1363.04.26

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1363
1363.04.26
نام‌های دیگر بیست و شش تیر
تاریخ شمسی 1363.04.26
تاریخ میلادی 17 ژوئیه 1984
تاریخ قمری 17 شوال 1404






گزارش- 1

1. امروز فرماندهان و مسئولان قرارگاه کربلا* در جلسهای طرح مانور، سازمان رزم و مأموریت ردههای ستادی و یگانی این قرارگاه در عملیات جنوب جزیره مینو را بررسی و تعیین کردند. در این جلسه احمد غلامپور فرمانده سپاهی قرارگاه کربلا، در تشریح مأموریت جدید این قرارگاه در منطقه جنوب جزیره مینو گفت: ابتدا قرارگاه ظفر سرپل ب و قرارگاه نجف سرپل الف را تصرف و تأمین میکنند و پس از اطمینان از موفقیت قرارگاههای ظفر و نجف، قرارگاه کربلا بهسمت اهداف خود حرکت خواهد کرد.[۱] وی در ادامه افزود: قرارگاه کربلا با استفاده از ٥ قرارگاه فرعی مأموریت اجرای عملیات در محدوده شلحه حاج حسین تا منطقه خزعلآباد را برعهده دارد و در این عملیات ٣ نیم پل خیبری و یک پل پی.ام.پی عقبه ما را تأمین میکند. قرارگاه کربلا با بهرهگیری از قرارگاه تاکتیکی کربلای٢ به سرپل ج** تک کرده و در مرحله دوم همزمان با توسعه سرپل ج بههمت قرارگاه تاکتیکی کربلای١، قرارگاه نجف از سرپل ب عبور و خط جدید را تأمین میکند. در مرحله سوم، قرارگاه تاکتیکی کربلای٤ با عبور از خط جدید تک کرده و خط استقامت را تأمین میکند. غلامپور در تکمیل توضیحات مربوط به مراحل عملیات قرارگاه کربلا گفت: قرارگاه کربلا با بهرهگیری از ١٥٠ نیروی آموزشدیده خود حمله را آغاز میکند و پس از پاکسازی ١٥٠ متر از ساحل دور (غرب اروندرود) به طرفین خویش توسعه یافته و به پاکسازی میپردازد. نیروها با استفاده از ١١٠ قایق و در مرحله اول عملیات به ساحل دور اعزام میشوند، قایقهای مزبور با هر موج ٢ گردان نیرو را جابهجا میکنند. در مرحله اول، چنانچه قرارگاه کربلای٢ توانایی گرفتن سرپل ج را نداشته باشد با عبور از سرپل ب خود را بهسمت سرپل ج توسعه میدهد. در ساحل نزدیک، (شرق اروندرود) قرارگاه کربلا با استقرار پی.ام.پی و توپهای ٢٣ و ٥٧ میلیمتری و تفنگ ١٠٦ بر روی مواضع دشمن آتش تهیه میریزد. محدوده عملیاتی قرارگاه کربلا از قطع عرضی کیلومتر٦ میباشد و عرض سرپل در نظر گرفتهشده برای قرارگاه کربلا ٢ کیلومتر است و مابقی را قرارگاه کربلا با توسعه خویش باید گسترش دهد.[۲] گفتنی است باوجود ابلاغیه قرارگاه خاتم در تاریخ ٢٤/٤/١٣٦٣ و تصویب دو سرپل برای اجرای عملیات، مانور قرارگاه کربلا همچنان بر مبنای طرح قدیم که مشتمل بر سه سرپل بوده، طراحی شده است. فرمانده قرارگاه کربلا پس از تبیین طرح مانور این قرارگاه، سازمان رزم قرارگاه کربلا در عملیات جنوب جزیره مینو را چنین تشریح کرد: o از سپاه: ١. لشکر١٤ امام حسین(ع) ٢. لشکر٣١ عاشورا ٣. لشکر١٧ علیبنابیطالب(ع) ٤. لشکر٢٥ کربلا ٥. تیپ٧٢ زرهی محرم ٦. تیپ١٨ الغدیر ٧. تیپ٣٢ انصارالحسین ٨. تیپ٢٨ زرهی صفر o از ارتش: ١. لشکر٢١ حمزه منهای تیپ٤ ٢. لشکر٢٨ کردستان ٣. لشکر٩٢ زرهی خوزستان ٤. لشکر٨١ زرهی باختران وی در ادامه ضمن اشاره به قرارگاههای تاکتیکی پنجگانه کربلا، استعداد هریک از آنها را اینگونه عنوان کرد: قراگاه کربلای١: لشکر١٤ امام حسین(ع)، لشکر٢١ حمزه منهای تیپ٤، تیپ٢٨ زرهی صفر قرارگاه کربلای٢: لشکر٣١ عاشورا، لشکر٢٨ کردستان، تیپ٧٢ زرهی محرم قرارگاه کربلای٣: لشکر٩٢ زرهی خوزستان، تیپ١٨ الغدیر، تیپ٣٢ انصارالحسین قرارگاه کربلای٤: لشکر١٧علیبنابیطالب(ع) و لشکر٨١ زرهی باختران قرارگاه کربلای٥: لشکر٢٥ کربلا (دراحتیاط)[۳] راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ درباره نشست امروز فرماندهان قرارگاه کربلا آورده است: «این احساس که عملیات آینده به بنبست کلی برسد بهشدت احساس میشد و درضمن، فرماندهان لشکرهای سپاه نسبت به طرح ابهام و تردید داشتند و از شکست این عملیات واهمه بسیار دارند؛ یکی از علل واهمهداشتن [احتمال] شهادت بسیاری از رزمندگان محسوب میشود.» وی در ادامه افزوده است: «آیا این عملیات به صلح منتهی میگردد؟»[۴]

