1363.02.08
| روزشمار جنگ سال 1363 1363.02.08 | |
|---|---|
| نامهای دیگر | هشت اردیبهشت |
| تاریخ شمسی | 1363.02.08 |
| تاریخ میلادی | 28 آوریل 1984 |
| تاریخ قمری | 26 رجب 1404 |
گزارش - 1
1. همزمان با تداوم گلوله باران آبادان ازسوی ارتش عراق، یک فروند بالگرد عراقی در همین منطقه با آتش پدافند هوایی سرنگون شد. شهربانی استان خوزستان در گزارشی از آبادان اعلام کرد که این شهر همچنان زیر آتش سلاحهای سنگین و دوربرد ارتش عراق قرار دارد. در نتیجه این گلولهباران 37 باب منزل مسکونی و 7 باب مغازه آسیب دیده و یک فقره آتشسوزی در شهر روی داد که به همت عوامل آتشنشانی خاموش شد. در 24 ساعت اخیر در جبهه آبادان، از نیروهای نظامی و افراد غیرنظامی 23 نفر مجروح و 5 نفر شهید شدند.[۱] دراینحال، ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران در اطلاعیه 1711 خود اعلام کرد: «در ساعت 15:55 دقیقه شنبه، یک فروند هلیکوپتر دشمن در منطقه آبادان هدف آتش یگان پدافند هوایی نیروهای اسلامی قرار گرفت و سرنگون شد.»[۲] ارتش عراق نیز در اطلاعیه نظامی خود مدعی شد که امروز شهرهای بصره و مندلی زیر آتش توپخانه سنگین ایران بود و براثر این آتشباری به 9 واحد مسکونی، یک دبیرستان، یك مغازه و 4 دستگاه اتومبیل شخصی خساراتی وارد آمد و یک فرد غیرنظامی کشته شد.[۳]
گزارش - 2
2. عملیات پاکسازی منطقه عمومی انزل در غرب جاده ارومیه - سلماس، پس از سه روز پایان یافت. یگانهای جندالله ارومیه، سلماس و نقده با پشتیبانی یگان ضربت ژاندارمری، عشایر محلی و 2 قبضه توپ 105 میلیمتری ارتش از پنجم اردیبهشتماه برای پاکسازی این منطقه وارد عمل شدند. گروههای مسلح غیرقانونی که با استقرار پایگاه در روستاها و ارتفاعات منطقه امنیت جاده ارومیه ـ سلماس را به خطر انداخته بودند و از آمدوشد خودروها جلوگیری میکردند، با آغاز عملیات و بعد از چند درگیری ناگزیر به عقبنشینی از منطقه شدند. در این عملیات، تعدادی از عناصر گروههای مسلح ضدانقلاب کشته شدند و جنازه 7 نفر از آنها در منطقه باقی ماند. برادرزاده سنار مامدی (یکی از مسئولان حزب دمکرات) نیز در این درگیریها کشته شد. علاوهبراین در پاکسازی منطقه، 20 نفر از مسئولان محلی گروههای شورشی و 80 نفر از همکاران و هواداران فریبخورده آنها دستگیر شدند و تعدادی سلاح و مهمات به دست نیروهای عملکننده افتاد. از نیروهای خودی نیز 11 نفر شهید و 2 نفر بهطور سطحی مجروح شدند. 6 نفر از شهدا براثر سرما یخ زده بودند.[۴]
گزارش - 3
3. عناصر گروههای مسلح غیرقانونی امروز با حمله به پایگاههای چاتراوین بانه و سلمانتپه مریوان با نیروهای مستقر در این پایگاهها درگیر شدند و با سرقت حیوانات اهالی روستای شریفآباد دیواندره خواستار به زمین گذاشتن سلاحها ازسوی پیشمرگان مسلمان کرد شدند. در ساعت 14:10 امروز، گروهی از افراد مسلح ضدانقلاب به پایگاه چاتراوین متعلق به گردان مرزی بانه، حمله کردند. در درگیری مهاجمان با نیروهای پایگاه، که بیش از سه ساعت طول کشید، 3 نفر از سربازان مستقر در این پایگاه شهید شدند و یک نفر مجروح شد. در حادثه مشابهی پایگاه سلمانتپه مریوان نیز در ساعت 16:30 امروز هدف حمله قرار گرفت. البته این حادثه در ساعت 17:15 بدون تلفات نیروهای خودی پایان یافت.[۵] در غرب سنندج در منطقه تیژتیژ، 3 پسربچه چوپان به مینی که گروههای مسلح غیرقانونی کار گذاشته بودند، برخورد کردند. در این حادثه یکی از این کودکان شهید و یکی دیگر مجروح شد.