1366.01.20

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1366
1366.01.20
نام‌های دیگر بیست فروردین
تاریخ شمسی 1366.01.20
تاریخ میلادی 9 آوریل 1987
تاریخ قمری 10 شعبان 1407
1360.01.20
1361.01.20
1362.01.20
1363.01.20
1364.01.20
1365.01.20
1367.01.20


گزارش- 497

در سومين روز عمليات كربلاي8، مرحله سوم عمليات نيز با طرح جديدي انجام شد. فشار شديدي كه از سمت چپ منطقه عملياتي روي لشكر19 فجر وارد مي‌آمد سبب گرديد كه تلاش عمده‌اي براي تأمين جناح چپ صورت گيرد.[۱] بر اين اساس، لشكر27 حضرت‌رسول(ص) ساعت 2:30 بامداد عمليات خود را شروع كرد و موفق شد تا ساعت 8 صبح با نيروهاي خود الحاق كند. اين لشكر تا غروب منطقه تصرف شده را پاك‌سازي كرد و ضمن به هلاكت رساندن 500 تن از نيروهاي دشمن، 100 اسير را نيز به عقب تخليه كرد.[۲] امروز در منطقه عملياتي كربلاي8 آتش دشمن بسيار شديد و سنگين بود. يكي از راويان جنگ وضعيت آتش دشمن را چنين تشريح كرده است: «وقتي به مقر تاكتيكي لشكر27 حضرت رسول(ص) رسيديم، برادر "محمد كوثري" فرمانده لشكر، معاون خود "غلام‌رضا صالحي" را به كنار كشيد و گفت: "در عمرم چنين آتشي نديده بودم! در خط آتش بي‌داد مي‌كند، يك لحظه هم آرامش ندارد، تمام توان و موجودي خود را اين‌جا خالي مي‌كند؛ خمپارة زماني يك لحظه قطع نمي‌شود. منطقه تبديل به جهنم شده‌است."»[۳] به هر صورت، لشكر27 حضرت رسول(ص) موفق شد هدف خود را تصرف و از سمت چپ با لشكر 32 انصارالحسين الحاق كند.[۴] همچنين لشكر17 علي‌بن‌ابي‌طالب خط لشكر19 فجر را تحويل گرفت و با يك گردان موفق شد وضعيت خود را توسعه دهد و پس از استقرار در موضع جديد، لشكرهاي 33 المهدي و 8 نجف را از موضع خود عبور داد. اين لشكر (علي‌بن‌ابي‌طالب) از روبه‌رو تهديد نمي‌شد لذا تا پايان روز موقعيت به‌دست آمده را حفظ كرد.[۵] لشكر33 المهدي(عج) از دو محور وارد عمل شد: از يك محور با عبور از لشكر17 علي‌بن‌ابي‌طالب(ع) به دشمن تك كرد و ضمن انهدام نيروهاي آن، پاك‌سازي منطقه را شروع كرد و در محور ديگر با استفاده از معبرهاي قبلي، عمليات كرد و الحاق بين دو محور را برقرار ساخت.[۶] اين لشكر موفق شد ضمن پيشروي، تشكيل خط دهد و تا پايان روز خط خود را حفظ كند.[۷] لشكر8 نجف نيز با عبور از لشكر33 المهدي پيشروي كرد و به احداث خاك‌ريز جديد پرداخت، اما در حين احداث خاك‌ريز دستگاه‌هاي مهندسي آن با ميدان‌هاي مين و سيم خاردار برخورد كردند و بعضاً منهدم شدند و خاك‌ريز موردنظر ناقص ماند لذا با آغاز روشنايي بر اثر فشار دشمن و عدم وجود عقبه مطمئن، مجبور به عقب‌نشيني شد و جناح منطقه را به لشكر33 المهدي واگذاشت.[۸] در عين حال به‌گزارش نيروي زميني سپاه، نيروهاي خودي در سومين روز عمليات خود، خط اول دشمن موسوم به خط 1000 (حمزه) را در فاصله بين جاده تعاون تا ضلع غربي كانال پرورش ماهي تصرف كردند و تلفات و ضايعات بسياري به دشمن وارد آوردند. در اين عمليات حدود 800 تن از افراد دشمن كشته يا مجروح شدند و قريب به 200 تن از آنان از جمله 3 افسر ارشد به اسارت نيروهاي خودي درآمدند. همچنين 50 دستگاه تانك و چندين دستگاه وسايل مهندسي دشمن در سه روز درگيري، منهدم شدند.[۹] گزارش ديگر حاكي است كه چهار سرهنگ عراقي در جريان يورش شبانه نيروهاي ايراني به هلاكت رسيدند. يك سرهنگ نيز در حال اغما است و سرهنگ ديگري به اسارت نيروهاي خودي درآمده است.[۱۰]

