1364.10.08

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1364
1364.10.08
نام‌های دیگر هشت دی
تاریخ شمسی 1364.10.08
تاریخ میلادی 29 دسامبر 1985
تاریخ قمری 16 ربیع‌الثانی 1406



گزارش -288

در اولین جلسه امروز قرارگاه مركزی سپاه پاسداران (قرارگاه خاتم‌الانبیای سپاه) میزان آمادگی لشكر41 ثارالله(ع) و طرح مانور این لشكر برای عملیات در منطقه فاو و كمبودها و نیازهای آن بررسی شد. این جلسه با حضور فرمانده كل سپاه، مسئولان نیروی زمینی سپاه، مسئولان قرارگاه نوح(ع) و مسئولان لشكر41 ثارالله(ع) در مقر این لشكر تشكیل شد.* راوی مركز مطالعات و تحقیقات جنگ در جمع‌بندی كوتاهی از گزارش فرمانده لشكر41 در این جلسه به نقل از وی نوشته است: «حداقل ما تا 15 بهمن در منطقه‌ كار مهندسی داریم. ما برای سرعت كار مهندسی راننده‌ها را دوشیفته كرده‌ایم. نقل‌وانتقالات را هنوز شروع نكرده‌ایم و درحال آماده‌ كردن جا برای قایق‌ها و مهمات هستیم. ما چند مرحله آموزش برگزار كرده‌ایم: 15 روز عمومی، 10 روز شناسایی، 15 روز مانور، 3 روز حركت در گِل، حركت با قایق، پرش از قایق و... . برای توجیه عملیات و طرح مانور با فرماندهان گردان‌ها شش جلسه بحث كرده‌ایم. برای شكستن خط 4 گردان وارد عمل می‌كنیم. یك محور از جاده قشله و یك محور از جاده نهر علی‌شیر پیش‌بینی كرده‌ایم. ما از منطقه دشمن شناخت كامل نداریم.»[۱] قاسم سلیمانی درباره اقدامات انجام‌شده برای طراحی مانور لشكر41 گفت در خط حد خودمان از سه نهر به‌عنوان محورهای شناسایی استفاده كرده‌ایم. در دو محور نیروهای شناسایی از همه موانع عبور كردند و تا سه متری و پنج متری خط دشمن رسیدند و از آنجا خط دشمن را بررسی و شناسایی كردند. در بررسی‌ها به این نتیجه رسیده‌ایم كه نیروهای غواص خط‌شكن می‌توانند در فاصله 40 متری خط دشمن، یعنی پشت اولین موانع، آرایش بگیرند و هجوم خود را از آنجا شروع كنند. وی افزود كه مانور عملیات ما براساس دو فرضیه مختلف طراحی شده است: غافلگیری دشمن، هشیاری دشمن. فرمانده لشكر41 ثارالله(ع) گفت غواصان خط‌شكن از سه محور حركت می‌كنند، از هر نهر 50 غواص و درمجموع 150 نفر. وی توجه به چند نكته را درمورد عملیات غواصان ضروری خواند: 1. نوع سلاحی كه غواص باید همراه خود ببرد. 2. نقطه رهایی غواصان. 3. نوع حرکت غواصان، ستونی یا ... . 4. ضرورت هماهنگی قبل از شروع عملیات، چون امكان هماهنگی و توقف و انتظار در ساحل دشمن وجود ندارد. 5. چگونگی آرایش غواصان در ساحل دشمن. وی افزود تاكنون بحث بسیاری درمورد شكستن خط اول دشمن و پاك‌سازی آن كرده‌ایم. روز گذشته هم فرماندهان گردان‌های خط‌شكن از روی دكل دیدبانی به‌طور كامل به منطقه و محورهای عملیات توجیه شده‌اند. وی افزود بعد از غواصان 3 گردان خط‌شكن وارد عمل می‌شوند كه نیروهای یكی از این 3 گردان سوار بر قایق‌ها آماده حركت و منتظر دستور حركت هستند. در ادامه، فرمانده یكی از گردان‌های خط‌شكن لشكر41، منطقه عملیاتی فاو را باتوجه‌به وضعیت زمین و شرایط آن، منطقه مناسبی برای عملیات خواند و گفت برای موفقیت، سرعت عمل و سازماندهی قوی ضروری است. وی نیروهای اعزامی به این لشكر را نیروهایی باكیفیت اعلام كرد و گفت 50 درصد آنان در عملیات‌های قبلی شركت داشته‌اند. فرمانده كل سپاه در ادامه جلسه توجه فرماندهان و مسئولان لشكر41 را برای برنامه‌ریزی به چند نكته ضروری خواند: 1. تدبیر برای زمان سازماندهی نیروهای تك‌ور در جلو خط دشمن. 2. تدبیر برای وضعیت احتمالی که نیروهای خط‌شكن معبر خود را پیدا نكنند. 3. تدبیر برای وضعیتی كه برخلاف پیش‌بینی قبلی، هنگام باز كردن معابر، ایجاد انفجار میسّر نشود. 4. تدبیر برای وضعیتی احتمالی كه غواصان ناچار به توقف شوند و پیشروی آنان میسّر نباشد. محسن رضایی همچنین علاوه بر سرعت، بر دقت در انجام دادن مأموریت‌ها تأكید كرد. در ادامه جلسه رحیم صفوی آمادگی لشكر41 ثارالله(ع) را برای پیشروی در عمق و درگیری با نیروهای دشمن در نخلستان‌های غرب اروندرود، بعد از شكسته‌ شدن خط ضروری خواند. محسن رضایی نیز بر لزوم تمرین و مانور در مناطق مشابه منطقه عملیاتی به‌خصوص برای گردان‌های تك‌ور، پدافندكننده و ادوات تأكید كرد. در این جلسه فرمانده لشكر41 ثارالله(ع) با اشاره به احتمال اینكه غافلگیری دشمن میسّر نشود، گفت در این وضعیت باید برای استفاده از انواع آتش‌ها برنامه‌ریزی‌ دقیقی بشود. وی تانك را وسیله مناسبی برای چنین موقعیتی ذكر كرد و تقاضای واگذاری تعدادی تانك به این لشكر كرد. فرمانده قرارگاه نوح(ع) دراین‌باره گفت كه در مقابل خط حد یگان‌های قرارگاه نوح(ع)، دشمن حدود 300 سنگر دارد كه برای انهدام هر 10 سنگر یك تانك می‌تواند بدون تغییر موضع اجرای آتش كند. لذا قرار شده است برای این منظور یك گردان تانك به قرارگاه نوح(ع) واگذار شود. فرمانده لشكر41 ثارالله(ع) ازجمله نیازهای خود را برای اجرای این عملیات چنین برشمرد: 30 قبضه خمپاره‌انداز 120 میلی‌متری، 15 دستگاه تانك، تفنگ82 میلی‌متری، 70 قبضه كلت برای شلیك گلوله‌های منور جهت استفاده هنگام پاك‌سازی و الحاق، بی‌سیم تاكی واكی آب‌بندی‌شده برای غواصان و آتشبارها، لباس غواصی، قایق ریجیندر، آمبولانس، تعویض وانت‌های فرسوده و... . فرمانده كل سپاه دراین‌باره به مسئول ستاد نیروی زمینی سپاه تأكید كرد شیوه‌ای به كار بگیرد كه امكاناتی كه به جنوب می‌رسد، به‌خصوص خمپاره120 میلی‌متری، ظرف 48 ساعت بین یگان‌ها تقسیم شود.[۲]