[۶] علاوه بر اقدامات مذکور، عناصر مسلح غیرقانونی در چند روز اخیر، تعداد قابلتوجهی از گاو و گوسفندان اهالی روستای شریفآباد (واقع در غرب دیواندره) را دزدیده و به مناطق مختلف ازجمله دره دوزانه، دره هوان و آبادی نرگسله، بردهاند.[۷] نیروهای پایگاه دیواندره درپی اطلاع از این موضوع به تعقیب آنها پرداختند. چند نفر از اهالی این آبادی به کمیته آژوان رفتهاند تا شاید بتوانند حیوانات خود را پس بگیرند، اما مقامات حزب دمکرات گفتهاند که پیشمرگان مسلمان شریفآباد باید اسلحهشان را زمین بگذارند تا آنها حیوانات را برگردانند.[۸]
گزارش - 4
4. بودجه واحد تدارکات و لجستیک سپاه باوجود افزایش هزینهها به میزان قابلتوجهی کاهش یافته و طبق برآوردهای انجامگرفته، این امر موجب مشکلات اساسی در تأمین نیازهای رزمندگان خواهد شد. واحد تدارکات و لجستیک ستاد مرکزی سپاه پاسداران در نامهای به فرماندهی کل سپاه ضمن تشریح کمبودهای بودجه سپاه، خواستار تلاش بیشتر برای جذب بودجه شده است. براساس این نامه، کل بودجه درنظر گرفتهشده برای واحد تدارکات و لجستیک 12500 میلیون تومان است که با همه صرفهجوییها بین 20 تا 80 درصد مبلغ با کسری بودجه روبهرو است. این درحالی است که براساس برآورد اولیه این واحد، نیازهای سپاه در هرکدام از موضوعات بهمراتب بیشتر از رقم درنظر گرفتهشده است. درهمینحال، مقایسه این ارقام با مبالغ بودجه سال گذشته، نشاندهنده کاهش بسیار زیاد (در مواردی بیش از 5 برابر) در ردیفهای بودجهای است. در بخشی از این نامه آمده است: «از مبلغ 12500میلیون تومان، 5950 میلیون تومان صرف خرید تسلیحات و مهمات شده است و برای سایر اقلام تنها 6500 میلیون تومان میماند. در ردیف تسلیحات نیز تنها چند قلم تسلیحات مورد نیاز لحاظ شده است و برای الباقی اقلام تسلیحاتی مانند دوربین دید در شب، دوربین دید در روز، انواع موشکانداز، مهمات سبک و نیمهسنگین هیچ پولی دراختیار نداریم.» در گزارش واحد تدارکات و لجستیک سپاه درمورد تغذیه نیروهای سپاه برای کاهش هزینهها و جلوگیری از کسری بودجه، 5 راهکار و 5 برآورد طرح شده، ولی در هیچکدام از آنها موضوع کسری بودجه برطرف نشده و درنهایت باوجود همه صرفهجوییها با کسری 50 درصدی بودجه روبهرو است. در پایان این نامه با اشاره به اینکه این وضعیت میتواند محدودیتهای زیادی را برای تدارک نیروها در جبهههای جنگ به وجود آورد، تأکید شده است: بنابراین لازم است از هماکنون مسئولان و فرماندهان سپاه به دنبال جذب بودجه بیشتر باشند.[۹] بودجه واحد تدارکات و لجستیک سپاه در سال 1363 عناوین برآورد اولیه بودجه ملاحظات (همه ارقام به میلیون تومان است) تسلیحات و مهمات - 5950 تاکنون این مبلغ خرید شده است. واحد مخابرات - 700 واحد موتوری 4260 770 بودجه سال گذشته این ردیف 4500 بود. لوازم یدکی ماشینآلات 1270 730 پوشاک و لوازم اداری 2710 1650 بودجه سال گذشته این ردیف 3000 بود. واحد تبلیغات - 200 اقلام مهندسی 1620 800 ابزارآلات 590 350 تعمیر و نگهداری و احداثهای کوچک ساختمانی 290 200 واحد بهداری 625 300 بودجه سال گذشته این ردیف 500 بود. تغذیه نیروها 2400 1200 جمع - 12850
گزارش - 5
