1362.01.27

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1362
1362.01.27
نام‌های دیگر بیست و هفت فروردین
تاریخ شمسی 1362.01.27
تاریخ میلادی 16 آوریل 1983
تاریخ قمری 2 رجب 1403






گزارش - 694

درپی تصمیم فرماندهان سپاه و ارتش مبنی‏بر توقف عملیات و باتوجه‏به امکان‌پذیر نبودن حفظ مناطق تصرف‌شده، فعالیت فرماندهان یگان‌های قرارگاه نجف (لشکر27 و تیپ10 سیدالشهدا(ع)) معطوف به عقب‏آوردن نیروها بدون جلب توجه و نظر دشمن شد. از حدود ساعت 2 بامداد امروز، عقب‌نشینی نیروها آغاز شد و تا ساعت 6 صبح، نیروها ارتفاع112 و مواضع پیچ‌انگیزه را تخلیه کرده و عقب آمدند. نیروهای خودی ناگزیر شدند بخشی از ادوات خود، ازجمله 2 تانک، 2 نفربر، یک تانکر، یک بولدوزر و 2 خودرو را که امکان انتقال آنها به عقب وجود نداشت، منهدم کنند. اعلام خبر عقب‌نشینی با واکنش منفی نیروها به‏ویژه نیروهای تیپ10 سیدالشهدا(ع) مواجه شد. چون آنان علاوه‏بر اجرای موفقیت‏آمیز عملیات در شب اول و تصرف همه اهداف خود، در جریان پاتک‌های دشمن نیز حداقل 50 تانک عراقی را منهدم کرده و چند دستگاه را نیز به غنیمت گرفته بودند و بدون اطلاع از اوضاع کلی عملیات در دیگر مناطق، انتظار چنین اقدامی را نداشتند. راوی قرارگاه نجف در گزارش خود درمورد عکس‌العمل نیروهای تیپ10 نوشته است: «نیروها با شنیدن خبر عقب‌نشینی خیلی تعجب کردند، حتی یک نفر غش کرد و خیلی از بچه‌های بسیجی اعتراض کردند و با عقب‌نشینی مخالفت می‌کردند، اما ما به آنها گفتیم که نیروهای دیگری دارند می‌آیند که خط را از شما تحویل بگیرند. وقتی به نیروهای بسیج می‌گفتیم عقب‌نشینی، به‏خاطر پیکر شهیدانی که جا مانده بود، عقب نمی‌آمدند و حتی چند نفر با اسلحه ما را تهدید کردند که چرا عقب‌نشینی؟ و اینکه نیروهایی که قرار است به‏جای ما بیایند و در این‌جا پدافند کنند، کجا هستند؟»[۱] برای جلوگیری از افزایش واکنش‌ نیروها با آنها تصفیه‏حساب کرده یا به آنها مرخصی دادند تا از وقایع مربوط به خط مطلع نشوند. بیشتر این نیروها تصور می‌کردند که نیروهای ارتش، خط تیپ10 سیدالشهدا(ع) را تحویل گرفته‏اند.[۲] وضعیت مشابهی نیز درمورد نیروهای لشکر14 امام حسین(ع) به وجود آمد که با تدبیر رحیم صفوی و ایجاد آرامش در بین نیروهای بسیجی، سریعاً آنان را ترخیص کردند. سیدمحمد اسحاقی راوی این یگان دراین‏باره آورده است: «برادر رحیم در جمع نیروهای لشکر حاضر شد و ضمن قدردانی از عملکرد این یگان و ضرباتی که به دشمن وارد کرده است اعلام کرد: تصمیم گرفته‌ایم شما را به مرخصی بفرستیم که بچه‌ها این شعارها را سر دادند؛ "تا کربلا نگیریم، به خانه برنگردیم"، "روحیه‌ها عالیه، ضربه‌ها کاریه" و "هیهات من الذله" که برادر رحیم با مشاهده این وضع به آنان گفت من شوخی کردم و می‌خواستم شما را امتحان کنم.»[۳] به‏هرحال مسئولان یگان نیروها را قانع کردند به عقب بیایند، دشمن تا آخرین ساعات امروز متوجه عقب‏کشیدن نیروهای خودی نشد و در طول روز توپخانه عراق مانند روز قبل همچنان مواضع تخلیه‌شده را می‌کوبید.»[۴]

