1361.02.05

روزشمار جنگ سال 1361 1361.02.05
نام‌های دیگر	پنج اردیبهشت
تاریخ شمسی	1361.02.05
تاریخ میلادی	25 آوریل 1982
تاریخ قمری	1 رجب 1402

1360.02.05

1362.02.05

1363.02.05

1364.02.05

1365.02.05

1366.02.05

1367.02.05

گزارش- 1

1. درحالی‌که آخرین اقدامات برای فراهم‌آوردن مقدمات عملیات در منطقه غرب رودخانه کارون در شرف انجام است، فرماندهان سپاه و ارتش هنوز به طرح مانور نهایی برای اجرای این عملیات دست نیافته‌اند. برای نیل به این مقصود، در جلسه صبح امروز قرارگاه کربلا بر طرح مانور مرحله اول در قرارگاه فتح و نصر، که مأموریت اصلی را در عملیات آتی برعهده دارند، توافق شد، ولی درخصوص مانور مرحله دوم این قرارگاه‌ها نتیجه‌ای حاصل نشد.* از آنجا که قرار است در شب اول عملیات، قرارگاه‌های فتح و نصر پس از عبور از رودخانه کارون، حدفاصل این رودخانه تا جاده اهواز خرمشهر را به‌عنوان «سرپل» تصرف کنند، ابتدا محسن رضایی که احتمال می‌داد علاوه‌بر پاتک دشمن، در ادامة عملیات این دو قرارگاه پس از رسیدن به جاده تداخل به وجود آید، پیشنهاد کرد: «به‌نظر من اگر ما بتوانیم علاوه‌بر سرپلی که قرارگاه‌های فتح و نصر می‌گیرند، یک سرپل هم در آن طرف جاده بگیریم، خیلی خوب می‌شود.» کنعانی‌مقدم هم پیشنهاد کرد: «پدافند سرپل را کلاً به یک قرارگاه بدهیم و بعد قرارگاه دیگر از خط عبور کرده و برود هدف بعدی را بگیرد که کار منظم‌تر صورت گیرد. ... مثلاً قرارگاه فتح سرپل خود و قرارگاه نصر هم سرپل خود را بگیرد و بعد کل منطقه را به قرارگاه فتح بسپارند.» رحیم صفوی از وی پرسید: «چگونه یک قرارگاه می‌تواند 100 کیلومتر را بپوشاند؟» کنعانی‌مقدم پاسخ داد: «این واحدی که می‌خواهد از خط عبور کند و در این منطقه [غرب جاده اهواز خرمشهر] درگیر شود، باید یک واحد سازمان‌یافته و دست‌نخورده باشد که یک قرارگاه آن را هدایت کند. دراین‌صورت هماهنگی بهتر صورت می‌گیرد، وگرنه دو قرارگاه بخواهند جلو بروند، منطقه شلوغ شده و هماهنگی مشکل می‌شود.» سپس حسن باقری فرمانده قرارگاه نصر، مشکلات اجرای طرح کنعانی‌مقدم را کمبود نیرو، حساسیت جناح راست قرارگاه فتح که می‌تواند هنگام پاتک دشمن آسیب‌پذیر باشد و نیز مأموریت مهم قرارگاه فتح در پدافند از کیلومتر 70 تا 90 جاده اهواز خرمشهر در مرحله اول عملیات دانست و پیشنهاد کرد: «پدافند نیم‌ایستگاه 90 تا گرمدشت [کیلومتر 85 تا 100] را به قرارگاه فتح بدهیم.» وی اضافه کرد: «پس از تصرف جاده اهواز و در مرحله دوم عملیات، قرارگاه فتح به‌طورکلی جناح راست را بگیرد [تأمین کند] و قرارگاه نصر عمل کند. [عملیات را ادامه دهد] دراین‌صورت قرارگاه فتح از یک قرارگاه فعال درمی‌آید و به یک قرارگاه غیرفعال تبدیل می‌شود.» ادامه جلسه به بررسی واکنش احتمالی دشمن پس از شروع عملیات اختصاص یافت. ازنظر محسن رضایی: «از آنجا که منطقه وسیع است و نیروی دشمن متناسب با آن نیست، بنابراین دشمن سعی می‌کند از نقاط استراتژیکی خود بیشتر دفاع کند. منطقه بالا [جنوب کرخه‌کور] تأمین منطقه پایین [شمال خرمشهر] است و در پایین هم دشمن باید هم از خرمشهر و هم از بصره دفاع کند.» بر همین اساس، وی «نیروی دشمن مستقر در منطقه بالا را 30 درصد و در منطقه پایین 70 درصد تخمین زد.» نظر رحیم صفوی هم این بود که دشمن عمده نیروی پاتک‌کننده‌اش را در شرق جاده اهواز خرمشهر در منطقه ایستگاه حسینیه می‌گذارد؛ زیرا این منطقه به بصره دسترسی دارد. بر همین اساس او عقیده داشت: «باتوجه‌به شناسایی‌هایی که دشمن در این منطقه داشته، می‌داند که ما یک حرکت از اینجا [ایستگاه حسینیه] داریم؛ لذا برای اینکه بتواند جلوی حرکت ما را بگیرد، نیروی عمده‌اش را در اینجا [ایستگاه حسینیه] می‌گذارد تا در سرپل ما رخنه ایجاد کند و پشت‌سر نیروهای ما دربیاید و آنجا را بگیرد. ... در محور قرارگاه قدس هم نیروهای پاتک‌کننده عمده خود را در حدفاصل جفیر و پادگان حمید نگه می‌دارد.» کنعانی‌مقدم هم احتمال داد: «دشمن یک مانور به‌طرف کارون انجام بدهد تا هم ترتیب نیرو و هم راهکار و شناسایی‌هایمان را به هم بزند. ... چون الان تانک‌هایش را خیلی نزدیک کرده است؛ اگر قصد ایجاد خط پدافندی داشت، تانک‌هایش را پشت جاده خرمشهر می‌چید.» وی احتمال دیگری را نیز مطرح کرد مبنی‌بر اینکه پس از تصرف جاده اهواز خرمشهر، ارتش عراق عمده نیروهای خود را عقب کشیده و در پشت کانال** پدافند ‌کند؛ «چون می‌داند ما تداوم عملیات داریم و این احساس را می‌کند که ما وقتی به خرمشهر بیاییم، دوباره جلوتر می‌آییم.» حسن باقری هم با تأکید بر اینکه دشمن از محور عملیات ما آگاهی دارد، افزود: «پدافند خرمشهر هیچ کمکی به بصره نمی‌کند. ... الان دشمن حاضر است خرمشهر را بدهد و بصره را نگه دارد.» تقویت مواضع پدافندی دشمن موضوع دیگر جلسه بود. حسن باقری درباره قوای جدید که به منطقه سیدعبود وارد شده‌اند گفت: «72 دستگاه تانک و نفربر است که دو گردان می‌شود.» غلامعلی رشید این خبر را چنین تکمیل کرد: «یک گردان هم عقب است و به‌نظر من یک تیپ می‌باشد.» حسن باقری به استناد عکس هوایی ادامه داد: «دو گردان تانک هم در منطقه ایستگاه 90 است.» کنعانی‌مقدم نیز از تجمع نیرو درحد یک تیپ در جنوب کرخه‌کور و یزدنو و یک تیپ زرهی در جنوب‌غربی جفیر خبر داد و گفت در سایر نقاط علاوه‌بر دو تیپ 16 و 30 زرهی نیروهای پیاده مستقر هستند و دشمن «در تمام طول خط پدافندی‌اش بیشتر به نیروی پیاده اتکا کرده است.» وی اضافه کرد: «تنها از منطقه سیدعبود به‌پایین نیروهای عراقی به‌صورت تمرکزی مستقر هستند و از سلمانیه به‌پایین خط پدافندی‌اش پیوسته است.» کنعانی‌مقدم در ادامه گزارش خود نتیجه گرفت: «من فکر می‌کنم دشمن می‌داند که ما می‌خواهیم از رودخانه عبور کنیم؛ چون هم خلبان اسیر [عراقی] گفته بود و هم این حرکات نشان می‌دهد که دشمن مطلع است، لذا می‌خواهد خودش را به رودخانه نزدیک کند و به همین منظور به‌صورت لاک‌پشتی کم‌کم جلو می‌آید تا جایی که اطمینان حاصل کند که تمام حرکات ما در دید و تیرش است. علاوه‌برآن، درحال احداث سنگرهایی است که به‌عنوان یک راه عقب‌ترش محسوب می‌شود تا اگر احیاناً فشار ما زیاد شد، بتواند در همان سنگرها دفاع کند.» کنعانی‌مقدم در پاسخ به سؤال محسن رضایی درمورد مهم‌ترین جاده‌های دشمن، «از جاده‌ای که از خرمشهر به‌سمت بصره می‌آید و از روی نهر عرایض عبور می‌کند و نیز جاده‌ای که از بصره به‌سمت ایستگاه حسینیه می‌آید ... و جاده‌ای که از نشوه به‌سمت جفیر می‏آید» نام برد و اضافه کرد: «بیشتر تدارکات دشمن از این سه جاده صورت می‌گیرد و اخیراً فعالیتش از روی همین جاده یعنی از شلمچه به خرمشهر و از خرمشهر به جاده اهواز خرمشهر زیاد شده است.» محسن رضایی با تأکید بر اینکه تا نیروهای زرهی دشمن جلو نیامده و آرایش نگرفته‌اند باید از کارون عبور کنیم، گفت: «ما باید سرپل را 48 ساعت دیگر بگیریم.» وی ادامه داد: «اگر ما به جاده برسیم [باتوجه‌به اتکای دشمن به آن]، باید مسئله خرمشهر را تمام‌شده بدانیم. ... ما اگر جاده را بگیریم مسئله خرمشهر حل است و آن [دشمن] هم روی بصره فکر می‌کند.» حسن باقری نظر محسن رضایی را تأیید و اضافه کرد: «الان خرمشهر برای آن بی‌ارزش است.» اما کنعانی‌مقدم این نظر را قبول نداشت و معتقد بود «این [خرمشهر] برایش ارزش سیاسی دارد.» باقری بر نظرش تأکید کرده و گفت: «این [خرمشهر] کرخه‌کور نیست؛ کرخه‌کور برای آن خیلی مفید است. هرچقدر خرج کرخه‌کور کند، جناحش را پوشانده، ولی هرچه خرج خرمشهر کند، همه‌اش می‌سوزد.» محسن رضایی سپس از منوچهر مهرداد، مسئول واحد مهندسی قرارگاه کربلا، پرسید: «پل‌های پی‌ام‌پی*** آماده هستند که نصب کنند؟» وی پاسخ داد: آماده هستند و ظرف دو ساعت نصب می‌شوند. سؤال بعدی رضایی این بود که به تیپ‌های قرارگاه فتح چند تا لودر و بلدوزر می‌دهید، مسئول مهندسی پاسخ داد: «پیش‌بینی کرده‌ایم که 40 تا به قرارگاه فتح بدهیم.» در ادامه جلسه، رحیم صفوی با تأکید بر اینکه روی تهدیدهای دشمن در پیشروی و چگونگی دفاع در جناح‌های غرب و شمال بیشتر باید بحث شود، گفت: «به‌نظر من [پس از مرحله اول عملیات] تا مشخص‌نشدن وضعیت جفیر و نیروها، ما نباید خط دفاعی خود را در جاده اهواز خونین‌شهر از دست بدهیم و باید آن را محکم نگه داریم. ... نکته دوم، اتصال خاکریزهای بین نوار مرزی است تا آسیب‌پذیری نیروهایی که ازسمت شمال پیشروی می‌کنند، محدود باشد. آخرین خط پدافندی [به‌طرف غرب] که به‌نظر من خوب می‌رسد، همین خط نوار مرزی است؛ البته اگر نخواهیم از آن جلوتر برویم.» محسن رضایی نیز از فرماندهان قرارگاه‌ها خواست پس از گرفتن سرپل و دست‌یابی به جاده اهواز خرمشهر «تا 24 ساعت دیگر استحکامات آماده بشوند، بچه‌ها محکم بشوند، اگر می‌خواهید مهمات جلو بیاورید، جلو بیاورید، تانک‌هایتان را بیاورید و آرایش بدهید.» حسن باقری درباره آغاز حرکت نیروها گفت: «[پس از عبور از کارون] ما ساعت 6، 7 بعدازظهر هم که بچه‌ها را راه بیندازیم، ساعت 1 [صبح روز بعد] تا جاده آسفالت می‌رسند.» رحیم صفوی از وی پرسید: «مگر آنها را می‌خواهی پیاده ببرید!؟» پاسخ باقری مثبت بود و دلیل آن را هم غافلگیرکردن دشمن اعلام کرد. غلامعلی رشید هم با تأیید این مطلب از باقری خواست نیروها که با دشمن درگیرشدند دستور دهد مابقی نیروها با خودرو و ادوات زرهی حرکت خود را آغاز کنند. رحیم صفوی با ناامیدی گفت: «من که فکر نمی‌کنم این غافلگیری انجام بشود، چون اگر اینها [دشمن] یک منور توی دشت باز بزنند، دشمن دیگر به همه‌جا دید دارد.» باقری هم اظهارات صفوی را با این جمله تأیید کرد که «اگر زیاد هم معطل کنیم، ماه درمی‌آید. ... آنجا [عملیات فتح‌المبین] که می‌خواستیم ماه باشد، به تاریکی محض خوردیم. ما حالا اینجا این‌قدر کش بدهیم که بخوریم به شب چهاردهم.» پس از اینکه اعلام شد امروز اول ماه رجب است، محسن رضایی با اظهار خوش‌بینی از اینکه «یکی، دو ساعت اول خوب [روشن] است» از باقری پرسید: «درمجموع ما چه استعداد از دشمن را این طرف [شرق] جاده در سرپل از بین می‌بریم؟» وی پاسخ داد: «در منطقه ما حداقل دو تیپ پیاده و یک تیپ زرهی.» در ادامه، محسن رضایی گفت: «ما ظرف 24 ساعت می‌آییم این سرپل [کارون تا جاده اهواز ‌خرمشهر] را می‌گیریم، خط پدافندی‌مان را هم تا اینجا [جاده] می‌آوریم، دشمن شروع می‌کند به پاتک‌کردن؛ یعنی از فردا صبح [پس از شروع عملیات] ساعت 8، 9 دیگر می‌آید حمله می‌کند. این جاده [که از ایستگاه حسینیه به‌طرف مرز امتداد دارد] احتمالاً برای بصره است، هم به‌خاطر پاتک به شما و هم اینکه جلویتان را بگیرد.» وی تأکید کرد: «دشمن در 24 ساعت اول با اتکا به جاده سعی می‌کند جلو بیاید؛ بنابراین بهتر است قرارگاه نصر در غرب جاده اهواز ‌خرمشهر پیشروی کرده و در آنجا هم یک سرپل بگیرد.» رحیم صفوی و کنعانی‌مقدم با این پیشنهاد مخالفت کردند و گفتند به «نفعش نیست» و «آن را می‌زنند»، غلامعلی رشید با آن موافق بود و گفت: «اتفاقاً ساده هم می‌تواند یک سرپل کوچک در آنجا بگیرد.» صفوی بر مخالفتش اصرار کرد و افزود: «اگر دشت باز باشد، مقاومت‌کردن در آن مشکل است؛ آن را می‌زنند.» رضایی در پاسخ به صفوی اظهار داشت: «اگر ما می‌خواهیم همین‌جا [جاده اهواز خرمشهر] بمانیم که خب بله، ولی اگر می‌خواهیم جلو برویم باید یک سرپل را بگیریم.» وی ضمن اینکه از قرارگاه نصر خواست طرح خود را برای مرحله دوم عملیات مشخص کند، از حسن باقری پرسید: «نمی‌شود یک سرپل اینجا [غرب جاده و در شب اول] گرفت؟» باقری پاسخ داد: «بستگی به هزیمت دشمن دارد؛ اگر دشمن دچار هزیمت بشود، خیلی از بچه‌ها آن طرف جاده می‌روند. ... [البته] مانع طبیعی معینی برای آن خط پدافندی نیست. صبح که شد آدم می‌بیند یک خط کج و معوجی هست که عراقی‌ها ممکن است داخل آنجا را بگیرند، یعنی یک دفعه عراق می‌آید تویش.» صفوی هم این نظر را تأیید کرد و اظهار داشت: «قابل دفاع هم نیست.» دراین‌میان غلامعلی رشید فرمانده قرارگاه فتح تمایل داشت قرارگاه نصر سرپل را بگیرد و سپس قرارگاه فتح عملیات را ادامه داده، پیشروی کند. وی دلیل این تمایل را چنین بیان کرد: «ما باید حداقل 20 کیلومتر را حفظ کنیم، هم باید سرپل را بگیریم، هم حفظ کنیم و [هم] حرکت کنیم.» در پایان جلسه، باقری فاصله زمانی بین اجرای دو مرحله اول و دوم را سؤال کرد و محسن رضایی پاسخ داد: «وقتی‌که شروع شد، 24 ساعت، 48 ساعت». باقری هم از «48 ساعت» استقبال کرد. سپس کنعانی‌مقدم در پاسخ به سؤال محسن رضایی درباره کمبود نیروی قرارگاه‌ها گفت: «نیرو هست، اما تجهیزات نیست»، وی اضافه کرد: «یک قیافه نظامی که آن بنده خدا بسیجی دارد، همان لباسش است.» حسن باقری هم دراین‌خصوص گفت: «به او [بسیجی] می‌گویند سینه‌خیز برو، پلاستیک می‌گذارد، می‌رود [چون لباسش نظامی نیست].» رحیم صفوی با تأکید بر اینکه تجهیزات نمی‌خواهیم، فقط لباس و پوتین می‌خواهیم، به نقل از یکی از مسئولان اعزام نیرو گفت: «شما چهار هزار لباس بفرستید، ما تا سه روز دیگر، چهار هزار نفر نیرو به شما تحویل می‌دهیم.» وی سپس با اشاره کمبود پارچه و اینکه «دو هزار خانم در کارگاه‌های اصفهان می‌گفتند که به ما پارچه بدهید ما یک‌هفته‌ای تحویل می‌دهیم،» پیشنهاد کرد: «اگر پارچه‌هایش به مناطق داده بشود و نیروهایی که می‌خواهد از مناطق بیاید، خود منطقه موظف باشد که پارچه‌اش را به خیاط بدهد و بدوزد، این خیلی مؤثر است.» حسن باقری گفت: «تدارکات می‌گوید روزی پنج هزار دست لباس می‌دوزم، ولی الان ده روز است که نتوانسته سه هزار دست هم بدوزد.» با به‌پایان‌رسیدن جلسه، محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران که از سخنان حاضران در جلسه نتوانسته بود به جمع‌بندی برسد و طرح مانور مرحله دوم عملیات را تعیین کند، گفت: «آماده شوید که مرحله اول را تمام کنیم.» وی در پاسخ به سؤال غلامعلی رشید درباره مأموریت یگان‌ها پس از تصرف جاده اهواز خرمشهر نیز اظهار داشت: «24 ساعت بعد، باید تا مرز برویم، تا آن موقع هم یک کاری می‌کنیم. ... همین امشب تصویب می‌کنیم، فردا [روی کارون] پل می‌زنند و پس‌فردا هم عملیات [می‌کنیم.]»