گزارش -289

در ادامه پیگیری و بررسی وضعیت آمادگی یگان‌های سپاه پاسداران برای اجرای عملیات در منطقه فاو، قرارگاه مركزی سپاه پاسداران دومین جلسه امروز خود را در مقر لشكر19 فجر تشكیل داد.* در آغاز جلسه فرمانده لشكر19 فجر در بیان وضعیت این لشكر گفت وقتی نیروهای اعزامی كاروان‌های كربلا آمدند، از میان آنان 7 گردان انتخاب و سازماندهی و شروع به آموزش آنان كردیم. نیروها برای آموزش به دو بخش تقسیم شدند؛ بخشی آموزش‌های آبی - خاکی می‌گذرانند و بخش دیگر آموزش‌های عمومی كه پس از پایان هریك از این دو دوره آموزشی، این دو بخش جایشان را عوض می‌كنند. همچنین از میان نیروها 150 نفر برای غواصی انتخاب شده‌اند كه بیشتر آنان نیروهای قدیمی‌اند و هم‌اكنون مشغول آموزش در سدّ دز هستند. مدت آموزش یك ماه در سد دز و 10 روز در بهمنشیر است. تعدادی از نیروهای اعزامی را هم برای همكاری در واحدها مشخص كرده‌ایم. نبی رودكی درباره شناسایی منطقه و محورهای عملیات و طرح مانور لشكر19 فجر گفت: تاكنون دو معبر شناسایی شده و قرار است زمانی‌كه ماه پایین آمد روبه‌روی نهر ابوطرف یك معبر دیگر شناسایی شود. عمق چولان‌های مقابل خط حد ما از 30 تا 100 متر متغیر است. خط اول دشمن همان چولان‌ها است. وضعیت منطقه مأموریت‌ ما مانند دشت عملیات رمضان است؛ پوشش ندارد. دشمن نزدیك به 100 قبضه تیربار در مقابل ما دارد. برای شكستن خط، 60 غواص برای عبور از سه معبر مشخص شده‌اند كه مجهز به كلاش و نارنجك هستند. از این تعداد 10 نفر از نیروهای واحد تخریب هستند كه مسئولیت باز كردن معبرها را به عهده دارند. نیروهای واحد اطلاعات 50 نفر نیروی خط‌شكن را از خط دشمن عبور می‌دهند. نیروهای خط‌شكن همه یگان‌ها برای عبور باید هماهنگ باشند. فرمانده لشكر فجر افزود چون در منطقه مأموریت ما در غرب اروندرود، آب رودخانه تا خشكی 1300 متر فاصله دارد، برای شكستن خط دشمن نیاز به انواع آتش‌ها هست. به‌خصوص آتش مستقیم تانك. همچنین برای هماهنگی آتش‌ها، ارتباط دقیق و بی‌سیم ضروری است. وی گفت تاكنون تلاش ما طرح‌ریزی شكستن خط دشمن بوده و برای طرح‌ریزی آتش نیز مقداری كار كرده‌ایم ولی مانور گردان‌های در عمق هنوز طرح‌ریزی نشده است. در ادامه جلسه مسئول واحد ادوات لشكر19 ضمن تشریح طرح این واحد برای اجرای آتش، گفت ما باید هم‌زمان در سه موضع اجرای آتش كنیم:1. خط اول؛ 2. جاده و خط دوم؛ 3. مقر فرماندهی و آتش‌های عقب دشمن. فرمانده لشكر19 فجر در این جلسه مهم‌ترین نیازهای این لشكر را برای عملیات چنین برشمرد: انواع مهمات، لباس غواصی، آمبولانس، وانت تویوتا، بیل مكانیكی، اسلحه یوزی، تفنگ81 میلی‌متری، تفنگ106میلی‌متری، تانك و... . نبی رودكی افزود باتوجه‌به اینكه لشكر فجر 7 گردان رزمی و 2 گردان احتیاط برای این عملیات سازمان داده است، تجهیزات لازم برای پشتیبانی این 9 گردان در نظر گرفته شود. فرمانده كل سپاه پاسداران در ادامه جلسه خطاب به فرمانده لشكر19 فجر گفت كه آنچه گفتید موضوعات كلی است، قرار بود گردان‌های خط‌شكن به منطقه توجیه شوند و توضیح دهند. این عملیات جزئیات زیادی دارد، باید مأموریت گردان‌ها و خط حد آنها را به‌طور كتبی ابلاغ كنید. فرمانده گردان‌های خط‌شكن و پاك‌سازی‌كننده باید به خط بروند و توجیه شوند. باید مأموریتشان روشن شود كه بروند دنبال طرح‌ریزی. گردان‌های پدافندكننده باید محل پدافند خود را یاد بگیرند. چگونگی الحاق با چپ و راست مشخص شود. محسن رضایی تأكید كرد كه در جلسه (هفته آینده) هر فرمانده گردان باید این موارد را دقیقاً توضیح دهد: 1. منطقه مأموریت. 2. چگونگی شكستن خط. 3. چگونگی پاك‌سازی كامل خط. 4. نحوه پدافند. 5. چگونگی استفاده از سلاح‌های ادوات در آفند و پدافند. فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران نیز در ادامه بحث خطاب به فرمانده و مسئولان لشكر19 فجر، با اشاره به اینكه شما تاكنون همه فكر و تلاشتان را صرف خط اول دشمن كرده‌اید، تأكید كرد كه باید درمورد عمق منطقه دشمن كار كنید. جنگ شما از جاده به بعد است. لشكر فجر بعد از شكستن خط و پاك‌سازی باید به عمق برود. سلاح‌های ادوات باید سریع به آن‌طرف رودخانه منتقل شود. هر یگان باید گردان مهمات‌رسانی تشكیل دهد كه مهمات را به خط برساند. پاك‌سازی خصوصاً در امتداد جاده‌ها ضروری است. وقتی پیشروی می‌كنید باید نیروی تأمین بگذارید كه دشمن عقبه شما را نبندد. فرمانده كل سپاه نیز افزود باید كمیته پاك‌سازی، پدافند و مهندسی تشكیل دهید كه هماهنگی در كارها ایجاد شود. از این هفته حجم كارها افزایش می‌یابد كه باید موضوع حفاظت دقیقاً رعایت شود. در ترددها دقت شود، در بخشی از منطقه ترددها در شب انجام شود. ما كه موشك و... نداریم؛ همین رعایت حفاظت و غافلگیری و معنویت و سرعت عمل بچه‌‌هاست كه موفقیت درپی دارد.[۳] بخش دوم جلسه بررسی وضعیت و آمادگی لشكر19 فجر، بعد از نماز ظهر و عصر و سخنرانی محسن رضایی* برای كادرها و نیروهای حاضر در مسجد مقر لشكر19 و صرف نهار، آغاز شد. در این بخش فرمانده گردان‌های خط‌شكن مشاهدات خود را از بررسی و شناسایی خط دشمن بیان كردند و به سؤال محسن رضایی درباره مقایسه مناطق عملیاتی فاو و بدر و محاسن و معایب هریك از این دو منطقه پاسخ دادند. فرماندهان گردان‌ها ازجمله محاسن منطقه فاو را محدود بودن دشمن به جاده‌های موجود در منطقه و نامناسب‌ بودن زمین آن برای تحركات قوای زرهی دشمن و نیز وجود نخلستان برای اختفا و استتار قوای خودی برشمردند و از معایب این منطقه را جزرومد اروندرود و مشكلات عبور از آن ذكر كردند. در پایان جلسه فرمانده لشكر19 فجر زمان آمادگی این لشكر برای اجرای مانور مشابهی در رود كارون را حدود 10 بهمن اعلام كرد كه محسن رضایی از فرمانده قرارگاه نوح(ع) خواست تا با سرعت دادن به كارها و پیشرفت منطقی آمادگی، این مانور تا 25 دی‌ماه اجرا شود.[۴]

گزارش -290

فرمانده قرارگاه كربلای1 (عزیز جعفری) امروز طرح عملیاتی صف را با هدف تصرف جزیره‌های ام‌الرصاص و ام‌البابی و قسمتی از جزیره بوارین به یگان‌های تحت امر ابلاغ كرد.* این طرح قرار است هم‌زمان با عملیات بزرگ در منطقه فاو و به‌منظور فریب دشمن و پشتیبانی از آن عملیات اجرا شود. در طرح "صف" مأموریت و مانور یگان‌ها چنین مشخص شده است: «قرارگاه كربلای1 با 3 تیپ در خط به‌ترتیب تیپ21 امام رضا(ع) در سمت راست (غرب)، تیپ10 سیدالشهدا(ع) در وسط و تیپ18 الغدیر در چپ (شرق) ضمن عبور از رودخانه اروند تك نموده و جزیره ام‌الرصاص و جزیره ام‌البابی 1 و 2 و قسمتی از جزیره بوارین را تصرف و در پشت خط صبر پدافند می‌نمایند.» در این طرح ضمن مشخص‌ شدن مأموریت هریك از یگان‌های رزمی و پشتیبانی به‌طور مجزا، اجرای آتش‌تهیه به‌مدت 10 دقیقه نیز پیش‌بینی شده كه بنا به دستور اجرا می‌شود. همچنین مهمات در نظر گرفته شده جهت اجرای آتش سنگین در هر روز آفندی برای هر قبضه توپ105 میلی‌متری 80 گلوله‌، توپ155 میلی‌متری 50 گلوله؛ توپ122 میلی‌متری 60 گلوله، توپ130 میلی‌متری 50 گلوله و كاتیوشا 160 موشك است. فرضیاتی كه برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده عبارت‌اند از: «1. دشمن قبل از عملیات ما تك عمده‌ای نخواهد كرد. 2. قبل از آغاز تك تغییرات عمده‌ای در گسترش دشمن ایجاد نخواهد شد. 3. وسایل عبور در حدّ مورد نیاز دراختیار یگان‌ها قرار گیرد. 4. قبل از تك ما دشمن از ش.م.ر. در سطح گسترده استفاده نخواهد كرد. 5. هم‌زمان با این عملیات، عملیات بزرگ [خودی] در حوالی این منطقه انجام شود.» در این طرح همچنین اضافه شده كه «دشمن قادر است با آتش پشتیبانی توپخانه و خمپاره در منطقه عملیاتی تلفات سنگینی بر ما وارد كند.» در دستورات هماهنگی این طرح بر داشتن تجهیزات مقابله با حملات شیمیایی دشمن و دادن آموزش دراین‌زمینه؛ برقراری سكوت رادیویی تا شروع عملیات؛ رعایت اصول حفاظتی؛ رعایت پراكندگی؛ توجیه فرماندهان گردان‌ها و گروهان‌ها به جناح چپ و راست خود تأكید گردیده و از فرماندهان یگان‌ها خواسته شده كه طرح تكمیلی خود را تا 15/10/1364 به قرارگاه ارسال كنند.[۵]

گزارش -291

در حمله امروز هواپیماهای عراقی به جزیره خارك دو ساختمان شركت نفت منهدم شد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از بوشهر، براثر حمله هواپیماهای عراقی به جزیره خارك و بمباران این جزیره در ساعت 14:05 روز 8 دی 1364، ساختمان‌های اداره تعمیرات و مخابرات شركت نفت، واقع بر روی تپه‌های مركز جزیره، منهدم شدند. در این حمله دو فروند میگ25 از ارتفاع 65 هزار پایی جزیره را بمباران كردند و دو هواپیما از انواع دیگر در 60 مایلی جزیره براثر اقدامات پدافندی گریختند. این حمله تلفاتی نداشت.[۶] ارتش عراق در اطلاعیه امروز خود (اطلاعیة 2067) دراین‌باره اعلام كرد: «هواپیماهای عظیم نیروی هوایی ما برای نابودی كامل تمام امكانات دشمن در ساعت 13:33 بعدازظهر امروز حمله متهورانه‌ای علیه تأسیسات جزیره خارك انجام دادند و پس از در هم كوبیدن این تأسیسات و به آتش‌كشیدن آن به یاری خداوند سالم به میهن بازگشتند.»[۷] رادیو امریكا در گزارشی دراین‌باره گفت: «عراق می‌گوید از اواسط ماه اوت [اواخر مرداد] تاكنون، هواپیماهای جنگنده آن كشور 60 بار پایانه نفتی خارك را بمباران كرده‌اند. هدف دولت عراق آن است كه با قطع صادرات نفت ایران - كه مهم‌ترین درآمد ملی آن كشور را تشكیل می‌دهد - جنگ را به پایان برساند.»[۸]

