1361.02.29
روزشمار جنگ سال 1361 1361.02.29 | |
---|---|
نامهای دیگر | بیست و نه اردیبهشت |
تاریخ شمسی | 1361.02.29 |
تاریخ میلادی | 19 مه 1982 |
تاریخ قمری | 25 رجب 1402 |
گزارش- 1
1. برخلاف روز گذشته که جبهههای منطقه عملیاتی بیتالمقدس نسبتاً آرام بود، بامداد امروز ارتش عراق در نوار مرزی جنوب کوشک به نیروهای خودی حمله کرد و پس از چند ساعت درگیری و تحمل تلفات و .خسارات به مواضع قبلی خود بازگشت. امروز همچنین گزارش شد که نیروهای عراقی در محور پاسگاه شهابی نیز عقبنشینی کردهاند. ارتش عراق که با مشاهده تثبیت مواضع قوای ایران از پاسگاه کیلومتر25 تا شمال شلمچه و خرمشهر و نیز تحرکات روزهای اخیر قوای قدسهای 4، 5 و 2 در پیشروی بهسوی مرز، تلاش نیروهای ایران از محور کوشک ـ کیلومتر25 برای نفوذ به داخل خاک عراق را محتمل میدید، در یک اقدام پیشگیرانه، حدود ساعت 05:00 بامداد، از دو محور بهطرف مواضع پدافندی یگانهای ایران حملهور شد. در محور اول که از کوشک تا 10 کیلومتری جنوب آن را در بر میگرفت، تیپ25 مکانیزه، تیپ37 زرهی، تیپ418 پیاده و یک گردان کماندویی عراق به مواضع پدافندی قدس4 (تیپ41 ثارالله(ع) سپاه و تیپ58 ذوالفقار ارتش) و قدس2 (تیپ2 زرهی لشکر16 ارتش) حمله کردند، اما با مقاومت و آتش شدید نیروهای خودی در 600 متری مواضع آنان متوقف شدند. تبادل آتش تا ساعت 17:00 ادامه داشت و از این ساعت دشمن ضمن اجرای آتشی ضعیف، به مواضع قبلی خود بازگشت. در محور دوم که از شش کیلومتری شمال تقاطع جاده حسینیه و دژ مرزی شماره 9 تا چهار کیلومتری جنوب آن را شامل میشد، تیپ15 مکانیزه، تیپ26 زرهی و تیپ48 پیاده عراق با همراهی آتش شدید توپخانه به مواضع قدس5 (تیپ21 امام رضا(ع) سپاه و تیپ37 زرهی ارتش) و فتح1 (تیپ17 علیبنابیطالب(ع) سپاه و تیپ1 زرهی لشکر92 ارتش) حمله کردند. در این حمله که با آتش شدید توپخانه، خمپاره و تانکهای دشمن همراه بود، نیروهای خودی به مقابله برخاستند و ضمن انهدام 16 تانک، بهغنیمتگرفتن 4 نفربر و اسیرکردن 21 عراقی و وارد آوردن تلفاتی به نیروهای دشمن، یگانهای ارتش عراق را متوقف کردند. در ساعت 16:00، عراقیها مجدداً حمله کردند که اینبار نیز با تحمل تعدادی کشته و زخمی و از دست دادن 5 تانک مجبور به عقبنشینی شدند. در جریان حمله امروز دشمن، از نیروهای خودی نیز 6 نفر به شهادت رسیدند.[۱] ازسوی دیگر به گزارش منابع خودی اگرچه صبح امروز دشمن از جناح غربی پاسگاه شهابی (شمال طلائیه قدیم) 5/1تا 3 کیلومتر بهسمت جنوب عقبنشینی کرد، اما این پاسگاه همچنان زیر دید و تیر نیروهای عراق است.[۲]
گزارش- 2
2. امروز هواپیماهای عراق در چندین نوبت مواضع نیروهای ایران در منطقه عملیات بیتالمقدس را هدف قرار دادند و تعدادی از رزمندگان را شهید یا مجروح کردند. 3 فروند از این هواپیماها با آتش نیروهای خودی سرنگون شدند. به گزارش نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی، جنگندههای عراقی در ساعات 05:48 تا 18:54 امروز 25 سورتی پرواز در جبهه جنوب بهصورت تجاوز مرزی و بمباران داشتند.[۳] از این تعداد پرواز، 5 مورد در محور قرارگاه قدس (جفیر و کوشک) در ساعات 07:15 تا 17:00 اتفاق افتاد که تلفات جانی در پی نداشت.[۴] در محور قرارگاه فتح (نوار مرزی جنوب جاده حسینیه) نیز در ساعت 12:40 هواپیماهای دشمن منطقه استقرار یکی از آتشبارهای توپخانه خودی در مقابل ایستگاه حسینیه را بمباران کردند که براثر آن تعدادی از رزمندگان شهید یا مجروح شدند.[۵] از محور قرارگاه نصر (منطقه شمال جاده شلمچه ـ خرمشهر) هم گزارش شد در ساعت 11:40 پس از اینکه یک هواپیمای عراقی به پخش اعلامیه در منطقه گرمدشت مبادرت کرد، یک هواپیمای دیگر این منطقه را زیر آتش قرار داد و عدهای را شهید یا مجروح کرد.[۶] همچنین، ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی در اطلاعیه شماره 912 خود اعلام کرد که در ساعات 14:22،14:40 و 17:03 امروز 3 فروند از هواپیماهای مهاجم دشمن در حوالی آبادان هدف آتش نیروهای خودی قرار گرفته و سرنگون شدند.[۷]
گزارش- 3
3. جلسه شب گذشته قرارگاه کربلا که بهعلت حضور نداشتن برخی از فرماندهان تیپهای تعیینشده برای اجرای مرحله چهارم عملیات بیتالمقدس در ساعت 23:10 متوقف شده بود، از ساعت 01:20 بامداد امروز با حضور فرماندهان سپاهی و ارتشی قرارگاههای عملیاتی نصر، فتح و فجر و تیپهای تحت امر آنها ادامه یافت و پس از حدود دو ساعت گفتوگو بدون نتیجه به پایان رسید. در ابتدای این جلسه، سرهنگ صیاد شیرازی فرمانده ارتشی قرارگاه کربلا، چهار طرح مانور پیشنهادی مرحله چهارم عملیات بیتالمقدس را مجدداً بیان کرد. سپس، احمد متوسلیان فرمانده تیپ27 محمد رسولالله(ص) سپاه، به تشریح وضعیت زمین، موانع دشمن و محدودیت تحرک واحدهای زرهی در محدوده نهر خین پرداخت و با تأکید بر اینکه درصورت عملیات در این محور «اگر ما [قرارگاه نصر] سمت داخل خودمان را بگیریم از نهر خین، هیچ تأثیری ندارد؛ حتماً باید بیاییم کنار اروندرود را بگیریم. ... قرارگاه فتح هم باید بیاید کنار اروندرود»، اظهار داشت: «ما حرفی نداریم از اینکه این کارها را انجام بدهیم، ولی این خودش کلی مشکلات دارد.» غلامعلی رشید فرمانده سپاهی قرارگاه فتح، پرسید: «قرارگاه فتح که میخواهد [در غرب نوار مرزی] عمل کند، چطور باید [پس از رسیدن به جاده شلمچه ـ بصره بهطرف مرز] برگردد؟» سرهنگ علیاکبر موسوی قویدل افسر عملیات نیروی زمینی ارتش در قرارگاه کربلا، با اظهار اینکه در سمت شرق نوار مرزی شلمچه یک کانال وجود دارد و نیروی دشمن در آنجا مستقر است، پاسخ داد: «شما اگر خواستید بیایید داخل، راهی ندارید!» احمد متوسلیان هم وجود یک کانال بهموازات نوار مرزی که از یک کیلومتری شمالغربی پاسگاه شلمچه ایران بهطرف جنوب امتداد دارد و در آن میدان مین ایجاد شده را تأیید کرد و گفت: «دشمن از جاده [شلمچه ـ خرمشهر] عبورومرور میکند.» غلامعلی رشید با ابراز خوشحالی از وجود چنین کانالی به حسین خرازی (فرمانده تیپ14 امام حسین(ع)) گفت: «برادر حسین، بچههای شما که آمدند روی جاده آسفالت [شلمچه ـ تنومه]، میآیند روی پل [دو تا سه کیلومتری شرق جاده دژ مرزی] و پشت این کانال پدافند میکنند [و به خاکریز نیاز ندارند].»[۸] در ادامه جلسه، سرهنگ صیاد شیرازی ضمن اشاره به آمادگی احمد کاظمی فرمانده تیپ8 نجف، و حسین خرازی برای اجرای عملیات در محور نوار مرزی شلمچه تا نهر خین، از احمد متوسلیان پرسید: «شما میتوانید هماهنگ با آنها [از جناح چپشان] جلو بروید؟» متوسلیان با شناختی که از این منطقه به دست آورده بود در پاسخ، این سؤال را مطرح کرد و گفت: «به نظر شما صلاح است این کار را بکنیم؟» وی که عملیات در محور نهر عرایض را ترجیح میداد، اضافه کرد: «آنطرف لااقل یک امتیازی که دارد، این است که منطقه بازتر است. من فکر میکنم عرض اینجا [محور نهر خین] بیشترین منطقه با باتلاق را دارد. این فشردگی [عملیات نیروهای قرارگاه فتح و قرارگاه نصر در این محور] هم مقداری ایجاد دردسر میکند.» سرهنگ حسین حسنیسعدی فرمانده ارتشی قرارگاه نصر، که براساس پیشنهاد سوم معتقد بود قرارگاه نصر در محور جاده اهواز ـ خرمشهر وارد عمل شود، اظهار داشت: «یک تیپ ادغامی در راست جاده عمل کند و یکی هم در چپ جاده. ... پاکسازی کند برود پایین و پشت همین جاده و به اینطرف [خرمشهر] دفاع کند. ... بعد یک تیپ بهطور کامل میآید حاشیه اروندرود.» در همین حال، سرهنگ صیاد شیرازی هم اعتقاد داشت: «در راهکارهایی که ما تا حالا داشتیم راهکار یکم کاملترین مأموریت را انجام میدهد؛ یعنی اگر ما بنا بر راهکار یکم عمل کنیم، علاوهبر اینکه مرز را تأمین میکنیم، دشمن را تقریباً بهطور مطلوب به تله