1361.12.21

روزشمار جنگ سال 1361 1361.12.21
نام‌های دیگر	بیست و یک اسفند
تاریخ شمسی	1361.12.21
تاریخ میلادی	12 مارس 1983
تاریخ قمری	26 جمادی‌الاول 1403

1359.12.21

1360.12.21

1362.12.21

1363.12.21

1364.12.21

1365.12.21

1366.12.21

گزارش - 288

تجاوز هواپیماهای عراقی به حریم هوایی آبادان و گلوله‌باران این شهر و نیز خرمشهر و مهران، مهم‌ترین اخبار نظامی امروز را تشکیل می‌دهد. در گلوله‌باران آبادان 8 تن از مردم غیرنظامی این شهر ازجمله یک زن عرب‌زبان و 3 کودکش زخمی شدند و 2 منزل مسکونی ویران شد. در خرمشهر نیز که به‌طور متناوب زیر آتش توپخانه‌های دشمن قرار داشت، 4 تن زخمی شدند. همچنین 4 هواپیمای عراقی 6 مرتبه در آسمان آبادان ظاهر شدند، اما با آتش سلاح‌های پدافند هوایی خودی مواجه شده و بدون اجرای هیچ‌گونه اقدامی آسمان منطقه را ترک کردند. در مهران نیز نیروهای عراقی چندین بار این شهر را آماج گلوله‌های توپخانه‌های خود قرار دادند. از خسارت‌های این حملات گزارشی در دست نیست.

گزارش - 289

در ادامه حضور داوطلبانه مردم در جبهه‌های جنگ، نیروهای بسیجی از شهرهای مختلف به مناطق جنگی اعزام شدند. گزارش روزنامه اطلاعات دراین‏باره چنین است: «در ادامه عزیمت دلاوران جان‏برکف و رزم‌آوران شجاع و متعهد میهن اسلامی‌مان به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل، طی روزهای اخیر گروه‌های دیگری از هم‌سنگران این عزیزان، مشتاقانه به صفوف مدافعان جمهوری اسلامی شتافتند که گزارش مختصر آن، در پی می‌آید. براساس گزارش خبرنگار اطلاعات، در میان بدرقه باشکوه امت حزب‌الله و همیشه در صحنه املش، گروهی از سلحشوران و دشمن‌شکاران بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این شهر، عازم جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شدند. یک گردان از برادران جان‏برکف سپاه و بسیج مستضعفین سپاه پاسداران مناطق استان یزد، پس از شرکت در نماز وحدت‌آفرین جمعه، در میان بدرقه گرم مردم، به جبهه‌های نبرد نور علیه ظلمت شتافتند. گروه دیگری از عاشقان مکتب توحید، جهت مبارزه با دشمن متجاوز بعثی - صهیونیستی راهی جبهه‌ها شدند. این عده را برادران اعزامی بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شهرهای سمنان، مهدی‌شهر و سرخه تشکیل می‌دادند. کفرستیزان استان‌های گیلان و مازندران، پس از طی مراحل آموزشی، در میان بدرقه گرم امت شهیدپرور شهرستان رامسر، جهت مبارزه با دشمن متجاوز، عازم جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شدند. جمع کثیری از جان‏برکفان بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قوچان، در میان بدرقه گرم و پرشور امت مسلمان و همیشه در صحنه این شهرستان به‏سوی جبهه‌ها شتافتند. طی چند روز اخیر، گروه‌های متعددی از برادران عضو واحد بسیج سپاه پاسداران شهرهای تنکابن، قائم‌شهر و جویبار جهت نبرد با مزدوران بعثی - صهیونیستی، عازم جبهه‌ها شدند. گروهی از برادران بسیجی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شهرهای اردبیل، گرمی، بیله‌سوار و مشکین‏شهر از تبریز عازم جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شدند. جهت تقویت سنگرهای دلاوران اسلام و شکست مزدوران متجاوز رژیم بعثی - صهیونیستی حاکم بر عراق، جمع کثیری از جان‏برکفان سپاه اسلام، در میان بدرقه گرم مردم مسلمان شهرهای صومعه‌سرا، بندر انزلی، آستانه اشرفیه، لنگرود، فومن و رودسر عازم مناطق جنگی میهن اسلامی‌مان شدند. گروهی از برادران عضو بسیج سپاه پاسداران میبد که [دوره] آموزش نظامی را طی کرده بودند، پس از ملاقات با حجت‌الاسلام اعرافی امام‏جمعه میبد، عازم جبهه‌ها شدند. گروه دیگری از جان‏برکفان بسیج سپاه پاسداران یاسوج در میان بدرقه گرم اقشار مختلف مردم این شهر و روستاهای اطراف جهت سرکوبی قوای رو به زوال صدام صهیونیست، راهی جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شدند. در ادامه عزیمت سپاهیان جان‏برکف اسلام به جبهه‌های جنگ تحمیلی، گروه دیگری از جان‏برکفان عضو بسیج سپاه پاسداران اردبیل، سراب، خلخال و پارس‌آباد مغان نیز راهی جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شدند. گروهی از برادران عضو بسیج آمل نیز راهی مناطق جنگی شدند. یک گروه از رزمندگان بسیج سپاه پاسداران شهرستان تربت حیدریه در میان بدرقه گرم و پرشور اهالی این شهرستان، به منطقه کردستان عزیمت کردند. گروهی از جوانان یاسوج در میان بدرقه گرم امت حزب‌اللهی، راهی جبهه‌های نبرد شدند. 850 تن از جان‏برکفان بسیج استان‌های گیلان و مازندران عازم جبهه‌های نبرد شدند. یک گروه از جان‏برکفان بسیج سپاه پاسداران شهرستان اردبیل که آموزش‌های نظامی و رزمی را به پایان رسانده‌اند، رهسپار جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شدند. در میان بدرقه گرم امت حزب‌الله، صدها تن از جوانان رزمنده از پادگان شهید آیت‌الله دستغیب کازرون به مناطق جنگی عزیمت کردند. دو گروه دیگر از جوانان عضو بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از شهرستان برازجان و بخش کاکی از توابع شهرستان خورموج، راهی جبهه‌های جنگ تحمیلی شدند. گروهی از جان‏برکفان بسیج سپاه پاسداران شهرستان بجنورد که دوره آموزش کمک‌های اولیه و امداد را با موفقیت طی کرده بودند، در میان بدرقه گرم و پرشور اهالی این شهرستان رهسپار مناطق جنگی کشورمان شدند. ازسوی ستاد بازسازی سوسنگرد در قائم‌شهر، یک اکیپ فنی دیگر متشکل از بنا و کارگر ساده جهت شرکت در امر بازسازی سوسنگرد، به این شهر قهرمان‌پرور اعزام شدند. بیش از 370 نفر از برادران ایثارگر جهاد سازندگی آذربایجان شرقی در تخصص‌های مختلف، جهت ارائه خدمات فنی در پشت جبهه‌ها، طی یک‏ماهه اخیر عازم جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شدند. طی این مدت همچنین ازسوی ستاد پشتیبانی جهاد سازندگی استان آذربایجان شرقی، تعداد 27 دستگاه خودرو و 160 دستگاه کمپرسی، 5 دستگاه لودر و بلدوزر، 5 دستگاه تانکر آب و گازوئیل، 7 دستگاه تریلی و یک دستگاه تریلی کمرشکن به‏همراه مقادیر معتنابهی وسایل اولیه زندگی، مواد خوراکی و پوشاک به جبهه‌ها ارسال شد. اولین گروه از امدادگران جمعیت هلال‏احمر شهرستان ساوه جهت کمک به رزمندگان اسلام عازم جبهه‌های جنوب شدند. گروهی از برادران راننده، مکانیک، جوشکار و امدادگر طی مراسمی، در میان بدرقه پرشور مردم مسلمان و همیشه در صحنه سلماس به‏سوی جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شتافتند. یک اکیپ فنی متشکل از جوشکار، گلگیرساز، باطری‌ساز، خطاط و ماشین‌نویس ازطریق ستاد بازسازی مناطق جنگی به جبهه‌های جنگ رفتند. گروهی از برادران فنی متشکل از مکانیک، مهندس، راننده بلدوزر و لودر با دو دستگاه کامیون حامل وسایل مهندسی راهی جبهه‌های غرب کشور شدند. یک گروه فنی متشکل از برادران ایثارگر متخصص در رشته‌های جوشکاری، مکانیکی، صافکاری همچنین راننده لودر و بلدوزر و پایه یک به‏همراه دو کامیون وسایل جهت یاری‏دادن به جهادگران جبهه‌های جنگ عازم ستاد پشتیبانی جهاد سازندگی حمزه سیدالشهدا مستقر در ارومیه شدند.