گزارش- 2

2. در دومین جلسه امروز قرارگاه کربلا‌، که در ساعت 17:00 تشکیل شد‌، سرهنگ علی صیاد شیرازی‌، فرمانده نیروی زمینی ارتش به جمع فرماندهان سپاه پاسداران پیوست**** تا ضمن شرکت در بحث طرح مانور‌، هماهنگی لازم را با آنها برای جلسه مشترک امشب فرماندهان ارتش و سپاه به عمل آورد. در ابتدای جلسه‌، رحیم صفوی‌ مسئول عملیات سپاه، آخرین وضعیت یگان‌های دشمن و طرح مانور قرارگاه‌ها را چنین بیان کرد: «در قسمت قرارگاه قدس [جنوب کرخه‌کور]‌، دشمن در خطوط اول 3 تیپ پیاده و 2 تیپ مکانیزه مستقر کرده‌ [و] در جفیر هم تیپ‌های زرهی 30 و 16 از لشکر6 را آورده [است.] ... در قسمت قرارگاه قدس هم این نتیجه حاصل شده که اینها بیایند و خاکریز اول‌، دوم و سوم را از محور طراح بگیرند و محور طراح به محور حمیدیه به هم متصل بشوند. ...[یعنی] حدود سه کیلومتر در محور طراح و محور اهواز بیاییم جلو. در محور قرارگاه فتح سرپلی را تا کناره جاده حدفاصل این آب‌گرفتگی [شمال سیدعبود] تا نیم ایستگاه 90 اشغال کنند. روی قرارگاه نصر صحبت زیادی شد. قرارگاه نصر می‌گفت که اگر ما بیاییم یک چنین سرپلی را بگیریم. ... نیروها[ی دشمن] از دست ما فرار می‌کنند و توپخانه دشمن که اینجا [غرب جاده اهواز خرمشهر در شمال سیل‌بند عرایض] هست فرار می‌کند و اصلاً ترکیب و آرایش دشمن به‌طورکلی اینجا به‌هم می‌خورد بدون اینکه ما چیزی به دست بیاوریم. ... توپخانه‌هایش را می‌برد به عقب و می‌تواند برای ما یک آرایش جدید بگیرد. بعد‌، این نتیجه حاصل شد که اینها [قرارگاه نصر] که تا اینجا [غرب جاده اهواز خرمشهر در شمال نهر عرایض پیش رفته و] این تکه را بچسبانند به این نهر عرایض... یعنی خط پدافندی‌اش را از کناره تا [سیل‌بند شمال] نهر عرایض حدود چهار کیلومتر [ایجاد کند].» در ادامه جلسه‌، پس از اینکه سرهنگ صیاد شیرازی بر اهمیت مانور قرارگاه نصر تأکید کرد‌، حسن باقری فرمانده سپاهی این قرارگاه، در تشریح دقیق‌تر مانور قرارگاه نصر اظهار داشت: «بحث ما این است که اگر ما در این مرحله سرپل بگیریم‌، آرایش دشمن که الان رو به کارون است و یک مقدار آورده رو به بالا‌، تماماً می‌آید رو به بالا. ... اگر ما در این مرحله بیاییم یک خاکریز دو‌، سه کیلومتری عرایض را وصل کنیم به جاده آسفالته و این بشود پدافند ما ... چیزی که حدوداً به این خطوط [دشمن در غرب ایستگاه گرمدشت] می‌زند 5 هزار نفر است‌؛ یعنی حساب کردیم ما حدود 12 گردان سپاه داریم و حدود 5 گردان هم ارتش است.» حسن باقری سپس به‌ نظر سرهنگ حسنی‌سعدی فرمانده ارتشی قرارگاه نصر، اشاره کرد و گفت: «[او] معتقد است که سرپل را در یک مرحله عمل بکنیم‌، خرمشهر را هم در یک مرحله و مرز را هم در یک مرحله ...؛ یعنی تنومه را در این مراحل به آن صورت، اعتقادی به آن ندارد. حداکثر‌، ما او را راضی کردیم تا کانال [ماهی در شرق شط‌العرب]؛‌ یعنی بالاخره تا کانال باشد [نه تنومه]. به تعبیر دیگر، یک مرحله را سرپل می‌داند و کلاً مرحله بعد، عمل در شرق و غرب جاده [اهواز خرمشهر] و خرمشهر.» سرهنگ صیاد شیرازی در توضیح نظر سرهنگ حسنی‌سعدی اظهار داشت: «مرحله سرپل را که الان گسترش دادید تا انهدام دشمن در منطقه خرمشهر‌، این [سرهنگ حسنی‌سعدی] فقط یک تضمین منطقی می‌خواهد. این تضمین منطقی را ما باید رویش چه کار کنیم‌. حساب کنیم که این کار صحیح‌تر است‌؛ یعنی مرحله عبور از پل‌، آن خودش یک مرحله بسیار اساسی است و این عبور از رودخانه را دست‌کم نمی‌گیرند؛ یعنی برایشان خیلی ثقیل است.» حسن باقری که به گسترش منطقه سرپل تا غرب جاده اهواز خرمشهر و اشغال مواضع دشمن در شمال نهر عرایض در مرحله اول عملیات معتقد بود‌، به طرح ارتش که بر تصرف منطقه سرپل تا جاده تأکید می‌کند‌، دو اشکال وارد کرد: یکی‌، مشکل احداث خاکریز پدافندی از سلمانیه تا جاده‌ اهواز خرمشهر و دیگری تغییر جهت آرایش دفاعی دشمن ازسمت شرق (رودخانه کارون) به‌سمت شمال. در مقابل‌، وی در توجیه طرح گسترش سرپل تا غرب جاده اظهار داشت: «یک اثری که این حمله یک‌مرحله‌ای دارد این است که می‌خورد به توپخانه و مقرهای فرماندهی دشمن [در شمال نهر عرایض] در همان ساعت‌های اولیه و سازمان دشمن را از هم می‌پاشد. ... مسئله سوم این است که پدافند از کنار نهر عرایض با همین نیروهایی که عمل کردند راحت‌تر است تا پدافند در آن خاکریزی که ما می‌خواهیم [بین سلمانیه تا جاده] ایجاد کنیم. ... فقط عمده‌ترین مشکلی که ما داریم امکان درگیرشدن با دشمن است درحدود 80 کیلومتری غرب کارون‌. یعنی الان آرایشی که دشمن در حدفاصل کارون و جاده گرفته، اگر این درگیری طول بکشد‌، بیشتر از یکی‌، دو ساعت بخواهد ما را معطل کند‌، رسیدن ما به عرایض یک مقداری دیر می‌شود. یعنی ما باید بتوانیم حداکثر ساعت 2، 3 نیمه‌شب به عرایض برسیم که بچه‌ها تا صبح خودشان را به اروند برسانند. اگر ما تا روشنایی صبح به اروند برسیم مشکلی به آن صورت نخواهیم داشت.» سرهنگ صیاد شیرازی که پذیرفتن این طرح برایش خیلی سخت بود، گفت: «مسئله وسعت عمل را ببینید‌؛ عبور از رودخانه‌، گرفتن چنین سرپلی و خودبه‌خود نیروی انسانی که به کار می‌افتد‌، قبول‌کردنش برای این فاصله یک مقدار بعید است. حتماً در این جناح آسیب‌پذیر است. منتها در عمق این را باید حساب کنیم که ما چقدر می‌توانیم کار کنیم‌؛ چون ما باید واقعاً تا اینجا برسیم. اگر بخواهیم این طرح را عمل کنیم‌، هم‌زمان آن نیرویی که باید جلو برود‌، باید حداکثر قدرت را داشته باشد و ما می‌توانیم او را کنترل کنیم ازنظر رده‌های احتیاط آن و این چیزها که یک موقع لازم بشود‌، چون گیرکردنش خیلی مشکلات دارد.» سرهنگ صیاد شیرازی سپس خطاب به حسن باقری بر کسب تضمین در موفقیت عملیات تأکید کرد و پرسید: «یعنی فقط امکان دارد که ما در آنجا گیر کنیم؟! فقط اشکال در همین است؟! این اشکال را ما باید حل کنیم؟!» حسن باقری در پاسخ اظهار داشت: «راه‌حلش این است که سُمبه پر زور باشد‌؛ اگر سمبه پر زور بشود‌، می‌کوبد رد می‌کند‌.» سرهنگ صیاد شیرازی تأکید کرد که ما می‌توانیم با یک طراحی انجام دهیم. باقری ادامه داد: «چون اینجا دشمن عمق مستحکم ندارد‌، اینجا دشمن یک خط دارد ناجور‌، نامرتب و بدون مین و با خط بعدی پنج کیلومتر فاصله دارد‌. یعنی اگر بچه‌ها چنان باسرعت از این خط رد بشوند که تا دشمن بیاید بفهمد خط اولش شکسته‌، پیاده‌ها برسند به خط دوم، ما هیچ مشکلی نخواهیم داشت.» سرهنگ صیاد شیرازی پس از پاسخ منفی حسن باقری به توافق با سرهنگ حسنی‌سعدی در دستیابی به مانور مشترک‌، از وی سؤال کرد: «خودتان مانورتان دقیقاً مشخص شده؟» باقری مجدداً پاسخ منفی داد و مشکل را استقرار یک گردان تانک دشمن‌ در غرب جاده آسفالت و اینکه این گردان را کدام یگان باید منهدم کند‌، دانست و گفت: «این باید با راهکار کلی در قرارگاه کربلا مشخص بشود.» باقری سپس به تشریح وضعیت استقرار یگان‌های دشمن در منطقه حدفاصل کارون تا جاده‌، که قرارگاه نصر باید از آنجا وارد عمل شود‌، پرداخت و اظهار داشت: «همین یک گردان تانک یک گروه نفربر بالایش دارد و بلافاصله سه‌، چهار کیلومتر یک خط محکم پیاده. اینجا هم یک سنگر است که این خط فاصل را می‌پوشاند. در فاصله چهار کیلومتر جلو یک خط پیاده نامرتب دارد‌، جوری که از این طرف خط دائم دارد مرتب می‌شود و می‌آید بالا به اینجا که می‌رسد دیگر نفرات پیاده نه خاکریز دارند نه سنگر فعلاً تظاهر به نیرو می‌کند‌؛ یعنی می‌آیند، می‌چرخند‌، می‌گردند. ماشین‌ها خاک می‌کنند توی دشت‌، می‌روند