گزارش -292

درپی اقدامات گسترده عراق برای محروم كردن ایران از صدور نفت، به‌ گفتة منابع كشتیرانی، ایران درصدد افزایش نقاط صدور نفت و تمركززدایی از جزیره خارك است. رادیو بی‌بی‌سی دراین‌باره گفت: «از قول منابع كشتیرانی در بحرین و دوبی نقل می‌شود كه ایران در حال برداشتن قدم‌هایی درجهت رها ساختن جزیره خارك است و در نظر دارد ایستگاه بارگیری دیگری كه خارج از برد هواپیماهای عراقی است برپا دارد. این منابع می‌گویند ایران می‌كوشد سكوها و ایستگاه‌های بارگیری خود را همچون داریوش [درود]، نوروز و بحرگان احیا كند. ایران همچنین در نظر دارد یك خط لوله نفتی به طول 400 كیلومتر احداث كند كه نفت خام را از حوزه‌های نفتی تغذیه‌كننده فعلی جزیره خارك به نقطه‌ای میان جزیره لاوان و بندرعباس منتقل سازد. همین منابع افزودند كه از ماه اوت [مرداد] به این‌طرف كه اولین حملات عراق به خارك شروع شد، ایران به احداث لنگرگاه‌هایی در بندر گناوه در شمال‌شرقی خارك مبادرت كرده تا ضمن تقسیم مراكز بارگیری خود، آنها را به خاك اصلی نزدیك‌تر و درنتیجه قابل‌دفاع‌تر كند.»[۹] خبرگزاری رویتر نیز به نقل از منابع كشتیرانی گزارش داد كه ترمینال ساحلی گناوه درحدود 25 مایلی شمال‌شرقی خارك به پایان رسیده و كار روی ترمینال دیگر در ناحیه كنگان عسلویه درحال انجام است. یك منبع دیگر نیز گفت كه هیچ نشانه‌ای از قصد ایران برای بستن سیری وجود ندارد، اما بندر جاسك برای واردكنندگان نفت جذاب‌تر خواهد بود، زیرا آنها مجبور نخواهند بود كه وارد خلیج‌ فارس شوند و حق بیمه اضافی بپردازند.[۱۰]

گزارش -293

دلایل گسترش منطقه بازرسی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیز دلیل توقیف یك كشتی دانماركی را فرمانده نیروی دریایی ارتش تشریح كرد. فرمانده نیروی دریایی در مصاحبه‌ای که امروز منتشر شد دراین‌باره گفت: «بر مبنای سیاست‌های اعلام‌شده ازسوی جمهوری اسلامی ایران، پرسنل نیروی دریایی مصمم هستند تا از تردد كشتی‌هایی كه دارای كالا برای عراق می‌باشند در طول آب‌های خلیج فارس، دریای عمان و تنگه هرمز جلوگیری كنند و با قاطعیت تمام نیز به اجرای هرچه بهتر این وظیفه خطیر ادامه خواهند داد.» ناخدا محمدحسین ملك‌زادگان افزود: «ساعت3 بامداد پریروز، یگان‌های نیروی دریایی در فاصله 240 كیلومتری عمق دریای عمان به یك كشتی سه هزار تنی دانماركی مشكوك شده و پس از بازرسی آن متوجه می‌شوند كه این كشتی دارای محموله مواد منفجره برای رژیم عراق می‌باشد. لذا این كشتی به بنادر جنوبی كشورمان هدایت شده و از بعدازظهر دیروز تخلیه مواد منفجره آن كه بیش از 60 تن تخمین زده می‌شود، آغاز شده است.» وی یادآور شد كه تمام خدمه این كشتی اهل دانمارك می‌باشند و پس از تخلیه كامل، این كشتی آزاد خواهد شد تا به مسیر خود ادامه دهد. فرماندة نیروی دریایی ارتش افزود: «اخیراً مشاهده شده است كه كشتی‌هایی كه دارای كالای مشكوك می‌باشند راه‌ها و مسیرهای مختلف دیگری را انتخاب می‌كنند تا بدون عبور از خط بازرسی نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران، كالاهای خود را به عراق برسانند. براین‌اساس ما تصمیم گرفتیم تا با گسترش واحدهای دریایی خود در عمق دریای عمان كه برخی از اوقات تا 400 كیلومتری خارج از تنگه هرمز نیز پیش می‌رود، محدوده حفاظتی خود را افزایش دهیم. البته در این مدت تردد كشتی‌ها در این منطقه بسیار كمتر شده است. ... كشتی‌هایی كه دارای كالا برای رژیم عراق هستند، عموماً ازطریق خلیج عقبه، دریای سرخ و یا از بنادر خارج از تنگه هرمز كه در سواحل دریای عمان قرار دارد استفاده می‌كنند، لیكن با گسترش واحدهای دریایی ما امیدوار هستیم این راه نفوذ را سد كنیم.» فرمانده نیروی دریایی گفت: «نیروی دریایی كشورمان درجهت اینكه با كشورهای دوست منطقه برخوردی نداشته باشد، واحدهای خود را در خارج از تنگه هرمز مستقر كرده است تا كشتی‌های مشكوك قبل از ورود به آب‌های خلیج‌ فارس، در آب‌های بین‌المللی مورد بازرسی قرار گیرند، لیكن اگر این كشتی‌ها به‌ عناوین مختلف وارد آب‌های ساحلی كشورهای منطقه بشوند، با تدابیر خودمان، آنها را مجبور به خروج از این مناطق خواهیم كرد.»[۱۱]

گزارش -294

در عراق سركوب شدید مخالفان حكومت بعثی، اعدام ناراضیان از حضور در جنگ، تخریب مناطق مسكونی شهرها و روستاهایی كه ساكنانش با مبارزان عراقی همكاری می‌كنند، ادامه دارد. به‌ گزارش نشریه راه كربلا، نیروهای بعثی تنها منبع درآمد روستاهای شمال عراق را كه تنباكو است، مصادره و از عرضه و فروش آن در بازار جلوگیری كرده‌اند.[۱۲] مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق نیز در گزارشی اعلام كرد كه حكومت صدام 3000 تن از زندانیان زندان مخوف ابوغریب را به منطقه البسمایه (30 كیلومتری جنوب‌شرق بغداد) منتقل و همه را اعدام كرد. این خبر را یكی از همین محكومان به اعدام كه با كمك یكی از بستگانش (از افسران امنیتی مسئول اعدام زندانیان) گریخت اعلام كرد و گفت تنها جرم آنان خودداری از شركت در جنگ قادسیه و خودداری از ثبت‌نام در ارتش جیش‌الشعبی بوده است. وی افزود: در چند روز اخیر گروهی از زندانیان ابوغریب دست به شورش زدند كه برخورد شدیدی میان آنان و نگهبانان زندان روی داد و به كشته شدن چند تن از دو طرف انجامید و عوامل این شورش در تصفیه خونین اخیر در البسمایه اعدام شدند.[۱۳] روزنامه اطلاعات نیز امروز در گزارش‌هایی نوشته است: «به‌دنبال ناآرامی‌های روزافزون در شمال عراق، بیش از 400 مدرسه ابتدایی در مناطق دهوك و اربیل تعطیل و به همه معلمان این مدارس ابلاغ شد كه باید راهی جبهه شوند.» اطلاعات در گزارشی دیگر آورده است كه حكومت عراق علاوه‌بر تعقیب جوانان مسلمان شهر سلیمانیه به‌اتهام فرار از جبهه‌های جنگ، حدود 250 منزل مسكونی را كه اغلب در مركز این شهر واقع شده است، با خاك یكسان كرده است.[۱۴] گزارش‌های دیگری از داخل عراق حاكی است كه بعثی‌ها مناطق مسكونی وسیعی از شهر كركوك و حومه آن را تخریب و ساكنان آن را به مناطق دیگر تبعید كرده‌اند. حاكمان عراق با احداث شهرك‌های مسكونی جدید در این استان، خانواده‌هایی از جنوب عراق را در آن اسكان داده‌اند. علت اساسی این اقدام، هراس از حمله رزمندگان اسلام به استان نفت‌خیز كركوك و قیام مردم مسلمان این منطقه ذكر شده است.[۱۵] از سوی دیگر، در شماره امروز روزنامه اطلاعات آمده است كه هفته گذشته پیش‌مرگان حزب‌الله كرد عراقی به قرارگاه فرماندهی یك گردان از نیروهای عراقی در آشكفتان (شمال فرمانداری دیانه) حمله كردند. در این حمله همه خودروها و بخش اعظم این قرارگاه منهدم گردید و بیش از 15 تن از نظامیان بعثی كشته شدند.[۱۶]

گزارش -295

امروز كاروان‌های دیگری از نیروهای داوطلب و كمك‌های مردمی عازم جبهه‌ها شدند. رسانه‌های خارجی این اعزام‌ها را نشانه حمله دیگری اعلام كردند. دومین كاروان راهیان كربلای شیروان متشكل از 800 رزمنده و كمك‌های مردمی این شهرستان عازم جبهه‌های نبرد شدند. همچنین كاروانی شامل 500 دانشجوی مراكز تربیت معلم كشور و نیز كاروانی از كمك‌ها و آمبولانس‌های اهدایی مردم سمنان به مناطق عملیاتی عزیمت كردند. امروز همچنین 1700 تن از رزمندگان شهرهای بیرجند، طبس، فردوس، گناباد، قائن و بخش بجستان به نیروهای اعزامی استان خراسان پیوستند تا فردا عازم جبهه‌های نبرد شوند.[۱۷] رادیو امریكا امروز دراین‌باره گفت: «گزارش‌های رسیده حاكی است كه نیروهای ایرانی خود را برای حمله دیگری به خاك عراق آماده می‌سازند.»[۱۸] خبرگزاری رویتر نیز امروز در گزارشی از تهران آورده است كه ایران از سه ماه قبل دستور بسیج جدید نیروها را صادر كرد و ده‌ها هزار تن از داوطلبان از آن زمان تاكنون، عازم جبهه‌ها شده‌اند. این خبرگزاری از دكتر خرازی نقل كرده است كه اجرای عملیات به مقتضیات سیاسی بستگی دارد.[۱۹]

