1362.04.15

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1362
1362.04.15
نام‌های دیگر پانزده تیر
تاریخ شمسی 1362.04.15
تاریخ میلادی 6 ژوئیه 1983
تاریخ قمری 24 رمضان 1403







1. امروز، عزيز جعفري فرمانده قرارگاه نجف، در قرارگاه تیپ۳۲ انصارالحسین(ع) در منطقه سرپل ذهاب حضور یافت و ضمن برگزاری جلسهای با مسئولان این تیپ و تیپ۱۰ سیدالشهدا(ع) آمادگی آنها برای اجرای عملیات در منطقه بیشگان در شمال قصر شیرین را بررسی کرد. در این جلسه، کاظم رستگار فرمانده تيپ۱۰ سيدالشهدا(ع)، ابتدا درباره آخرین شناسایی انجامشده که در آن نیروهای شناسایی این تیپ موفق شده بودند از سیمخاردارها و میادین مین دشمن عبور کنند گزارش داد و سپس به شرح مانور ۳ گردان برای ارتفاع آهنگران، ارتفاع ۶۵۴ و بابا‌هادی پرداخت. وی گفت چون برخی مناطق صفحهای و فاقد عارضه می‏باشد، تدبیر ما این است که در آن مناطق ازجمله باباهادی و جلوی بیشگان فقط عملیات انهدامی اجرا کنیم. دراین‏حال، عزیز جعفری تذکر داد که باید برای نیروهای احتیاط، مواضع توپخانه و خمپارهاندازها و قرارگاه دشمن نیز فکر کنید، چون اگر برای توپخانه و خمپارهاندازهای دشمن برنامه نداشته باشید آتش دشمن تلفات وارد خواهد کرد و همچنین نیروها باید تا جاده آسفالت بیشگان را شناسایی کنند که در شب عملیات به عقبه‌های دشمن ضربه بزنید. رستگار دراینباره اظهار کرد: ما از دیدگاه مواضع خمپارهاندازها محل استقرار دشمن را شناسایی کردهایم. وی همچنین افزود درصورتیکه دشمن قصد پیشروی بهسمت ما را داشته باشد برای جلوگیری از نفوذ دشمن به مواضع خودی در نظر داریم جلوی مواضع خودمان را مینگذاری کنیم. عزیز جعفری سپس بر این ۴ مورد برای موفقیت عملیات تأکید کرد: - کندن سنگر به‌منظور حفظ جان افراد در برابر آتش دشمن. - انهدام نیروها و مواضع توپخانه و خمپاره‌های ارتش عراق. - مینگذاری در جلوی مواضع نیروهای خودی و تأمین کمین برای مقابله با نفوذ احتمالی عراقی‎ها. - پاکسازی کامل مناطق تصرف‎شده و الحاق بین نیروها. در ادامه جلسه، حسین همدانی فرمانده تیپ۳۲ انصارالحسین(ع)، منطقه واگذارشده برای اجرای عملیات را که حدفاصل تنگه هوان تا بيشگان بود، تشریح کرد و سپس محورهای در نظر گرفته‌شده برای هجوم و مشکلاتی که دراینباره وجود داشت را بیان کرد. وی در پاسخ به سؤال عزیز جعفری که برای ضربهزدن و انهدام عقبه‌های دشمن چه فکری کردهاید؟ گفت که بهعلت دوری عقبه‌های دشمن و ممکننبودن نفوذ، امکان ضربهزدن به عقبه‌های دشمن وجود ندارد. توضیحات بعدی وی نشان داد که این تیپ ازنظر امکاناتی همچون مهندسی، زرهی، طرح و شناسایی هنوز به آمادگی کافی نرسیده است.[۱]