و می‌آیند و به‌اصطلاح قصد پوشاندنی وجود ندارد. موانع اینها هستند. این یک خط پیاده است‌، این خط دوم است و این خط سوم است. البته این نیرویی که می‌خواهد بیاید به اینجا مجبور است با یک مقداری از این خطوط درگیر بشود. اما راه کلی ازبین‌بردن نیروها‌، دور زدن [است] و اینکه در هر مرحله باید انجام بشود. این شناسایی‌اش دارد انجام می‌شود؛ یعنی الان از جاده آسفالت هم رد شدند که این نیرو [یک گردان تانک با چند قبضه توپ که درحدود سه کیلومتری غرب جاده مستقر هستند] را دور بزنند. شروع درگیرشدن ما با این گردان تانک است ... یعنی توی محوطه 7، 8 کیلومتری جاده ما از هر جایش بیاییم تو‌، یک معبر سه کیلومتری دارد که با درگیری است. البته شناسایی دارد انجام می‌شود. جزئیات را تیپ‌ها بهتر می‌توانند تعیین کنند که حالا برای انهدام اینجا از کجا بیایند بهتر است.» حسن باقری در ادامه سخنان خود به استعداد دشمن در منطقه قرارگاه نصر پرداخت و با اعلام اینکه 6 تیپ در این منطقه وجود دارد‌، اظهار داشت: «حداقل 2 تیپ از مهمات خاصه دارد‌؛ یعنی تیپ44 است‌، تیپ22، 113 شورطه است و تیپ33 نیروی مخصوص و یک تیپ جیش‌الشعبی و چیزی درحدود یک تیپ زرهی.» در ادامه جلسه‌، غلامعلی رشید‌، فرمانده سپاهی قرارگاه فتح، در تشریح طرح مانور این قرارگاه گفت: «تیپ25 کربلا با تیپ37 زرهی شیراز از پل رحمانیه عبور می‌کند. این تیپ55 هوابرد است. تیپ14 امام حسین(ع) با تیپ1 لشکر92 از پل کفیشه که دو کیلومترونیم بالای دارخوین است عبور می‌کند و تیپ8 نجف و تیپ3 لشکر92 از خود دارخوین‌. یعنی دو پل آنجا زدیم‌؛ یک پل را بالا زدیم‌، که اینها کارشان تا جاده است. استعدادی که از دشمن مقابل ما هست در قسمت بالای هالوپ؛ تا ایستگاه حسینیه چیزی در حد دوگردان تانک و یک گردان مکانیزه است و چیزی درحدود 2 گردان پیاده که در سیدعبود و عُبید است. ... هدف را هم دادیم به تیپ25 کربلا با تیپ55 هوابرد و تیپ37 زرهی شیراز تا نزدیک ایستگاه 80‌، چیزی در حد 9 کیلومتر از جاده‌، بعد تیپ14 امام حسین(ع) با تیپ1 لشکر92 ایستگاه حسینیه [کیلومتر 80] تا حدود سه کیلومتر بالای ایستگاه 90‌. تیپ8 نجف و تیپ3 لشکر92 هم می‌آیند همین ایستگاه 90 را می‌گیرند. این حرکت اولیه ماست.» پس از تشریح مانور مرحله اول‌، بررسی واکنش احتمالی یگان‌های دشمن مستقر در جنوب کرخه‌کور (منطقه قرارگاه قدس) پس از دستیابی قرارگاه‌های فتح و نصر به جاده اهواز خرمشهر در دستور کار جلسه قرار گرفت. در همین ارتباط سرهنگ صیاد شیرازی معتقد بود: «از دو حال خارج نیست‌؛ یا دشمن در بالا [‌جنوب کرخه‌کور و جفیر] از نیرویش استفاده می‌کند برای کمک اینجا [منطقه قرارگاه فتح و نصر] و یا از نیرویش استفاده می‌کند برای پیشگیری آینده برای مقابله با نفوذ ما به‌طرف اینجا [غرب ایستگاه حسینیه به‌طرف مرز] اگرچه رحیم صفوی و غلامعلی رشید عقیده داشتند دشمن نیروی بالا را به‌پایین نمی‌آورد‌، حسن باقری معتقد بود: که «تنها راه حیات دشمن برای جلوگیری از رفتن ما به بصره این است که از این درگیری روبه‌رو [غرب حسینیه] پرهیز کند. ... دشمن جفیر را دارد برای اینکه بصره را داشته باشد‌. شما از وسط می‌خواهید دشمن را قیچی کنید بعد می‌گویید دشمن نمی‌آید‌!» وی سپس نتیجه‌ گرفت: یگان‌های عراقی از بالا به‌پایین خواهند آمد و در مقابل نفوذ نیروهای ما به‌طرف مرز قرار خواهند گرفت. پس از آن، رحیم صفوی گفت: «به‌نظر من می‌رسد از نیروهای جفیر ... آنها همه را بیاورد پایین فقط برای دفاع و از اینکه نگذارد این نیروهای ما بیاید به‌طرف بصره‌، یعنی در حد دفاع از آنها استفاده بکنند نه در حد حمله و دفاع آن. ... اصلاً به فکر دفاع می‌افتد و به فکر اینکه بیاید به ما حمله کند و جناح بشکافد و سرپل‌های ما را بگیرد نیست.» موضوع بحث بعدی حاضران در جلسه‌، زمان آغاز عملیات بود. رحیم صفوی گفت: «تحرک ما عمدتاً در شب‌ها خواهد بود. ما هر کاری بتوانیم شب‌ها می‌توانیم. ما روزها باید زمین‌گیر بشویم و سنگر بکنیم و توی زمین فرو برویم و شب‌ها راه بیفتیم. آسیب‌پذیری دشمن در شب خیلی زیاد است و فعالیت ما هم می‌تواند خیلی زیاد باشد‌. چون تکیه ما بر نیروهای پیاده است‌، برعکس در روز آسیب‌پذیری ما خیلی زیاد است. ... این دفعه ماه به ضرر ماست.» حسن باقری هم گفت: «[الان]‌، شب‌ها دارد ماه درمی‌آید. ... ما آن دفعه [عملیات فتح‌المبین]‌ می‌خواستیم ماه باشد و رسیدیم به مرز تاریکی محض‌، حالا که می‌خواهیم تاریکی باشد.» حسن باقری ادامه داد: «مسئله ما از اول گرگ‌ومیش‌شدن و تاریکی هواست. مسئله ما تا ساعت 12 صبرکردن که نیست.» سرهنگ شیرازی تأکید کرد: «ما برای سرپل‌گرفتن و رفتن به جاده درست باید از عصر شروع کنیم‌؛ بعد از نماز مغرب.» به اعتقاد رحیم صفوی «نیروها باید از صبح زود پیاده بروند غرب کارون.» ولی غلامعلی رشید گفت: «اگر قرار است امشب عمل کنیم، از دیروز واحدهای پیاده ما باید حرکت می‌کردند که آن طرف کارون باشند یا ساعت 12 ظهر امروز تمام شده باشند... [و] ساعت 12 ظهر امروز دراختیار زرهی باشند تا شب که بتوانند یواش یواش اینها مثلاً از ساعت 2، 3 بعدازظهر شروع کنند به حرکت[دادن] زرهی‌ها. ... بعد حرکت پیاده ما درست در ساعت 6 بعدازظهر باشد.» نظر حسن باقری هم این بود که «ما باید از ظهر به بعد، پیاده را حرکت دهیم ... می‌توانیم ساعت4، 5 آن طرف آب باشیم.» غلامعلی رشید کمبود نیرو و تکمیل‌نشدن شناسایی‌ها را از مشکلات قرارگاه فتح دانست و درمورد ادغام گردان‌های سپاه و ارتش اظهار داشت: «ادغام تا دیروز انجام نشده بود.» حسن باقری نیز مشخص‌نبودن فرماندهی واحدهای ادغامی ارتش و سپاه را مشکل قرارگاه نصر برشمرد و سرهنگ صیاد شیرازی هم این موضوع را مهم‌ترین مشکل دانست و با اشاره به جلسه مشترک فرماندهان سپاه و ارتش که قرار است امشب تشکیل شود‌، گفت: «من معتقدم امشب اصلاً روی فرماندهی صحبت نشود ...؛ بعد از جلسه ما با برادر رضایی این مسئله را حل می‌کنیم. ... بعد من یک جلسه برای تمام فرماندهان ارتش می‌گذارم.» سپس حسن باقری به زیادبودن نیروهای پیاده سپاه و بسیج در قرارگاه نصر اشاره کرد. سرهنگ صیاد شیرازی با این جمله که «شما بیشتر از ما هستید‌« این موضوع را تأیید کرد، بااین‌حال گفت: «پریشب در شیراز مصاحبه رادیو و تلویزیونی داشتم. ما نگرانیم از اینکه از این ترکیب مقدس ارتش و سپاه که آن دفعه [عملیات فتح‌المبین] هیچ صحبتی نشد‌، ولی خیلی کارها شد‌، همه اقشار بودند. ... بعد [خبرنگار] شروع کرد به اینکه فرماندهی با سپاه بود؟ فرماندهی با ارتش بود؟ من همان جا یک‌دفعه برگشتم به او گفتم ما مسئولین با تمام وجودمان تلاش کردیم که نه به اسم فردی کار تمام بشود‌، نه به اسم قشری. ... در اینکه درصد نقش یکی بالاتر از دیگری است شکی نیست‌، یعنی یکی بیشتر مؤثر است، و آن یکی را ما به‌نوبه خودمان می‌گوییم سپاه‌، که مؤثرتر است برای ادامه جنگ و پیروزی‌ها. ولی اگر شده 80‌،90 درصد سپاه مؤثر باشد و 20 درصد ارتش‌، به‌خاطر ارزش حیاتی همان 20 درصد‌، برای تکمیل کارها و اینکه قادر مطلق خداست و ارزیاب مطلق خداست و او می‌داند که ما برای این اظهارات کار نمی‌کنیم‌، کارها دست اوست‌، حتماً آنها ارزیابی کنند که کی بهتر است‌، به‌خاطر آن هم که هست‌، ما صدایش را نباید دربیاوریم.» سرهنگ صیاد شیرازی در پایان جلسه مجدداً تأکید کرد: «ان‌شاءالله با صحبت‌کردن بیشتر با برادر رضایی این مورد [بحث فرماندهی]‌حل شود؛ خب پس فقط حدود صحبت [در جلسه امشب] روی مانور باشد.»