گزارش -296

دكتر كمال خرازی سرپرست ستاد تبلیغات جنگ، امروز با خبرنگاران داخلی و خارجی درمورد تحولات ناشی‌از اعزام كاروان‌های كربلا، سفر صدام به مسكو، مواضع اخیر كشورهای حوزه خلیج‌ فارس، دلایل تزلزل روحی حكام و ارتش عراق، كشتار مردم عراق، احداث مواضع بتونی مقابل رزمندگان، انتقال قدرت در عراق، شرایط ایران برای توقف جنگ و نقش مجلس اعلای عراق سخن گفت. به نوشته روزنامه اطلاعات، آقای خرازی درمورد احتمال توسل مجدد عراق به جنگ شهرها گفت: «ما احتمال هر عمل خلاف قانون را ازجانب رژیم بعثی بعید نمی‌دانیم، اما عراق می‌داند كه انبارهای ما پر از سلاح‌هایی است كه می‌تواند ضربات كاری به رژیم عراق بزند و ما توانایی كامل برای مقابله‌به‌مثل را داریم.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، دكتر خرازی ضمن تشریح تحولات ناشی‌از اعزام كاروان‌های راهیان كربلا به جبهه‌های جنگ تحمیلی، گفت: «اطلاعات ما از درون خاك عراق و ارتش رژیم بعث همه حاكی‌از وجود تزلزل روحی در ارتش و دستگاه حاكم این كشور است.» وی افزود: «همین كه رژیم عراق این روزها ادعای داشتن سلاح‌های به‌اصطلاح خودشان تعجب‌آور می‌كند، نشان‌دهنده ترس و وحشتی است كه بر بغداد مستولی است. یا وقتی ادعای احداث یك دیوار بتونی 500 كیلومتری دربرابر خطوط دفاعی خود می‌كند، این نشان‌دهنده تزلزل روحی است و بمباران‌های نمایشی و تبلیغاتی این رژیم مبنی‌بر تارومار كردن نیروهای ایران نیز از این منشأ می‌گیرد. اینها ابزارهایی است كه رژیم بغداد برای جلوگیری از تزلزل روحی سربازانش به كار می‌گیرد.» سرپرست ستاد تبلیغات جنگ گفت: «از همه جالب‌تر نامه عزت ابراهیم به صدام در چند روز پیش كه در آن از آمادگی سربازان عراقی برای دفع عملیات نیروهای ما سخن به میان آمده و ادعا كرده كه روحیه سربازان رژیم عراق بسیار خوب است. اگر روحیه سربازان عراقی به‌راستی خوب است، چه دلیلی برای نوشتن این نامه و تأكید بر داشتن روحیه خوب وجود داشت.» سرپرست ستاد تبلیغات جنگ، رژیم عراق را مسئول فریب مردم عراق و به هلاكت رساندن سربازان عراقی دانست و افزود: «سفر صدام به مسكو هم در همین قالب قابل‌تحلیل است. این را احتمالاً رسانه‌های خارجی گفته‌اند كه هدف اصلی این سفر تأ‌مین نیازهای داخلی عراق بوده و آن نیاز داخلی درواقع تقویت روحیه سربازان عراقی است كه دربرابر اعزام كاروان‌های كربلا و نیروهای بسیجی از روحیة خوبی برخوردار نیستند. صدام با سفر به مسكو می‌خواسته وانمود كند كه رژیم بعثی از حمایت دولت‌های بزرگ برخوردار است. ولی شما (خطاب به خبرنگاران خارجی) بهتر از همه می‌دانید كه سفر صدام، سفری ناموفق بوده است و بدون شك سربازان عراقی و دستگاه حاكمه رژیم بعث باتوجه‌به تحولات منطقه، اعزام كاروان‌های كربلا و اوضاع داخل عراق، از روحیه خوبی برخوردار نیستند.» آقای خرازی اعزام كاروان‌های راهیان كربلا را مهم‌ترین موضوع در تحولات منطقه و تزلزل رژیم بعثی دانست و افزود: «روزانه هزاران تن از سربازان ما عازم جبهه‌های جنگ هستند و شما خود را جای سرباز عراقی بگذارید كه از تلویزیون می‌بیند و یا در اخبار می‌شنود كه همین روزها خیل عظیم سربازان ایرانی - كه هریك چند نفر عراقی را حریف هستند - الله‌اكبرگویان بر سر آنها هجوم خواهند آورد و این برای آنها خیلی اضطراب‌آور است. چراكه انتظار خطر و آماده‌باش صددرصد نیروهای عراقی و نگرانی از عملیات ما ازسویی و اعدام‌هایی كه رژیم بعثی از نظامیان انجام می‌دهد از سوی دیگر، سبب تزلزل روحی نیروهای عراقی است.» سرپرست ستاد تبلیغات جنگ سومین عامل تزلزل روحی حاكمان عراق را روابط اخیر كشورهای منطقه با ایران اعلام كرد و گفت: «طبعاً وقتی رژیمی مستقل نبود و به كشورهای دیگر نیازمند بود، با قطع این نیازها پایه‌هایش سست می‌شود و به خود می‌لرزد.» وی افزود: «درست بعد از سفر صدام به مسكو، كشورهای سوریه و لیبی در بیانیة سه‌جانبة خود در طرابلس، محكم‌تر از همیشه از جمهوری اسلامی ایران حمایت كردند و این بدون شك در شكست روحیه عراق مؤثر است.» آقای خرازی گفت: «شما طی هفته‌های اخیر و در همین روزها سفرهای بسیاری را به جمهوری اسلامی و از جمهوری اسلامی به خارج شاهد هستید. ما از این سفرها پیام‌های بسیاری دریافت می‌كنیم و بنابراین عراق از توافق‌های پشت پرده بر سر حكومت آینده عراق نگران است و مجموعه این عوامل سبب شده كه رهبران رژیم عراق را به عكس‌العمل‌های دفاعی وادارد.» آقای خرازی در پاسخ به سؤال خبرنگاری درباره تعداد و مدت اعزام رزمندگان گفت: «روزانه هزاران سرباز به جبهه‌های جنگ تحمیلی اعزام می‌شوند و این اعزام‌ها تا آغاز عملیات كه به شرایط سیاسی و مسائل دیگر بستگی دارد، ادامه خواهد داشت چراكه حضور مردم ما در همه صحنه‌ها از ضروریات است.» وی در پاسخ به سؤال یك خبرنگار خارجی درباره احتمال انتقال قدرت از صدام به طه یاسین رمضان و موضع ایران دراین‌زمینه گفت: «ما همواره بر تنبیه متجاوز به‌عنوان یكی از شروط جنگ تأكید كرده‌ایم* و این مسئله تنها به‌عنوان یك مرحله از رژیم بعدی عراق قابل‌بررسی است. اما حكومت آینده عراق را مردم این كشور باید تعیین كنند.» دكتر خرازی درباره احداث دیوار بتونی 500 كیلومتری مورد ادعای عراق گفت: «ما این ادعا را تأیید نمی‌كنیم. آنچه كه واقعیت دارد، خاكریز بلندی است كه دشمن دربرابر خطوط دفاعی خود زده كه از پشت آن می‌خواهد دفاع كند و بر فرض كه دیوار بتونی هم وجود داشته باشد، برای ما مهم نیست. چراكه در عملیات گذشته ما از خطوط دفاعی غیرقابل‌تصوری گذشتیم كه در آنها به عرض یك كیلومتر مین، مواد منفجره و سیم‌های خاردار كار گذاشته شده بود و سدی از مواد منفجره و ابزارآلات نظامی بود و ما آنها را شكستیم.» آقای خرازی درباره نقش مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در سرنوشت آینده عراق گفت: «ما انتخاب اصلی را به خود مردم عراق واگذار می‌كنیم و طبعاً وجود مجلس اعلای انقلاب اسلامی به معنای دخالت در كشور عراق نیست. در مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق یك ایرانی هم عضو نیست و بنابراین اگر مردم عراق و این مجلس كه نماینده مردم مسلمان عراق است، هر حكومتی را كه برگزینند ازنظر ما قابل‌قبول است، ولی آنچه كه ما می‌خواهیم طبیعتاً تنبیه متجاوز است.»[۲۰]