میاندازیم و منهدمش میکنیم و خود خرمشهر هم در آن هست. یعنی کاملاً سه مأموریت را دارد؛ تأمین خرمشهر و انهدام نیرو [ی دشمن] بهطور کامل. اما چرا راهکار دوم گفته شد؛ بهدلیل بعضی موانعی که در راهکار یکم داریم. بنابراین ما نمیتوانیم تأمین مرز را در یک مرحله برسانیم و مجبوریم یکمقدار تضمین بکنیم به این امر. از اینطرف، تلاش از جایی بگیریم که خرمشهر را تأمین بکند، قسمتی از نیرو را منهدم بکند و در یک مرحله دیگر بیاییم به مرز برسیم. ... راهکار سوم یکخرده تضمین بیشتر میکند؛ از این نظر که کاری که انجام میشود یکمقدار بماند، ولی باز قسمت آخر مأموریت انجام نشده است. در راهکار سوم ما عملیات را تا اینجا [نهر عرایض] انجام میدهیم و از اینجا رو بهطرف غرب دفاع میکنیم و تمام نیروها را میگذاریم اینجا [شرق نهر عرایض] یعنی انهدام نیرو. تأمین خرمشهر باید در مرحله دیگر انجام شود. خوبی مرحله چهارم [تلاش در محور جاده اهواز ـ خرمشهر و پیشروی تدریجی بهطرف غرب] هم این است که هیچکس دررابطهبا آن اصلاً حرفی نمیزند. ... بنابراین اگر راهکارها را باهم مقایسه کنیم، برتری راهکار یکم مشخص میشود. برتری آن این است که اگر قرارگاه فتح و قرارگاه نصر بتوانند مرز را تأمین کنند و تا این پل [روی نهر عرایض]، قرارگاه فجر هم تا هر اندازه موفق بشود، مسئله تضمین میشود. حالا راجع به این اگر اشکالاتی دارید بگویید.» سرهنگ موسوی قویدل در مخالفت با عملیات در محور شلمچه گفت: «همینطور که فرمودید این طرح حُسن عمده دارد؛ یعنی در راهکار 1 و 2 انهدام دشمن بیشتر است، تأمین خرمشهر هم در آن هست، دو کار را در جنوب پایان میدهد. در آن بحثی نیست. یعنی اگر ما این خط [مرز] را بگیریم جنگ در اینجا تمام است. اما عیبی که این طرح دارد، تک به مستحکمترین موضع دشمن [در شلمچه] است. دو بار ناکامی [در مرحله سوم عملیات] اثر عمدهای در نیروی خودی گذاشته است. ببینید! حاج احمد [متوسلیان] یک مرد محکمی است. شخصی که ده هزار نفر ـ اگر اغراق نکنم ـ نیروی خودش را در [محور علی] گرهزد در عملیات فتحالمبین] یکی، یکی رد میکند، بعد میچیند دنبال دشمن منهدم میکند، ولی اینجا تردید دارد، جناب سرهنگ! حق هم دارد که تردید داشته باشد.» سرهنگ صیاد شیرازی از احمد متوسلیان پرسید: «شما تردید دارید اینجا [شلمچه] بروید جلو؟» متوسلیان پاسخ داد: «والله، ما هرکجا که شما بگویید عمل میکنیم.» سرهنگ صیاد شیرازی ادامه داد: «ما داریم دور هم صحبت میکنیم و راهکارمان هم بهاندازه کافی هست. باید هماهنگی بشود تا از بهترین جا عمل کنیم. اما اینجا را ایشان معتقد است شما تردید دارید که از اینجا عمل کنید.» احمد متوسلیان اظهار داشت: «من به شما عرض میکنم که ما از این قسمت [غرب نوار مرزی] که دور میزنیم به حساسترین نقطه دشمن میزنیم؛ یعنی به جایی که تراکم نیرو بیش از هرجای دیگر هست و امکان موفقیتش کمتر از جاهای دیگر هست. این منطقه [حدفاصل نهر عرایض و نوار مرزی] با توجه به نهر عرایض دیگر برای ما اهمیت سوقالجیشی ندارد. اگر ما موفق بشویم عرایض را کامل تأمین کنیم، این یک تکه اهمیتی ندارد تا بعداً به حسابش برسیم. ... ممکن است مثلاً بگوییم تا 90 درصد برفرض موفق میشویم، ولی این یکی [عملیات در محور جاده اهواز ـ خرمشهر و نهر عرایض] را 95 درصد ما موفق میشویم.» سرهنگ موسوی قویدل که با اظهارات احمد متوسلیان موافق بود، در مخالفت با طرح مانور اول گفت: «اگر [قرارگاههای] نصر و فتح، یکیشان متوقف بشود، آن یکی از بین رفته است؛ پس، هر دو باید موفق باشند. اگر بین قرارگاه فتح و نصر الحاق نشود، قرارگاه نصر مطمئناً محاصره میشود، یعنی چیزی از آن برنمیگردد.» سرهنگ حسنیسعدی هم با تأیید سخنان سرهنگ موسوی قویدل اضافه کرد: «اگر قرارگاه فجر و نصر هم به یکدیگر نرسند، [عراقیها] قرارگاه فجر را هم آن وسط [تقاطع نهر عرایض و جاده خرمشهر ـ شلمچه] از دو طرف قیچی میکنند.» سرهنگ موسوی قویدل در ادامه سخنان خود با اشاره به اظهار رضایت غلامعلی رشید از وجود کانال در حاشیه شرقی نوار مرزی که میتواند برای پدافند مورد استفاده قرار گیرد، گفت: «یک مسئلهای که برادرانمان اینجا اشاره کردند این است که وجود آن کانال جلوی پاتک دشمن را میگیرد. یک فاکتور را باید در نظر داشته باشیم و اینکه زمین صاف است. اطلاعاتی را هم که برادرمان متوسلیان از اینکه دشمن در قسمت غرب مرز آمده صاف کرده و تانکها را کرده توی موضع، نتیجتاً تا چهار کیلومتر نمیگذارد آنجا کسی نفس بکشد؛ حتی اگر داخل نخلستانها باشیم. هیچ لزومی هم ندارد که پاتک کند؛ چهار کیلومتر از آنجا را، یعنی تا دو کیلومتری عرایض را با آتش مستقیم تانک میپوشاند.» وی درخصوص محاسن طرح مانور سوم (تلاش اصلی در محور جاده اهواز ـ خرمشهر و نهر عرایض) هم گفت: «و اما نخلستانی که روی راهکار سوم صحبتش را کردیم یکمقدارش را جناب سرهنگ حسنیسعدی گفتند و من تکرار میکنم، انهدام دشمن در حد یک لشکر را داریم. 11 گردان الان اینجاست. خرمشهر آزاد میشود. ... دشمن انتظار حمله را از اینجا ندارد. تمام تحکیم را در شلمچه کرده، بین جاده و مرز. اینجا هم هیچ انتظار ندارد و مطمئناً لطمه خواهد خورد. ... فقط از یک سمت خط پدافندی جدید به وجود خواهد آمد؛ زیرا موقعی که ما عرایض را گرفتیم و اینطرف [شرق عرایض] را پاک کردیم، فقط یک سمت دشمن هست [که] آنهم بهسمت باختر است. امکان پاتکشان هم از یک سمت است.» سرهنگ موسوی قویدل ادامه داد: «موقعی که نیروهایمان آنجا [شلمچه] عمل میکنند، نمیتوانیم آنجا آتش بریزیم؛ چون نیروهایمان توی دشمن قاتى هستند. ولی در این حالت [طرح سوم] مطلقاً از خودمان [بین مرز ـ عرایض] نیرو نداریم و میتوانیم شدیدترین آتش توپخانه را توی سرش بریزیم و درنتیجه، میتوانیم از هر عکسالعمل دشمن جلوگیری کنیم. ... ضمناً از عرایض به اینطرف [شرق] یک گردان تانک [دشمن] هست. درصورتیکه اینطرف [غرب عرایض] دو تیپ زرهی هست و اگر تک ما به روز هم بکشد نیروی پیاده ما در روز با تانک دشمن مواجه نیست.» وی همچنین درباره مانور طرح سوم پیشنهاد کرد: «ببینید! این نهر عرایض، این هم جاده [اهواز ـ خرمشهر] است. این منطقه را باید به یکی از قرارگاهها داد و قرارگاه نصر بهتر است؛ زیرا که اینجا مسئولیت پدافندی دارد و پدافندش شکل میگیرد. یعنی کلاً از این جاده میشود منطقه قرارگاه نصر. یکی از قرارگاهها که قرارگاه فجر مناسبتر هست، فقط عبور بهطرف خرمشهر کند؛ یعنی از بالا پاک کند و خرمشهر را بگیرد و قرارگاه فتح که وارد شد میپیچد بهسمت چپ و پاککردن نیروی دشمن در اینجا [در شرق جاده].» پس از سخنان سرهنگ موسوی قویدل، حاضران به بحث روی جزئیات طرح مانور سوم پرداختند و سپس فرمانده تیپ27 محمد رسولالله(ص) مدتزمان مورد نیاز این تیپ برای آمادگی بهمنظور اجرای مأموریت در محور نهر عرایض و جاده اهواز ـ خرمشهر (شناسایی، انتقال نیرو و...) را چهار روز اعلام کرد. پس از اینکه رحیم صفوی مسئول عملیات سپاه در قرارگاه کربلا و غلامعلی رشید فرمانده سپاهی قرارگاه فتح، این مدتزمان را قابلقبول ندانسته و دو روز را معقول اعلام کردند، سرهنگ صیاد شیرازی از احمد کاظمی و حسین خرازی فرماندهان تیپ8 نجف و تیپ14 امام حسین(ع)، که همچنان به عملیات در غرب نوار مرزی (طرح اول) معتقد بودند و تأکید داشتند که در چنین عملیاتی یک یگان قوی از قرارگاه نصر باید در جناح چپ آنها وارد عمل شود، پرسید: «[درصورتیکه نصر2 در محور جاده اهواز ـ خرمشهر وارد عمل شود] شما نصر3 را قبول میکنید؟» قبل از اینکه فرماندهان دو تیپ مذکور پاسخ دهند، حسن باقری فرمانده سپاهی قرارگاه نصر، با اعلام اینکه هماکنون نصر2 دوازده گردان و نصر3 شش گردان دارد، در مخالفت با پیشنهاد سرهنگ صیاد شیرازی گفت: «مسئولیتی که به نصر3 میدهیم باید نصف [مأموریت] نصر2 باشد.» سرهنگ صیاد شیرازی اظهار داشت: «اول نیروهایمان را سازمان بدهیم ـ این خیلی مهم است برایمان ـ بعدش روی مأموریت برویم.» وی در پاسخ به این درخواست غلامعلی رشید که «جلسه را جمعبندی کنیم»، هم گفت: «جمعکردن جلسه مسئلهای نیست. الان یکمقدار مشکلات اینجاست؛ مشکلات برای طرح سوم. هنوز ترکیب رزمی شرق جاده [اهواز ـ خرمشهر] مشخص نشده است.» حسن باقری با طرح این پیشنهاد که نصر2 و یکی از تیپهای قرارگاه فتح در محور جاده اهواز ـ خرمشهر وارد عمل شوند، اظهار داشت: «چون این دو باید قوی باشند برای اینکه برسند به پشت خرمشهر. نصر3 هم آماده بشود برای پاکسازی خرمشهر. قرارگاه فجر بیاید شرق جاده عمل کند. یعنی آن مقداری که میتواند. ما زیاد از قرارگاه فجر توقع نداریم برود در عمق. حالا این صحبت هم هست که اگر بیاید جناح چپش چی میشود؟ ولی اینقدرها هم مواضع دشمن این وسط مستحکم نیست که اگر قرارگاه فجر آمد سه کیلومتر [سیلبند عرایض در مجاورت جاده اهواز ـ خرمشهر]، اینقدر درگیر بشود که نتواند قطع درگیری کند؛ نه، قرارگاه فجر میتواند سه کیلومتر بیاید بعد هم مثلاً عمده مسئلهاش را بیاید بگذارد روی سدبند شمالی خرمشهر. قرارگاه فجر بهطورکلی مسئولیتش سدبند باشد [و شمال سیلبند بالای پادگان دژ خرمشهر را بگیرد].» پس از این پیشنهاد حسن باقری، حاضران در جلسه با پرداختن به اظهارنظرهای مختلف بازهم نتوانستند به نتیجه مورد انتظار دست یابند و اغلب آنها روی طرح اول و طرح سوم بحث میکردند. دراینمیان، سرهنگ حسین حسنیسعدی فرمانده ارتشی قرارگاه نصر، اظهار داشت: «مسئله خرمشهر مثل مسئله سایت [در عملیات فتحالمبین] است. همهجا را آزاد کردند، ولی مردم دزفول گفتند تا سایت آزاد نشود قبول نیست. الان چهار هزار کیلومتر اینجا آزاد شده، تمام منطقه دشمن پاک شده، ول کرده رفته عقب، ولی هنوز ملت میگویند خرمشهر! تا زمانیکه این چهار کیلومتری خرمشهر آزاد نشود، تمام این کارها ازنظر ملت به حساب نخواهد آمد؛ پس تلاش را بگذارید روی خرمشهر. حالا این چهار کیلومتر مرز [شلمچه] تأمین نشد بیایید تصمیم را بر این بگیریم خرمشهر را با نیروی کافی آزاد کنیم؛ خودبهخود آن تکه آزاد خواهد شد. بیایید نیرو را حساب کنیم که به چه اندازه نیرو مورد نیاز است. حالا اگر قرار شد جابهجایی هم انجام بگیرد، یک روز و 24 ساعت دیرتر، نیرو را بیاوریم پایکار و بهطور قاطع اینجا عمل کنیم.» حسین خرازی که همچنان به عملیات در غرب نوار مرزی اعتقاد داشت در اعتراض به سخنان حسنیسعدی گفت: «شما میخواهید مأموریت را تغییر دهید.» سرهنگ حسنیسعدی هم خطاب به وی اظهار داشت: «اگر بصره را هم بگیرید باز مردم میگویند خرمشهر!» حسن باقری نیز گفت: «برادر خرازی! شما میخواهید بیندازید توی دشت باز بروید یک دشمنی را منهدم کنید. دو بار هم کردی، راحت است میشود. بابا! ما باید یک خط را بشکنیم، گیریم نشکست. برای شما که مسئلهای نیست.» سپس حسین خرازی از محدودیتهای یگان تحت امر خود برای تغییر مأموریت و نقلوانتقال نیرو و تجهیزات به منطقه جدید گفت و رحیم صفوی خطاب به وی اظهار داشت: «شما یک هفته وقت میخواهید؟ چشم. ما فردا میرویم میگوییم که تیپ امام حسین(ع) میگوید که برای نقلوانتقالات یک هفته وقت میخواهند! جواب امام [خمینی] را شما میتوانید بدهید؟!» پس از اینکه حسین خرازی پاسخ داد: «نه!» رحیم صفوی ادامه داد: «عاقلانه فکر کنید. بعد از دو، سه هفته خرمشهر هنوز آزاد نشده؟!» خرازی که ظاهراً مجاب شده بود گفت: «توجیه کنید که میخواهیم چهکار کنیم.» با فرارسیدن زمان اذان صبح، سرهنگ صیاد شیرازی از حاضران در جلسه دعوت کرد تا برای اقامه نماز آماده شوند. به این ترتیب، این جلسه نیز بدون دستیابی به طرح نهایی برای اجرای مرحله چهارم عملیات بیتالمقدس به پایان رسید.[۹]
گزارش- 4
4. با گذشت بیست روز از آغاز بیتالمقدس، فرماندهان سپاه و ارتش سرانجام پس از چند روز بحث و بررسی، طرح نهایی مانور مرحله چهارم عملیات بیتالمقدس را بعدازظهر امروز تصویب کردند. فرماندهان سپاه پاسداران محسن رضایی، رحیم صفوی، حسن باقری، غلامعلی رشید، مجید بقایی، حسین علایی و محمدابراهیم همت، بههمراه سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش، برای تعیین مانور نهایی چهارمین مرحله از عملیات بیتالمقدس، که قرار است بهزودی با هدف تکمیل محاصره خرمشهر و سپس آزادی آن از دست اشغالگران عراقی اجرا شود، از ساعت 10 صبح امروز در قرارگاه کربلا تشکیل جلسه دادند. در این جلسه، سرهنگ صیاد شیرازی ضمن تأکید بر ادامه هرچه سریعتر عملیات برای آزادسازی خرمشهر و نیز با اشاره به شکست دو حمله قبلی در محور شلمچه (در مرحله سوم عملیات) گفت: «خوب، باید اینجا به اشتباهمان اقرار کنیم؛ دو تک عجولانه کردیم، نگذاشتیم [یگانها] شناسایی کنند، نگذاشتیم کیفیتی خوب را وارد عمل شویم. ... از آن موقع چقدر دارد فکر میشود، شناسایی میشود، حرف زده میشود. چند شب تا صبح نشستیم فکر کردیم. بالاخره باید یک جمعبندی کرد، نتیجه گرفت و از سرگردانی بیرون آمد.» حسن باقری پیشنهاد خود را که در جلسه قبلی مطرح کرده بود، بار دیگر چنین اعلام کرد: «نصر بیاید کناره عرایض تا این انتها را بگیرد، فتح هم محاصره خرمشهر را بگیرد. از اینطرف [شرق جاده] بیاید و این تکه را بگیرد. محاصره خرمشهر را قرارگاه فتح بگیرد.» سرهنگ صیاد شیرازی هم پیشنهاد کرد: «قرارگاه نصر رو به غرب بیاید کار را تمام کند و قرارگاه فجر فقط مسئول پدافند رو به غرب [در محور نهر عرایض] بشود و قرارگاه فتح هم [در محور جاده اهواز ـ خرمشهر] رو به شرق بیاید و اول تثبیت کند خط خودش را و بعد برای ادامه حرکت [بهطرف خرمشهر] آماده باشد که کار اینجا را تمام کند و اینطرف [نهر عرایض] فقط پدافند باشد. قرارگاه فجر آماده باشد برای تکمیل کار درصورت لزوم.» پس از مدتی بحث بیحاصل روی مانور قرارگاه فجر در محور نهر عرایض، غلامعلی رشید اظهار داشت: «برویم دنبال طرح اول [عملیات در نوار مرزی و پیشروی بهطرف شلمچه و اروندرود] و محکم هم کار کنید، نظرت چیست برادر حسن؟» حسن باقری هم با خنده پاسخ داد: «اصلاً برویم دنبال طرح اصلیمان، برویم سراغ بصره! چهکار به اینجاها داریم! همهاش هم برای این است که اینجا ماندیم. بصره را بگیریم و شلمچه و خرمشهر، از آنطرف هم میآییم فاو را هم محاصره میکنیم!» پس از اینکه محسن رضایی گفت: «این مسئولین قرارگاهها [ی عملیاتی] باید بگویند ما چهکار کنیم جدی! حالا ما تاکتیک شما را هم باید تعیین کنیم؟!» حسن باقری اظهار داشت: «ما به یاری خدا انشاءالله سرتاسر عرایض را میگیریم.» محسن رضایی از محمدابراهیم همت (جانشین تیپ27 محمد رسولالله(ص)) پرسید: «شما میتوانید در عرایض عمل کنید؟» همت پاسخ داد: «عمل میکنیم؛ عرایض عملکردنش آسانتر از اینجا [شلمچه] است.» در ادامه جلسه، سرهنگ صیاد شیرازی دو طرح را پیشنهاد کرد و از فرماندهان سپاه خواست تا تمام توجه خود را فقط روی آنها متمرکز کنند. وی گفت: «ما بیاییم در طرح یکم که قرارگاه فتح از غرب مرز و قرارگاه نصر از شرق آن عمل میکند، هر دو قرارگاه هماهنگ باهم بیایند گلوگاه دشمن [در شلمچه] را ببندند و تا پل [روی نهر خین] هم قرارگاه نصر تأمین بکند و از اینطرف [سیلبند عرایض] هم قرارگاه فجر بیاید بشکند و این قسمت را منهدم کند این نیرو [ی مستقر در جنوب سیلبند] را؛ که البته این بستگی دارد که قرارگاه فتح و نصر موفق بشوند. اگر موفق شدند ما بزرگترین ضربه را به دشمن وارد میآوریم، و اگر هم خداینکرده موفق نشوند پاتکهای متوالی دشمن علاوهبر اینکه در اینجا [شلمچه] بهشدت به ما آسیب خواهد زد، قرارگاه فجر هم عملش ناقص خواهد بود. دومین طرح این است که بیاییم فقط به فکر این باشیم که خونینشهر را آزاد کنیم. یک پدافند مطمئن را بهسمت غرب داشته باشیم و مرحله مرز را بگذاریم برای بعد از انهدام نیرو در اینجا و تکمیل این کار. در این حالت، دو تا قرارگاه را به کار ببریم؛ یک قرارگاه نصر را برای غرب عرایض و یک قرارگاه فتح را برای شرق عرایض ... و وقتیکه این تثبیت شد، رو به آنطرف [خرمشهر] آماده بشوند در روز برای ادامه عملیات و انهدام نیرو که در اینجا قرارگاه فجر هم در تقویت قرارگاه نصر قرار بگیرد و هم در تقویت قرارگاه فتح.» حسن باقری به سرهنگ صیاد شیرازی گفت: «دشمن در خرمشهر و شرق جاده [اهواز ـ خرمشهر] را میخواهیم رها کنیم یا میخواهیم روی او کار کنیم؟ اگر باید کار کنیم نمیتوانیم از اینطرف [غرب جاده] پیشروی کنیم.» وی سپس پیشنهاد کرد که قرارگاه نصر در غرب نهر عرایض و قرارگاه فتح در شرق آن وارد عمل شود. محسن رضایی ضمن قبول این پیشنهاد گفت: «خیلی خوب، پس نصر2 همان مأموریت سابقش [در شرق نوار مرزی] میشود.» وی در پاسخ به این سؤال رحیم صفوی که «قرارگاه فجر کجا عمل کند؟» گفت: «یا قرارگاه فجر را الان برایش تعیین مانور کنیم، یا اینکه یک تیپش را به قرارگاه فتح و یک تیپش را به قرارگاه نصر بدهیم.» رحیم صفوی در مخالفت با انتقال یگانهای قرارگاه فجر به قرارگاههای دیگر گفت: «در سپاه میشود، ولی در ارتش نمیشود [انتقال یگان امکانپذیر نیست].» محسن رضایی اظهار داشت: «پس حالا به قرارگاه فجر یک مانوری بدهیم [مانور تعیین کنیم].» وی سپس نظر غلامعلی رشید را جویا شد که رشید گفت: «ما [قرارگاه فتح] با استعدادی که داریم میتوانیم اینجا [شرق نهر عرایض] عمل کنیم و اینجا یعنی این قسمت جاده [اهواز ـ خرمشهر] انهدام نیرو کنیم و پایین برویم [بهطرف گمرک خرمشهر] ... اینجا ما پایمان را از این جاده [خرمشهر ـ شلمچه] گذاشتیم پایین، درگیری سفتوسخت داریم با این نیروی مخصوص [عراق]. یعنی چهبسا بچهها مجبور شوند پشت این جاده آسفالته پدافند کنند. من میگویم قرارگاه فجر حتماً اینطرف [جناح راست قرارگاه فتح] عمل کند.» رحیم صفوی با تأیید پیشنهاد رشید گفت: «قرارگاه فجر دو کیلومتر پشت این جاده را باید با پدافند در امتداد آن عمل کند تا این نیروی فتح اینطرف را پاک کند.» حسن باقری نیز اظهار کرد که قرارگاه فجر از جاده خرمشهر ـ شلمچه عبور کرده و پس از انهدام نیروی دشمن در جنوب آن، به عقب برگشته و پشت این جاده پدافند کند. رحیم صفوی هم در تکمیل پیشنهاد باقری گفت: «این یک انهدام و یک پدافند محکم میخواهد؛ هم برای آنطرف جاده، نیروهایی که اینجا هستند را منهدم کند و هم پدافند کند، یعنی یک انهدام نیرو در خط و یک انهدام نیرو پشت این جاده صورت گیرد.»[۱۰] پس از درخواست مجید بقایی فرمانده سپاهی قرارگاه فجر، مبنیبر اینکه خط آهن خرمشهر ـ اهواز، حدفاصل قرارگاههای فتح و فجر تعیین بشود، محسن رضایی با بیان اینکه قرارگاه فتح در سمت چپ، قرارگاه فجر در وسط و قرارگاه نصر در سمت راست بهصورت جبههای وارد عمل شوند، گفت: قرارگاه نصر در محور شلمچه انهدام نیرو کرده و سپس پدافند کند. قرارگاه فتح هم در شرق جاده اهواز ـ خرمشهر وارد عمل شده و پس از دستیابی به جاده خرمشهر ـ شلمچه، تا گمرک خرمشهر پیش رود و با پاکسازی آن منطقه تا اروندرود، جناح چپ نیروها را تأمین کند. وی درمورد قرارگاه فجر هم گفت که مانور این قرارگاه براساس پیشنهاد رحیم صفوی و حسن باقری باشد. غلامعلی رشید پرسید: «چه اشکالی دارد تمام یک نصر [نصر2 یا نصر3] در شلمچه وارد عمل شود؟» سرهنگ صیاد شیرازی پاسخ داد: «اول بهخاطر اینکه اینجا [شلمچه] منطقهاش برای عملیات خیلی باریک است (محسن رضایی: آبگرفتگی دارد.)، سبزهزار است. جایی است که قابلعبور خودرو نمیتواند باشد، یعنی مثل جاهای دیگر صاف نیست و ممکن است زمین نمناک باشد.» مجید بقایی درخصوص قطعیبودن تصرف پل دشمن روی نهر خین سؤال کرد که پس از پاسخ مثبت سرهنگ صیاد شیرازی، حسن باقری اظهار داشت: «البته ما میتوانیم پل را منهدم کنیم و خاکریز را یکخرده عقبتر بزنیم؛ یعنی یک گردان برای انهدام نیروی پل برود، ولی خاکریز یک کیلومتر قبل از پل زده بشود.» مجید بقایی از مسیر حرکت قرارگاهها پرسید که محسن رضایی پاسخ داد: «قرارگاه نصر این دو، سه کیلومتر همینجا [حاشیه شرق نوار مرزی] را عمل بکند و سریع برسد به پل [روی نهر خین در چهار کیلومتری جنوبشرقی نوار مرزی شلمچه] و همینطور هم کار بکند و یکمقدار هم یعنی یکی، دو کیلومتر بیاید بهسمت چپ انهدام کند. قرارگاه فجر مستقیم [از حاشیه غربی عرایض] بیاید پایین و اینهم یکی، دو کیلومتر انهدام نیرو کند. قرارگاه فتح هم اینجا [حاشیه شرقی جاده اهواز ـ خرمشهر] عمل کند. همه آنها هم پشتشان به خودمان است.» سرهنگ صیاد شیرازی با اظهار رضایت از این طرح گفت: «خیلی خوب است. آنوقت، بعد صبح که شد اگر انشاءالله وضعیت اینجا کاملاً تثبیت شده، ما اینجا [شلمچه، محور قرارگاه نصر] دیدیم نیرو کم داریم میتوانیم از قرارگاه فجر هم برای ادامه پاکسازی اینجا کمک بگیریم، چون اینجا باید کاملاً تکلیفش روشن شود، بعد بیاییم ادامه عملیات دهیم.» وی در ادامه سخنانش پرسید: «آیا در انهدام نیرو و تثبیت مواضع بیشتر روی قرارگاه نصر میشود حساب کرد، یا روی قرارگاه فتح؟» رحیم صفوی پاسخ داد: «قرارگاه نصر چون نیروهایش ادغامی [از سپاه و ارتش] است. الان 20 گردان نیرو دارد و امکانات ضدتانکش هم خوب است.» سرهنگ صیاد شیرازی ادامه داد: «بسیار خب، اگر اینطور است که همان قرارگاه نصر باشد. این [طرح مانور نهایی] را تمام کنیم برود دیگر! بعد یک برنامه طرح آتش [توپخانه] خوب برای تضمین اینها تهیه کنیم.» غلامعلی رشید با ابراز نگرانی از خالیبودن جناح چپ قرارگاه فتح در چهار کیلومتر حدفاصل جاده خرمشهر ـ شلمچه با اروندرود در محدوده گمرک خرمشهر در این طرح مانور، گفت: «[قرارگاه فتح] تا اروند میرود، ولی چپش مسئله است.» محسن رضایی که انهدام نیروی دشمن در این محدوده را مهم میدانست، از وی خواست تا تیپ14 امام حسین(ع) را مأمور انهدام دشمن در آن منطقه کند. وی اضافه کرد که قرارگاه فجر هم در جناح راست قرارگاه فتح در حدفاصل جاده خرمشهر ـ شلمچه تا اروندرود خواهد آمد. به این ترتیب و براساس این طرح که محسن رضایی آن را تشریح کرد، قرارگاه نصر و قرارگاه فجر در همان محورهایی که اکنون درحال شناسایی منطقه (قرارگاه نصر در شرق نوار مرزی و قرارگاه فجر در غرب نهر عرایض) هستند برای اجرای عملیات مرحله چهارم آماده میشوند؛ ولی دو تیپ قرارگاه فتح از نوار مرزی شمال شلمچه و حاشیه غربی آن به محور جاده اهواز ـ خرمشهر منتقل میشوند و باید خود را برای عملیات در این محور آماده کنند. محسن رضایی دراینباره نیز اظهار داشت: «شناساییها [ی انجامشده] زیاد به هم نمیخورد؛ فقط قرارگاه فتح به اینجا میآید.» وی همچنین در پایان جلسه گفت: «قرارگاه فتح اینجا [حدفاصل جاده اهواز ـ خرمشهر و نهر عرایض]، قرارگاه فجر اینجا [غرب نهر عرایض] و قرارگاه نصر هم اینجا [شرق نوار مرزی شلمچه] عمل کند.» سرهنگ صیاد شیرازی هم اظهار داشت: «تمام شد آقایان! صلوات بفرستید.» و جلسه با صلوات حاضران در ساعت 14:00 به پایان رسید.[۱۱]
گزارش- 5
5. همزمان با تشییع پیکرهای تعدادی از شهیدان عملیات بیتالمقدس در شیراز، گروهی از رزمندگان استانهای کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان بهسوی جبهههای نبرد شتافتند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از شیراز، امروز مردم این شهر پیکرهای 19 نفر از رزمندگان ارتشی، بسیجی و سپاهی را که در عملیات بیتالمقدس به شهادت رسیدهاند، تشییع کردند.[۱۲] در همین حال فرماندهی منطقه 6 سپاه پاسداران (کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان) هم اعلام کرد که امروز 492 نفر از نیروهای پاسدار و بسیجی عازم جبهههای نبرد شدند.[۱۳]