گزارش - 695

امروز 2 اسیر ایرانی پس از 31 ماه اسارت با فرار از اردوگاه اسرا در بغداد، از مرز غربی وارد ایران شده و خود را به سپاه اشنویه معرفی کردند.[۵] همچنین 14 تن از مردم عراق با عبور از مرزهای غربی وارد ایران شده و درخواست پناهندگی کردند. یک روحانی، 2 سرباز و یک کارمند ازجمله این افراد بودند. دو سرباز عراقی نیز با عبور از مرز بین‌المللی در منطقه حاج عمران، خود را به نیروهای تیپ1 پیرانشهر معرفی و تقاضای پناهندگی کردند.[۶]

گزارش - 696

موسوی معاون بنیاد امور مهاجرین استان اصفهان، در گفت‏وگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی از بازگشت گروهی از مهاجرین جنگی به محل سکونت سابق خود خبر داد و گفت: «به‏دنبال پیروزی‌های پی‏درپی رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد و آزادسازی خاک کشور اسلامی‌مان از چنگال صدامیان کافر، تاکنون حدود 000,77 نفر از مهاجران مناطق جنگی از استان اصفهان به شهرها، بخش‌ها و روستاهای خود بازگشته‌اند.» وی همچنین درباره تعداد افراد تحت پوشش و خدمات مختلف این بنیاد همانند اعطای وام، اختصاص کالای مصرفی و تکمیل واحدهای مسکونی اردوگاه‌های مهاجران گفت: «شمار افراد زیر پوشش بنیاد امور مهاجرین استان 567,73 نفر است و در سال گذشته، معادل 80 میلیون ریال به‏عنوان وام اشتغال و مبلغ 589,771,53 ریال به سالمندان بی‌سرپرست مهاجر، خانواده‌های بی‌سرپرست و ازکارافتاده و نیز به‏عنوان هدیه ازدواج و تولد نوزاد، هزینه‌های اضطراری و درمانی و تجهیز مهدکودک اردوگاه‌ها پرداخته شده است.» معاون بنیاد امور مهاجرین اصفهان در ادامه این گفت‏وگو با اشاره به 18 اردوگاه موجود در این استان، کل هزینه مصرفی این بنیاد را در استان اصفهان در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، 4 میلیارد و 328 میلیون و 529 هزار و 62 ریال ذکر کرد و افزود: «در سالی که گذشت، علاوه‏بر فروش لوازم مورد نیاز زندگی ازطریق واحد خدمات تعاونی، کلاً 180,649,1 کیلو کالا شامل برنج، حبوبات، آرد، روغن، قند، شکر، شیرینی‌جات، لبنیات، پیاز، ادویه، میوه، کشمش، ماهی، مرغ، تخم‌مرغ و کیسه پلاستیک به‏طور رایگان دراختیار جنگ‌زدگان قرار داده شده است.» موسوی همچنین ضمن اشاره به افتتاح حساب برای مهاجرین و تبدیل شیوه پرداخت هزینه زندگی آنان از غیرنقدی به نقدی و خرید نیازمندی‌های مهاجرین به‏صورت آزاد، اضافه کرد: «در سال جاری طرح ایجاد تعاونی در اردوگاه‌ها را اجرا خواهیم کرد که احتیاجات مهاجرین به قیمت عادلانه و بدون اجحاف دراختیارشان قرار گیرد.» وی در پایان، به تکمیل و بهره‌برداری از 170 واحد از 200 واحد مسکونی در امیرآباد و نجف‌آباد و تکمیل 70 درصد از 30 واحد باقیمانده اشاره کرد و گفت: «این منازل با هزینه 200 میلیون ریال با تلاش بنیاد ایجاد و دراختیار مهاجرین قرار داده شده است.»[۷]

