1362.01.24

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
نسخهٔ تاریخ ‏۲ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۴۶ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1362
1362.01.24
نام‌های دیگر بیست و چهار فروردین
تاریخ شمسی 1362.01.24
تاریخ میلادی 13 آوریل 1983
تاریخ قمری 29 جمادی‌الثانی 1403





گزارش - 655

براساس توافق انجام‌شده در جلسه‌ دیروز فرماندهان برای اجرای یک عملیات محدود روی ارتفاع129 و ارتفاع165 و تثبیت این ارتفاع به‌عنوان جای پا برای عملیات در شب بعد، مقدمات کار از اولین دقایق نیمه‌شب به‏تدریج فراهم شد. در ساعت 4 بامداد روز جاری، گردان نصرالله از تیپ جوادالائمه (ع) پس از دریافت رمز عملیات، حرکت خود را به‌سمت ارتفاع165 آغاز کرد. طبق طرح مانور، یک گروهان از این گردان باید به قله 165 حمله می‌کرد و یک گروهان دیگر نیز تپه‌های کوچک‌تر سمت راست (شمال) این ارتفاع را که به‌سمت شیار بجلیه امتداد داشت، تصرف می‌کرد.[۱] گروهانی که باید روی یال165 عمل می‌کرد زیر آتش شدید تیربارها و خمپاره‌اندازهای دشمن راه را گم و به‌اشتباه از مسیر یک کانال پیشروی کرد، درنتیجه به‌جای رسیدن به هدف، یک تپه را دور زده و به‌سوی ارتفاع145 یعنی محل استقرار اولیه‌ خود، بازگشت و ضمن طی این مسیر تعدادی از نیروها شهید یا مجروح شدند. گروهان دوم مستقیماً به قله165 حمله کرد و روی آن مستقر شد. سپس گروهان سوم هم برای تکمیل مأموریت گروهان اول به‌سمت راست ارتفاع165 حرکت کرد، ولی به‌علت آتش شدید دشمن و دادن تلفات فراوان روحیه‌ رزمی خود را از دست داد و موفق به پیشروی نشد. به‌علت ناکامی گروهان‌های اول و سوم، گروهان دوم که روی ارتفاع مستقر شده بود باتوجه‌به آتش شدید دشمن و نبود تدارک مناسب، موفق به حفظ ارتفاع نشده و با روشن‌شدن هوا به‏مرور آنجا را خالی کرده و عقب آمدند.[۲] از سوی دیگر، قرارگاه کربلا نیز در اجرای مأموریت خود روی ارتفاع129 ناموفق بود.[۳] احمد کاظمی دلیل شکست نیروهای این قرارگاه در تصرف ارتفاع129 را این‌گونه اعلام کرد: «ما ساعت یک رفتیم تانک‌ها و ضدهوایی‌ها همه را بردیم جلو و روی مواضع دشمن آتش اجرا کردیم. بچه‌ها تا پشت معبر دشمن رفتند، ولی دشمن مشکلاتی را برایشان ایجاد کرد، ولی آنها هم سستی کردند.» همچنین در این شب گردان حر با پشتیبانی گردان حضرت قاسم(ع) (از تیپ10 سیدالشهدا(ع)) به نیروهای دشمن مستقر روی یال 112 که با استفاده از تانک و تیربار نیروهای خودی را تحت فشار قرار داده بودند، حمله کردند، گردان حر از مسیر دو کانال که تا زیر ارتفاع112 امتداد داشت، به دشمن نزدیک و ساعت 2 بامداد با آن درگیر شد و بخش درخور توجهی از نیروها و امکانات عراقی‌ها را منهدم کرد. در این عملیات احمدلو فرمانده این گردان، مجروح شد.[۴]