گزارش- 2

2. تجاوز یک جنگنده عراقی به حریم هوایی بانه، ادعای عراق مبنیبر سرنگونی یک هواپیمای جنگی ایران در منطقه جنوب، تلاش ناکام یک واحد گشتی دشمن برای نفوذ به مواضع نیروهای خودی در طلائیه و تبادل آتش در منطقه عملیاتی آبادان، ازجمله اخبار مربوط به جبههها در روز جاری میباشد. ساعت ٢١ امشب، یک فروند جنگنده عراقی در آسمان بانه ظاهر شد که با واکنش پدافند هوایی بدون هیچ اقدامی بهناچار منطقه را ترک کرد.[۵] از سوی دیگر، رادیو بغداد در ساعت ١٤:٣٠ امروز، به نقل از یک سخنگوی نظامی عراق مدعی شد: ساعت ١٢:٢٥، امروز یک فروند هواپیمای جنگی ایران قصد ورود به حریم هوایی منطقه عملیاتی شرق بصره را داشت که با آتش پدافند هوایی عراق، در داخل خاک ایران سرنگون شد.[۶] اطلاعیه نظامی ارتش عراق نیز با تکرار این مطلب، ادعا کرد جنگنده ایرانی درحال سوختن روبهروی نیروهای عراقی در منطقه مذکور مشاهده شده است.[۷] درعینحال، براساس اطلاعیه نظامی شماره ١٧٩٣ ستاد مشترک ارتش، ساعت ٢٣:٤٠ امشب، «یک واحد گشتی دشمن در منطقه مقابل طلائیه که با قایق عمل می‏کردند و از پشتیبانی آتش توپخانه و خمپاره‏انداز برخوردار بودند قصد پیشروی و نزدیکشدن به خطوط دفاعی یگان‏های [خودی] را داشتند که ضمن شناساییشدن و اجرای آتش بهموقع بر روی آنان، گشتی‏های دشمن به عقب رانده شدند.»[۸] علاوهبراین امروز نیز تبادل آتش بین نیروهای خودی و دشمن در منطقه عملیاتی آبادان ادامه داشت و درنتیجه آن ١٦ نفر از رزمندگان ایران مجروح شدند.[۹]

گزارش- 3

3. ارتش عراق امروز نیز مناطق مسکونی مرزی ایران را آماج حملات خود قرار داد و تلفاتی را به افراد بومی و غیرنظامی وارد آورد. روستای باستام بیک[۱۰] از توابع شهرستان پیرانشهر، هدف گلولههای خمپاره ارتش عراق قرار گرفت و ٣ نفر از اهالی این روستا به شهادت رسیدند.[۱۱] همچنین در ادامه گلوله‏باران مناطق مسکونی آبادان یک غیرنظامی مجروح شد[۱۲] و ١٤ ساختمان اعم از خانه، مغازه، ساختمان دولتی[۱۳] و یک مدرسه[۱۴] خسارت دید.

گزارش- 4

4. در جریان درگیری نیروهای خودی و عناصر گروه‏های مسلح غیرقانونی در مناطق بحرانی استان‏های آذربایجانغربی و کردستان، تلفات و خساراتی به دو طرف وارد آمد. درهمینحال، تعدادی از هواداران کومه‏له در حومه سنندج، دستگیر شدند. افراد ضدانقلاب در محور کاولان به کانیسفید، با اجرای کمین گسترده قصد داشتند به یک ستون از نیروهای سپاه که از مهاباد عازم سردشت بود، حمله کنند. نیروهای تأمین پایگاه‏های ژاندارمری کانیسفید و کاولان بهدنبال آگاهی از این اقدام، با عوامل ضدانقلاب درگیر شدند. متعاقباً با اعزام دسته‏های ضربت پایگاه‏های ژاندارمری کلهگاوی، گنه‏دار و سونباس، درگیری شدت یافت. ستون سپاه بهعلت مقدور نبودن حرکت، به مهاباد بازگشت و با ورود بالگردهای خودی و اجرای آتش مؤثر تلفات سنگینی به عوامل ضدانقلاب وارد شد و درگیری در ساعت ٢٠:٤٠ به پایان رسید.[۱۵] در این حادثه حدود ٣٠ نفر از عناصر ضدانقلاب کشته یا زخمی شدند و از نیروهای ژاندارمری نیز ٤ نفر شهید، ١٠ نفر زخمی و ٤ نفر دیگر اسیر شدند. علاوهبراین تعدادی از تجهیزات و خودروهای نیروهای خودی نیز آسیب دید.[۱۶] در اقدام دیگری عناصر مسلح غیرقانونی در اطراف تکاب در مسیر حرکت یک ماشین شخصی و کمپرسی جهاد سازندگی کمین کرده، یک نفر را شهید و ٤ نفر دیگر را مجروح کردند.[۱۷] در حمله افراد مسلح ضدانقلاب به پایگاه سبیان اشنویه نیز یک سرباز شهید شد و ٢ نفر زخمی شدند.[۱۸] امروز همچنین نیروهای خودی با عوامل ضدانقلاب در یکی از روستاهای اطراف مریوان درگیر شدند که در جریان آن، از نیروهای خودی یک نفر و از افراد ضدانقلاب ٣ نفر مجروح شدند.[۱۹] در درگیری گروه ضربت شهید قمری پایگاه مریوان با افراد مسلح غیرقانونی در اطراف پیرخضران (بخش رزاب شهرستان سنندج) نیز یکی از افراد خودی زخمی شد.[۲۰] علاوهبر اقدامات مذکور عوامل گروه‏های مسلح ضدانقلاب به منزل یکی از توابین این گرو‏ه‏ها در مهاباد حمله کردند. با دخالت نیروهای سپاه مهاجمان مجبور به فرار شدند. در این درگیری یک نفر از نیروهای خودی مجروح شد.[۲۱] در حادثه دیگری در روز جاری، ماشین حمل غذای نیروهای جندالله در روستای بیله مریوان با مین برخورد کرد و راننده آن زخمی شد.[۲۲] بامداد امروز، نیروهای کمین پایگاه گنه‏بو (سنندج) با مهاجمان درگیر شدند. در این درگیری که پس از یک ساعت و نیم بدون تلفات نیروهای خودی خاتمه یافت، یک غیرنظامی براثر شدت جراحات فوت کرد.[۲۳] درهمینحال، در پاک‏سا‏زی روستای قالوه از توابع بوکان، یکی از افراد ضدانقلاب کشته و یک نفر نیز دستگیر شد.[۲۴] نیروهای سپاه همچنین با استفاده از اطلاعات بهدستآمده از دستگیرشدگان سازمان کومه‏له، امروز با اجرای یک عملیات در روستاهای کرجو و نوره (حومه سنندج)، ٢١ تن از هواداران این سازمان را دستگیر کردند.[۲۵] در رودسر نیز امروز با تلاش سپاه پاسداران یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) دستگیر شد.[۲۶]