گزارش - 290

روستانشینان و نیروهای امنیتی در مناطق غرب و شمال‏غرب کشور، همچنان براثر حملات مسلحانه گروه‏های ضدانقلاب متحمل تلفات جانی و خسارات مادی می‌شوند. امروز شهرستان‏های سردشت، مهاباد، کامیاران، میاندوآب و سلماس کانون این‏گونه تحرکات گروه‏های مذکور بود. در محور موسعان (موسی الآن) به کچل‌آباد در 28 کیلومتری شمال سردشت، افراد مسلح غیرقانونی به نیروهای ژاندارمری که مسئولیت تأمین جاده را بر عهده داشتند حمله کردند که براثر آن 2 نفر از سربازان شهید و 2 نفر زخمی شدند. در جنوب مهاباد نیز 85 تن از عناصر مسلح غیرقانونی به دو روستا حمله کردند و یکی از افراد بسیجی بومی را به شهادت رساندند. همچنین در 13 کیلومتری شمال‏غربی کامیاران، مهاجمان به پایگاه ماویان حمله کردند که موجب شهادت و زخمی‏شدن 2 تن از سربازان شد. در چهارراه آزادی شهر مهاباد، عناصر مسلح ضدانقلاب دو نفر را ترور کردند که درنتیجه این اقدام، یکی از پاسداران بومی شهید و یکی از اهالی این شهر زخمی شد. در روستای گوگ‌تپه در 7 کیلومتری شمال میاندوآب و پایگاه ناناسی در 46 کیلومتری جنوب‏شرقی ارومیه، برخورد نیروهای خودی با مین‌هایی که افراد مسلح غیرقانونی کار گذاشته بودند، 2 شهید و مجروح بر جای گذاشت. امروز همچنین، در جنوب‏غربی سلماس، 50 تن از عوامل حزب دمکرات کردستان ایران با حمله به روستای دلزی، تعدادی از خانه‌های روستاییان را به آتش کشیدند که درپی آن چندین رأس گوسفند نیز تلف شدند. برخی گزارش‏ها حاکی است مهاجمان چند تن از افراد این روستا را به گروگان گرفته‏اند. امروز یکی از افراد فعال سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در سبزوار خود را به نیروهای سپاه معرفی و از عملکرد گذشته خود اظهار ندامت کرد. در تربت حیدریه نیز 2 تن از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) دستگیر و یک اسلحه کمری و یک فرستنده رادیویی از آنان به دست آمد.

