1363.02.28
| روزشمار جنگ سال 1363 1363.02.28 | |
|---|---|
| نامهای دیگر | بیست و هشت اردیبهشت |
| تاریخ شمسی | 1363.02.28 |
| تاریخ میلادی | 18 مه 1984 |
| تاریخ قمری | 16 شعبان 1404 |
گزارش - 1
1. عملیات قائم آلمحمد(عج) که از روز گذشته بهمنظور پاکسازی منطقه کوهستانی سارال در بین شهرهای سنندج، مریوان، بانه، سقز و دیواندره شروع شده بود، امروز با پیشروی نیروهای خودی از محور چهارم (هزارکانیان) و محور پنجم (گلچیدر) بهسمت مرکزیت کمیته هاژوان حزب دمکرات و کمیته جنوب کردستان کومهله در روستای نرگسله ادامه یافت. در مرحله دوم این عملیات، یک گردان از نیروهای تیپ110 شهید بروجردی و تعدادی از نیروهای ویژه جندالله با هدف تصرف مرکزیت کمیته هاژوان دمکرات و بهاسارتگرفتن عناصر رده بالای این حزب از روستای شاهنشین بهطرف نرگسله حرکت کردند. عناصر گروههای مسلح غیرقانونی که از روز گذشته به محورهای عملیات پی برده بودند، در مسیر حرکت نیروهای خودی کمین گذاشتند، اما نیروهای عملکننده با هوشیاری کمین عناصر ضدانقلاب را درهم شکسته و بهسوی روستای هدف پیشروی کردند. در جریان یک درگیری در نزدیکی روستای نرگسله یکی از فرماندهان نظامی حزب دمکرات به نام انور شیت و 4 نفر دیگر از مسئولان کمیته هاژوان ازجمله عبدالله پاوهای کشته شدند. نیروهای خودی در این محور روستاهای گلچیدر و هوارگرمه را پاکسازی کردند و با ایجاد پایگاهی در روستای گلچیدر، کیلومترها به مرکزیت حزب دمکرات و سازمان کومهله در این منطقه نزدیک شدند.[۱] در محور هزارکانیان، نیروهای خودی در ادامه عملیات با ورود به روستای کول، این روستا را از وجود عناصر مسلح غیرقانونی پاکسازی کردند. سایر افراد گروههای مسلح ضدانقلاب بهسمت دوزخدره متواری گشتند و نیروهای خودی ضمن تعقیب آنها وارد منطقه شدند.[۲] از سوی دیگر، در محورهای اول، دوم و سوم عملیات که تقریباً در بخش شمالی منطقه عملیاتی قرار دارند، نیروهای خودی پس از پیشرویهای روز گذشته بیشتر به پاکسازی منطقه تصرفشده، تدارک نیروها و تثبیت مواضع پرداختند. در محور بسطام - اسحاقآباد، بهدلیل نبود جاده نیروها با دو فروند بالگرد214 تغذیه و تدارک شدند. در محور شریفآباد، نیروهای خودی ضمن پاکسازی روستاهای شاه قلعه، درهدوزان و ترکلان 8 نفر از کسانی که در اسارت گروههای مسلح غیرقانونی بودند را آزاد کردند.[۳] در منطقه عملیاتی سارال و پیرامون آن، نیروهای عملکننده بهمنظور مقابله با اقدامات احتمالی عناصر گروههای مسلح غیرقانونی در سه محور مریوان به سنندج، مریوان به سقز و سنندج به دیواندره 27 کمین اجرا کرده و ضربات سنگینی به عناصر ضدانقلاب وارد ساختند. درهمینحال، عناصر گروههای مسلح غیرقانونی نیز در سه نقطه از جاده مریوان به سنندج درگیری ایجاد کردند که با اقدام متقابل نیروهای رزمنده مجبور به ترک منطقه شدند.[۴] در این مرحله از عملیات قائم آلمحمد(عج)، گروههای مسلح غیرقانونی تلفات زیادی را متحمل شدند. در منطقه درگیری جنازه 40 نفر از عناصر ضدانقلاب - ازجمله جنازه برخی از فرماندهان حزب دمکرات و سازمان کومهله - به دست نیروهای خودی افتاد. در این عملیات تاکنون بیش از 100 نفر از ضدانقلابیون زخمی یا کشته شده و 8 نفر از زندانیان نیز آزاد شدهاند.[۵]
گزارش - 2