5. پیکر شهید شاهآبادی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی که دو روز پیش هنگام بازدید از جزیره مجنون براثر اصابت ترکش توپهای عراقی به شهادت رسید، امروز با حضور گسترده مردم و مسئولان از مقابل مجلس شورای اسلامی تشییع شد. در این مراسم رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به شهادت حجتالاسلام شاهآبادی در جبهههای جنگ گفت: این افتخار است که خون نمایندگان مجلس با خون سربازان گمنام جهاد دفاع مقدس مخلوط شد. شهادت برادر همسنگرمان و همکارمان در مجلس شورای اسلامی، نماینده مردم تهران ضمن اینکه برای همه ما مایه اندوه است و فقدان این شخصیت بزرگ همه ما را متأثر کرده، برای ما مایه افتخار است و نشانه صدق اظهارات مسئولان جمهوری اسلامی و پیشقراولان انقلاب اسلامی است. حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی با اشاره به شخصیت انقلابی و نقش برجسته شهید شاهآبادی در طول دوران مبارزه اضافه کرد: «الحق که برای وجودی مثل ایشان حیف بود که با مرگ طبیعی از دنیا برود، گرچه زود بود و وی میتوانست برای سالها برای انقلاب مفید و مؤثر باشد.» وی ضمن ابراز تسلیت و تشکر از مردم تأکید کرد که انتقام این خونهای مقدس از بعثیان عراق و حامیان آنها گرفته میشود و بزرگترین نتیجهای که انتظار داریم پیروزی انقلاب و مسلمانان بر امپریالیسم و صهیونیسم جهانی است.[۱۰] آیتالله مهدویکنی دبیر جامعه روحانیت مبارز تهران، نیز در سخنانی اظهار کرد: «شهید شاهآبادی برای ما یار صدیق و باوفایی بود و شهادت این برادر بزرگوار برای ما بسیار گران تمام شد. ایشان قبل از پیروزی انقلاب غالباً در زندان یا درحال مبارزه بود و پس از انقلاب هر موقع فرصتی مییافت به جبهه میرفت و در کنار رزمندگان حضور مییافت. ... وی همانگونه که آرزو داشت، در راه مبارزه و جهاد با دشمنان اسلام به شهادت رسید.» بعد از سخنان دبیر جامعه روحانیت مبارز تهران، پیکر مطهر شهید شاهآبادی با شعارهایی مانند "پیکر گلگون ز کجا آمده، از سفر کربوبلا آمده"؛ "حسین، حسین شعار ما، شهادت افتحار ما"؛ "جنگ، جنگ تا پیروزی"، بهسمت بهشت زهرا تشییع شد. در مراسمی که امروز بعدازظهر ازسوی مجلس شورای اسلامی و جامعه روحانیت برگزار شد، نخستوزیر، نمایندگان امام و آّیتالله منتظری، اعضای شورای نگهبان، اساتید حوزه علمیه قم، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و سایر مقامات لشکری و کشوری حضور یافتند و از مقام این شهید تجلیل شد.[۱۱] امام خمینی رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نیز در پیامی شهادت شهید شاهآبادی را به پیشگاه امام زمان(عج) تسلیت گفتند. در قسمتی از این پیام آمده است: «مبارك باد بر آن حضرت چنین فداكاران و جانبازان در راه هدف بزرگ و اسلام عزیز، كه با شهادت افتخارآمیز خود ملت عظیمالشأن ایران، بهویژه روحانیت عالیقدر را سرفراز مىنمایند. این شهید عزیز علاوهبر آنكه خود مجاهدى شریف و خدمتگزارى مخلص براى اسلام بود و در همین راه به لقاءالله پیوست، فرزند برومند شیخ بزرگوار ما بود، كه حقاً حق حیات روحانى به اینجانب داشت، كه با دست و زبان از عهده شكرش برنمىآیم. از خداوند متعال براى این شهید سعید و سایر شهداى در راه اسلام رحمت در جوار خود و براى فامیل معظّم و حضرات آقازادگان محترم شاهآبادى، دامت افاضاتهم، صبر و اجر عظیم خواستارم.»[۱۲]
گزارش - 6