گزارش - 291

امروز مراسم اختتامیه هفتمین نشست سران جنبش عدم‏تعهد برگزار شد و همان‏طورکه انتظار می‌رفت در بیانیه پایانی این نشست درباره جنگ ایران و عراق موضع‌گیری رسمی به عمل نیامد و حتی از ذکر هرگونه توصیه دراین‏باره نیز پرهیز شد.* فقط خانم گاندی نخست‌وزیر کشور میزبان در سخنرانی پایانی این اجلاس از کشورهای ایران و عراق خواست که به جنگ پایان دهند. تصمیم‌گیری درباره میزبان اجلاس آینده غیرمتعهدها هم به وزرای خارجه کشورهای عضو جنبش که تا قبل از سال 1985 تشکیل جلسه خواهند داد، واگذار شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی دراین‏باره اعلام کرد: از ابتدای اجلاس، رژیم عراق و حامیانش تلاش کردند که مصوبه چند ماه پیش شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل دررابطه‏با جنگ ایران و عراق را در قطعنامه پایان اجلاس هفتم غیرمتعهدها نیز به تصویب برسانند، اما با ارائه اصلاحیه جامع هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران و تلاش‌های پیگیر دیپلماتیک و حمایت دوستان ایران، بغداد با شکست سیاسی مواجه شد. درحقیقت جنبش عدم‏تعهد مصوبه غیرعادلانه شورای امنیت سازمان ملل را که با دید یک‌جانبه به جنگ ایران و عراق و به نفع بغداد و علیه ملت مظلوم ایران به تصویب رسیده بود تأیید نکرد. در همین حال، منابع خبری غربی بدون اشاره به پیروزی ایران در این عرصه دیپلماتیک، خبرهای خود را در حد اعلام اختلاف ایران و عراق درباره بیانیه پایانی و... انتشار دادند؛ ازجمله خبرگزاری فرانسه گزارش داد: اختلافات ایران و عراق پایان امور اجلاسیه سران غیرمتعهد را مختل کرد و درنتیجه به‏جای آنکه طبق پیش‌بینی دیشب، این اجلاسیه خاتمه یابد، کار آن تا امروز صبح به طول انجامید. دو کشور ایران و عراق درمورد بخشی از بیانیه نهایی که مربوط به جنگ این دو کشور بود به توافق نرسیدند و ایندیرا گاندی نخست‌وزیر هند، سرانجام اعلام کرد که بیانیه نهایی اجلاسیه درمورد جنگ ایران و عراق نظری نخواهد داد. وی از دو کشور متخاصم دعوت کرد تا به جنگ رقت‌بار خود خاتمه دهند و خاطرنشان کرد که هند به مذاکرات خود ادامه می‌دهد تا راه‏حلی مناسب و صلح‌جویانه برای این اختلاف پیدا کند. اختلاف بین ایران و عراق همچنین سبب شد تا محل اجلاسیه آینده سران کشورهای غیرمتعهد تثبیت نشود. ایران با حمایت سوریه و لیبی شدیداً با انتخاب بغداد که می‌بایست سال قبل محل اجلاسیه باشد، مخالفت ورزیدند. ناگزیر تصمیم‌گیری درمورد محل برگزاری اجلاسیه بعدی غیرمتعهدها برای سال 1986 به جلسه وزیران امورخارجه غیرمتعهدها، که در سال 1985 در آنگولا برگزار می‌شود، محول شد. قبل از پایان اجلاسیه دهلی‏نو، سران کشورهای عضو یک طرح قطعنامه ازطرف هند را به تصویب رسانیدند که در آن به خلع سلاح و لزوم تغییر سیستم اقتصاد بین‌المللی اشاره شده است. بخش فارسی رادیو امریکا نیز در توضیح بیشتر این موضوع ساعاتی قبل از شروع مراسم پایانی اجلاس اعلام کرد: اجلاس کشورهای غیرمتعهد در دهلی‏نو تصمیم گرفت از انتشار بیانیه درباره جنگ ایران و عراق و تعیین محل برگزاری اجلاس آینده غیرمتعهدها خودداری کند. سران غیرمتعهدها در دهلی‏نو تصمیم گرفته‌اند از انتشار بیانیه درمورد دو مسئله مهم که مانع پایان‏یافتن کار اجلاس شده است خودداری کنند. شرکت‌کنندگان در جلسه‌ای که تا نخستین ساعات بامداد امروز ادامه یافت، رأی بر این دادند که در اعلامیه نهایی اجلاس اشاره‌ای به جنگ ایران و عراق نشود؛ چراکه عراق و ایران نتوانستند درمورد بیانیه‌ای که برای هر دو کشور قابل‏قبول باشد به توافق برسند، اما خانم گاندی شخصاً از ایران و عراق درخواست خواهد کرد که به جنگ سی ماهه خود پایان دهند. دومین مسئله‌ای که سبب ایجاد بن‌بست در اجلاس غیرمتعهدها شده بود محل برگزاری اجلاس آینده سران کشورهای عضو نهضت بود. طبق تصمیم اجلاس به این مسئله نیز در گردهمایی آینده وزیران خارجه کشورهای عضو جنبش عدم‏تعهد در سال 1985 در آنگولا رسیدگی خواهد شد.

گزارش - 292

هم‏زمان با پایان‏گرفتن اجلاس سران جنبش عدم‏تعهد در دهلی‏نو، امروز مقامات عالی‏رتبه چند کشور و سازمان بین‏المللی، ازجمله رئیس‏جمهور یوگسلاوی، رهبر کوبا، نایب رئیس شورای صلح جهانی، وزیر امور خارجه کویت و رهبر سازمان آزادی‏بخش فلسطین، در اظهاراتی خواستار خاتمه‏یافتن جنگ ایران و عراق شدند. استامبولیچ رئیس‌جمهور یوگسلاوی، صبح امروز در دهلی‏نو با فیدل کاسترو رهبر کوبا دیدار و گفت‏وگو کرد. به‌ گزارش خبرگزاری یوگسلاوی از دهلی، در این ملاقات مسئله جنگ ایران و عراق مورد بحث قرار گرفت و دو طرف عقیده داشتند که این جنگ نه‌تنها خسارات عظیمی به ملت‏های دو کشور وارد کرده است بلکه به جنبش عدم‏تعهد نیز صدمه زده است. استامبولیچ و کاسترو اظهار امیدواری کردند که درخواست اجلاس از ایران و عراق منتج به یک راه‌حل فوری صلح‌آمیز برای این جنگ تأثرانگیز شود. یاسر عرفات رئیس کمیته اجرایی سازمان آزادی‏بخش فلسطین از هر دو کشور ایران و عراق خواست تا به جنگ و درگیری بین خود خاتمه دهند. به ‌گزارش خبرگزاری هند، وی همچنین نتایج اقتصادی - سیاسی هفتمین اجلاس سران عضو جنبش عدم‏تعهد را بسیار مهم دانست. شیخ صباح الاحمد معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه کویت، اعلام کرد تلاش‏های مجدانه برای متوقف‌کردن جنگ عراق و ایران و رسیدن به یک راه‌حل عادلانه ازطریق سازمان‏های بین‌المللی، کشورهای غیرمتعهد، سازمان کنفرانس اسلامی و سازمان ملل متحد ادامه دارد. وی در مصاحبه‌ای با مجله النهار العربی والدولی گفت: الجزایر برای متوقف‏کردن این جنگ نابودکننده مخلصانه تلاش کرده و می‌کند. وزیر خارجه کویت راجع به تصمیم امریکا جهت افزایش تعداد نیروهای واکنش سریع برای حمایت از خلیج‏فارس گفت: مسئولیت امنیت خلیج‏فارس به‏عهده کشورهای خلیج می‌باشد. ما با هرگونه دخالت خارجی در منطقه مخالف هستیم. وی افزود این‏گونه دخالت‏ها منجر به دخالت‏های طرف مخالف می‌شود و اوضاع را وخیم‌تر خواهد کرد که این امر به‌ نفع هیچ کس نیست. امروز همچنین نایب‏رئیس‌ شورای صلح جهانی و رئیس‏جمهور سابق پرتغال در بغداد خواستار پایان‌دادن به جنگ ایران و عراق از راه‌های مسالمت‌آمیز شد. مارشال کویش نایب‌رئیس شورای صلح جهانی امروز هنگام ملاقات دو هیئت شورای ملی صلح و همبستگی عراق و هیئت شورای صلح پرتغال تأکید کرد ادامه جنگ عراق و ایران در خدمت منافع خلق‏های منطقه نیست و صلح و آرامش را به مخاطره می‏افکند و این فرصت را پیش می‌آورد که قدرت‏های خارجی در منطقه دخالت کنند.