گزارش- 498

از اوايل صبح امروز پاتك‌هاي دشمن در منطقه عملياتي كربلاي8 آغاز شد. فشار دشمن از ساعت 6:55 صبح شروع شد كه تا ساعت 7:30 ادامه يافت، ليكن تلفات فراوان دشمن موجب قطع فشار او گرديد. فرماندهان لشكرها و مسئولين قرارگاه كربلا به حفظ موقعيت خودي در سيل‌بند صوئيب - خط حمزه با وجود فشارهاي مكرر دشمن و نبودن نيروي كافي جهت حفظ آن تأكيد داشتند. ضمن آن كه آقاي هاشمي كه در اهواز ناظر وقايع و حوادث بود، دستور داد: «اين تقاطع بايد تا شب حفظ شود.» اما امكان حفظ موقعيت مقدور نبود. عصر روز سوم هواپيماهاي عراقي به بمباران خطوط ارتباطي و عقبه يگان‌ها پرداختند. به ميزاني كه حفظ خط حمزه براي خودي اهميت داشت، دشمن نيز مي‌كوشيد به هر ترتيب شده اين خط را بازپس گيرد. براساس همين تحليل، فشار گسترده و همه‌جانبه دشمن از دو محور غرب كانال ماهي و چپ سيل‌بند صوئيب بعد از ساعتي مجدداً آغاز شد و طي صبح و عصر ادامه يافت، اما آتش تانك‌ها، تيربارها و خمپاره‌اندازهاي خودي كه از پشت خط اجرا مي‌شد، اقدامات دشمن را با شكست مواجه كرد.[۱۱] در جريان دفع يكي از پاتك‌هاي امروز دشمن، تيپ2 كماندويي ستاد كل ارتش عراق به محاصره نيروهاي ايراني درآمد و به‌ميزان 50% متحمل ضايعات شد.[۱۲] پاتك دشمن به خطوط مقدم، اجراي آتش توپخانه و بمباران عقبه - كه مانع از تقويت خطوط دفاعي شد - به دشمن فرصت داد تا تيپ‌هاي 26 زرهي و 68 نيروي مخصوص را وارد منطقه عملياتي كند. ( ضميمه دارد) [۱۳] با فشار شديد دشمن از زمين و هوا، لشكر33 المهدي تا شب از سيل‌بند صوئيب كمي عقب نشست و از نيروهاي لشكر8 نجف نيز چيزي باقي نمانده‌بود.[۱۴] در اين اثنا تعدادي از نيروهاي خودي نيز به اسارت دشمن درآمدند.[۱۵]