گزارش -297

رئیس‌جمهور در دیدار فرماندهان و مسئولان تیپ ویژه شهدا، توطئه در كردستان را پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تجربه‌ای بزرگ، حساس و بسیار دشوار خواند. در این دیدار، فرماندهان تیپ ویژه شهدا برای اجرای هرگونه عملیات رزمی منظم یا نامنظم اعلام آمادگی كردند. سپس آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به ایثارگری‌های این تیپ در جبهه‌های كردستان، توطئه استكبارگران در كردستان را اولین تجربه تلخ پس از پیروزی انقلاب خواند و گفت: «استكبار از خیانت‌ها و غفلت‌ها در كردستان استفاده كرد تا هست و توان جمهوری اسلامی را به سوی خود جذب كند. در معادلات استكبار اگر جمهوری اسلامی در خنثی‌سازی این توطئه موفق نمی‌شد معنایش این بود كه گروهی گمراه بر بخشی از كشور اسلامی مسلط می‌شدند و یك اسرائیل جدید و یا حداقل پایگاهی دائمی برای فشار بر نیروها در منطقه ایجاد می‌كرد و اگر هم موفق می‌شد كه جمهوری اسلامی را در كردستان سرگرم كرده بودند. اما عزیمت بهترین و مخلص‌ترین نیروهای انقلاب كه رفتند و با دشمن و وسوسه او در اعماق جامعه مبارزه كردند، معادلات آنها را به هم ریخت و آن چیزی كه می‌خواستند به نام كردستان برای جمهوری اسلامی به‌ وجود آورند پس از اشتعال، به‌دست توانای رزمندگان خاموش شد.» رئیس‌جمهور افزود: «ضدانقلاب در كردستان ازنظر مادی و معنوی شكست خورده است و اگر علف‌های هرزی در این خطه باقی مانده باشد به معنای ماندنی بودن آنها نیست و آن بدین معناست كه كار شما ادامه دارد و اهمیت حركت مبارزه برای خدا كه شما انجام دادید، ارزش والایی دارد.» رئیس شورای عالی دفاع در بخش دیگری از سخنانش افزود: «مردم كرد و اهل تسنن دیدند آن كسانی‌كه دفاع از كُرد را ادعا می‌كنند همان كسانی هستند كه خانه و اموالشان را غارت می‌كنند. در مقابل، باز دیدند نیروهای مؤمن و مخلص انقلاب را كه از فرسنگ‌‌ها راه دور برای خدا و حفظ حریم زندگی آنها مبارزه می‌كنند و در كنار شما ایستادند.» رئیس شورای عالی دفاع با اشاره به آگاهی مسئولان قبل از پیروزی انقلاب به این نكته كه امكان تجاوز به انقلاب نوپا ازسوی استكبار وجود دارد، گفت دشمن می‌خواست بدون اینكه خودش ضربه بخورد به انقلاب ضربه بزند. هم‌اكنون آن چیزی كه دشمن از آن واهمه دارد این است كه امروز رزمندگان ما در تمام جبهه آمادگی و تسلط دارند.[۲۱]

گزارش -298

آقای هاشمی رفسنجانی امروز ضمن سخنانی در جمع معاونان پرورشی و مربیان امور تربیتی وزارت آموزش‌وپرورش جنگ تحمیلی را موجب تکامل جامعه توصیف کرد. روزنامه اطلاعات در گزارشی از این دیدار نوشته است: «آقای هاشمی با اشاره به مقاومت روزافزون امت حزب‌الله و عزیمت پرشور كاروان‌های راهیان كربلا به جبهه‌های نبرد گفت: حوادث و تحولات اخیر، محكم بودن بنیان‌های جامعه ما را نمایان ساخت. وی گفت: كمتر ملتی است كه بتواند پنج شش سال جنگ را تحمل كند و خم به ابرو نیاورد. ... جنگ دوم جهانی چهار سال به طول انجامید و افراد كثیری را از پای درآورد، ولی در این چند سال جنگی كه رژیم عراق به ملت ما تحمیل كرد، ملت ما نه‌تنها روال عادی زندگی خود را حفظ بلكه آن را متكامل كردند اما چون این تكامل تدریجی است، كمتر احساس می‌شود. نماینده امام در شورای عالی دفاع گفت: اگر امروز را با پنج شش سال پیش مقایسه كنید می‌بینید كه دستگاه‌ها و ارگان‌های كشور دانشگاه‌ها و مراكز دیگر حركت و روند تكاملی خود را طی می‌كنند و جنگ نتوانسته است این حركات را متوقف كند، بلكه باعث تحرك بیشتر آن نیز شده است. وی افزود: در كشورهای دیگر، جنگ عوارض و فسادهای بسیاری را به دنبال دارد و خانواده‌های آسیب‌دیده تبدیل به مراكز فساد برای نسل‌های بعدی می‌شوند. اما در اینجا خانواده‌های آسیب‌دیده تبدیل به مراكز انقلاب اسلامی و سمبل مقاومت و رشد شده‌اند و همچون فولاد آبدیده در مقابل سختی‌ها می‌ایستند. همه می‌دانیم كه بر مردم خرمشهر و قصرشیرین و غیره چه گذشت. عراقی‌ها همه‌چیز را برای آنها خراب كردند، اما اینها همواره مقاومت كرده و می‌كنند. جوان‌های ما از جبهه‌ جز نور چیز دیگری نمی‌آورند و جبهه‌ها مركز ساختن انسان‌ها شده است.» به‌ گزارش روابط عمومی مجلس: «در این دیدار آقای هاشمی رفسنجانی ضمن اشاره به وضعیت نظام آموزش در رژیم طاغوت و روند غرب‌زدگی و مذهب‌زدایی و آلوده كردن جوانان مملكت به فساد گفت: ما بعد از پیروزی انقلاب وارث وضع بدی در نظام آموزشی و تربیتی كشور بودیم و بخش وسیعی از مسائل و مقدسات پاك جامعه توسط نظام آموزش رژیم گذشته عمداً و با برنامه‌ریزی‌های حساب‌شده، آلوده شده بود. البته انتظار نداریم كاری را كه آنها طی چند نسل بر سر مردم ما آوردند بتوانیم در یك نسل مرتفع و برطرف كنیم. وی تأكید كرد: باید محیط آموزشی تغییر یابد و آن‌چنان شود كه جامعه ما و جوانان ما در یك محیط اسلامی همچون ماهی در آب غوطه‌ور شوند و همه شرایط و ضوابط رنگ اسلامی به خود بگیرد. البته این كار احتیاج به زمان طولانی دارد.»[۲۲]

گزارش -299

وزیر مشاور در امور خارجی امارات عربی متحده و هیئت همراه امروز با آقای هاشمی رفسنجانی دیدار كردند. راشد عبدالله در این دیدار با اشاره به اینكه امارات اهمیت بسیار فراوانی برای این مذاكرات قائل است، اظهار امیدواری كرد كه این روابط گسترش یابد و مشكلات مشترك مسلمانان با همكاری رفع شود. وی افزود: «ما با مواضع ثابتی كه اتخاذ كرده‌ایم مایل به ایجاد روابط حسن هم‌جواری می‌باشیم. تلاش می‌كنیم كه با ایجاد تماس‌های بیشتر با برادران ایرانی زمینه‌های مناسب و صالحی برای دوستی و مودت بین دو كشور را فراهم سازیم. این مطلب را ما به‌وسیله "بیانیه مسقط" بیان كردیم و اینك ما به‌خاطر نحوه درك مسئولین جمهوری اسلامی از این بیانیه قدردانی می‌كنیم و امیدواریم كه شما این فرصت را رها نكنید و رسوبات گذشته باعث نشود كه شما آن را نادیده بگیرید. ...» وی با اشاره به دعوت شیخ زاید حاكم امارات، اظهار امیدواری كرد كه امارات روزی بتواند میزبان آقای هاشمی باشد. سپس آقای هاشمی گفت: «با پیروزی انقلاب اسلامی ما توقع داشتیم كه با برادران مسلمان خود همكاری جدیدی را شروع كنیم و برای اسلام و مسلمین خدمت نماییم. ما پیش از آنكه سیاستمدار و زمامدار باشیم یك طلبه و مبلغ اسلام هستیم، اما متأسفانه دشمنان ما موفق شدند ما را مشغول به مسائلی كه نمی‌خواستیم بكنند. بسیاری از نیروها و اوقات ما در طول این پنج شش سال تلف شد. اینها همه به‌دست كسانی صورت گرفت كه در منطقه اسلامی بوده و ظاهراً هم عرب بودند و هم همسایه ما، درصورتی‌كه می‌توانستند از انقلاب اسلامی به نفع خود استفاده‌های فراوانی ببرند. كشورهای جنوبی خلیج فارس هم بااینكه ما مایل بودیم با آنان همكاری بیشتری نماییم، اما به‌نحوی در این جریان آلوده شدند. حال كه به نظر می‌رسد بعضی از آن كشورها مایل‌اند با ما همكاری بیشتر داشته باشند، بهتر است كه راجع به آینده بیشتر فكر شود. البته در میان كشورهای همسایه ما كشور امارات عربی متحده و آقای شیخ زائد نظرات بهتری نسبت به دیگران درمورد جمهوری اسلامی ابراز داشته‌اند. ما هم آن را فراموش نخواهیم كرد. به‌هرحال، ما هیچ قیدوشرطی برای همكاری با شما قائل نیستیم و می‌توانیم به هرچه كه مصلحت دو طرف است، عمل كنیم و شما این مطلب را می‌توانید به سایر همكارانتان در شورای همكاری خلیج‌ فارس بگویید.» رئیس مجلس شورای اسلامی افزود: «حزب بعث عراق ماهیتاً نمی‌تواند با اسلام سازگار باشد، شما می‌دانید كه آنها ایدئولوژی اسلامی ندارند، بلكه ضداسلام هستند. كشورهای ضد اسلامی در جاهای دیگر وجود دارند، اما در منطقه اسلامی وجود یك رژیم ضد اسلام صحیح نیست. بااین‌حال اگر آنها به دیگران كاری نداشتند، ما نیز متقابلاً كاری انجام نمی‌دادیم، ولی آنها آتش‌افروزی كردند و به این جنگ دامن زدند. ما در درجه اول انتظار داشتیم كه مسلمانان منطقه در حل این مسئله طرف‌دار اسلام باشند نه طرف‌دار آتش‌افروز. شما هم معتقد به اسلام هستید و می‌دانید كه اسلام نژاد را هم‌سنگ دین و عقیده قرار نمی‌دهد. ما هم به‌خاطر عرب بودن با كسی مخالفت نمی‌كنیم. اگر حالا مشكلات و موانع ارضی مانع همكاری شما با ما است، حداقل بی‌طرفی مسئله قابل‌قبولی است و ما هم بیش از این از شما انتظار نداریم. چون شما از اول تاحدودی بی‌طرفی را رعایت كردید. البته منظور من همه كشورهای خلیج‌ فارس است. شما آگاهید كه ایران امكانات زیادی دارد كه بدون هیچ توقعی می‌تواند در راه‌ همكاری شما و دیگر همسایه‌های جنوب به كار گیرد. با همكاری ما و شما مسلمانان سود فراوانی خواهند برد. اگر ما با یكدیگر همكاری جدی داشتیم قیمت نفت حدود ده دلار پایین نمی‌آمد.» آقای هاشمی در خاتمه بر ضرورت گسترش روابط دو كشور تأكید كرد.[۲۳]

