1364.10.26

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1364
1364.10.26
نام‌های دیگر بیست و شش دی
تاریخ شمسی 1364.10.26
تاریخ میلادی 16 ژانویه 1986
تاریخ قمری 5 جمادی‌الاول 1406



گزارش -730

بررسی طرح مانور تیپ18 الغدیر برای عملیات در منطقه ام‌الرصاص و مشكلات و كمبودهای این تیپ برای اجرای عملیات در جلسه صبح امروز قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) سپاه برگزار شد. فرمانده كل سپاه صبح امروز در مقر تیپ الغدیر در پادگان شهید عاصی‌زاده حضور یافت. وی ابتدا در یك سخنرانی در حسینیه این پادگان از حماسه‌آفرینی‌های تیپ الغدیر در عملیات بدر در سال گذشته و هم‌اكنون در جزیرة مجنون جنوبی تقدیر كرد و ضمن تحلیل اوضاع سیاسی و آثار مقاومت رزمندگان بر تغییر موضع برخی كشورها و قدرت‌ها، بر لزوم ادامة استقامت در جنگ و نبرد با دشمن و دقت در امور نظامی و تاكتیكی تأكید كرد و در این مسیر حفظ معنویت را ضروری خواند. محسن رضایی سپس در جلسه‌ای كه با حضور فرماندهان و مسئولان تیپ الغدیر و فرماندهان گردان‌های این تیپ برگزار شد* طرح مانور این یگان برای عملیات در منطقه ام‌الرصاص را بررسی و ضمن بیان ابهام‌ها و اشكال‌های طرح، برای رفع آنها راهنمایی كرد. مسئولان تیپ18 در این جلسه مشكلات و كمبودهای یگانشان را نیز بیان كردند.[۱]

گزارش -731

قرارگاه كربلا در ادامة پیگیری‌ها برای آماده‌ شدن زمینه اجرای عملیات در منطقه فاو، امروز اقدامات لشكر31 عاشورا را بررسی كرد. راوی مركز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه كربلا در یادداشت‌های خود دراین‌باره نوشته است كه احمد غلامپور جانشین فرمانده قرارگاه كربلا، امروز در بازدید از اقدامات لشكر عاشورا، پیشرفت كارها را از معاون فرمانده این لشكر جویا شد. مصطفی مولوی توضیح داد كه جاده‌های پیش‌بینی‌شده، به‌طرف خط احداث ‌شده و كارهای بیمارستان لشكر تمام شده است. وی سلاح‌هایی را كه برای استقرار در خط مشخص و موضع آنها احداث شده چنین اعلام كرد: تفنگ106 میلی‌متری، تفنگ57 میلی‌متری، آر.پی.‌جی11 و دوشكا و عقب‌تر از این سلاح‌ها نیز سلاح23 میلی‌متری مستقر می‌شود كه همه برای اجرای تیر مستقیم به‌سوی مواضع دشمن است. وی افزود الحمدلله دیشب شناسایی خوبی از خط دشمن شد، اما از عمق منطقه استقرار دشمن شناسایی نداریم. احمد غلامپور با اشاره به اینكه قرار شده نیروی هوایی ارتش از منطقه عملیات عكس بگیرد، گفت خودمان هم عكس ویدئویی گرفته‌ایم و هواپیمای قارقاركی خودمان هم قرار است عكس بگیرد. وی افزود شناسایی‌ها باید تمام شود، یكی دو شب بیشتر وقت ندارید. مصطفی مولوی گفت: «شناسایی‌هایمان تمام شده، الحمدلله خوب بوده است.» جانشین فرمانده قرارگاه كربلا همچنین گفت چون تلاش اصلی عملیات قرارگاه کربلا لشكرهای عاشورا و كربلا هستند و درصد موفقیت این دو بیشتر است، با اصرار فرمانده لشكر امام حسین(ع) قرار شده این لشكر از لشكر عاشورا و لشكر نجف نیز از لشكر كربلا عبور كند، چون ما به محورهای عملیاتی لشكرهای 31 عاشورا و 25 كربلا بیشتر مطمئن‌ هستیم. پس از بازدید مذكور، احمد غلامپور در گفت‌وگویی با مسئول طرح و عملیات قرارگاه ازجمله دلایل تصمیم مذكور را چنین برشمرد: اطمینان به اجرای موفقیت‌آمیز عملیات لشكر‌های عاشورا و كربلا و آمادگی كامل این دو لشكر؛ درخواست فرمانده لشکر امام حسین(ع)؛ آماده نبودن لشكر5 نصر به‌طور كامل و احتمال ضعیف موفق‌ نشدن این لشكر. وی همچنین گفت كه اگر لشكر25 كربلا در مرحله اول عملیات موفق بود، بنا به ‌دستور مأموریت لشكر7 ولی‌عصر(عج) را هم انجام می‌دهد و لشكر7 را در این مرحله وارد عمل نمی‌کنیم. جانشین فرمانده قرارگاه كربلا در دیدار از لشكر عاشورا پیشنهاد ملاقات رزمندگان و فرماندهان این لشكر را با امام خمینی مطرح کرد، راوی مركز مطالعات دراین‌باره نوشته است: «غلامپور: گفتم كه خوب است دیداری با امام داشته باشیم؛ گفتند: ما روی دیدن امام را با دست‌ خالی نداریم، ان‌شاءالله با دست پر خدمت ایشان می‌رسیم.»[۲]

گزارش -732

قرارگاه نوح(ع) در ادامة تلاش برای آماده‌سازی زمینه اجرای مأموریت عملیاتی خود در غرب اروندرود، امروز در چند جلسه مجزا با مسئولان زرهی، توپخانه، مهندسی و مسئولان ناوتیپ كوثر به بررسی اقدامات انجام‌شده، كارهای باقیمانده و مشكلات پرداخت. در اولین جلسه،* فرمانده گردان زرهی ذوالفقار وضعیت آمادگی این گردان و چگونگی به‌كارگیری تانك و نفربر را در این عملیات تشریح كرد و به پرسش‌های فرمانده قرارگاه نوح(ع) و دیگران پاسخ داد. فرمانده گردان ذوالفقار كه اخیراً از خط حد و منطقه مأموریت یگان‌های تحت امر قرارگاه نوح(ع) دیدن كرده است، گفت كه اگر كارهای مهندسی ازجمله جاده‌های پیش‌بینی‌شده و ساخت سكوهای تانك به‌ انجام برسد در محدودة لشكر41 ثارالله(ع) 6 تانك و در محدودة تیپ33 المهدی(عج) نیز 6 تانك می‌توان برای مقابله با خط اول دشمن در غرب اروندرود به كار گرفت و در محدودة لشكر19 فجر به‌دلیل موقعیت بهتر، تعداد بیشتری تانك می‌توان مستقر كرد. وی افزود فاصله نقاطی كه در ساحل خودی می‌توان تانك مستقر كرد تا سنگرهای دشمن حداكثر 3000 متر است كه فاصلة مناسبی برای شلیك گلوله تانك است. وی گفت برای هدف قرار دادن سنگرهای دشمن در شب عملیات، دیدن سنگرها ضروری است و این هنگامی میسّر است كه از آن سنگرها، شلیكی صورت گیرد و با مشاهدة آتش دهنة سلاح‌ها، موقعیت سلاح و سنگر آن تشخیص داده شود. حمید عرب‌نژاد مهم‌ترین كاربرد تانك را به‌كارگیری تعداد انبوهی از آن در هجوم ذكر كرد و گفت اگر بتوان تانك‌ها را به غرب اروند منتقل كرد، علاوه‌بر اجرای آتش و مقابله با دشمن، جان‌پناه خوبی برای نیروهای پیاده است. وی انتقال تانك‌ها به غرب اروند را موضوعی مهم خواند كه باید یگان‌ مخصوصی عهده‌دار آن شود و گردان ذوالفقار فاقد تجهیزات و توان لازم برای چنین اقدامی است. وی تانك‌های آمادة عملیات گردان ذوالفقار را 30 دستگاه اعلام كرد و مهمات موجود را برای عملیات كافی خواند. عرب‌نژاد افزود كه خدمة تانك‌ها سربازان آموزش‌دیده‌ای هستند كه در تمرین‌ها توانایی‌ خود را نشان داده‌اند، اما تاكنون در صحنه‌های نبرد درگیر نشده‌اند. در ادامه جلسه برادران علایی، دانایی‌فر و عرب‌نژاد دربارة چگونگی استفاده از نفربر خشایار، عبور آن از اروند و اجرای آتش روی سنگرهای دشمن بحث کردند. فرمانده گردان ذوالفقار گفت كه نفربر خشایار از آب‌های كم‌عمق (حداكثر 140 سانتی‌متر) و باتلاق و گل‌ولای و چولان به‌راحتی عبور می‌كند، اما در آب‌های عمیق حداكثر برای عبور 100 متر مسافت مناسب است و هنگام عبور از آب به‌دلیل امكان‌پذیر نبودن كنترل دقیق آنها، شلیك توپ23 میلی‌متری از آنها به‌سوی دشمن میسر نیست. وی تأكید كرد برای انتقال این نفربرها به آن‌سوی اروند باید تجهیزات منتقل‌كننده به‌ كار گرفته شود و اطمینانی درمورد عبور خود آنها از اروند وجود ندارد. به‌دلیل كمبود تجهیزات انتقال‌دهنده، فرمانده قرارگاه نوح(ع) اصرار كرد كه برای عبور این نفربرها از اروند تدبیری اندیشیده شود. درنهایت قرار شد كه یك نفربر خشایار در منطقه‌ای مشابه، یعنی انتهای رودخانه بهمنشیر، عبور آزمایشی انجام دهد. در پایان این جلسه فرمانده قرارگاه نوح(ع) مأموریت‌های گردان زرهی ذوالفقار را به فرمانده این گردان چنین ابلاغ كرد: 1. در شب اول عملیات آمادگی داشته باشید كه بخشی از خط دشمن را كه قرار است غواصان با غافلگیری بشكنند، اگر نتوانستند، با آتش تانك بشكنیم. 2. بخشی از خط دشمن قرار نیست به‌طور مستقیم به‌وسیله غواصان شكسته شود، لذا تانك‌ها باید با اجرای آتش روی رودخانه امنیت برقرار كنند كه امكان عبور نیروها و قایق‌ها و تجهیزات از بخشی كه خط شكسته می‌شود، فراهم گردد. 3. درصورت امكان همان شب اول عملیات یك گردان نیرو را با نفربر خشایار عبور بدهیم. 4. به‌محض اینكه خط شكسته شد، تانك‌ها را به آن‌طرف اروند منتقل كنید و از جناح راست منطقه قرارگاه نوح(ع) به‌سمت منطقه قرارگاه كربلا بروید. حمید عرب‌نژاد: نظر من هم همین است. شما درست فكر كردید، خوب است. ان‌شاءالله اگر شب عملیات آتش دهنه‌ای باشد و ان‌شاءالله خدا یاری كند، می‌شود با تانك زد؛ به امید خدا. حسین علایی: صبح عملیات هم ان‌شاءالله شما به‌صورت گردان متمركز بشوید و از اروند عبور کنید. حمید عرب‌نژاد: ان‌شاءالله.[۳]