2. امروز علاوهبر منطقه عملیاتی سارال، چند مورد درگیری نیز در جنوب بانه و شمالغربی سقز رخ داد. در جنوب بانه، شامگاه امروز بیش از 100 نفر از چتههای احزاب غیرقانونی دمکرات، کومهله و خبات به روستای کانیبند وارد شدند. آنها بهمنظور جلوگیری از رسیدن آذوقه به پایگاه گرماب، تراکتور ارتش را که به تأمین نیروها و آوردن آب برای آنها مشغول بود به آتش کشیدند. طبق گزارش رکن2 ژاندارمری، این گروه قصد دارد با انتقال نیروی بیشتر به منطقه مواضع خود را تقویت کند.[۶] در شمالغربی سقز نیز ساعت 3 بعدازظهر امروز، هنگامی که نیروهای پایگاه روستای کوچکعلیا برای گشتزنی به روستای مَرخُز رفته بودند، تعدادی از عناصر ضدانقلاب را در این روستا به محاصره درآوردند. نیروهای پایگاه مزبور در یک درگیری محدود 5 نفر از اعضای گروههای مسلح غیرقانونی را به اسارت گرفتند. در این درگیری، یک نفر از افراد ضدانقلاب کشته شد.[۷] از سوی دیگر طبق گزارش منابع خودی، روستای کانیزرد یکی از مراکز اصلی تجمع گروههای مسلح غیرقانونی حزب دمکرات و کومهله است. در این روستا یک بیمارستان بزرگ قرار دارد که حدود 80 نفر از مجروحان حزب کومهله در این بیمارستان بستری هستند و بیش از 50 نفر مسلح به یک قبضه پدافند چهار لول، یک قبضه تفنگ 60 میلیمتری و چندین دستگاه بیسیم پیشرفته محافظت از این بیماران را برعهده دارند.[۸]
گزارش - 3
3. شهر آبادان بهطور پراکنده زیر آتش سلاحهای سنگین عراق قرار داشت. براثر گلولهباران این شهر 3 غیرنظامی مجروح شدند و 6 باب منزل مسکونی، 10 باب مغازه، یک مدرسه دولتی و قسمتی از یک ساختمان اداری آسیب دید. علاوهبراین، 4 فقره آتشسوزی نیز در این شهر رخ داد که با تلاش مأموران مهار و خاموش شد. حملات عراق در طول منطقه عملیاتی آبادان نیز یک شهید و 14 مجروح برجای گذاشت.[۹]
گزارش - 4
4. نیروی هوایی عراق در ادامه حملات علیه کشتیهای تجاری در خلیجفارس با هدف محرومکردن ایران از درآمدهای نفتی، امروز نیز به دو فروند کشتی در مسیر بندر بوشهر حمله کرد. کشتی تجاری فیدلیتی و نفتکش 230 هزار تنی بارسلونا امروز هدف حملات هوایی عراق قرار گرفتند. براثر این حملات کشتی فیدلیتی بهشدت آسیب دید، اما به نفتکش بارسلونا خسارتی وارد نشد.[۱۰] کشتی تجاری فیدلیتی که با پرچم پاناما حرکت میکرد و در اجاره ایران قرار داشت، دارای محموله آهن بود. در جریان این حمله، یک فروند هواپیمای عراقی دو موشک بهسوی کشتی مزبور که در مسیر بندر بوشهر درحال حرکت بود پرتاب کرد. براثر اصابت موشکها، کشتی بهشدت آسیب دیده و غرق شد. 3 نفر از خدمه کشتی زخمی شدند و یک نفر کشته شد، بقیه خدمه آن هم به بندر بوشهر انتقال یافتند.[۱۱] درپی این حملات، ارتش عراق در اطلاعیه نظامی خود ادعا کرد که هواپیماهای این کشور دو هدف دریایی بزرگ را در جنوب جزیره خارک و در نزدیکی سواحل ایران هدف قرار داده و آنها را منهدم کردهاند.[۱۲] طه یاسین رمضان معاون اول نخستوزیر و فرمانده ارتش خلقی عراق، در بیانیه کوتاهی که خبرگزاری رسمی این کشور منتشر کرد با اشاره به حملات هوایی عراق علیه نفتکشها و کشتیهای تجاری ایران در خلیجفارس اعلام کرد: عراق محاصره نظامی پایانه نفتی ایران در جزیره خارک را ادامه داده و در سه ماه آینده، شاهد مرحله جدیدی از این عملیات خواهیم بود. وی خطاب به افسران ارتش عراق مدعی شد نتایج این محاصره هماکنون بهوضوح آشکار شده و تولید نفت ایران 55 درصد کاهش یافته است و این موضوع از آغاز حملات ایران به نفتکشهای کشورهای عربی مشخص میشود. وی هدف عراق از این کار را پایاندادن به جنگ ذکر کرد و افزود: «تصمیم عراق به محاصره این جزیره تنها پاسخی است که برای حاکمان ایران قابلفهم بوده و آنان را مجبور به صلح خواهد کرد.»