________________________________________

2. پس از تدبیر فرماندهی سپاه مبنيبر تمرکز سازمان زرهی در سپاه و جمع‌آوری امکانات و تجهیزات زرهی از یگان‌های پیاده و مأمورشدن تانک‌ها و نفربرها و مسئولان زرهی یگان‌ها به تیپ‌های زرهی سه‌گانه ۷۲ محرم، ۲۸ صفر و ۵ رمضان تحتفرماندهی واحد (فتح‌الله جعفری)، این امر با واکنش‌هایی ازسوی یگان‌ها و به‎ویژه واحدهای زرهی مواجه شد. باتوجه‎به اینکه تغییرات در سازمان‌های مختلف و تصمیمات گرفته‌شده در سپاه همواره با ملاحظه پذیرش و توجیه سطوح مختلف فرماندهی و حتی مسئولان واحدها اتخاذ می‌شد، ازاینرو، امروز محسن رضایی همراه سیدرحیم صفوی و احمد غلامپور در مقر فرماندهی زرهی سپاه در کرخه حاضر شد* و ضمن پاسخ‌گویی به برخی ابهامات فرمانده گردان‌های یگانها درباره نقش و اهمیت زرهی برای آنان سخنرانی کرد. وی در توضیح مأموریت اصلی یگان زرهی در سپاه با ذکر یک مصداق در صحنه نبرد گفت: «زرهی را باید وقتی به کار ببریم که موقعش باشد، ما سازمان زرهی نداریم که به‌تنهایی به کار ببریم، همیشه در داخل سازمان رزم داریم، حالا یا یک گردان زرهی در یک لشکر یا یک‌وقت یک تیپ زرهی در لشکر پیاده داریم، این فرق می‌کند بستگی دارد که مأموریت چه باشد! چه کار می‌خواهیم بکنیم. شما در عملیات رمضان این‌همه تانک به ستون کردید، ولی در جناح راست، یک گردان زرهی نبود که مانور دشمن را خنثی کند. اگر زرهی بتواند باز بشود و در عمق برود، بتواند گسترش و اجرای آتش کند و بتواند خودروهای دشمن را بزند، آن‎هم از یک فاصله متناسب که دشمن جرئت نکند جلو بیاید، اصلاً چشم دشمن را کور میکند، اما اگر ما زرهی را به‎عنوان یک [تفنگ] ۱۰۶ به کار ببریم یا به‌عنوان یک خمپاره‌انداز استفاده بکنیم، این صحیح نیست.» وی نقش زرهی را فراتر از پشتیبانی نیروی پیاده تعریف کرد و خواستار آن شد که زرهی به‎عنوان یک واحد مستقل عملیاتی و با مأموریت‌های ویژه در نظر گرفته شود. محسن رضایی در تبیین این نگاه به نقش زرهی اظهار کرد: «نیروی پیاده یک توان محدودی دارد. خب مگر ما چقدر می‌توانیم پیاده به کار بگیریم، دشمن باید منهدم و تارومار بشود و بتوانیم سازمانش را متلاشی کنیم و زرهی می‌تواند خیلی خوب و مرحلهبهمرحله، ساعت‌به‌ساعت، تا دشمن می‌آید خود را بازیابد، خدمتش برسد. ما با قدرت آتش و مانوری که زرهی دارد می‌توانیم خیلی خوب دشمن را ببینیم و از بین ببریم. دشمن هر سلاحی داشته باشد میخورد، زره یا غیرزره باشد می‌خورد، مقر باشد می‌خورد، دکل باشد می‌اندازد، هرچه باشد می‌اندازد، حالا شما پیاده را می‌فرستید و به زرهی میدان نمی‌دهید تا دشمن به او برسد زرهی باید متراکم، وسیع و گسترده باشد که هر هدفی را که دید یک دسته برود، یک گروهان برود و در دشت باز بشود، ولی اگر زرهی را در سطح پیاده به کار ببرید و زرهی حالت پشتیبانی از پیاده را پیدا کند، یعنی خود زرهی مأموریت پیدا نخواهد کرد، بلکه آتش بهعنوان یک امر پشتیبانی‌کننده پیاده به کار خواهد رفت، اما اینکه به خودش مأموریت بدهی که هدفی را بگیرد و منهدم بکند و از بین ببرد آن را معمولاً ما تابه‎حال به زرهی‌مان ندادیم، یعنی زرهی ما به‎عنوان پشتیبانی‌کننده پیاده عمل می‌کند. ... الآن هم ما از شما نظر می‌خواهیم، می‌خواهیم ببینیم چه شکل و ترکیبی باشند که این زرهی واقعاً کارایی داشته باشد و بتواند کار کند و مسئله جنگ را از این حالت خارج کند. پیاده شما می‌تواند یک‌باره چهل کیلومتر پیشروی کند؟ پیاده ما تا حالا هیچگاه بیش از بیست، بیست‎وپنج کیلومتر نتوانست جلو برود، بیست‎وپنج کیلومتر را رفتیم موفق نبودیم، حداکثر جایی که ما رفتیم پانزده کیلومتر جاده آسفالت بود تا مرز پانزده کیلومتر رفتیم و خودمان را به آن دژ مرزی رساندیم که نیروها رفتند و پشت آن خوابیدند (مرحله سوم عملیات بیتالمقدس) حالا اگر دشمن هم می‌آمد، می‌زدند. ما باید از زرهی استفاده بکنیم. این یک واقعیتی است و منافات هم ندارد که ما یک‌سری ترکیب سازمان رزمی درست کنیم و برای یک لشکرمان یک گردان مانور مشخص‌شده انجام بدهیم، ممکن است شب بعدش آن گردان بلافاصله جدا بشود. تیپ زرهی بیاید و حرکت بکند و شبش با لشکر پیش برود و صبحش به همراهی یک تیپ حرکت بکند و جلو برود و شب را با پیاده حمله کنیم و روز تا دشمن می‌آید خودش را پیدا بکند و با نیروی تازه‌نفس بیاید ما با زرهی حمله بکنیم یعنی اگر ما بتوانیم تسلسل شب و روز را به هم وصل بکنیم خوب است.» فرمانده کل سپاه سپس درباره تاکتیک‌ها و تدابیر به‌کارگیری زرهی در اوقات مناسب در نبرد و واردکردن زرهی در صحنه خاطرنشان کرد: «برادرهایی که آموزش اصولی می‌بینند و شجاعت و ایثار و ایمان دارند خیلی خوب می‌توانند از زرهی قوی برخوردار باشند و حداکثر استفاده را ببرند. دشمن در یک شرایطی به ما حمله می‌کند که وضع ما خوب نیست و یا ما را شدیداً زیر آتش توپخانه قرار می‌دهد مثل عملیات والفجر یا مثل عملیات رمضان، وقتی‎که فشار ما بالا می‌رود عقب می‌رود و فوری عقب می‌کشد و در زمان‌های مناسبی که به نفع خودش هست حمله می‌کند. دشمن نمی‌تواند ضربه اصلی را در شب به ما بزند اگر ما ضربه اصلی را در شب به دشمن بزنیم دیگر صبح توانایی لازم را ندارد و اگر شب ضربه زدیم و بلافاصله در روز ادامه دادیم در حالتی که دشمن جبهه‌اش باز و زمین آماده برای مانور است، دشمن که شب نخوابیده و قطعاً خسته شده است اگر همان موقعی که دشمن می‌خواهد بخوابد (ظهر) حمله ما شروع بشود. زرهی شما به قرارگاه دشمن رسیده، لذا باید یک زرهی قوی داشته باشیم که دو شب با پیاده بجنگد ولو اینکه عقب بماند، اما در شب دشمن را خسته کند و روی قرارگاه، روی توپخانه و مواضع احتیاط دشمن آتش کند. برای رسیدن به این هدف اول باید روی سازمان و آموزش زرهی بحث بکنید که چطور باشد، ما درزمینه آموزش ضعیف هستیم هرچه بوده تجربی است، یعنی ما دانش خود را از روی تجربه به دست آورده‌ایم هرچه آموزش ما قوی‌تر باشد راندمان کار هم بالا است، دشمن هم الآن به‌هیچ‌وجه انتظار یک برخورد زرهی قوی از ما ندارد. اگر ما بتوانیم در این مدت یک زرهی خوب وارد عمل بکنیم (که دشمن پیش‌بینی نکرده) غافلگیر می‌شود و اگر غافلگیر شد حداقل یک ضربه خیلی سختی از اولین حمله می‌خورد و حالا بعد که کشف بشود دیگر می‌فهمد و ممکن است که برود تدبیر دیگری بیندیشد، ولی غافلگیری خیلی عامل مؤثری است.» وی همچنین درباره تأثیر ادامه نبرد در روز با بهره‌گیری از زرهی افزود: «اگر شما زرهی را کوچک کردید این تنها کاری که می‌تواند بکند پیاده را پشتیبانی کند، یعنی پیاده اصل است، زرهی پشتیبانی‌کننده است. اما اگر یک‌وقت دشمن عمق دارد و احتیاطش عقب است و شما در روز برای جنگیدن مشکل دارید، در روز زمین می‌گیرید، اما چون پدافندی نداریم هجوم تمام می‌شود، حالا هجوم تمام شد، ولی شما پدافند ندارید باید چه کار کنید؟ باید عقب برگردید! باید یک‌طوری باشد که جنگ در روز ادامه پیدا کند ولو پدافند نباشد و زمینی که به دست می‌آوریم بتوانیم نگه داریم. رمز پیروزی در اینجا است، با یک گردان نمی‌توانید این کار را بکنید.» محسن رضایی در ادامه در پاسخ به یکی از فرماندهان گردان‌ها به لزوم به‌کارگیری زرهی همراه نیروی پیاده و ترکیب نیروی پیاده و زرهی و نقش زرهی در این نوع تاکتیک و گره‌گشایی در مواقع اضطراری اشاره کرد و گفت: «ما باید پیاده را یک‌ جایی بگذاریم که اگر ماند دیگر زرهی پشتش نماند، اگر پیاده بماند یک گردان تانک هیچ کاری نمی‌تواند بکند، زیرا اصل را بر پیاده گذاشته بودیم و تانک پشتیبانی‌کننده بود. اما اگر یک زرهی قوی داشته باشیم که وقتی پیاده می‌ماند راه را باز بکند و مثل یک نیروی قدرتمند وقتی دشمن می‌خواهد بیاید آرایش بگیرد (ما دو ساعت قبل می‌فهمیم که دشمن دارد آرایش می‌گیرد) این نیروی زرهی خیز بردارد، آن‌چنان که دشمن به هم بریزد و اصلاً فرصت سازماندهی نداشته باشد.» فرمانده کل سپاه درباره تصمیمات جدید فرماندهی در استفاده بیشتر و بهتر از زرهی در عملیات‎ها نیز ابراز کرد: «از این به بعد به قرارگاه‌هایمان می‌گوییم که سازمان رزمتان را بگویید. در سازمان رزم درخواست می‌کنند می‌گویند این مانوری که ما انجام می‌دهیم ۲ گردان یا یک گردان تانک نیاز دارد، خود قرارگاه بالا ممکن است تصمیم بگیرد که نه اولویت اول با جناح سمت راست است و جناح سمت راست لازم دارد که حتماً یک تیپ پیاده و ۲ تیپ زرهی باشد، آن موقع دیگر اختیار دست خودمان است، مانوری که تعیین می‌کنیم بستگی به زمین و دشمن دارد تعیین تاکتیک ابتکاری که می‌خواهیم انجام بدهیم با خود ما است، و الا این به نفع ما نیست که اگر ما برای نیروی پیاده‌مان یک‌جایی لازم داریم یک گردان تانک یا یک گروهان تانک به آن مأمور نکنیم.» پس از صحبت‌های محسن رضایی، فتح‌الله جعفری درباره آموزش نیروهای زرهی، هدایت تانک‌ها، ابلاغ مانور ازطریق بی‌سیم و سازماندهی تعمیرات زرهی مطالبی بیان کرد و در آخر قرار شد فرماندهی زرهی سپاه با اصلاح ساختارها و به‌کارگیری امکانات، مقدمات برگزاری یک رزمایش را فراهم کند و فرماندهی سپاه و فرماندهان قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) برای بازدید از رزمایش در منطقه حضور یابند.[۲]

