1365.12.06
| روزشمار جنگ سال 1365 1365.12.06 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | شش اسفند |
| تاریخ شمسی | 1365.12.06 |
| تاریخ میلادی | 25 فوریه 1987 |
| تاریخ قمری | 26 جمادی‌الثانی 1407 |
گزارش- 65
در ادامه نبرد نيروهاي خودي در منطقه عمليات تكميلي كربلاي5، ساعت 3 بامداد امروز، يگان‌هاي عمل‌كننده در محور جنوب غربي كانال پرورش ماهي به مواضع ارتش عراق يورش بردند كه ضمن آن، جمعي ديگر از نيروهاي دشمن كشته يا زخمي يا اسير شدند. به گزارش راوي قرارگاه نيروي زميني سپاه، در پي اعلان دستور عملياتي شماره 3 غدير مبني‌بر تداوم عمليات در منطقه عملياتي كربلاي5، نيروهاي خودي تحت امر قرارگاه‌هاي كربلا و نوح به ترتيب در دو محور مياني و سمت چپ عمليات به دشمن يورش بردند.[۱] براساس طرح مانور، يگان‌هاي قرارگاه نوح به همراه يگان‌هاي قرارگاه كربلا در مراحل مقدماتي مي‌بايست با اجراي عمليات، خط دشمن را مي‌شكستند و زمينه را براي عمليات اصلي (پيشروي به سوي كانال زوجي) كه توسط نيروهاي رزمي قرارگاه قدس انجام خواهد شد، آماده مي‌كردند. بر اين اساس در عمليات امروز در محور مياني، نيروهاي قرارگاه كربلا متشكل از لشكرهاي 32 انصارالحسين(ع) و 8 نجف اشرف و 14 امام‌حسين(ع) در ساعات اوليه به اهداف از پيش تعيين شده دست يافتند و با تصرف كامل خاك‌ريز مقدم دشمن در غرب نهر جاسم، معروف به خاك‌ريز 500، در پشت آن مستقر شدند.[۲] در اين عمليات نيروهاي خودي با تيپ‌هاي 116 پياده، 437 پياده، 435 پياده، تيپ كماندويي سپاه يكم، گروهان تانك سپاه يكم ارتش عراق درگير شدند كه تيپ116 پياده تقريباً به ميزان 100% منهدم گرديد و به تيپ437 پياده كه با يك گردان از تيپ20 مكانيزه ادغام شده‌بود، تلفاتي واردآمد. در اين عمليات نيروهاي پياده دشمن عموماً بر اثر فشار نيروهاي خودي و نداشتن مهمات هيچ گونه مقاومتي نمي‌كردند و فقط نيروهاي زرهي دشمن ايستادگي مي‌كردند. تيپ78 پياده نيز كه به تازگي وارد منطقه شده‌بود، در اين شب متحمل تلفاتي گرديد.[۳] با اين عمليات، دشمن تنها در يك هلالي و در سمت نوك كانال ماهي باقي ماند و از بقيه مواضع خود عقب رانده شد.[۴] به گزارش ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي ايران، در ساعات 10:05 و 10:10 و 10:25 و 11:10 و 13:11 و 13:45 و 14:15 امروز نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران در هفت نوبت مواضع و نقاط تجمع نيروهاي بعثي عراق را در منطقه عملياتي شرق بصره به‌شدت بمباران كردند و سپس همگي سالم به پايگاه‌هاي خود بازگشتند.[۵] همچنين معاونت اطلاعات نيروي زميني سپاه گزارش داد: «بنابه گفته اسيران عراقي، آتش توپخانه ايران روي خط مقدم و خط 500 و جاده شلمچه - بصره بسيار شديد بود.»[۶] به گزارش راوي قرارگاه نيروي زميني سپاه، در اين عمليات با انهدام كامل تيپ‌هاي 89 و 705 پياده دشمن، بيش از 2000 تن از قواي بعثي كشته يا زخمي شدند كه در ميان كشته‌شدگان اجساد چندين افسر و درجه‌دار نيز بود. به اين ترتيب شمار كشته‌ها و زخمي‌هاي دشمن از ابتداي عمليات كربلاي5 به مرز 56 هزار تن رسيد. همچنين تيپ437 و تيپ111 دشمن كه مجدداً بازسازي و به منطقه اعزام شده‌بودند، به ميزان 70 و 80 درصد منهدم گرديدند. در جريان اين نبرد سنگين همچنين بيش از 50 دستگاه تانك و نفربر دشمن با آتش نيروهاي ضدزره سپاه پاسداران به آتش كشيده و منهدم گرديدند. تعداد بسياري خودرو و وسايل مهندسي دشمن منهدم شد و تعدادي نيز سالم به غنيمت درآمد. به‌دنبال عمليات پيروزمند سپاهيان اسلام دشمن بعثي با جمع‌آوري نيروهاي خود پاتك سنگيني انجام داد كه با مقاومت رزمندگان خودي اين پاتك سركوب شد و دشمن بعثي به‌دنبال شكست در منطقه عملياتي، هم‌زمان با اجراي پاتك، بار ديگر از سلاح شيميايي استفاده كرد كه با آمادگي كامل پدافند شيميايي رزمندگان اسلام و بارش باران در منطقه، اثر مواد شيميايي خنثي گرديد.[۷] از سوي ديگر، نيروهاي تحت امر قرارگاه نوح متشكل از لشكرهاي 105 قدس و 17 علي‌بن‌ابي‌طالب نيز كه در جناح چپ منطقه عمل مي‌كردند، به دليل عدم الحاق با لشكر14 امام حسين(ع) (در سمت راست) و همچنين با از بين رفتن دستگاه‌هاي مهندسي و كاهش توان رزمي، ناگزير به مواضع قبلي خود بازگشتند.[۸]
گزارش- 66
عراق موفقيت امروز رزمندگان اسلام در شرق بصره را رد كرد. به گزارش راديو صوت‌الجماهير، عراق امروز در اطلاعيه شماره 2585 با ادعاي دفع حملات ايران در مناطق عملياتي سپاه‌هاي دوم و سوم خود، اعلام كرد كه يك فروند هواپيماي اف-5 ايران در بخش عملياتي سپاه سوم عراق با آتش پدافند ضدهوايي عراق سرنگون شده‌است.[۹] راديو بي.بي.سي. امروز در گزارشي در خصوص آخرين وضعيت جبهه‌هاي نبرد بين ايران و عراق گفت: «محل نبرد اخير نشان مي‌دهد كه عراق در تلاش‌هايي كه در اين ماه براي بازپس گرفتن اراضي خود - كه در اولين پيشروي نيروهاي ايران به سوي بصره در ماه ژانويه از دست
نقشه مانور عمليات تكميلي كربلاي 5 (6/12/1365)
