، به تشریح نقش این نهاد در جنگ تحمیلی، بازسازی روستاهای آزادشده و رسیدن کشور به خودکفایی پرداخت. بیژن نامدار زنگنه گفت: «وقتی انقلاب اسلامی مورد هجوم قرارگرفت، جهاد وظیفه خود دانست بهعنوان فرزندان انقلاب با همه توان از انقلاب دفاع کند. باتوجهبه امکانات و قدرت جهاد، مهندسی رزمی سپاه بهعهده جهاد است که کلیه عملیات آمادهسازی قبل از عملیات و در حین عملیات را برای فراهمساختن امکان رزم نیروهای رزمنده انجام میدهد. این عملیات عمدتاً شامل احداث راه، خاکریز و سنگر، پل و سایر موارد است. در این موارد جهادگران با ابتکارات مفید و مؤثر نقش بسزایی در پیروزی رزمندگان اسلام ایفا کردهاند و نمونه بارز و جدید آن احداث پل عظیم خیبر و جاده سیدالشهدا است.» وزیر جهاد سازندگی نقش دیگر جهاد در دفاع مقدس را بازسازی روستاهای آزادشده عنوان کرد و افزود: «جهاد با حضوری فعال بهسرعت روستاهای آزادشده را بازسازی و آماده اسکان و بهرهبرداری میکند.» جهاد سازندگی تاکنون موفق شده است با تسطیح اراضی، احداث و بازسازی و نوسازی سیلبندها و کانالهای کشاورزی قدم مؤثری در بازگشت مهاجرین روستایی به مناطق خود بردارد. اقدامات جهاد موجب احیای نخلستانهای مناطق جنگزده شده است.[۲۱]

گزارش - 7

7. یک روز پس از برقراری آتشبس در جنگ شهرها و درحالیکه برخی از کشورها آمادگی خود را برای همکاری با سازمان ملل دراین زمینه اعلام کردند، علیاکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، با رد ادعای برخی رسانه های غربی و مقامات عربی مبنیبر اینکه قبول پیشنهاد سازمان ملل، مقدمهای برای آتشبس در جنگ است،[۲۲] تأکید کرد: «شرایط ما دررابطهبا جنگ عراق علیه ایران، هیچ فرقی با گذشته نکرده و مواضع ما همان است که از اول جنگ بود.» ولایتی درخصوص قبول پیشنهاد دبیرکل درمورد توقف حملات علیه مناطق مسکونی گفت: «محتوای درخواست دبیرکل سازمان ملل دایر بر توقف حملات علیه غیرنظامیان، از اول جنگ خواسته ما بود و مسئولین جمهوری اسلامی ایران هرگز راضی نبودند که مردم غیرنظامی دو کشور در معرض بمباران و موشکباران قرار بگیرند. ما معتقدیم جنگ باید فقط در صحنه نبرد و بین نیروهای نظامی باشد. از ابتدای جنگ، عراق بهصورت ناجوانمردانه مناطق غیرنظامی ما را بمباران میکرد و مسئولان جمهوری اسلامی اقدام به عمل متقابل نکردند تا زمانی که بالاجبار عمل متقابل را بهمنظور ایجاد بازدارندگی تصویب کردیم.»[۲۳] این درحالی است که رژیم بعثی عراق بهمنظور نشاندادن همراهی خود با مجامع بینالمللی امروز آمادگی خود را درخصوص نظارت بر اجرای آتشبس در حمله علیه غیرنظامیان به سازمان ملل اعلام کرد. جو سیلز سخنگوی سازمان ملل متحد، گفت: «عراق به دبیرکل سازمان ملل اطلاع داده است که حاضر است با نظارت بر اجرای آتشبس در جنگ علیه غیرنظامیان موافقت کند.» سخنگوی سازمان ملل درمورد جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: «مذاکرات برای جلب توافق ایران دراینرابطه ادامه دارد.»[۲۴] گفتنی است همزمان با تلاش سازمان ملل برای تداوم آتشبس در جنگ شهرها، دولتهای ژاپن، اتریش و سوئد برای پیوستن به نظارت بر این آتشبس اعلام آمادگی کردند. یک مقام ژاپنی گفت: «توکیو علاقه خود را برای همکاری با هیئتی از سازمان ملل برای نظارت بر آتشبس محدود بین ایران و عراق به اطلاع سازمان ملل رسانده است.»[۲۵] اتریش نیز اعلام کرد درصورت نیاز، حاضر است تعدادی از افسران خود را درقالب ناظران سازمان ملل متحد برای نظارت بر آتشبس به منطقه اعزام کند.[۲۶]