________________________________________

3. امروز، فرمانده کل سپاه با ارسال نامهای به شورایعالی دفاع درخواست کرد که این شورا به‎منظور واگذاری اقلام بلااستفاده برخی نهادهای دولتی و نظامی به سپاه، برای رفع نیاز و استفاده این اقلام در ارتش بیست‎میلیونی (بسیج)، بخشنامهای صادر کند. در این نامه آمده است: «با درخواست توفیق شما در خدمتگزاری به اسلام و نصرت رزمندگان اسلام از خدای تبارکوتعالی محترماً نظر به اینکه طبق قانون، وظیفه عظیم تشکیل ارتش بیست‎میلیونی به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واگذار شده است و این امر نیاز به امکانات گوناگون و فراوانی دارد و ازطرفی همان‎گونه که مستحضرید در بسیاری از ادارات، سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها و... و همچنین ارتش جمهوری اسلامی همین وسایل مورد نیاز ارتش بیستمیلیونی بهصورت متروکه و خارج از رده و بلااستفاده مانده است، لذا از آن شورای محترم خواهشمندیم طی بخشنامهای به مراجع ذیربط عدم ممنوعیت واگذاری این اقلام را بهطور رایگان به ارتش بیستمیلیونی اعلام فرمایید. امید است خداوند ما را با عنایات خاصه‌اش در راه انجام این امر خطیر که یکی از ارکان مهم و اساسی بنیه دفاعی کشور محسوب می‌شود بیشازپیش موفق بدارد.»[۳]

________________________________________

4. در ساعت یک بامداد، ۱۸ تن از افراد حزب دمکرات کردستان ایران وارد کلانتری شهر مهاباد شدند و ۳۷ نفر از نیروهای شهربانی را گروگان گرفته و آنها را بهصورت عادی از شهر خارج کردند. به هنگام عبور این افراد از مقابل یک پایگاه سپاه نیروهای این پایگاه به خیال آنکه افراد ضدانقلاب با پوشیدن لباس شهربانی قصد حمله به پایگاه را دارند بهسمت آنها تیراندازی کردند که یکی از افراد گروگان گرفتهشده هدف قرار گرفت و کشته شد. دراین‎حال، ۲ تن از گروگان‌ها با استفاده از وضعیت به‌وجود‌آمده از صف خارج شده و خود را پنهان کردند. کل عملیات ورود به کلانتری و گروگان‎گیری ۱۵ دقیقه طول کشید. عناصر حزب دمکرات علاوهبر گروگان‎گرفتن این ۳۷ تن، ۳۱ قبضه اسلحه ژ۳ و ۳۱ قبضه کلت کلانتری را هم به غنیمت بردند. گفتنی است هنگام ورود افراد حزب مهاجم به کلانتری تعدادی از نیروهای کلانتری در پشتبام درحال کشیک بودند و سلاح و بیسیم دراختیار داشتند، ولی در مقابل ورود دمکرات‎ها به کلانتری عکسالعمل از خود نشان ندادند.[۴] از ۳۴ تن گروگان که دمکرات‎ها با خود بردند ۳ نفر ستوان، ۳ تن استوار، ۱۰ نفر گروهبان و ۱۸ تن پاسبان بودند.[۵] ستاد فرماندهی منطقه۱۱ سپاه در نامهای به فرمانده کل سپاه با یادآوری حادثه مشابهی در ۲۲ خردادماه در پایگاه گبازله** مهاباد که منجر به سقوط این پایگاه و اسارت ۶۲ تن از افراد ژاندارمری شد به سقوط کلانتری مهاباد اشاره کرد و خواستار رسیدگی بیشتر به اینگونه موارد در شورای امنیت کشور شد. در این نامه آمده است: بهدنبال نفوذ گسترده حزب دمکرات در پایگاه گبازله و اسارت یا بهتر بگوییم پیوستن ۶۲ تن از افراد پایگاه به این حزب و به یغما رفتن کل سلاح‌ها و مهمات پایگاه به‎دست ضدانقلاب در یک درگیری ساختگی خیلی مختصر، ۳۷ تن از عناصر شهربانی مهاباد هم تسلیم حزب دمکرات شدند. در ادامه نامه باتوجهبه سوابق این حادثه آمده است: نمونه‌های مذکور بخشی از برخورد ژاندارمری، شهربانی کل کشور، وزارت کشور و نمایندگان آنها در منطقه است و این‎گونه حوادث باتوجه‌به وضعیت فعلی این نیروها در آینده نیز تکرار خواهد شد، لذا پیشنهاد می‌شود که این موضوع در شورای امنیت کشور بررسی و پیگیری شود و عوامل سهلانگار مؤاخذه شوند.[۶]