داده بود - به كار برد، توفيق چنداني نداشته‌است. چنين به نظر مي‌رسد كه نيروهاي ايران در پيشروي، مواضع خود را با حدود پنج كيلومتر در داخل خاك عراق مستحكم كرده‌اند، اما در عين حال معلوم است كه نيروهاي ايران تا به حال فقط در شرقي‌ترين استحكامات عراق در شرق بصره نفوذ كرده‌اند و خطوط دفاعي اصلي عراق در حوالي بصره همچنان از حمله مصون مانده‌است.»[۱۰] از سوي ديگر، اسيران عراقي تلفات ارتش عراق را در عمليات كربلاي 5، در حدود 20 هزار كشته و 40هزار زخمي تخمين زده‌اند.[۱۱] واحد اطلاعات سپاه پاسداران نيز در گزارشي به بررسي تأثير عمليات‌هاي اخير در داخل عراق پرداخته‌است: «بيمارستان‌ها مملو از مجروحين است و پذيرش بيماران غيرنظامي مختل گشته‌است. حزب بعث در بخش‌نامه‌اي از عناصر خويش در اروپا خواسته‌است سعي‌كنند روحيه اتباع عراقي بالا برده شود. در اين بخش‌نامه ذكر شده كه نيروهاي عراقي توان مقاومت را دارند، همچنين ذكر شده فرماندهي سياسي قصد احداث خطوط دفاعي حتي در پيرامون بغداد، دارد.»[۱۲]
گزارش- 67
در ادامه تهديدات مقام‌هاي عراقي مبني بر از سرگيري شديد جنگ شهرها، خبرگزاري فرانسه گزارش داد: «ژنرال "حميد شعبان" فرمانده نيروي هوايي عراق، در مصاحبه با روزنامه عراقي "القادسيه" تأكيد كرده كه هواپيماهاي عراقي آماده‌اند به محض دريافت دستور از رهبري سياسي اين كشور، حملات خود را به شهرهاي ايران از سر گيرند.» ژنرال شعبان در اين مصاحبه با اشاره به توانايي‌هاي تكنيكي و انساني نيروي هوايي عراق افزوده كه خلبانان اين كشور آماده‌اند در هر زمان به وظايف خود عمل كنند.[۱۳] وي همچنين تهديد كرده‌است: «آن زمان كه رهبري سياسي عراق لازم بداند و قرار باشد ما پاسخ متقابل را بدهيم، ضربات‌مان به مراتب شديدتر از گذشته خواهد بود و در آن صورت هيچ چيز را اعم از روستاهاي كوچك يا شهرهاي بزرگ در ايران باقي نخواهيم گذاشت.»[۱۴] در همين حال توپخانه عراق در 48 ساعت گذشته شهرهاي آبادان و خرمشهر را از طريق هوا و زمين هدف حمله قرار داد. به گزارش خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي، در اين حملات چندين ساختمان مسكوني تخريب شده و چند مورد آتش‌سوزي در شهر رخ داده‌است.[۱۵]
گزارش- 68
به دعوت ستاد تبليغات جنگ، گروهي از خبرنگاران، فيلم‌برداران و عكاسان خارجي مقيم ايران عصر امروز مناطق مسكوني بمباران شده اراك را بازديد كردند. به گزارش خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي، اين گروه 15 نفره از خبرنگاران، فيلم‌برداران و عكاسان كه از شبكه‌هاي خبري كشورهاي فرانسه، انگلستان، ژاپن، كانادا و پاكستان بودند، در اين سفر ضمن بازديد از مناطق مسكوني بمباران شده اراك، از نزديك از چگونگي حمله عراق به مردم اين شهر آگاه شدند. همچنين در بازديد اين گروه، مردم اراك با تجمع در مناطق بمباران شده و دادن شعارهاي "جنگ جنگ تا پيروزي"، "مرگ بر امريكا" و "مرگ بر صدام"، جنايات حزب بعث عراق در حمله به مناطق مسكوني را محكوم كردند. خبرنگاران، فيلم‌برداران و عكاسان اعزامي به اراك سپس از لاشه يك فروند هواپيماي "ميراژ اف-1" عراق كه با آتش پرحجم پدافند هوايي اين شهر سرنگون شده‌بود نيز ديدن كردند. در پايان اين بازديد، استاندار استان مركزي در جمع خبرنگاران، فيلم‌برداران و عكاسان خارجي حضور يافت و ضمن تشريح جنايات صدام در حمله به مناطق مسكوني، از نمايندگان رسانه‌هاي خارجي خواست كه حقايق را براي مردم دنيا بازگو كنند. اين گروه امروز از مناطق بمباران شده در اصفهان نيز بازديد خواهند كرد.[۱۶]
گزارش- 69
يك ماه حملات هوايي عراق به مناطق مسكوني و شهرها خسارات فراواني را وارد آورده‌است، ولي مردم با قطع حملات، به شهرها بازگشته و مي‌كوشند زندگي عادي خود را از سر بگيرند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، «در حمله‌هاي هوايي متناوب عراق به شهر قم، آيات عظام بدون كوچك‌ترين واهمه‌اي در شهر حضور داشتند. بازديد آيت‌الله العظمي "منتظري" از مناطق بمباران شده شهر و شركت در دعاي ندبه گلزار شهدا و همچنين حضور فعال روحانيان برجسته به خصوص آيت‌الله "مشكيني" در راه‌پيمايي عظيم يوم‌الله 22 بهمن، پشتوانه محكمي براي حضور شهروندان در شهر و ادامه فعاليت‌هاي روزمره آنان به‌شمار رفته‌است. در ادامه اين گزارش آمده‌است كه آيت‌الله "سيدمحمد شيرازي" (روحاني صاحب نفوذ در ميان برخي از معاودان عراقي) در روزهاي اخير به‌دلايل نامعلومي قم را به مقصد مشهد ترك كرده‌است. در اين حال به دنبال ديدار حجت‌الاسلام و المسلمين"خامنه‌اي" رئيس‌جمهوري با آيات عظام و دستور رئيس‌جمهوري براي ايجاد پناه‌گاه‌هاي مناسب براي اين عزيزان، به رغم تمايلات‌شان، اينك مقدمات تهيه اين پناهگاهها فراهم شده و يا در شرف اتمام است. همچنين طبق اين گزارش، دانش‌آموزان مدارس دولتي و حوزه علميه شهر قم از نيمه اول بهمن سال جاري بر سر كلاس‌هاي درس حاضر شده‌اند.»[۱۷] يك نشريه داخلي سپاه نيز در گزارشي از وضعيت استان لرستان نوشت: «با قطع حملات هوايي، شهروندان خرم‌آبادي با بازگشت نسبي به شهرشان چهره شهر را كه به مدت چند هفته در سكوت به سر مي‌برد، دگرگون كردند. تقريباً 50% از فروشندگان مايحتاج عمومي، مغازه‌هاي‌شان را گشوده و تعداد قابل توجهي از رانندگان، وسايل‌نقليه خود را به شهر آورده و كار جابه‌جايي شهروندان را آغاز كرده‌اند. هرچند كه تجاوز مكرر عراق در دو نوبت و شكستن ديوار صوتي بر فراز آسمان اين شهر سبب رعب و وحشت مجدد مردم شد كه در نتيجه عده‌اي مجدداً از شهر خارج شده‌اند.»