گزارش- 6
6. سخنگوی شورایعالی دفاع با ابراز رضایت از دستاوردهای عملیات بیتالمقدس و اظهار امیدواری به نتیجه نهایی آن هشدار داد که درصورت تنندادن حکومت عراق به پذیرش حقوق ایران، ناگزیریم برای پایاندادن به جنگ فشار خود را به این حکومت ادامه دهیم. وی همچنین اظهار تمایل عراق و حامیانش به برقراری صلح را دروغ خواند و با تأکید بر اینکه آنها میخواهند به این بهانه نیروهای عراقی را در خاک ایران نگه دارند، اعلام کرد ما صلح میخواهیم، اما نه به آن قیمتی که یک حربه دائمی به دست امپریالیست و صهیونیست بدهیم. حجتالاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، نماینده امام خمینی در شورایعالی دفاع و سخنگوی این شورا، امشب در یک گفتوگوی رادیو تلویزیونی شرکت کرد. وی در ابتدای سخنان خود ضمن اعلام اینکه طرح عملیات بیتالمقدس چند ماه قبل به تصویب شورایعالی دفاع رسیده بود، درخصوص دستاوردهای این عملیات اظهار داشت: «درمجموع طی روزهای اول، فوق توقع شورایعالی دفاع، رزمندگان ما در جبهه پیش رفتند که یکمقدار آن مرهون وحشت عراقیها بود که شاید ازنظر خودشان حرکت درستی کرده باشند و نیروهایشان را از انهدام کلی نجات دادند و شاید از این جهت مطلوب اصلی ما تأمین نشده باشد، اما بههرحال خاکمان را گرفتهایم و هنوز هم ما از این طرح انتظارات دیگری داریم.» وی با بیان اینکه تأکید شورایعالی دفاع بر تکمیل عملیات بیتالمقدس است، افزود: «انشاءالله در پایان آن خوزستان را کاملاً از دشمن پس گرفته باشیم و درحالحاضر شمال و باریکهای از غرب خرمشهر در دست دشمن است و همچنین مثلثی از خاکمان در غرب جفیر و نوار مرزی از خاکمان در فکه، عینخوش، تپهها، شهرها و روستاهایی در ایلام و کرمانشاه نیز در اشغال دشمن متجاوز است که هریک از اینها بهعلت استحکامات دشمن احتیاج به درگیری و حرکت دارد.» وی سپس اوضاع داخلی عراق را متزلزل اعلام کرد و گفت: «این شکستها، فرارها و خسارات و تلفات عراق و اینهمه مجروح و کشتهای که باید تحمل کند و فشاری که از ناحیه اقتصادی دراثر حرکت بهجای دولت سوریه [در قطع خط لوله نفت عراق] برای عراق پیش آمده، که او هم از خلیجفارس محروم است و هم از خاک سوریه ـ که ازطریق ترکیه، سوریه و لبنان بسیاری از مسائل خودش را با صدور نفت تأمین میکرد ـ لذا فشار اقتصادی روی عراق زیاد است و همچنین فشار نظامی هم از ناحیه ما شدید است و عراق مشکلات زیادی و وضع بدی دارد.» سخنگوی شورایعالی دفاع درباره یکی از شروط ایران برای پایاندادن به جنگ یعنی پرداخت غرامت جنگی ازسوی عراق نیز اظهار داشت: «لیست غرامت روزبهروز با ادامه جنگ بیشتر میشود؛ زیرا تلفات هر عملیاتی به مخارج صدام اضافه میشود و ما باید غرامت را بگیریم. زیرا واقعاً بدون گرفتن غرامت، بازسازی مناطق جنگزده بسیار مشکل و غیرعملی است.» وی درباره شرط دیگر ایران مبنیبر بازگشت آوارگان عراقی به کشورشان هم گفت: «ما نمیتوانیم تحمل کنیم که بیش از صد هزار تن از مسلمانان عراقی در خاک ما آواره باشند و داروندارشان را بعضیها غارت کرده باشند؛ و دنیا نباید این موضوع را تحمل کند.» حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی سپس متذکر شد: «اگر صدام بخواهد با این رویه برخورد بکند، یعنی جهت بازپسگیری تمام اینها احتیاج به زور باشد، دیگر صدامی جهت محاکمهشدن نخواهد ماند و قبلاً محاکمه شده است و این مسائل درصورتی پیش میآید که صدام مقداری سرعقل بیاید و حزب بعث تسلیم واقعیتها بشود و حاضر به دادن حقوق ما بشود که آن موقع مسئله محاکمه آنطورکه ما گفتیم در کنفرانس اسلامی یا دنیای عرب یا دنیای اسلام یا جای دیگری، به اینهمه خسارتی که به ما وارد شده، رسیدگی کنند تا وی تنبیه شود و اگر صدام زیر بار این مسائل نرود ما رویهمان را پیش میگیریم و صبر نمیکنیم که نیروهای ما توی بیابان بمانند و هر روز زیر آتش خمپاره و توپ دشمن باشیم. ما این شیوه جنگ را قبول نمیکنیم و اگر بنا باشد که جنگ ادامه یابد بههرحال ما در یک نقطه بایستی فشاری به دشمن وارد آوریم که بتوانیم جنگ را پایان دهیم؛ زیرا هدف ما پایاندادن به جنگ است.» نماینده امام خمینی در شورایعالی دفاع درباره به توافق نرسیدن وزیران امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس در نشست اخیر خود در کویت، ضمن اظهار رضایت از مواضع مثبت بعضی از اعضای این شورا اظهار داشت: «اگر رزمندگان ما پیروز نشده بودند اینها با مواضع قبلیشان حرف میزدند و متوجه شدند که ایران پیروز است و مزاحم آنها نیست؛ و در کنار این پیروزیها هم ما حرکت سیاسی هم داشتهایم و با تماسهایی که با کشورهایی که تحت تحریک دیگران بودند به آنها اطمینان دادیم که قصد ایجاد مزاحمت برای آنها نداریم و آنها هم مطمئن شدند که اگر درست حرکت کنند، ما حتی حامیشان هم هستیم.» رئیس مجلس شورای اسلامی درباره کمک مصر و کشورهایی چون اردن، کویت، یمنشمالی و مراکش به عراق گفت: «از این لحاظ هیچ نگرانی نداریم و اتکای عراق از پیش بر همه روشن بوده و بدون فتوای دیگران نمیتوانسته است وارد جنگ بشود و بهنظر من امروز صدام دیگر از خودش ارادهای ندارد و خود صدام تشخیص داد که این جنگ وی را به پایان زندگی سیاسیاش نزدیک کرده است و آنها هستند که این جنگ را اداره میکنند. امریکا به اردن، مصر و خود عراق دیکته میکند و کمکهای اینجوری هم میرسد. لذا صدام احتمالاً راه برگشتش به دست خودش نیست و مستلزم اجازه آنهاست و تا آن روزی که مصلحت بدانند وضع اینجوری باشد، حمایت خودشان را ادامه میدهند و ما خوشبختانه امکان شکستن همه امکانات را داریم.» وی همچنین درخصوص تلاش کشورهای عرب برای بازگرداندن مصر به اردوگاه اعراب با ابراز این عقیده که مصر هیچگاه از این اردوگاه جدا نبوده است، اظهار داشت: «همان موقع که تصمیم گرفته شد [پیمان] کمپ دیوید [ازسوی رژیم صهیونیستی و مصر] امضا بشود، عربستان سعودی، کویت و اردن هم در جریان بودند و همه با هم بودند و بعد هم در این مدت همه با هم کار میکردند. ولی اینها ظاهراً با مصر قطع رابطه کردند و آن هیاهو را به راه انداختند. من فکر میکنم که دنیای عرب باید فشار بیاورد و مصر را در اردوگاه اعراب نگه دارد؛ زیرا مصر یک کشور بزرگی است که در مواجهه با اسرائیل وجودش لازم است، اما نه با این حکومت و با این وضعی که هست. سیاستش را تصحیح کنند و مصر را نگه دارند. ولی متأسفانه یک حیلهای زدند و مصر که قدرت بیشتری داشت اول جدا شد، عملاً هم بقیه جدا شدند و فقط در لفظ ماندند و حالا هم درواقع بقیه میخواهند به مصر ملحق بشوند. درصورتیکه اینطور نیست؛ بلکه آنچه که پشت پرده کمکم درحال نمایانشدن است و همین مسئله جنگ ایران و عراق و تداوم این جنگ مطرح است. یعنی امپریالیست به بهانه این جنگ میخواهد ماهیت این قضیه را که چند سال مکتوم بوده است، رو کند. جنگ جاری عراق با ایران و تداومش دراینمیان قابلدرک است و این جنگ باید بهانهای بشود جهت روشنشدن ماهیت واقعی روابط اعراب با مصر که خیلی هم صمیمی بود و تحت یک پوشش تبلیغاتی به خورد ملتها بدهند که ضرورت ایجاب کرده که میباید روابطمان را با مصر تجدید کنیم که در اصل روابط بوده و بهعنوان رابطه جدید شکل ظاهری آن را باید توجیه بکنند.» رئیس مجلس شورای اسلامی اظهار تمایل حکومت عراق و حامیانش به برقراری صلح را دروغ خواند و گفت: «قصد آنها تنها یک حرکت تبلیغاتی و سیاسی است و هدفشان هم در پس این حرکت این است که اسم صلح روی آن بگذارند و نیروهای عراقی را در خاکمان نگه دارند و برای یک مدت طولانی ایران را به اسم دشمن عرب معرفی کنند و در پشت این