گزارش -733

قرارگاه نوح(ع) در دومین جلسه امروز خود به بررسی وضعیت توپخانه و چگونگی پشتیبانی واحدهای توپخانه از عملیات این قرارگاه پرداخت.* فرمانده یگان توپخانه قرارگاه نوح(ع)، تجهیزات آمادة این یگان را برای پشتیبانی از عملیات 2 دستگاه كاتیوشا، 4 توپ130 میلی‌متری و 4 توپ122 میلی‌متری اعلام كرد. البته این تجهیزات علاوه‌بر واحدهای توپخانه‌ای است كه یگان‌های تحت امر این قرارگاه دارند. وی گفت وضعیت واحدهای توپخانه‌ای كه قرار بوده از ارتش به قرارگاه نوح(ع) واگذار شود، هنوز مشخص نشده است. محمدرضا سپهری با بیان اینكه برای اجرای آتش‌ روی خور عبدالله و جلوگیری از تردد واحدهای دشمن در این خور نیاز به یك گردان توپ130 میلی‌متری بُرد بلند و برای پوشش جناح راست عملیات قرارگاه نوح(ع) نیز یك گردان توپ لازم است، افزود درخواست توپ‌های 155 و 203 میلی‌متری نیز كرده‌ایم كه اگر بدهند برای اجرای آتش‌ روی خط اول و دوم دشمن خیلی مناسب است و اگر 2 گردان 155 میلی‌متری نیز مأمور شود كه لشكرها خودشان به‌ كارگیرند، اقدام خوبی است. فرمانده توپخانه قرارگاه نوح(ع) گفت قرار است لشكر41 ثارالله(ع) و تیپ33 المهدی(عج) مركز تطبیق آتش مشترك ایجاد و به یكدیگر كمك كنند و لشكر19 فجر نیز مركز تطبیق مستقلی ایجاد كند. همچنین قرار است جلسه مشترك واحدهای توپخانه و واحدهای ادوات یگان‌ها برای هماهنگی آتش و تطبیق برگزار شود. وی مهم‌ترین مشكلات را نداشتن دستگاه‌های مهندسی، كمبود سلاح‌های دفاع هوایی و تجهیزات مخابراتی اعلام كرد و افزود در محور قاسمیه محل مناسبی برای استقرار چند گردان توپ هست كه نیاز به كار مهندسی دارد.[۴]

گزارش -734

اقدامات مهندسی منطقه مأموریت قرارگاه نوح(ع) و مشكلات آن، در سومین جلسه امروز این قرارگاه بررسی شد. در بخش اول این جلسه كه از ساعت 11:30 در مقر لشكر19 فجر در نزدیكی اروندرود برگزار گردید به اقدامات مهندسی در محدودة این لشكر پرداخته شد.* فرمانده لشكر فجر دراین‌باره گفت به‌دلیل اینكه ضرورت كار مهندسی در منطقه ما بیشتر از جاهای دیگر است، نیروهای واحد مهندسی لشكر شبانه‌روز برای جاده‌سازی، ساخت مواضع سلاح‌ها و اسكله‌سازی فعالیت می‌كنند و كار مهم احداث مواضع سلاح‌های ادوات باقی مانده است. وی گفت مهندسی جهاد یك پَد 60 متری ساخته و امروز هم احداث یك جاده را شروع كرده، ولی انتظار داشتیم جاده 6 كیلومتری و موضع ادوات سنگین را احداث كند كه هنوز كاری نشده است. وی تجهیزات واحد مهندسی لشكر فجر را 4 لودر، 2 بولدوزر و 12 كمپرسی اعلام كرد. فرمانده قرارگاه نوح(ع) پرسید كه كارهای مهندسی لشكر فجر شامل جاده‌سازی، احداث موضع ادوات، سنگرسازی، ‌اسكله‌سازی، احداث اورژانس و بهداری و... چه زمانی تمام می‌شود؟ فرمانده لشكر فجر: «ان‌شاءالله سعی می‌كنیم تا 15 بهمن تمام كنیم.» علایی: «فرصت شما تا 4 بهمن است.» رودكی: «سعی می‌كنیم ولی فكر نمی‌كنم برسیم.» حمید سلیمی از مسئولان مهندسی سپاه، درباره چگونگی عملكرد مهندسی جهاد توضیح داد كه باتوجه‌به خواسته‌ فرمانده قرارگاه نوح(ع) واحدهای مهندسی جهاد به‌ لشكرها مأمور شده‌اند تا زیر نظر فرماندهان لشكرها فعالیت كنند. هر واحد هم شامل 3 لودر، 3 بلدوزر و 5 كمپرسی است. وی افزود به‌عهدة فرماندهان است كه اولویت‌ كاری آنها را مشخص كنند و از آنها كار بخواهند. فرمانده لشكر فجر گفت شن‌ریزی جاده‌ها را برعهدة مهندسی جهاد گذاشته‌ایم كه هنوز شروع نشده است. سلیمی دراین‏باره گفت كه اینها باید 9 كیلومتر جاده احداث كنند، اگر شن‌ریزی را هم اضافه كنید، در زمان مشخص‌شده فرصت نمی‌كنند انجام دهند. نبی‌ رودكی از مسئولان مهندسی درخواست كرد كه توان واحدهای مهندسی افزایش یابد. حجتی دراین‌باره توضیح داد كه بیش از 1000 كمپرسی در سراسر منطقه فعال هستند كه همه‌جا را می‌گویند در اولویت است.[۵] در بخش دوم جلسه بررسی مسائل مهندسی قرارگاه نوح(ع) كه ساعت 16 امروز با حضور برادران علایی، سلیمی، حجتی، آقاجانی و زندی در یكی از پایگاه‌های ناوتیپ كوثر برگزار شد، فرمانده قرارگاه نوح(ع) در یك جمع‌بندی كلی از اقدامات مهندسی گفت كه كار لشكر فجر خوب پیش می‌رود؛ كار لشكر ثارالله(ع) مقداری عقب است ولی پیش می‌رود؛ كار تیپ المهدی(عج) بیشتر و عقب‌تر است. حجتی دراین‌باره گفت ما 50 كمپرسی مردمی به جهاد مازندران می‌دهیم تا كار تیپ المهدی(عج) تسریع شود. فرمانده قرارگاه نوح(ع) همچنین گفت كه برای احداث مواضع توپ‌های كمك مستقیم یگان‌ها اقدامی نشده است. سلیمی در پاسخ گفت درمورد مواضع توپ‌ها، قرارگاه خاتم یك نقشه كلی به ما ابلاغ كرده كه در منطقه مأموریت قرارگاه نوح(ع) احداث 9 موضع از ما خواسته شده است كه ما از بالا شروع به كار كرده‌ایم. در این جلسه آقاجانی مسئول مهندسی ناوتیپ كوثر نیز گفت ما درخواست كرده‌ایم كه پایین قفاص اسكله‌ای احداث شود و باتوجه‌به اینكه توان بسیاری برای این‌كار لازم است، هنوز اقدامی نشده است. حجتی گفت این كار یك ماه طول می‌كشد.[۶]