[۱۸] خبرگزاري جمهوري اسلامي در گزارشي از وضعيت مدارس استان همدان نوشته‌است: «كليه مدارس شهرهاي همدان و تويسركان از اوايل هفته جاري باز شده و در همدان درصد بالايي از دانش‌آموزان در كلاس‌هاي درس حاضر مي‌شوند. لازم به ذكر است در شهر تويسركان دانش‌آموزان شركت‌كننده نيز بيش‌تر اوقات مشغول احداث پناه‌گاه و سنگرسازي در مدارس هستند.» اما مدارس شهرهاي نهاوند و ملاير هنوز تعطيل هستند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، مدارس نهاوند كه به منظور ايجاد پدافند غيرعامل تعطيل شده بود، هم‌اكنون به دليل عدم ايجاد پدافند غيرعامل و همچنين عدم حضور عده‌اي از مردم در شهر، باز نشده است.[۱۹] نشريه داخلي سپاه پاسداران خسارات بمباران‌هاي استان همدان را بالغ بر 600 ميليون تومان برآورد كرده و افزوده است: «در جريان اين بمباران‌ها 114 واحد مسكوني در همدان، 250 واحد مسكوني در نهاوند، 102 واحد در ملاير و 12 واحد در تويسركان (مجموعاً 509 واحد) تخريب گرديده‌است.»[۲۰]
گزارش- 70
به منظور مقابله با حملات هوايي دشمن به شهرها و كاهش تلفات و خسارات خودي، اقدامات متعددي، برنامه‌ريزي و اجرا مي‌شود. حجت‌الاسلام "محتشمي" - وزير كشور- در خصوص تسهيلات فراهم شده براي پناهگاهسازي گفت: «500 شهرداري و كليه امكانات استانداري‌ها و فرمانداري‌هاي سراسر كشور براي هم‌كاري با مردم در اين جهت بسيج شده است و به موازات آن، دولت به كمك وزارت‌خانه‌هاي مؤثر خود در امر پناهگاهسازي، كار احداث پناه‌گاه‌هاي عمومي در مدارس و پارك‌ها و مكان‌هاي عمومي را تقبل كرده‌است.»[۲۱] به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، عده‌اي از زندانيان در تبريز نيز به دليل رعايت حفظ جان آنان از هرگونه خطر احتمالي در موقع بمباران، با اخذ وثيقه از زندان آزاد گرديده‌اند. سرپرست دادگستري و دادگاه‌هاي انقلاب اسلامي استان آذربايجان شرقي در گفت‌وگو با خبرگزاري جمهوري اسلامي با اعلام اين مطلب افزود: «تعداد 238 تن ديگر از زندانيان تبريز نيز به خاطر مسائل امنيتي و حفظ جان آن‌ها به يكي از زندان‌هاي منطقه انتقال يافته‌اند.»[۲۲] در همين حال به دنبال اقدام اشرار و عناصر ضدانقلاب[۲۳] به سرقت از منازل و فروشگاه‌هاي مردم و اموال عمومي در شهرهاي بمباران شده، امروز هيئت اعزامي شوراي عالي قضايي مسائل قضايي شهرهاي بمباران شده همدان، سنندج و باختران را بررسي كردند.[۲۴]
گزارش- 71
امروز نيز 30 شهر كشور شاهد عزيمت انبوه نيروهاي رزمنده مردمي به جبهه‌هاي نبرد بودند. به گزارش خبرنگاران روزنامه اطلاعات، هم‌زمان با پيروزي‌هاي جديد نيروهاي خودي در جبهه‌هاي عملياتي جنوب در شبانه‌روز جاري، جمعي ديگر از رزمندگان مردمي از شهرهاي شاهرود، آباده، كرمان، گچساران، و 15 شهر استان خوزستان و 11 شهر استان خراسان عازم مناطق عملياتي شدند.[۲۵] به گزارش سپاه ناحيه چهارمحال بختياري نيز امروز از اين استان مجموعاً 118 تن به جبهه‌ها اعزام گرديدند. همچنين 118 تن ديگر نيز براي آموزش به پادگان‌هاي نظامي اعزام شدند.[۲۶] از سوي ديگر، دومين كاروان پشتيباني سپاه يك‌صد هزار نفري حضرت مهدي(عج) با استعداد بيش از 100 كاميون ظهر امروز عازم جبهه‌ها شد. يكي از مسئولان ستاد جذب و هدايت كمك‌هاي مردمي به جبهه ها، در اين مورد به خبرنگار روزنامه اطلاعات گفت: «در پي اعزام سپاه يك‌صد هزار نفري حضرت مهدي(عج)، از سوي واحد بسيج مستضعفين سپاه پاسداران قرار شد از طريق استان‌ها و شهرستان‌ها بدين منظور هدايا و كمك‌هاي امت حزب‌الله، سازمان‌ها، ادارات، ارگان‌ها، اصناف، در قالب كاروان‌هاي تداركاتي حضرت‌مهدي(عج) براي پشتيباني از رزمندگان اسلام به جبهه‌ها ارسال شود كه هفته گذشته اولين كاروان تداركاتي سپاه حضرت مهدي(عج) به ارزش 185 ميليون تومان از تهران به جبهه‌ها ارسال شد.» وي افزود: «اين كاروان به استعداد بيش از 100 دستگاه كاميون اجناس و لوازم مورد نياز رزمندگان و خودروهاي سبك و سنگين به ارزش بيش از 150 ميليون ريال را به جبهه‌ها ارسال كرد.» خبرنگار روزنامه اطلاعات سپس نوشته‌است: «كاروان بزرگ تداركاتي بعد از عبور از خيابان‌هاي تهران راهي ميادين نبرد شد و اقشار مختلف مردم با نقل و شيريني مقدم اين كاروان را گرامي داشتند.»[۲۷] همچنين در حمايت از جبهه‌هاي جنگ، دو فقره چك به مبلغ هفت ميليون و پانصد هزار ريال اهدايي كاركنان شركت دخانيات ايران و پانصد هزار ريال اهدايي استادان و كاركنان دانشگاه صنعتي شريف تهران به رئيس‌جمهوري تقديم شد.[۲۸]
گزارش- 72