گزارش- 5

5. امروز ١٣ نفر از افراد وابسته به حزب دمکرات و سازمان کو‏مه‏له در مناطق غرب و شمال‏غرب کشور تسلیم نیروهای خودی شدند. در سردشت، ٤ نفر از افراد حزب دمکرات امروز خود را تسلیم نیروهای سپاه کردند.[۲۷] همچنین ٤ نفر از اعضای کومه‏له در مریوان تسلیم نیروهای خودی شدند.[۲۸] درهمینحال، قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) در گزارشی از تسلیمشدن ٣ نفر از عناصر حزب دمکرات خبر داد.[۲۹] یکی از چتههای حزب دمکرات نیز با یک قبضه تفنگ کلاشینکف، خود را به نیروهای پایگاه کامیاران معرفی کرد.[۳۰] همچنین یکی از اعضای این حزب که یک قبضه کلاشینکف، ٥ عدد خشاب و یک عدد نارنجک بههمراه داشت تسلیم سپاه سنندج شد.[۳۱]

گزارش- 6

6. ادامه کمک‏های تسلیحاتی قدرت‏های جهانی به عراق و تلاش آنان برای جلوگیری از دسترسی ایران به جنگ‏افزار، موضوعی است که امروز چند رسانه بین‏المللی به آن پرداختند. روزنامه امریکایی نیویورک تایمز در شماره امروز خود به نقل از منابع نظامی غربی گزارش داد: در چند ماه گذشته، شوروی تعداد بسیار زیادی ادوات جنگی ازجمله تانک، توپخانه و موشک در اختیار عراق قرار داده و این امر موجب شده است نیروهای عراقی ازنظر تجهیزاتی، بهطور چشمگیری بر ایران برتری یابند. همچنین شوروی بر همپیمانان خود بهویژه کره شمالی فشار زیادی وارد آورده تا فروش جنگ‏افزار را به ایران کاهش دهند. این روزنامه همچنین درمورد رفتار مشابه ابرقدرت غرب در قبال ایران نوشت: «امریکا نیز بهنوبهخود فعالیت برای جلوگیری از فروش اسلحه به ایران را آغاز کرده است. امریکا همپیمانان خود مانند کره جنوبی، ایتالیا، اسپانیا و پرتغال را تشویق کرده تا به ایران اسلحه نفروشند.» به نوشته نیویورک تایمز، هزینه جنگی عراق روزانه ٢ میلیون دلار است که ٦٠ درصد آن را عربستان، ٣٠ درصدش را کویت و بقیه آن را کشورهای کوچک‏تر خلیجفارس تأمین می‏کنند.[۳۲] روزنامه فرانسوی لوکوتیدین دوپاری نیز در شماره امروز خود راجع به ادامه تحویل سلاح از فرانسه به عراق نوشت: «عراق که باید حدود ٢٠ فروند میراژ اف١ از فرانسه تحویل گیرد، ظاهراً اخیراً از مقامات فرانسوی خواسته است که این میراژها را به‏گونه‏ای تغییر دهند که بتواند مجهز به موشک‏های اگزوسه بشوند. این ٢٠ فروند میراژ بخشی از ٦٠ میراژ سفارش[داده] شده طی سال‏های ١٩٧٥ و ١٩٧٩ ازسوی عراق می‏باشد.»[۳۳] همچنین امشب در میزگردی که به دعوت انجمن دوستی ایتالیا و عراق در رم با همکاری حزب سوسیالیست ایتالیا و با حضور مسئول روابط خارجی این حزب و چند تن از نمایندگان پارلمان ایتالیا برگزار شد، یکی از سخنرانان درخصوص نقش ایتالیا در جنگ ایران و عراق گفت: «از سه سال پیش تاکنون، ایتالیا از فروش سلاح به ایران خودداری نموده [است].»[۳۴] درهمینحال، روزنامه ژاپنی ماینیچی شیمبون درمورد پیامدهای کمک تسلیحاتی ابرقدرت‏ها به عراق نوشت: «کمک نظامی ابرقدرت‏ها به کشورهای خلیج [فارس] و عراق، توازن نظامی را به زیان ایران برهم زده است.»[۳۵]

گزارش- 7

7. درپی انتشار اخباری مبنیبر فروش دو فروند کشتی بیمارستانی ساخت انگلیس به ایران، امروز یک سخنگوی وزارت امور خارجه انگلیس اعلام کرد دولت این کشور در چارچوب یک قرارداد نظامی با ایران که مربوط به دوران قبل از انقلاب میباشد، قصد دارد این دو فروند کشتی را که برای نیروی دریایی ایران سفارش داده شده است، ترخیص کند. به گفته وی، این اقدام در هماهنگی کامل با سیاست عرضه تجهیزات صرفاً غیرمرگبار به ایران یا عراق است. خبرگزاری کویت با اعلام این خبر افزود: کشتی‏های مذکور تا قبل از پایان تابستان آماده تحویل به ایران نخواهند بود. براساس گزارش این خبرگزاری، مقامات ایرانی مایل به دراختیارگرفتن کشتی دیگری به نام خارک نیز هستند که در سال ١٩٨٠ تکمیل و هزینه آن نیز بهطور کامل پرداخت شده است. کشتی مذکور به یک تعمیرگاه انتقال یافته تا عملیات تعمیر و آمادهسازی آن برای سفر دریایی انجام بگیرد. همچنین برخی تجهیزات پیچیده الکترونیکی آن که در چهار سال گذشته از کار افتاده است نیز باید تعویض شود.[۳۶]