گزارش - 656

درپی ناکامی عملیات برای تصرف دو ارتفاع 165 و 129 فرماندهان سپاه و ارتش درصدد چاره‌جویی برای چگونگی ادامه‌ عملیات برآمدند. به همین‌منظور از ساعت 14:25 امروز، فرماندهان سپاه و ارتش شامل محسن رضایی، غلامعلی رشید، رحیم صفوی، احمد غلامپور، مهدی کیانی، احمد کاظمی، سرهنگ صیاد شیرازی، سرهنگ حسنی سعدی، سرهنگ دژکام، سرهنگ کلارستاقی و سرهنگ سلیمانجاه در قرارگاه تاکتیکی نجف گرد هم آمده و درمورد ادامه‌ عملیات به مشورت پرداختند. در ابتدای جلسه، غلامعلی رشید آخرین وضعیت خطوط نیروهای خودی و دشمن را تشریح کرد. وی در بخشی از سخنان خود گفت: «تیپ10 سیدالشهدا(ع) خاکریزی تا زیر [ارتفاع] 112 احداث کرده. قله‌ ارتفاع112 در دست دشمن است و نیروهای ما در مقابل دشمن و پشت کانال‌ها هستند. تپه‌های 146، 143 و 142 در دست دشمن است و نیروهای ما در کانالی که از یال ارتفاع 165 تا 143 کشیده می‌شود، مستقر هستند، دشمن در تیغه‌ این ارتفاعات و در فاصله 300 متری آنها است؛ نیروهای عراقی در برخی جاها نارنجک داخل کانال‌ انداخته‌اند، ولی بچه‌ها آنها را عقب رانده‌اند.»[۵] پس از اظهارات رشید، حاضران درمورد ادامه‌ عملیات در محور قرارگاه نجف اتفاق‏نظر داشتند، بنابراین قرار شد به‌دلیل حساسیت منطقه قرارگاه‌ نجف2، برای تصرف ارتفاعات این محدوده از تیپ امام رضا(ع) (از لشکر5 نصر) و تیپ58 ذوالفقار (با نام نصر1) استفاده شود و برای حمایت از عملیات این قرارگاه، هم‌زمان قرارگاه نجف1 نیز در محدوده‌ خود عملیات اجرا کند.[۶] پس از آن، درمورد عملیات قرارگاه کربلا صحبت شد و احمد کاظمی و سرهنگ سلیمانجاه (به‌عنوان فرماندهان قرارگاه کربلا) مأموریت قرارگاه کربلای5 را تصرف ارتفاع129 و یال ارتفاع164 و مأموریت قرارگاه کربلای4 را تصرف ارتفاعات تیغه‌‌ای پشت (غرب) ارتفاع178 و تأمین جاده در این منطقه (بین 178 و ارتفاع تیغه‌‌ای) اعلام کردند. احمد کاظمی همچنین گفت: «چون دشمن تمام میدان‌های مین جلو خودش را بازسازی کرده است، لذا دو گروهان ویژه و یک گروهان تخریب از ساعت 19 (زودتر از سایر یگان‌ها) وارد عمل می‌شوند و پس از پاک‌سازی موانع، گردان‌های دیگر عملیات خود را شروع می‌کنند.»[۷] علاوه‌براین، قرارگاه کربلا اعلام کرد هم‌زمان با اجرای عملیات‌های فوق، برای ترمیم خط پدافندی خود در محدوده‌ قرارگاه کربلای1، عملیات محدودی را برای تصرف ارتفاع152، که به‌صورت زائده‌‌ای مانع تشکیل یک خط مناسب در مقابل دشمن است، اجرا خواهد کرد و با احداث 700 متر خاکریز وضعیت خط پدافندی نیروهای خود را در مقابل دشمن اصلاح می‌کند. البته فرماندهان قرارگاه کربلا مهم‌ترین مشکل خود را برای اجرای عملیات در شب جاری، عدم شناسایی نیروهای قرارگاه کربلای4* از منطقه‌ محوله اعلام کردند.[۸] در پایان جلسه، پیشنهاد شد که قرارگاه کربلا عملیات خود را ساعت 19 و قرارگاه نجف ساعت 24 آغاز کند، ولی درنهایت تعیین ساعت شروع عملیات به خود قرارگاه‌ها واگذار و مقرر شد دو قرارگاه مسائل جدید و مخابرات را باهم هماهنگ کنند.[۹] درپی این تصمیمات، فرماندهان قرارگاه‌های کربلا و نجف با فرماندهان یگان‌های عملیاتی تحت امر جلساتی را تشکیل دادند. قرارگاه نجف ابراهیم همت و سرهنگ دژکام دو جلسه با مسئولان قرارگاه‌های نجف2، نجف1 و نصر1 (نجف3) درمورد مانور شب‌ جاری برگزار کردند و براساس نتایج جلسه با قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، مأموریت‌های زیر را به آنها ابلاغ کردند: قرارگاه نجف2: چهار گردان از لشکر27 حضرت رسول(ص) و 2 گردان از لشکر5 نصر در خط حد این قرارگاه عمل کرده و پس از تصرف ارتفاعات123، 142، 146، 143 و تأمین خط کوثر با نیروهای نجف3 در این خط الحاق کنند.[۱۰] قرارگاه نجف3: تیپ21 امام رضا(ع) (از لشکر 5 نصر) به استعداد 6 گردان و تیپ58 ذوالفقار به استعداد 5 گردان (با عنوان نصر1) پس از تصرف دو ارتفاع 165 و 145 در خط کوثر با نیروهای قرارگاه نجف2 الحاق کنند و نیروهای گردان قمر بنی‌هاشم(ع) از تیپ10 سیدالشهدا نیز در سمت راست (شمال) شیار سمیده تا ارتفاع112 وارد عمل شوند.[۱۱] همچنین قرار شد تیپ دیگر لشکر5 نصر (تیپ امام صادق(ع)) برای ادامه‌ عملیات در فوقی آماده باشد. فرماندهان قرارگاه نجف در طول روز به‌صورت فشرده مشغول انجام هماهنگی‌های لازم برای اجرای مانور با فرماندهان گردان‌ها و توجیه آنها و واحدهای پشتیبانی بودند.[۱۲] قرارگاه کربلا احمد کاظمی در جلسه‌‌ای که ساعت 17 در مقر تاکتیکی قرارگاه کربلای5، با حضور فرماندهان یگان‌های تحت امر تشکیل شد، ضمن ابلاغ مأموریت یگان‌ها به توجیه عملیات شب جاری و هماهنگی بین قرارگاه‌های کربلای4 و کربلای5 پرداخت. دقایقی پس از آغاز جلسه، ابوشهاب فرمانده لشکر14 امام حسین(ع) (از قرارگاه کربلای4) با بیان اینکه فرماندهان گردان‌های این یگان به منطقه‌ عملیات توجیه نیستند، اعلام کرد که این لشکر برای اجرای عملیات در شب جاری آمادگی ندارد. پس از مدتی گفت‌وگو، فرماندهان گردان‌های لشکر امام حسین(ع) به جلسه فراخوانده شدند، آنها نیز اعلام کردند که به منطقه توجیه نیستند و نمی‌توانند عملیات کنند.[۱۳] احمد کاظمی که نتوانسته بود ابوشهاب و فرماندهان گردان‌های لشکر14 را برای اجرای عملیات مجاب کند، ناگزیر در تماسی با فرمانده کل سپاه آماده‌نبودن نیروهای لشکر14 امام حسین(ع) را به اطلاع وی رساند. محسن رضایی نیز در پاسخ ضمن مخالفت با این موضوع، گفت: «مگر می‌توانید این حرف را بزنید. تو به آنها دستور بده این کار را تمام کنند.»[۱۴] فرمانده قرارگاه کربلا مخالفت فرمانده کل سپاه را به مسئولان لشکر اعلام کرد، اما از آنجایی که توجیه‌کردن فرماندهان گردان‌ها به منطقه‌ مأموریت جدید، در آن ساعت (19 روز جاری) عملاً مقدور نبود،* فرمانده لشکر امام حسین(ع) معذوریت و مخالفت مجدد خود را به احمد کاظمی اعلام کرد.[۱۵] سیدمحمد اسحاقی راوی لشکر14 امام حسین(ع)، شرایط نیروها و واحدهای کربلای4 را این‌طور توصیف می‌کند: «تا این لحظه که قرار بود لشکر امام‌ حسین‌(ع) عملیات کند هنوز طرح مانور و وظایف گردان‌ها مشخص نبود و اصلاً درباره‌ طرح مانور صحبت نشده بود و معلوم نبود نیروها را با چه توجیهی می‌خواستند به جلو بفرستند. ضمناً توپخانه هماهنگ نبود، بهداری خود را با بهداری قرارگاه نجف هماهنگ نکرده بود و راننده‌های آمبولانس‌ها به منطقه توجیه نشده بودند و تدارکات تازه وارد منطقه‌ مأموریت جدید لشکر شده بود.»[۱۶] سرهنگ ناصری فرمانده تیپ2 لشکر77 خراسان نیز که یگان وی باید همراه با لشکر14 امام حسین وارد عمل می‌شد، درمورد اجرای عملیات عقیده داشت: «ما معبر نداریم، شناسایی هم نداریم، فرمانده گردان‌ها، گروهان‌ها و دسته‌ها هم منطقه را بلد نیستند، رادیو رله هنوز تأمین نشده و ما هیچ‌کاری انجام نداده‌ایم و عملیات را باید قدری به عقب بیندازند.» بااین‌حال، فرمانده قرارگاه کربلا معتقد بود: «باتوجه‌به اینکه فشار و آتش روی یگان‌های قرارگاه نجف زیاد است ما باید این فشار را کم کنیم. [حداقل] یک گردان ببریم جلو اگر توانستیم میدان مین را باز کنیم و اگر تا ساعت 24 موفق شدیم، عملیات می‌کنیم والا برمی‌گردیم.»[۱۷] در چنین وضعیتی که اجرای عملیات غیرممکن به نظر می‌رسید، احمد کا ظمی، مجدداً با قرارگاه خاتم(ص) تماس گرفت. غلامعلی رشید (از مسئولان قرارگاه خاتم) باتوجه‌به اینکه کاظمی اجرای عملیات روی ارتفاع129 را فراتر از توان قرارگاه کربلا اعلام کرده بود، گفت: «پس عمل نکنید فقط در زمانی‌که قرارگاه نجف عملیات انجام می‌دهند، شما عملیات ایذایی انجام بدهید.»[۱۸] بدین‌ترتیب، اجرای عملیات در محدوده‌ قرارگاه کربلا برای شب جاری، منتفی شد و عملیات فقط در محدوده‌ قرارگاه نجف اجرا شد.