گزارش - 697

به‏منظور پاک‌سازی بخشی از جاده سردشت - مهاباد و بازگشایی گردنه زمزیران در این محور، نیروهای خودی متشکل از سپاه، ارتش و ژاندارمری در ساعت 20 امروز عملیات خود را آغاز کردند. پس از یک درگیری شدید در روستاهای سارتکه و جبیرند در 20 و 18 کیلومتری شمال سردشت، نیروهای خودی موفق شدند این دو روستا و همچنین روستای بناویله را پاک‌سازی کرده و در روستای سارتکه، که از مقرهای اصلی عناصر حزب دمکرات و سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بود، یک پایگاه احداث کنند. در این عملیات 4 تن از نیروهای خودی شهید و 12 تن زخمی شدند. در گزارش‌ها، تلفات افراد مسلح غیرقانونی سنگین اعلام شده، ولی دراین‏باره آماری داده نشده است.[۸] رادیو صدای کردستان وابسته به حزب دمکرات کردستان ایران در اطلاعیه‌ای تلفات نیروهای خودی را 30 تن اعلام کرد.[۹]

گزارش - 698

در حمله افراد حزب دمکرات کردستان به پایگاه نیروهای خودی در هزارکانیان دیواندره، 2 تن از افراد پایگاه زخمی شدند.[۱۰] رادیو صدای کردستان وابسته به حزب دمکرات کردستان ایران در گزارش کوتاهی از این اقدام، بی‌آنکه آماری ذکر کند، تلفات نیروهای خودی را سنگین خواند.[۱۱] در همین منطقه یک دستگاه تراکتور که به‏سمت دیواندره می‌رفت با مینی که عوامل حزب دمکرات کار گذاشته بودند برخورد کرد و واژگون شد. در این حادثه 6 تن از سرنشینان تراکتور زخمی شدند، 2 تن از این افراد معلم و بقیه از کشاورزان و اهالی روستای هزارکانیان بودند.[۱۲] عناصر حزب دمکرات در اقدام دیگری یک مینی‌بوس را در حوالی روستای بوانه در محور کامیاران - سنندج، متوقف کردند و 2 تن از سرنشینان آن را با خود بردند. رادیو صدای کردستان* وابسته به حزب دمکرات با اذعان به دستگیری این دو نفر، اعلام کرد که آنها به‏جرم مزدوری و جاسوسی به نفع حکومت به جوخه‌های آتش سپرده شدند.[۱۳] شش تن از عناصر وابسته به گروه‌های مسلح غیرقانونی در غرب کشور خود را به نیروهای سپاه معرفی و درخواست امان‌نامه کردند. 4 تن از این افراد از عناصر حزب دمکرات بودند که در مریوان و صائین‌دژ خود را تسلیم کردند.[۱۴]

گزارش - 699

جواد منصوری معاون فرهنگی وزیر امور خارجه در سخنرانی خود در اجلاس یونسکو که با عنوان "تفاهم و صلح بین‌المللی" در پاریس درحال برگزاری است، به موضوع اخراج افراد ایرانی‌الاصل از عراق اشاره کرد و گفت: «دولت بعث عراق چگونه می‌تواند این اقدام خود را که باعث آوارگی هزاران نفر از مسلمانان ساکن عراق - بدون توجه به ملیت فعلی آنان و تنها به‏جرم ایرانی بودن اجداد دورشان - شده است، با معیارهای انسانی توجیه ‌کند؟» نماینده ایران در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «نماینده عراق هم‌زبانی را موجب صلح و تفاهم می‌داند و این درحالی است که حکومتی که وی نماینده آن است ایرانیان عرب‌زبان را در خوزستان و سایر نقاط ایران زیر آتش سلاح‌های ویرانگر و مرگ‏بار خود گرفته است.» منصوری همچنین افزود: «نمایندگان محترمی که در این جمع گرد آمده‌اید و از صلح و تفاهم سخن می‌گویید کافی است که به کشور ما بیایید تا ببینید چگونه رژیم فاسد تجاوزگر عراق مساجد، مدارس، مراکز فرهنگی، بیمارستانها و خانه‌های مردم را به موشک بسته و ویران کرده است. این حکومت خونخوار تابه‏حال بسیاری از جوانان ما را شهید کرده و برای هر دو ملت ایران و عراق خسارات و ضایعات بسیاری به وجود آورده است و این درحالی است که عراق با کمال بی‌شرمی سخن از صلح و تفاهم به میان می‌آورد.»[۱۵]