گزارش- 499

از آغاز شروع عمليات كربلاي8 تاكنون مكرراً هواپيماهاي عراقي مناطق عملياتي و عقبه و نيز برخي از مناطق و تأسيسات اقتصادي كشور را هدف بمباران‌هاي خود قرار داده‌اند، ازجمله امروز كه منطقه حسينيه و باغ رضوان بمباران شد.[۱۶] همچنين ارتش عراق در دو نوبت منطقه عملياتي كربلاي8 را بمباران شيميايي كرد. در اين بمباران‌ها كه به‌وسيله هلي‌كوپتر‌هاي دشمن انجام شد، دو فروند از هلي‌كوپتر‌هاي نيروهاي بعثي با آتش پدافند رزمندگان اسلام سرنگون شد.[۱۷] يك فروند هواپيماي مهاجم عراقي از نوع سوخو-22 نيز در منطقه عملياتي كربلاي8 سرنگون شد. به گزارش رسيده از قرارگاه خاتم الانبيا(ص)، خلبان اين جنگنده عراقي نيز به اسارت رزمندگان اسلام درآمد.[۱۸] همچنين بعدازظهر امروز سه فروند ديگر از هواپيماهاي دشمن در اين منطقه سرنگون شدند كه بدين ترتيب شمار هواپيماهاي سرنگون شده دشمن از آغاز عمليات كربلاي8 ، به 7 فروند رسيد.[۱۹] يگان پدافند "ش.م.ر" سپاه نيز اعلام كرد كه يگان پدافند "ش.م.ر." نيروي زميني سپاه با تيم‌هاي تحت امر خود از منطقه عملياتي پدافند كرده و موفق شده‌است تك شيميايي دشمن را كه به تعداد 4 راكت از نوع عامل خون و 10 گلوله توپ و خمپاره از نوع عامل تاول‌زا بوده‌است، خنثي سازد.[۲۰] نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران نيز كه در كنترل عملياتي قرارگاه صاعقه (نيروي هوايي سپاه) مي‌باشد، در 11 نوبت و 19 سورتي پرواز، مواضع و منطقه تجمع دشمن را در غرب كانال پرورش ماهي و كانال زوجي بين ساعت 56 :7 تا 56 :17 بمباران كرد كه بر اثر آن، خسارات سنگيني بر دشمن وارد آمده‌است."[۲۱]

گزارش- 500

هم‌زمان با ادامه عمليات كربلاي8 در جنوب، نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران عمليات كربلاي9 را در منطقه شمال شرقي قصرشيرين در ارتفاعات "قراويز" آغاز كرد. اين عمليات را تيپ3 لشكر81 انجام داده‌است. به‌گزارش قرارگاه نيروي‌زميني ارتش‌جمهوري‌اسلامي


نقشه مانور عمليات كربلاي9 ايران، در ساعت10 صبح در طليعه ولادت با سعادت حضرت قائم(عج) و با استعانت از امدادهاي الهي، عمليات كربلاي9 در منطقه عمومي سرپل‌ذهاب با رمز مقدس "يا مهدي ادركني" آغاز شد و نيروهاي خودي با اتخاذ تاكتيك نفوذ در عمق جبهه دشمن، پس از خنثي نمودن ميدان‌هاي مين و موانع عبور از كانال‌هاي مجهز به فوگاز و انواع سلاح‌ها، با استفاده از اصل غافل‌گيري به دشمن بعثي يورش بردند و در كمتر از سه ساعت ضمن انهدام 80% از گردان‌هاي 3 و 4 تيپ كماندويي سپاه دوم عراق كه تحت امر لشكر21 است، موفق گرديدند ارتفاعات 542 ، 564 و باباهادي در شمال محور سرپل‌ذهاب - قصرشيرين را آزاد كنند و پاسگاه باباهادي را كه مدت 7 سال در تصرف ارتش بعث بود، بازپس بگيرند. در اين عمليات تاكنون 600 تن از نيروهاي دشمن كشته و 26 تن از اسيران به پشت جبهه تخليه گرديده‌اند.[۲۲] در عمليات كربلاي 9 بخشي از خاك كشور آزاد شد و رزمندگان اسلام در عمق 2 كيلومتري عراق در كنار ديوار رودخانه "قره‌تو" مستقر شدند. نيروهاي خودي 7 دستگاه تانك و 3 دستگاه خودرو نفربر و چندين انبار مهمات و دو آتشبار توپخانه دشمن را منهدم كردند و غنائم بسياري شامل انواع خمپاره‌انداز و تيربار و جنگ‌افزارهاي انفرادي و مقادير فراواني مهمات به‌دست آوردند. [دشمن با جمع‌آوري نيروهاي فراري خود، براي بازپس گرفتن مواضع از دست داده خود در شش مرحله پاتك كرد كه هر بار با تلفات و ضايعات سنگين مجبور به عقب‌نشيني شد.] در ساعت 17 نيز با گردان1 تيپ كماندويي سپاه دوم به اجراي پاتك با پشتيباني تانك و آتش توپخانه پرداخت كه با مقاومت شديد و آتش پرحجم توپخانه نيروهاي خودي اين پاتك نيز دفع شد و دشمن با به‌جا گذاشتن بيش از 200 كشته، عقب‌نشيني كرد. جنازه فرمانده گردان به نام سرگرد "صالح ابراهيم عطيه" در بين كشته‌شدگان ديده مي‌شد. در اين عمليات 3 دستگاه ديگر از تانك‌هاي دشمن منهدم و يك پست فرماندهي و دو انبار مهمات ديگر به آتش كشيده شد و 5 تن ديگر نيز به اسارت درآمدند.[۲۳] ارتش عراق در اطلاعيه نظامي شماره 2635 خود به پيشروي نيروهاي ايراني در اين عمليات اعتراف كرد. در اين اطلاعيه نظامي كه از راديو صوت‌الجماهير عراق قرائت شد، آمده‌است: «. . . دشمن [ايران] نتوانسته‌است جز جاي پاهايي در يكي از گروهان‌ها و يكي از دسته‌ها به‌دست آورد.»[۲۴] به‌طور كلي نتايج عمليات كربلاي9 در اين روز چنين بوده‌است: 1- ارتفاعات 542 و ارتفاع تبري آزاد شد. 2- گردان‌هاي 1و 3 و 4 از تيپ كماندويي سپاه دوم عراق و گردان 4 نيروي مخصوص از تيپ3 منهدم و 800 تن كشته يا زخمي شدند و 28 تن نيز به اسارت درآمدند.