گزارش- 3

3. سومین جلسه امروز، که اولین جلسه رسمی فرماندهان سپاه و ارتش در قرارگاه کربلا تلقی می‌شد‌، به بررسی طرح مانور عملیات آتی اختصاص داشت***** و مقرر شد هر سه قرارگاه عملیات قدس، فتح و نصر تا روز هشتم اردیبهشت برای اجرای عملیات آماده شوند. در ابتدای این جلسه‌، سرهنگ صیاد شیرازی ضمن عرض خیرمقدم به افراد شرکت‌کننده در جلسه و اظهار امیدواری به اینکه نیت‌ها در جهت خدا باشد و در راه او قدم برداریم‌، اظهار داشت: «بعد از بحث‌ها و جلسات مختلفی که داشتیم‌، به طرح کلی رسیدیم و مانور کلی عملیات ابلاغ شد و برادران ما رفتند دنبال طرح مانور خودشان بر مبنای مأموریتی که صادر شده بود و امروز هم همه جمع شدیم که به یاری خداوند این طرح‌ها را قرارگاه به قرارگاه بررسی کنیم. ... بعضی قرارگاه‌ها خودشان به اشتراک طرحی رسیدند‌، سپاه و ارتش‌، ولی بعضی جاها یک مقدار اشکالاتی داشتند که اینجا بهترین جای رفع آن است و اگر امشب نتیجه گرفتیم به‌طور کامل ان‌شاءالله آقایان می‌آیند و کامل‌تر می‌کنند طرح خودشان را برمبنای نتیجه‌ای که گرفتند وگرنه جلسات را ادامه خواهیم داد تا به نتیجه برسیم.» سپس سرهنگ لطفی فرمانده ارتشی قرارگاه قدس، اولین فرمانده قرارگاهی بود که به تشریح مانور قرارگاه تحت‌امر خود پرداخت. وی اظهار داشت: «قرارگاه قدس از پنج قرارگاه [فرعی] دیگر ‌به نام قدس 1، 2، 3‌، 4 و 5 تشکیل شده که بر مبنای مأموریت واگذاری‌، این عملیات مرحله‌بندی شده و من فقط مرحله اول آن را تشریح می‌کنم و اشاره‌ای به مرحله دوم [می‌کنم.] ... محل استقرار از غرب به شرق به‌ترتیب قدس 1‌، 2‌، 3‌، 4‌ و 5 می‌باشد. در مرحله اول قدس 3، 4، 5 [از سه محور طراح‌، فرسیه و نورد] با عملیات عبور از رودخانه [کرخه‌کور] تک خود را آغاز خواهند کرد و یک سرپل مناسب را در قسمت جنوب کرخه‌کور اشغال خواهند کرد. مرحله دوم‌، عبور از خط قدس 2، از خط قدس 3 جناح غربی تأمین هویزه و تقریباً هم‌زمان با این قدس 1 عملیات خود را به‌منظور رسیدن به یک سرپل مناسب در امتداد سرپل قبلی، تک خود را شروع خواهد کرد و ان‌شاءالله که این عملیات موفق بشود و ما یک سرپل مناسب در کل منطقه به دست بیاوریم.» دومین فرمانده قرارگاه‌، سرهنگ منفرد نیاکی، فرمانده ارتشی قرارگاه فتح، بود که در تشریح مانور این قرارگاه اظهار داشت: «تیپ1 لشکر92 با تیپ14 امام حسین(ع) به نام قرارگاه عملیاتی فتح 3‌، تیپ55 هوابرد با تیپ25 کربلا به نام قرارگاه عملیاتی فتح 4 و سرانجام تیپ37 زرهی احتیاط ما را تشکیل می‌دهد. ... مأموریتی که به این قرارگاه محول شده عبارت است از پوشش جناح [راست] قرارگاه عملیاتی نصر. بعد از اینکه سرپل خودش را اشغال کرد‌، آماده می‌شود بنا به دستور، دو پلی را که روی رودخانه اروند [شط‌العرب‌، در شمال‌شرقی بصره]‌ هست تصرف کرده و در شرق اروند [شط‌العرب] پدافند می‌کنند. ... قرارگاه فتح از سه پل که محل عمومی‌اش محور بزرگ به‌طرف پل بیشه یا عصایی‌شکل است و همچنین در حوالی دارخوین یا مقابل دارخوین از روی این سه پل عبور می‌کنند. بازهم در اینجا (هالوپ) تقریباً یک سدی زده شد روی این سد را با صفحه‌هایی پوشاندند و حداکثر یک جیپ باتوجه‌به مشکلی که الان روی این پل به وجود آمد ما می‌توانیم از روی این فعلاً نفرات پیاده را و حداکثر یک جیپ یا آمبولانس از روی آن عبور بدهیم. به‌طورکلی مانوری که ما برای عملیات قرارگاه فتح در نظر گرفتیم از پل بالا تیپ55 به‌اضافه تیپ25 درحالی‌که تیپ37 دنباله‌رو آنهاست‌، مأموریت دارد حرکت کند و کیلومتر 70 تا حسینیه [80] را اشغال کند. ... در قسمت پایین در ابتدا که تیپ14 امام حسین(ع) عمل می‌کند و حسینیه تا ایستگاه نیم 90 را اشغال می‌کند، در شرایطی که تیپ2 و تیپ3 و تیپ8 نجف، دنباله‌رو بوده و در حوالی و هدفی را که تیپ امام حسین(ع) اشغال کرد‌، در این منطقه مستقر می‌شوند تا بنا به دستور، تک را ادامه دهند و در شرق اروند [شط‌العرب] پدافند کنند.» سومین فرمانده قرارگاه‌، سرهنگ حسنی‌سعدی، فرمانده ارتشی قرارگاه نصر، در تشریح مانور قرارگاه نصر گفت: «قرارگاه عملیاتی نصر با پنج قرارگاه نصر 1، 2‌، 3‌، 4 و 5 وارد عمل می‌شود که به‌ترتیب تیپ1 لشکر21 با تیپ7 دزفول‌، تیپ2 با تیپ27 [محمد رسول‌الله(ص)]‌، تیپ3 با تیپ46 فجر‌، تیپ4 زرهی و تیپ23 نوهد با تیپ22 خونین‌شهر. ... نصر1 با عبور از رودخانه [کارون] بدون استفاده از پل (با دو جی.‌اس‌.پی و قایق) عبور می‌کند‌، می‌آید از ایستگاه 90 به‌طرف جنوب مسافت حدود هفت کیلومتر را می‌پوشاند. نصر2 از پل شماره 1 عبور می‌کند‌، می‌آید از جناح راست نصر1 تا ایستگاه گرمدشت [کیلومتر 100] را می‌پوشاند. ... نصر3 و نصر5 از پل شماره 2 عبور می‌کنند. نصر5 در قسمت جلو‌، البته با برادر [حسن] باقری هماهنگی کردیم‌، حالا یا در این قسمت نصر5 مستقر خواهد شد‌، بعد نصر3 هم ضلع جنوبی را باید با ایجاد یک خاکریز تأمین بکند. برنامه این است که عبور نفرات با استفاده از قایق تا هوا روشن است صورت بگیرد‌، بعدازظهر ساعت 3، 4 که ان‌شاءالله هوا مساعد باشد‌، اگر دید محدود باشد صددرصد ایده‌آل خواهد بود. نفرات پیاده را با استفاده از قایق تا تاریکی شب از رودخانه عبور بدهیم. نفرات پیاده در ساحل غربی پل پیاده شوند‌، تأمین را برقرار کنند و در همانجا شام بخورند و استراحت کنند و آماده شروع عملیات بشوند. پل‌ها یک شب قبل [24 ساعت قبل] زده بشود در محل تعیین‌شده و پل‌ها را استتار کنیم برای شب. بعد از آغاز تاریکی پل‌ها را نصب کنیم روی رودخانه. در تقدم یک‌، وسایل مهندسی از پل‌ها عبور می‌کنند و ساحل غربی رودخانه را برای عبور خودروها آماده می‌کنند. بعد حق تقدم با عبور خودروهای کوچک یگان‌های تک‌ور است‌، اعم از تفنگ106، راکت107‌، موشک تاو و دیگر خودروهای سبک. بعد از آن تقدم با خودروهای مهندسی است؛ وسایل سنگین مهندسی. بعد از آن تقدم عبور با توپخانه است و سپس واحدهای زرهی. باتوجه‌به اینکه مسافتی که باید طی شود و یگان‌ها با هدف درگیر بشوند‌، بین 17 تا 20 کیلومتر مسافت راه است‌، در طول زمانی که واحدها درحال پیشروی هستند به‌منظور جلوگیری از کشف تک یگان‌های تک‌ور باید سعی شود به‌هیچ‌وجه خودرویی از پل عبور نکند؛ چون باعث ایجاد سروصدا خواهد شد. ... قرارگاه مقدم [نیروی زمینی] ‌تقدم عبور وسایل مهندسی را به قرارگاه فتح داده، درصورتی‌که نیاز ندارند. قرارگاه فتح سمت راستش به‌طور کامل آب گرفته و تا جاده به خاکریز احتیاج ندارد، ولی باتوجه‌به اینکه قرارگاه نصر 13 کیلومتر را [بین سلمانیه تا جاده آسفالته] باید خاکریز بزند‌، نیاز ما به وسایل مهندسی بیشتر است.» سرهنگ حسنی‌سعدی در ادامه سخنان خود به اقدامات دشمن در تقویت مواضع پدافندی‌اش اشاره کرد و گفت: «دشمن شدیداً دارد منطقه را تقویت می‌کند. ... رفتند شناسایی کردند‌، از ایستگاه گرمدشت به این طرف نیروهایش به‌طور کامل در پشت جاده [اهواز خرمشهر] حضور دارند. ... ما هرچه در اینجا تأخیر کنیم [و عملیات را به عقب بیندازیم] باعث پیشرفت کار دشمن خواهد شد؛ صددرصد منطقه و مواضعش را مستحکم می‌کند‌، مین‌گذاری می‌کند و عملیات را با مشکل مواجه خواهد کرد. ... پریشب برادران سپاه با ارتش رفتند روی جاده آسفالت [خرمشهر اهواز] شناسایی کردند و حتی روی جاده سه دقیقه ماندند... مطمئن شدند که خودروهای دشمن درحال حرکت هستند‌، خاکریز زده در جلوی جاده و از این جاده استفاده می‌کند‌. منظور ما این است که در اینجا [حاشیه شرقی جاده] اگر خاکریز باشد‌، هیچ‌کدام ما [دو قرارگاه فتح و نصر] احتیاج به خاکریز نداریم، سمت راست [بین کارون و جاده] هم که بحمدالله خدا کمک کرده و آنجا را آب گرفته است. ... ولی سمت چپ ما [‌از کارون در محدوده سلمانیه تا جاده] هفده کیلومتر را باید خاکریز بزنیم‌؛ از این لحاظ به دستگاه‌های مهندسی نیاز داریم.» سرهنگ موسوی قویدل از سرهنگ حسنی‌سعدی پرسید: «فرض کنیم دشمن تغییر وضعیت نداد‌، نیروهای شما که از اول شب شروع کردند به پیشروی و نزدیک صبح توانستند به سرپل [غرب جاده آسفالت] برسند و آن موقع بتوانند سرپل را تحکیم کنند، فکر می‌کنید آیا نیروهایتان توان ادامه تک را خواهند داشت‌ بعد از بیست کیلومتر پیشروی‌؟ آن‌وقت حالا اگر توان تک داشته باشد‌، آیا امکان پیشروی در روز روشن در دشت باز برای نفرات پیاده شما وجود دارد؟» سرهنگ حسنی‌سعدی پاسخ داد: «باتوجه‌به اینکه اینجا [غرب جاده] مواضع توپخانه دشمن هست‌، امکان دارد در روز روشن بشود عمل کرد.» پس از سخنان سرهنگ حسنی‌سعدی درباره طرح مانور قرارگاه نصر‌، سرهنگ صیاد شیرازی ضمن تأکید بر اهمیت مانور این قرارگاه و نقش مؤثر آن در مرحله اول عملیات، از حسن باقری فرمانده سپاهی قرارگاه نصر خواست نظرش را درباره طرح مانور این قرارگاه بیان کند. حسن باقری در شروع سخنان خود با اظهار اینکه آرایش دشمن به‌سمت رودخانه کارون است‌، این سؤال را مطرح کرد که «پس عقبه دشمن کجا می‌شود؟» و خود جواب داد: «عقبه دشمن حدود پل‌نو و عقبه کلی او شلمچه است که قرارگاه لشکر11 در آن‌جاست. با تجمعی که [از نیروهای خودی] در منطقه سلمانیه شده و در شرق کارون‌، دشمن تصور می‌کند ما از سلمانیه پل می‌زنیم و عبور می‌کنیم و از گوشه خاکریز نفوذ می‌کنیم به داخل نیروهایی که در غرب کارون هستند.» باقری با اشاره به تقویت سیل‌بند شمال نهر عرایض و استقرار یک گردان تانک در سه کیلومتری آن نتیجه گرفت: «دشمن می‌خواهد حرکت به‌سمت انتهای سیل‌بند [عرایض] و به‌سمت پشت خرمشهر را مسدود کند. بنابراین، دو راهکار هست؛ یکی اینکه ما سرپل را اشغال کنیم و در مرحله بعد روی خرمشهر عمل کنیم. بحث خود ما این است که با اشغال این سرپل دشمن کلیه آرایش‌هایش را نسبت به کناره کارون عوض می‌کند. دو بحث هست یک توپخانه‌ای که در گوشه سیل‌بند عرایض و در کناره غربی جاده مستقر است؛ بحث دوم، قرارگاه‌های تیپ‌هایی است که در شرق نهر عرایض مستقر هستند، یعنی نیرویی که از دشمن در کنار کارون و در غرب آن مستقر است تماماً پاسگاه‌های فرماندهی‌اش در شرق عرایض است. یعنی اگر ما حمله کنیم و بتوانیم خودمان را به عرایض برسانیم این پاسگاه‌ها سقوط می‌کند‌؛ هرچند که ادامه پاک‌سازی و درگیری به روز برسد. ... نظر سپاه درمورد این قسمت این است که پدافند سیل‌بند [عرایض] تا نیم‌ایستگاه 90 [را] به نصر 1 و 2 بدهیم که دو قرارگاه قوی هستند. ... نصر3 و نصر5 که حدود 16 گردان پیاده می‌شوند منطقه را دور بزنند و در غرب خرمشهر با اتکا به نهر عرایض تا جاده آسفالت پدافند کنند. اطلاعی که الان دادند این است که دشمن یک خاکریز از این سیل‌بند دارد می‌زند به عرایض‌؛ یعنی خاکریزی که خود ما می‌خواستیم بزنیم.» وی صرف‌نظرکردن از ایجاد یک خاکریز پدافندی از سلمانیه تا جاده آسفالت هنگام عملیات‌، از هم پاشیده‌شدن سازمان دشمن باتوجه‌به انهدام توپخانه دشمن و انهدام قابل‌توجه نیروی دشمن را از محاسن این راهکار (یک‌مرحله‌ای عمل‌کردن) دانست و افزود: «ولی در راهکار دوم [دو مرحله‌ای عمل‌کردن] حداقل این است که این توپخانه عقب می‌آید و یک سری از این نیروها عقبه را شلمچه حساب می‌کنند و آرایش را به‌سمت جاده آسفالت خواهد گرفت و آن‌جاست که ما دیگر باید جبهه‌ای تک کنیم بدون اینکه شناسایی لازم را داشته باشیم. ضمن اینکه بین مرحله اول و مرحله دوم عملیات کمتر از 48 ساعت قطعاً وقت نخواهد بود. امکان اینکه ما بتوانیم دو شب پیاپی دنبال هم با یک قرارگاه تک کنیم یک مسئله کاملاً غیرممکن یا خیلی مشکل است. یعنی نیرویی که امشب 20 کیلومتر راه رفته هنوز بنه‌اش جابه‌جا نشده و در طول روز باید جواب پاتک‌های دشمن را بدهد، اگر از او بخواهیم شب بعد تک کند‌، این یک امر غیرممکن است. مضافاً اینکه در این 48 ساعت یا حتی 24 ساعت دشمن امکان اینکه آرایش را عوض کند‌، دارد.» حسن باقری در پایان سخنان خود «احتمال کمبود زمان» را تنها نکته مبهم در اجرای این طرح دانست و اظهار داشت: «این زمان کم با اتکا به پدافندی که ما از جاده آسفالت و بعد نهر عرایض می‌توانیم داشته باشیم‌، مسئله‌ای برای ما نیست.» سرهنگ موسوی قویدل خطاب به باقری گفت: «اگر چنانچه نیرویی که برآورد می‌کنید‌، از سرپل بروند، باقیمانده نیرو هر که باشد و بتواند مأموریت بعدی را انجام بدهد هیچ بحثی نیست‌، به‌شرط اینکه آن نیروی بعدی را، مطلقاً پیاده راه نبرید‌، چون اگر آن نیرو حتی درگیری با دشمن نداشته باشد آن 25 کیلومتر را در هوای گرم پیاده راه برود‌، صبح توان کار نخواهد داشت‌، مگر اینکه شما اینها را نگه دارید به‌محض اینکه آن خط تأمین شد با خودروهای کوچک یا بزرگ خیلی سریع برسانید به پای کار.» حسن باقری پاسخ داد: «نه، نمی‌شود‌. تمام نیروی عمل‌کننده ما باید پیاده بیاید، هیچ راهی غیراز این ندارد. ... چون بحث این است که تا نیرو به این گردان تانک غرب جاده نرسیده‌، هیچ‌کس حق درگیری ندارد، یعنی نیرویمان اول باید به آخرین نیروی دشمن برسد. نیروی پیاده ما باید راه بیفتد به اینجا [غرب جاده آسفالت] می‌شود چیزی درحدود ساعت 1 نصف‌شب‌، و ما در ساعت 1 نصف‌شب این نیرو را هم می‌توانیم پیاده ببریم. الان ما بچه‌هایمان را 40 کیلومتر شب پیاده بردیم، صبح بازهم حاضر بودند پیاده حرکت کنند و ادامه بدهند.» سرهنگ موسوی قویدل مجدداً از باقری پرسید: «فقط این پشت [جاده آسفالت]‌ می‌خواهید عمل کنید؟» پاسخ داده شد: «فقط ما شرق عرایض را عمل می‌کنیم. ... اگر درگیری مقدار زیادی توی این خط‌ها ادامه پیدا نکند ما ساعت 4 صبح می‌توانیم درحدود پل‌نو درگیری را شروع کنیم.» در ادامه جلسه‌، سرهنگ صیاد شیرازی دو طرح مانور قرارگاه نصر در مرحله اول عملیات را چنین جمع‌بندی کرد: «قرارگاه نصر در یک نظریه‌، مانورش را این‌طوری ارائه داد که آمده از رودخانه عبور کرده و به جاده رسیده و در اینجا مرحله اول را تمام‌شده می‌داند و آماده می‌شود برای مرحله دوم [نظر سرهنگ حسنی‌سعدی] و در بحث دوم آمده هم‌زمان با اشغال سرپل و گسترش آن تا جاده می‌گوید که ما دشمن را در اینجا [غرب جاده در شمال نهر عرایض] منهدم کرده و خرمشهر را آزاد کنیم و مرحله اول آن خط پدافندی را برسانند تا رودخانه عرایض و رودخانه اروند [نظر حسن باقری].» سپس وی با برشمردن محاسن طرح گسترش سرپل در غرب جاده (انهدام نیرو‌، توپخانه و قرارگاه فرماندهی دشمن و آزادسازی خرمشهر) آن را ایده‌آل توصیف کرد و بااین‌حال گفت: «بعید به‌نظر می‌رسد برای بسیاری از برادران که نیرویی بیاید از این پل بگذرد در منطقه‌ای تقریباً پاک‌شده که موانع هم هست‌، عبور بکند و حتی فرض کنید از نزدیک‌ترین راه که 18 کیلومتر است بیاید عبور کند، تمام این موانع را که در مسیرش هست از آن بگذرد بعد به‌صورت کنترل‌شده‌، هدایت[شده] بیاید به جناح عقب دشمن.» پس از سخنان سرهنگ صیاد شیرازی‌، محسن رضایی به تشریح منطقه عملیات پرداخت و آن را به دو منطقه عمومی تقسیم کرد: «منطقه عمومی بصره و خرمشهر که در پایین منطقه عملیات قرار دارد و تا ایستگاه حسینیه و سیدعبود را دربر می‌گیرد، و منطقه عمومی دیگر که در بالای منطقه عملیات قرار دارد و از نشوه و طلائیه تا منطقه جفیر و کرخه‌کور امتداد دارد.» رضایی با اشاره به اینکه منطقه بالا منطقه استحفاظی لشکرهای 5 و 6، و منطقه پایین هم منطقه لشکرهای 3 و 11 عراق است‌، به اهمیت دفاع از خرمشهر و بصره در راهبرد نظامی عراق پرداخت و گفت: «به همین خاطر 70 درصد نیروهای دشمن در منطقه پایین و 30 درصد در منطقه بالا هستند.» بر همین اساس، وی منطقه مانور قرارگاه نصر را مهم دانست و اضافه کرد: «مهم‌ترین خطری که به‌نظر من هست فرار توپخانه نیست‌ البته توپخانه‌ها فرار می‌کنند‌ اما مهم‌ترین خطر حمله از این جناح****** موقعی که تازه ما می‌خواهیم برویم خرمشهر را بگیریم و دشمن با تمام نیرویی که در اینجا دارد توجهش به اینجا جلب می‌شود و ما را از هر دو طرف مورد حمله قرار می‌دهد.» به این ترتیب‌، محسن رضایی هم معتقد بود عملیات گرفتن سرپل تا جاده اهواز خرمشهر و پیشروی در غرب جاده و انهدام دشمن در شرق نهر عرایض ازسوی قرارگاه نصر باید در یک مرحله انجام شود. در پایان جلسه‌، سرهنگ صیاد شیرازی‌ فرمانده نیروی زمینی ارتش، که طرح گسترش سرپل در غرب جاده و انهدام نیروی دشمن در آنجا را پذیرفته بود‌، ولی در اجرای موفقیت‌آمیز آن تردید داشت، ضمن اعلام تاریخ هشتم اردیبهشت به‌عنوان روزی که هر سه قرارگاه باید برای اجرای عملیات آماده باشند‌، از قرارگاه نصر خواست تا این روز با استفاده از اطلاعات جدید گشتی‌هایی که به شناسایی می‌روند، بررسی‌های بیشتر به عمل آورند و آخرین طرح خود را آماده و ارائه کنند.