گزارش -735

نتایج شناسایی سكوی العمیه و خور عبدالله و اقدامات ناوتیپ كوثر جهت آمادگی برای عملیات، در آخرین جلسه امروز قرارگاه نوح(ع) بررسی شد. در این جلسه كه فرمانده قرارگاه نوح(ع) و چند تن از مسئولان ناوتیپ كوثر حضور داشتند، ابتدا مسئول واحد اطلاعات این تیپ گزارش داد: در چند شب اخیر دریا طوفانی بود، پریشب موفق شدیم از ساعت 18 تا 23:30 به دریا برویم. نیروهای دشمن به‌طور كامل سكوی العمیه را محاصره كرده بودند، حتی در فاصله میان چهارپایه بهمنشیر و العمیه یك شناور ثابت مستقر شده بود. حدود 6 شناور كنار خور عبدالله و 5 شناور كنار العمیه بودند و با چراغ به همدیگر علامت می‌دادند و با منور منطقه را روشن كرده بودند و هلیكوپتر دشمن هم مشغول دور زدن منطقه بود. البته با سكوی البكر كاری نداشتند و در اطراف العمیه گشت می‌زدند. در این وضعیت امكان تحرك ما نبود. در این جلسه درمورد آزمایش شناورها گفته شد كه قایق فایبرگلاس در نهر قاسمیه آزمایش شد، مشكلی نداشت، اما وقتی آن را به دریا بردیم سریع غرق شد. دلیل آن هم نداشتن لبه‌ای است كه جلو موج آب را بگیرد، موتور آن هم سنگین است درنتیجه سریع پُرِ آب می‌شود. اما قایق كانوی برزنتی به‌هیچ‌وجه غرق نمی‌شود. مسئول واحد ادوات ناوتیپ كوثر آمار سلاح‌های این واحد را چنین برشمرد: خمپاره‌انداز120 میلی‌متری 6 قبضه، خمپاره‌انداز81 میلی‌متری 8 قبضه، تفنگ106 میلی‌‌متری 6 قبضه، دوشكا 18 قبضه، مینی‌كاتیوشا 2 دستگاه. فرمانده قرارگاه نوح(ع) ضمن اینكه از مسئول ادوات خواست برای دریافت سهمیه تجهیزات و مهمات برای عملیات اقدام كند، به وی تأكید كرد كه ادوات شما باید زیر نظر تیپ المهدی(عج) قرار گیرد، برای استقرار خمپاره‌ها با این تیپ هماهنگی كنید و مینی‌كاتیوشاها و 106ها را روی شناورها نصب كنید و برای مانور آزمایشی در دریا آماده شوید. سلاح‌های دفاع هوایی ناوتیپ كوثر نیز 6 قبضه 23 میلی‌متری، 3 قبضه 5/14 میلی‌متری تك‌لول و 1 قبضه دولول اعلام شد كه فرمانده قرارگاه نوح(ع) دستور داد كه 5 قبضه سلاح23 میلی‌متری روی شناورها نصب شود. حسین علایی همچنین به مسئول مهندسی تأكید كرد كه همه توانش را در این منطقه عملیاتی به‌ كارگیرد و باتوجه‌به اینكه كار اسكله‌سازی به‌وسیله مهندسی جهاد طولانی‌ خواهد شد، از مسئول مهندسی خواست برای گرفتن بارج و نصب سریع آن تلاش كند و افزود كه هشتم بهمن برای بازدید از آماده‌ شدن بارج‌ها می‌آید. وی در پایان از مسئولان ناوتیپ كوثر خواست كه درمورد طرح مانور عملیات كار و تلاش بیشتری كنند.[۷]

گزارش -736

فرمانده كل سپاه پاسداران امروز عازم باختران شد تا در ادامة جلسات و مباحثی كه قبلاً برای عملیات در نقاط مختلف جبهة شمال‌غرب انجام شده است، وضعیت این جبهه را بررسی و امكان اجرای عملیات‌های پی‌درپی را فراهم كند. با حضور وی در محل قرارگاه نجف، در شامگاه امروز جلسه‌ای تشكیل و ضمن بررسی چند منطقه عملیاتی، مشكلات و راهكارها تشریح شد.* در آغاز جلسه، فرمانده كل سپاه درمورد عملیات روی ارتفاعات موبرا (شرق چوراتا و جنوب‌شرقی ماؤوت) نظرخواهی كرد و گفت اگر هم‌زمان با عملیات در جنوب، روی موبرا عمل شود، دشمن كاری نمی‌تواند بكند. وی تیپ ویژه شهدا را برای اجرای این عملیات مناسب خواند. از طرف دیگر، غلامرضا صالحی اظهارنظر كرد كه اگر ارتفاعات گامو (شمال موبرا و شرق ماؤوت) تصرف نشود، نمی‌توان روی موبرا ماند چون گامو مسلط بر موبرا است و دشمن ضمن دیدبانی از روی گامو، می‌تواند با استفاده از این ارتفاعات عقبه موبرا را زیر آتش تانك قرار دهد. وی گفت اگر تیپ شهدا عملیات روی موبرا را بپذیرد، می‌توانیم با دو تیپ قدس و نبی‌اكرم(ص) روی گامو عملیات كنیم هرچند عقبة آن مشكلاتی دارد. محسن رضایی پیشنهاد غلامرضا صالحی را مناسب خواند و گفت این طرح را امشب قطعی كنید و با ایجاد قرارگاهی در آنجا به‌طور شبانه‌روز فعال شوید؛ فرماندهان گردان‌ها و گروهان‌ها همه بیایند توجیه شوند و بروند صبح تا شب منطقه را ببینند و آمادة عملیات شوند. وی افزود كه با اجرای عملیات روی این دو ارتفاع، قوای دشمن در منطقه تجزیه می‌شود و باتوجه‌به هم‌زمانی آن با عملیات در جنوب، ارتش عراق حملات زمینی و هوایی سنگینی به این یگان‌ها نخواهد كرد و اگر آتش توپخانه را هماهنگ كنیم، بچه‌ها اینجا خیلی خوب می‌توانند بجنگند. غلامرضا صالحی با بیان اینكه دشمن در منطقه ماؤوت و منطقه چوراتا و ارتفاعات موبرا سه تیپ منها (ناقص) دارد، مسئلة اصلی برای عملیات در این منطقه را كارهای مهندسی ازجمله احداث جاده‌های لازم اعلام كرد و گفت اگر همه كارها آماده شود ولی اقدامات مهندسی نشود، فایده‌ای ندارد. مصطفی ایزدی نیز با اشاره به مشكلات مهندسی و جاده‌سازی در منطقه، گفت كه در جاده‌های موجود منطقه، عراق پایگاه‌های دفاعی متعددی دارد. صالحی نیز افزود که در محور ارتفاعات گامو، دشمن 8 پایگاه مستقر كرده است. وقتی مشكلات مهندسی، نبودن جاده مناسب و وجود پایگاه‌های متعدد دشمن مطرح شد، محسن رضایی گفت اگر نمی‌توانید روی هر دو ارتفاعات عملیات كنید، روی یكی از آنها سرمایه‌گذاری كنید. حسین همدانی نیز تضمین موفقیت‌ عملیات در یك محور را بیشتر اعلام و پیشنهاد كرد كه در یك مرحله روی یكی از ارتفاعات عملیات شود و چند روز بعد نیز روی ارتفاع دیگر. در ادامة جلسه بحث بیشتر به‌سوی بررسی وضعیت جاده‌ها و عقبه‌های عملیاتی منطقه كشیده شد و مشكل تردد در ارتفاعات پوشیده از برف هم مطرح گردید. فرمانده كل سپاه در ادامه جلسه، اهمیت عملیات در منطقة دربندیخان و حلبچه و پیش‌بینی موفقیت خوبی برای آن و اینكه عملیات در این مناطق موجب تهدید عقبه‌های دشمن و نبودن تهدیدی برای قوای حمله‌كننده به ارتش عراق از جناحین و امكان پیشروی سریع می‌شود را مطرح كرد و از فرماندهان جبهة غرب خواست تا با گرفتن جای پا زمینه اجرای عملیات گسترده در این جبهه را فراهم كنند. وی یادآوری كرد كه درصورت موفق ‌نشدن عملیات در جنوب، از نیروهای آموزش‌دیده و آمادة آن می‌توان به‌خوبی در این منطقه، به‌خصوص از نیروهای غواص و قایق‌سوار آن برای عبور از دریاچه دربندیخان استفاده كرد. محسن رضایی افزود كه اگر ارتفاعات گامو را بگیریم هم می‌توانیم به‌سمت شمال گسترش یابیم و هم می‌توانیم به‌سمت جنوب پیش برویم و روی چوراتا عملیات كنیم. مصطفی ایزدی در ادامة جلسه پیشنهاد كرد تیپ‌هایی كه كمتر به حساب می‌آیند و چند سالی است عملیات نكرده‌اند، تحت امر قرارگاه نجف قرار گیرند تا این قرارگاه با به‌كارگیری آنها در جبهه شمال‌غرب عملیات اجرا كند. محسن رضایی با پذیرش این پیشنهاد گفت تیپ‌های ویژه شهدا و نبی‌اكرم(ص) كه تحت امر شما هستند، تیپ‌های 32 انصار و امام حسن(ع) و... را هم می‌دهیم. سپس حسین همدانی با بیان گزارشی از بررسی و مشاهدة منطقه هزار قله، گفت ما چندین طرح كوچك و بزرگ عملیاتی برای جبهه شمال‌غرب داریم كه اجرای آن نیاز به كارهای مهندسی، اقدامات شناسایی و نیرو دارد. یعنی طرح‌هایی داریم كه با امكانات و یگان‌های موجود، آماده اجرا است و طرح‌های بزرگ‌تر نیز اگر دو تیپ مانوری واگذار شود به‌اضافه دو تیپی كه در منطقه موجود است، برای اجرای عملیات آماده می‌شود. وی نتیجه اجرای چنین عملیات‌هایی را كمك به عملیات‌های جبهه جنوب و نیز گرفتن جای پا برای عملیات‌های آینده در این منطقه اعلام كرد. بررسی كلی طرح‌های قابل‌اجرا در این منطقه و چگونگی آن در ادامة جلسه بحث شد. همچنین مسئولان قرارگاه نجف از فرمانده كل سپاه درخواست كردند كه از نزدیك چند نقطه مهم عملیاتی را مشاهده كند تا به وضعیت آنها پی‌ ببرد. مصطفی ایزدی در پاسخ محسن رضایی گفت كه به تیپ‌های نبی‌اكرم(ص) و ویژه شهدا گفته‌ایم كه حداكثر تا یك ماه دیگر آمادة عملیات شوند و فرمانده كل سپاه خواست هرچه می‌توانند زودتر عملیات كنند. در ادامه مسئولان قرارگاه نجف باز هم بر ضرورت توجه بیشتر به كار مهندسی در جبهة شمال‌غرب تأكید كردند. مصطفی ایزدی هم از طولانی‌ شدن و پیچیدگی تصمیم‌گیری‌ها و مشكلات تشكیلاتی انتقاد كرد و خواهان رفع آن شد. محمدابراهیم سنجقی نیز برای كاهش مشكلات مهندسی در این جبهه پیشنهاد كرد كه یك نفر با سِمَت فرمانده مهندسی به فرمانده قرارگاه نجف معرفی شود و تمام یگان‌های مهندسی زیر فرماندهی او قرار گیرند. به نوشتة راوی مركز مطالعات و تحقیقات جنگ این جلسه بدون جمع‌بندی مشخص پایان یافت و تصمیم‌گیری قطعی به بررسی بیشتر موکول شد.[۸]