گزارش - 657

درپی قطعی‌شدن عملیات قرارگاه‌های نجف2 و 3، 10 گردان عمل‌کننده، (6 گردان از نجف2 و 4 گردان از نجف3) از ساعت 15 امروز وارد منطقه عملیاتی شدند.[۱۹] پس از کسب آمادگی‌های اولیه، ابتدا توپخانه‌ خودی از ساعت 23 به‌مدت 10 دقیقه آتش تهیه‌ سنگین را روی ارتفاع165 اجرا کرد و ساعت 23:30، رمز عملیات توسط مرتضی قربانی (فرمانده لشکر5 نصر) و سرهنگ علییاری (فرمانده تیپ58 ذوالفقار) اعلام شد و 4 گردان عمل‌کننده در‌ این محور حرکت خود را به‌سمت ارتفاع165 آغاز کردند.[۲۰] در محدوده‌ قرارگاه نجف2 نیز 6 گردان این قرارگاه (4 گردان از لشکر27 و 2 گردان از لشکر5 نصر) از ساعت 23 آماده‌ دریافت دستور شدند. ساعت 23:45، به‌مدت 10 دقیقه آتش تهیه در محدوده‌ این قرارگاه اجرا شد و دستور برای اجرای عملیات صادر گردید.[۲۱]

گزارش - 658

گروهی از نیروهای داوطلب مردمی و بسیجیان از شهرهای کازرون، گرگان، کردکوی، بندر گناوه، همدان، برازجان، روستاهای دشتستان، بندر دیلم، گرمسار، لنجان، کنگاور، فسا، لاهیجان، لنگرود، رودسر، عباس‌آباد، بهنمیر، سوادکوه، قائم‌شهر، بهشهر، تنکابن، ساری، رامسر، نور، نوشهر، چالوس، کلاردشت، بابل، سروستان، جهرم، لار، ابرقو، قادرآباد، فراشبند، لارستان، فیروزکوه و خوی برای پیوستن به نیروهای خط مقدم جبهه عازم مناطق عملیاتی شدند.[۲۲] همچنین یک گروه داوطلب از رانندگان لودر و بلدوزر، مکانیک ماشین‌های سبک و سنگین و آشپز از شهرهای تبریز و جهرم راهی جبهه‌های جنگ شدند.[۲۳]

گزارش - 659

در ادامه اقدامات تعرضی حزب دمکرات کردستان، امروز افراد این حزب به یک پایگاه خودی در منطقه‌ پیرانشهر حمله کردند که دستاوردی برای آنها به همراه نداشت. نیروهای خودی نیز در عملیاتی در محور مهاباد - سردشت، چندین روستا را پاک‌سازی کردند. ساعت 15 امروز، افراد حزب دمکرات کردستان حمله‌‌ای را به‏قصد تصرف پایگاه لاوین در جنوب‌شرقی پیرانشهر، آغاز کردند که با مقاومت و هوشیاری نیروهای خودی مواجه شدند. با رسیدن نیروهای کمکی، مهاجمان که متحمل تلفاتی شده بودند در ساعت 20 عقب‌نشینی کردند. در این درگیری یکی از افراد خودی به شهادت رسید و 4 تن نیز زخمی شدند. یک قبضه خمپاره‌انداز مهاجمان منهدم شد، اما از تلفات آنان آماری در دست نیست. رادیو صدای کردستان ارگان تبلیغاتی و خبری حزب دمکرات کردستان درمورد علت این درگیری گفت: «در 24 فروردین، نیروهای سرکوبگر که قصد تصرف مناطق آزادشده را داشتند به منطقه‌‌ای در مسیر پیرانشهر - سردشت آمدند، اما پیش‌مرگان قهرمان نیرو شاخه‌3، مزدوران مهاجم را مورد حمله‌ متقابل قرار داده و با آمدن سایر نیروهای کمکی با درهم کوبیدن پایگاه لاوین راه پیشروی دشمن را سد کردند. جاش‌های پیاده و پاسداران... فرار را بر قرار ترجیح دادند.»[۲۴] در عملیات پاک‌سازی محور مهاباد - سردشت، نیروهای سپاه و ارتش توانستند ارتفاعات سرکوب روستاهای گلیار، آمید، کاورس، دوسیه، و خاتون الستی را نیز پاک‌سازی و در روستاهای آمید و گلیار پایگاه ایجاد کنند. در این عملیات 2 تن از افراد خودی به‌طور سطحی زخمی شدند، از عناصر مسلح غیرقانونی چند تن نیز کشته و 6 تن زخمی شدند و یک نفر هم دستگیر شد. 3 قبضه اسلحه هم به دست نیروهای خودی افتاد. امروز همچنین یک میدان انفجاری که افراد مسلح ضدانقلاب با 24 قالب تی.ان.تی. آن را تله‌گذاری کرده بودند با تلاش نیروهای خودی کشف شد.[۲۵] در گردنه‌ صلوات‌آباد در محور سنندج - قروه، عوامل مسلح ضدانقلاب بر سر راه نیروهای تأمین جاده، کمین گذاشته و افراد خودی را در محاصره قرار دادند. با اعزام نیروهای کمکی ژاندارمری و سپاه پس از یک درگیری مختصر، محاصره‌ شکسته شد. در این عملیات 2 تن از افراد خودی زخمی شدند و مهاجمان گریختند.[۲۶]