گزارش- 4

4. واحد اطلاعات عملیات و پست شنود قرارگاه مرکزی کربلا‌ گزارش داد که سپاه سوم ارتش عراق درحال تقویت استحکامات خود در منطقه غرب رودخانه کارون است. در ادامه فعالیت سپاه سوم ارتش عراق برای تقویت استحکامات خود در منطقه غرب کارون، گزارش شد که در محور سیدعبود که قرار است قرارگاه فتح از آنجا وارد عمل شود، «دو فروند هلیکوپتر دشمن روزانه از ساعت 11:30 به‌مدت 15 دقیقه تمامی معابر وصولی را شناسایی کرده و شیارهای این منطقه را به رگبار مسلسل می‌بندد.» در محور شمال‌غربی دارخوین هم «دشمن چند سنگر تانک در پشت خاکریز خود حفر کرده و همچنین به زدن کانال در مشارع و تقویت نیروهای پیاده خود پرداخته است. 4 خودرو که احتمالاً حامل مهمات بودند در پشت مشارع محموله خود را تخلیه کردند. 3 گلوله تانک و 3 گلوله فسفری به‌طرف شهرک انرژی اتمی و سه‌راهی شهرک شلیک شد که براثر آن یکی از نیروهای خودی شهید و یکی مجروح گردید.» در محور جاده اهواز ‌خرمشهر نیز «تردد خودروهای دشمن نسبت به روز قبل به‌طرز محسوسی افزایش یافته است.» همچنین، در کناره رود کارون «دشمن همچنان به‌طور فعال به کندن کانال و سنگرسازی مشغول می‌باشد.» درزمینه تقویت نیرو هم گزارش شد: «دشمن یک گردان توپخانه 130 میلی‌متری در پشت جاده خونین‌شهر اهواز حدفاصل ایستگاه 90‌، 80‌، در پنج کیلومتری غرب جاده مستقر کرده و به دیدبان‌های خود دستور شناسایی برای موقعیت دیدبانی و ثبت اهداف داده [است].»

گزارش- 5

5. امروز نیروهای خودی یک روستا از توابع دیواندره و دو روستا در محور بانه‌ سردشت را از وجود اشرار مسلح پاکسازی کردند. در ادامه عملیات پاک‌سازی مناطق کردستان، «نیروهای ژاندارمری‌، سپاه پاسداران و پیشمرگان مسلمان کرد با پشتیبانی هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی، روستای «کپک» در 17 کیلومتری جنوب‌غربی دیواندره را که یکی از مواضع تجمع چته‌های ضدانقلاب بود‌، از وجود ضدانقلابیون پاک کردند.» خبرگزاری جمهوری اسلامی از سنندج ضمن اعلام این خبر افزود: «در این عملیات ضدانقلابیون 20 کشته دادند و چند قبضه اسلحه نیز از آنها به دست آمد. در این عملیات یکی از سران حزب منحله دموکرات به نام اسد تیربار نیز به هلاکت رسید.» روابط عمومی ستاد مرکزی سپاه پاسداران هم اعلام کرد که روستاهای مامان و نمازگاه از توابع بانه و سردشت بدون هیچ‌گونه درگیری از وجود اشرار پاک‌سازی شد.