گزارش -737

فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) سپاه پاسداران در ادامه تلاش برای جلوگیری از هشیاری دشمن درمورد منطقه عملیات اصلی و سوق دادن توجه فرماندهان عراق به‌سوی منطقه هور، امروز با صدور دو دستورالعمل، قرارگاه نجف و قرارگاه مهندسی را به اجرای اقداماتی فراخواند. ابلاغیه قرارگاه خاتم به قرارگاه نجف چنین است: «پیرو دستورات شفاهی دررابطه‌با منطقه هور، موارد زیر ابلاغ می‌گردد، لازم است به‌محض وصول، برابر زمان‌بندی اقدام نمایید: 1. كلیة یگان‌های مستقر در هور قایق‌ها و بلم‌های اضافی خود را به منطقه هور منتقل نمایند (به‌محض وصول دستور، شروع شود). 2. توپخانه و ادوات نسبت به ثبت تیر در منطقه جاده القرنه - العزیر اقدام نمایند (از 1/11/1364 شروع شود). 3. به یگان‌ها ابلاغ شود كه مانورهای خود را در منطقه هور انجام دهند (به‌محض وصول قابل‌اجرا می‌باشد). 4. لازم است فرماندهی قرارگاه‌ها و فرماندهان یگان‌های تابع به منطقه هور تردد و با نیروهای مستقر در آنجا صحبت نمایند (به‌محض وصول قابل‌اجرا می‌باشد).»[۹] فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) به فرماندهی قرارگاه مهندسی نیز چنین ابلاغ كرد: «پیرو دستورات شفاهی دررابطه‌با منطقه هور، موارد زیر ابلاغ می‌گردد لازم است به‌محض وصول برابر زمان‌بندی اقدام نمایید: 1. ایجاد یك پد هلیكوپتر بر روی پد خندق (اول جاده خندق پیشنهاد می‌شود. حداكثر تا تاریخ 3/11/1364 آماده باشد). 2. ترمیم پدهای موجود سایت هلیكوپتر در پاسگاه برزگر و جزیره شمالی (برابر زمان‌بندی بند1). 3. آماده‌سازی و ترمیم سایت منطقه عملیاتی (باید در تاریخ 3/11/1364 آماده باشد). 4. پیگیری فعالیت احداث بیمارستان منطقه بستان و چزابه پیرو دستور قبلی. 5. احداث سایت موشكی هاگ در منطقه سعیدیه (برابر دستور قبلی). پیشنهاد می‌شود به مسكن و شهرسازی داده شود. 6. احداث سایت مخابرات با هماهنگی مخابرات خاتم. 7. احداث سكوهای پدافند هوایی با هماهنگی پدافند خاتم. 8. ادامه فعالیت‌ جهت احداث مواضع توپخانه روی پد خندق (برابر دستور قبلی). 9. مازوت‌ریزی جاده‌های داخل هور (از 5/11/1364 شروع شود). 10. احداث خاكریز جهت جاده‌های موجود در منطقه (سه‌راهی فتح به جفیر، سه‌راهی فتح‌ - طلائیه) 11. احداث محل تاكتیكی جهت قرارگاه نجف (با هماهنگی قرارگاه نجف). 12. فعال‌كردن نی‌كوب‌ها و نی‌برها در داخل هور (با هماهنگی قرارگاه نجف). 13. انجام سایر اقدامات مهندسی ابلاغ شده به‌نحوی‌كه حجم دستگاه‌های مهندسی درمجموع كمتر از 700 دستگاه نباشد.»[۱۰]

گزارش -738

قرارگاه نجف1 سپاه پاسداران علاوه‌‌بر عهده‌دار بودن مأموریت عملیاتی در جبهه جنوب (منطقه جزایر ام‌الرصاص و...) و تلاش‌ برای آماده‌سازی زمینه عملیات یدك در منطقه هور و نیز اجرای طرح فریب در این منطقه، مأموریت دفاع از منطقه گسترده هور را نیز به‌ عهده دارد. واحد طرح و عملیات این قرارگاه مهم‌ترین فعالیت‌های خودی و دشمن در دورة زمانی 11 تا 26 دی‌ماه را در گزارش نوبه‌ای شماره 26 خود منتشر كرده كه خلاصة آن چنین است: 1. فعالیت‌های یگان‌های خودی شامل اعزام گشتی‌ - شناسایی به همه مناطق عملیاتی تحت مأموریت به‌خصوص منطقه ام‌النعاج؛ اجرای آتش روی مواضع دشمن و مختل‌كردن فعالیت‌ دشمن و جلوگیری از نفوذ در منطقه ام‌النعاج؛ اجرای آتش روی دكل‌های دیدبانی دشمن و مختل‌كردن اقدامات آن در مناطق زید، بوبیان، طلائیه، جزایر خیبر و خشكی ابوخصاف؛ دیدبانی فعالیت‌های دشمن. 2. ساعت 7 صبح 24 دی، یك گروه گشتی شناسایی لشكر ذوالفقار با افراد دشمن درگیر شدند كه درنتیجه چند سنگر اجتماعی دشمن منهدم و چند نیرویش كشته شدند. 3. فعالیت‌های مهندسی: ترمیم و شن‌ریزی جاده‌ها و پدهای منطقه، ترمیم سنگرها و خاكریز منطقه بوبیان و زید، ادامه احداث جاده شط‌علی و... . 4. توپخانه: اجرای آتش شدید و مؤثر روی توپخانه‌ها و قرارگاه‌های دشمن و مختل‌ كردن فعالیت‌های مهندسی عراق به‌خصوص در مناطق زید، طلائیه، جزایر خیبر، خندق و ابوخصاف؛ اجرای آتش مؤثر روی عقبه‌ها و مواضع دشمن در شهر القرنه، اتوبان بصره - العماره و پل‌های منطقه. 5. نتیجه فعالیت‌های خودی: اجرای آتش شدید روی مواضع دشمن و دفاع از منطقه؛ دفع پاتك‌های دشمن در جزیره جنوبی و دریاچه ام‌النعاج؛ اختلال در فعالیت‌های دشمن در مناطق شلمچه، خرمشهر، آبادان، جزایر خیبر و هورالهویزه؛ هدف قراردادن یك هلیكوپتر دشمن در 23/10/1364 و سقوط آن. 6. از 21 تا 25 دی، تعداد 42 هواپیمای دشمن در منطقه ظاهر شدند و به بمباران و شناسایی پرداختند. 7. روز 20 دی دشمن قصد تصرف چند پاسگاه خودی را داشت كه با مقابله خودی دفع شد و تعدادی از افراد دشمن كشته شدند و تعدادی تجهیزات به‌ غنیمت گرفته شد. 8. دشمن در 16 دی به پدهای مركزی و غربی جزیره جنوبی حمله كرد كه به شهادت و اسارت نیروهای كمین انجامید.[۱۱]

گزارش -739

بمباران امروز جزیره خارك به لوله‌های ورودی نفت آسیب فراوانی وارد كرد. به‌ گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، ساعت 10:55 دقیقه، 2 هواپیمای میگ 25 عراقی با پرتاب 4 بمب جزیره خارك را هدف قرار دادند كه براثر آن خطوط لوله ورودی به جزیره خارك دچار آتش‌سوزی شد و خسارت بسیاری دید. در این حمله آسیب جانی به كسی وارد نشد.[۱۲] گزارش نیروی زمینی ارتش دراین‌باره حاكی است كه علاوه‌بر خسارت به‌ لوله 52 اینچی نفت سنگین، یكی از مخازن نفت نیز آسیب دیده است.[۱۳] ارتش عراق در اطلاعیه امروز خود دراین‌باره آورده است: «عقاب‌های شجاع نیروی هوایی امروز یك حمله جدید علیه تأسیسات جزیره خارك اجرا كردند و پس از مورد اصابت مستقیم قرار دادن هدف‌های خود، سالم به پایگاه‌های خود بازگشتند.»[۱۴]