گزارش - 660

ترور ناموفق یکی از پاسداران در اشنویه، دستگیری 4 تن از افراد حزب دمکرات، تسلیم‌شدن 4 تن از افراد این حزب و گروه کومه‌له در صائین‌دژ و پیرانشهر و همچنین ادعای حزب دمکرات مبنی‌بر انفجار لوله‌ گاز ازجمله اقدامات و حوادثی بود که امروز در مناطق کردنشین آذربایجان غربی رخ داد. در اشنویه یکی از عوامل حزب دمکرات کردستان که ازطرف فرماندهی هیز سیمیتقو مأموریت داشت تا یکی از پاسداران بومی این شهر را ترور کند، قبل از هرگونه اقدامی با هشیاری نیروهای سپاه این شهر شناسایی و دستگیر شد. از این شخص یک قبضه اسلحه به دست آمد.[۲۷] در روستای خلخانه‌ نقده نیز 3 تن از افراد این حزب که مسلح بودند، دستگیر شدند.[۲۸] درهمین‌حال، در روستای جوانمرد صائین‌دژ، یکی از چته‌های دمکرات دستگیر شد و 2 تن از افراد کومه‌له با معرفی خود به پایگاه سپاه درخواست امان‌نامه کردند. در پیرانشهر هم 2 تن از وابستگان به حزب دمکرات خود را به سپاه این شهر تسلیم و تقاضای امان‌نامه کردند؛ یکی از این افراد خالد سلیمان آذر عضو کمیته‌ مرکزی حزب دمکرات و مسئول کمیته‌ تبلیغات منطقه‌ لاهیجان و پیرانشهر بود.[۲۹] رادیو حزب دمکرات امروز در خلال پخش اخبار درگیری‌های نظامی، خبری را درباره‌ انفجار لوله‌ گاز ایران به ترکیه پخش کرد. این رادیو مدعی شد: «در شب 18 فروردین‌ماه، لوله‌ گاز ایران به ترکیه در منطقه‌ مهاباد - نقده (در نزدیکی پایگاه کوسه‌کهریز)، توسط چته‌ها منفجر گردید که درنتیجه‌ آن ارسال گاز به ترکیه قطع شده است.»*[۳۰]

گزارش - 661

قرارگاه حمزه اعلام کرد که درپی چندین عملیات نیروهای خودی در مناطق‌ حساس کردستان و آذربایجان غربی، تعدادی از عناصر مرکزیت و کادرهای تشکیلاتی و مسئولان کمیسیون‌های حزب دمکرات ضمن معرفی خود به مراکز سپاه پاسداران در شهرهای مختلف ازجمله اشنویه، پیرانشهر و مهاباد از اقدامات گذشته‌شان اظهار ندامت کرده‌اند. بنا بر اعلام قرارگاه حمزه سیدالشهدا، در میان این افراد کسانی مانند سعید افشار، عضو مرکزیت و مسئول تشکیلات و فرمانده نظامی شهر دیواندره؛ قادر عبدی، عضو کمیته‌ دفتر سیاسی؛ سعید سلطانیان عضو مرکزیت و عضو کمیسیون بازرسی؛ علی حسینیانی عضو مرکزیت و از مسئولان کمیسیون قضایی؛ قادر بهرامی مسئول تشکیلات روانسر و معاون فرمانده نظامی بیستون و از رابطان تام‌الاختیار حزب با دولت بعثی عراق؛ حسین احمدزاده از افراد مسئول تشکیلات شهر اشنویه و بسیاری از اعضای مرکزیت و کادرهای درجه‌یک حضور دارند. برپایه‌ این گزارش، افراد مذکور ضمن اعلام انزجار از اعمال گروهک‌های وابسته و افشای واقعیت‌های تکان‌دهنده و روابط پشت پرده‌ حزب دمکرات با دولت بعثی عراق و دیگر دول استعمارگر، همچنین بیان سوءاستفاده‌ها، زورگویی‌ها و تجاوز مسئولان فاسد این حزب به حریم نوامیس مردم، تقاضا کردند که به آنان اجازه داده شود تا برای جبران اعمال شرم‌آور گذشته‌شان در مبارزه علیه ضدانقلاب شرکت کنند.*[۳۱]

گزارش - 662

به‌دنبال عملیات‌های متعدد نیروهای خودی در محور سردشت - مهاباد و پاک‌سازی بخش‌هایی از این محور، گروه مائوئیستی‌ -‌ مارکسیستی کومه‌له مجبور به تخلیه‌ افراد خود از این محور و انتقال آنها به‌ نوار مرزی در منطقه‌ سردشت شد. بنا به گزارش اطلاعات سپاه مهاباد، در چند روز گذشته افراد کومه‏له که در روستاهای شرفکندی، حاجی‌کند، خانقاه، گراو، علم‌آباد و خراسانه مستقر بودند و در منطقه‌ یادشده پایگاه داشتند، همه‌ امکانات خود را جمع‌آوری کرده و به روستای مرزی بژوه در جنوب سردشت، انتقال داده‌اند. طبق این گزارش، تعجیل افراد کومه‌له برای این انتقال به‏حدی است که برای حمل وسایل خود از این روستاها علاوه‌بر چهارپایان خود، 30 قاطر هم از روستاهای دیگر به خدمت گرفته‌اند. این افراد آن دسته از امکانات و وسایل را که امکان انتقال آنها میسر نبود ازجمله وسایل مکانیزه، ماشین‌آلات، تراکتور و... را آتش زده‌اند. همچنین پایگاه گراو را که از مقرهای اصلی این سازمان بود منفجر و گروهی از نیروهای خود را که در محور سردشت - مهاباد درقالب گشت تیمی فعالیت می‌کردند، تخلیه کرده‌اند.[۳۲]

گزارش - 663

افراد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) امروز در تهران، باختران و فسا 4 عملیات ترور اجرا کردند. نیروهای امنیتی 2 تن از افراد وابسته به مجاهدین خلق (منافقین) و سازمان چریک‌های فدایی را دستگیر کردند. در خیابان 45 متری رسالت تهران، یکی از عناصر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که قصد ترور یکی از اهالی این منطقه را داشت، پس از مراجعه به منزل این فرد، مادر صاحب‌خانه را که به نیت وی پی‌برده بود با شلیک چند گلوله هدف قرار داد و از محل حادثه گریخت. پیرزن بلافاصله برای مداوا به بیمارستان منتقل شد، ولی براثر شدت جراحت به شهادت ‌رسید.[۳۳] همچنین در درگیری بین پاسداران و افراد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در میدان مسیحی تهران، سروان منصور فتاحی از نیروهای ستاد مشترک ارتش براثر اصابت چند گلوله به شهادت رسید.[۳۴] در حادثه‌ دیگری در فلکه‌ دوم خزانه، عناصر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که سوار بر یک خودرو بودند به‌سمت نیروهای گشت ثارالله سپاه تیراندازی کرده و متواری شدند. در این اقدام یکی از نیروهای گشت ثارالله زخمی شد. براثر تیراندازی افراد این سازمان به پایگاه بسیج طاق بستان در باختران، یکی از نیروهای پایگاه زخمی شد. در فسا نیز عوامل این سازمان در ورودی خانه‌ یک کارگر مکانیک را با مواد منفجره تی.ان.تی. تله‌گذاری کرده بودند که با منفجرشدن این مواد، بیش از نیمی از منزل ویران شد. در این حادثه یکی از ساکنان براثر آتش‌سوزی ناشی از انفجار دچار سوختگی شد.[۳۵] امروز همچنین یک گروه عملیاتی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در شیراز، شناسایی و دستگیر شدند. در تهران هم 3 نفر از فعالان این سازمان و یکی از فعالان سازمان چریک‌های فدایی خلق (اقلیت) دستگیر شدند.[۳۶]