گزارش- 8

8. در آستانه تشکیل جلسه کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی در جده، مسئولان جمهوری اسلامی ایران باتوجهبه سابقه عملکرد ضدایرانی این کمیته تلاش‏های آن را بیثمر خوانده و خواستار محکومیت جنایات جنگی رژیم صدام ازسوی این کمیته شدند. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران درخصوص اخبار مربوط به تشکیل جلسه کمیته مذکور برای بررسی مسئله جنگ ایران و عراق گفت: «باتوجهبه عدم واکنش مناسب کمیته صلح کنفرانس اسلامی در قبال جنایات صدام ازجمله استفاده عراق از سلاح‏های شیمیایی که توسط افکارعمومی جهان و پاره‏ای از محافل و مجامع بین‏المللی محکوم شده و اصولاً تلاش‏های میانجیگرانه این کمیته که موجب تجری (گستاخی) صدام در اقدامات غیرانسانی و تجاوزکارانه‏ گردیده است و با درنظرگرفتن ماهیت بعضی از اعضای این کمیته که اقدامات و اظهارات یک‏جانبه آنان در جهت حمایت از تجاوزات رژیم عراق بوده، ما معتقدیم تحرک اخیر این کمیته مانند تلاش‏های قبلی آن نمی‏تواند مؤثر و نتیجه‏بخش باشد.»[۳۷] وی همچنین با اشاره به اینکه «رژیم صدام عامل تشنج و ناامنی در منطقه است»، هرگونه اقدام که موجب دفع این عامل از منطقه نشود را از دید جمهوری اسلامی ایران مردود خواند.[۳۸] درعینحال، چند ساعت قبل از عزیمت ژنرال ارشاد رئیسجمهور بنگلادش، به جده برای شرکت در اجلاس کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی، آخوندزاده سفیر ایران در بنگلادش، با وی دیدار و پیام ولایتی وزیر امور خارجه ایران را به او تسلیم کرد. آخوندزاده در این دیدار، با تشریح استفاده رژیم عراق از بمب‏های شیمیایی علیه ایران گفت: «ما از کشورهای اسلامی انتظار داریم دراینمورد حداقل از مجامع بین‏المللی و جوامع اروپایی عقب‏تر نباشند و ملت مسلمان ایران از کشور بنگلادش انتظار دارد وظایف خود را در قبال محکومیت عمل جنایتکارانه رژیم بغداد در استفاده از سلاح‏های شیمیایی فراموش نکند.» در این دیدار رئیسجمهور بنگلادش با تأیید دیدگاه جمهوری اسلامی ایران درباره بی‏نتیجه بودن جلسات این کمیته تاکنون، خاطرنشان کرد: «بنگلادش کلیه تلاش‏های خود را به کار می‏برد تا با همفکری و کمک سایر اعضای کمیته مزبور نتیجه‏ای برای حل مسئله جنگ حاصل شود.» ژنرال ارشاد همچنین از تصمیم بنگلادش برای برگزاری اجلاس کمیته رسیدگی به جنگ تحمیلی در داکا در آینده نزدیک خبر داد.[۳۹] از سوی دیگر، محمدعلی هادی نایبرئیس کمیسیون دفاع مجلس، امروز در گفتوگو با خبرنگار روزنامه اطلاعات، ضمن اشاره به عملکرد کمیته صلح کنفرانس اسلامی، گفت: «این کمیته نمی‏تواند هیچ قدمی در راه صلح بردارد. ... گردانندگان این کمیته مانند حبیب شطی و دیگران بهقدری بد عمل کرده‏اند که نتوانسته‏اند بههیچ‏وجه اعتماد جمهوری اسلامی ایران را در کمترین حد آن جلب کنند.» وی محکومساختن متجاوز و جنایات جنگی را اولین قدم در تلاش برای برقراری صلح خواند و با اشاره به موضع‏گیری‏های بعضی اعضای این کمیته به نفع متجاوز و بی‏تحرکی آن در محکومیت بمباران شهرها و استفاده عراق از بمب شیمیایی افزود: «در مسئله بمباران‏های شیمیایی و بازدید از جبهه‏ها جهت اثبات تخریب شهرها توسط عراق، سازمان ملل متحد اقدام به اعزام هیئتی نمود و تاحدی جواب مثبت به خواسته‏های جمهوری اسلامی ایران داد، ولی کمیته صلح قدمی حتی در حد بازدید برنداشت. بنابراین من تلاش این کمیته را بی‏فایده می‏بینم.»[۴۰]

گزارش- 9

9. رابرت مک فارلین مشاور امنیت ملی ریگان رئیسجمهور امریکا، امروز در سخنانی در اتاق بازرگانی و صنعت این کشور در واشنگتن با اشاره به تعهد امریکا به تضمین امنیت در منطقه خلیجفارس اظهار کرد: امریکا توانسته است از گسترش جنگ ایران و عراق در خلیجفارس جلوگیری کرده و خطر بروز اختلال در صدور نفت برای غرب را کاهش دهد. وی با تأکید بر اینکه طرفین متخاصم از مخاطرات و هزینه گسترش جنگ آگاه هستند، به آمادگی امریکا برای دفاع از منافعش اشاره کرد و افزود: «چنانچه شرایط بدتر شود، ما اوضاع را بررسی کرده و احتمالاً تصمیمات دیگری اتخاذ خواهیم کرد.» مشاور امنیت ملی ریگان، ضمن تصریح این مطلب که هیچ‏کدام از دو کشور ایران و عراق درصدد قطعکردن راه عبور نفت نیستند، گفت: «حتی اگر این دو کشور معتقد باشند که این اقدام در جهت منافع آنهاست، فکر نمی‏کنم که امکان آن را داشته باشند که برای یک مدت طولانی دست به اقدام بزنند.»[۴۱] همچنین به گزارش رادیو کویت، وی مدعی شد ایالات متحده توانسته است میزان ارسال اسلحه به منطقه خلیجفارس را کاهش دهد.[۴۲]