گزارش -740

امروز گروه‌های دیگری از نیروهای داوطلب از شهرهای مختلف عازم مناطق عملیاتی شدند. از اصفهان رزمندگان بسیاری در قالب 3 گردان رزمی و تخصصی از پادگان 15 خرداد عازم جبهه‌های نبرد شدند. همچنین جمع كثیری از نیروهای رزمی و تداركاتی بسیج شهرستان كاشان و نیز گروهی از نیروهای تداركاتی جهاد سازندگی كاشان به مناطق عملیاتی عزیمت كردند. گروهی از رزمندگان عضو بسیج سپاه پاسداران شهرستان بروجن و نیز جمعی از نیروهای اعزام مجدد بسیج سپاه پاسداران آشتیان و كاركنان ادارات و طلاب حوزه علمیه این شهرستان و گروهی هم از نیروهای فنی جهاد سازندگی فیروزكوه عازم جبهه‌ها شدند.[۱۵] از سوی دیگر، سپاه پاسداران منطقه1 ثارالله(ع) امروز از همه داوطلبان اعزام به جبهه شهرهای اسلام‌شهر، ورامین، ری، دماوند و فیروزكوه دعوت كرد برای حضور در كاروان‌ راهیان كربلای2 ناحیة ری كه روز دوشنبه 30 دی عازم جبهه‌ها خواهد شد به واحدهای بسیج شهرهای مذكور مراجعه كنند.[۱۶]

گزارش -741

مأموران اداره اطلاعات استان باختران موفق شدند یك شبكه جاسوسی عراق را كشف و عوامل آن را دستگیر كنند. این مطلب را پنجشنبه‌شب (26/10/1364) نماینده اداره اطلاعات استان باختران در جلسه كمیته تبلیغات این استان اعلام كرد و گفت كه این شبكه سعی در شناسایی محل استقرار موشك‌های دوربرد ایران داشته و تاحدودی نیز در این كار موفق بوده است. وی افزود: گروهی دیگر از عوامل رژیم عراق كه اطلاعاتی از تیپ‌های نبی‌اكرم(ص) باختران و انصار همدان كسب كرده و دراختیار رژیم عراق گذاشته بودند نیز دستگیر شدند.[۱۷]

گزارش -742

بررسی و ارزیابی درباره اقدام ایران به توقیف و بازرسی یك كشتی امریكایی و دو كشتی انگلیسی و پیش‌بینی پیامدهای آن در رسانه‌ها به‌خصوص نشریات امریكا ادامه دارد و دیدگاه‌های مختلفی دراین‌باره ابراز شده است. درپی این بازرسی، اولین اقدام انگلیس هشدار به شرکت‌های کشتیرانی بود: «وزارت حمل‌ونقل انگلستان روز پنجشنبه به شركت‌های كشتیرانی توصیه كرد حتماً قبل از تصمیم‌گیری جهت اعزام كشتی به منطقه خلیج‌ فارس به آخرین اطلاعات مربوطه توجه كنند.»*[۱۸] روزنامه گاردین (چاپ لندن) در گزارشی ضمن اشاره به اینكه: «این نخستین باری است كه كشتی‌های امریكا و انگلیس مورد تعرض ایران واقع می‌شود.» نوشته است: «وزارت امور خارجه امریكا و وزیر خارجه انگلیس توقیف این كشتی‌ها را به‌عنوان یك توطئه تحریك‌آمیز یاد كرده‌اند.»[۱۹] روزنامه نیویورك تایمز امروز در گزارشی دراین‌باره نوشته است: «عملكرد احتمالی امریكا در آینده بدین‌ترتیب خواهد بود كه ابتدا رسماً اعلام نماید كه محموله كشتی‌های تجاری امریكا دارای لوازم جنگی برای عراق نبوده است. چنانچه ایرانی‌ها باز هم به حق خود مبنی‌بر بازرسی كشتی‌های تجاری امریكا اصرار ورزند احتمال می‌رود اجرای چنین عملكردی به یك درگیری با ایرانی‌ها منجر شود. هرچند مقامات دولت ریگان گفتند كه به‌ نظر آنها در این‌گونه مواقع ایرانی‌ها برای گشتن كشتی‌ها به زور متوسل نخواهند شد.» نیویورك تایمز در ادامه با اشاره به اظهارات مقامات امریكایی كه «ایران به‌عنوان یك كشور درحال جنگ حق بازرسی كشتی‌های امریكایی را دارد.» نوشته است: «مقامات دولت ریگان افزودند وارد شدن ایرانی‌ها به داخل كشتی امریكایی پرزیدنت تیلور بدون حضور كشتی‌های نیروی دریایی امریكا در اطراف، یك نوع تحقیر و شرمندگی برای واشنگتن بود.»[۲۰] واشنگتن تایمز اقدام ایران به توقیف كشتی‌ امریكایی را تخلف صریح از قوانین بین‌المللی خوانده و به نقل از مقامات دولت ریگان نوشته است: «دلیلی كه امریكا از محكوم كردن خودداری كرد این بود كه دولت ریگان در نظر دارد در درگیری‌های آینده چنین اقداماتی را علیه كشتی‌های خارجی به كار گیرد.» این روزنامه به نقل از تحلیل‌گران افزوده است: «سكوت امریكا دربرابر این اقدام حاكی‌از این است كه پرزیدنت ریگان در فكر نوعی اقدام دریایی برعلیه لیبی است و نمی‌خواهد ایران را برای عملی كه خود قصد دارد در آینده انجام دهد، محكوم سازد.»[۲۱] روزنامه واشنگتن پست نیز دراین‌باره نوشته است: «بازرسی محموله یك كشتی تجاری امریكا در آب‌های بین‌‌المللی خلیج‌ فارس امریكا را در موضع نامساعدی قرار داده است.» این روزنامه افزوده است: «امریكا احتمالاً علاقه‌مند است كشتی‌هایی را كه عازم نیكاراگوئه یا لیبی هستند یا از این كشورها می‌آیند نیز مورد بازرسی قرار دهد. شاید بتوان خویشتن‌داری و رفتار ملایم مقامات امریكایی در قبال تجسس كشتی این كشور را در روز یكشنبه گذشته توسط ایران توجیه كرد.»[۲۲] از سوی دیگر، نشریه دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی دراین‌باره نوشته است: «نمایندگان كشورهای جهان سوم در سازمان ملل از اقدام ایران خیلی راضی هستند و از اینكه بالاخره كسی علیه امریكا حاضر به ایستادن است، خوشحال به نظر می‌رسند.»[۲۳]

گزارش -743

وزیر خارجه هند و وزیر خارجه مصر از خاتمه جنگ ایران و عراق در آینده نزدیك اظهار ناامیدی كردند. وزیر خارجه هند امروز در پایان سفر خود به كشورهای منطقه خلیج فارس، در بحرین از كشورهای ایران و عراق خواست تا با اعلام آتش‌بس به جنگ پنج‌ساله بین خود پایان دهند. وی در مصاحبه‌ای مطبوعاتی گفت: كه امیدوار نیست این جنگ به‌زودی به‌ پایان رسد و اضافه كرد: نخست باید به آتش‌بس دست یافت و سپس آنها (ایران و عراق) را قانع كرد كه این مشكل قابل‌حل است. وی گفت: من هیچ‌یك از طرفین درگیر در جنگ را مورد سرزنش قرار نمی‌دهم. بگذار به آتش‌بس دست یابیم تا بتوانیم به راه‌حلی برسیم. باگات درمورد سفر خود به ایران، كویت و بحرین گفت: گفت‌وگو‌هایش با مقامات این كشورها درباره گسترش همكاری‌های دوجانبه بوده است. وی افزود كه حامل راه‌حلی برای پایان جنگ نبوده، ولی درمورد آثار منفی آن در ثبات منطقه مذاكراتی کرده است.[۲۴] ژنرال ابوغزاله وزیر دفاع مصر نیز در مصاحبه با مجله المصور گفت كه جنگ ایران و عراق وارد یك دوره فرسایشی و ناامیدی از پایان یافتن آن شده است. وی گفت عراق روشن ساخته است كه تمایلی به ادامه جنگ ندارد و افزود: «ابرقدرت‌ها برای انجام نقشه‌های خود و فراهم آوردن منافعشان روی ادامه جنگ ایران و عراق كار می‌كنند.» ابوغزاله در ادامه این مصاحبه گفت: «مصر با تجاوز هر كشوری به كشور دیگر مخالف است، اما حمایت مصر از عراق به وظیفه ملی اعراب مربوط می‌شود.» وی افزود: «ثبات در منطقه خلیج‌ (فارس) قطعاً روی امنیت در مصر تأثیر می‌گذارد و امنیت جهان عرب به‌طور عمده‌ای و بنا به دلایلی به مصر مربوط می‌شود.»[۲۵]