گزارش - 8

8. به دنبال تشدید حملات به کشتیها در خلیجفارس، وزیران امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس که به دعوت عربستان سعودی در طائف گرد آمدهاند، به بررسی اجرای عملیات نظامی مشترک احتمالی در خلیجفارس پرداختند. وزرای امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس با تشکیل جلسه در طائف درخصوص چگونگی دفاع از کشورهای خود و حراست از آمدوشد نفتکشها گفتوگو کردند. کشورهای حاشیه جنوبی خلیجفارس نگران تشدید جنگ در منطقه هستند. اجلاس وزیران امور خارجه مذکور قرار بود دیروز پایان گیرد، اما با توافق شرکتکنندگان، گفتوگوها تا امروز تمدید شد. یونایتدپرس در گزارشی اعلام کرد: این اجلاس به پیشنهاد عربستان سعودی برای هماهنگکردن عملیات نظامی با هدف تأمین امنیت خلیجفارس در قبال تشدید مجدد جنگ نفتکشها بهویژه اقدام متقابل علیه اعمال تلافیجویانه ایران تشکیل شده است. کشورهای شورای همکاری خلیجفارس نگران هستند که درصورت اجرای یک عملیات نظامی جدید در دریا چه واکنشی باید از خود بروز دهند.[۲۷] یوسف بن علوی وزیر امور خارجه عمان، گفت: «کشورهای شورای همکاری خلیج [فارس] در جستوجوی طرحی جهت تضمین آزادی کشتیرانی در منطقه هستند.»[۲۸] عبدالله بشاره دبیرکل شورای همکاری خلیجفارس، درمورد موضوعات مورد بحث در این اجلاس گفت: «طی این اجلاس وزرای خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج [فارس] گزارش کمیته نظامی و اوضاع خلیجفارس را مورد بررسی قرار دادند. همچنین آنها گزارش وزرای نفت اعضای شورا را که در هفته گذشته در طائف جلسه داشتند بررسی کردند.» وی درمورد احداث خط لوله نفتی از مسیر خشکی به سواحل عمان گفت: «پیشنهاد عمان درمورد ایجاد شبکه خط لوله نفتی که مناطق نفتی کشورهای خلیج [فارس] را به بخش جنوبشرقی عمان متصل میکند، هماکنون در مرحله مطالعاتی قرار دارد.»[۲۹] درهمینحال امروز، کویت برنامه مقابله با خطر حملات خارجی را بهصورت آزمایشی به اجرا درآورد. صبح امروز، آژیر خطر در سراسر کویت بهمنظور کسب آمادگی برای دفاع غیرنظامی در مواقع اضطراری به صدا درآمد. دولت کویت هدف این مانور را کسب آمادگی لازم برای مقابله با حمله احتمالی علیه کارخانه آبشیرینکن این کشور اعلام کرد. خبرگزاری کویت آن را اولین مانور کویت دراینزمینه ذکر کرد که با 80 درصد موفقیت به پایان رسید. در این مانور اداره راهنمایی، آتشنشانی، ارتش، گارد ملی و وزارتخانههای بهداری، آب و برق، کشور و حملونقل شرکت داشتند.[۳۰]

گزارش - 9

9. جلسه کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی که قرار بود تا 26 خردادماه در جده برگزار شود، دستکم تا پایان ماه رمضان (حدود 20 روز دیگر) به تعویق افتاد. منابع رسمی سازمان کنفرانس اسلامی در داکا پایتخت بنگلادش، با تأیید این خبر اعلام کردند: «بههمیندلیل، دیدار ژنرال ارشاد رئیسجمهور بنگلادش، از عربستان سعودی و حضور در کمیته صلح نیز به تعویق افتاده است.» بنگلادش یکی از 9 عضو کمیته صلح است که از طرف سازمان کنفرانس اسلامی بهمنظور مذاکره برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق ایجاد شده است. مالزی، پاکستان، ترکیه، سنگال، گامبیا، گینه، سازمان آزادیبخش فلسطین و دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی دیگر اعضای کمیته صلح هستند.[۳۱] از سوی دیگر، رئیسجمهور یوگسلاوی در پیامی به خانم ایندیرا گاندی رئیس کنونی جنبش عدمتعهد، خواستار اقدامات این جنبش برای حلوفصل اختلافات میان ایران و عراق و پایاندادن به جنگ شد. هرچند محتوای پیام اعلام نشده است، اما یوگسلاوی از چند ماه قبل با کمک مصر و سازمان آزادیبخش فلسطین به دنبال یافتن راهحلهای سیاسی برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق است. یاسر عرفات رئیس سازمان آزادیبخش فلسطین، در سفر اخیر خود به بلگراد بهطور مشترک با مقامات یوگسلاوی پیشنهادهایی را در چهارچوب جنبش عدمتعهد برای پایاندادن به جنگ ارائه کردند. یوگسلاوی و مصر نیز پس از بازسازی روابط خود در اوایل سال، مشورتهای نزدیکی با یکدیگر درزمینه تحولات غرب آسیا داشتند. تشدید فعالیتهای دیپلماتیک یوگسلاوی درخصوص جنگ تحمیلی همزمان با تأکید این کشور بر قطعنامه هفتمین اجلاس جنبش عدمتعهد در دهلینو درباره چگونگی پایاندادن به جنگ است.[۳۲]