________________________________________

5. در حوادثی که در مناطق مختلف کردنشین شمالغرب کشور رخ داد، ۵ تن از افراد خودی شهید، ۲۵ تن زخمی‌ و ۲ تن نیز به گروگان گرفته شدند. شایان ذکر است در حوادث امروز هیچ آماری از تلفات افراد مهاجم در گزارش‎ها درج نشده است. افراد مسلح وابسته به گروه‌های غیرقانونی در ساعت ۱۹ امروز به نیروهای ژاندارمری مستقر در پایگاه منگول در محور ارومیه - سلماس حمله کردند که در نتیجه آن ۴ تن از سربازان پایگاه شهید، ۲ نفر زخمی ‌و ۲ تن اسیر شدند. در این حادثه ۷ قبضه سلاح به‎دست مهاجمان افتاد. از چگونگی درگیری و تلفات واردشده به مهاجمان خبری در دست نیست.[۷] به‎علاوه، در شرق سردشت در محور بانه، افراد حزب دمکرات به نیروهای تأمین پاسگاه دولارزن حمله کردند که براثر آن ۵ تن از نیروهای خودی بهشدت زخمی ‌شدند و یک خودرو خسارت دید.[۸] از سوی دیگر، در شمالشرقی سردشت، یک دستگاه خودروی پایگاه همران هدف یک گلوله خمپاره افراد مسلح غیرقانونی قرار گرفت و ۷ تن از سرنشینان آن زخمی ‌شدند. همچنین در همین منطقه یک سرباز براثر حمله افراد ضدانقلاب به شهادت رسید.[۹] در شرق اشنویه نیز ۵ نفر از افراد مسلح حزب دمکرات از هیز سیمیتکو بر سر راه نیروهای سپاه در حوالی روستای نلیوان عملیات کمین اجرا کردند که در نتیجه این عملیات ۲ تن از افراد سپاه زخمی ‌شدند و اسلحه یکی از آنان به دست مهاجمان افتاد.[۱۰] علاوه‎براین، در جنوبغربی بانه ۲ دستگاه خودروی تویوتا به مینی که در مسیر روستای گندمان به کارستم کار گذاشته شده بود برخوردند. براثر این حادثه ۹ تن از افراد خودی زخمی‌ شدند و به خودروها خساراتی وارد آمد.[۱۱] ازطرفی، در ادامه عملیات پاک‌سازی روستاهای شمال‌غربی ارومیه، امروز هم غرب محور ارومیه - سلماس و در شمال منطقه سرو ۴ روستای سینآباد، بردهزی، کانسبی (کینسی) و مرگرش پاک‌سازی شد. در این عملیات به نیروهای خودی آسیبی وارد نیامد. از تلفات افراد مسلح غیرقانونی گزارشی ارسال نشده است.[۱۲]

________________________________________

6. درباره اقدام گروههای مسلح غیرقانونی در زورگیری از مردم در منطقه عمومی سنندج، ژاندارمری ناحیه کردستان اعلام کرد که امروز و روز گذشته افراد این گروهها در جنوب سنندج به روستای سیانا و موچش وارد شده و با تهدید از اهالی این دو روستا مبلغ ۲۸۵۰۰۰ ریال جمعآوری و سپس گریختهاند. باوجودآنکه این افراد سعی کردند هویت خود را پنهان کنند، ولی یکی از افراد روستای موچش مسئول افراد مسلح ضدانقلاب را که از اعضای سازمان کومهله بود، شناسایی کرد.[۱۳] درباره تحویل مین از ارتش عراق به گروه‌های مسلح غیرقانونی نیز لشکر۲۸ کردستان اعلام کرد که به‎تازگی دولت عراق مقداری مین روسی به حزب دمکرات و سازمان کومه‌له تحویل داده که افراد این گروه‌ها محور سقز - مریوان در محدوده دره شیلر را مینگذاری کنند.[۱۴]

________________________________________

7. سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که فاقد توان عملیاتی و نیروی کارآمد برای اجرای عملیاتهای تروریستی در شهرها و حتی در مناطق کوهستانی کردستان می‎باشد درصدد است با اقدامات تبلیغاتی، ازجمله انتشار اطلاعیههای دروغ و ساختن کارنامههای جعلی، فقدان توان نظامی خود را جبران کند. این سازمان در اطلاعیهای که انتشار داد و رادیو بغداد نیز آن را پخش کرد مدعی شد که در ۷ عملیات مینگذاری ۶۶ تن از نیروهای سپاه پاسداران را به قتل رسانده است. براساس این اطلاعیه در عملیاتهای مینگذاری که در تاریخ ششم، هفتم، دهم، دوازدهم، سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم در منطقه عمومی سردشت، ازجمله محورهای مهاباد - سردشت و محور بیوران - سردشت اجرا شده علاوه‎بر کشتهشدن ۶۶ پاسدار، ۱۲ خودرو نیز که ۵ دستگاه آن خودروی سنگین زیل بود، منهدم شده است. نکته حائز اهمیت در دروغ‎پردازی سازمان مجاهدین خلق علاوهبر دادن آمار اغراقآمیز درباره کشتهشدن نیروهای سپاه و انهدام خودروها، این است که خودروی زیل جزء خودروهای سازمانی ارتش می‎باشد و سپاه از این نوع خودرو استفاده نمیکند.[۱۵]