در ادامه حملات ضدانقلاب به نيروهاي خودي در منطقه كردستان، قرارگاه نجف گزارش داد كه امروز در ساعات 17:30 دو تن از نيروهاي خودي در روستاي "درداري زند" واقع در شمال سردشت در كمين ضدانقلاب گرفتار شدند كه يك تن شهيد و ديگري مجروح شد. سپس با رسيدن نيروهاي كمكي خودي به اين روستا، عناصر ضدانقلاب گريختند.[۲۹] يك نشريه داخلي سپاه پاسداران امروز در گزارشي به نحوه عمل تيم‌هاي ترور سازمان مجاهدين خلق كه در روزهاي اخير فعاليت خود را در داخل كشور افزايش داده‌اند، پرداخت: «منافقيني كه از طريق مرزهاي شرقي وارد كشور شده و تاكنون به چند فقره عمليات ترور و پرتاب نارنجك در شهرهاي تهران، مشهد، اهواز، كرمان دست زده‌اند، در تيم‌هاي دونفره سازمان‌دهي شده و موظف هستند تا كليه امكانات مورد نياز را خود رأساً فراهم كنند. گرچه مسئولين و افراد حزب‌اللهي شناخته شده از جمله سوژه‌هاي مورد نظر منافقين بوده و براي ترور در اولويت قرار دارند، ولي ترورها براساس خط كلي كه قبل از ورود به كشور از سازمان دريافت شده‌اند، انجام گرفته و سوژه‌ها عمدتاً از جانب خود تيم‌ها انتخاب مي‌شوند. منافقين اعزامي موظف به انجام دادن ترور تا حد امكان و سپس بازگشت به خارج هستند و تنها طريقه تماس آن‌ها با مسئولين خود در خارج از كشور، پيام‌هاي راديويي "صداي مجاهد" و نيز به اصطلاح "مصادره تلفن" است، بدين ترتيب كه با تهديد اسلحه به مغازه‌ها و يا محل ديگري كه داراي تلفن است وارد شده و با خارج تماس مي‌گيرند.»[۳۰]
گزارش- 73
حجت‌الاسلام و المسلمين "هاشمي رفسنجاني" نماينده امام در شوراي‌عالي دفاع، امروز در ديدار از يگان موشكي سپاه پاسداران، در سخناني ضمن تشريح توانايي ايران براي تهديد موشكي بغداد و بصره، گفت: «اين كه ما در هر زمان بخواهيم مي‌توانيم بدون هيچ مانعي بغداد را تحت فشار قرار دهيم و امنيت را از اين شهر سلب نماييم، ضربه بزرگي است.» وي افزود: «البته ما حربه‌هاي ديگري هم براي مقابله با شرارت‌هاي رژيم بعثي عراق در جنگ شهرها داريم و اين كه شهرهاي مرزي عراق از جمله شهر بصره در تيررس توپخانه ما قرار دارد، امر مهمي است.» نماينده امام در شوراي‌عالي دفاع در ادامه سخنان خود به تلاش‌هاي كارشناسان مسلمان ايراني در رسيدن به خودكفايي در ساخت سلاح‌هاي موشكي اشاره كرد و افزود: «قدرت موشكي جرياني است كه در طول سال‌هاي متمادي و با كار طولاني و يك خرج هنگفت قابل تحصيل است. اين كه ما توانستيم علي‌رغم مشكلات متعدد با كم‌ترين هزينه يگان موشكي را مجهز سازيم، كار ساده‌اي نيست.» وي در ادامه سخنان خود همچنين كار يگان موشكي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي را با ارزش توصيف كرد و گفت: «وقتي كه چند شهر در شبانه‌روز هدف شرارت‌هاي رژيم عراق قرار مي‌گيرد، اعلام خبر هدف قرار گرفتن بغداد توسط موشك‌هاي ايران، قلب مردم را آن قدر شاد مي‌كند كه مردم ناراحتي‌هاي گذشته را فراموش مي‌كنند.» آقاي هاشمي رفسنجاني حمله عراق به شهرها را معلول محاسبه غلط دشمنان انقلاب ذكر كرد و با اشاره به سرنگوني هواپيماهاي ميگ-25 عراق در ارتفاع 65هزار پايي در آسمان اصفهان، گفت: «روزنامه "لوموند" كه طرف‌دار ما هم نيست، پس از اعلام قطع موقت جنگ شهرها نوشت جنگ شهرها در واقع از زماني كه ميگ-25 عراق در ارتفاع 65 هزار پايي توسط يگان موشكي سپاه شكار شد، قطع گرديد.» وي افزود: «البته دشمن خيال مي‌كرد پرواز در ارتفاع بالا براي او امن است، اما حالا متوجه شده‌است كه ديگر اين طور نيست و بخشي از كارهايش را كه خيلي روي آن حساب باز كرده‌بود، زير سؤال قرار داد.» آقاي هاشمي سپس خاطرنشان كرد: «جنگ‌هاي پيچيده دنيا و شيوه‌هايي كه در جنگ به كار مي‌رود مسائلي نيست كه يك نيروي نظامي جديدالتأسيس كه عمرش به اندازه دوره يك تحصيل نظامي است بتواند در اين مدت بياموزد.» وي افزود: «دشمنان انقلاب امروز مي‌بينند ارتشي كه از سوي شرق و غرب حمايت مي‌شود و اطلاعات و امكانات و كارشناس در اختيار دارد، در مصاف با اين نيروي نوبنياد عاجز است و هر روز هم در مقابل اين عقب‌نشيني مي‌كند؛ همه اين‌ها نشان مي‌دهد كه قدرت و ارزش جاي ديگري است. مايه‌هاي قدرت را نبايد تنها در زرق و برق‌ها و امكانات مادي خلاصه كرد، هرچند كه امكانات مادي نيز لازم است اما آن‌ها مخلوق انسان‌ها هستند و انسان‌هاي قوي قادرند امكانات مادي را خلق كنند.» در اين ديدار فرمانده يگان‌موشكي سپاه پاسداران گزارشي از فعاليت و پيشرفت‌هاي اين يگان را به اطلاع نماينده امام در شوراي‌عالي دفاع رساند.[۳۱]
گزارش- 74
در جلسه امروز هيئت دولت، آخرين تحولات جبهه‌هاي جنگ، ميزان پيشرفت عمليات پناهگاهسازي در كشور و گزارشي از سفر وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران به سوريه مطرح گرديد. به‌گزارش واحد مركزي خبر «در اين جلسه كه صبح امروز به رياست حجت‌الاسلام و المسلمين "سيدعلي خامنه‌اي" رئيس‌جمهوري تشكيل شد، در ابتدا، آخرين تحولات مربوط به پيشروي نيروهاي خودي در منطقه (عمليات كربلاي5) تشريح شد، سپس آقاي دكتر "ولايتي" گزارش سفر اخير خود و هيئت همراه را به سوريه به آگاهي اعضاي دولت رساند. در اين گزارش مراحل اجراي طرح جمهوري اسلامي ايران كه كاهش خشونت‌هاي داخلي در لبنان و شكستن محاصره اردوگاه‌هاي فلسطيني را به دنبال داشت، توضيح داده شد و از تلاش بي‌وقفه و ايثارگرانه اعضاي هيئت نمايندگي كشورمان در منطقه و همچنين از اعتماد و هم‌كاري روحانيان و رزمندگان لبناني و فلسطيني به‌عنوان عامل موفقيت طرح، قدرداني شد. در اين جلسه همچنين در مورد ساختن پناهگاهها در تمام مناطق، بحث و تبادل نظر شد و رئيس جمهوري بر فعاليت بيش‌تر دولت و هم‌كاري مردم در مناطق آسيب‌پذير تأكيد كردند. »[۳۲]