6. رئیس مجلس شورای اسلامی در دیدار با مسئولان ادارات اطلاعات و شورای اطلاعات پایگاه حمزه سیدالشهدا(ع) خواستار بررسی زمینهها و علل فعالیت ضدانقلاب در استان کردستان و مقابله با آنها شد.[۱۳] هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه استکبار جهانی به بخشهای کردنشین منطقه طمع دارد و از آن بهعنوان اهرمی برای اعمال فشار بیشتر به کشورهای منطقه استفاده میکند، برخوردهای غیرانسانی رژیم گذشته ایران در منطقه کردستان و برخورد امروز رژیم صدام با کردها را عامل دیگری عنوان کرد که باعث گسترش فعالیت گروههای ملحد و مزدور در این منطقه شده است. وی درمورد سیاستهای جمهوری اسلامی ایران در مناطق کردنشین گفت: «جمهوری اسلامی ایران هرگز نخواسته که سایه وحشت را بر مردم کرد بگستراند، بلکه همواره تلاش میکند تا مردم نجیب و باصلابت کرد را مطمئن سازد که جمهوری اسلامی با آنها همان برخوردی را دارد که با مردم تهران دارد.» رئیس مجلس شورای اسلامی ضمن تشریح تأثیر عوامل اقتصادی بر وضعیت منطقه و ضرورت جبران کمبودهای منطقه، از برادران سپاه، ارتش و بسیج خواست که با مردم کرد با عطوفت برخورد کرده و نگذارند که دشمنان اسلام آنها را گمراه کنند و در مقابل، با شدت هرچه تمامتر اشرار و مزدوران شرق و غرب را سرکوب کنند.[۱۴]
گزارش - 7
7. آیتالله منتظری امروز در دیدار با نماینده امام خمینی و مسئولان دفاتر نمایندگی امام در مناطق سپاه بر نقش و اهمیت این نمایندگی، رعایت ضوابط و شئونات اسلامی در سپاه، اجتناب از تندروی در برخورد با مردم و گروهها و ضرورت آموزشهای نظامی و فنی برای نیروهای بسیجی تأکید کرد. وی درمورد نقش نمایندگی امام در سپاه گفت: «نمایندگی امام در سپاه یک مقام تشریفاتی و یا فقط منحصر در مسئله گفتن و اعلام واجب و حرام برای پاسداران نیست. آنچه منظور اصلی از نمایندگی امام در سپاه است نظارت کامل و دقیق بر تمام شئون و حرکات سپاه چه در جبههها و چه در جاهای دیگر میباشد. اگر احیاناً نمایندگی امام احساس کرد در بعضی جاهای سپاه به ضوابط قانونی و اسلامی درست عمل نمیشود، موظف است برخورد قانونی و جدی بنماید. ... و این برخورد تنها نباید با افراد ضعیف باشد.» آیتالله منتظری در ادامه بر ضرورت افزایش سطح آموزشها در سپاه و بسیج تأکید کرده و با اشاره به حضور گسترده نیروهای مردمی در جبهههای جنگ خاطرنشان کرد: تشویق و توصیه به بالابردن آموزشهای نظامی و فنی، مصونیت سپاه و بسیج از ضربهپذیری دربرابر حوادث در جبههها و خارج از آن را افزایش خواهد داد. وی همچنین ضمن تأکید بر مراعات اصول و مقررات نظامی و عمل به گفتههای نمایندگی امام در سپاه درخصوص وظایف این نمایندگیها گفت: «آنان موظفاند قداست و عظمت سپاه را حفظ نمایند و کاری کنند که سپاه همچون گذشته جذابیت، قداست و پایگاه مردمی داشته باشد تا بتواند نقش خود را در تداوم انقلاب و یا در جبههها برای دفع شر تجاوز رژیم متجاوز صدام ایفا نماید.»[۱۵] حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در یادداشتهای امروز خود درمورد سخنان آیتالله منتظری نوشته است: «در دفتر با آقای محسن رضایی ملاقات داشتم. وضع جبهه را گفت و از برخورد تند آقای منتظری نگران بود. آقای رفیقدوست هم آمد و از کمبود بودجه جنگ گفت.»[۱۶]
گزارش - 8