________________________________________

8. یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران که با ۳۷۱ مسافر در ساعت ۱۸:۳۰ امروز از شیراز به مقصد تهران به پرواز درآمده بود پس از اوجگیری به‎دست ۵ نفر مسلح که از افراد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بودند، ربوده شد. این افراد خلبان را وادار کردند که به مقصد کویت تغییر مسیر بدهد. بنابراین، هواپیمای مذکور در ساعت ۲۰:۳۰ در فرودگاه کویت بر زمین نشست. پس از تغییر مسیر هواپیما بهسمت کویت و خارجشدن از مسیر قبلی، هواپیماربایان اعلام کردند که از افراد وابسته به سازمان مجاهدین خلق هستند و تعدادی کلت و مقداری تی.ان.تی دراختیار دارند و به مسافران و خدمه پرواز اخطار کردند که درصورت مقاومت، هواپیما را منفجر خواهند کرد. آنها همچنین شعارهایی برضد جمهوری اسلامی و به طرفداری از سازمان مجاهدین خلق سردادند. دراین‎حال، سپاه منطقه۱۰ جمعبندی اطلاعات اولیه ربایش هواپیما و اطلاعات ضمیمهای درباره مسافران و کادر پروازی هواپیما را که به دست آورده بدین‎صورت به فرماندهی کل سپاه اعلام کرد: «١. هواپیما از دوبی به شیراز آمده و پس از تخلیه ٥١٦ نفر مسافر خود تعداد ٣٧١ نفر مسافرگیری می‌کند. ٢. هواپیما در ساعت ١٨:٢٠ از فرودگاه شیراز پرواز می‌کند و پس از پنج دقیقه در آسمان ربوده می‌شود و پس از یک ساعت و سی دقیقه پرواز بر روی آب‌های خلیجفارس در فرودگاه کویت به زمین می‌نشیند. ٣. در میان مسافرین هواپیما ٢ نفر از شخصیت‌های مملکتی که گفته می‌شود نمایندگان خبرگان می‌باشند همراه ٣ نفر محافظ خود، بودهاند که محافظین طبق معمول اسلحه‌های خود را در فرودگاه شیراز تحویل دادهاند. ٤. خلبان تقاضای ٤٠٠ غذا و ٨/١ تن بنزین کرده است که توسط فرودگاه کویت تحویل شده است و این مقدار بنزین می‌تواند تا سه الی چهار ساعت سوخت هواپیما را تأمین کند. ٥. هواپیما دارای ١٩ خدمه بوده است که تقریباً مورد تأیید می‌باشند. افراد رباینده به نقشه‌های هوایی آشنایی دارند و به زبان و اصطلاحات هوایی تسلط کامل دارند، ولی از تعداد و جزئیات آنها اطلاعی به دست نرسیده است.»[۱۶] پس از فرود هواپیما در کویت، علی شمس اردکانی سفیر ایران در آن کشور، در تماس با مسئولان وزارت امور خارجه کویت خواستار بستن باند فرودگاه و ندادن سوخت به هواپیما و جلوگیری از پرواز مجدد آن شد، ولی مقامات کویتی ساعاتی بعد ضمن دادن اجازه سوخت‎گیری و تعداد غذاهای درخواستی هواپیماربایان با پرواز مجدد هواپیما به مقصدی که اعلام نشد، موافقت کردند.[۱۷] سفیر ایران در کویت، از همکاری‎نکردن دولت کویت با جمهوری اسلامی و برعکس همکاری با ربایندگان هواپیما بهشدت انتقاد کرد. وی در مصاحبه با خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران دراینباره گفت: «مقامات کویتی متأسفانه به نظرات ما توجهی نکردند و خواسته ما مبنیبر عدم سوخترسانی به هواپیمای ربودهشده را نادیده گرفتند و علاوهبراین در یک حمایت آشکار از هواپیماربایی و تروریسم برای حدود ۱۰ ساعت پرواز به تروریست‌های هواپیماربا سوخت دادند.» وی که با خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی در کویت مصاحبه می‎کرد افزود: «حتی اجازه ملاقات با خلبان نیز به ما داده نشد و از گفتوگوی ما با مهندسی پرواز هواپیما که به بیرون هواپیما آمده [بود]، جلوگیری کردند و مدعی بودند که هواپیماربایان در حالت بسیار متشنجی به سر می‌برند، لکن پس از اینکه ما با مسافران پیادهشده صحبت کردیم متوجه شدیم که مسئله اینگونه نبوده، بلکه هواپیماربایان افراد خامی‌ بودند که به‌آسانی می‌توانستیم آنها را از ادامه این اقدام بیثمر خود بازداریم.» وی اضافه کرد: «احتمالاً بهرهبرداری سیاسی از این جریان علیه جمهوری اسلامی ایران محرکی برای مقامات کویتی بود که اینگونه عمل کنند و لذا ما در فرودگاه اعلام کردیم اگر هواپیما پرواز کند مسئولیت و عواقب سیاسی و تلفات احتمالی آن بهعهده کویت خواهد بود، ولی اگر به هواپیما اجازه پرواز داده نشود ما تمام مسئولیت‌ها را برعهده می‌گیریم، لکن متأسفانه مقامات کویت از هرگونه همکاری با اینجانب که به مدت ۸ ساعت در فرودگاه بودم خودداری کردند.» سفیر ایران در کویت یادآور شد که همکاری مقامات کویتی با هواپیماربایان تروریست کاملاً بر ما مشهود بود به‎طوریکه آنها حتی نیم ساعت پس از پرواز، خروج آن را به ما اعلام کردند. وی همچنین روحیه افراد آزادشده را بسیار خوب توصیف کرد و آن را پاسخ مناسبی به این اقدام تروریستی هواپیماربایان دانست. شمس اردکانی در پایان، این اقدام را مرتبط با توطئه‌های امپریالیسم علیه انقلاب اسلامی دانست و گفت این‎گونه اعمال نشان می‌دهد تمام حرف‌هایی که درمورد امنیت و مقابله با هواپیماربایی گفته می‌شود درواقع فقط حرف است و اینها اگر موضوع نفع سیاسی یک دولت و دستگاهی در میان باشد از هیچگونه عملی درجهت کمک به عمل خلاف خودداری نمی‌کنند و این درحالی است که ما هم باید در این زمان بهدنبال افزایش امکانات و فراهمکردن وسایل امنیتی لازم باشیم تا از بروز اینگونه حوادث جلوگیری کنیم. براساس آخرین گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، هواپیمای ربودهشده ایرانی در ساعات پایانی امروز از کویت به پرواز درآمد، از آسمان یونان گذشت و به پروازش بهسمت پاریس ادامه داد.[۱۸] شایان ذکر است ضمن بررسی‌های اولیه سپاه منطقه۹، ۲ تن از ربایندگان مسئول هسته نظامی یک پایگاه سازمان مجاهدین خلق و رابط بین این پایگاه با پایگاه رده‌های دیگر سازمان در شیراز بودند و باتوجه‌به اطلاعات قبلی سپاه منطقه۹، این ۲ نفر تحت‌تعقیب بوده و مجوز دستگیری آنها صادر شده بود.[۱۹]