گزارش- 501

بررسي زمين منطقه عمومي ماؤوت و ميزان هوشياري دشمن در اين منطقه، مورد توجه مسئولان سپاه پنجم رمضان است. ارتفاع بلند "گامو" در منطقه نيز اهميت خاصي به آن بخشيده است. يكي از مسئولان قرارگاه رمضان (برادر جعفري) درخصوص اين ارتفاع گفت: «دشمن از روي ارتفاع گامو به‌علت ارتفاع بسيار زياد آن دقيقاً تمامي تحركات ما را در زير ديد دارد و همين مطلب مي‌تواند مانع بزرگي در انجام نقل و انتقالات خودي و سبب هوشياري دشمن نسبت به انجام عمليات در اين منطقه باشد. ضمناً اگر ما به گرفتن گامو اقدام نكنيم، قطعاً دشمن با گرفتن ارتفاع "گلان" ما را در وضعيت بدتري قرار مي‌دهد و راه‌كار را براي ما مشكل‌تر خواهد نمود. ارتفاع گامو عليه منطقه است كه اگر توسط نيروهاي خودي سقوط كند، مي‌توان گفت انجام عمليات موردنظر آسان‌تر خواهد بود.»[۲۵] ارزش‌گذاري زمين بستگي به نوع هدف دارد؛ بازشدن راه قرارگاه رمضان به داخل خاك عراق يكي از اهداف عمليات است. يكي از مسئولان قرارگاه رمضان (حاج‌اكبر آقابابايي) در اين باره گفت: «اگر استراتژي اين عمليات تنها بازشدن راه رمضان باشد، عمل‌كردن روي تپه سبز و ارتفاع سمت چپ آن با ارزش است، اما اگر هدف رسيدن به ارتفاعات سليمانيه است، اين هدف با ارزش نيست. باز كردن اين جناح از دشمن كمكي است براي باز كردن راه رمضان.» و ديگري در تأييد گفت: «عمل‌كردن روي تپه سبز باعث مي‌شود كه ارتش عراق در آن محور زمين‌گير شود و به دشمن فشار زيادي وارد شود.»[۲۶] سپاه رمضان يك قرارگاه در "ياغسمر" (داخل عراق) و يك قرارگاه در سردشت دارد. مردم سردشت هنوز در مورد عمليات حساس نشده‌اند، اگر پي مي‌بردند، تا به حال سردشت خالي شده‌بود و اين مسئله مي‌توانست سبب هشياري دشمن شود، در حالي‌كه دشمن هنوز هشيار نشده‌است و مسلماً بستن مرز، با غافل‌گيري راحت‌تر عملي مي‌شود.[۲۷] تاريخ اجراي عمليات در منطقه ماؤوت نيز كه قبلاً به‌تعويق افتاده بود، مشخص گرديد. برادر "محمدباقر ذوالقدر" فرمانده سپاه رمضان، در تماسي با فرمانده كل سپاه برادر "محسن رضايي" جوياي تاريخ دقيق شروع عمليات شد كه فرمانده كل سپاه روز 24/1/1366 يعني شب 25/1/1366 را به‌عنوان تاريخ عمليات مشخص كرد. قرارگاه مقدم نيروي زميني سپاه پاسداران نيز دستور عملياتي شماره 4 [ر.ك. به: 24/12/1365-268؛ 6/1/1366-358؛ 10/1/1366-399] را در مورد عمليات فتح5 و كربلاي10 اعلام كرد: «قرارگاه مقدم نيروي زميني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي با اتكا و با عنايت الهي و امدادهاي غيبي و با به‌كارگيري قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع)، قرارگاه رمضان و قرارگاه كردستان، در منطقه عمومي ماؤوت - چوارتا اقدام به تك نموده و ضمن انهدام و تجزيه قواي دشمن، نسبت به‌تصرف و تأمين شهرك ماؤوت اقدام مي‌نمايند و آماده مي‌شوند تا بنا به‌دستور، شهرك سوره‌قلات و كاريزه را تصرف و تأمين نمايند . . . اين عمليات در دو مرحله انجام مي‌شود و بنا به‌دستور، مرحله سوم آن قابل اجراست.»[۲۸]