شعار مرتجع عرب را متحد بکنند و توجه اینها را موقتاً از اسرائیل سلب کنند و خیال اسرائیل را راحت بکنند و کشورهای جبهه پایداری [سوریه، لیبی، الجزایر، یمنجنوبی و سازمان آزادیبخش فلسطین] را کاملاً تنها بگذارند و به اسم جنگ ایران و عراق حساسیت دنیای عرب نسبت به اسرائیل را از بین ببرند و این امر را فقط در سایه صلح اسمی و جنگ واقعی میتوانند درست کنند.» حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی ادامه داد: «نقطه مقابل این سیاست را انتخاب کردهایم و به عراق فشار میآوریم و عراق را شکست میدهیم و بعد به دنیای عرب و اسلام ثابت میکنیم که بهترین حامیشان ایران است. البته مردم میدانند ولی باید فوری ثابت کنیم که آنها نتوانند خلافش را ادعا کنند. ثابت کنیم که مهمترین دشمن اسرائیل ایران است و بهترین دوست مسلمانان و اعراب ایران است و این حربه را از دست آنها بگیریم. آن موقع است که هر کشور عربی که بخواهد در این جبهه حرکت نکند رسواتر میشود. بنابراین بایستی این بهانه را از دستشان بگیریم و ما ضمن اینکه از همه هیئتها [ی صلح] استقبال میکنیم، حرفشان را گوش میکنیم و منطقمان را عرضه میکنیم برای اینکه این حربه تبلیغاتی را از آنها بگیریم تا کسی نتواند بگوید که ما صلح نمیخواهیم. ما صلح میخواهیم اما نه به آن قیمتی که یک حربه دائمی دست اسرائیل، امپریالیست و صهیونیست بدهیم که تحت این حربه بتوانند دنیای عرب و دنیای اسلام را به این صورت که الان هستند تجزیه کنند.»[۱۴]
گزارش- 7
7. در ادامه پاکسازی مناطق کردنشین غرب کشور، امروز نیروهای خودی عناصر مسلح ضدانقلاب را از دو روستای قروه بیرون راندند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از سنندج، نیروهای خودی در عملیاتی موفق شدند روستاهای مران و میرآباد از توابع شهرستان قروه را از وجود عناصر ضدانقلاب پاکسازی کنند. در این عملیات علاوهبر زخمیشدن 2 نفر و تسلیمشدن 4 نفر از ضدانقلابیون، یک دستگاه بیسیم، 7 کیلو مواد منفجره تی.ان.تی و 2 قبضه اسلحه ژ3 به دست نیروهای خودی افتاد.[۱۵]
گزارش- 8
8. عناصر وابسته به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در تهران به یک گروه گشتی پاسداران حمله کردند. همزمان با این اقدام، سپاه پاسداران لرستان اعلام کرد که چهار مرکز انتشاراتی و سه مرکز تسلیحاتی سازمان چریکهای فدایی خلق (اقلیت) را در پنج شهر این استان منهدم کرده است. به گزارش خبرنگار روزنامه کیهان، ساعت 9 صبح امروز، چهار سرنشین یک خودرو در خیابان ستارخان تهران ضمن تیراندازی بهسوی خودروی گشتی پاسداران، یک نارنجک بهسوی آن پرتاب اصابت کردند که براثر اصابت ترکش این نارنجک 2 پاسدار مجروح شدند. درپی این حمله، مأموران کلانتری 18 به تعقیب مهاجمان پرداختند، ولی آنان در خیابان برق آلستوم با تعویض خودروی خود متواری شدند.[۱۶] سپاه پاسداران استان لرستان نیز در اطلاعیهای اعلام کرد که در چند عملیات هماهنگ، چهار مرکز انتشارات و سه مرکز تسلیحات سازمان چریکهای فدایی خلق (اقلیت) که در کردستان و گنبد و سایر نقاط کشور تاریخ سیاهی از جنایت بر جای گذاشتهاند، متلاشی و بیش از 80 نفر ازجمله تمامی اعضای مرکزیت شاخه لرستان و اعضای اصلی و مسئولان این سازمان در پنج شهر خرمآباد، بروجرد، درود، اراک و نهاوند دستگیر شدند و تعدادی زیاد اسلحه، مهمات و بیسیم بههمراه اسناد درونگروهی این سازمان به دست آمد.[۱۷]
گزارش- 9
9. بهدنبال دعوت کمیته بررسی و افشای جنایات صدام در هویزه از مجامع بینالمللی و سفرای کشورهای خارجی در ایران، صبح امروز یک هیئت از دیپلماتهای خارجی مقیم تهران وارد اهواز شدند و بعدازظهر از آثار تجاوز ارتش عراق در هویزه دیدن کردند. حجتالاسلام ناطق نوری وزیر کشور نیز با حضور در جمع این دیپلماتها در هویزه، از آنها خواست تا مشاهدات خود را منعکس کنند. به گزارش خبرنگار روزنامه کیهان، صبح امروز یک هیئت از سفرا، کارداران و وابستگان بیش از 30 سفارت خارجی در تهران وارد اهواز شدند. هنگام ورود این هیئت به اهواز حجتالاسلام موسوی جزایری، امامجمعه این شهر در سخنانی اظهار داشت: «شما امروز آثار جنایات صدام را مشاهده خواهید کرد و خواهید دید چگونه مناطق مسکونی ما را بمباران کرده و همه موازین انسانی و وجدانی و بینالمللی را زیر پا گذاشتهاند.» اعضای هیئت مذکور سپس با حضور در محل فرمانداری دشت آزادگان در شهر سوسنگرد با نحوه تجاوز قوای صدام به شهرهای مختلف این شهرستان آشنا و پس از آن عازم هویزه شدند و از نزدیک آثار جنایات متجاوزان بعثی را مشاهده کردند. آنگاه حجتالاسلام ناطق نوری وزیر کشور ضمن خوشامدگویی به آنان اظهار داشت: «هدف این نیست که امروز تنها ببینید صدام در هویزه چه کرده، بلکه هدف این است که شما رسالت سفیربودن خود را در انتقال این جنایات به کشورهای خود ایفا کنید و متوجه شوید ابرجنایتکارانی که دم از حقوق بشر میزنند از چه کسانی حمایت میکنند.» وزیر کشور افزود: «با عنایت خدا پس از پیروزی در این جنگ که در آستانه آن هستیم برای آزادی قدس با ملتهای مسلمان جهان حرکت میکنیم تا برای همیشه استکبار جهانی و امپریالیسم غرب و شرق و صهیونیسم را به زبالهدان تاریخ بسپاریم.»[۱۸]
گزارش- 10
10. رادیو بیبیسی هدف از حمله امروز ارتش عراق در منطقه کوشک را برهمزدن تدارکات قوای نظامی ایران برای ادامه پیشروی بهسوی خرمشهر دانست. رادیو بیبیسی در برنامه شامگاهی خود ضمن نقل اطلاعیه نظامی عراق درباره حملات امروز ارتش این کشور در منطقه کوشک، که در آن ادعا شده است نیروهای ایران از خط مقدم جبهه شمال خرمشهر عقب رانده شدهاند، گفت: «طی هفته گذشته در جبهه جنگ ایران و عراق فعالیت چشمگیری دیده نمیشد. ایران بهاحتمال بسیار سرگرم تحکیم مواضع خود بود و ایجاد خطوط ارتباطی و ارسال وسایل از شمال شاید ضمن این کار طرحی برای یورش بهسوی خرمشهر نیز در کار بوده باشد. بنابراین، حمله متقابل عراق بهاحتمال بسیار بهمنظور شکستن مواضع ایران و برهمزدن تدارکات در دست اجرای آن بوده است. این حمله درعینحال نشان میدهد که عراق در نگهداشتن بندر خرمشهر مصمم است.»[۱۹]
گزارش- 11
11. لوس آنجلس تایمز ضمن برحذر داشتن ایران از امید به همراهی مردم عراق برای سرنگونکردن صدام حسین، پیشبینی کرد که جنگ با حضور او ادامه خواهد یافت. این روزنامه در شماره امروز خود با اذعان به توانایی ایران به ادامه پیشرویهایش در جنگ نوشت: «اگر ایرانیها به قیام شیعیان عراق و همراهی آن با حمله نظامی ایران امیدوارند، در اشتباه هستند. این همان اشتباهی خواهد بود که صدام حسین هنگام حمله به خوزستان کرد. چریکهای طرفدار ایران در عراق از حمایت مردم بیبهرهاند و نیز تاکنون نشانهای از مخالفت سران نظامی عراق علیه صدام دیده نشده است.» این روزنامه اضافه کرد: «صدام یک استراتژیست انعطافپذیر است. در گذشته وی بهمراتب درمورد عقبنشینی برای بقا گفته و عمل کرده و حال نیز باید همان کار را بکند. درنتیجه این امکان وجود دارد که جنگ به بدی پیش رود بدون آنکه صدام حسین کنترل سیاسی را از دست بدهد.»[۲۰]
گزارش- 12