گزارش- 6

6. نخست‌وزیر پس از پایان جلسه امروز هیئت دولت در یک مصاحبه مطبوعاتی و رادیوـ تلویزیونی به سؤالات خبرنگاران در زمینه‌های مختلف ازجمله انعکاس خبرهای جنگ در مطبوعات غربی‌، حمایت کویت از عراق‌، سفر نخست‌وزیر کره شمالی به ایران و آخرین نتایج مذاکرات با هیئت‌های صلح پاسخ داد. وی سپس درخصوص پاک‌سازی محور بانه سردشت و برخورد اخیر با خوانین قشقایی مطالبی بیان کرد. میرحسین موسوی درباره هراسی که مطبوعات غربی درمورد پیروزی‌های نظامی ایران القا می‌کنند‌، گفت: «این هراسی را که آنها مطرح می‌کنند درحقیقت هراس امریکا از این وضعیت است. به این علت که پیروزی [ایران] در جنگ با عراق، منافع غرب را در منطقه به خطر می‌اندازد. ... و طبیعی است که آنها تلاش می‌کنند کشورهای کوچک را علیه ایران برانگیزند تا بتوانند جو و پیروزی ایران را برعکس جلوه دهند. ولی بارها به‌طور رسمی اعلام کرده‌ایم که خصومتی با کشورهای کوچک نداریم و رابطه ما با آنها درحال‌حاضر بهترین مبین سیاست خارجی ما دراین‌زمینه به شمار می‌رود.» وی درمورد حمایت کویت از عراق نیز گفت: «ما نمی‌توانیم نسبت به کشتی‌هایی که در کویت تخلیه می‌شوند‌، چشم بسته باشیم. یک روزی باید کشور کویت جواب‌گوی این مسائل باشد و ما بارها به کویت هشدار داده‌ایم که خطر عراق برای شما زیاد است‌ و عراق خواستار تسلط بر کشور کویت است و دولت ما حاضر است از شما حمایت کند و دلیلی ندارد که شما از کشور ما خوفی داشته باشید.» موسوی درباره سفر نخست‌وزیر کره شمالی******* به ایران ضمن اینکه این کشور را در شمار اندک کشورهای حامی ایران در جنگ معرفی کرد‌، گفت: «در مدتی که ما در محاصره بودیم‌، ارتباطات اقتصادی ما با این کشور بسیار عالی بود؛ ... طبیعی است که این مسافرت برای گسترش این نوع روابط است.» نخست‌وزیر درخصوص نتایج مذاکرات با هیئت‌های صلح که برای میانجیگری به ایران می‌آیند، بر شروط ایران برای پایان‌دادن به جنگ تأکید کرد و اظهار داشت: «ما از هیئت‌های صلح همیشه استقبال کرده‌ایم‌؛ برای این‌که شرایط خودمان را برای آنها شرح بدهیم و نقاط گنگی که در ذهن آنها وجود دارد، روشن کنیم و اراده خودمان را برای اینکه صلح در منطقه برقرار شود‌، به آنها صمیمانه نشان بدهیم و به آنها ثابت کنیم که این قدرت‌های بزرگ و رژیم صدام هستند که نمی‌خواهند جنگ تمام شود. می‌خواهیم به آنها نشان دهیم که ملت ما مظلوم واقع شده است و این کشور ما است که در معرض تجاوز قرار گرفته و این زمین‌های ایران است که در دست نیروهای متجاوز صدام است و اینها ماحصل رفت‌وآمدهای هیئت‌ها است. از نقطه‌نظر ما شرایطی که ما عنوان کرده‌ایم براساس معیارهای اسلامی و حق انتخاب شده است و به امید خدا می‌رویم که آخرین ضربات را بر رژیم پوسیده و صدامی فرود آوریم. شرایط فرقی نکرده است و همان شرایط اول جنگ است. پیشنهادها بستگی به موقعیت‌ها و تغییر موقعیت‌هایی دارد که این گروه‌ها می‌آورند که با یکدیگر فرق می‌کند. یعنی هنگام اوایل جنگ یک طوری با ما صحبت می‌کردند و الان طور دیگری با ما برخورد می‌کنند. طبیعی است که این طرح‌ها درجهت نزدیک‌ترشدن به آن خواست‌هایی است که ما اعلام کرده‌ایم‌. ولی با این وصف فاصله زیادی بین حرف‌های ما و مسائلی که آنها مطرح می‌کنند وجود دارد. ما اعلام کردیم که نیروهای متجاوز باید بدون قیدوشرط به مرزهای قبل از جنگ برگردند، هیچ‌گونه گفتگویی دراین‌زمینه نیست و باید غرامت پرداخت شود و می‌دانیم که این غرامت‌ها را رژیم صدام به‌علت اقتصاد فلاکت‌باری که دارد، نمی‌تواند بپردازد و کسانی که تابه‌حال به آن کمک کرده‌اند، می‌توانند بازهم به آن کمک کنند تا این غرامت به ما پرداخت بشود؛ و بعد هم متجاوز محکوم بشود. طبیعتاً اگر دو شرط اول تحقق پیدا کند‌، شرط سوم نیز انجام می‌پذیرد. البته اخیراً مطلبی گفته می‌شود که به‌نظر من در قبل هم در مذاکرات به‌طور پنهان وجود داشته است‌، اما چون الان مسئله مشخص‌تر است ما آن را عنوان می‌کنیم. مسئله برگشت بیش از صدهزار نفر آواره عراقی است که از عراق رانده شده‌اند و به‌نظر ما اینها باید به عراق برگردند و دارایی آنها برگردانده شود که بتوانند زندگی عادی خودشان را داشته باشند.» میرحسین موسوی در پایان این مصاحبه پاک‌سازی محور بانه سردشت از وجود ضدانقلابیون را یکی دیگر از پیروزی‌های بزرگ برشمرد و سپس ضمن اشاره به برخورد اخیر با خوانین قشقایی گفت: «در میان مردم مسلمان قشقایی عده‌ای از خان‌ها مانند گذشته فکرهایی داشتند. گرچه از ناحیه دولت و مسئولان توصیه‌هایی به آنان شده بود، اما آنها فکر می‌کردند چون کشور درحال جنگ است و قدرت مقابله با آنان را ندارد برای خود اردوگاه درست کرده بودند. ... پس از چندین‌بار اخطار و دادن مهلت و امان‌نامه هیئتی به‌منظور فیصله‌دادن به مسئله ازطریق صلح به آنجا می‌رود. پس از مدت کوتاهی خوانین آنها را به رگبار می‌بندند و مأموران ما بااینکه مهلت به آنها داده بودند پس از پایان یافتن مهلت به آنها حمله و آنها را دستگیر می‌کنند.» نخست‌وزیر ضمن اعلام این‌که این اخطاری است به گردن‌کشان که اگر حرکتی برخلاف قانون کنند، قانون گردن آنها را خرد می‌کند‌، افزود: «دولت تحمل هیچ بی‌قانونی را نخواهد کرد. ما اول با نصیحت و سپس با قوه قهریه هر نوع حرکت ضدانقلابی را خواهیم کوبید‌. ما می‌گوییم آزاد هستید‌، اما در چارچوب قانون و شرع اسلام. ... در کشور ما غیراز یک حکومت مرکزی که منتخب مردم است و چارچوبی را که قانون مشخص کرده است هیچ‌کس حق فعالیت ندارد. هرکس که با قانون مخالفت کند و در مقابل آن بایستد شدیداً سرکوب خواهد شد و اتفاقات هفته گذشته نیز در رابطه با این توطئه‌ها بود که اراده دولت ما را می‌رساند. ... ما درحالی‌که درگیر شدیدترین جنگ در مرزهای جنوبی و غربی هستیم آن‌قدر قدرت داریم که در هر نقطه کشور هر توطئه‌ای را به کمک خداوند سرکوب کنیم.»

گزارش- 7

7. نماینده امام خمینی در شورای‌عالی دفاع و سخنگوی این شورا در مقاله‌ای تحلیلی درباره جنگ،‌ وجود انگیزه در رزمندگان ایران را عامل اصلی اصرار بر ادامه جنگ تا بیرون‌راندن متجاوزان دانست و ضمن تشریح شرایط سیاسی جنگ و تأکید بر خواسته‌های ایران برای پایان‌دادن به جنگ، هرگونه اقدام برای بیرون‌راندن متجاوزان از خاک ایران و نیز ورود به خاک عراق را به شرایط و مصلحت‌هایی مشروط کرد. حجت‌الاسلام هاشمی در این مقاله که در ماهنامه پاسدار اسلام منتشر شده است،******** ابتدا به وجود انگیزه در نیروهای ایران برای ادامه جنگ تا بیرون‌راندن متجاوز از خاک خود اشاره کرده و متقابلاً نیروهای عراقی را فاقد روحیه جنگیدن دانسته و نوشته است: «نیروهای ما در شرایط حاضر خیلی آرام و مسلط بر اعصاب خودشان در بسیاری از جبهه‌ها دفاع می‌کنند و در هر جایی مایل باشند حمله می‌کنند. ... این نشانگر این است که جنگ در شرایطی قرارگرفته که ایران با امنیت خاطر و با اتکا به خود مردم و امکاناتی که می‌تواند تأمین کند‌، قادر است ولو آنکه جنگ سال‌ها طول بکشد صبر کند و با حوصله زیاد به جنگ ادامه دهد.» نماینده امام در شورای‌عالی دفاع در بخشی دیگر از مقاله که به تدارکات در جنگ اختصاص دارد با ذکر این مطلب که برخلاف ایران که قسمت عمده نیازهای غیرنظامی را مردم تدارک می‌کنند، عراق فاقد همراهی نیروهای مردمی می‌باشد، افزوده است: «ما مهمات را خودمان می‌سازیم و نیروها را خود مردم تأمین می‌کنند و چون در خاک خودمان هستیم از امکانات بیشتری برخورداریم و نیروی کمتری را هم وارد میدان کرده‌ایم.» وی همچنین وضعیت ایران را از لحاظ ابزار جنگی بهتر از عراق توصیف کرده و نوشته است: «چون آنها [عراقی‌ها] زیاد متکی به ابزارند و می‌خواهند از خودشان دفاع کنند‌، مجبورند دیواری از آتش‌ بسازند که هر لحظه آن میلیون‌ها دلار هزینه برمی‌دارد و خرج عمده جنگ مهمات است‌، درحالی‌که ما بخش عظیمی از مهمات جنگ و اکثر گلوله‌هایی که مورد استفاده قرار می‌دهیم مخصوصاً گلوله‌های سبک را کارخانه‌های خودمان تولید می‌کنند.» در ادامه مقاله بودجه جنگ مورد بررسی قرار گرفته و با اعلام اینکه 10 الی 15 درصد از بودجه ایران برای جنگ اختصاص یافته است‌، سهم جنگ در بودجه عراق حدود 80 درصد ذکر شده و آمده است: «بودجه هم به‌صورتی تنظیم شده است که قادر به ادامه جنگ باشیم‌، ولی اگر ما می‌خواستیم با اتکا به ابزار، آن هم از نوع پیشرفته آن بجنگیم مثلاً هواپیماهایی داریم که می‌تواند موشک‌هایی را پرتاب کند که اگر الان بخواهیم بخریم و بر فرض آنکه به ما بفروشند برای هریک از آن موشک‌ها باید پانصد هزار دلار پرداخت کنیم. ... ولی ما با آر.پی‌.جی می‌جنگیم که یک گلوله‌اش را مثلا هزار تومان می‌خریم و به‌وسیله آن یک تانک را می‌زنیم یا یک نفربر را از کار می‌اندازیم.» وی در بخش دیگری از این مقاله ضمن تحلیل سیاسی جنگ آورده است: صدام هنگامی‌که از تهاجم نظامی مأیوس شد‌ به هجوم سیاسی دست زد تا به این وسیله جمهوری اسلامی را جنگ‌طلب معرفی کند‌، ولی این توطئه او هم به شکست انجامید‌، زیرا خواسته‌های ایران آن‌چنان صریح و روشن است که کسی نمی‌تواند خدشه‌ای بر آنها وارد کند. وی سپس به سفر هیئت‌های صلح اشاره کرده یادآور شده است: «هیئت‌های میانجیگر که به ایران می‌آیند هیچ‌کدام در مذاکراتشان نمی‌توانند اشکالی بر مواضع ما بگیرند و هیچ‌یک از آنها نتوانسته مدعی شود که شما حق ندارید بگویید متجاوز باید از خاک ما بیرون برود و باید خسارت بدهد و متجاوز باید محکوم شود‌، تنها حرفی که می‌زند این است که شما گذشت کنید تا نیروهای دو طرف کشته نشوند و وقتی ما می‌گوییم این گذشت ممکن است از جهت دیگر مضر باشد و باعث تشویق متجاوز گردد و اصل کیفر در هر قانونی برای تنبیه متجاوز مورد قبول است و اگر ما گناه به این بزرگی را بدون کیفر بگذاریم به اخلاقیات انسانی خسارت عمده‌ای وارد کرده‌ایم‌، این را هم می‌پذیرند.» سخنگوی شورای‌عالی دفاع‌، آینده جنگ را به سود ایران دانسته و اضافه کرده است: «ما می‌توانیم با محاسبه و مطالعه و سنجیدن نتایج و بدون عجله تصمیم بگیریم و اگر مصلحت دیدیم به ‌همین ‌زودی عراقی‌ها را بیرون می‌کنیم و در مرزهایمان می‌ایستیم و اگر مصلحت دیدیم وارد خاک عراق شویم و منطقه‌ای را بگیریم و بایستیم تا خسارتمان را بگیریم و صدام و حزب بعث را کیفر دهیم و اگر بیشتر مصلحت دیدیم‌، بیشتر عمل می‌کنیم. همه این تصمیمات به شرایط و مصالح بستگی دارد.»