گزارش- 75
به دنبال كوشش نيروي دريايي جمهوري اسلامي ايران در توقف و بازرسي كشتي‌هاي مشكوك به حمل سلاح براي عراق در خليج‌فارس، خبرگزاري جمهوري اسلامي امروز گزارش داد كه وزارت امورخارجه انگليس به صاحبان كشتي‌هايي كه در خليج فارس به خطا به وسيله نيروي دريايي جمهوري اسلامي ايران بازرسي مي‌شوند، توصيه كرد عليه جمهوري اسلامي ايران ادعاي خسارت كنند. در جزوه راهنماي شوراي كل كشتي‌راني انگليس در مورد سفر به منطقه خليج‌فارس - كه اخيراً با عنوان "يادداشت‌هاي راهنماي خليج عربي" [فارس] به چاپ رسيده - وزارت امورخارجه انگليس اعلام كرده‌است كه "تنها زماني مي‌توان كشتي‌ها را توقيف كرد كه براساس دلايل منطقي، مشكوك به حمل تجهيزات جنگي باشند. به عقيده اين شورا چنانچه ثابت شود كه شك بازرسان بي‌اساس بوده و يا كشتي مورد نظر قبلاً هيچ عمل مشكوكي انجام نداده‌است، صاحب آن مي‌تواند براي گرفتن خساراتي كه بر اثر تأخير در رساندن محموله به آن وارد شده، دعوي محكمي اقامه كند." با اين حال وزارت خارجه انگليس در اين راهنما از كشتي‌هاي انگليسي خواسته‌است از حمل سلاح براي ايران و عراق خودداري كنند و در برابر بازرسان مقاومت نشان ندهند. همچنين توصيه شده‌است اسناد بارنامه كشتي‌ها مرتب باشد تا در طول بازرسي از ميزان تأخير كاسته شود و موارد بازرسي نيز به مقام‌هاي انگليسي گزارش داده شود. به نوشته روزنامه "لويدزليست" - كه اخبار بيمه كشتي‌راني را گزارش مي‌كند - ايران تاكنون كشتي‌هايي را بين سه روز تا يك ماه توقيف كرده‌است. همچنين شوراي كل كشتي‌راني انگليس گفته‌است: «بدون ترديد احتمال اين كه نيروي دريايي ايران كشتي‌هايي را كه به مقصد يا از مبداء كويت حركت مي‌كنند مورد بازرسي قرار دهند، بيش‌تر است.»[۳۳]
گزارش- 76
"رونالد ريگان" رئيس‌جمهوري امريكا، امروز در بيانيه‌اي به تشريح موضع دولت اين كشور در خصوص جنگ ايران و عراق پرداخت. به گزارش خبرگزاري فرانسه از واشنگتن، در اين بيانيه آمده‌است: «دولت ايران تاكنون به گونه‌اي تأسف‌بار كليه تلاش‌هايي را كه براي تشويق اين كشور به برخورد منطقي با مسئله جنگ و توقف سياست كنوني جنگي‌اش انجام مي‌شود، رد كرده‌است و به اين جنگ كه منافع استراتژيك امريكا و همچنين ثبات و امنيت كشورهاي دوست امريكا در منطقه را تهديد مي‌كند، ادامه مي‌دهد.» در ادامه اين بيانيه تأكيد شده‌است: «ما همچنان مصمم هستيم از توانايي‌هاي دفاعي دوستان‌مان در منطقه حمايت كنيم و اخيراً بخشي از نيروهاي دريايي خود را در خليج‌فارس براي تأكيد بر اين تعهد منتقل كرديم و مصمم هستيم صدور آزاد نفت از طريق تنگه هرمز را تضمين نماييم.» ريگان در اين بيانيه همچنين پايان يافتن فوري جنگ تحميلي را خواستار شده و با حمايت از پيشنهاد عراق براي ختم جنگ، بر ممانعت از ارسال هرگونه سلاح به ايران تأكيد كرده‌است. او مسئوليت پي‌گيري اين امر را به "دروينسكي" كه اخيراً به سمت معاونت وزير خارجه در امور امنيتي منصوب شده، سپرده است.[۳۴] طبق بيانيه كاخ سفيد، ريگان از وزير خارجه (جورج شولتز) نيز خواسته‌است تا مسئوليت اقدامات ديپلماتيك به منظور متقاعد كردن ايران براي پذيرش مذاكرات صلح با عراق را به‌عهده گيرد. اين بيانيه همچنين خواستار پايان دادن به عمليات خصمانه در اين جنگ و انجام شدن مذاكرات ميان دو كشور و عقب‌نشيني به مرز بين‌المللي شده‌است.[۳۵] "همايون رشد چودري" رئيس ادواري كنوني شوراي امنيت سازمان ملل نيز امروز گفته‌است فعاليت خود را براي حل و فصل جنگ ايران و عراق افزايش خواهد داد. به‌گزارش آسوشيتدپرس، يك مقام وزارت خارجه ژاپن با اعلام اين مطلب، به شرط افشا نشدن هويت خود گفته‌است كه "ياساهيرو ناكازونه" نخست‌وزير ژاپن به "چودري" گفته است سازمان ملل بايد نقش فعال‌تري در حل و فصل اين مناقشات اتخاذ كند. به گفته اين مقام وزارت خارجه ژاپن، چودري در پاسخ ناكازونه گفته است: «من اكنون روي اين مسئله كار مي‌كنم و تلاش بيش‌تري خواهم كرد.»[۳۶]
گزارش- 77
به دنبال پيشروي‌هاي اخير در شرق بصره، شيخ "جابر الاحمد الصباح" امير كويت، امروز از مواضع پدافندي كشورش در جزيره بوبيان و منطقه مرزي ام‌القصر بازديد كرد. روزنامه‌هاي كويت در گزارش‌هاي مبسوطي براي اين بازديد اهميت خاصي قائل شده و در صفحه نخست خود نوشته‌اند كه امير كويت به همراه وزير دفاع اين كشور از مراكز ديده‌باني و مواضع دفاعي و خاك‌ريزهاي ارتش كويت در جزيره بوبيان و منطقه مرزي ام‌القصر واقع در شمال شرقي كويت بازديد كردند. به نوشته مطبوعات كويت، امير اين كشور در گفت‌وگويي با افسران ارتش كويت اوضاع جاري در منطقه را دقيق و منظم توصيف كرد. بازديد امير كويت از مواضع دفاعي ارتش اين كشور هم‌زمان با بيست و ششمين سال‌گرد استقلال كويت و روز ملي اين كشور صورت گرفته‌است.[۳۷]
گزارش- 78