12. کریستین ساینس مانیتور ضمن اعلام این مطلب که دولتهای عرب، پیروزی ایران در جنگ با عراق را خطرناکتر از عواقب حمله اسرائیل به جنوب لبنان میدانند، به شرایط دشوار سوریه درصورت حمله اسرائیل و نیز کمکهای نظامی مصر به عراق اشاره کرد و نوشت رئیسجمهور مصر برای افزایش کمکهای خود به عراق منتظر نتیجه نبرد خرمشهر خواهد ماند. روزنامه کریستین ساینس مانیتور (چاپ امریکا) در تفسیر امروز خود راجع به اوضاع غرب آسیا، پس از اعلام این مطلب که پیروزیهای اخیر ایران در جنگ با عراق زنگ خطر را در همه کشورهای عربی بهاستثناء سوریه به صدا درآورده است، نوشت: «دولتهای عربی معتقدند که اگر به اسلام بنیادگرا به سبک [آیتالله] خمینی امکان داده شود در جنگ با عراق پیروز شود، عاقبت چنین خطری برای آنها بهمراتب وخیمتر از حمله اسرائیل به لبنان خواهد بود؛ ازاینرو تلاش برای جلب مصر به حلقه کشورهای آسیایی عرب و برهم زدن موقعیت برتر فعلی ایران در جنگ به جدیت دنبال میشود.» این روزنامه همچنین با اعلام این خبر که شارون وزیر دفاع رژیم صهیونیستی خواستار حمله ارتش این کشور به لبنان و ازبینبردن مواضع فلسطینیهاست، افزوده است: «اگر حافظ اسد [رئیسجمهور سوریه] به پیروزی نهایی ایران بر عراق کمک کند، باقی جهان عرب را در معرض خرابکاریهای رژیم [آیتالله] خمینی قرار میدهد و احتمال سقوط صدام رئیسجمهور قدرتمند عراق را پیش میآورد. اگر حافظ اسد نتواند از انزوای فعلی درآید و در نبرد با اسرائیل در لبنان بازنده شود، موقعیت سیاسی خودش را در سوریه که هماکنون نیز تحت فشارهای زیاد قرار گرفته، به مخاطره میاندازد تا جایی که این تزلزل موجب سقوطش گردد.» کریستین ساینس مانیتور در ادامه آورده است: «حافظ اسد که با احتمال حمله اسرائیل به لبنان مواجه شده و جانبداری او از ایران در جنگ علیه عراق باعث انزوای سیاسیاش در جهان عرب شده است، حال نگران است که درصورتیکه اسرائیل جنوب لبنان را اشغال کند و کشورهای دیگر عربی به کمک دمشق نیایند، باتوجهبه نیروهای سوری مستقر در لبنان ممکن است سوریه مجبور شود بهتنهایی با اسرائیل دستوپنجه نرم کند. این نگرانی انگیزه اصلی سفر ناگهانی اسد به لیبی و الجزایر بوده است. حافظ اسد امیدوار است که لیبی و الجزایر را متقاعد کند به کمک او شتافته و مانع بازگشت مصر به آغوش اعراب گردند.» این روزنامه در پایان تفسیر خود افزود: «مصر هم مانند دیگر کشورهای عرب بنیادگرایی مذهبی [آیتالله] خمینی را خطرناک میبیند. حتی قاهره سلاح و لوازم یدکی نظامی به عراق میفروشد، ولی مایل نیست که نیروهای مصری را در جنگ به نفع عراق وارد معرکه کند. حسنی مبارک [رئیسجمهور مصر] قبل از اینکه درباره افزایش کمکهای خود به عراق تصمیم بگیرد منتظر نتیجه نبرد خرمشهر خواهد ماند که تنها قسمت عمده خاک ایران است که هنوز در دست عراقیها مانده است. دراینمیان حافظ اسد احتمالاً به سرزنش و خردهگیری بعضی از اعراب که اقدام اخیر او را در جذب لیبی و الجزایر برای آرمان اعراب مضر و خطرناک میدانند، توجهی نخواهد کرد. ازنظر اسد، عراق و مصر بهعنوان دو رقیب مانع از نقش رهبری سوریه در جهان عرب هستند. اعتقاد سنتی سوریه همیشه این بوده که اگر دیگر اعراب اهمیت نقش سوریه را درک نکنند، باید نتیجه اعمالشان را به چشم ببینند.»[۲۱]
گزارش- 13
13. رادیو بیبیسی در بررسی اوضاع اقتصادی ایران با اشاره به اینکه شرایط جنگی، مشکلات فنی و بازار بیرونق نفت در جهان سبب شده تا ایران نتواند به میزان لازم نفت صادر کند، پیشبینی کرده است که اقتصاد این کشور مراحل بسیار دشواری را پیشرو دارد. این رادیو در برنامه شامگاهی خود در تفسیری با اشاره به انسداد اسکلههای نفتی عراق در شمال خلیجفارس و نیز خط لوله نفت عبوری این کشور از خاک سوریه گفت: «اما پایانههای نفتی ایران که نفتکشهای عظیم از آنجا نفت این کشور را به خارج حمل میکنند، هم بهاندازه کافی از تیررس عراق فاصله دارد و هم در حد لازم تدابیر تدافعی درمورد آنها رعایت میشود که جریان صدور نفت ایران را بیوقفه امکانپذیر سازد. البته پایانه عمده نفتی ایران در جزیره خارک چندینبار مورد بمباران هوایی عراق قرار گرفت، ولی هربار صدمات حاصله نتوانست باعث قطع همیشگی جریان نفت شود. نیروهای عراقی نیز حتی در عمق نفوذ خود به داخل خاک ایران نتوانستند شریان حمل نفت و موتورخانههای خط لوله را از کار بازدارند.» بیبیسی افزود: «بااینحال شرایط جنگی و مشکلات فنی حاصله در داخل کشور به انضمام بازار بیرونق نفت در جهان سبب شد تا ایران نتواند در حد لازم به صادرات نفت اقدام ورزد و مبالغ مورد نیاز را جهت تأمین هزینههای سرشار واردات عظیم مواد غذایی و کالاهای صنعتی و مواد خام تأمین کند. درآمدهای حاصله از صادرات نفت در سال گذشته تکاپوی حقوق کارمندان دولت و نیروهای امنیتی را نیز نمیکرد. حاصل این کمبود درآمد ایران، فشار به ذخایر ارزی ایران بود که در اوان انقلاب حدود پانزده میلیارد دلار تخمین زده میشد و اکنون چیزی معادل یک تا دو میلیارد دلار است. یک سلسله اقدامات اضطراری از قبیل فروش طلا و جلوگیری از واردات تا حدودی از سقوط کامل اقتصادی ایران جلوگیری کرد، ولی این اقدامات عوارض جنبی داشت که کمبود مواد غذایی و بهدنبال آن جیرهبندی خواربار را به وجود آورد. تورم مالی نیز بالا گرفت و بهای ارزاق پایه را سالانه یکصد درصد اضافه کرد. بیکاری نیز در سطح وسیع به چشم میخورد.» مفسر رادیو بیبیسی در ادامه اضافه کرده است: «هماکنون بانک مرکزی ایران با فشاری شدید جهت کاستن از ارزش ریال روبهروست. بهای نفت ایران از قیمت بالایی در سازمان اوپک برخوردار بود و دولت این کشور سایر کشورهای عضو این سازمان را متهم به تولید اضافی و فروش حاصله به بهای نازل میکرد. اما در وضع کنونی، قیمت نفت ایران به نازلترین میزان در سازمان اوپک تنزل کرده است. ایران بهای نفت خود را اعلام نمیدارد. اکثراً در مبادلات پایاپای که معاوضه نفت و کالاست، قیمت مخفی باقی میماند. اما کارشناسان امور نفتی معتقدند که نفت ایران در قیمتی بهمراتب کمتر از بهای پایه نفت در سازمان اوپک که 34 دلار معین شده به فروش میرسد. ازنظر تولید نیز ایران توجهی به حدنصاب یکمیلیون و دویست هزار بشکه که در کنفرانس ماه مارس سال گذشته اوپک در وین برایش منظور شده، نکرده است و قصد خود را از صدور یکمیلیون و هفتصد هزار بشکه در روز اعلام نموده است. این میزان صادرات و درآمد حاصله از آن ظاهراً پاسخگوی نیازهای بودجه ایران در سال جاری است. اما گمان نمیرود که بودجه ایران راهنمای قانعکنندهای ازلحاظ درآمد و هزینه کشور باشد. سال گذشته نیز ثابت کرد که درآمدهای مندرج در بودجه کشور، بهخصوص بخش مالیات عاری از واقعیت بود و توازن بودجه عملاً با کسری بیسابقهای مواجه شد.» رادیو بیبیسی در پایان تفسیر خود نیز گفت: «درصورت پایاندادن به جنگ با عراق ماهانه معادل سیصد میلیون دلار صرفهجویی خواهد شد، اما دولت [ایران] عمران مناطق جنگزده و اسکان 5/1 میلیون مهاجر این مناطق را با اولویت درجهیک منظور کرده است. درنتیجه، هنوز اقتصاد ایران مراحل بسیار دشواری را پیش رو دارد.»[۲۲]
گزارش- 14
14. در ادامه تلاش دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران برای جلب نظر اعضای جنبش عدمتعهد به تغییر محل برگزاری اجلاس آتی این جنبش، امروز دو هیئت دیپلماتیک ایرانی عازم گینه و اتیوپی شدند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، هیئت اعزامی جمهوری اسلامی ایران به غرب افریقا امروز از سنگال وارد گینه شد و در فرودگاه «کوناکری» مورد استقبال عبدالله توره وزیر امور خارجه این کشور قرار گرفت. توره ضمن خوشامدگویی به هیئت ایرانی، رهبری امام خمینی را ستود و انقلاب اسلامی ایران را انقلاب تمامی مسلمانان جهان دانست. سپس، هیئت ایرانی به ریاست محمدحسین لواسانی مدیرکل سیاسی امور آسیا و افریقای وزارت امور خارجه، با احمد سکوتوره رئیسجمهور گینه، دیدار کرد. در این دیدار که نخستوزیر، وزیر امور خارجه و وزیر امور اسلامی گینه نیز حضور داشتند، لواسانی پیام کتبی رئیسجمهور ایران را به وی تسلیم کرد. همچنین، یک هیئت دیگر ایرانی به سرپرستی نصرالله کامیاب که حامل پیام وزیر امور خارجه ایران برای برخی از وزرای امور خارجه کشورهای افریقایی است، امروز وارد آدیسآبابا شد و مورد استقبال مقامات وزارت امور خارجه اتیوپی قرار گرفت. این هیئت سپس در محل وزارت امور خارجه اتیوپی با قائممقام و چند تن دیگر از مقامات عالیرتبه این کشور ملاقات و مذاکره کرد. در این دیدار موضع جمهوری اسلامی ایران درباره هفتمین اجلاس سران جنبش عدمتعهد و سایر مسائل مورد علاقه دو کشور مطرح شد.[۲۳]