گزارش - 664

در پایان جلسه‌ امروز شورای عالی دفاع که به ریاست آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهوری برگزار شد،* آقای هاشمی رفسنجانی سخنگوی این شورا درباره‌ مسائل مطرح‌‌شده در این جلسه مطالبی را بیان کرد. تشریح مرحله‌ اول عملیات والفجر1 و نتایج آن، حمله‌ ناموفق عراق به حوزه‌ نفتی نوروز و اردشیر و بیان اهداف این کشور از دست‌زدن به این‌گونه اقدامات، اجتناب ایران از مقابله‌به‌مثل و هدف قراردادن مناطق مسکونی عراق و تأکید بر تداوم عملیات‌های نظامی تا دستیابی به حقوق از دست‌رفته‌ ایران از محورهای سخنان آقای هاشمی رفسنجانی بود. هاشمی رفسنجانی با اشاره به وسعت مناطق آزادشده در عملیات والفجر1 و تلفات دشمن بعثی، نتایج عملیات را مطلوب خواند و گفت: «یک منطقه‌ استراتژیک مرزی که قسمت عمده‌ آن در خاک ماست و در آن هم تپه‌های سوق‌الجیشی بسیار مهم وجود دارد و هم چاه‌های نفتی که متعلق به خود ماست و کمی هم از خاک عراق که شامل یک سفره‌ مشترک نفتی، یک پاسگاه و مناطقی در حول‌وحوش جبال حمرین است، آزاد شده است.» وی افزود: «این منطقه‌ بسیار مهمی است که عراقی‌ها قصد ماندن همیشگی در آنجا را داشتند و در آینده مطمئناً حتی اگر روزی برخلاف میل ما کار به مذاکره هم کشیده می‌شد عراقی‌ها به این آسانی‌ها حاضر نبودند آنجا را از دست بدهند. ... منطقه‌ آزادشده حساس و نسبتاً وسیع است که شامل 150 کیلومتر مربع در خاک خود ما و 30 کیلومتر مربع در خاک عراق می‌باشد.»* سخنگوی شورای عالی دفاع افزود: «در این عملیات، نیروهای دشمن ضربات مهلکی خوردند، خصوصاً در پاتک‌هایی که اجرا کردند و نکته‌ جالب جنگ در این‌گونه منطقه‌ها همین است؛ به این ترتیب که وقتی ما درحال حمله هستیم بدون اینکه خط را بشکنیم جلو برویم و وقتی به منطقه‌ مطلوب رسیدیم، آن‌وقت این دشمن است که برای گرفتن مواضع خود دست به ضدحمله‌ می‌زند و آن‌وقت است که دشمن تلفات زیادی می‌دهد.» هاشمی رفسنجانی خاطرنشان کرد: «نیروهای عراقی اکنون قدرت نزدیک‌شدن به نیروهای ما را ندارند و دست به آتش از راه دور زده‌اند و حتی واحدهایی که دستور می‌گیرند به ما حمله کنند پشت سرشان آتش است که اگر قصد برگشتن داشته باشند کشته می‌شوند.» وی ضمن تأکید بر نتایج بسیاری که ضمن پاتک‌های دشمن نصیب رزمندگان شده است گفت: «ما خود را در هیچ حدی محدود نمی‌کنیم و تا رسیدن به حقوق خودمان به مبارزه‌مان ادامه می‌دهیم.» رفسنجانی سپس ضمن رد ادعای عراق مبنی‌بر سدکردن حمله‌ نیروهای خودی، در پاسخ به سؤالی درمورد اهداف عراق از حمله‌ موشکی به حوزه‌ نفتی نوروز و حمله‌ اخیر به حوزه‌ نفتی اردشیر که موجب آلودگی آب‌های خلیج‌فارس شده است، گفت: «عراقی‌ها با این حرکت می‌خواستند سروصدایی در سطح جهان راه بیندازند و به این ترتیب به ما فشار سیاسی وارد کنند تا ما مجبور شویم آتش‌بس را بپذیریم و از حرف‌های آنها هم معلوم بود که به آتش‌بس در آن منطقه قانع نیستند و آتش‌بس در تمام جبهه‌ها را می‌خواهند.» وی سپس تیره‌ساختن روابط کشورهای سواحل جنوبی خلیج‌فارس با ایران را از دیگر اهداف این اقدام رژیم عراق دانست و افزود: «شاید عراقی‌ها فکر می‌کردند این آلودگی به ما بیشتر صدمه خواهد زد، ولی خوشبختانه جریان طبیعی آب طوری بوده است که غیر از خسارت نشت نفت خسارت دیگری به ما وارد نشده است، ولی ما همه‌ تلاش خود را برای تعمیر چاه‌ها انجام دادیم و حتی چند شهید هم برای این کار دادیم و الآن هم صادقانه مایلیم که هرچه زودتر این چاه ترمیم شود و به‌محض اینکه منطقه امن شود ما به‌سرعت اقدام می‌کنیم. اما حرکت دیشب عراقی‌ها نشان داد که کار آنها تصادفی نبوده و برنامه‌ مفصلی داشته‌اند؛ آنها وقتی دیدند این منطقه دوباره برایشان خطرناک شده است، باز به حمله دست زدند که گویا یک چاه را هم زده‌اند، اما نیروهای ما به‌سرعت توانستند آن چاه را مهار کنند و خوشبختانه عراقی‌ها به هدفشان نرسیده‌اند. آنها یک ناوچه از دست دادند و به یک سکو آسیب زده‌اند که ما آن را ترمیم کردیم.» سخنگوی شورای عالی دفاع اضافه کرد: «پیداست که عراقی‌ها قصد دارند به هم‌پیمانان خودشان فشار بیشتر وارد کنند تا آنها هم به ما فشار بیاورند، یا ازطریق آنها سروصدای بین‌المللی ایجاد کنند، اما ما حرفمان را زده‌ایم. ما هیچ منافعی در آلوده‌شدن آب‌ها نداریم، بلکه منافع ما ایجاب می‌کند جلو آلودگی آب را بگیریم.» رئیس مجلس شورای اسلامی در‌باره‌ سکوت نسبی مقامات عراق درمورد عملیات اخیر و تهدیدهای آنان مبنی‌بر حملات هوایی به شهرهای ایران گفت: «این تهدیدها چیزهای تازه‌‌ای نیست و عراقی‌ها هروقت که توانستند با موشک و هواپیما به شهرهای ما حمله کردند و همچنین از نیروهای نفوذی منافقین نیز دراین‌مورد استفاده کردند. ما ضمن اعلام آمادگی خود و ملتمان در مواجه‌شدن با چنین حوادثی باید خاطرنشان کنیم که اگر ما می‌خواستیم مقابله‌به‌مثل کنیم چون تمام شهرهای شرق عراق در تیررس توپ‌های ماست، به‌راحتی می‌توانستیم آنها را نابود کنیم، درحالی‌که عراق حمله به شهرهای ایران را با موشک یا به‌وسیله‌ هواپیما می‌تواند انجام دهد و چون این دو وسیله گران‌قیمت بوده و تلفات بیشتری دارد، ما بسیار آسان‌تر می‌توانیم کارخانه‌ها و شهرهای عراق را بزنیم، ولی چنین قصدی را نداریم مگر اینکه به جایی برسیم که تصمیمات جدیدی را بگیریم و البته از تکرار چنین اعمال وحشیانه‌ حکومت عراق نیز متأسف خواهیم شد و ملت ما باید بداند که این‌گونه اعمال عراقی‌ها هیچ‌گونه بردی همانند سابق ندارد.» وی با تأکید بر ادامه‌ عملیات‌ها برای دستیابی به شرایط جمهوری اسلامی ایران، خاطرنشان کرد: «تا رسیدن به خواسته‌هایمان؛ یعنی بیرون‌رفتن دشمن از خاک میهنمان، گرفتن خسارات جنگ، تنبیه و کیفر متجاوز و برگشت آوارگان عراقی نمی‌توانیم ازنظر زمانی و مکانی محدودیتی برای عملیاتمان تعیین کنیم و درحقیقت باید آن‌قدر عملیات را ادامه بدهیم تا به حقمان برسیم.» وی افزود: «هر عملیاتی که رزمندگان ما اجرا می‌کنند، مایلیم که دشمن و حامیانش آن را جدی گرفته و حاضر به صحبت شده و آن خواسته‌های ما را تأمین بکنند.» رفسنجانی در پایان تأکید کرد: «بنابراین ممکن است این‌بار هم چنین مهلت و فرصت‌هایی به آنها داده شود که این بستگی به سیاست جنگی ما در شورای عالی دفاع دارد، ولی به‌هرحال حد ما گرفتن حقمان است.»[۳۷]