________________________________________


9. در آستانه روز جهانی قدس (۱۷ تیرماه) آیتالله منتظری پیامی به مناسبت این روز صادر کرد.در این پیام مبارزه پیگیر و مسلحانه با رژیم اشغالگر قدس، محکومیت سکوت دولت‌های عرب در مقابل جنایات رژیم صهیونیستی و حمایت آنان از رژیم بعث عراق، سیاست امریکا در طرح مذاکره و مماشات مسلمانان و دولت‌های عرب با دولت غاصب بهجای مبارزه برای رفع اشغالگر یادآوری، توصیه و تأکید شده است. بخش‌هایی از پیام مذکور بدین‎شرح است: «اینک این غده سرطانی با حمایت امریکا و سایر جنایت‌کاران غرب و شرق دائماً درحال رشد و توسعه است و هر روز به بهانهای قسمتی از سرزمین‌های اسلامی را اشغال می‌کنند و مردم بی‎گناه را شهید یا آواره می‌نمایند. شما مسلمانان جهان چرا با بی‌تفاوتی به اینهمه جنایات نظاره می‌کنید و از طرف دیگر، حکومت‌های دستنشانده و مرتجع منطقه هم با همه قدرت اقتصادی و منابع ثروت خدادادی که در دست دارند و می‌توانند ابرقدرت را بهزانو درآورند، سرگرم عیاشی‌های خود هستند و همچنان عبد و ذلیل تسلیم طرح‌های خائنانه امریکا می‌شوند و به دستور امریکا درصدد رسمیتدادن به اسرائیل می‌باشند. درحالیکه اسرائیل این سگ زنجیری امریکا، یک طبل توخالی بیش نیست و اگر سران کشورهای نفتخیز منطقه غیرت داشتند و یک ماه نفت خود را از امریکا و غرب قطع می‌کردند یا اصلاً دلارهای خود را از بانک‌های امریکا بیرون می‌کشیدند، به یقین پشت امریکا را می‌شکستند و آن را مجبور به تجدیدنظر در حمایت‌های خود از اسرائیل می‌نمودند، ولی افسوس که نه دین هست و نه غیرت. اسرائیل سرزمین‌های مصر و اردن را اشغال کرد و این‎همه مردم مسلمان آن منطقه‌ها را کشته و آواره نموده و نامبارک مصر و حسین اردنی که بهجای مقاومت در برابر اسرائیل که خیال حکومت از نیل تا فرات و حتی اشغال حرمین شریفین مکه و مدینه را در برنامه‌های خود دارد به جنگ ایران اسلامی که خود را برای جنگ با اسرائیل آماده می‌کند، برخاستهاند و صدام صهیونیزم را که به دستور امریکا و با کمک و مساعدت دلارهای عربستان و کویت و دیگر کشورهای منطقه به ایران اسلامی یورش می‌آورد و این‎همه خون‌های پاک جوانان مسلمان از عراق و ایران را به ناحق می‌ریزد در جنایتش تشویق می‌نمایند. ... امریکا سران ضعیف کشورهای اسلامی را به بازی گرفته و متأسفانه آنها هم تسلیم طرح‌های خائنانه امریکا شده و شخصیت اسلامی خود را از دست دادهاند. منطق اسرائیل زور است و قلدری، او نه به عهدها وفا می‌کند و نه به قوانین و قراردادهای سازمان‌های بین‌المللی بهاصطلاح حقوق بشر پایبند است، اسلحه را به اسلحه باید جواب داد. به برادران فلسطینی بارها تذکر داده شده که با سیاست‌بازی و مذاکرات دیپلماسی با دولت‌ها، فلسطین آزاد نمی‌شود و کلید فتح فلسطین نه در فاس است و نه در دست ریگان. فقط و فقط از راه ایمان به خدا و فداکاری و استقامت و جهاد فیسبیلالله است که می‌شود فلسطین را فتح نمود و قدس عزیز را آزاد کرد. چنانکه برادران مسلمان لبنانی اینک دریافته‌اند که راه بیرونراندن اسرائیل از لبنان مبارزه مسلحانه است و به امید خدا و با همت برادران و خواهران لبنانی عنقریب لبنان گورستان مهاجمان اسرائیل خواهد شد. ... انتظار می‌رود تمام مسلمانان جهان با هر شکل ممکن تنفر خود را از دشمنان اسلام بهخصوص امریکا و اسرائیل اعلام دارند و بدانند که ملت ایران با همین راهپیمایی‌ها و شعارها و استقامت و پشتکار، خود را از شر سلطه جابرانه دوهزار و پانصدساله سلطنتی نجات داد و این رمز موفقیت را حفظ خواهد کرد و امید وافر دارد که ان‌شاءالله تعالی این راهپیمایی‌های پراکنده در گوشه‎کنار جهان اسلام مقدمه یک قیام و حرکت چند میلیونی بهطرف قدس عزیز خواهد شد. ضمناً فراموش نکنیم که جنگ با عراق متجاوز مسئله اساسی ما است و حرکت به جبهه به مقدار کفایت بر همه واجب است و رزمندگان ما در جبهه‌ها بدانند که راه قدس برای ما از کربلا می‌گذرد.»[۲۰]