گزارش - 700

صدام حسین در اجلاس تبلیغاتی - سیاسی "خلق اسلامی" که دولت عراق در بغداد تشکیل داده است، ضمن سخنانی به تحریف حقایق سیاسی و نظامی جنگ ایران و عراق پرداخت. بخشی از سخنان وی که در رادیو صوت‌الجماهیر پخش شد چنین است: «رئیس‌جمهور صدام حسین صبح امروز در جلسه کنفرانس خلق اسلامی که در بغداد برگزار می‌شود، شرکت و نطقی ایراد کرد که در آن بر مواضع ثابت عراق مبنی‏بر پذیرش تلاش‌های مسالمت‌آمیز بین‌المللی جهت پایان‏دادن به جنگ ایران و عراق تأکید شده است. وی گفت: عراق می‌خواهد مرزهای بین‌المللی‌اش حفظ شود، ما فکر نمی‌کنیم که نظر شما مخالف این باشد. عراق خواستار اعلام آتش‌بس در جبهه‌هاست. عراق صلح می‌خواهد. من فکر نمی‌کنم هر فرد مسلمانی برخلاف خواسته‌های گفته‏شده و ناگفته عراق عمل کند چون خواسته‌های عراق حق و روشن است. برپایه همین خواسته ما در کنفرانس اسلامی طائف پیشنهاد حکمیت دادیم، همچنین این پیشنهاد را به گوش تمام هیئت‌های بین‌المللی رساندیم. علی‏رغم سختی و دشواری‌ها و رفتارهای ناهنجار ایرانی‌ها ما همچنان بر اصولی که بر آن معتقد هستیم پایبندیم. با زن و کودک بدرفتاری نمی‌کنیم، اگر ناچار به زدن هدفی نشویم نمی‌زنیم. جنگ با بمباران مناطق غیرنظامی آغاز شد. هنگامی‏که توانستیم جلو تجاوز را بگیریم شهرهای مرزی بزرگ خود نظیر بصره که شهر دوم عراق پس از بغداد تلقی می‌شود و مرکز صنعتی و تنها بندر کشور را از گزند ایرانیان در امان داشتیم. مع‌هذا وقتی‏که مسلمانان جهان، عقب‌نشینی نیروهای خود از خاک ایران را خواستار شدند به خواسته آنان جامه عمل پوشاندیم و می‌دانستیم که دوباره شهرهای مرزی‏مان در معرض آتش توپخانه ایران قرار خواهد گرفت.»[۱۶]

گزارش - 701

وزیر اطلاعات عراق با ابراز ناامیدی از امکان دستیابی به سازش با ایران اعلام کرد که مقامات عراقی یک راهبرد درازمدت اقتصادی و نظامی را برای ادامه جنگ اتخاذ کرده‏اند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، لطیف نصیف الجاسم گفت به‏رغم کوشش‌های بغداد و طرح‌های متعددش برای دست‏یافتن به یک راه‌حل مذاکره‌ای، تا زمان سرکار بودن دولت آیت‌الله خمینی هیچ‏گونه امکانی برای پایان‏دادن به جنگ میان ایران و عراق وجود ندارد. وزیر اطلاعات عراق افزود: عراق به‏منظور رویارویی با این اوضاع یک راهبرد درازمدت اقتصادی و نظامی توأمان برای ادامه جنگ اتخاذ کرده است. وی خاطرنشان ساخت که کشور متبوعش از نیت ایران برای دست‏زدن به حملات جدید علیه اراضی عراق آگاه است.[۱۷]