گزارش -744

رئیس‌ مجلس شورای اسلامی امروز در دیدار جمعی از روحانیان تهران به امكان تحقق حكومت اسلامی در عصر حاضر، امیدواری به آینده جمهوری اسلامی در سایه مرجعیت آیت‌الله منتظری، تكامل فقه در سایه حكومت اسلامی، ثبات سیاسی و اقتدار جمهوری اسلامی و صدور انقلاب اسلامی اشاره كرد. آقای هاشمی گفت: «برخی معتقدند حكومت اسلامی فقط در عصر امام زمان(عج) باید تحقق پیدا كند ... باوجود اشاعه این طرز فكر در بین مسلمان‌ها، نظر امام امت به‌عنوان رهبر انقلاب، غیر از این بود و ایشان با قاطعیت دنبال این مسئله كه "حكومت اسلامی را می‌توان تشكیل داد" بودند. افرادی هم كه خدمت امام امت بودند، با ایشان هم‌عقیده بوده، دنبال این راه را گرفتند و گفتند باید بشود.» وی افزود: «من به آینده جمهوری اسلامی در سایه مرجعیت آیت‌الله‌ العظمی منتظری خیلی امیدوارم. ایشان با طرز تفكر و مبانی فكری‌ای که دارند در مرحله شکل‌گیری حکومت اسلامی كه قرار است مبانی اسلام در جامعه پیاده شود، امید ما هستند. ... تفاوت ایشان با بعضی فقهای عظیم‌‌الشأن دیگر در این است كه آیت‌الله العظمی منتظری یك قدم بیشتر از دیگران در جامعه بوده‌اند و با واقعیت‌ها و نیازهای جامعه و اجتماع مأنوس‌تر بوده‌اند، لذا این انسیت و درك به "فهم مبانی" منتهی می‌شود.» آقای هاشمی گفت: «فقه در سایه حكومت اسلامی به كمال خود خواهد رسید. یعنی فقه ما در آیندة از این طریق باید تكامل پیدا كند. ما می‌توانیم امیدوار باشیم كه فقهای بعد از این، با مجموع برداشت‌هایی كه از زندگی مردم، نیازهای آنان و نیز از كل دنیا، جامعه و سیاست‌های بین‌المللی دارند، تأثیر محكمی در تغییر مبانی اسلام خواهند گذاشت. البته ممكن است بعضی از آقایان حرف‌های مرا قبول نداشته باشند، ولی من كاملاً به این حرف‌ها معتقدم و فكر می‌كنم فقه، در سایه عمل، تكامل پیدا می‌كند.» آقای هاشمی رفسنجانی با اشاره به ثبات سیاسی جمهوری اسلامی در جهان گفت: «قدرتی كه جمهوری اسلامی ازلحاظ سیاسی و نظامی و از جهات دیگر از خود نشان داد، دنیا را مجبور به اعتراف كرد و دنیا در مقابل این واقعیت سر تعظیم فرود می‌آورد، استقبالی كه از آقای خامنه‌ای ریاست‌جمهوری ما در پاكستان شد، واقعیتی است كه نمی‌توان به‌سادگی از آن، گذشت. دشمنان ما، مثل: رادیو امریكا و غیره گفتند: "این استقبال، بی‌سابقه بوده و از ده سال پیش تابه‌حال، سابقه نداشته است." ما كه قبل از ده سال هم سراغ نداریم. شاید آنها مواردی را می‌دانند. استقبال دولتی همیشه مقدور است و دولت قدرت آن را دارد كه مدرسه‌ها را تعطیل كند و با ردیف كردن تعداد زیادی ماشین برای استقبال، با پرچم‌ها و چراغانی، زینت‌ها درست كند، اما ما هرگز ندیده بودیم كه رئیس‌ كشوری وارد كشور دیگری شود و مردم با پول خودشان از روستاهای اطراف و شهرها بیایند و یكی دو شب در شهری به انتظار آمدن شخصی از خارج بمانند و بعد هم مرگ بر امریكا، بگویند و برای امام امت شعار بدهند، چنین چیزی باتوجه‌به موج تبلیغاتی كه علیه ما وجود دارد، بی‌نظیر است.» فرمانده عالی جنگ افزود: «این كشتی امریكایی كه نیروی دریایی ما توقیف كرد، باعث شد، امریكا عقب‌نشینی كند. دنیا خیال می‌كرد اگر كسی یك كشتی امریكایی را بگیرد، خونش به‌دست خودش به هدر رفته است؛ مگر می‌شود یك كشتی امریكایی را در آب‌های بین‌المللی گرفت؟ یك قایق ما، با چند سرباز نیروی دریایی به آن كشتی ایست داد، كشتی توقف نكرد و سرنشینان آن، تهدید كردند. ولی سربازان، وارد كشتی شده، آن را بازرسی كردند. ناوگان‌های امریكایی هم حركت كردند، اما ما كار خودمان را انجام می‌دهیم. آنها خبرش را منتشر نمی‌كنند، اما وقتی خبر در دنیا پخش می‌شود و مردم مسلمان می‌بینند یك كشور اسلامی با قدرت اسلام و مسلمان‌ها این عظمت را نشان می‌دهد، برای آنها الهام‌بخش و برای دشمنان ما، وحشتناك است. آنها باید فكر كنند و مطالعه كنند كه بالاخره نیروی دیگری این مملكت را حفظ می‌كند. این عوامل كه ظاهری است و به چشم مردم می‌آید، دنیا را قانع كرده كه جمهوری اسلامی ماندنی است و حاكمیت اسلام در آن مواردی كه اجرا شده، نشان داده است كه شدنی و قابل‌اجرا است.» آقای هاشمی افزود: «انقلاب واقعاً صادر شده ولی حد و مرز ندارد و باید بیش از این كار شود. وقتی كه مصر راه شما را می‌رود و فكر ما در مصر حضور دارد، سلیمان‌ خاطر سرباز امام ما است و تمثیلی از حزب‌اللهی‌های ما است، از برادران اهل‌سنت نیز، آن دانشجوهای مسلمان مصری، دانشجوهای ما هستند. فلسطین و لبنان و جاهای دیگر در حال عوض‌ شدن هستند و گوش‌ها برای شنیدن حرف‌های ما آماده شده است. قدرت‌های طاغوتی دنیا نیز، علی‌رغم میلشان به‌سوی خاضع شدن پیش می‌روند.»[۲۶]

گزارش -745

رئیس‌جمهور اسلامی ایران در دومین مرحلة سفر به چند كشور آسیایی و افریقایی، پیش‌ازظهر امروز وارد دارالسلام پایتخت تانزانیا شد و مورد استقبال رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، رهبران حزب انقلابی تانزانیا و رئیس‌جمهور ایالت زنگبار قرار گرفت.* سپس به‌اتفاق رئیس‌جمهور تانزانیا با اتومبیل روباز ضمن عبور از مسیر ده كیلومتری فرودگاه تا محل اقامت به ابراز احساسات ده‌ها هزار تن از مردمی كه دو طرف مسیر صف كشیده بودند و شعارهای "قائد خمینی" سر می‌دادند، پاسخ گفت. اولین دور مذاكرات رئیسان جمهور ایران و تانزانیا با حضور مقامات عالی‌رتبه دو كشور بعداز‌ظهر امروز آغاز شد. ابتدا علی‌‌حسن موئینی دستاوردهای انقلاب اسلامی را تبریك گفت و بهترین درودهای خود را تقدیم امام خمینی كرد و سپس گفت كه تانزانیا پس از كسب استقلال با فقر، بی‌سوادی و بیكاری مبارزه كرده و وضع مردم بهتر شده است. وی بر سیاست این كشور مبنی‌بر مبارزه علیه استعمار و حمایت از نهضت‌های آزادی‌بخش تأكید كرد. وی گفت دو كشور دیدگاه‌های مشتركی درباره بسیاری از مسائل جهان دارند؛ هر دو مخالف ظلم و استعمار و حامی مستضعفان هستند و رژیم‌های اسرائیل و افریقای جنوبی را محكوم می‌كنند. وی درباره جنگ تحمیلی گفت: «ما به‌خوبی می‌دانیم كه چرا این جنگ ادامه دارد و می‌دانیم ایران جنگ را شروع نكرد، بلكه جنگ به ایران تحمیل شد.» سپس رئیس‌جمهور ایران ضمن تشكر از استقبال و پذیرایی گرم دولت و ملت تانزانیا، گفت: ما می‌خواهیم حمایت بی‌دریغ و دوستی صمیمانه جمهوری اسلامی ایران را به برادران افریقایی خودمان ابراز كنیم. افریقا مظلوم قرار گرفته است و ما نسبت به مردم افریقا احساس همدردی و برادری می‌كنیم. وی رژیم افریقای جنوبی را ننگی بر دامن بشریت توصیف كرد و حمایت قدرت‌های بزرگ از این رژیم را نفرت‌انگیزتر خواند و بی‌تفاوتی دربرابر این رژیم را ظلم دانست و گفت كه با كشورها و كسانی كه با رژیم افریقای جنوبی مبارزه كنند همكاری می‌كنیم و از حركت موج خروشان مردم این سرزمین خوشحالیم. آیت‌الله خامنه‌ای اسرائیل و افریقای جنوبی را دو رژیم مشابه خواند كه قدرت‌های استكباری آنها را برای رسیدن به اهداف سلطه‌جویانه تشكیل داده‌اند و اعلام كرد روابط ما با كشورهای خط مقدم جبهه بر مبنای مبارزه واقعی با رژیم افریقای جنوبی است. وی با اشاره به مشتركات دو كشور، آمادگی ایران را برای همكاری با تانزانیا ازجمله در مبادلات تجاری، توسعه‌ خدمات روستایی و در زمینه‌های بهداشتی و پزشكی و نیز آمادگی جهاد سازندگی را برای توسعه خدمات روستایی و به‌كارگیری نیروهای انسانی تانزانیا درجهت عمران مناطق محروم این كشور اعلام كرد. به‌ افتخار حضور هیئت ایرانی، رئیس‌جمهور تانزانیا پنجشنبه‌شب ضیافت شامی برپا كرد كه مسئولان بلندپایه این كشور نیز حضور داشتند. در این ضیافت رئیس‌جمهور ایران با تأكید بر ضرورت مبارزه با رژیم افریقای جنوبی و رژیم صهیونیستی و حمایت ایران از كشورهای خط مقدم، درباره روابط ایران و تانزانیا، مسائل منطقه و مسائل بین‌المللی سخن گفت كه مستقیماً از رادیو دارالسلام پخش می‌شد. آیت‌الله خامنه‌ای درباره جنگ تحمیلی گفت: دشمنان جمهوری اسلامی با هدف سرنگونی یا تضعیف نظام انقلابی ما تجاوز گسترده‌ای را توسط رژیم دست‌نشانده عراق به ما تحمیل و خسارات جانی و مالی بسیاری را وارد كردند. وی افزود كه رژیم متجاوز عراق ندای صلح مسلحانه و مزورانه سر داده است، اما جنگ تحمیلی فقط با تنبیه متجاوز، ریشه‌كن ساختن فتنه‌انگیزان و تحقق كامل عدالت پایان خواهد یافت. وی با یادآوری اقدامات غیرانسانی رژیم عراق ازجمله استفاده از سلاح‌های شیمیایی، حمله به مناطق مسكونی، تهدید امنیت هواپیمایی، نقض امنیت كشتیرانی و حمله به نفتكش‌ها در خلیج‌ فارس، گفت كه اكنون دیگر افكار عمومی جهان از فتنه‌انگیزی و ارعاب رژیم عراق آگاهی كامل یافته است. در ادامه رئیس‌جمهور تانزانیا، ضمن اینكه حضور رئیس‌جمهور ایران را افتخاری برای تانزانیا دانست، مواضع مشترك دو كشور را درباره استعمار و تجاوز قدرت‌های بزرگ و نیز درباره نامیبیا و نژادپرستی برشمرد. وی سپس اظهار امیدواری كرد كه جنگ تحمیلی با راه‌حل مسالمت‌آمیز پایان یابد و گفت كه تانزانیا دراین‌مورد تلاش خواهد كرد. آقای موئینی همچنین از كمك‌های همه‌جانبه جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های مختلف به تانزانیا تشكر كرد.[۲۷]