گزارش - 293

نخست‏وزیر در یک مصاحبه مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی در تشریح نتایج سفر خود به دهلی‏نو و پیروزی دیپلماتیک به‏دست‌آمده گفت: «یکی از اصلی‌ترین بحث‌های این کنفرانس مسئله جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بود و با اهمیتی که این جنگ در سرنوشت منطقه و جهان داشت طبیعی است که ما شاهد حرکت‌های متنوع و گوناگون باشیم. عده‌ای از کشورها می‌خواستند از مسئله جنگ یک توجیهی برای خود بیابند و در این راه امتیازی کسب کنند و عده‌ای دیگر تحت‏تأثیر تلقینات قدرت‌های خارجی کنفرانس بودند که تمایل داشتند که این جنگ با صلحی که بدتر از جنگ است، پایان پذیرد و عده دیگر هم تلاش می‌کردند که تا به‏نحوی دیگر به جنگ خاتمه دهند. هیئت جمهوری اسلامی ایران تلاش کرد با حرف‌های حق‌طلبانه خود مقابل این‏گونه بازی‌ها بایستد؛ چراکه هرنوع پیشنهاد در قطعنامه که حق ما در آن پایمال می‌شد، می‌توانست ازلحاظ سیاسی برای ما فاقد جنبه‌های مطلوب باشد. وی گفت: ما از همان روزهای اول اعلام داشتیم که تصمیمات خود را با اصول خود می‌سنجیم نه با سازمان‌های بین‌المللی در این کنفرانس. سعی و تلاش هیئت جمهوری اسلامی در سطوح گوناگون بسیار چشمگیر بود و ملاقات‌های هیئت‌های ایرانی اثرات مطلوبی در بر داشت. هیئت ما با سعی خود تمام تلاش‌های عراق را جهت دستیابی به موضعی که در کنفرانس برای جنگ به نفع رژیمش کسب کرده بود، خنثی کند [کرد] و این خود موفقیت بزرگ در کنفرانس محسوب می‌شد.» نخست‌وزیر گفت: «در یکی از کمیسیون‌های سیاسی که دررابطه‏با مفاد قطعنامه کنفرانس بحث می‌شد که چگونه باید مطرح باشد به‏حدی به ضعف کشیده شده بود که مقامات سطح بالای عراق همچون طارق عزیز تلاش کردند تا بتوانند به نفع خود مفاد را تغییر دهند. مسئله دیگر بررسی مکان اجلاس کنفرانس هشتم سران بود که ما موفق شدیم آن را به‏حالت معوق نگه ‌داریم و تصمیم‌گیری آن را به سال 85 [19] موکول کنیم.» آقای موسوی افزود: «زمانی‏که ما دهلی را ترک کردیم تصور کردیم که مسئله خاتمه پذیرفته، اما بلافاصله متوجه شدیم که مسئله ازطریق دیگری درحال مطالعه است و قرار است در یک اجلاس همگانی دیگر مطرح شود.» وی گفت: «موضع هیئت ما براساس اصول مکتبی و نساختن با اصول مخالف انقلاب بود و سعی داشتیم که اسیر سیاست‌بازی نشویم. در این زمینه‌ها بسیار قاطع برخورد می‌کردیم که نشان‏دادن این حالت به کنفرانس اثرات مطلوبی در تصمیم‌گیری‌های آنان دررابطه‏با جنگ تحمیلی داشت.» نخست‌وزیر همچنین در دیدار با قائم‌مقام و معاون سیاسی وزارت خارجه و رؤسای ادارات سیاسی این وزارتخانه به‏دست‏آوردن این پیروزی را نتیجه حضور مردم در صحنه‌های انقلاب و شکوهمندی انقلاب دانست. وی گفت: درواقع اگر پیروزی در این اجلاس برای کشورمان حاصل شد، براثر فداکاری و حضور یکپارچه مردم در صحنه است و ما در تمام لحظات اجلاس و در هر گوشه آن احساس می‌کردیم که عظمت و بزرگی انقلاب اسلامی درک می‌شود. موسوی افزود: در این اجلاس برادران زیادی از وزارت امور خارجه و سفارت ما در دهلی و نهاد ریاست‌جمهوری و سایر ارگان‌ها زحمت کشیدند.*