گزارش - 702

سرلشکر هشام صباح فخری فرمانده سپاه چهارم عراق، در مصاحبه با خبرنگاران درباره تلفات و هویت یگان‌های ایرانی شرکت‌کننده در عملیات والفجر1، میزان پیشروی نیروهای ایرانی و آمادگی نیروهای عراقی ادعاهایی را مطرح کرد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، وی با تأکید بر تسلط نیروهای عراقی بر اوضاع گفت: «ما از ماجراجویی‌های ایران، چه بزرگ باشد و چه کوچک استقبال می‌کنیم و نتایج این ماجراجویی‌ها برای نیروهای ایرانی بدتر از گذشته خواهد بود.» صباح فخری اضافه کرد: «ایران در حمله اخیر خود تمام آنچه از افراد و سلاح دراختیار داشت به کار گرفت. در این جنگ، که یک هفته ادامه داشت، ایران، لشکر21 حمزه خود را که به آن امید زیادی دارد و نیز لشکر13 زرهی و تیپ‌های داوطلبان و تیپ‌های مختلف را در جنگ شرکت داد. در این حمله تیپ‌55 چتربازان [هوابرد شیراز] و 58 [ذوالفقار] تکاوران، تیپ‌34، تیپ‌84 [خرم‌آباد] و بیش از 25 تیپ پاسداران به کار گرفته شد. ... ایران در حمله اخیر خود روش استفاده از نیروهای نظامی توأم با داوطلبان را در پیش گرفت و اسیران ایرانی حمله اخیر از نیروهای نظامی بودند.» وی اظهارات مسئولان ایرانی مبنی‏بر پیشروی نیروهای ایرانی در داخل خاک عراق را تکذیب کرد و گفت: «ادعاهای ایران مبنی‏بر پیروزی در جنگ در صحنه نبرد هیچ‏گونه اساسی ندارد و پیشروی نیروهای ایرانی به مسافت 30 کیلومتر در خاک عراق که ازسوی رفسنجانی اعلام شد، تنها 300 متر است که در جبهه‌ای به عرض 7 کیلومتر انجام شد و افراد ایرانی مستقر در آن توسط نیروهای عراقی نابود شدند.» سرلشکر فخری با بیان اینکه نیروهای تحت فرماندهی‌اش هم‏اکنون از خاک عراق کاملاً مراقبت می‌کنند و بر اوضاع کاملاً مسلط‌اند، گفت: «اکنون و پس از جنگ روز جمعه گذشته که 12 ساعت ادامه داشت، هیچ‏گونه اثر یا حضوری از دشمن ایرانی در داخل مرزهای عراق وجود ندارد.» فرمانده سپاه چهارم عراق افزود: «رزمندگان عراقی همچنان از فعالیت و نشاط برخوردارند و علاقه آنها به دفاع از حیثیت و عزت ملت عراق و پاسداری از خاک عراق توصیف‌ناپذیر است. ما برای دفاع از میهن در مقابل تهاجم دشمنان هرچند که جنگ طولانی شود در آمادگی کامل به سر می‌بریم.»[۱۸]

گزارش - 703

رادیو کلن به نقل از آسوشیتدپرس گزارش داد: «مؤسسه سیتی بانک نیویورک و دولت ایران درخصوص تصفیه‏حساب‌ها و دیون متقابل به‏میزان کل 257 میلیون دلار مربوط به دوران گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده امریکا در تهران، به‏توافق‏نظر دست یافتند، به‏طوری‏که وزارت دارایی ایالات متحده امریکا اعلام کرده است ایران دررابطه‏با اعتبارات دریافتی، 125 میلیون دلار به سیتی بانک پرداخت کرده و در مقابل سیتی بانک نیویورک 132 میلیون دلار، که مربوط می‌شود به ادعاهای ایران درمورد بهره سپرده‌های حساب‌های بانکی مسدودشده‌اش در امریکا، دراختیار بانک مرکزی ایران قرار داده است.»[۱۹]