گزارش- 502

هم‌زمان با حملات شيميايي عراق در منطقه عملياتي كربلاي8 ، وزير خارجه ايران با شركت در كنفرانس صلح سازمان ملل در سوئيس، ضمن ارائه جدول حملات شيميايي عراق در دوران جنگ، خواستار تصميم‌گيري بين‌المللي عليه حملات شيميايي عراق شد. وي گفت: «كاربرد منظم و مستمر و فزاينده سلاح‌هاي شيميايي توسط عراق بعد از محكوميت آن در 26 مارس 1986 توسط شوراي امنيت، متأسفانه موجب هيچ عكس‌العمل مؤثر و بازدارنده بين‌المللي نبوده‌است.»[۲۹] دكتر ولايتي موارد كاربرد سلاح‌هاي شيميايي و تلفات ناشي از آن را بدين شرح اعلام كرد: «موارد كاربرد سلاح‌هاي شيميايي به‌وسيله ارتش عراق» مجروحان شهيدان تعداد حمله دوره زماني 4450 116 83 از 22 سپتامبر 1980 (شروع جنگ) تا 30 مارس 1984 2966 42 29 از 30 مارس 1984 تا 25 آوريل 1985 (صدور بيانيه) 1500 104 69 از 25 آوريل 1985 تا 21 مارس 1986 (صدور بيانيه) 1000 آماري در دست نيست به دفعات از 21 مارس 1986 تا 6 ژانويه 1987 (صدور بيانيه) 3893 آماري در دست نيست بيش از 15 از 6 ژانويه 1987 تا 8 آوريل 1987 27309 بيش از 262 بيش از 196 از 22 سپتامبر 1980 تا 8 آوريل 1987