________________________________________

10. نخست‌وزیر در مصاحبه با مجله فرانسوی ژون آفریک درباره تأثیر جنگ در کندشدن روند برنامه توسعه، اقدامات استقلالطلبانه ایران از سیاست‌های شرق و غرب، برنامهریزی درازمدت براساس نیازهای واقعی کشور، چگونگی خرید تسلیحات از بازارهای جهانی، بهرهگیری از سلاح‌های پیشرفته امریکایی باقیمانده از رژیم گذشته، ایجاد تنش در روابط ایران و شوروی پس از دستگیری سران حزب توده، تأثیر چگونگی پایان جنگ بر منطقه غرب آسیا و تلاش برای گسترش روابط دوستانهتر با کشورهای افریقایی مطالبی بیان کرد. بخش‌هایی از مصاحبه این هفتهنامه با میرحسین موسوی به نقل از روزنامه کیهان بدین‎شرح است: «خبرنگار از وی سؤال کرد که چگونه ممکن است کشوری که درحال جنگ است برنامه توسعه و پیشرفت را آغاز نماید؟ نخست‌وزیر در جواب گفت: این جنگ مشکلات عدیدهای را همچون اختصاصدادن ۲۰ درصد بودجه برای مصرف دفاعی به ما تحمیل نموده، لیکن مانع از آن نشد که ما اساس یک برنامه درازمدت را برای استوارنمودن جمهوری اسلامی در تمام زمینه‌ها بهخصوص زمینه اقتصادی پیریزی نماییم، این امر اندکی پس از فرار بنی‌صدر آغاز گردید. برای اولینبار در تاریخ این مملکت برنامهای توسط ایرانیان در راه نیازها و واقعیات کشور تهیه گردیده و امریکایی‌ها هیچ دخالتی در آن نداشتهاند و تنها دغدغه خاطر این برنامه تعیین نحوه واردات بهسوی این یا آن، زمینه شخصی بود. شوراهایی در شهرها، استان و روستاها به‌وجود آمدند تا ضروریات محلی و بومی ‌را مشخص نمایند و پس از بررسی اولویت‌ها این برنامه آماده گردید و دراختیار مجلس قرار گرفت. سپس از وی سؤال شد که نحوه اجرای فرمان ۸ مادهای امام خمینی درزمینه آزادی‌ها به کجا انجامید؟ وی جواب داد: این فرمان به‌محض صدور در دیماه ۱۳۶۱، به مورد اجرا گذاشته شد. غرض از آن هم ممانعت نمودن از برخی تندروی‌ها و دخالت‌هایی بود که به‌وجود می‌آمد. این مسئله اعتماد و اطمینان را به گروهی از مسئولین که بهظاهر اندکی کنار کشیده بودند، بازگرداند. نخست‌وزیر در پاسخ به سؤالی درباره نحوه تهیه سلاح مورد نیاز در جنگ گفت: در درجه اول ما این امر را از بازار آزاد تهیه می‌کنیم. همچنین ما ازطریق نیروهایی که به آنها اطمینان داریم اقدام به تهیه برخی از تجهیزات نیز می‌نماییم. لیکن در حالت کلی ما از سلاح‌هایی که تهیه آنها بهسادگی ممکن است، استفاده می‌کنیم. درمورد سلاح‌های پیشرفته و پیچیده همچون جنگنده و بمب‌افکن‌های اف۱۴ و اف۴ و موشک‌های ‌هاوک، از رژیم مخلوع گذشته بهوفور برای ما به ارث مانده است و تکنیسین‌های ما هماکنون درحال استفاده از آنها هستند. خبرنگار از میرحسین موسوی پرسید: درپی دستگیری سران حزب توده و اخراج دیپلمات‌های روسی فرضیه‌های متعددی به‌وجود آمده است منجمله اینکه پس از قطع روابط با امریکا شما اینک از روسیه نیز جدا می‌شوید؟ وی پاسخ داد: شعار ما همیشه «نه شرقی، نه غربی» بوده است و ما می‌خواهیم به آن عمل کنیم و به دنیا نشان دهیم که ملت‌ها می‌توانند بدون کمک امریکا و شوروی به راه خود ادامه دهند و ضربهای که به حزب توده وارد آمد ادامه منطقی این طرز تفکر ما است. کشورهای مترقی ما را جدی نگرفته بودند و من فکر می‌کنم که در شرایط فعلی این مسئله را دریافت داشتهاند. وی سپس در تشریح اوضاع عمومی خاورمیانه و تأثیر جنگ در امنیت این منطقه گفت موقعیت خاورمیانه بستگی به پایان جنگی که عراق بر ما تحمیل کرده است، دارد. چهره منطقه بعد از انقلاب اسلامی تغییر کرده است. تمام تحلیل‌ها درباره خاورمیانه و کشورهای اسلامی مخصوصاً تحلیل‌های شرق و غرب باید تغییر کند، زیرا آنها پوچ و عبثبودن خود را نشان دادهاند. وی به سؤالی درباره حل مشکل افغانستان و همچنین استراتژی ایران در همکاری با کشورهای جهان سوم و خصوصاً کشورهای افریقایی پاسخ داد. نخست‌وزیر درباره موضوع افغانستان گفت: ما این مسئله را بارها تکرار کرده‎ایم که مشکل افغانستان باید به‎وسیله افغانی‌ها حل شود و سرنوشت افغانستان نمی‌تواند بهوسیله مذاکرات سیاسی ابرقدرت‌ها تصمیمگیری شود. هیچ راهحلی که دربرگیرنده نظر مبارزان این کشور نباشد قابلقبول نبوده و هیچ شانسی برای موفقیت آن نیست. وی درباره روابط ایران با کشورهای افریقایی نیز گفت: یکی از اصول سیاست خارجی ما رفتن بهسوی کشورهای جهان سوم است و روابط ما و این‌گونه کشورها گسترش یافته و سال گذشته ما با ۱۰ کشور افریقایی رابطه سیاسی برقرار نمودهایم. وزیر خارجه ما نیز دراینمورد بسیار فعال می‌باشد. پیشرفت‌هایی که درزمینه دگرگون‎ساختن روابطمان با کشورهای جهان سوم به دست آوردهایم در تاریخ کشورمان بیسابقه بوده است. در جریان اجلاس سران غیرمتعهدها من با جولیوس نایرره رئیس‌جمهوری تانزانیا، ملاقاتی داشتم و در پایان این دیدار ما یک بیانیه مشترک صادر نمودیم. وزیر خارجه تانزانیا به ایران آمده است. ما تمام تلاش‌ها را برای بهتر شناختن واقعیات کشورهای افریقایی و گسترش روابط برادرانه فیمابین به کار می‌گیریم.»[۲۱]

________________________________________

11. سفر طارق عزیز و هیئت همراه وی به مصر و دیدار و مذاکرات او با مقامات آن کشور واکنش لیبی را درپی داشت. بنا به اعلام رادیو امریکا، «لیبی از دیگر اعضای جبهه پایداری عرب خواسته است که با توافق‌های تازه مصر و عراق به مخالفت برخیزند. این توافق‌ها در جریان دیدار اخیر طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق، از قاهره در گفت‌وگو‌هایش با پرزیدنت حسنی مبارک و دیگر رهبران مصر به دست آمد. خبرگزاری لیبی گزارش داد که دولت طرابلس پیام‌هایی برای رهبران سوریه، الجزایر، یمنجنوبی و سازمان آزادیبخش فلسطین و نیز دیگر اعضای این جبهه فرستاده و در آن توافق‌های قاهره را به‌عنوان نقض موضع جهان عرب در برابر مصر محکوم کرده است.» رادیو امریکا به پیشگامی کشور عراق در انزوای سیاسی رژیم صهیونیستی پس از عقد پیمان کمپ دیوید در سال ۱۳۵۷، اشاره کرد و دراین‌باره گفت: «زمانی‌که مصر پیمان صلح با اسرائیل را امضا کرد رهبران عرب در اجلاس بغداد تصمیم گرفتند که این کشور را در جهان عرب منزوی سازند. لیبی اعلام کرده است که تصمیم عراق و مصر درزمینه احیای روابط صمیمانه و همکاری نظامی بیشتر، تلاشی در راه لطمهزدن به تقدس قطعنامه‌های اجلاس بغداد است.»[۲۲]