گزارش -300

راشد عبدالله النعیمی امروز با میرحسین موسوی نخست‌وزیر نیز دیدار كرد. در این دیدار آقایان ولایتی وزیر امور خارجه، معیری معاون سیاسی نخست‌وزیر و فومنی سفیر ایران در امارات حضور داشتند. وزیر مشاور در امور خارجی امارات ضمن مثبت خواندن مذاكراتش در تهران گفت: «این امر نشانه این است كه ما می‌خواهیم روابط دوستانه دو كشور الگویی برای منطقه باشد. ... ما در منطقه قادر هستیم مسائل خود را با كمك یكدیگر حل كنیم.» سپس آقای موسوی با اشاره به این نكته كه دوستی كشورهای منطقه می‌تواند ما را از بیگانگان بی‌نیاز كند، گفت: «ما همیشه دعوت به دوستی و حسن هم‌جواری كرده‌ایم. ... ما سیاست‌های روشنی در منطقه داشته‌ایم و این سیاست‌ها را آشكارا اعلام نموده‌ایم. ما دوست داریم ابرقدرت‌ها در منطقه دخالت نكنند و اعتقاد داریم سیاست معقول برای همه كشورهای اسلامی این باشد كه با همكاری یكدیگر مسائل خود را حل كنند.» راشد عبدالله در پایان اظهار امیدواری كرد باتوجه‌به اینكه امارات در سال آتی مسیحی به عضویت شورای امنیت در خواهد آمد، دو كشور همكاری نزدیك‌تری در سازمان ملل داشته باشند.[۲۴] در دور دوم مذاكرات راشد عبدالله و دكتر ولایتی نیز به مسائل مهم جهان ازجمله فلسطین پرداخته شد. عبدالله وضعیت فلسطین را دردآور توصیف كرد و آرمان فلسطین را موضوعی اسلامی دانست. دكتر ولایتی نیز مسئله فلسطین را موضوعی راهبردی برای ایران خواند كه مردم و امام خمینی قبل از پیروزی انقلاب به آن توجه داشته‌اند و تاكنون نیز ایران دراین‌باره همكاری خوبی با سوریه و لیبی داشته است.[۲۵]

گزارش -301

سفر وزیر مشاور در امور خارجی امارات بازتاب‌های گسترده‌ای در رسانه‌های خارجی داشت. رویتر بخشی از سخنان آقای هاشمی درباره تمایل ایران به بی‌طرفی كشورهای منطقه خلیج‌ فارس درمورد جنگ ایران و عراق را نقل كرده است.[۲۶] خبرگزاری امارات در بازتاب این دیدار ضمن اشاره به اظهار امیدواری نخست‌وزیر ایران درخصوص اینکه این سفر درجهت كمك به اعاده صلح، نزدیك ‌شدن دیدگاه‌ها و رفع مناقشات باشد، افزود: راشد عبدالله هم درباره خاتمه درگیری دو كشور ایران و عراق - كه بر همه كشورهای منطقه تأثیر می‌گذارد - ابراز امیدواری كرد.[۲۷] رادیو اسرائیل نیز دراین‌باره گفت: «با آنكه هدف اصلی راشد عبدالله از این سفر بررسی امكان پایان بخشیدن به جنگ است، رسانه‌های حكومت اسلامی این مأموریت را نادیده گرفتند و به جای آن مناسبات متقابل را مورد تأكید قرار دادند.»[۲۸] روزنامه انگلیسی‌زبان گلف‌نیوز چاپ امارات نیز نوشته است: «راشد عبدالله در ملاقات با رهبران ایران اعتراف كرده است طول و ماهیت این درگیری نیاز به تلاش‌های بیشتر جهت تجدید اعتماد متقابل میان دو كشور درحال جنگ دارد، اما اگر پیام شیخ زاید رئیس امارات عربی متحده به هیئت نمایندگی ایران كمك كند تا روز دوشنبه آینده نوعی نرمش از خود نشان دهند و اگر سبب نوعی تفكر مجدد پیرامون روند جدیدی شود كه مدتی است قریب‌الوقوع به نظر می‌رسد خود یك پیروزی محسوب می‌شود.»[۲۹]

گزارش 302

مقامات چند كشور منطقه و برخی كشورهای مسلمان خواستار توقف جنگ ایران و عراق شدند. به ‌گزارش خبرگزاری قطر، راشد عبدالله وزیر مشاور در امور خارجی امارات از ایران و عراق خواست به نداهای صلح پاسخ مثبت دهند. وی پایان یافتن جنگ را به نفع دو طرف درگیر و به نفع كشورها و مردم منطقه و افزایش توانایی‌های ملت‌های عرب و مسلمان در مقابل دشمن مشترك اعلام كرد. عبدالله در جمع سفیران عرب در ایران با اشاره به تلاش‌های كشورهای عضو شورای همكاری برای پایان‌ دادن به جنگ، تأكید كرد كه این كشورها مصمم هستند كوشش‌های خود را ادامه دهند.[۳۰] خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز گزارش داد كه وزیر خارجه هند به‏منظور تلاش برای پیدا كردن راه‌حلی تازه برای جنگ ایران و عراق به كشورهای خلیج‌ فارس و ازجمله كویت مسافرت خواهد كرد. از سوی دیگر، سخنگوی وزارت خارجه هند گفت كه سفر به كویت به دعوت وزیر خارجه كویت و تنها در چارچوب روابط دوجانبه هند و كویت انجام می‌شود. نشریه دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه با نقل خبرهای مذكور افزوده است: «ظاهراً انتشار خبر دعوت كویت از وزیر خارجه هند در آستانه سفر به تهران كه توسط كویت و احتمالاً سایر كشورهای عربی خلیج‌ فارس درجهت اعمال فشار بر هند دررابطه‌با جنگ تحمیلی صورت می‌گیرد، [درصدد است] نه‌تنها موضوع كمیسیون مشترك را تحت‌الشعاع جنگ تحمیلی قرار دهد بلكه هند را نیز به طریقی وادار به طرح موضوع جنگ در مذاكرات و درنتیجه ایجاد خلل در رابطه ایران و هند نماید. ظاهراً مقامات هند نیز به این امر واقف‌اند.»[۳۱] جبهه آزادی‌بخش ملی الجزایر در لایحه سیاست عمومی كنگره فوق‌العاده خود كه در پایان هفتة گذشته به تصویب رسیده از ادامه جنگ ایران و عراق ابراز نگرانی كرده و در پیامی از دو كشور خواسته است كه «شرایط لازم را جهت ایجاد راه‌حل صلح‌آمیز برای این جنگ ویرانگر و تحقق صلح و برادری میان خود فراهم آورند.»[۳۲] نجم‌الدین كارلومان رئیس‌ پارلمان تركیه نیز در یك نشست مطبوعاتی كه در دوحه تشكیل شد از ادامه جنگ عراق و ایران ابراز تأسف نمود و درمورد لزوم تشدید تلاش‌های جاری جهت پایان‌ دادن به این جنگ تأكید كرد. وی گفت كشورش در چهارچوب سازمان كنفرانس اسلامی به كوشش‌های خود برای پایان‌ دادن به این جنگ ادامه می‌دهد.[۳۳] لیبی و سودان هم در پایان اولین اجلاس كمیسیون مشترك خود در طرابلس در بیانیه‌ای از ادامه جنگ ایران و عراق ابراز تأسف كرده و خواستار تلاش‌های بیشتر برای پایان دادن به این بحران شده‌اند.[۳۴] از سوی دیگر، نخست‌وزیر مالزی در ملاقات با وزیر مذهب عراق كه از آن كشور دیدن می‌كند گفته است به‌علت ثمربخش نبودن فعالیت‌های كمیته صلح كنفرانس اسلامی دررابطه‌با جنگ ایران و عراق، قصد دارد پیشنهاد انحلال این كمیته را مطرح نماید. نشریه دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه ایران با اعلام خبر مذكور افزوده است كه ماهاتیر محمد حدود یك ماه پیش درارتباط‌با كمیته صلح قصد سفر به جمهوری اسلامی ایران را داشت كه ایران با این سفر مخالفت كرد.[۳۵]

گزارش -303

طرح نمایندگان سنای امریكا برای جلوگیری از فروش‌ هلیكوپترهای امریكایی به عراق، با تلاش وزارت‌ خارجه و وزارت جنگ امریكا متوقف شد. هفته‌نامه هوانوردی و تكنولوژی فضایی امریكا در شماره اخیر خود فاش كرد كه نمایندگان وزارت خارجه و وزارت جنگ امریكا توانسته‌اند از ارائه طرح پیشنهادی سه تن از نمایندگان به مجلس سنای این كشور برای ممانعت از صدور هلیكوپتر به عراق، جلوگیری كنند. در این طرح نمایندگان خواسته‌اند كه از صدور 45 فروند هلیكوپتر بل 214 اس.تی به عراق جلوگیری شود. كمپانی امریكایی بل قراردادی به ارزش حدود 200 تا 275 میلیون دلار به امضا رسانده است كه براساس آن، این هلیكوپترها و قطعات یدكی آن را به عراق بفروشد. عراق همچنین سفارش 24 هلیكوپتر530 اف به كارخانه مك دانل داگلاس هیوز داده است. مدیران صنایع امریكا - كه نمایندگی آنها را وزارت خارجه و جنگ امریكا در مخالفت با طرح یادشده به عهده گرفتند - می‌گویند: چنانچه عراق نتواند از امریكا هلیكوپترهای یادشده را بخرد، همچنان به خرید هلیكوپترهای ای.‌اس332 سوپر پوما ساخت فرانسه ادامه خواهد داد.[۳۶]