به گزارش خبرگزاري آناتولي، سازمان امنيت تركيه امروز اسناد و مدارك جديدي را كه گفته مي‌شود نشان‌دهنده هم‌كاري‌هاي مشترك كردهاي مخالف حكومت‌هاي تركيه و عراق مي‌باشد، به دادگاه نظامي "دياربكر" در جنوب شرقي تركيه تحويل داد. به گزارش اين خبرگزاري، در مدارك ارسالي به دادگاه نظامي "دياربكر" ادعا شده‌است كه دو حزب كارگران كرد تركيه و حزب دمكرات كردستان عراق هم‌كاري‌هاي نزديكي با يكديگر جهت تسلط بر لوله نفت كركوك - كه براي انتقال نفت عراق به ترمينال تركيه در سواحل دريايي مديترانه مورد استفاده قرار مي‌گيرد - آغاز كرده‌اند. سازمان امنيت تركيه همچنين ادعا كرده كه اين دو حزب - كه از حمايت‌هاي دولت‌هاي خارجي برخوردار مي‌باشند - قصد ايجاد يك حكومت مستقل در مناطق كردنشين تركيه، ايران و عراق را دارند. در اسناد و مدارك سازمان امنيت تركيه نامي از حاميان خارجي كردها ذكر نشده اما گفته شده‌است حزب دمكرات كردستان كه در شمال عراق فعاليت دارد از حمايت‌هاي جمهوري اسلامي ايران برخوردار است.[۳۸] همچنين به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، در حالي كه مقام‌هاي رسمي تركيه از تأييد اخبار مربوط به ورود نيروهاي نظامي اين كشور به شمال عراق خودداري مي‌كنند، رسانه‌هاي خبري و شاهدان عيني در منطقه گزارش داده‌اند كه نيروهاي پياده ارتش تركيه، كردهاي مخالف دولت را تا سه كيلومتري داخل خاك عراق تعقيب كرده‌اند.[۳۹]
گزارش- 79
صدام دستور اعدام مهندسان خطوط دفاعي عراق در شرق بصره را صادر كرده و فشارهاي دولت عراق نيز بر مردم اين كشور جهت اعزام به جبهه‌ها، افزايش يافته‌است. در اين باره نشريه "ميدل ايست اكونوميست دايجست" (ميد) امروز نوشت: «تعداد زيادي از مقامات و منصوبين "عبدالوهاب محمد لطيف المفتي" شهردار سابق بغداد كه اخيراً به همراه پنج تن ديگر به بهانه رشوه‌خواري از سوي صدام حسين محكوم به اعدام شده‌بود، مورد سوءظن دولت عراق مي‌باشند. در اين ارتباط "هشام المدفاعي" معاون سابق شهردار بغداد به زندان ابد محكوم شده‌است.» اين نشريه افزود: «المفتي در سال 1984 شهردار بغداد شد. وي از تصميم گيرندگان مهم دستگاه اجرايي بغداد بود و مسئوليت او تصميم‌گيري در مورد پروژه‌هاي نظامي و غيرنظامي در اطراف بصره را نيز شامل مي‌شد. وي از دوستان نزديك صدام‌حسين بود. در سال 1986 نيز "عبدالمنيم حسين الوان السامرائي" معاون سابق وزير نفت و شش نفر ديگر مورد غضب صدام قرار گرفتند و محكوم به مرگ شدند.»[۴۰] معاونت اطلاعات سپاه پنجم رمضان نيز به نقل از منابع خود در داخل عراق در خصوص تشديد فشارهاي دولت اين كشور براي سربازگيري، گزارش داد كه در زندان "ابوغريب" تعدادي از زندانيان را مي‌خواستند به اجبار به جبهه ببرند كه با نيروهاي انتظامي درگير شدند اما با شليك گاز اشك‌آور سركوب شدند، و تعدادي از آنان را اعدام كردند. اين منبع افزود: «عراق كليه كارمندان دولت را براساس نوبت‌بندي به جبهه مي‌برد و در مناطق كردنشين سليمانيه و كركوك سربازگيري به‌شدت اعمال مي‌گردد.»[۴۱]
گزارش- 80
روزنامه فرانسوي "لوموند" امروز در گزارش مشروحي درباره اوضاع تهران به نقل از خبرنگار اعزامي خود (آلن‌فراشون) به اين شهر نوشته‌است كه در تهران فشارهاي جنگ احساس نمي‌شود و بمباران‌هاي اخير بر روحيه شهروندان تأثيري وارونه داشته يعني مقاومت آنان را استوارتر ساخته و نفرت از صدام‌حسين را افزايش داده‌است. "لوموند" همچنين نوشته‌است: «مردم پايتخت ايران پس از شش سال جنگ به شنيدن شعارهاي جنگي رسانه‌هاي همگاني خو گرفته‌اند و بي‌آنكه چندان توجهي به آن بكنند به زندگي عادي خود همچنان ادامه مي‌دهند. در گوشه و كنار شهر نشاني از اقتصاد جنگي وجود ندارد، وضع بازار تهران خوب است و با فروشگاه‌هاي بزرگ و شيك شمال شهر رقابت دارد.» اين روزنامه افزوده‌است: «شمال شهر همچنان ثروت‌مند و جنوب فقير مانده‌است. ويلاهاي مجلل، اتومبيل‌هاي شيك و شب‌نشيني‌هاي اعياني با خانه‌هاي كوچك و محقر جنوب و زنان چادري كاملاً تضاد دارد.» خبرنگار لوموند سپس اذعان كرده‌است: «ايران مي‌تواند روي احساسات ضدغربي و غرور ملي كه در تمام جنبه‌هاي اجتماعي ايران وجود دارد، حساب كند. امروز حتي آن دسته از ايرانياني كه چندان موافق جمهوري اسلامي نيستند، خواهان سقوط صدام مي‌باشند.» دراين گزارش در تشريح وضعيت اقتصادي كشور نيز آمده‌است: «بسيج داوطلبان، بخش مهمي از بي‌كاري را كه 30 درصد جمعيت فعال كشور را تشكيل مي‌دهد، درمان مي‌كند. اقتصاد كشور به معامله پاياپاي خلاصه مي‌شود و در قبال فروش نفت، اسلحه و مواد مصرفي خريداري مي‌گردد و كشاورزي تنها زمينه‌اي است كه رژيم اصلاحاتي در آن صورت داده‌است. در ساير زمينه‌ها به ظاهر بي‌تحركي كاملي حكم‌فرماست. هيچ‌گونه طرح سرمايه‌گذاري كه بتواند پس‌اندازهاي عظيم ايران را كه به خارج مي‌رود به كار اندازد، وجود ندارد. تمام برنامه‌هاي بزرگ تجهيزات صنعتي متوقف گرديده و تورم با سرعت رو به افزايش مي‌رود. در مورد اقتصاد به‌طور كلي مي‌توان از خط مشي ليبرال سخن گفت. اغلب روحانيون علي‌رغم تبليغات مكرر ضدامپرياليستي و انقلابي به هيچ وجه گرايشي به رياضت نداشته و قصد دارند بخش خصوصي را تشويق و تقويت كنند. هشت سال پس از پيروزي انقلاب، جمهوري اسلامي ايران آميزه‌اي از محافظه‌كاري در داخل و تمايل به برقراري همه نوع رابطه با خارج شده‌است. پايان يافتن جنگ و برقراري صلح، جمهوري اسلامي را در بوته آزمايش مهم‌تري قرار خواهد داد.»[۴۲]