گزارش - 665

میرحسین موسوی نخست‌وزیر، در پایان جلسه‌ هیئت دولت علاوه‌بر تشریح اقدامات دولت برای پشتیبانی از عملیات‌های نظامی، درباره‌ آلوده‌شدن آب‌های خلیج‌فارس براثر حملات هوایی عراق و تلاش این کشور برای توسعه‌ آلودگی‌ها مطالبی را بیان کرد. موسوی گفت: «طبیعی است که الآن دولت درحال بسیج است و همچون گذشته همه‌گونه کمک‌های ممکن را دراختیار رزمندگان در جبهه‌ها قرار می‌دهد و ما امیدواریم این مرحله از عملیات والفجر، فجر تازه‌‌ای در جنگ علیه کفر و الحاد برای ما بگشاید. همان‌طورکه مسئولان کشور بارها اعلام کرده‌اند این جنگ برای احقاق حقوق ملت و کشور صورت می‌گیرد و باید دائماً این نکته را تذکر بدهیم که ما خواهان جنگ نبوده‌ایم و نیستیم و آنچه بر ما تحمیل شده جنگی است که از ناحیه‌ قدرت‌های استکباری بوده است و کشور و ملت ما سرافرازتر و قوی‌تر از آن است که در مقابل قدرت‌های بزرگ حضور داشته باشد و سیلی خود را بر رژیم صدام نواخته و خواهد نواخت.» وی افزود: «منطقی که برای این جنگ وجود دارد برای همه‌ ملت‌های جهان قابل‌درک است.» نخست‌وزیر درمورد اجلاس کویت که جهت بررسی و جلوگیری از نشت نفت چاه‌های نوروز تشکیل می‌شود و هم‌زمان با آن حمله‌ موشکی مجدد عراق به چاه‌های نفت، گفت: «عراق در بحبوحه‌ قضایایی که در منطقه می‌گذرد و در موقعیتی که همه‌ ملت‌های جهان پی می‌برند که حمله به چاه‌های نفتی نوروز تا چه میزان برخلاف منافع منطقه بوده، مجدداً جنایتی دیگر مرتکب شده و یک حوزه‌ نفتی دیگر ایران را در خلیج‌فارس هدف حمله قرار داده است. درصورتی‌که بر همه واضح است که آسیب اقتصادی ناشی از این عمل با حجم نفت صادراتی ما و حجم استخراج‌شده در داخل کشور قابل‌مقایسه نیست، ولی چیزی که ما را شگفت‌زده می‌کند خیانت رژیم صهیونیستی عراق است در زمانی‌که مردم مسلمان عرب در خلیج‌فارس در معرض بی‌آبی قرار دارند، باز هم تلاش می‌کند تا چاه دیگری را هدف حمله قرار دهد و باعث نشت نفت بیشتر در دریا شود.» موسوی افزود: «خوشبختانه این حرکت مذبوحانه نتیجه‌ چندانی نداشته و چاه مذکور آتش گرفته و طبق اخبار واصله، خاموش شده است. البته باید این مسئله هشداری برای کشورهای منطقه باشد تا سیمای واقعی دولت صدام را در پس چهره‌ ترقی‌خواهانه‌‌ای که نشان می‌داد، بشناسند و بیش از این پی برند که رژیم صدام رژیمی وابسته است.»[۳۸]