گزارش - 294

قاطعیت دربرابر متجاوز، ایستادگی در مقابل پیشنهادهای صلح تحمیلی، اصرار مقامات ایرانی برای برآورده‏شدن شرایط اعلام‌شده به‏عنوان مقدمه‌ای برای صلح، شرایط مطلوب ایران ازنظر نیروی انسانی و اقتصادی برای ادامه جنگ و چشم‌انداز آتی ایران دراین‏باره و پیامدهای احتمالی آن، موضوعاتی است که خبرگزاری فرانسه در تحلیل خود درباره ایران در جنگ تحمیلی، به آنها پرداخته است. بخش‏هایی از تحلیل این گزارش به شرح زیر است: ناظران در تهران متذکر شدند آخرین پیشنهادها به عراق برای پایان‏دادن به جنگ سی‏ماهه ازسوی ایران، بار دیگر قاطعیت رهبران ایران را دررابطه‏با پیامدهای سیاسی آنچه جنگ تحمیلی می‌گویند به منصه ظهور رساند. مجازات متجاوز شرط اصلی صلح است که در کنار آن تخلیه سرزمین‌هایی که هنوز در اشغال عراق است و همچنین پرداخت غرامت جنگی قرار دارد. برای تهران غیرقابل‏تصور است مادام‏که مقامات بغداد بهای سیاسی اقدامات خود را نپرداخته‌اند با آنها بر سر یک میز مذاکره بنشیند. به نظر می‌رسد سقوط صدام و حزب بعث عراق تاوان این اقدامات باشد؛ گرچه رهبران سیاسی و مذهبی پیوسته از ابراز نحوه این مجازات خودداری کرده‌اند. میرحسین موسوی نخست‌وزیر ایران در اجلاس سران غیرمتعهدها خاطرنشان کرد کشورش درمورد عراق اغماض روا نخواهد داشت و به این کشور اجازه نخواهد داد از پایان جنگ خرسند شده یا سود برد و بدین‏ترتیب به اظهارات طه محی‌الدین معروف معاون رئیس‌جمهوری عراق پاسخ داد. به‌رغم شایعاتی که به‏طور منظم در برخی رسانه‌های عرب یا اروپایی درمورد پیشرفت یک راه‌حل صلح‌آمیز جنگ منتشر می‌شود، این موضع ایران هیچ‏یک از ناظران در تهران را غافلگیر نکرد. محافل دیپلماتیک در پایتخت ایران اظهار می‌دارند ایران منتظر عملیات نظامی آینده است تا با بهره‌برداری از نتایج آن به اجرای شرایطش نزدیک شود. در مرحله مقدماتی عملیات والفجر، ایرانی‌ها تلفات سنگینی متحمل شدند، ولی با دردست‏داشتن ابتکارعمل در جبهه، مسئولان جمهوری اسلامی به سرنوشت نبردهای آینده اعتماد کامل دارند. ناظران خاطرنشان می‌سازند با ارسال نیروهای جدید به جبهه توان رزمندگان ایرانی هر روز افزایش می‌یابد و این امر بدون بسیج عمومی انجام می‌گیرد، درصورتی‏که در عراق بسیج عمومی اعلام شده است. از سوی دیگر، اقتصاد ایران به‏خوبی هزینه این جنگ پیاده‏نظام را تحمل می‌کند، درصورتی‏که بغداد بیش‏ازپیش برای انجام تعهداتش با دشواری روبه‏روست و این دشواری‌ها بدان حد است که برخی کارشناسان سیاسی در غرب از تحولات این مناقشه درجهت یک جنگ فرسایشی که به عقیده آنها برای عراق مهلک است، ابراز نگرانی می‌کنند. تهران تمامی ابتکارات صلح را تلاش برای نجات صدام توسط کسانی می‌داند که چون هیئت‌های سازمان ملل متحد، کنفرانس اسلامی یا غیر متعهدها هنگام اشغال ایران از سوی عراق سکوت اختیار کرده بودند و از این پس هیئتی که حامل عوامل جدیدی نباشد را نمی‌پذیرد. تنها الجزایر توانسته است به تلاش‌هایش ادامه دهد و به گفته منابع دیپلماتیک مطمئن، الجزایر در این راه با درخواست شدید کشورهای خلیج [فارس] و عراق روبه‏رو بوده تا شرط مذموم برای آنها یعنی مجازات متجاوز را حذف کند. این خبرگزاری افزوده است: پرداخت خسارات جنگ به‏منزله مسئول‏شناختن عراق در این جنگ خواهد بود. بااین‏حال، اظهارات نوزدهم فوریه احمد طالب ابراهیمی وزیر امورخارجه الجزایر، مبنی‏بر اینکه پرداخت غرامت جنگی مانع اصلی به شمار می‌آید، بی‏درنگ با واکنش قاطع تهران روبه‏رو شد و حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی نماینده آیت‌الله خمینی در شورای ‌عالی دفاع، یادآوری کرد که ایران از هیچ‏یک از شروط خود به‏خصوص شرط مجازات متجاوز منصرف نشده است. بااین‌حال درپی این مسئله، رابح بیطاط رئیس مجلس خلق الجزایر در سفرش به تهران موضوع میانجیگری را مطرح کرد. با پایان‏یافتن اجلاس سران غیرمتعهدها در دهلی‏نو، که ایران تلاش کرد دیدگاه‌هایش را در آن ابراز دارد، باید منتظر بود تا در میدان وقایع دیگر جنگ ایران و عراق ادامه یابد.