گزارش - 10

10. دولت انگلستان در نامه ای به دبیرکل سازمان ملل مواضع دولتهای عضو گروه هفت را درخصوص جنگ ایران و عراق اعلام کرد. این نامه که امروز بهعنوان سند شورای امنیت منتشر شد، با اشاره به برگزاری اجلاس سران کشورهای عضو گروه هفت در لندن (17 تا 19 خرداد) بیانیه این نشست را درمورد جنگ ایران و عراق به این شرح بیان کرده است: ما درمورد کلیه زمینه های مختلف مناقشه ایران و عراق گفتوگو کردیم. ما نگرانی عمیق خود را از افزایش خسارات جانی و مالی و نیز تلخیهایی که این مناقشه بر جای گذاشته و نقض حقوق بینالملل بشردوستانه که صورت گرفته است، ابراز میکنیم. امید و خواست ما از کلیه طرفهای درگیر این است که حملات خود را علیه یکدیگر و نیز کشتیرانی سایر کشورها متوقف سازند. ما طرفین را تشویق خواهیم کرد که یک راهحل صلحجویانه و آبرومندانه بیابند و از هرگونه تلاشی (دراینزمینه) بهویژه تلاشهای دبیرکل سازمان ملل پشتیبانی میکنیم.[۳۳]


منابع و مآخذ روزشمار 1363/03/23

  1. سند شماره 406869 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش خبری روزانه فرماندهی منطقه11 سپاه پاسداران (قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)) به فرماندهی کل سپاه پاسداران، 27/3/1363، ص1.
  2. سند شماره 431908 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه سردشت به فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 24/3/1363.
  3. سند شماره 431908 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه سردشت به فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 24/3/1363.
  4. سند شماره 431930 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه سردشت به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 25/3/1363.
  5. سند شماره 406731 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش وضعیت روزانه قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب (رکن3)، شماره 86، 24/3/1363، ص2.
  6. سند شماره 81543 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‌وزیری، 24/3/1363.
  7. سند شماره 8231 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعاتی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران (معاونت عملیات و اطلاعات ـ مدیریت اطلاعات)، شماره 13، 2/4/1363، ص3.
  8. سند شماره 340163 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری سقز به استانداری کردستان، 28/3/1363؛ و - سند شماره 402315 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از استانداری کردستان به مشاور عالی رئیس‌جمهور، 28/3/1363.
  9. سند شماره 406702 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از دفتر فرماندهی سپاه ناحیه کردستان (فرماندهی منطقه11 سپاه)، 27/3/1363.
  10. سند شماره 406924 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد اطلاعات منطقه11 سپاه، 24/3/1363.
  11. سند شماره 431938 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه نقده به ستاد منطقه11 سپاه، 26/3/1363.
  12. سند شماره 431890 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه سردشت به ستاد منطقه11 سپاه، 23/3/1363.
  13. سند شماره 81594 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‌وزیری، 27/3/1363.
  14. سند شماره 406841 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 23/3/1363؛ و - سند شماره 81595 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی ستاد مرکزی به مرکز فرماندهی منطقه11 سپاه، 27/3/1363.
  15. سند شماره 340209 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری سقز به استانداری کردستان، 27/3/1363.
  16. سند شماره 406883 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 23/3/1363.
  17. سند 406788 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه عملیات شمال‌غرب به استانداری آذربایجان‌غربی، 23/3/1363.
  18. سند شماره 402377 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه کربلا (سپاه)، 23/3/1363.
  19. سند شماره 81600 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به دفتر نخست‌وزیری، 23/3/1363.
  20. سند شماره 258163 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعاتی مسئول اطلاعات عملیات قرارگاه کربلا (سپاه)، شماره 26، 26/3/1363، ص2.
  21. روزنامه اطلاعات، 24/3/1363، ص4.
  22. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 87، 25/3/1363، ص7، منامه - خبرگزاری آسوشیتدپرس.
  23. روزنامه اطلاعات، 24/3/1363، ص4.
  24. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 87، 25/3/1363، ص2، تهران - خبرگزاری فرانسه.
  25. همان، ص18، توکیو - خبرگزاری کویت.
  26. همان، ص15.
  27. روزنامه کیهان، 24/3/1363، ص2.
  28. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 86، 24/3/1363، ص4، طائف - خبرگزاری فرانسه.
  29. روزنامه اطلاعات، 24/3/1363، ص16.
  30. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 86، 24/3/1363، صص 31 و 32، کویت - خبرگزاری کویت.
  31. روزنامه اطلاعات، 24/3/1363، ص16.
  32. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 87، 25/3/1363، صص 5 و 6، بلگراد - خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  33. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، جنگ ایران و عراق در اسناد سازمان ملل متحد، جلد سوم، ترجمه محمدعلی خرمی، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1387، صص 159 و 160.