گزارش- 10

10. کاردار سفارت جمهوری اسلامی ایران در کویت، در مصاحبه‏ای با خبرگزاری جمهوری اسلامی ضمن اشاره به دیدار شب گذشته خود با وزیر امور خارجه کویت و تسلیم پیام کتبی وزیر امور خارجه ایران به وی، به تشریح موضوعات مطرحشده در این دیدار پرداخت؛ این درحالی است که برخی مطبوعات کویتی پیام اخیر علیاکبر ولایتی را در راستای تلاش ایران برای جلوگیری از گسترش جنگ برشمردند. به گفته محمد باقری کاردار سفارت ایران در کویت، وزیر امور خارجه ایران در این پیام، که درحقیقت حاوی پاسخ مثبت ایران به درخواست دبیرکل سازمان ملل متحد مبنیبر خودداری از بهکارگیری سلاحهای شیمیایی بود، به شیخ ‏الاحمد الجابر الصباح وزیر امور خارجه کویت، هشدار داده است که «امتناع رژیم عراق از پاسخدادن به درخواست دبیرکل سازمان ملل متحد چیزی جز تصمیم عراق بر ادامه استفاده از بمب‏های شیمیایی علیه ایران محسوب نمی‏شود.»[۴۳] باقری همچنین ضمن تکذیب خبر مندرج در مطبوعات امروز کویت مبنیبر اینکه نامه ولایتی متضمن تماس‏های اخیر فرستادگان ایران به کشورهای عربی بوده است، درباره مفاد گفتوگوهای خود با وزیر امور خارجه کویت گفت: «در ملاقات با وزیر خارجه کویت به مسئولین کویتی اطمینان دادم که جمهوری اسلامی ایران خواهان روابط حسن همجواری با همسایگان خود می‏باشد ... مشروط بر اینکه آنان دست از کمک و حمایت از صدام رو به زوال بردارند.» به گفته باقری در این دیدار، همچنین «اقدامات خصمانه مسئولین دولتی کویت علیه ایرانیان مقیم کویت و اخراج و ضربوشتم و توقیف اموال آنان ... [و] مسئله بالاگرفتن موج جوسازی مطبوعات کویت علیه جمهوری اسلامی ایران» نیز مطرح شد.[۴۴] گفتنی است بهدنبال دیدار شب گذشته کاردار سفارت ایران در کویت با وزیر امور خارجه این کشور،[۴۵] امروز دو روزنامه کویتی الانباء و السیاسه با اشاره به نامه ولایتی به شیخ الاحمد الصباح، از «آغاز مذاکرات ایران با کشورهای شورای همکاری خلیجفارس درزمینه عدم گسترش دامنه جنگ و تحولات جدید در جنگ ایران و عراق و همچنین اعزام نمایندگانی از ایران به برخی کشورهای عربی» بهعنوان مفاد نامه مزبور نام بردند.[۴۶] همچنین به گزارش رادیو بیبیسی، روزنامه‏‏های کویتی مدعی شده‏اند که ولایتی ضمن درخواست از وزیر امور خارجه کویت برای مذاکره با شورای همکاری خلیجفارس درمورد جلوگیری از گسترش جنگ، پیشنهاد کرده است که هیئت‏های ایرانی از چند کشور عربی دیدار کنند.[۴۷]

گزارش- 11

11. روزنامه فایننشال تایمز[۴۸] و خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از منابعی در کشورهای عربی منطقه خلیجفارس اعلام کردند اعضای شورای همکاری خلیجفارس برای بررسی پیشنهاد ایران مبنیبر جلوگیری از گسترش جنگ، تشکیل جلسه داده‏اند.[۴۹] روزنامه‏های امروز امارات متحده عربی نیز دراینزمینه مدعی شدند محمدحسین لواسانی معاون وزارت امور خارجه ایران، هفته گذشته، در دیدار از عربستان سعودی و قطر پیشنهاد کرد که یک نشست منطقه‏ای با شرکت تمامی اعضای شورای همکاری خلیجفارس در تهران برگزار شود. کشورهای عضو این شورا نیز ضمن استقبال از پیشنهاد مذکور، اعلام کرده‏اند که بهتر است این نشست در دمشق یا الجزیره برگزار شود.[۵۰] همچنین به گزارش رادیو مونت کارلو، وزیر بازرگانی و صنایع کویت نیز از سفر یک فرستاده ایرانی به عربستان و قطر و پیشنهاد وی به مسئولان آن دو کشور برای سفر هیئتی از شورای همکاری خلیجفارس به تهران و گفتوگو با مقامات ایرانی خبر داد. براساس این گزارش، کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس گرچه هنوز به پیشنهاد ایران پاسخ رسمی نداده‏اند، ولی از مذاکره با مقامات ایرانی در جایی به غیر از تهران استقبال می‏کنند.[۵۱] درهمینحال، به گزارش خبرگزاری قطر، روزنامه الرایه (چاپ قطر)، مدعی شده است شورای همکاری خلیجفارس به نیابت از کشورهای عرب منطقه خلیجفارس، کمیته حسننیت اسلامی، جنبش عدمتعهد و همچنین ایران و عراق، درحال انجام یک گفتوگوی محرمانه با هدف یافتن امکانات کافی برای خاتمهدادن به جنگ ایران و عراق است.[۵۲]