گزارش - 295

سقف تولید و قیمت نفت همچنان موضوع گفت‏وگوهای طولانی در میان وزرای نفت کشورهای عضو اوپک در لندن است. سیدمحمد غرضی وزیر نفت در گفت‏وگو با واحد مرکزی خبر در لندن آخرین اقدامات خود برای خروج گفت‏وگوها از بن‌بست فعلی و فشارهای جانبی بر سازمان اوپک را تشریح کرد. وی گفت: امروز من باز برای بعضی کشورهایی که تولید بیشتر برایشان مهم است پیغام داده‌ام که ایران آمادگی این را دارد که تولید خودش را کاملاً به 5/1 میلیون بشکه در روز برساند، مشکل اصلی سهمیه‌بندی است. عربستان سعودی فعلاً حداکثر تولید در اوپک را دارد و ایران سهم دوم را دارد. اگر سقف تولید 5/17 میلیون تعیین شود باز امکان سقوط قیمت نفت در حال و در آینده فراهم می‌شود. غرضی افزود: ما پیشنهادمان این است که 14 میلیون بشکه برای مدت دو ماه تعیین شود و سپس با اجلاس مجدد سقف تولید و سهمیه‌بندی و قیمت بررسی ‌شود، ولی این پیشنهاد مورد قبول بقیه اعضا نیست. بعضی‌ها به تولید بیشتر نیاز دارند و برخی هم به‏هیچ‏وجه حاضر نیستند که چنین رقم تولیدی را بپذیرند که بعداً در مقابل آن متعهد باشند و از آن دفاع کنند. امروز خطر بالقوه برای نفت موجود است. به‏ویژه مطالبی شنیده‌ایم که گفته می‌شود اگر اجلاس به یک توافق عمومی دست نیابد، احتمال سقوط قیمت نفت تا 24، 25 دلار یا کمتر هم وجود دارد. دراین‏میان باید نقش تولید نفت دریای شمال را در نظر گرفت که دریای شمال (انگلیس) که اکنون تولیدی در حدود 2/2 میلیون بشکه در روز دارد، به عناوین مختلف اوپک را تحت فشار قرار می‌دهد که خودش رهبری تعیین قیمت و در آینده سهمیه‌بندی‌ها را به عهده بگیرد و قدرت سیاسی از اوپک به دریای شمال (انگلیس) یا کشورهایی نظیر آن منتقل شود. نقش امریکا را نیز نباید از نظر دور داشت که پشت پرده با شدت هرچه تمام‌تر و به عناوین مختلف بر اوپک فشار می‌آورد که قیمت شکسته بشود تا آنها بتوانند نقشه خودشان را درمورد بودجه‌بندی‌های کشورها و غیره اجرا کنند و موقعیت بسیار خوبی - به نظر خودشان - برای خود به دست آورند. البته شرایط بدین صورت نخواهد بود، گذشته نشان داده است که پایین‏آوردن قیمت و بالابردن میزان تولید هرگز به نفع مصرف‌کننده نبوده، ولی این سیاستی است که فعلاً با فشار امریکا به اوپک تحمیل می‌شود. از سوی دیگ، نشریه خبرنامه (واحد خبر مجلس شورای اسلامی) به نقل از خبرگزاری‌ها درباره مشکلات پیش روی کشورهای صادرکننده نفت و نقش عربستان در ایجاد این مشکلات و احتمال دستیابی به توافق در میان وزرای نفت شرکت‌کننده در نشست لندن نوشته است: وزرای نفت اوپک در لندن یک بار دیگر سعی کردند مشکلات توافق بر سر قیمت و تولید نفت خام را حل کنند. مانع سعید العتیبه وزیر نفت امارات متحده عربی، گفت که متأسفانه تمامی اعضا درمورد مسئله تولید بسیار از هم دور هستند. مجموع تولید اوپک برای سال 1982، از 5/17 میلیون بشکه در روز نباید تجاوز کند. موافقت اعضا بر سر میزان تولید برای اولین‏بار به این سازمان اجازه می‌دهد تا بهای رسمی خود را تنزل دهد و به نقل از منابع رسمی اعلام شده است که بهای نفت اوپک از 34 دلار به 29 یا 5/29 دلار برای هر بشکه کاهش خواهد یافت. تعیین سهمیه، مشکل بزرگی برای کشورها‌یی که منبع اصلی درآمد آنان نفت می‌باشد به وجود آورده است. این کشورها تحت فشار بازار مجبور شده‌اند تاکنون تنزل قیمت نفت خود را در نظر بگیرند. کشورهای سخت‌گیر سازمان، ونزوئلا، ایران و عربستان هستند که ممکن است 7/7 میلیون بشکه از 5/17 میلیون بشکه در روز را تولید کنند. ایران خواهان میزان تولید تاریخی خود در مجموع تولید اوپک است. ایران 4/2 تا 5/2 میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کند و سهمیه‌ای به همین میزان نیز به این کشور اختصاص خواهد یافت. وزیر نفت ایران که به‏محض ورود به لندن گفته بود هرگز تنزل بها را قبول نخواهد کرد، درمورد اعلام یک قرارداد اصولی برای کاهش قیمت‌ها اظهارنظری نکرد. ونزوئلا به‏نوبه خود برای مقابله با مشکلات مالی احتیاج به سهمیه‌ای برابر 8/1 میلیون بشکه در روز دارد حال آنکه سهمیه‌اش بیش از 6/1 یا 7/1 میلیون بشکه در روز نخواهد بود. عربستان که به نظر نمایندگان افریقایی درحال تحمیل خواسته‌های خود در لندن می‌باشد، خواهان تولید 25/5 میلیون بشکه در روز است، اما میزان پیشنهادی به عربستان بر 75/4 میلیون بشکه بالغ می‌شود. هیئت‌های شرکت‌کننده گفتند که فضای خوبی بر اجلاس حاکم بوده است. بعضی از این هیئت‌ها بلیط‌های هواپیمای بازگشت خود را از دیروز بعدازظهر رزرو کرده‌اند. کمپانی بریتیش پترولیوم که 40 درصد سرمایه آن متعلق به دولت انگلیس است، در بیانیه‌ای هشدار داد که قرارداد اصولی قیمت‌ها بازار را باثبات نخواهد کرد. هیئت‌های اوپک دیروز صبح این بیانیه‌ را تحریکی ازطرف یک کمپانی نفتی تلقی کردند. وزیر نفت ونزوئلا تأکید کرد که این امر اثری بر مذاکرات دیروز نداشته است.