گزارش- 81
قتل عام مظلومانه 23 تن از عناصر حزب‌الله در لبنان به دست نيروهاي سوري [ر.ك. به: 5/12/1366 - 8] و تأثير آن بر روابط ايران و سوريه، موضوع گزارش دفتر فرماندهي كل سپاه است: «در پي قتل عام مظلومانه 23 تن از جوانان حزب‌الله لبنان كه ديروز به دست نيروهاي سوري انجام شد، جمعي از شخصيت‌هاي مذهبي و مسئولين حزب‌الله لبنان با ارسال پيامي به محضر امام خميني و آيت‌الله العظمي منتظري و ديگر مسئولين جمهوري اسلامي ايران خواستار دخالت سريع و پيش‌گيري از ورود نيروهاي سوري به حومه جنوبي بيروت شده و خاطرنشان ساختند كه در صورت عدم پيش‌گيري از ورود نيروهاي سوري، كربلاي جديدي در اين منطقه به وجود خواهد آمد.»[۴۳] راديو بي.بي.سي. در تفسيري به تأثير اين تحولات بر روابط ايران و سوريه پرداخته و معتقد است كه اين اقدام تأثيري بر ائتلاف دو كشور بر جاي نخواهد گذارد: «سوريه بدون جلب توافق حزب‌الله كه از سوي ايران حمايت مي‌شوند، قادر نخواهد بود كه نظم و قانون را به غرب بيروت بازگرداند. از سوي ديگر، هدف اصلي سياست خارجي ايران نيز هميشه جلب حمايت سوريه براي تلاش‌هاي جنگي‌اش بوده‌است و در شرايط كنوني خطر بروز برخورد بين دو كشور در لبنان براي دو طرف قابل هضم نخواهد بود؛ يعني سوريه و ايران احتمالاً در چهارچوب توافقي كماكان شبه‌نظاميان تحت كنترل خود را در بيروت حفظ خواهند كرد، اما نسبت به چنين توافقي اطميناني وجود ندارد.»[۴۴] اين راديو افزود: «ايران با استقرار نيروهاي سوريه توافق دارد، زيرا بعد از سال‌ها سوريه تنها قدرتي در لبنان بوده كه نوعي نظم و امكان تأمين صلح را در لبنان به وجود آورده‌است.»[۴۵] از سوي ديگر، به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، مطبوعات امروز لبنان حضور نظامي سوريه در بيروت را ناشي از يك توافق بين‌المللي اعلام كردند. روزنامه "السفير" نوشت: «در رابطه با شوروي مراتب امر طي سفر سرلشكر "حكمت شهابي" فرمانده ستاد مشترك ارتش سوريه به مسكو با مقامات شوروي در ميان گذاشته‌اند و شوروي‌ها با توصيه به سوريه در جهت شكستن پيمان خود با ايران، چراغ سبزي در مورد دخالت سوريه در لبنان نشان داده‌اند.»[۴۶]
گزارش- 82
يكي از اسيران ايراني حكومت عراق در نامه‌اي به محضر امام امت از معظم‌له درخواست كرده‌است تا پاسخ‌نامه را با دست‌خط خويش مزين فرمايند. امام امت نيز اين تقاضا را اجابت فرمودند و به آن پاسخ داده‌اند. يك نشريه داخلي سپاه با درج اين مطلب نوشت: «نامه برادر اسير با ظرافت خاصي به آدرس تهران، ميدان تجريش، خيابان نياوران، خيابان جماران، سه راه حسينيه به نام "حاج روح الله موسوي" ارسال گرديده‌است.» متن نامه برادر اسير چنين است: «يقولون الموت صعبٌ. والله مفارقه الاحبا اصعبٌ. يعني: مي‌گويند مرگ سخت است. به خدا سوگند كه جدايي از ياران سخت‌تر است. پدرجان سلام. اميدوارم حالتان خوب باشد. راضي نمي‌شدم مزاحم اوقات شريف‌تان گردم، لكن ديگر قدرت تحمل دوري را نداشتم و دلم بسيار براي‌تان تنگ شده‌است لذا تصميم به نوشتن نامه براي‌تان گرفتم. تاكنون شنيده‌ايد اسيري به مدت چهار سال از پدرش جدا شود و بعد از چهار سال جدايي براي پدرش نامه بنويسد و پدر نامه فرزندش را جواب نگويد؟! پدرم باور كنيد تحمل سختي راحت است اما تحمل بر فراق يار دشوار است. پدرم من از بلاد غربت از گوشه زندان غم، غبارآلوده از هجر دوست، با چشماني غم‌زده در انتظار رؤيتت نامه را مي‌نويسم. پدرم، نامه‌ام را اجابت كن؛ با جواب خويش گرد و غبار غم را از چهره زردمان پاك كن تا چشم ما با ديدن خطت نور گيرد، روشن و منور گردد. پدرم، پروانه‌هاي وجودمان فداي شمع جان‌سوزت باد. فرزندان افسرده خويش را با كلام مسيحاييت جاني دوباره بخش و دل سوخته‌دلان در راه مانده را جلايي تازه ده. به اميد اين كه اين نامه به دستت برسد و جوابش را هر چه زودتر بنويسي. پدرم براي دريافت جواب لحظه‌شماري مي‌كنم.» خدا حافظ‌تان. فرزند كوچكت. پاسخ امام خميني: بسمه تعالي «فرزند عزيزم، از نامه دلسوزانه شما بسيار متأثر گرديدم. من ناراحتي شما عزيزان دربند را احساس مي‌كنم، شما هم ناراحتي پدرتان را كه فرزندان عزيزش دور از وطن هستند، احساس كنيد. عزيزان من، سيد و مولاي همه ما حضرت موسي‌بن‌جعفر(ع) بيش از همه شماها و ماها در رنج و گوشه زندان به سر مي‌بردند. براي اسلام عزيز شما صبر كنيد، خداوند فرج را ان‌شاءالله تعالي نزديك مي‌نمايد و پدر پير شما را با ديدن شما شاد مي‌فرمايد. به همه عزيزان دربند، سلام مرا برسانيد. من از دعاي خير فراموش‌تان نمي‌كنم.» خدا حافظ شما باشد. پدر پيرت(خ).[۴۷]
منابع و مآخذ روزشمار 1365/12/06
- ↑ سند شماره 1394 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني سپاه در عمليات تكميلي كربلاي5 (علي‌رضا لطف‌الله زادگان) 3/12/1365 تا 10/12/1365، ص51؛ و - سند شماره 362 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش عمليات تكميلي كربلاي5، قرارگاه نيروي زميني، علي‌رضا لطف‌الله زادگان، ص3.