گزارش - 704

به گزارش واحد مرکزی خبر از لندن، برژینسکی مشاور امنیتی کارتر، رئیس‌جمهور سابق امریکا، در مصاحبه‏ای اعتراف کرد پیروزی انقلاب اسلامی در ایران بزرگ‏ترین ضربه را به منافع امریکا در خاورمیانه وارد ساخته است. وی در گفت‏وگو با رادیو لندن درمورد تأثیر انقلاب ایران در منافع دنیای غرب، گفت: «به نظر من موقعیت استراتژیکی ایران آن‏چنان برای منافع غرب اهمیت دارد که امریکا بایستی به هر ترتیب که شده و با دست‏زدن به هر اقدامی، حتی اشغال نظامی، ایران را به اردوی غرب بازگرداند.»[۲۰]




پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/01/27

  1. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه نجف از عملیات والفجر1 (معرفت‏جو)، 22/1/1362، ص76.
  2. سند شماره 108/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی تیپ سیدالشهدا(ع) از عملیات والفجر1 (کمال موسوی)، 15/2/1362، ص9.
  3. سند شماره 105/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راویان لشکر14 امام حسین(ع) از عملیات والفجر1 (سیدمحمد اسحاقی و محمدرضا طالقانی)، 21/1/1362، ص21.
  4. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص77.
  5. سند شماره 354237 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد خبری سپاه اشنویه به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 28/1/1362، سند تک‌برگی؛ و- روزنامه اطلاعات، 29/1/1362، ص3، باختران، ارومیه؛ و- روزنامه کیهان، 28/1/1362، ص18.
  6. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه نجف از عملیات والفجر1 (معرفت‏جو)، 22/1/1362، ص76.
  7. سند شماره 103/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص77.
  8. سند شماره 354237 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد خبری سپاه اشنویه به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 28/1/1362، سند تک‌برگی؛ و- روزنامه اطلاعات، 29/1/1362، ص3، باختران، ارومیه؛ و- روزنامه کیهان، 28/1/1362، ص18.
  9. سند شماره 108/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی تیپ سیدالشهدا(ع) از عملیات والفجر1 (کمال موسوی)، 15/2/1362، ص9.
  10. سند شماره 350791 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  11. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 32، 1/2/1362، ص12، ارومیه، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 31/1/1362، به نقل از رادیو صدای کردستان، 30/1/1362.
  12. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 29، 29/2/1362، صص 21 و 22، سنندج، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/1/1362؛ و- سند شماره 113233 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‏ای اطلاعاتی، ستاد مرکزی سپاه پاسداران (واحد اطلاعات)، ویژه قرارگاه حمزه سیدالشهدا منطقه11، شماره 1، 4/2/1362، ص5؛ و- سند شماره 67514 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شهربانی جمهوری اسلامی به نخست‌وزیری (دفتر اطلاعات و تحقیقات)، 28/1/1362، سند تک‌برگی.
  13. سند شماره 346527 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از لشکر28 (رکن2) به فرماندهی ناحیه4 (رکن2)، 29/1/1362، سند تک‌برگی؛ و- خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 29، 29/2/1362، ص37، رادیو صدای کردستان، 27/1/1362.
  14. روزنامه اطلاعات، 29/1/1362، ص3، سنندج؛ و- سند شماره 44557 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص1؛ و- سند شماره 228236 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن خبری روزانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، قرارگاه مرکزی حمزه سیدالشهدا (اطلاعات)، شماره 8، 28/1/1362، ص4.
  15. روزنامه کیهان، 28/1/1362، ص3.
  16. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 28، 28/1/1362، صص 7 و 8 ، تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 27/1/1362، به نقل از رادیو صوت‌الجماهیر.
  17. همان، صص 9 و 10، منامه، خبرگزاری فرانسه، 27/1/1362.
  18. سند شماره 354237 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد خبری سپاه اشنویه به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 28/1/1362، سند تک‌برگی؛ و- روزنامه اطلاعات، 29/1/1362، ص3، باختران، ارومیه؛ و- روزنامه کیهان، 28/1/1362، ص18.
  19. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 28، 28/1/1362، صص 26 و 27، رادیو کلن، 27/1/1362، به نقل از آسوشیتدپرس از واشنگتن.
  20. روزنامه کیهان، 28/1/1362، ص20، لندن.