«1- انواع گازها: خفه كننده، تاول‌زا، تهوع‌زا، اعصاب و خون (خردل، خردل نيتروژن، خردل هيدروژن، فسفر، سيانور و احتمالاً مشتقات ارسنيك) توسط عراق مورد استفاده قرار گرفته‌است. 2- شيوه به‌كارگيري: استفاده از هواپيما، توپ و خمپاره بوده‌است.» وزير خارجه در ادامه سخن‌راني خود افزود: «برخي از كشورها به‌ويژه بعضي از اعضاي اين كنفرانس تاكنون اقداماتي معمول داشته‌اند كه از نظر ما مثبت و مؤثر تلقي مي‌شود، ازجمله بعضي از كشورهاي مزبور صدور برخي از اقلام شيميايي را به عراق كه مظنون به كاربرد در ساخت سلاح‌هاي شيميايي بوده، ممنوع كرده‌اند. ضمن تشكر از اين اقدامات بايد بگويم كه اين اقدامات بايست به‌صورت يك تصميم بين‌المللي دسته جمعي درآيد، در غير اين صورت عراق مواد لازم را از ساير كشورها تهيه خواهد نمود.»[۳۰] در همين حال، "سازمان صادرات عراق" از كمپاني‌هاي متخصص در امور حمل و نقل دعوت كرد در مناقصه 31 مارس 1987 براي تخليه و حمل 150 تا 200 هزار تن مواد شيميايي از بندر "عقبه" در اردن به بغداد، شركت نمايند. مشابه همين مناقصه براي حمل 200 تا 300 هزار تن مواد شيميايي از طريق تركيه براي تاريخ 10 مارس به اجرا گذاشته‌شد.[۳۱]

گزارش- 503

فرمانده نيروي دريايي سپاه پاسداران در ديدار خود با فرمانده نيروي دريايي كشور "غنا" با اشاره به استقرار موشك‌هاي ساحل به دريا به‌وسيله سپاه پاسداران در حاشيه "تنگه هرمز"، گفت: «ناوتيپ‌ها و يگان‌هاي موشكي ساحل به دريا و واحدهاي توپخانه نيروي دريايي سپاه پاسداران در سراسر خليج‌فارس براي مواجهه با تهديدات استكبار جهاني مجهز و آماده‌اند.»[۳۲] همچنين سرپرست ستاد تبليغات جنگ (كمال خرازي) در مصاحبه‌اي با هفته‌نامه "نيوزويك" گفت: «ما از موشك‌هاي دوربردي كه تنگه هرمز را تحت پوشش قرار مي‌دهد، برخورداريم اما هيچ‌گاه نگفته‌ايم كه آن‌ها چيني هستند؛ ما خود موشك‌هاي "عقاب" توليد مي‌كنيم.» وي افزود: «يكي از دلايل عمده استقرار موشك‌هاي دوربرد در تنگه هرمز، ايجاد خط دفاعي در مقابل شش رزم‌ناوي است كه عراقي‌ها از ايتاليا خريداري كرده‌اند و قصد دارند آن‌ها را به داخل تنگه هرمز بياورند. اين موشك‌ها را عليه رزم‌ناوهاي دشمن و نه نفت‌كش‌هايي كه تنها مأموريت تجاري انجام مي‌دهند، به كار خواهيم گرفت.» آقاي خرازي سپس گفت: «هر كشور در حال جنگ مايل است كه اسلحه پيچيده در اختيار داشته‌باشد و ما نيز تلاش مي‌كنيم كه تسليحات مورد نياز خود را از طريق بازار آزاد و ديگر كشورها تهيه كنيم، ولي استراتژي ما نه بر تسليحات پيچيده بلكه بر افرادي مؤمن و با انگيزه استوار است. عراقي‌ها داراي پيشرفته‌ترين سلاح‌ها هستند ليكن اين تسليحات، كمكي به آن‌ها نمي‌كند. به اعتقاد ما، كشورهاي غربي مايل به پايان گرفتن اين جنگ نيستند زيرا اين جنگ يك بازار تسليحاتي خوب براي آن‌هاست.»[۳۳] وي تأكيد كرد: «ما به پايان جنگ نزديك شده‌ايم و دنيا اين مسئله را به‌خوبي مي‌داند كه با پيروزي ايران همه چيز تغيير خواهد كرد.» خرازي در پاسخ به اين گفته نيوزويك كه "به نظر مي‌رسد ايران در حال پيروز شدن در جنگ با عراق است، ليكن ديده مي‌شود كه قادر به پايان آن نيست." گفت: «اين استراتژي سياسي است كه به ديگران فرصت انديشيدن در مورد اين اوضاع داده شود. ما مي‌رويم كه در اين جنگ پيروز شويم و فكر مي‌كنيم كه اعتقاد ما بر اين است كه عراق پس از رفتن رژيم كنوني آن، آينده خوبي خواهد داشت. بنابراين اگر چه ما مي‌توانستيم در اين جنگ خسارات بيش‌تري را به دشمن وارد سازيم، ليكن اين كار را نكرديم. دولت آينده در بغداد به ارتش، تجهيزات، تأسيسات نفتي و اقتصادي نياز دارد. بنابراين ما نابود كردن همه چيز را وظيفه خود نمي‌دانيم.» وي همچنين در مورد دولت آينده عراق گفت: «مردم عراق بايستي در انتخاب دولت خود آزاد باشند. نحوه سخن امريكاييان و ديگران پيرامون دولت‌هاي انقلابي موجب هراس ديگر كشورهاي منطقه شده‌است. اين وظيفه ما نيست كه استقرار دولتي را در كشور ديگري تحميل كنيم. اين جنگي كه اكنون ما درگير آن هستيم، به‌طور ساده جنگي عليه متجاوزي است كه با حمله به كشور ما جنگ را آغاز كرد.»[۳۴]