8. تورگوت اوزال نخستوزیر ترکیه، امروز در رأس یک هیئت بلندپایه سیاسی بهمنظور دیدار رسمی سهروزه و بررسی روابط اقتصادی و مناسبات سیاسی ایران و ترکیه وارد تهران شد. درهمینحال، اقلیت ارامنه ایران با ترور یکی از اتباع ترکیه به سفر نخستوزیر این کشور به ایران، اعتراض کردند. نخستوزیر ترکیه که در فرودگاه مهرآباد مورد استقبال میرحسین موسوی نخستوزیر، قرار گرفت، در سخنانی با بیان اینکه استفاده از امکانات دو کشور به سود رشد هر دو ملت است، بر گسترش روابط اقتصادی ایران و ترکیه تأکید کرد و درمورد روند فزاینده این مناسبات گفت: «قبل از انقلاب، سالانه تنها 20 میلیون دلار صادرات به ایران داشتیم. در سال گذشته، این رقم به یک میلیارد و 80 میلیون دلار صادرات و یک میلیارد و 147 میلیون دلار واردات افزایش یافت.» تورگوت اوزال همچنین با ابراز نگرانی از تداوم جنگ ایران و عراق گفت: «این جنگ بایستی از راههای شرافتمندانه پایان یابد و از امکانات و منابع دو طرف برای رشد و قدرتمندتر شدن جهان اسلام، که بزرگترین آرزوی ترکیه است، استفاده شود.» میرحسین موسوی نخستوزیر ایران نیز ضمن استقبال از هیئت ترکیه و گسترش روابط اقتصادی دو کشور درمورد جنگ تحمیلی اظهار کرد: «ما موافق هیچ نوع بیعدالتی و تجاوز در منطقه نیستیم و فکر میکنیم برای ایجاد صلح مداوم و قوی در منطقه که در سایه آن کشورهای مسلمان منطقه بتوانند رشد بکنند و بهجای اتکا به قدرتهای بزرگ به هم متکی باشند، باید متجاوز به سزای اعمال خود برسد تا ریشه تجاوز در منطقه خشک شود.»[۱۷] صبح امروز ساعاتی پیش از ورود هیئت عالیرتبه ترکیه به ایران، یک بازرگان ترک به نام یوندر ـ که شوهر یکی از کارکنان سفارت ترکیه در تهران بود ـ در حوالی میدان ولیعصر(عج) هدف حمله دو موتورسوار قرار گرفت و بهشدت مجروح شد. وی پس از انتقال به بیمارستان درگذشت. آسالا، ارتش سری آزادیبخش ارامنه، مسئولیت این حمله را برعهده گرفته و آن را اقدامی در اعتراض به ترکیه و سفر نخستوزیر این کشور به ایران عنوان کرد.[۱۸] هیئت همراه نخستوزیر ترکیه که درمیان آنها تعداد زیادی از تجار و صنعتگران ترک نیز حضور دارند، ضمن ابراز ناراحتی از ترور این فرد با خودداری از صرف نهار، به این سوءقصد واکنش نشان دادند.[۱۹] وزارت امور خارجه ترکیه هم با صدور بیانیهای به این اقدام اعتراض کرد.[۲۰]
گزارش - 9
9. دولتهای عربی و کشورهای غیرمتعهد با هدف پایاندادن به جنگ ایران و عراق، تلاشهای دیپلماتیک خود را در راستای اعمال فشار بیشتر به ایران تشدید کردهاند. همزمان با ارائه طرح صلح مصر به کشورهای مختلف، یوسف بن علوی بن عبدالله وزیر امور خارجه عمان، امروز در داکا پایتخت بنگلادش، ضمن بررسی موضوع جنگ ایران و عراق با همتای بنگلادشی خود و اعلام حمایت کشور عمان از تلاشهای صلح مصر، با اظهار خوشبینی درمورد طرح صلح مصر گفت که این طرح تلاش منصفانهای را برای پایاندادن به درگیری میان ایران و عراق مطرح کرده است و درصورت توافق یک نیروی نظامی غیرمتعهد در مرزهای دو کشور قرار خواهد گرفت.[۲۱] وی تأکید کرد: اگر ابتکار صلح مصر در عمل شانسی برای موفقیت داشته باشد، عمان تلاش خود را برای پیروزی این طرح به کار خواهد بست. به گفته بن علوی دیدار وی با مقامات بنگلادش بر برقراری روابطی باثبات و مستحکم میان کشورهای اسلامی تمرکز داشته است.[۲۲]
گزارش - 10