گزارش -304

ایران با پیشنهاد شوروی برای سفر قائم‌مقام وزیر خارجه‌اش به تهران موافقت كرد. به‌ نوشته نشریه دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، درپی پیشنهاد شوروی برای سفر قائم‌مقام وزارت امور خارجه شوروی به تهران، سفیر این کشور در تهران امروز به وزارت امور خارجه فراخوانده شد و سرپرست اداره دوم سیاسی موافقت ایران را با این سفر به وی اعلام كرد. سفیر شوروی ضمن استقبال از این موضوع، آن را به نفع هر دو كشور و ثمربخش خواند و درخواست كرد تا تبلیغات ضد شوروی در ایران كاهش یابد. وی افزود كه برای مثبت بودن نتایج این سفر لازم است این تبلیغات صورت نگیرد. سرپرست اداره دوم سیاسی نیز به گام‌های مثبت جمهوری اسلامی ایران كه اخیراً درجهت توسعه مناسبات دو كشور انجام شده و نیز فعالیت‌های جدی ایران در تأمین امنیت سفارت و جان اتباع شوروی و كنترل احساسات ضد شوروی مردم در نمازجمعه اخیر تهران و رفتار مثبت مقامات ایران با شوروی اشاره كرد. سفیر شوروی متقابلاً درمورد حفاظت از سفارت آنها و كنترل امنیتی تأسیسات شوروی در ایران در جمعه گذشته سپاسگزاری كرد و گفت امیدواریم كم‌كم این كارهای مثبت نتایج بزرگی در بهبود روابط دو كشور بدهد. گفتنی است كه رادیو مسكو روز شنبه 7/10/1364، بعد از سخنان اخیر مقامات ایران، در تفسیری كوشید تصویری روشن و مثبت از روند روابط ایران و شوروی ارائه دهد. در این تفسیر ضمن بیان ضررهای جنگ، به بی‌معنی بودن جنگ و اصطلاح همیشگی مسكو"جنگ بی‌معنی" اشاره‌ای نشده بود.[۳۷]

گزارش -305

فرانسه در ادامه تلاش برای تنش‌زدایی در روابطش با ایران هیئت دیگری به تهران اعزام می‌كند. كاردار فرانسه در تهران، امروز در دیدار با مدیركل روابط اقتصادی وزارت امور خارجه ایران ضمن اظهار تأسف از سوءتفاهم‌هایی كه در روابط دو كشور وجود دارد، ابراز امیدواری كرد كه مشكلات موجود به‌نحوی مطلوب حل شود. وی گفت كه فرانسه آماده هر نوع همكاری اقتصادی با ایران است و دراین‌زمینه هیئتی را به ریاست‌ ژاك مارتن جهت مذاكره درمورد وام یك میلیارد دلاری و سایر اختلافات مالی دو كشور به ایران اعزام می‌كند. نشریه دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در ادامه گزارش خود دراین‌باره نوشته است: «در پاسخ اظهار شد از مسافرت هیئت فرانسوی استقبال می‌شود و نكات زیر یادآور گردید: 1. امید است مسافرت هیئت مذكور به حل اختلافات مالی فی‌مابین منجر گردد. 2. نمایندگان اعزامی از فرانسه برای حل‌وفصل اختلافات دارای اختیارات تام باشند. 3. لیست شركت‌های فرانسوی كه با شركت‌ها و مؤسسات ایرانی دارای اختلافات مالی می‌باشند قبلاً تهیه و به مقامات ایران تسلیم شود. 4. پس از پایان هر جلسه از مذاكرات صورت‌جلسه‌ای تنظیم و توسط طرفین امضا گردد. كاردار فرانسه در پاسخ گفت كه مراتب را به مقامات فرانسوی گزارش خواهد كرد و اظهار امیدواری نمود كه با حل اختلافات مالی، روابط دو كشور توسعه یابد. وی خاطرنشان كرد كه شركت‌های فرانسوی با نگرانی بسیار مسائل مربوط به اختلافات ایران و فرانسه را پیگیری می‌كنند و آماده‌اند به‌محض بهبود روابط دو كشور فعالیت خود را شروع كنند. بنا به اطلاع سفارت فرانسه در تهران قرار است هیئت فرانسوی روز جمعه 3 ژانویه 1986 (13 دی 1364) به تهران وارد شده و از روز شنبه مذاكرات با سازمان سرمایه‌گذاری و كمك‌های اقتصادی و فنی ایران را آغاز نمایند. نخستین دوره مذاكرات درخصوص اختلافات مالی در آبان‌ سال جاری در ژنو آغاز شد و دور دوم مذاكرات در اوایل آذر در تهران ادامه پیدا كرد. هیئت فوق‌الذكر برای سومین دور مذاكرات وارد تهران خواهد شد.»[۳۸]

گزارش -306

ابهام و گمانه‌زنی درباره عوامل انفجار دفترهای هواپیمایی اسرائیل در فرودگاه‌های رم و وین ادامه دارد. درحالی‌كه ساف شركت در این اقدام را رد كرده است، رسانه‌های غربی، گروه‌های فلسطینی، لیبی، ایران و سوریه را متهم كرده‌اند و رئیس سرویس مخفی ایتالیا محل آموزش تروریست‌ها را ایران و نخست‌وزیر اسرائیل مركز تروریسم را لیبی اعلام كرد. رادیو ریاض نیز این انفجارها را توطئه اسرائیل خواند. به‌ گزارش خبرگزاری آلمان، مصر از بیانیه سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) درباره شركت نداشتن ساف در این انفجارها حمایت كرده است. روزنامه مصری الاهرام ضمن اعلام اینكه ساف خود را ملزم به رعایت اعلامیه قاهره می‌داند، لیبی را متهم به برنامه‌ریزی و تأمین مالی چنین اقداماتی كرده است.[۳۹] هفته‌نامه بیلدام سونتاگ چاپ آلمان‌غربی با نسبت دادن این دو انفجار به گروه فلسطینی ابونضال، نوشته كه قذافی برای اجرای چنین اقداماتی سالانه 32 میلیون دلار به ابونضال می‌دهد.[۴۰] ابوایاد مرد شماره 2 ساف اعلام كرد كه كسانی كه 18 نفر را در فرودگاه‌های رم و وین كشتند، از مخالفان سازمان فتح بوده و قصد مخدوش كردن ساف را داشته‌اند.[۴۱] به‌ گزارش یونایتدپرس، از 4 مهاجم این دو حادثه 3 نفر كشته شده‌اند و یك نفر باقیمانده خود را عضو الفتح و لبنانی و 19 ساله معرفی كرد و گفت ما اسرائیل را نابود می‌كنیم. در پای دو یادداشتی كه از فرد باقیمانده و یكی از مهاجمان كشته‌شده به‌ دست آمده، امضای گروه "شهدای فلسطین" درج شده است و در آنها آمده كه دست به این اقدام زده‌اند تا مبارزه علیه صهیونیسم و امپریالیسم جان تازه‌ای بگیرد و این آغاز جنگ كماندویی جدیدی است.[۴۲] آدمیرال مارتینی رئیس سرویس مخفی ایتالیا، ادعا كرد كه پایگاه تعلیم این تروریست‌ها در ایران و مسئولیت كشتار در فرودگاه‌های رم و وین، متوجه تهران است. وی گفت كه تروریست‌ها ازطریق دمشق وارد رم شده‌اند و بدون شك وابسته به گروه ابونضال هستند. همه مطبوعات ایتالیا ادعاهای مقامات مختلف ایتالیا را درمورد مسئولیت لیبی، سوریه و ایران در این دو انفجار به چاپ رسانده‌اند.[۴۳] به گزارش یونایتدپرس، اسحاق رابین وزیر جنگ اسرائیل گفت كه تمام شواهد حاكی‌از اجرای این دو حمله به‌دست گروه ابونضال است. وی تقاضای امریكا درمورد خودداری اسرائیل از اقدام تلافی‌جویانه را رد كرد و گفت آنچه را در جنگ علیه تروریسم حیاتی بدانیم، عمل می‌كنیم.[۴۴] شیمون پرز نخست‌وزیر اسرائیل نیز گفت كه درحال‌حاضر مركز تروریسم بین‌المللی در لیبی قرار دارد. وی با متهم‌ كردن ساف در این دو انفجار، تروریسم را تفكیك‌ناپذیر دانست و گفت اسرائیل در هركجا با تروریسم مبارزه می‌كند.[۴۵] از سوی دیگر، رادیو ریاض گفت: «سوءقصدهای روز جمعه در فرودگاه وین و رم به‌وسیله اسرائیل طرح‌ریزی شده تا به این بهانه بتواند به عملیات‌ نظامی علیه فلسطینی‌ها دست بزند، ... این سوءقصدها برای حمله به فلسطینی‌ها در كشورهای عرب به‌ویژه سودان و یمن شمالی خواهد بود.»[۴۶]

گزارش -307

رمضان معاون اول نخست‌وزیر عراق، صبح روز یكشنبه با مارشال وایلی رئیس انجمن همكاری‌های اقتصادی و بازرگانی امریكا با عراق، در بغداد ملاقات كرد. به ‌گفته رادیو عراق در این ملاقات كه سفیر امریكا در بغداد نیز حضور داشت، همكاری‌های اقتصادی و بازرگانی میان مؤسسه‌های عراق و امریكا و چگونگی گسترش آن بررسی شد. گفتنی است روابط امریكا با عراق كه از یك سال پیش علنی شده، از آغاز جنگ تحمیلی همواره رو به گسترش بوده و رژیم صدام در طول تجاوز خود به جمهوری اسلامی از كمك‌های سیاسی و نظامی امریكا سود جسته است.[۴۷] از سوی دیگر، سفیر عراق در الجزیره روز یكشنبه در دیدار با رئیس مجلس شورای خلقی الجزایر نامه كتبی رئیس مجلس عراق را تسلیم وی كرد. در این دیدار درباره آخرین تحولات جنگ عراق با ایران نیز گفت‌وگو شد.[۴۸]