[۱۳] حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی نماینده امام در شورایعالی دفاع، در یادداشتهای امروز خود با اشاره به وضعیت جبهههای جنگ و سیاست عراق در حمله به کشتیها و نفتکشهای خارجی در جزیره خارک آورده است: «عصر، آقای صیاد شیرازی آمد و راجع به پیشرفت کار توضیح داد. عملیات آینده را دو هفته به تأخیر انداختهاند، ولی خوشبین است؛ روحیه خوبی دارد. درمجموع بعد از عملیات خیبر و ظهور آسیبپذیری حیاتی عراق و امکان پیشرفت نیروهای ما در داخل خاک عراق، حامیان بعث عراق علیه ما تهاجم وسیع تبلیغاتی را آغاز کردهاند و با دادن امکانات جدید به صدام و بازگذاشتن دست او، سیاست محرومکردن ایران از درآمد نفت را دنبال میکنند.»[۱۴] آیتالله خامنهای رئیس شورایعالی دفاع نیز که به قم سفر کرده است در اجتماع مردم این شهر با اشاره به حملات عراق به کشتیهای تجاری در آبهای خلیجفارس اظهار کرد: دشمنان ما جنگ را شروع کردند، اما تودهنی خوردند. آنها امروز در آبهای ساحلی کشورمان شیطنت را شروع کردهاند و باز هم اعلام میکنیم که تودهنی خواهند خورد و به فضل الهی مردم ایران به تمام اهداف خود خواهند رسید.[۱۵]
گزارش - 5
5. جمهوری اسلامی ایران در مناطق کردنشین عراق از نیروهای مخالف رژیم صدام با گرایشهای متفاوت پشتیبانی میکند. امروز مسئول دفتر عراق در منطقه شمالغرب با اشاره به استقرار بیش از 200 تن از اکراد عراقی تحت پوشش نیروهای مجلس اعلای انقلاب اسلامی این کشور در مناطق کردنشین، خواستار تجهیز و پشتیبانی از آنها شد. جعفر خلقانی مسئول دفتر عراق، در نامهای به فرماندهی کل سپاه پاسداران اهداف این اقدام را ایجاد خط ارتباطی با داخل عراق، حضور نیروهای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در منطقه و در میان مسلمانان اهل سنت این کشور، انجام تبلیغات برای انقلاب اسلامی و جذب نیروهای مستعد، اجرای عملیات ایذایی و انجام امور اطلاعاتی درارتباطبا قوای دشمن برشمرد و خواستار تدارک و پشتیبانی از نیروهای عراقی شد. در بخشی از این نامه آمده است: «نظر به استقرار 220 تن از برادران کرد عراقی تحت پوشش مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در منطقه کردستان، نیاز مبرم به اقلام تدارکاتی و تسلیحاتی ... میباشد.» علی شمخانی جانشین فرمانده کل سپاه، در پاسخ به این درخواست از مرتضی رضایی مسئول قرارگاه رمضان، خواست ضمن دراختیارگرفتن کنترل این نیروها، برای تدارک و پشتیبانی از آنها اقدام کند.[۱۶] درهمینحال، اعلام شد تعدادی از افراد حزب کمونیست عراق که به جمهوری اسلامی ایران پناهنده شده بودند در منطقه سیلوه در شمال پیرانشهر در نزدیکی یکی از پایگاههای بارزانیها استقرار داده شدند تا علیه نیروهای عراقی مبارزه کنند، اما نفوذ برخی عوامل دشمن در میان آنها موجب نگرانی در منطقه شده است. فرماندهی قرارگاه عملیاتی غرب با اشاره به این موضوع درمورد خطرهای نفوذ عوامل رژیم عراق در میان این گروه و استفاده از آنها برای جمعآوری اطلاعات هشدار داد.[۱۷]
گزارش - 6
6. رئیس مجلس شورای اسلامی در خطبه های امروز نماز جمعه تهران، ضمن اخطار به عراق درمورد گسترش جنگ به خلیج فارس، کشورهای منطقه را از مشارکت در جنایات صدام بر حذر داشته و به قدرتهای بزرگ درخصوص دخالت در منطقه هشدار داد. حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی همچنین بر لزوم آمادگی برای جهاد و تثبیت اسلام در کل جهان، دفاع از جمهوری اسلامی ایران دربرابر حملات شیمیایی عراق و مقابله با اقدامات این کشور و قدرتهای بزرگ در خلیجفارس تأکید کرد. امامجمعه موقت تهران با اشاره به حملات اخیر عراق به کشتیهای تجاری در خلیجفارس گفت: «از مدتی پیش، حزب بعث عراق به این نتیجه رسیده که جنگ دارد رفتهرفته پایههای آنها را میزند و از پا درمیآیند. سیاست محسوس صدام ... این شده که ماجراجویی بکند بهطوریکه در منطقه یک آشوب