- ↑ پيشين، بخش دوم، ص2.
- ↑ سند شماره 32507 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: 13/12/1365، ص2؛ و - مأخذ 1، بخش دوم، ص2.
- ↑ پيشين، بخش نخست.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 7/12/1365، ص18، اطلاعيه شماره 2758، ستاد مشترك ارتش.
- ↑ سند شماره 118904 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش اظهارات اسيران عمليات كربلاي 5، مورخ 6/12/1365، صفحه آخر.
- ↑ مأخذ 1، بخش دوم، ص2؛ و - روزنامه اطلاعات، 9/12/1365، 14.
- ↑ سند شماره 026732 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نامه دستور عملياتي شماره3 غدير، از قرارگاه نوح، ص1 (6/12/1365)؛ و - مأخذ 1، بخش نخست، ص61 ؛ و- مأخذ 1، بخش دوم، ص2.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 344 (8/12/1365)، ص يك، راديو صوت‌الجماهير، 7/12/1365.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 343 (7/12/1365)، صص11 و 12، راديو بي.بي.سي.، 6/12/1365.
- ↑ مأخذ 6، ص آخر.
- ↑ سند شماره 185382 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش ويژه جنگ تحميلي، واحد اطلاعات سپاه پاسداران، 6/12/1365، ص16.
- ↑ مأخذ 10، ص3، بغداد - خبرگزاري فرانسه، 6/12/1365، به نقل از روزنامه "القادسيه".
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 345 (9/12/1365) ص يك، راديو بغداد، 8/12/1365، به‌نقل از روزنامه "القادسيه".
- ↑ روزنامه اطلاعات، 6/12/1365، ص14.
- ↑ مأخذ 5، ص3، اراك - خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ مأخذ 10، صص19 تا 21، قم - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 6/12/1365.
- ↑ سند شماره 226140 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نمايندگي امام در سپاه، نشريه دفتر سياسي، شماره 134 (6/12/1365)، ص24.
- ↑ مأخذ 10، صص17 و 18، همدان - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 6/12/1365.
- ↑ مأخذ 18.
- ↑ مأخذ 15، ص3، مشهد - خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ مأخذ 10، صص18 و 19، تبريز - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 6/12/1365.
- ↑ مأخذ 18، صص21 و 22.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 5/12/1365، ص3.
- ↑ مأخذ 5، ص18.
- ↑ سند شماره 046873 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: تلكس: (به ستاد مركزي سپاه كشوري - واحد بسيج، از ستاد سپاه ناحيه چهارمحال بختياري، 6/12/1365.
- ↑ مأخذ 5 ، ص2.
- ↑ مأخذ 15، ص4، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ سند شماره 26967 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: تلكس: از دفتر فرماندهي قرارگاه نجف، به دفتر فرماندهي نيروي زميني سپاه، گزارش روزانه، 14/12/1365، تك‌برگ.
- ↑ مأخذ 18، ص26.
- ↑ مأخذ 5 ، ص3، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ مأخذ 15، ص2.
- ↑ مأخذ 10، ص3، لندن - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 6/12/1365، به نقل از روزنامه "لويدز ليست".
- ↑ مأخذ 5، ص20، به گزارش فرانسه از واشنگتن؛ و-
- ↑ مأخذ 9، صص9 و 10، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از راديو كويت، بخش عربي.
- ↑ مأخذ 10، صص6 و 7، توكيو - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 6/12/1365.
- ↑ مأخذ 9، ص16، كويت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 7/12/1365، به نقل از مطبوعات كويت.
- ↑ مأخذ 9، ص22، آنكارا - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 7/12/1365، به گزارش خبرگزاري نيمه رسمي "آناتولي".
- ↑ مأخذ 5، ص20، آنكارا - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از روزنامه‌هاي "حريت" و "گونش".
- ↑ مأخذ 15، ص2، لندن - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از نشريه "ميدل ايست".
- ↑ سند شماره 134312 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: تلكس: اخبار رسيده از اوضاع داخلي عراق، از ستاد سپاه پنجم رمضان - معاونت اطلاعات، به ستاد مركزي سپاه - معاونت اطلاعات، 6/12/1365، تك برگ.
- ↑ مأخذ 10، صص8 تا 10، پاريس - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 6/12/1365، به نقل از روزنامه "لوموند".
- ↑ مأخذ 9، ص16، كويت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 7/12/1365، به نقل از مطبوعات كويت.
- ↑ واحد مركزي خبر، صدا و سيماي جمهوري اسلامي، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 7/12/1365، صص15 و 16، راديو بي.بي.سي.، 6/12/1365.
- ↑ مأخذ 10، ص9، راديو بي.بي.سي.، 6/12/1365.
- ↑ مأخذ 10، ص8 ، بيروت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 6/12/1365، به نقل از روزنامه "السفير".
- ↑ مأخذ 18، صص37 تا 39.