________________________________________

  • در این جلسه عبدالحمید رئوفی فرمانده لشکر۷ ولی‌عصر(عج)، فتح‌الله جعفری فرمانده زرهی سپاه، فرماندهان گردان‌های زرهی و داود رنجبر راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) نیز حضور داشتند.
    • پایگاه ژاندارمری گبازله که در شمالشرقی مهاباد قرار دارد در ۲۲ خردادماه موردتعرض حزب دمکرات قرار گرفت و ۶۲ نیروی این پایگاه بدون هیچ مقاومتی خود را تسلیم کردند و افراد حزب دمکرات توانستند سلاح و مهماتی بدین‎شرح را به غنیمت ببرند: سه قبضه انواع خمپاره با ۲۴۰ گلوله، ۳ قبضه آر.پی.جی۷ با ۸۴ گلوله، ۴ قبضه تیربار و مهمات مربوط، ۷۳ قبضه تفنگ ژ۳، ۱۸۰ عدد نارنجک، ۳ دستگاه انواع خودروی نظامی و... [سند شماره ۲۲۸۹۹۵ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش روزانه سپاه، شماره ۳۳۳، ۲۷/۴/۱۳۶۲، صص ۴ و ۵]

حزب دمکرات کردستان ایران با انتشار اطلاعیهای که خبرگزاری فرانسه آن را بازتاب داد ضمن اعلام اجرای این عملیات بهدست افراد حزب دمکرات، فهرست اسامی افراد گروگان گرفته‌شده را که نام ۳ افسر نیز در میان آنها بود، اعلام کرد. [ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره ۱۱۳، ۲۰/۴/۱۳۶۲، ص۱۹، پاریس - خبرگزاری فرانسه، ۱۹/۴/۱۳۶۲]


پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/04/15

  1. سند شماره ۲۶۲/د مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف درعملیات والفجر۳، حسين اردستانی، ۹/۴/۱۳۶۲ تا ۲۹/۴/۱۳۶۲، صص ۵۹ - ۵۲.
  2. سند شماره ۴۵۰۶/پن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (والفجر ۲ و ۳)، (قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) سپاه، نوار شماره ۱۱۷۴۵، ۱۵/۴/۱۳۶۲)، راوی: داود رنجبر، صص ۶ - ۴ و ۸ و ۱۲ - ۱۰و ۱۸و۱۹.
  3. سند شماره ۴۵۳۵۱۷ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی کل سپاه به شورایعالی دفاع، ۱۵/۴/۱۳۶۲.
  4. سند شماره ۱۳۳۴۰۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شهربانی جمهوری اسلامی به نخست‌وزیری (دفتر اطلاعات و تحقیقات)، ۱۵/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۵۰۸۱ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه مهاباد به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، تاریخ ۱۵/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۶۹۰۰۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به فرماندهی کل سپاه، ۱۸/۴/۱۳۶۲.
  5. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش های ویژه، شماره ۱۲۳، ۳۰/۴/۱۳۶۲، صص ۲۰ و ۲۱، به نقل از رادیو بغداد.
  6. سند شماره ۳۶۹۰۰۳ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از سپاه منطقه۱۱ به فرماندهی کل، ۱۸/۴/۱۳۶۲.
  7. سند شماره ۱۳۳۴۰۰ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به نخست‌وزیری (دفتر اطلاعات و تحقیقات)، ۱۶/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۶۹۰۱۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از سپاه ارومیه به ستاد سپاه منطقه۱۱، ۱۶/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۶۹۰۲۱ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: گزارش اطلاعاتی نوبهای فرماندهی قرارگاه مقدم نزاجا شمالغرب (رکن۳)، شماره ۴۲۵، ص۴؛ و - سند شماره ۱۱۳۲۱۶ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین، شماره ۱۱۵، ۲۹/۴/۱۳۶۲، ص۲.
  8. سند شماره ۳۶۹۰۲۱ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: گزارش اطلاعاتی نوبهای فرماندهی قرارگاه مقدم نزاجا شمالغرب (رکن۳)، شماره ۴۲۵، ص۳؛ و - سند شماره ۱۱۳۲۳۳ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین، شماره ۱۱۴، ۲۶/۴/۱۳۶۲، ص۲.
  9. سند شماره ۳۶۹۰۲۱ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: گزارش اطلاعاتی نوبهای فرماندهی قرارگاه مقدم نزاجا شمالغرب (رکن۳)، شماره ۴۲۵، ص۴؛ و - سند شماره ۱۱۳۲۱۶ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین، شماره ۱۱۵، ۲۹/۴/۱۳۶۲، ص۲.
  10. سند شماره ۳۶۹۰۰۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه منطقه۱۱ به مرکز فرماندهی ستاد مرکزی، ۱۹/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۸۱۱۳ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه اشنویه به اطلاعات سپاه منطقه۱۱، ۱۵/۴/۱۳۶۲.
  11. سند شماره ۳۱۵۱۱۳ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: گزارش نوبهای عملیاتی لشکر۲۸ کردستان، شماره ۱۰۶، ص۱؛ و - سند شماره ۱۱۳۲۳۲ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین، شماره ۱۱۴، ۲۶/۴/۱۳۶۲، ص۲
  12. سند شماره ۳۵۸۲۱۲ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از ستاد منطقه۱۱ قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) (طرح و عملیات) به ستاد مرکزی (طرح و عملیات)، ۱۹/۴/۱۳۶۲.
  13. سند شماره ۲۴۳۹۳۲ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان (رکن۲) به استانداری کردستان (مشاور سیاسی)، ۲۲/۴/۱۳۶۲.
  14. سند شماره ۳۱۵۷۸۹ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از لشکر۲۸ کردستان (رکن۲) به قرارگاه عملیاتی نزاجا در شمالغرب.
  15. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش های ویژه، شماره ۱۲۱، ۲۷/۴/۱۳۶۲، صص ۴۲ و ۴۳، به نقل از رادیو بغداد.
  16. سند شماره ۹۴۹۸۷ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه۱۰ سپاه به فرماندهی کل سپاه، ۱۶/۴/۱۳۶۲.
  17. سند شماره ۴۴۳۴۲۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه۱۰ سپاه به فرماندهی کل سپاه، ۱۹/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۶۷۵۴۹ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه۱۰ سپاه به فرماندهی کل سپاه، ۱۵/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۱۳۳۴۰۶ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به نخست‌وزیری (دفتر اطلاعات و تحقیقات)، ۱۵/۴/۱۳۶۲.
  18. روزنامه کیهان، ۱۶/۴/۱۳۶۲، ص۲.
  19. سند شماره ۹۵۰۰۵ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از سپاه منطقه۹ (اطلاعات) به سپاه مرکز (اطلاعات)، ۱۶/۴/۱۳۶۲.
  20. روزنامه کیهان، ۱۶/۴/۱۳۶۲، ص۲۲.
  21. روزنامه کیهان، ۱۵/۴/۱۳۶۲، ص۲۲.
  22. واحد مرکز خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، ۱۶/۴/۱۳۶۲، ص۵، صدای امریکا.