بزرگ درست بکند که منطقه را توی یک گردابی غرق کند که خودش هم اگر جزو غرقشدهها است مجموعاً یا از این گرداب بیرون بیایند یا مجموعاً همه خفه بشوند.» هاشمی رفسنجانی با تشریح روند تحولات در خلیجفارس در دو هفته اخیر و موضعگیری عراق و دولتهای عرب منطقه و دولتهای غربی دربرابر آنها، درخصوص سیاست جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: اگر ما دربرابر سیاست عراق که با الهام از استکبار جهانی انتخاب کرده است، ضعف نشان دهیم به معنای آن است که دو هفته دیگر هیچ کشتیای در خلیجفارس بهطرف خارک نیاید. معنای آن این است که ما نفت نفروشیم؛ ما نفت نفروشیم یعنی هیچچیز نخریم، یعنی فشنگ تهیه نکنیم، یعنی گندم هم نیاوریم. ملت ایران این را میفهمند، برای یک چنین مسئله خطرناکی مردم ایران حاضرند تا پای جان بایستند. نماینده امام در شورایعالی دفاع با اشاره به کمکهای مادی و نظامی دولتهای کویت و عربستان به رژیم بعث عراق، درمورد سیاست جمهوری اسلامی ایران در خلیجفارس اضافه کرد: «جمهوری اسلامی در درجه اول طالب امنیت خلیجفارس است و این را هم ثابت کرده [به دولتهای حاشیه خلیجفارس میگویم] خودشان را در جنگ شریک نکنند؛ وارد نشوند. ... ما از شما میخواهیم که در جنگ شریک نشوید. ما امنیت شما را تضمین میکنیم. به ابرقدرتها هم میگوییم بیخود زمزمه دخالت در اینجا و حضور در خلیجفارس را نکنید. اگر منطقه را به حال خود بگذارند ما اینجا کاملاً قدرت داریم و امنیت را حفظ میکنیم.» وی در ادامه، مردم ایران را مخاطب قرار داده و گفت: «اگر پای ابرقدرتها و قدرتهای درجه دوم غربی بخواهد در خلیج [فارس] باز شود، ما باید خودمان را برای یک جنگ در سراسر دنیا آماده بکنیم؛ علیه منافع هر کشوری که پایش در خلیجفارس باز بشود. آن روز دیگر میدان جنگ خوزستان، باختران، ایلام و جنوب کشور ما نیست. برای ما آن روز میدان جنگ سراسر دنیاست و سربازان ما هم همه کسانی هستند که به اسلام و جمهوری اسلامی عقیده دارند و حاضرند فداکاری کنند.» امامجمعه موقت تهران با اشاره به ماجرای اخیر لبنان، خاطرنشان کرد: «ما امیدواریم که یکبار تجربه برای امریکاییها کافی باشد دوباره خودشان را وارد این ماجراها نکنند و بگذارند در منطقه مردم خودشان مسائل خودشان را حل بکنند و عاقلانهترین راه هم [این است].»[۱۸] سخنان امروز حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در خطبههای نمازجمعه تهران در مطبوعات فرانسه بازتاب یافت. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، رسانههای گروهی فرانسه اغلب به این بخش از سخنان رئیس مجلس شورای اسلامی توجه کردند که گفته بود چنانچه ابرقدرتها و قدرتهای دیگر در خلیجفارس دخالت کنند، منافع این کشورها در تمام جهان به خطر خواهد افتاد و از آن پس میدان جنگ به خوزستان محدود نخواهد شد. آنها با اشاره به ماجرای انفجار مقر تفنگداران امریکا در بیروت مدعی شدند که جمهوری اسلامی ایران شبکههایی از افراد فعال را در کشورهای مختلف ایجاد کرده است و درصورت نیاز دستور وحشت و ترور صادر خواهد کرد. مطبوعات فرانسه همچنین ادعا کردند ایران بهدلیل اینکه نمیتواند یک جنگ کلاسیک با کشورهای دیگر انجام دهد، شکل دیگری از جنگ را در دستور کار قرار داده است.[۱۹]
گزارش - 7