گزارش -746

رادیو و تلویزیون پاكستان به‌طور بی‌سابقه برنامه‌های سفر رئیس‌جمهور ایران را منتشر كردند. نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در اسلام‌آباد گزارش داد كه پنجشنبه‌شب تلویزیون پاكستان به‌مدت یك‌ ساعت و ده دقیقه سخنرانی ریاست‌جمهوری اسلامی ایران در محل مردمی لاهور و همچنین مصاحبه ایشان را پخش نمود، ابتدا متن كامل سخنرانی به فارسی و سپس ترجمه اردوی آن از تلویزیون پخش گردید و درپی آن مصاحبه ایشان و ترجمه انگلیسی آن از تلویزیون نمایش داده شد. به این ترتیب تلویزیون پاكستان شش شب متوالی (از 21/10/1364 تا 26/10/1364) برنامه‌هایی درباره ایران پخش كرد. انتشار گزارش‌هایی درمورد كشوری خاص از تلویزیون به‌طور متوالی در این سطح در پاكستان بی‌سابقه بوده است و به‌هنگام دیدار رؤسای دیگر كشورهای خارجی نیز پاكستانی‌ها در این سطح عمل نكرده‌اند. نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در اسلام‌آباد دراین‌باره نوشته است: «این اقدام دولت پاكستان باتوجه‌به استقبال وسیع مردمی انجام شده تاحدودی قابل‌توجیه می‌باشد ولی از آنجایی ‌كه ریاست‌جمهوری در سخنرانی و همچنین مصاحبه خود درارتباط‌با ابرقدرت‌ها و عراق مطالب قاطعی ایراد داشتند و پاكستانی‌ها برخلاف روش معمول خود، تقریباً بدون سانسور به‌استثناء حذف لفظ امریكا در سخنرانی ریاست‌جمهوری آن هم در ترجمه به زبان اردو این مطلب را پخش كردند، قابل‌توجه می‌باشد.»[۲۸] رادیو پاكستان نیز در بخش فارسی صبح پنجشنبه خود گفت: «رئیس‌جمهوری اسلامی ایران زمانی از پاكستان دیدار می‌كند كه عصر جدیدی در حكومت جمهوری اسلامی پاكستان آغاز گردیده است و آقای محمدخان جونیجو نخست‌وزیر در دیدار با آقای خامنه‌ای رئیس‌جمهوری ایران، او را از احیای حكومت غیرنظامی در كشورش آگاه ساخت. نخست‌وزیر پاكستان این نكته را روشن ساخت كه اكنون در كشور جمهوری اسلامی پاكستان حكومت منتخب مردم تشكیل شده كه مصمم است به قوانین و اصول اسلامی ارجحیت دهد.» این رادیو در برنامه بررسی مطبوعات نیز خود به انعكاس این سفر در روزنامه‌های ملی پاكستان پرداخت و از قول روزنامه انگلیسی‌زبان پاكستان تایمز گفت: «حجت‌الاسلام خامنه‌ای در دیدار با جمعی از علمای پاكستانی از آنها خواست تا برای وحدت و همبستگی امت اسلامی در سراسر جهان بكوشند.» رادیو پاكستان افزود: «روزنامه مسلم نیز در گزارش خود از پیشنهاد حجت‌الاسلام خامنه‌ای مبنی‌بر تشكیل بازار مشترك كشورهای اسلامی استقبال كرد و آن را گامی بزرگ در ملی‌تر شدن همكاری‌های اقتصادی میان كشورهای اسلامی به‌خصوص دو كشور ایران و پاكستان خواند.»[۲۹]

گزارش -747

هزاران تن از دانشجویان و دیگر اقشار مردم در پاكستان در تظاهراتی تهدیدهای امریكا علیه لیبی را محكوم كردند و خواستار قطع رابطه پاكستان با امریكا شدند. دانشجویان مسلمان در كراچی طی تظاهراتی با شعارهای ضدامریكایی در اعتراض به تهدیدهای واشنگتن علیه لیبی، پرچم امریكا را آتش زدند. به ‌گزارش خبرگزاری رویتر، دانشجویان مسلمان استان بلوچستان پاكستان با حمل پلاكاردهایی كه بر روی آنها شعارهایی ازجمله "مرگ‌ بر امپریالیسم امریكا" و "دست‌ها از لیبی كوتاه" نوشته بودند، در خیابان‌های كراچی راه‌پیمایی كردند. پلیس برای حفاظت از كنسولگری امریكا كه در نزدیكی محل راه‌پیمایی دانشجویان بود به این محل اعزام شد.[۳۰] هزاران نفر از مردم شهر لاهور مركز ایالت پنجاب پاكستان نیز بعدازظهر پنجشنبه با شركت در تظاهرات ضدامریكایی، اقدامات و تهدیدات امریكا، علیه لیبی را شدیداً محكوم كردند. به ‌گزارش واحد مركزی خبر از اسلام‌آباد در این تظاهرات اقشار مختلف مردم ازجمله حقوق‌دانان، دانشجویان، دانش‌آموزان، كارگران و زنان شركت داشتند و تظاهرات خود را از مقابل دادگاه عالی لاهور آغاز كردند. تظاهركنندگان با فریادهای مرگ بر امریكا، مرگ بر ریگان از خیابان‌های لاهور عبور كرده و پس از اجتماع در مقابل ساختمان مركز فرهنگی امریكا سخنان چند تن از رهبران سیاسی را شنیدند و پرچم‌های امریكا را آتش زدند. تظاهركنندگان كه خواستار حمایت حكومت پاكستان از لیبی و قطع روابط پاكستان با امریكا بودند، قطع وام‌های پرداختی امریكا به پاكستان را درخواست نموده و اعلام كردند تحت سلطه امپریالیزم امریكا برقراری دمكراسی امكان‌پذیر نیست. این تظاهرات بدون دخالت مأموران انتظامی پاكستان به‌ آرامی پایان یافت.[۳۱]

گزارش -748

امریكا دو كشور ایران و لیبی را ناقض قوانین بین‌المللی خواند و توقیف دارایی‌های آنها را موجه اعلام كرد. درپی اعتراض محافل اقتصادی عرب به اقدام دولت امریكا درمورد مسدود كردن دارایی‌های لیبی در بانك‌های امریكا، سفارت امریكا در كویت با انتشار بیانیه‌ای این اقدام را موجه خواند. سفارت امریكا در بیانیه خود با اشاره به اظهارات اخیر ریگان درباره توقیف دارایی‌های لیبی و ایران در امریكا، به كشورهای دیگری كه دارایی‌های نقدی خود را به بانك‌های امریكا سپرده‌اند اطمینان داد این‌گونه اقدامات شامل آنان نخواهد شد. این بیانیه در مطبوعات كویت درج شده که در آن آمده است امریكا همچنان بزرگ‌ترین بازار گردش سرمایه‌ها در جهان خواهد ماند. در این بیانیه، ایران و لیبی دو كشور ناقض قوانین بین‌المللی معرفی شده‌اند.[۳۲]