گزارش - 666

در گرماگرم درگیری‌های امروز و درحالی‌که رزمندگان ایران پیروزی‌های نسبی و شکننده‌‌ای کسب کرده‌اند و تلاش آنها برای به‌دست‌آوردن موفقیت‌های بیشتر و قاطع‌تر ادامه دارد و نیروهای عراقی نیز مقاومت سختی از خود نشان داده‌اند، صدام حسین برای بازدید از اوضاع کلی عملیات در مقر اصلی سپاه چهارم حضور یافت. رادیو صوت‌الجماهیر درباره‌ بازدید صدام حسین از منطقه‌ عملیاتی والفجر1 گزارش داد: «فیلد مارشال رهبر صدام حسین، از میدان عملیاتی سپاه چهارم جبهه‌ نبرد علیه دشمن ایرانی بازدید کرد. آقای رئیس‌جمهوری و فرماندهان نظامی آخرین تحولات اوضاع نظامی در بخش عملیاتی و ضربات دردآوری را که واحدهای قهرمان ما بر پیکر نیروهای دشمن وارد کردند مورد بحث و بررسی قرار دادند. فرمانده کل قوا همچنین به گزارش مفصل فرماندهان نظامی درمورد تلاش‌های مذبوحانه‌ دشمن و نیز قدرت عالی نیروهای خودی [عراقی] و آمادگی آنها برای جانبازی در راه میهن گوش فرادادند. آقای رئیس‌جمهوری با حضور در ستاد فرماندهی لشکر دهم به شرح مفصلی درباره‌ روند اقدامات نیروهای یگان‌های این لشکر و چگونگی درهم کوبیدن تلاش‌های مکرر دشمن گوش فرادادند. فرمانده کل قوا در سخنانی در جمع فرمانده و افسران ستاد لشکر فرمودند که عکس‌العمل سریع و شدید، سرکوب تلاش‌های دشمن را تضمین می‌کند.»[۳۹]

گزارش - 667

شاذلی قلیبی دبیرکل اتحادیه‌ عرب، در پاسخ به نامه‌ روز گذشته‌ طارق عزیز وزیر امور خارجه‌ عراق، درباره‌ حمله جدید‌‌ ایران، امروز نامه‌‌ای را برای صدام حسین ارسال کرد. اتحاد قوم عرب برای حفاظت از حریم جغرافیایی سرزمین اعراب، لزوم به‌کارگیری قوای عربی در مقابل رژیم اشغالگرقدس و متهم‌کردن ضمنی ایران به همسویی با این رژیم ازجمله مطالب مطرح‌شده در این نامه است. رادیو بغداد دراین‌باره چنین گزارش داد: «آقای رئیس‌جمهوری صدام حسین، تلگرافی از آقای شاذلی قلیبی دبیرکل اتحادیه‌ عرب، دریافت کرده که متن آن چنین است: حضرت پرزیدنت صدام حسین رئیس‌جمهور عراق، خبر حمله‌ جدید نیروهای ایرانی را که در تلاش دیگر برای اشغال سرزمین‌های عربی صورت گرفته با ناراحتی و تأسف شدید دریافت نمودم و بدون شک اصرار ایران به ادامه‌ جنگ به‌رغم اعلام آمادگی عراق برای صلح به همبستگی امت اسلامی، که دو دولت وابسته به آن هستند، لطمه می‌زند و امکانات کشورهای عربی را در زمانی تضعیف می‌کند که بیش از هروقت دیگر به بسیج تمامی نیروهای خود ازجمله نیروهای عراقی برای رویارویی با دشمن صهیونیستی احتیاج است و بالاخره این حمله به‌عنوان پشتیبانی موضعی از اسرائیل در تهدید امت عرب به شمار می‌رود. اگر ایران دربرابر پیام‌های صادره درباره‌ صلح و جلوگیری از ریخته‌شدن خون مسلمانان و حفظ توانایی‌های دو کشور و حقوق حسن هم‌جواری گوشی شنوا نداشته باشد، سلامت کشورهای خلیج [فارس] را تهدید و امنیت را در یکی از حساس‌ترین مناطق جهان به مخاطره می‌اندازد و راه رخنه‌ بیگانگان را به منطقه هموار خواهد ساخت. کشورهای عربی، که از همکاری با کشورهای برادر و دوست جهت متوقف‌ساختن جنگ فروگذار نکرده‌اند، تصمیم دارند به تلاش‌های خود در این راه ادامه دهند.»[۴۰]

گزارش - 668

باقی‌ماندن بن‌بست نظامی در جنگ ایران و عراق؛ تعلیق انسداد چاه‌های نفتی نوروز؛ اهداف ایران در عملیات اخیر و همخوان نبودن اهداف نظامی ایران با تجهیزات و ادوات نظامی‌اش و تلاش‌های چند ماه گذشته‌ دولت عراق در تجهیز ارتش این کشور با استفاده از خرید تسلیحات از کشورهای فرانسه، شوروی و مصر، موضوعاتی است که رادیو بی‌بی‌سی در برنامه شبانگاهی امروز خود به آن پرداخته است. بی‌بی‌سی در این برنامه گفت: «باوجود گزارش‌های ضدو‌نقیض که در بیانیه‌های نظامی ایران و عراق دیده می‌شود، به نظر می‌رسد که آخرین حمله‌ ایران بن‌بست نظامی جنگ ایران و عراق را برطرف نکرده است. اخیراً امیدهایی وجود داشت که آتش‌بس موقت در جنگ ایران و عراق ترتیب داده شود تا در طول آن از نشت نفت خلیج‌فارس جلوگیری گردد و شاید این آتش‌بس موقت بتواند به صلح همه‌جانبه‌‌ای بین ایران و عراق منتهی شود، اما این امیدها با آخرین حمله‌ ایران که یکشنبه شب آغاز شد نقش‌برآب گردید. مثل سایر موارد این جنگ سی‌ماهه‌، ایران و عراق هر دو گفته‌اند که پیروزی‌هایی در قسمت مرکزی جبهه به دست آورده‌اند و این منطقه دشت‌های پشت‌سرهم و تپه‌های کوتاهی است که در گذشته شاهد حملات ازطرف جمهوری اسلامی بوده است که این حمله تماماً با عدم موفقیت همراه بوده است. مهم‌ترین هدف نیروهای ایران در این منطقه شهر العماره در عراق و شاهراه بغداد و بصره است که ازنظر سوق‌الجیشی حائز اهمیت بسیاری است، اما چنین به نظر می‌رسد که رسیدن به این هدف‌ها از حیطه‌ شایستگی نیروهای جمهوری اسلامی خارج است، با درنظرگرفتن اینکه نیروهای جمهوری اسلامی ازنظر تجهیزات نظامی بسیار ناکامل هستند. ... به نظر می‌رسد که نیروهای جمهوری اسلامی حتی توانایی آن را نداشته باشند که بتوانند خطوط دفاعی عراق را درهم شکنند، به‌خصوص که عراق اخیراً تجهیزات نظامی تازه‌‌ای از شوروی و فرانسه و مصر دریافت کرده است و بیش از هر زمان دیگر برای ادامه‌ یک جنگ دفاعی در موقعیتی مناسب قرار دارد.»[۴۱]