گزارش - 296

پس از ناکامی عراق در دستیابی به برتری سیاسی در هفتمین نشست سران عدم‏تعهد در دهلی‏نو، امروز صدام حسین برای بازدید از نیروهای عراقی به منطقه عملیاتی سپاه چهارم رفت و در جمع نظامیان عراقی گفت: ملت عراق به قهرمانی‌های فراوان نیروهای مسلح در نبردهای شیب (منطقه عملیاتی والفجر مقدماتی) افتخار می‌کند. به گزارش رادیو ابوظبی، صدام حسین و فرماندهان عملیات در این منطقه، تحولات نظامی جبهه‌ها و نتایج حمله اخیر ایران را بررسی کردند. همچنین بنا به گزارش برخی منابع اطلاعاتی، دولت عراق در نامه‌ای به سه کشور عربستان سعودی، کویت و امارات متحده عربی که به امضای شخص صدام حسین رسیده، از آنها درخواست کمک‌های نقدی فوری کرده است. در این نامه سران این سه کشور به سهل‌انگاری و نداشتن همکاری مستمر با دولت عراق متهم شده‌اند و از آن کشورها درخواست شده درصورتی‏که مایل به ادامه حیات خود و جلوگیری از نفوذ جمهوری اسلامی هستند، کمک‌های بلاعوض خود را ادامه دهند.

گزارش - 297

المجله نشریه وابسته به دربار عربستان سعودی به نقل از منابع آگاه در واشنگتن، از کمک تسلیحاتی امریکا به عراق و آمادگی امریکا برای برقراری روابط سیاسی با آن کشور خبر داد. به نوشته این نشریه، ایالات متحده امریکا اخیراً چندین فروند بالگرد و کامیون نظامی دراختیار عراق گذاشته تا در جنگ علیه ایران به کار برده شود. منابع آگاه می‌گویند امریکا آمادگی دارد که روابط دیپلماتیک خود را با رژیم صدام از سر بگیرد. این نشریه همچنین در مقاله دیگری به نقل از منابع دیپلماتیک آگاه غربی، نوشته است: یک شخصیت بلندپایه فرانسوی به‏زودی برای گفت‏وگو درباره برخی مسائل و در رأس آنها مسئله ارسال سلاح‌های مدرن فرانسوی به عراق، از بغداد دیدن خواهد کرد. این منابع می‌افزایند که فرانسه و عراق در سال 1982 توافق کرده‌اند که عراق مبلغ 13 میلیارد فرانک از فرانسه اسلحه خریداری کند.

گزارش - 298

بانک انگلیسی وست مینستر در گزارش وضعیت کلی اقتصاد ایران، از بازیابی ثبات و بهبود نسبی و رشد برخی شاخص‌های مهم و حیاتی اقتصادی ایران خبر داد. به گزارش این بانک، ایران از یک توان اقتصادی درازمدت بر پایه منابع قابل‏ملاحظه‌اش برخوردار است و اوضاع اقتصادی این کشور اینک از آشفتگی‌های دوران بعد از انقلاب رهایی یافته است. براساس این گزارش، ادامه کمبود مدیریت ماهر، کارشناسان فنی و سرمایه‌گذاری خصوصی، مانع توسعه و پیشرفت ایران خواهد شد. بانک وست مینستر در این بررسی متذکر شده است اقتصاد ایران همچنان در حالت کساد به سر می‌برد، اما اوضاع به‏دلیل پیروی این کشور از یک سیاست بی‌رویه در فروش نفت که خلاف میزان سهمیه تعیین‌شده ازسوی اوپک است، بهبود یافته است. فروش متوسط 2 میلیون بشکه نفت در روز در طول سال 1982، از یک‏سو میزان عایدی کشور را به‏حد کافی افزایش داده تا محدودیت‌های واردات را که اخیراً تخفیف یافته جبران کند و از سوی دیگر، میزان ذخایر ارزی خارجی را که اوایل سال 1982 سطح بسیار پایینی داشت، بالا برده است. براساس این گزارش، ذخایر ارزی ایران 5 میلیارد دلار در فوریه 1983 برآورد شده است که در مقایسه با زمان مشابه در سال گذشته 4 میلیارد دلار بیشتر است. تولید اقتصاد داخلی ایران اخیراً افزایش متوسطی را نشان داده است و در بخش نفتی و پتروشیمی نیز پیشرفت‌های معتنابهی ثبت شده است، بیکاری درحدود 15 درصد است و یکی از مشکلات عمده به شمار می‌آید. میزان تورم 15 درصد تخمین زده شده که رشد زیادی در سال‌های اخیر داشته است، ولی این میزان تورم افزایش ناگهانی قیمت‌ها در بازارهای غیررسمی نیست. قیمت مواد غذایی به‏ویژه، افزایش چشمگیری را در مقیاس کلی تورم نشان می‌دهد. بودجه سال 84-1983 که در پارلمان ارائه شد، 9/2 میلیارد دلار در کل مبلغ 42 میلیارد دلاری که برای هزینه در نظر گرفته شده، کسری دارد که این مقدار 296 میلیارد از کسری سال 83-1982 کمتر است. برپایه این گزارش، در بودجه امسال حدود 14 میلیارد دلار به هزینه‌های عمرانی با صنایع سنگین به‏ویژه پتروشیمی فولاد اختصاص داده شده است. بانک وست مینستر در تحلیلی درمورد صنایع نفتی ایران خاطرنشان ساخته که عایدی نفتی 92 درصد دریافتی‌های حاصل از صادرات را در بر دارد. به‏رغم بازار کساد نفتی جهان، ایران با کنارگذاردن یک سیاست متفکرانه قیمت‌گذاری نفتی و دادن پیشنهادهای جذاب به صاحبان نفتکش‌ها (برای نزدیک‏شدن به ترمینال صادراتی عمده این کشور در جزیره خارک) با مشکلات کمی در جذب مشتری مواجه بوده است. تولید نفت در سال 1982، 98 میلیون تن تخمین زده شده درحالی‏که تولید آن در سال 1981، 65 میلیون تن بوده است.