7. تلاش شوروی برای بهبود روابط عراق و سوریه با شکست روبهرو شد. روزنامه واشنگتن پست در گزارشی از دمشق اعلام کرد: «شوروی علیرغم برخورداری از روابط صمیمانه با دو رهبر بعثی عراق و سوریه موفق به آشتیدادن آنها نشده است.» این روزنامه مدعی شد حافظ اسد رئیسجمهور سوریه، با پیشنهاد بازگشایی خط لولهای که میتواند روزانه 2/1 میلیون بشکه نفت را ازطریق خاک سوریه به مدیترانه برساند، مخالفت کرده است. واشنگتن پست با اشاره به اینکه پیشنهاد مذکور مورد حمایت شوروی بوده است، اضافه کرد: «اسد و صدام حسین از مدتها قبل با یکدیگر مخالف بودهاند، اما حمایت آشکار نظامی و سیاسی سوریه از ایران در جنگ خلیج [فارس] این دو رهبر رقیب را به دو دشمن تبدیل کرده است.» سوریه در اسفند 1360 قراردادی را با ایران درزمینه تأمین نفت برای پالایشگاههای سوریه امضا کرد و یک ماه بعد از آن، علاوهبر قطع خط لوله انتقال نفت عراق از خاک این کشور، تمام جادهها و خطوط آهن سوریه را که بهسمت عراق میرفت مسدود کرد. به نوشته واشنگتن پست، طبق این قرارداد یک میلیون تن نفت از 6/7 میلیون تن نفتی که سالانه از ایران به سوریه صادر میشود، رایگان است. سوریه بهای بقیه این نفت را به میزان بشکهای 25 دلار میپردازد که 3 دلار ارزانتر از قیمت نفت در بازار جهانی است. این روزنامه با اشاره به دیدار اخیر نژادحسینیان وزیر راهوترابری ایران از سوریه اضافه کرد: سوریه و ایران توافق کردهاند که میزان مبادلات تجاری خود را افزایش داده و میزان مسافران ایرانی به سوریه را که اکنون هفتهای 1000 نفر است، به دو برابر برسانند.[۲۰]
گزارش - 8
8. درپی درخواست کویت و عربستان مبنیبر تشکیل اجلاس فوقالعاده اتحادیه عرب، امروز وزیران امور خارجه کشورهای عرب در تونس گرد هم آمده و درمورد وضعیت پیشآمده در خلیجفارس به بحث و گفتوگو پرداختند. منابع دیپلماتیک در تونس اعلام کردند که حملات صورتگرفته علیه کشتیهای کویت و عربستان و خطر گسترش جنگ در منطقه مهمترین موضوعات اجلاس وزیران امور خارجه اتحادیه عرب بود. همچنین آنها درپی فراهمکردن ترتیبات لازم برای برگزاری اجلاس سران اتحادیه عرب در ریاض میباشند. در حاشیه اجلاس نیز شیخ صباح الاحمد الصباح معاون نخستوزیر و وزیر امور خارجه کویت، با طارق عزیز معاون نخستوزیر و وزیر امور خارجه عراق، ملاقات و درمورد مسائل خلیجفارس و حمله به کشتیها گفتوگو کرد. همچنین آنها کوشیدند مواضع خود را درخصوص مسائل مورد بحث در اجلاس فوقالعاده اتحادیه عرب با هم هماهنگ کنند.[۲۱] شیخ صباح الاحمد الصباح معاون نخستوزیر و وزیر امور خارجه کویت، با ادعای اینکه هدف ایران کشاندن پای قدرتهای بزرگ به منطقه و درگیری است، اضافه کرد: روش ایران نتایج و خطری مشخص و ابعادی پیچیده دارد و بار دیگر موجب گسترش نفوذ کشورهای بیگانه در منطقه و رویارویی مستقیم با استقلال کشورهای عربی منطقه میشود. وی از وزیران امور خارجه اتحادیه عرب خواست برای رفع اوضاع خطرناک کنونی تصمیمی درست اتخاذ کنند تا تمامی کشورهای عربی آن را بپذیرند.[۲۲] سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان نیز در سخنانی در گردهمایی فوقالعاده وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب تأکید کرد که جنگ ایران و عراق برای همبستگی و وحدت مسلمانان جهان خطرناک است. وی با ابراز تأسف از حمله ایران به نفتکشهای کویتی و سعودی گفت: «این تجاوز بهمثابه زیرپاگذاردن تمامی روابط و نشانههای مذهب و همسایگی و مقررات بینالمللی ... تلقی میشود. ما با ایران روابط همسایگی و همکیشی داشتیم و این روابط را محترم میشمردیم، ولی ایران با تجاوز نظامی آشکار به نفتکشهای کویت و عربستان سعودی باعث تیرگی این روابط شده است که نتیجه آن بحرانیشدن اوضاع منطقه و مواجهشدن با خطرهای جدید است.» وزیر امور خارجه عربستان اعلام کرد که درپی انجام اقدامات لازم برای مقابله با حملات ایران است و در نظر دارد با آگاهساختن دیگر کشورها از خطرهای احتمالی که منطقه را تهدید میکند، مانع از گسترش جنگ در منطقه شود.[۲۳] خبرگزاری رویتر به نقل از برخی دیپلماتها اعلام کرد: ممکن است کشورهای عرب حاشیه جنوبی خلیجفارس به عراق فشار آورند که به حملات هوایی علیه جزیره خارک پایان دهد، اما آنها تردید دارند که صدام حسین به این خواسته آنها عمل کند.[۲۴]