گزارش -749

خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش داد: «ساعت 6 صبح امروز (26 دی) صدای انفجار عظیمی قسمتی از شهر ابوظبی را به لرزه درآورد. طبق مشاهدات عینی انفجار مذكور در دفتر هواپیمایی سوریه، یمن جنوبی و شعبه دفتر هواپیمایی پان امریكن واقع در خیابان حمدان در مركز شهر صورت گرفته است. ظاهراً این انفجار دررابطه‌با تهدیدات رژیم عراق دایر بر به مخاطره افكندن امنیت كشورهای عرب حوزه خلیج‌ فارس صورت گرفته است.* اخیراً یك هیئت بلندپایه از امارات به ایران سفر كرده بود.»[۳۳]

گزارش -750

امریكا كمیته ویژه‌ای برای بررسی نحوه مقابله با حركات اعتراض‌آمیز مردم مسلمان مصر - كه به‌دنبال شهادت سلیمان‌ خاطر قهرمان سینا اساس رژیم قاهره را با خطر روبه‌رو كرده - تشكیل داد. براساس گزارش‌های منتشره در مطبوعات منطقه خلیج فارس، این كمیتة محرمانه كه "كمیته فوق‌العاده مصر" خوانده می‌شود و از ابتدای محاكمه سلیمان‌ خاطر و درپی نگرانی كاخ سفید از همبستگی مردم مصر با قهرمان سینا تشكیل شد، مأموریت دارد اوضاع امنیتی مصر و تحولات مربوط به شهادت این سرباز مسلمان در میان محافل سیاسی و مردمی مصر را ساعت‌به‌ساعت جمع‌آوری كرده و مورد بررسی قرار دهد. این كمیته - كه خبر تشكیل آن را رسانه‌های امریكایی سانسور كرده‌اند - گزارش تحولات و تظاهرات مردم مصر و اوضاع امنیتی این كشور را به‌منظور جلوگیری از بروز هرگونه تحول غیرمنتظره به‌طور منظم دراختیار وزارت خارجه امریكا و شورای امنیت ملی این كشور قرار می‌دهد.[۳۴]

گزارش -751

یك نشریة انگلیسی ادعا كرد كه شوروی درصدد است با تحریك ناراضیان بلوچ در ایران و پاكستان و ترغیب آنان به خودمختاری، به اقیانوس هند دست یابد. نشریه فارین ریپورت چاپ لندن در شماره امروز خود نوشته است: «از زمان روی‌ كار آمدن میخائیل گورباچف، شوروی درصدد بوده است ناراضیان بلوچ در ایران و پاكستان در مرز افغانستان را تحریك كند تا از این طریق آنها به خودمختاری رسیده و كشور مستقلی از افغانستان تا اقیانوس هند تشكیل دهند. ظاهراً دلیل عمده این كار این است كه ایران و پاكستان كه تاكنون از بلوچ‌ها غافل بوده‌اند نگران تمایلات جدایی‌طلبان بلوچ نشده و وادار به كنار آمدن با رژیم ببرك كارمل در افغانستان شوند اگر بلوچ‌ها اقدام به انجام یك شورش عظیم كنند - كه البته احتمال آن بسیار ضعیف است - راه برای دستیابی شوروی به آرزوی دیرینه خود یعنی یافتن بندرگاهی در آب‌های اقیانوس هند هموار شده است. گورباچف احتمالاً امیدوار است كه پاكستان و ایران در مقابل قطع‌ شدن فشار شوروی، حاضر شوند با مذاكرات متقابل با رژیم كارمل موافقت كنند.»[۳۵]

گزارش -752

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران امروز با انتشار بیانیه‌ای محاصره اقتصادی و نظامی كشور لسوتو را محكوم كرد. در این بیانیه آمده است: «محاصره كشور كوچكی چون لسوتو توسط نیروهای تا دندان مسلح افریقای جنوبی بیانگر وحشت این رژیم و حامیان خارجی‌اش از مبارزات مردمی است كه سال‌ها طعم تلخ استثمار و استعمار و نژادپرستی را چشیده و دیگر حاضر به پذیرش ظلم و زور دیگران نیستند. ... جمهوری اسلامی ایران ضمن اعلام حمایت مجدد از مبارزات ضدنژادپرستی مردم افریقایی از همه كشورهای آزاده می‌خواهد كه به حمایت خود از مبارزات مردم جنوب افریقا تا سرنگونی رژیم نژادپرست افریقای جنوبی ادامه دهند.»[۳۶]

گزارش -753

تلاش دولت فرانسه برای آزادی اتباع این كشور در لبنان با هدف كسب رأی بیشتر در انتخابات مجلس، تشدید می‌شود. به‌ گزارش تلویزیون فرانسه، دولت فرانسه در چند روز آینده نماینده‌ای جهت رفع آخرین موانع برای آزادی گروگان‌های فرانسوی به دمشق خواهد فرستاد. نشریه لیبراسیون با اعلام این خبر افزود گروگان‌ها كماكان در دره بقاع تحت سلطة سوریه و در دست بنیادگرایان شیعة طرف‌دار ایران هستند. نشریة وزارت خارجه جمهوری اسلامی ضمن درج خبر مذكور چنین توضیح داده است: «1. مطبوعات داخلی فرانسه سفر ژاك مارتن به تهران و مذاكرات وی حول بازپرداخت قرض فرانسه به ایران را مرتبط با آزادی گروگان‌ها درج نموده‌اند. 2. سوسیالیست‌ها در نظر دارند به هر طریق ممكن قبل از انتخابات مجلس، قضیه گروگان‌ها را حل نمایند تا بدین طریق آراء بیشتری كسب نمایند. عدم موفقیت فرانسه در حل این قضیه باعث پایین آمدن شدید آراء خواهد گردید و لذا این امر از اهمیت خاصی برای آنان برخوردار است. بی‌شك حل این قضیه ازطریق حافظ‌ اسد در روند روابط آتی سوریه - فرانسه مؤثر می‌باشد.»[۳۷]



منابع و مآخذ روزشمار 1364/10/26

  1. سند شماره 1112/د مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم سپاه در عملیات والفجر8 (محمد درودیان)، 21/10/1364 تا 26/10/1364، صص 136 و 137.
  2. سند شماره 1134/د مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه كربلا در عملیات والفجر8 (مجید مختاری)، 25/10/1364 تا 20/11/1364، صص 11 و 12.
  3. سند شماره 20534/پ‌ن مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی استفاده از زرهی در عملیات والفجر8 (26/10/1364، قرارگاه نوح، نوار شماره 17708)، راوی: الیاس حضرتی، صص 22 - 1.
  4. همان، صص 28 - 22.
  5. سند شماره 1141/د مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نوح در عملیات والفجر8 (الیاس حضرتی)، 25/10/1364 تا 10/11/1364، صص 7 - 4.
  6. همان، صص 9 - 8.
  7. سند شماره 1112/د مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم سپاه در عملیات والفجر8 (محمد درودیان)، 21/10/1364 تا 26/10/1364، صص 136 و 137.
  8. همان، صص 9 - 8.
  9. سند شماره 11623 مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) به قرارگاه نجف، 26/10/1364.
  10. همان، صص 16 - 10.
  11. سند شماره 11663 مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: واحد طرح و عملیات قرارگاه نجف، گزارش نوبه‌ای، شماره 26، 28/10/1364.
  12. سند شماره 1134/د مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه كربلا در عملیات والفجر8 (مجید مختاری)، 25/10/1364 تا 20/11/1364، صص 11 و 12.
  13. سند شماره 11731 مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، بولتن اطلاعاتی، شماره 44، 1/11/1364، ص10.
  14. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 303، 27/10/1364، ص1.
  15. روزنامه اطلاعات، 26/10/1364، ص18.
  16. همان، ص1.
  17. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 304، 28/10/1364، ص5.
  18. روزنامه اطلاعات، 26/10/1364، ص18.
  19. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 303، 27/10/1364، ص16.
  20. همان، ص17.
  21. همان، ص18.
  22. همان، صص 28 - 22.
  23. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، بولتن شماره 191/3، 26/10/1364، ص5.
  24. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 304، 28/10/1364، ص2، بحرین - خبرگزاری رویتر، 27/10/1364.
  25. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 303، 27/10/1364، ص3، قاهره - خبرگزاری قطر، 26/10/1364.
  26. روزنامه اطلاعات، 29/10/1364، ص2.
  27. روزنامه اطلاعات، 28/10/1364، ص3.
  28. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نشریه شماره 194/3، 30/10/1364، ص4.
  29. روزنامه كیهان، 28/10/1364، ص2.
  30. روزنامه اطلاعات، 26/10/1364، ص20.
  31. روزنامه جمهوری اسلامی، 28/10/1364، ص2.
  32. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 303، 27/10/1364، ص35، كویت - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 26/10/1364.
  33. روزنامه کیهان، 26/10/1364، ص24.
  34. روزنامه جمهوری اسلامی، 26/10/1364، ص3، كویت - خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  35. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 303، 27/10/1364، صص 23 و 24، لندن - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 26/10/1364.
  36. روزنامه اطلاعات، 28/10/1364، ص4.
  37. سند شماره 1112/د مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم سپاه در عملیات والفجر8 (محمد درودیان)، 21/10/1364 تا 26/10/1364، صص 136 و 137.