ضمیمه گزارش291: گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی درباره اهم موضوعات طرح‌شده در بیانیه پایانی هفتمین اجلاس سران عدم‏تعهد. گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی درباره بیانیه پایانی هفتمین اجلاس غیرمتعهدها و اهم موضوعات طرح‌شده در آن چنین است: «بیانیه‌های سیاسی و اقتصادی کنفرانس دهلی‏نو در پایان هفتمین نشست سران کشورها و سازمان‌های عضو جنبش عدم‏تعهد پیش‏ازظهر امروز به وقت محلی، انتشار یافت. بیانیه سیاسی در 193 پاراگراف شامل بخش‌های زیر است: مقدمه، نقش جنبش عدم‏تعهد در خلع سلاح جهانی، حفظ بقا و همزیستی مسالمت‌آمیز در دوران سلاح‌های هسته‌ای، اوضاع جنوب افریقا، صحرای غربی، جزیره مایوت، جزائر مالاگاس، اقیانوس هند به‏عنوان یک منطقه صلح، حاکمیت موریس بر مجمع‌الجزایر چاگوس ازجمله دیه‏گو گارسیا، مسئله فلسطین، مسئله لبنان، اوضاع خاورمیانه، تجاوز اسرائیل به تأسیسات عراق، آسیای جنوب‏شرقی، آسیای جنوب‏غربی، کره، جنگ ایران و عراق، اروپا، مدیترانه، قبرس، مسائل امریکای لاتین و کارائیب، استفاده مسالمت‌آمیز از انرژی هسته‌ای، حل مسالمت‌آمیز مشاجرات، عدم مداخله در امور دیگران، نظام اطلاعاتی و ارتباطی نوین، سازمان ملل، نتیجه و توصیه‌ها، اهم نکات این بیانیه ذیلاً یادآوری می‌شود: منع سریع تهدید با استفاده از سلاح‌های هسته‌ای ازسوی کشورهایی که این سلاح‌ها را در اختیار دارند و تدوین پیمان جهت ممنوعیت آزمایش‌های هسته‌ای، خلع سلاح هسته‌ای جهت یک کنترل بین‌المللی و مذاکرات برای خلع سلاح عمومی، اعلام روند کاهش حضور نظامی ازسوی ابرقدرت‌ها در منطقه اقیانوس هند، بازگردانیدن مجمع‌الجزایر چاگوس ازجمله دیه‏گو گارسیا به کشور موریس، عقب‌نشینی بدون قیدوشرط اسرائیل از تمامی سرزمین‌های فلسطین و دیگر اراضی ازجمله بیت‌المقدس، حمایت از مصوبات کنفرانس فاس، محکوم‏ساختن حمله رژیم اشغالگر قدس به تأسیسات هسته‌ای عراق، ایجاد یک دادگاه جنگ درجهت محاکمه اسرائیل به‏دلیل ارتکاب جنایت علیه مردم فلسطین، نکوهش اعمال و تهدیدهای تجاوزکارانه علیه نیکاراگوئه. این بیانیه از مردم فلسطین، نامیبیا و جنوب افریقا و قربانیان اقدامات و سیاست‌های تجاوزکارانه اسرائیل و افریقای جنوبی حمایت می‌کند و نیز امریکا را به‏خاطر تلاش برای تحمیل سیاست‌های خود در غرب آسیا و حمایت نظامی و سیاسی از اسرائیل محکوم می‌کند. بیانیه از نیروهای خارجی می‌خواهد تا از افغانستان و کامبوج خارج شوند و از کشورهای غیرمتعهد می‌خواهد تا اختلافات خود را تنها ازطریق روش‌های صلح‌آمیز حل کنند. بیانیه اقتصادی کنفرانس نیز در 127 پاراگراف و در بخش‌های زیر تنظیم شده است: مقدمه، اوضاع اقتصادی جهان، مذاکره جهت ایجاد یک نظام اقتصادی بین‌المللی نوین، مذاکرات جهانی دررابطه‏با همکاری‌های اقتصادی بین‌المللی جهت توسعه برنامه اقدامات فوری در حوزه‌هایی‌ که برای کشورهای درحال‏توسعه از اهمیت حیاتی برخوردارند، استراتژی توسعه بین‌المللی، منشور حقوق اقتصادی و وظایف کشورها، کنفرانس سازمان ملل درباره توسعه و تجارت، مسائل مالی و پولی و انتقال منابع، تجارت مواد خام، غذا، کشاورزی، انرژی، دانش و تکنولوژی صنعتی‏شدن، فعالیت‌های علمی جهت توسعه نظام سازمان ملل، حاکمیت بر منابع طبیعی، قطب جنوب، شرکت‌های چندملیتی، خانه‌سازی، توسعه صنایع انسانی، نقش زن در توسعه، کمک به قربانیان قحطی، کشورهای مواجه با فاجعه‌های طبیعی، اوضاع پناهندگان و آوارگان در افریقا، محیط زیست، استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، استفاده مسالمت‌آمیز از فضا، دهه ارتباطات و حمل‏ونقل در افریقا، کشورهای توسعه‌یافته، کشورهای محصور در خشکی، جزیره کشورهای درحال توسعه، کشورهای بیشتر زیان‌دیده، برنامه عملی برای همکاری میان کشورهای درحال توسعه. نتیجه اهم نکات بیانیه اقتصادی به شرح زیر می‌باشد: اقدامات فوری ازسوی جامعه جهانی به‏منظور ایجاد یک نظام اقتصادی جدید، کمک‌های عمرانی رسمی به کشورهای توسعه‌نیافته با شرایط بسیار مناسب، لغو قرض‌های کشورهای توسعه‌نیافته، رد هرگونه تهدید یا تحریف اقتصادی ازسوی کشورهای توسعه‌یافته علیه کشورهای درحال توسعه و غیرمتعهد. بیانیه اقتصادی هفتمین کنفرانس سران جنبش نقش تبعیض‌آمیز شرکت‌های چندملیتی باتوجه‏به شرکت زیاد کشورهای توسعه‌یافته در تولید، بازاریابی، حمل‏ونقل و توزیع مواد خام را محکوم کرد. اعلام تعهد کشورهای عضو جنبش در قبال شروع فوری مذاکرات جهانی منع کشورهای توسعه‌یافته از به‏کارگیری اقدامات اقتصادی به‏عنوان یک تهدید سیاسی، تأکید بر نیاز اصلاحات جامع در نظام فعلی و کهنه و نابرابر مالی و پولی در جهان، ابراز نگرانی عمیق از اوضاع بحرانی کشورهای درحال‏توسعه در معاملات تجاری آنها با کشورهای توسعه‌یافته از دیگر مسائل مطرح‌شده در بیانیه سیاسی هفتمین اجلاس جنبش عدم‏تعهد می‌باشد.»

پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1361/12/21