منابع و مآخذ روزشمار 1363/02/28
- ↑ سند شماره 250282 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه ناحیه کردستان، 27/3/1363، ص19.
- ↑ سند شماره 161989 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از روابط‌عمومی فرماندهی کل سپاه پاسداران، 20/3/1363، ص3.
- ↑ سند شماره 161989 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از روابط‌عمومی فرماندهی کل سپاه پاسداران، 20/3/1363، ص3.
- ↑ همان.
- ↑ سند شماره 345947 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از استانداری کردستان، 5/3/1363، ص2؛ و - سند شماره 381712 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه شهید شهرام‌فر مستقر در دیواندره به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 1/3/1363، ص2.
- ↑ سند شماره 307176 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان (رکن2) به استاندار کردستان، 5/3/1363، صص 1 و 2.
- ↑ سند شماره 392610 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی ناحیه سپاه کردستان به فرماندهی منطقه11، 30/2/1363؛ و - روزنامه جمهوری اسلامی، 3/3/1363، ص2.
- ↑ سند شماره 406453 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از استانداری آذربایجان‌غربی به سپاه پاسداران (اطلاعات)، 7/3/1363.
- ↑ سند شماره 250282 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه ناحیه کردستان، 27/3/1363، ص19.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 61، 30/2/1363، صص 23 و 24، منامه - آسوشیتدپرس، 29/2/1363.
- ↑ سند شماره 152300 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نوح نبی(ع) به ستاد مرکزی یگان دریایی (طرح و عملیات)، 29/2/1363.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 60، 29/2/1363، ص1، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/2/1363.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 61، 30/2/1363، ص 2، بغداد - خبرگزاری آلمان‌غربی، 29/2/1363.
- ↑ اکبر هاشمی رفسنجانی، به سوی سرنوشت (کارنامه و خاطرات سال 1363)، به اهتمام محسن هاشمی، تهران: نشر معارف انقلاب، چاپ پنجم 1386، ص85.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 29/2/1363، ص14.
- ↑ سند شماره 443576 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مسئول دفتر عراق به فرماندهی کل سپاه،30/2/1363، ص1.
- ↑ سند شماره 183324 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه عملیاتی غرب (رکن2) به ناحیه ژاندارمری باختران (رکن2)، 28/2/1363.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 29/2/1363، ص9.
- ↑ سند شماره 250282 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه ناحیه کردستان، 27/3/1363، ص19.
- ↑ همان، ص54، واشنگتن - خبرگزاری کویت، 29/2/1363.
- ↑ همان، صص 15 و 16، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 29/2/1363.
- ↑ همان، ص66، رادیو بغداد، 29/2/1363.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 62، 31/2/1363، صص 59 و 60، رادیو کویت، 30/2/1363.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 59، 28/2/1363، صص 21 و 22، ریاض - خبرگزاری رویتر، 27/2/1363.