گزارش- 12

12. رؤسای پارلمان‏های کشورهای عربی ضمن ابراز نگرانی از ادامه جنگ نفتکش‏ها در خلیجفارس، خواستار خاتمه جنگ ایران و عراق شدند. اجلاس رؤسای پارلمان‏های کشورهای عربی که با شرکت اردن، الجزایر، امارات متحده عربی، تونس، جیبوتی، سودان، سوریه، سومالی، فلسطین، کویت، لبنان، مغرب، یمن جنوبی و یمن شمالی در دمشق برگزار شده بود،[۵۳] امشب با انتشار بیانیه‏ای به کار خود پایان داد. شرکتکنندگان در این اجلاس دو روزه در بیانیه پایانی خود، ضمن تأکید بر حق کشتیرانی آزاد در آب‏های بین‏المللی و راههای دریایی منطقه خلیجفارس برای نفتکش‏های همه کشورهای غیرمتخاصم،[۵۴] از گسترش جنگ ایران و عراق به منطقه خلیجفارس و بمباران نفتکش‏ها به‏ویژه نفتکش‏های کویتی و سعودی ابراز نگرانی کردند.[۵۵] رؤسای پارلمان‏های کشورهای عربی با اعلام حمایت از تلاش‏های بین‏المللی و منطقه‏ای بهمنظور حل مسالمت‏آمیز منازعه ایران و عراق، خواهان گنجانده‏شدن این موضوع در دستور کار هفتادودومین نشست بین‏المجالس بین‏المللی شدند.[۵۶]

گزارش- 13

13. نیروهای نظامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس در پاییز سال جاری یک مانور نظامی در عربستان برگزار خواهند کرد. معاون فرمانده عالی نیروهای مسلح امارات متحده عربی با اشاره به مانور شبه‏جزیره که سال گذشته در امارات برگزار شد،[۵۷] از اجرای مانور شبه‏جزیره٢ در ماه اکتبر (مهر و آبان) در عربستان و با حضور ارتش‏های شش کشور عضو شورای همکاری خلیجفارس (عربستان سعودی، بحرین، کویت، قطر، عمان و امارات متحده عربی) بهمنظور تقویت همبستگی اعضای این شورا و اتخاذ یک راهبرد دفاعی مشترک خبر داد.[۵۸] وی همچنین خواهان تشدید اقدامات بین‏المللی برای خاتمهدادن به جنگ ایران و عراق شد و این امر را بهترین راه برای جلوگیری از مداخله قدرتهای خارجی در منطقه برشمرد.[۵۹] به گزارش خبرگزاری امارات، شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان ولیعهد و معاون فرمانده عالی نیروهای مسلح امارات متحده عربی، در مصاحبه با روزنامه الشرق الاوسط با درخواست از کشورهای عربی برای حل اختلافات بین خود، از تداوم تلاش‏ها بهمنظور رفع اختلافات بین عراق و سوریه و نیز مراکش و الجزایر خبر داد.[۶۰]

گزارش- 14

14. اعضای مجلس خبرگان رهبری پس از تشکیل جلسه عصر امروز به ریاست آیت‏الله مشکینی،[۶۱] همراه با فقهای شورای نگهبان، اعضای شورایعالی قضایی و شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز تهران در ضیافت شام رئیسجمهور شرکت کردند. در ابتدای این مراسم که حجت‏الاسلام احمد خمینی نیز در آن حضور داشت، آیت‏الله خامنه‏ای رئیسجمهور، ضمن خوشامدگویی به حاضران، این‏گونه دیدارها را باتوجهبه شرایط کنونی کشور ضروری دانست. در ادامه، آیت‏الله مشکینی رئیس مجلس خبرگان، با اشاره به بیانات امام خمینی در سال گذشته راجع به نقش روحانیت در جامعه، ضمن تأکید بر لزوم خارجنشدن روحانیت از ویژگی‏های طلبگی، درمورد حفظ وحدت گفت: «روحانیون چون پیشتاز همه امور هستند باید در حفظ وحدت و انسجام در جامعه نیز کوشا باشند.» سپس حجت‏الاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی نایبرئیس مجلس خبرگان، در سخنانی درباره مسائل سیاسی روز و اوضاع سیاسی منطقه، به ماهیت انقلاب اسلامی و رودررویی آن با قدرت‏های جهانی اشاره و اظهار کرد: «انقلاب ما به استکبار شرق و غرب بهخاطر الحاد و تجاوز و غارت حقوق ملت‏های محروم حالت تهاجمی دارد. ما بهعنوان سخنگوی اسلام نمی‏توانیم حالت تهاجمی نسبت به آنان نداشته باشیم.» وی همچنین درمورد اهداف تحمیل جنگ به ایران و کاهش قیمت نفت افزود: «این جنگ خیلی حسابشده تنظیم شده بود و هدف آنها این بود که اگر نمی‏توانند ما را نابود کنند، حداقل ما را به خود مشغول نمایند. ولی خوشبختانه عکس تصور آنان حادث شد ... آنها فکر می‏کردند اگر نفت کشور ما را قطع نمایند، دیگر چیزی برای امرار معاش این ملت باقی نخواهد ماند، ولی از مدت‏ها پیش برنامه‏ریزی کرده بودیم که اگر بدین مرحله رسیدیم، جنگ واقعی خود را شروع کنیم و ضمن دعوت از همه مردم، خود نیز به جبهه‏ های جنگ روانه شویم.»[۶۲]

گزارش- 15

15. آیت‏الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان‏عالی کشور، امروز در جمع گروهی از اعضای بسیج شهرستان بهشهر و گروه‏های مقاومت پایگاه مقداد تهران، با اشاره به ارزش‏های خاص و خدمات چشمگیر بسیج به اسلام و انقلاب اسلامی، بر ضرورت وحدت برای تحقق اهداف این نهاد انقلابی تأکید کرد. رئیس دیوانعالی کشور درمورد پرهیز از هرگونه اختلاف در ارگان‏های مردمی بهویژه بسیج گفت: «امروز اقدام به هر عملی و ابراز هر سخنی که احتمال بروز کوچکترین اختلاف در نیروهای منسجم کشور را در بر داشته باشد، خیانت به اسلام و قرآن است.»[۶۳] وی ضمن یادآوری حضور فعال نیروهای بسیج و دیگر رزمندگان در جبهه‏ها برای حراست از مرزهای عقیده و کیان اسلام، با تأکید بر لزوم حفظ وحدت در کشور افزود: «تمامی اقشار ملت باید توجه داشته باشند در پشت جبهه حرکتی انجام نشود که در عزم راسخ آنان خللی ایجاد شود که این گناهی بزرگ و نابخشودنی است.»[۶۴]