گزارش - 669

روزنامه النهار (چاپ بیروت) در مقاله‌ای به تدابیر عراق برای محدودکردن امکان خروج ارز توسط کارگران مصری شاغل در عراق و تأثیر این امر بر روابط مصر و عراق پرداخت. به نوشته‌ النهار: «خسارات وارده به عراق براثر جنگ، دولت این کشور را مجبور ساخته است که قوانین مالیاتی شدیدی جهت خارج‌کردن ارز کارگران مصری از این کشور وضع کند. مصری‌هایی که در عراق مشغول به کار هستند و عده‌ آنها حدود 2 میلیون نفر می‌باشد، سابق بر این، حق داشتند 75 درصد از درآمدهای خود را از این کشور خارج کنند. لیکن براساس قوانین جدید ارزی رژیم بعثی صهیونیستی بغداد، این افراد از این پس، کمتر از نیمی از حقوقشان را می‌توانند از عراق خارج کنند و ضمناً کسانی که در کارهای غیردولتی مشغول به کار هستند حتی این میزان را نیز نمی‌توانند جهت کمک به خانواده‌هایشان به مصر ارسال دارند. به‌هرصورت، باتوجه‌به اینکه دولت حاکم در مصر از این منبع درآمدهایی نصیبش می‌شده و پس از به‌وجودآمدن شرایط ارزی جدید از قسمت‌هایی از آن محروم شده است، احتمال می‌رود که روابط قاهره و بغداد رو به تیرگی نهاده و به قول یکی از مسئولان مصری - که نخواسته است نامش فاش شود - باتوجه‌به مسائل فوق دیگر کارکردن در عراق برای مصری‌ها بی‌فایده خواهد بود.»[۴۲]



پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/01/24

  1. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه نجف از عملیات والفجر1 (معرفت‌جو)، 22/1/1362، ص69.
  2. سند شماره 113/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راویان قرارگاه نصر از عملیات والفجر1 (ابوالفضل موسوی و جعفر ربیعی)، 21/1/1362، ص25؛ و- سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص70.
  3. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص69؛ و- سند شماره 219/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم(ص) در عملیات والفجر1 (زمان‌زاده)، 7/1/1362 تا 25/1/1362، ص222.
  4. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص70.
  5. سند شماره 219/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص320.
  6. سند شماره 219/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص321.
  7. سند شماره 219/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص323.
  8. سند شماره 219/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 325 - 324.
  9. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه نجف از عملیات والفجر1 (معرفت‌جو)، 22/1/1362، ص69.
  10. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص70؛ و- سند شماره 113/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص27.
  11. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص72.
  12. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص71.
  13. سند شماره 0227/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه کربلا در عملیات والفجر1 (محسن رخصت‌طلب)، 22/1/1362 تا 11/2/1362، صص 19 - 18.
  14. سند شماره 078394 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 24/1/1362، ص54.
  15. سند شماره 0227/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 20 - 19.
  16. سند شماره 105 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راویان لشکر14 امام حسین‌(ع) از عملیات والفجر1 (اسحاقی و طالقانی)، 21/1/1362، ص20.
  17. همان، ص19.
  18. سند شماره 0227/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه کربلا در عملیات والفجر1 (محسن رخصت‌طلب)، 22/1/1362 تا 11/2/1362، صص 19 - 18.
  19. سند شماره 0227/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 20 - 19.
  20. سند شماره 219/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص320.
  21. سند شماره 219/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص321.
  22. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص69؛ و- سند شماره 219/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم(ص) در عملیات والفجر1 (زمان‌زاده)، 7/1/1362 تا 25/1/1362، ص222.
  23. سند شماره 219/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص323.
  24. سند شماره 219/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 325 - 324.
  25. سند شماره 354241 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه مهاباد به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 26/1/1362، سند تک‌برگی؛ و- سند شماره 350793 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‏ای عملیاتی، از قرارگاه حمزه سیدالشهدا ارتش جمهوری اسلامی ایران به فرماندهی نیروی زمینی ارتش - معاونت عملیات و اطلاعات (مد عملیات)، شماره 242، از ساعت 19:00 روز 25/1/1362 تا ساعت 19:00 روز 26/1/1362، سند تک‌برگی؛ و- سند شماره 67467 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‏ای، از ستاد منطقه11 مرکز فرماندهی به مرکز فرماندهی ستاد مرکزی سپاه، از 20/1/1362 تا 31/1/1362، ص3.
  26. سند شماره 219/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص226.
  27. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص70؛ و- سند شماره 113/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص27.
  28. سند شماره 89552 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص4؛ و- سند شماره 67467 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص3.
  29. سند شماره 89552 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص4؛ و- سند شماره 67467 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص4؛ و- سند شماره 350844 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه پاسداران پیرانشهر به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 25/1/1362، سند تک‌برگی؛ و- سند شماره 350845 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه پیرانشهر به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 25/1/1362، سند تک‌برگی؛ و- سند شماره 67467 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص5.
  30. سند شماره 44557 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص2.
  31. روزنامه کیهان، 28/1/1362، ص3.
  32. سند شماره 324392 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مهاباد (اطلاعات) به تیپ ویژه شهدا (اطلاعات)، 24/1/1362، سند تک‌برگی.
  33. سند شماره 103289 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش روزانه واحد اطلاعات سپاه پاسداران، شماره 275، 28/1/1362، ص2؛ و- سند شماره 232009 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن اطلاعاتی داخلی، دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‌وزیری، شماره 207، 25/1/1362، ص1.
  34. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 26، 26/1/1362، ص16، تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 25/1/1362.
  35. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 29، 29/1/1362، ص22، شیراز، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/1/1362؛ و- سند شماره 232010 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن اطلاعاتی داخلی، دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‌وزیری، شماره 209، 28/1/1362، ص1؛ و- سند شماره 44557 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین غرب کشور، دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‌وزیری، شماره 94، 3/2/1361، ص2؛ و- سند شماره 227380 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن خبری، دفتر فرماندهی سپاه پاسداران منطقه10 (مرکز فرماندهی اخبار و اطلاعات)، شماره 25، 31/1/1362، ص2؛ و- سند شماره 218080 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 31 و 32.
  36. سند شماره 227380 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص1؛ و- سند شماره 89497 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‏ای اطلاعاتی ستاد مرکزی سپاه پاسداران (واحد اطلاعات)، شماره 66، 24/1/1362، ص5؛ و- سند شماره 218080 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص2 و 14؛ و- خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 25، 25/1/1362، ص10، اهواز، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 24/1/1362؛ و- سند شماره 103289 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  37. روزنامه کیهان، 25/1/1362، ص18.
  38. همان، ص3.
  39. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 27، 27/1/1362، ص5، تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 25/1/1362، به نقل از رادیو صوت‌الجماهیر.
  40. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 25، 25/1/1362، ص39، رادیو صوت‌الجماهیر، 24/1/1362.
  41. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 25، 25/1/1362، رادیو لندن، 24/1/1362.
  42. روزنامه اطلاعات، 25/1/1362، ص آخر.