گزارش- 15
15. بهدنبال انتقاد حاکم شرع و رئیس دادگاههای انقلاب اسلامی مرکز از آزادی زندانیان گروههای ضدانقلاب،* دادستان انقلاب اسلامی تهران نیز از این موضوع اظهار نارضایتی کرد. اسدالله لاجوردی دادستان انقلاب اسلامی تهران در مصاحبهای که در شماره امروز روزنامه جمهوری اسلامی به چاپ رسید، با اعلام اینکه بسیاری از والدین زندانیان وابسته به گروهها و سازمانهای ضدانقلاب برای آزادی فرزندان خود، مسئولان کشور را زیر فشار قرار میدهند، گفت: «مسئولان هم بر ما فشار میآورند تا عدهای از زندانیان را که آزادکردنشان را خیانت به اسلام و مسلمین میدانیم، آزاد کنیم.» وی سپس ترورهای اخیر بهدست عناصر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را در نتیجه همین اقدامات دانست و اظهار امیدواری کرد که از این پس مسئولان دستور آزادی زندانیان را صادر نکنند. دادستان انقلاب اسلامی تهران همچنین از کاهش محکومیت یا عفو زندانیان انتقاد کرد و ضمن سرزنش برخی قضات اظهار داشت: «اگر قرار باشد ما اینچنین در محور توصیههای اقوام و دوستان نرمش نشان دهیم و احکام الهی را نادیده بگیریم، خداوند از ما نخواهد گذشت.» وی با یادآوری این مطلب که گروههای ضدانقلاب آزادکردن زندانیان وابسته به آنها را بهمنزله ضعف نظام جمهوری اسلامی تحلیل میکنند، افزود: «هوادار سادهاندیش هم باورش میآید و فکر میکند دولت جمهوری اسلامی ضعیف شده و توان مبارزه با آنها را ندارد و باید از بین برود و این نفسهای آخرش است؛ بعد آنوقت به جان مردم میاندازندش.» لاجوردی همچنین ضمن تأکید بر اینکه دستور عفو صادرشده ازسوی امام خمینی، عناصر مادون (زیردست و پایین) گروهکها را شامل میشود، گفت: «ما متأسفانه اینها را نادیده میگیریم و بلافاصله تقاضای عفو برای کسانی که اینهمه جنایت نسبت به مردم کردند، میکنیم و کار خود را به امام نسبت میدهیم.» وی در پایان این مصاحبه پس از اینکه از مردم خواست اعتراض خود را درخصوص آزادکردن کسانی که اینهمه خیانت کردهاند، به گوش مسئولان برسانند، اظهار داشت: «به عقیده من هیچیک از افراد این سازمانها نباید احساس آرامش در این مملکت داشته باشند. همیشه باید مضطرب و در وحشت باشند. ... و مردم حزباللهی باید در کمال آرامش به سر ببرند و برای این کار هم هیچ چارهای نیست مگر اینکه ما تروریسم را در این مملکت از بین ببریم و تروریسم هم با نصیحت ریشهکن نمیشود.»[۲۴]
منابع و مآخذ روزشمار 1361/02/29
- ↑ سند شماره 7725 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات عملیات قرارگاه مرکزی کربلا به فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا، 31/2/1361؛ و - سند شماره 141699 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبهای رکن2 لشکر16 زرهی ارتش در قرارگاه قدس، شماره 575، 30/2/1361؛ و - سند شماره 7675 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش روزانه اطلاعاتی رکن2 لشکر92 زرهی ارتش، 29/2/1361؛ و - اکبر هاشمی رفسنجانی، پس از بحران (کارنامه و خاطرات سال 1361)، به اهتمام فاطمه هاشمی، تهران: نشر معارف انقلاب، چاپ سوم 1386، ص82.
- ↑ سند شماره 7725 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات عملیات قرارگاه مرکزی کربلا به فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا، 31/2/1361؛ و - سند شماره 141699 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبهای رکن2 لشکر16 زرهی ارتش در قرارگاه قدس، شماره 575، 30/2/1361؛ و - سند شماره 7675 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش روزانه اطلاعاتی رکن2 لشکر92 زرهی ارتش، 29/2/1361؛ و - اکبر هاشمی رفسنجانی، پس از بحران (کارنامه و خاطرات سال 1361)، به اهتمام فاطمه هاشمی، تهران: نشر معارف انقلاب، چاپ سوم 1386، ص82.
- ↑ سند شماره 32817 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره دوم ستاد مشترک ارتش، 30/2/1361، ص8.
- ↑ سند شماره 141699 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص3.
- ↑ سند شماره 7675 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: پیشین، ص2.
- ↑ سند شماره 7713 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: خلاصه اطلاعاتی رکن2 ارتش در قرارگاه نصر، شماره 39، 31/2/1361.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارشها (ایران در 24 ساعت گذشته)، شماره 61، 30/2/1361، ص3، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/2/1361.
- ↑ سند شماره 32817 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره دوم ستاد مشترک ارتش، 30/2/1361، ص8.
- ↑ سند شماره 4996/پن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (بررسی مانور) عملیات بیتالمقدس، (قرارگاه کربلا ، 28 و 29/2/1361، نوار شماره 2907)، عبدالله درویشی، صص40 ـ 29.
- ↑ سند شماره 4999/پن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (تصمیمگیری نهایی درمورد مانور قرارگاهها) عملیات بیتالمقدس، (قرارگاه کربلا، 29/2/1361، نوار شماره 2711)، عبدالله درویشی.
- ↑ سند شماره 5000/پن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (تصمیمگیری نهایی درمورد مانور قرارگاهها) عملیات بیتالمقدس، (قرارگاه کربلا، 29/2/1361، نوار شماره 2809)، عبدالله درویشی، صص13 - 1؛ و - سند شماره 38/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص315.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارشها (ایران در 24 ساعت گذشته)، شماره 60، 29/2/1361، ص32.
- ↑ سند شماره 4997/پن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیتالمقدس، (جلسه قرارگاه کربلا، 29/2/1361، نوار شماره 2907)، عبدالله درویشی، صص 44 - 1؛ و - سند شماره 38/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه کربلا در عملیات بیتالمقدس، عبدالله درویشی، 21/1/1361 تا 30/2/1361، صص 312 و 313.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها وگزارشها (ایران در 24 ساعت گذشته)، شماره 62، 31/2/1361، صص 7 ـ 1، 30/2/1361.
- ↑ سند شماره 5000/پن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (تصمیمگیری نهایی درمورد مانور قرارگاهها) عملیات بیتالمقدس، (قرارگاه کربلا، 29/2/1361، نوار شماره 2809)، عبدالله درویشی، صص13 - 1؛ و - سند شماره 38/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص315.
- ↑ روزنامه کیهان، 30/2/1361، ص2.
- ↑ روزنامه کیهان، 29/2/1361، ص13.
- ↑ روزنامه کیهان، 30/2/1361، ص2.
- ↑ واحد مرکزی سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 29/2/1361، ص6، به نقل رادیو بیبیسی، 29/2/1361.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 62، 31/2/1361، صص 3 و 4، واشنگتن - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/2/1361.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 29/2/1361، صص 2 و 3، به نقل از رادیو صدای امریکا، 29/2/1361.
- ↑ همان، صص 5 و 6، به نقل از رادیو بیبیسی، 29/2/1361.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارشها (ایران در 24 ساعت گذشته)، شماره 47، 1/3/1361، صص 2 و 3، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 31/2/1361.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 29/2/1361، ص12.