گزارش- 16

16. روزنامه‏های فرانسه امروز، ضمن بازتاب مصاحبه رئیس مجلس شورای اسلامی با یکی از آژانس‏های خبری فرانسه که دیروز در روزنامه‏های جمهوری اسلامی و اطلاعات منتشر شد، به تفسیر دیدگاههای وی درزمینه رابطه ایران و فرانسه پرداختند. روزنامه فرانسوی لیبراسیون با اشاره به این مصاحبه و دعوت عربستان از حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی، سخنان وی را بهمنزله «گام‏های تازه و کوچکی در جهت گشایش روابط این کشور با فرانسه و کشورهای منطقه خلیجفارس» ارزیابی کرد. این روزنامه با برشمردن شروط ایران برای ازسرگیری روابط حسنه با فرانسه ازجمله قطع حمایت این کشور از مخالفان ایرانی مقیم فرانسه و بازپرداخت دارایی‏های ایران در فرانسه که به بیش از یک میلیارد دلار می‏رسد، مدعی شد ایران در تلاش برای شکستن انزوای کنونی‏اش «گامی به طرف دولت فرانسه برمی‏دارد.» لیبراسیون همچنین نوشت: چند روز پیش، یک فرستاده عالیرتبه ایرانی به نام آقای طباطبایی در پاریس با مقامات فرانسوی دیدار کرده است. علاوهبراین، روزنامه لوکوتیدین دوپاری نیز بخشی از مصاحبه رئیس مجلس شورای اسلامی را بدون تفسیر در شماره امروز خود منتشر کرده است.[۶۵]

گزارش- 17

17. در سالگرد کودتای ١٧ ژوئیه حزب بعث در عراق، اسرای ایرانی در اردوگاه الرمادی، اقدام رژیم عراق برای بهره‏برداری تبلیغاتی از آنان را خنثی کردند. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس از بغداد، درحالیکه رژیم عراق با هدف بهره‏برداری تبلیغاتی، گروهی از خبرنگاران خارجی را برای سفر به عراق و بازدید از اردوگاه‏های اسرای ایرانی دعوت کرده بود؛ اظهارات خبرنگارانی که از اردوگاه الرمادی واقع در شمال‏غربی بغداد بازدید کردند، حاکیاست: اسرای ایرانی «با فریادهای اللهاکبر، بهعنوان اعتراض به برنامه‏های تدارک دیدهشده توسط رژیم صدام با پرتاب کفش بهسوی بازدیدکنندگان» ضمن ابراز مخالفت با استفاده تبلیغاتی از خود، به فیلمبرداران خارجی اجازه تهیه فیلم ندادند. براساس این گزارش، اسرای ایرانی پس از ١٠ دقیقه تظاهرات، از مصاحبه با خبرنگاران خودداری کرده و به سلول‏های خود بازگشتند. به گفته یکی از روزنامهنگاران خارجی، علیرضا همتی نماینده اسرا، به خبرنگاران گفته است: «ازجمله دلایل اعتراض برادران من حضور پنج زن همراه خبرنگاران بود که مطابق موازین انسانی لباس نپوشیده بودند.»[۶۶] همچنین خبرنگار روزنامه واشنگتن پست که اخیراً از اردوگاه الرمادی بازدید کرده است، گزارش داد یک نوجوان اسیر رزمنده ایرانی در پاسخ به این سؤال که «آیا تنها با انگیزه و شور مذهبی داوطلب شده‏اند و یا اینکه به زور به جبهه ‏ها آورده شده‏ بودند؟» گفت: «این جنگی برای آزادسازی بغداد و سپس حرکت بهسوی بیت‏المقدس برای آزادسازی آن مکان است.»[۶۷]

________________________________________

  • از سپاه احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا، مرتضی قربانی معاون قرارگاه کربلا، احمد صیافزاده مسئول طرح و عملیات قرارگاه کربلا، علی محرابی مسئول اطلاعات عملیات قرارگاه کربلا و از ارتش سرهنگ حسنی سعدی فرمانده قرارگاه کربلا، سرهنگ لطفی معاون قرارگاه کربلا، سرهنگ معینوزیری مسئول رکن٣ قرارگاه کربلا و سرهنگ ولیپور در این جلسه شرکت داشتند.
    • سرپل ج، همان سرپل پ است که در مذاکرات فرماندهان مطرح شده بود.