10. حکومتهای ایران و عراق برخلاف تبلیغاتی که علیه یکدیگر میکنند، از ثبات سیاسی قابلتوجهی برخوردارند. خبرنگار روزنامه آلمانی نویه سوریچه سایتونگ (چاپ زوریخ) بعد از سفر به ایران و عراق در گزارشی از وضعیت سیاسی و اجتماعی دو کشور نوشت: «در پایتختهای ایران و عراق بهدلیل تبلیغات جنگی ساختار حکومت دشمن نزدیک به فروپاشی و یا به پایانرسیده اعلام میشود و شاید ازطرف مسئولین این کشورها نیز به همین صورت ارزیابی شود، ولی واقعیت در تهران و بغداد اینگونه به نظر میرسد كه هر دو رژیم هنوز برای مدتی و یا حتی چند سالی بر مسند قدرت باقی خواهند ماند. روحانیون در تهران قدرت خود را در سراسر ایران تحکیم و تثبیت کردهاند و توانستهاند یک جهانبینی واحد که بر درک و برداشت اسلامی استوار است، تدوین و ارائه كنند.» آن بخش از مردم ایران كه موافق و طرفدار این جهانبینی هستند از مزایا و امتیازهایی برخوردار شدهاند. این خبرنگار درمورد عراق نیز نوشت: «در بغداد نیز یک رژیم فعال و پرانرژی تحت رهبری یک مرد نیرومند که از یكسو مورد احترام و از سوی دیگر بهدلیل ترس و وحشت از او حساب برده میشود بر اوضاع مسلط است.» صدام حسین با قاطعیت مصمم است از حکومت خود دربرابر همه دشمنیها و دشواریهایی که از خارج و داخل علیه آن وجود دارد، با شدت و بدون هیچ ملاحظه و گذشتی دفاع کند.[۲۳]
منابع و مآخذ روزشمار 1363/02/08
- ↑ سند شماره 300126 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی خوزستان به استانداری خوزستان، 10/2/1363.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 10/2/1363، ص2.
- ↑ سند شماره 300126 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی خوزستان به استانداری خوزستان، 10/2/1363.
- ↑ سند شماره 423800 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب (ژاجا) به فرماندهی ژاجا، 7/2/1363.
- ↑ سند شماره 302484 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان (رکن3) به استانداری کردستان، 9/2/1363.
- ↑ همان.
- ↑ سند شماره 423693 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی ناحیه کردستان به فرماندهی منطقه کردستان، 9/2/1363.
- ↑ سند شماره 197500 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه پاسداران سقز به فرماندهی سپاه سقز، 18/2/1363.
- ↑ سند شماره 177663 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش وضعیت بودجه سال جاری واحد تدارکات و لجستیک ستاد مرکزی سپاه پاسداران به فرماندهی کل سپاه پاسداران، 8/2/1363.
- ↑ روزنامه کیهان، 8/2/1363، ص2.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 10/2/1363، ص11.
- ↑ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی(ره))، جلد18، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1386، ص407.
- ↑ اکبر هاشمی رفسنجانی، به‌سوی سرنوشت (کارنامه و خاطرات سال 1363)، به اهتمام محسن هاشمی، تهران: نشر معارف انقلاب، چاپ پنجم 1386، ص68.
- ↑ روزنامه کیهان، 11/2/1363، ص3.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 8/2/1363، ص12.
- ↑ به سوی سرنوشت، پیشین، ص68.
- ↑ روزنامه کیهان، 10/2/1363، ص3.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 40، 9/2/1363، ص6، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 8/2/1363.
- ↑ همان.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 40، 9/2/1363، ص9، آنكارا ـ خبرگزاري رويتر، 8/2/1363.
- ↑ همان، ص4، داكا ـ خبرگزاري آلمان‌غربي، 8/2/1363.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 39، 8/2/1363، ص7، داکا ـ خبرگزاری آلمان‌غربی، 7/2/1363.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 40، 9/2/1363، ص19، راديو كلن، 8/2/1363.