گزارش- 8

8. با تغییر موازنه نظامی در جنگ به نفع ایران که با پیروزی‌های اخیر رزمندگان خودی به وجود آمده است‌، یک سناتور امریکایی با محتمل‌دانستن افزایش تحرکات نظامی ایران در خلیج‌فارس و تهدید منابع نفتی این منطقه و ایجاد اختلال در صدور آن‌، هشدار داد که به هرگونه تلاشی در این زمینه پاسخ داده خواهد شد. سناتور هنری جکسون که در تلویزیون سی.‌بی.‌اس. امریکا سخن می‌گفت، ضمن اینکه از دولت متبوعش خواست «این موضوع را روشن کند که به‌هرگونه تلاش برای قطع جریانات نفت خلیج [فارس] به‌سوی غرب پاسخ خواهد داد»، گفت: «بزرگ‌ترین وحشت از احتمال ورود نظامی ایران به خلیج‌فارس و نابودساختن میدان‌های نفتی در کویت‌، امارات متحده عربی و عربستان سعودی است‌؛ زیرا آن کشورها از عراق حمایت کردند.» وی این موضوع را بزرگ‌ترین تهدید فوری معرفی ‌کرد و افزود: «ما باید ذخایر نفتی استراتژیک خود را بسازیم. ... ما باید نیروهای لازم که بتوانند چنین حرکتی را بازدارند، داشته باشیم و باید برای ایران روشن کرد که ما به هر تلاشی برای قطع جریان نفت به امریکا یا متحدین غربی پاسخ خواهیم داد.»

گزارش- 9

9. یک نشریه کویتی مدعی شد ایران خواستار 50 میلیارد دلار خسارت جنگی شده است‌ و این موضوع را بخشی از جزئیات مذاکرات صلح هیئت حسن‌نیت جنبش عدم‌تعهد با ایران و عراق دانست. به گزارش خبرگزاری فرانسه از کویت‌، هفته‌نامه المجالس با انتشار این خبر اضافه کرد: این هیئت از 10 تا 15 آوریل (21 تا 26 فروردین) گذشته میان تهران و بغداد در سفر بوده است. براساس همین گزارش ایران معتقد است که این مبلغ باید توسط عراق و قبل از آغاز هرگونه مذاکره میان دو کشور، به ایران پرداخت شود. المجالس همچنین به جزئیات دیگری از این مذاکرات پرداخته و ادعا کرد: «ایران درزمینه مبادله اسرای جنگی پافشاری می‌کند که افراد غیرنظامی قبل از افراد نظامی و با تعداد برابر میان دو کشور مبادله شوند. عراق نیز به‌نوبه‌خود خواسته است مبادله اسرا به‌صورت جمعی چه نظامی و چه غیرنظامی یکجا صورت گیرد و این مبادله پس از برقراری یک آتش‌بس دوماهه انجام شود و از طرفی طی این آتش‌بس گفتگوهای مستقیم میان تهران و بغداد آغاز شود. عراق که پذیرفته است نیروهای خود را طی مدت آتش‌بس از خاک ایران عقب بکشد شرط دیگری عنوان کرده و آن این‌که ایران امضا یک پیمان حسن هم‌جواری با عراق را امضا کند‌ و ایران هم از امضای هرگونه پیمان حسن هم‌جواری با صدام حسین خودداری می‌ورزد.» مطبوعات امروز امارات متحده عربی هم ضمن انعکاس خبر مجله کویتی المجالس نوشتند: «نظر ایران بر این است که [عربستان] سعودی و کویت 50 میلیارد دلار غرامت جنگ را قبل از هرگونه مذاکرات درمورد اجرای صلح به ایران بپردازند.»

گزارش- 10

10. خبرگزاری خلیج از رم اعلام کرد پاپ ژان پل دوم‌ رهبر کاتولیک‌های جهان، هم‌اکنون موضوع میانجیگری اسقف کاپوچی به‌نمایندگی از واتیکان برای پایان‌دادن به جنگ عراق و ایران را بررسی می‌کند. این خبرگزاری در تشریح این خبر افزود: «طرح اسقف کاپوچی شامل آتش‌بس فوری بین دو کشور، آغاز گفتگو با دو طرف به‌وسیله میانجی واتیکان و سپس ملاقات بین مقامات عراقی و ایرانی در رم می‌باشد.» همچنین خبرگزاری خلیج به نقل از منابع واتیکان ادامه داد: «برای این طرح ماده‌ای وجود دارد که براساس آن اسرای جنگی دو کشور زیر نظر صلیب‌سرخ جهانی آزاد می‌شوند... و طرح مذکور براساس قرارداد 1975 الجزایر پایه‌گذاری شده است. این منابع بقیه موارد این طرح را فاش نکردند‌، اما یادآور شدند که این طرح متضمن حقوق آبی و خاکی عراق است.»

گزارش- 11

11. رئیس‌جمهور عراق که همواره کوشیده است جنگ عراق علیه ایران را جنگ اعراب و ایران قلمداد کند‌، از مواضع برخی کشورهای عرب همچون سوریه درباره این جنگ انتقاد کرد. برخی رسانه‌های خارجی نیز به تحلیل سخنان صدام در این زمینه پرداختند. به گزارش خبرگزاری عراق از بغداد‌، صدام حسین در دیدار با سردبیران روزنامه‌ها و مجلات کویت‌ که سرگرم دیدار از عراق هستند‌، ضمن اعلام تمایل خود برای پایان‌دادن به جنگ، درمورد تأثیرات این جنگ بر اوضاع کشورهای عربی مطالبی را ایراد و از اقدامات اخیر سوریه درخصوص انسداد مرزهایش با عراق و نیز بستن خط لوله نفت این کشور‌، که از سوریه می‌گذرد، ابراز نارضایتی کرد. همچنین رادیو صوت الجماهیر عراق به‌نقل از روزنامه کویتی الانباء درباره عدم همبستگی اعراب با عراق در جنگ علیه ایران گفت: «چنانچه اعراب از آغاز متحدانه دربرابر توسعه‌طلبی و مطامع کینه‌توزانه ایران ایستادگی می‌کردند‌، جنگ عراق و ایران به وقوع نمی‌پیوست.» این رادیو به نقل از روزنامه الانباء ضمن درخواست «از فرزندان قهرمان امت عربی به ایفای وظیفه ناسیونالیستی خود ازطریق ایستادن در کنار عراق در جنگ قومی‌اش علیه دشمنان دیرینه امت عربی» افزود: «پیروزی نهایی از آن عراق خواهد بود و آزادی میسر نمی‌گردد‌، مگر با ایثار خون و شهادت.» روزنامه کویتی القبس هم نوشت: «صدام موضع سوریه در قطع نفت را معادل ارسال 10 لشکر کمک به ایران دانسته و گفته است چنانچه همه کشورهای عربی به کمک عراق علیه ایران آمده بودند‌، جنگ تاکنون پایان یافته بود. صدام همچنین با شکست‌های پی‌درپی خود، موضع قبلی که می‌گفت میانجیگری اعراب برای پایان‌دادن به جنگ را نمی‌پذیرد‌، پس گرفته و گفته است ما میانجیگری عرب را می‌پذیریم.» آسوشیتدپرس نیز از کویت گزارش داد: «صدام ضمن ابراز عدم رضایت از موضع اعراب گفته است اگر کشورهای عربی از همان ابتدای جنگ از عراق دفاع می‌کردند و به ایران اعلام می‌داشتند که ما عرب هستیم و شما ایرانی‌، ما حق هستیم و شما باید بدان احترام بگذارید‌، می‌توانستند خیلی زود به این جنگ پایان دهند.» آسوشیتدپرس به نقل از صدام، امارات متحده عربی را یکی از کشورهایی که از حمایت عراق سرباز می‌زند خواند و افزود: «وی درحال‌حاضر مستقیماً از مصر سلاح می‌خرد. وی همچنین سوریه را متهم کرد که با بستن خط لوله نفتی عراق مبادرت به محاصره این کشور کرده است. صدام حسین در پایان خطاب به سردبیران رسانه‌های گروهی کویت گفت عراق حتی تا فرورفتن در میان دریاهای خون‌، این جنگ را ادامه می‌دهد.»

گزارش- 12

12. رئیس مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی امروز مجلس، از پیشنهاد سوریه مبنی‌بر اخراج رژیم صهیونیستی اسرائیل از سازمان ملل حمایت کرد. هاشمی رفسنجانی ضمن بااهمیت خواندن پیشنهاد سوریه و درخواست از آزادی‌خواهان جهان برای حمایت از آن گفت: «خوشبختانه ایران و سوریه پیش‌قدم‌اند و این راه را ادامه می‌دهند و خوشبختانه امریکا تهدید کرده است که اگر اسرائیل از سازمان ملل خارج بشود، سازمان ملل از هم می‌پاشد. من نمی‌دانم که این تهدید عمل بشود یا نه‌، اگر عمل بشود نقطه مثبت دیگری است در این مبارزه‌ و اگر عمل نشود باز هم نقطه مهمی است. امروز آراء در سازمان ملل آن‌قدر هست که اسرائیل را به‌خاطر اینکه هیچ احترامی به مصوبات این مجمع عمومی جهان نمی‌گذارد اخراج کنند و خدا کند که تهدید امریکا هم عملی بشود و این سازمان از هم بپاشد و این اگر از هم پاشید ملت‌های آزاد جهان از نو سازمانی خواهند ریخت که حق وتوی ابرقدرت‌ها را از آن بگیرند و قیم در آنجا نباشد و واقعاً سازمان ملل باشد؛ و دراین‌صورت ما می‌توانیم مطمئن باشیم که تریبونی و جایی برای ارجاع خواست و اعتراضات مردم آزاده دنیا وجود دارد.» رئیس مجلس در پایان سخنان خود گفت: «از پیشنهاد دولت سوریه با همه وجود حمایت می‌کنیم و از همه آزادگان جهان می‌خواهیم که پشت‌سر این پیشنهاد اساسی بایستند.»

گزارش- 13

13. وزارت امور خارجه هند در بیانیه‌ای ضمن اعلام حمایت این کشور از برگزاری اجلاس سران غیرمتعهدها در بغداد، افزود تغییر محل این کنفرانس تنها ازطریق برگزاری یک اجلاس جدید امکان‌پذیر است. روزنامه ایندین اکسپرس که این بیانیه را منتشر کرده است‌، ضمن اشاره به سفر رسمی و دوستانه هفته آینده علی‌اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران به هند، خاطرنشان کرد: «تهران احتمالاً خواهد کوشید تا مقامات رسمی هند را درمورد لزوم تغییر محل برگزاری هفتمین کنفرانس سران غیرمتعهدها متقاعد سازد.» به نوشته این روزنامه، در مذاکرات روز گذشته شاذلی بن جدید رئیس‌جمهور الجزایر، و ایندیرا گاندی نخست‌وزیر هند، بر حمایت قاطع این دو کشور درمورد برگزاری اجلاس آینده سران غیرمتعهدها در بغداد تأکید شده است. بنا بر این گزارش، اکثر کشورهای غیرمتعهد ازجمله یوگسلاوی‌، هند‌، الجزایر‌، مصر و کوبا بر این موضع هستند که طبق توافق قبلی‌، هفتمین اجلاس سران غیرمتعهد‌ها در سپتامبر آینده در بغداد برگزار شود.

منابع و مآخذ روزشمار 1361/02/05