رابرت مک فارلین مشاور امنیت ملی رئیسجمهور امریکا



منابع و مآخذ روزشمار 1363/04/26

  1. سند شماره ١٧٢/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات والفجر٨ انجام‌نشده، گزارش راوی قرارگاه خاتم‏الانبیا(ص)، محمد درودیان، ١٣٦٢، ص٦٥.
  2. همان، صص ٦٦ و ٦٧؛ و - سند شماره ٣٨٨/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه کربلا در عملیات انجام‌نشده بعد از خیبر، محمد درودیان، ٢٢/٤/١٣٦٣ تا ٢/٥/١٣٦٣، صص ٤٤ - ٣٤.
  3. سند شماره ١٧٢/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص ٦٧ - ٦٥.
  4. سند شماره ٣٨٨/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص ٥٥ و ٥٦.
  5. سند شماره ٣٠٢٤٣٨ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از رکن٣ ناحیه ژاندارمری کردستان به استانداری کردستان، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  6. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص١، رادیو بغداد، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  7. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢٠، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص١، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  8. روزنامه جمهوری اسلامی، ٣٠/٤/١٣٦٣، ص٢.
  9. سند شماره ٢٩٩٩١٦ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: تلفن‌گرام فرمانداری آبادان به استانداری خوزستان، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  10. سند شماره ٣٨٢٨١٦ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه پیرانشهر به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  11. سند شماره ٨٠٣٩١ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به فرماندهی کل سپاه، ٢٩/٤/١٣٦٣.
  12. سند شماره ٢٩٥٧٠٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری آبادان به اداره کل امور سیاسی و انتظامی استانداری خوزستان، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  13. سند شماره ٢٩٩٩٢٩ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی خوزستان به استانداری خوزستان، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  14. روزنامه جمهوری اسلامی، ٢٨/٤/١٣٦٣، ص٢.
  15. سند شماره ٣٨٣٠٤٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از رکن٣ قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران به رکن٣ مرکز فرماندهی ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران، ٢٧/٤/١٣٦٣، صص ١ و ٢.
  16. سند شماره ٣٨٣٠٤٢ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران به رکن٣ مرکز فرماندهی ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران، ٢٨/٤/١٣٦٣، صص ٣ - ١.
  17. سند شماره ٣٨٢٩٣٧ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه تکاب به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  18. سند شماره ٣٨٢٩٣٦ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه اشنویه به اطلاعات ستاد منطقه١١ سپاه، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  19. سند شماره ٣٨٢٩٢٧ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه ناحیه کردستان به فرماندهی منطقه١١ سپاه، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص١.
  20. همان.
  21. سند شماره ٣٨٢٨٣١ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی پایگاه مهاباد به ستاد منطقه١١ سپاه، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  22. سند شماره ٣٨٢٩٢٧ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص١.
  23. سند شماره ٣٠٢٤٣٩ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از رکن٣ ناحیه ژاندارمری کردستان به استانداری کردستان، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  24. سند شماره ٨٠٣٩٧ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شهربانی به دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‏وزیری، ٢٩/٤/١٣٦٣.
  25. سند شماره ٣٨٢٧٧٥ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات ستاد ناحیه کردستان به اطلاعات ستاد ناحیه منطقه١١ سپاه، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  26. سند شماره ٢٤٣٥٩ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش هفتگی اطلاعاتی ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شماره ١٠٥، ٤/٥/١٣٦٣، ص٧.
  27. سند شماره ٣٨٢٨١٥ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه سردشت به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  28. قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، بولتن نوبه‏ای اطلاعاتی، ١٣/٥/١٣٦٣، ص١٧.
  29. روزنامه جمهوری اسلامی، ٢٨/٤/١٣٦٣، ص٢.
  30. سند شماره ٣٨٢٩٤٩ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه ناحیه کردستان به فرماندهی منطقه١١ سپاه، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  31. سند شماره ٣٨٢٩٢٧ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٢.
  32. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢١، ٢٨/٤/١٣٦٣، صص ٦ و ٧، واشنگتن - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  33. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢٠، ٢٧/٤/١٣٦٣، صص ٢١ و ٢٢، پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  34. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢١، ٢٨/٤/١٣٦٣، صص ٢٠ و ٢١، رم - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  35. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢٠، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص٢٩، توکیو - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  36. همان، صص ٣٢ و ٣٣، لندن - خبرگزاری کویت، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  37. روزنامه کیهان، ٢٦/٤/١٣٦٣، ص٢.
  38. روزنامه جمهوری اسلامی، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص٢.
  39. روزنامه کیهان، ٢٨/٤/١٣٦٣، ص٢.
  40. روزنامه اطلاعات، ٢٦/٤/١٣٦٣، ص٣.
  41. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢١، ٢٨/٤/١٣٦٣، ص٨، واشنگتن - خبرگزاری فرانسه، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  42. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، ٢٨/٤/١٣٦٣، ص١٣، رادیو کویت، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  43. روزنامه اطلاعات، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص٤.
  44. روزنامه جمهوری اسلامی، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص٢.
  45. روزنامه کیهان، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص٣.
  46. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، ٢٧/٤/١٣٦٣، صص ١٣ و ١٤، رادیو نداء‏الاسلام (عربی)، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  47. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢٠، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص٤٢، رادیو بی‌بی‌سی، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  48. همان، ص٥، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  49. روزنامه جمهوری اسلامی، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص٣.
  50. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢٠، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص٣١، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  51. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢١، ٢٨/٤/١٣٦٣، ص٣٥، رادیو مونت کارلو، ٢٦//٤/١٣٦٣.
  52. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢٠، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص١٠، دوحه - خبرگزاری قطر، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  53. سند شماره ٢١٢٠٢٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: نشریه گزارش مستقیم، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، شماره ٦٩/٢، ٣١/٤/١٣٦٣، ص٦.
  54. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢١، ٢٨/٤/١٣٦٣، ص٨، دمشق - خبرگزاری فرانسه، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  55. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، ٢٨/٤/١٣٦٣، صص ١٠ و ١١، رادیو اسرائیل، ٢٧/٤/١٣٦٣.
  56. سند شماره ٢١٢٠٢٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٦.
  57. روزنامه جمهوری اسلامی، ٢٨/٤/١٣٦٣، ص٣.
  58. روزنامه اطلاعات، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص١٦.
  59. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢٠، ٢٧/٤/١٣٦٣، صص ١٥ و ١٦، ابوظبی - خبرگزاری امارات، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  60. همان.
  61. روزنامه جمهوری اسلامی، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص١٢.
  62. روزنامه جمهوری اسلامی، ٢٨/٤/١٣٦٣، ص١٢.
  63. روزنامه جمهوری اسلامی، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص١٢.
  64. روزنامه اطلاعات، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص٤.
  65. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢٠، ٢٧/٤/١٣٦٣، صص ٢٣ و ٢٤، پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ٢٦/٤/١٣٦٣.
  66. روزنامه اطلاعات، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص٢.
  67. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٢٠، ٢٧/٤/١٣٦٣، ص٢٨، واشنگتن - خبرگزاری کویت، ٢٦/٤/١٣٦٣.