گزارش -308

یك روز پس از امضای موافقت‌نامه صلح میان گروه‌های شبه‌نظامی لبنان در سوریه، سران این گروه‌ها امروز جداگانه و دسته‌جمعی با حافظ اسد رئیس‌جمهوری سوریه دیدار كردند. رئیس‌جمهور سوریه در این دیدار ضمن تبریك به لبنانی‌ها، گفت این موافقت‌نامه بدون همكاری همه قابل‌اجرا نیست. حافظ اسد افزود كه سوریه برای انتقال لبنان از دوره بحرانی در كنار مردم این كشور خواهد ایستاد. وی هدف سوریه را حفظ وحدت ملی و تمامیت ارضی لبنان اعلام كرد. از سوی دیگر، درحالی‌كه ایلی حبیقه رئیس‌ كمیته اجرایی نیروهای شبه‌نظامی مسیحی امروز در هتل شرایتون دمشق به خبرنگاران گفت از روند گفت‌وگوها بسیار خرسند است، سمیر جع‌جع رئیس ستاد نیروهای مسیحی در مراسم پایان دوره افسران جدید شبه‌نظامیان مسیحی در سخنانی گفت: «نمی‌توان صلح را در سالن اجتماعات یا پایتخت‌های دول بیگانه ایجاد كرد.» این اولین واكنش تند شبه‌نظامیان مسیحی لبنان به موافقت‌نامه صلح به شمار می‌رود.[۴۹]

گزارش -309

حزب‌الله لبنان خواستار مبارزه تا‌ آزادی كامل جبل عامل و قدس شریف از اشغال اسرائیل شد. به‌ گزارش واحد مركزی خبر از بیروت: «انقلابیون مسلمان لبنانی در منطقه جبل عامل خواستار تداوم بخشیدن به مبارزه با اسرائیل و عوامل دست‌نشانده محلی آن تا آزادی كامل اراضی اشغالی شدند. سیدعباس موسوی یكی از علمای حزب‌الله لبنان در مراسمی در منطقه آزادشده صدر در جنوب لبنان، ضمن تأكید بر تداوم مقاومت تا آزادی كامل جبل عامل و قدس شریف خواستار شركت همگانی كشورهای اسلامی در امر مقاومت ضد صهیونیستی شد و گفت موجودیت اسرائیل براساس تجاوز به دیگران طرح‌ریزی شده و علت شكست رژیم‌های عربی این است كه پیوسته مواضع آسیب‌پذیری اتخاذ می‌كنند. وی با اشاره به مقاومت ضد صهیونیستی در داخل فلسطین اشغالی گفت: «مبارزه‌ای كه با بهره‌گیری از ساده‌ترین ابزار و سلاح‌ها داخل كرانه غربی و منطقه اشغالی غزه درحال اوج‌گیری است از نتایج نفوذ مقاومت اسلامی در جنوب لبنان می‌باشد.»[۵۰]

گزارش -310

مطبوعات ایران و گروه‌های مصری، سلیمان خاطر را قهرمان خواندند و پارلمان كویت خواستار آزادی او شد. به ‌گزارش یونایتدپرس از مصر، سلیمان خاطر - كه گروه‌های مخالف به او "قهرمان ملی مصر" لقب داده‌اند - در 5 اكتبر 1985 (13 مهر 1364) به روی اسرائیلی‌ها در صحرای سینا آتش گشود و 7 نفر از آنها را كشت. حسنی مبارك به‌عنوان فرمانده كل نیروهای مسلح مصر، حكم محكومیت سلیمان خاطر را امضا می‌كند. سلیمان خاطر در دفاعیات خود گفت كه اسرائیلی‌ها به منطقه ممنوعه صحرای سینا وارد شده بودند و به هشدارهای او مبنی‌بر دور شدن از آن محل توجه نكردند. اما دادگاه نظامی این اظهارات را رد كرد و گفت حضور اسرائیلی‌ها در آن محل خطری محسوب نمی‌شده است. گروه‌های اسلامی و چپ‌گرای مصر در روزهای اخیر علیه محاكمه سلیمان خاطر به تظاهرات گسترده‌ای دست ‌زده بودند. در همین حال، سفیر اسرائیل در مصر اعلام كرد كه به عدالت مصری‌ها دررابطه‌با محكوم كردن سلیمان خاطر اعتماد دارد. مطبوعات مصری مخالف، نوشته‌اند كه اسرائیلی‌ها در صحرای سینا به روی پرچم مصر تف انداخته‌ و سپس آن را پاره كرده‌اند. این مطبوعات عمل سلیمان خاطر را اقدامی میهن‌پرستانه برای دفاع از حیثیت و ملیت مصر به حساب می‌آورند. از سوی دیگر، پارلمان كویت از حكومت مصر خواسته است كه سلیمان خاطر را آزاد كند. این پارلمان با صدور بیانیه‌ای اعلام كرد كه محكوم كردن سلیمان‌خاطر هدیه خوبی برای دشمن صهیونیستی است.[۵۱] به‌ گزارش رویتر، مطبوعات ایران سلیمان خاطر مأمور پلیس مصر را به‌عنوان قهرمان مورد ستایش قرار دادند و پیش‌بینی كردند كه سایر مصریان از وی سرمشق خواهند گرفت. مطبوعات ایران این اقدام را به ترور انور سادات رئیس‌جمهور سابق مصر توسط مبارزین اسلامی تشبیه كردند.[۵۲]



منابع و مآخذ روزشمار 1364/10/08

  1. سند شماره 637/گ مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: مأموریت قرارگاه‌های كربلا و نوح در عملیات والفجر8، گزارش راویان قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در عملیات والفجر8 (جواد زمان‌زاده، محمد درودیان، محسن رشید)، صص 34 - 33.
  2. سند شماره 1108/د مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم در عملیات والفجر8 (جواد زمان‌زاده)، 3/10/1364 تا 8/10/1364، صص 120 - 105.
  3. سند شماره 637/گ مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: مأموریت قرارگاه‌های كربلا و نوح در عملیات والفجر8، گزارش راویان قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در عملیات والفجر8 (جواد زمان‌زاده، محمد درودیان، محسن رشید)، صص 34 - 33.
  4. همان، صص 29 - 23.
  5. سند شماره 1108/د مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم در عملیات والفجر8 (جواد زمان‌زاده)، 3/10/1364 تا 8/10/1364، صص 120 - 105.
  6. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 286، 10/10/1364، ص3.
  7. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 285، 9/10/1364، ص1، به نقل از رادیو صوت‌الجماهیر، 8/10/1364.
  8. واحد مركزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 9/10/1364، ص4، به نقل از رادیو امریكا، 8/10/1364.
  9. همان، صص 6 و 7، رادیو بی‌بی‌سی، 8/10/1364.
  10. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 285، 9/10/1364، صص 25 و 26، بحرین - خبرگزاری رویتر، 8/10/1364.
  11. روزنامه اطلاعات، 8/10/1364، ص2.
  12. روزنامه جمهوری اسلامی، 8/10/1364، ص10.
  13. همان.
  14. روزنامه اطلاعات، 8/10/1364، ص14.
  15. روزنامه جمهوری اسلامی، 8/10/1364، ص10.
  16. روزنامه اطلاعات‌، 8/10/1364، ص14.
  17. همان، صص 3 و 14.
  18. واحد مركزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیو‌های بیگانه، 9/10/1364، ص2، رادیو امریكا، 8/10/1364.
  19. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 285، 9/10/1364، ص9.
  20. روزنامه اطلاعات، 9/10/1364‌، ص18.
  21. روزنامه كیهان، 9/10/1364، ص2.
  22. روزنامه اطلاعات، 10/10/1364، ص3.
  23. همان، صص 29 - 23.
  24. همان.
  25. همان.
  26. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 286، 10/10/1364، صص 12 - 11، تهران - خبرگزاری رویتر، 8/10/1364.
  27. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 285، 9/10/1364، ص16، تهران - خبرگزاری امارات، 9/10/1364.
  28. واحد مركزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیو‌های بیگانه، 9/10/1364، ص14، رادیو اسرائیل، 8/10/1364.
  29. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 286، 10/10/1364، صص 11 - 10، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 9/10/1364.
  30. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 285، 9/10/1364، صص 17 - 16، ابوظبی - خبرگزاری قطر، 8/10/1364.
  31. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نشریه شماره 177/3، 8/10/1364، صص 2 و 3.
  32. روزنامه اطلاعات، 8/10/1364، ص14.
  33. سند شماره 637/گ مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: مأموریت قرارگاه‌های كربلا و نوح در عملیات والفجر8، گزارش راویان قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در عملیات والفجر8 (جواد زمان‌زاده، محمد درودیان، محسن رشید)، صص 34 - 33.
  34. خبرگزاری جمهوری اسلامی، تلکس ویژه، 8/10/1364.
  35. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نشریه شماره 177/3، 8/10/1364، صص 8 - 2.
  36. روزنامه اطلاعات، 8/10/1364، ص14.
  37. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نشریه شماره 178/3، 9/10/1364، ص1.
  38. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نشریه شماره 180/3، 11/10/1364، صص 2 و 3.
  39. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 285، 9/10/1364، ص29، قاهره - خبرگزاری آلمان‌غربی، 8/10/1364.
  40. همان، ص7، بن - خبرگزاری فرانسه.
  41. روزنامه كیهان، 8/10/1364، ص2.
  42. روزنامه اطلاعات، 8/10/1364، ص16.
  43. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 285، 9/10/1364، صص 28 - 27، رم - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 8/10/1364.
  44. روزنامه اطلاعات، 9/10/1364، ص20، بیت‌المقدس - یونایتدپرس.
  45. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 286، 10/10/1364، صص 30 - 29، بیت‌المقدس - خبرگزاری فرانسه، 9/10/1364.
  46. روزنامه جمهوری اسلامی، 9/10/1364، ص2.
  47. روزنامه ابرار، 10/10/1364، ص14.
  48. همان.
  49. روزنامه كیهان، 9/10/1364، ص20.
  50. روزنامه جمهوری اسلامی، 10/10/1364، ص1.
  51. روزنامه كیهان، 8/10/1364، ص20.
  52. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 285، 9/10/1364، صص 28 - 27، تهران - خبرگزاری رویتر، 8/10/1364.