گزارش- 504

نخست‌وزير ايران "ميرحسين موسوي" به‌دليل پهلوگرفتن ناو امريكايي در بندر كراچي، از پاكستان گله كرد. وي كه با نيروهاي لشكر27 محمد رسول الله(ص) ديدار مي‌كرد، گفت: «ما تصور نمي‌كرديم كه جنگ تا اين حد عامل عظمت اسلام در جهان خواهد شد. در حال حاضر هر نشريه‌اي در دنيا تحليلي پيرامون اسلام دارد كه مطالب منفي آن هم مبني بر قدرت اسلام است. آن چيزي كه در جبهه‌ها اتفاق مي‌افتد، انعكاس جهاني دارد و ترس و واهمه در دل قدرت‌هاي جهاني ايجاد كرده‌است. اين جنگ در سرنوشت مسلمانان جهان كاملاً مؤثر است.»[۳۵] نخست‌وزير همچنين گفت: «براي ما تعجب ندارد كه دنيا پشت سر صدام ايستاده است. ما مصمم هستيم علي‌رغم رقابت شرق و غرب در كمك به عراق، آن‌ها را شكست بدهيم. ما در كشور به سمت اسلام برگشته‌ايم و قدرت اسلام برتر از آن چيزي است كه آن‌ها در اختيار دارند. امريكا با اعزام ناو مي‌خواهد ما را بترساند، اما ما ضمن اظهار گله از پاكستان كه اين ناو جنگي را در كراچي راه داده است، به امريكا مي‌گوييم اين آتش الهي و مقدس انقلاب اسلامي مدت‌هاست كه از مرزهاي ايران بيرون رفته و امكان محدود كردن آن نيست. اگر اثر خون شهداي كربلا در آن قطعه از زمين محدود شد، انقلاب اسلامي نيز قابل محدود كردن است.»[۳۶]

گزارش- 505

"صدام حسين" رئيس‌جمهور عراق براي هفتمين بار از آغاز حكومت خود تاكنون مورد سوء‌قصد قرار گرفت. اين سوءقصد را چريك‌هاي انقلابي "حزب الدعوه الاسلاميه" انجام دادند. اين حمله به‌مناسبت سالگرد شهادت آيت‌الله "سيد باقر صدر" رهبر شيعيان عراق، با نام عمليات "مرجع شيعه صدر" به‌وسيله گروهي از چريك‌هاي حزب‌الدعوه موسوم به "نيروهاي شهيد صدر" صورت گرفت و ضمن آن، تعدادي از محافظان صدام كشته شدند. در حمله چريك‌هاي "الدعوه" به اسكورت‌هاي موتور سوار رياست جمهوري عراق، 10 تن از محافظان صدام به هلاكت رسيدند. نشريه "آبزرور" چاپ لندن در اين باره گزارش داد: «صدام حسين براي هفتمين بار از طرح اعدام انقلابي كه قرار بود توسط چريك‌هاي "الدعوه" (دعوت اسلامي) در شهر "موصل" نسبت به وي صورت گيرد، جان سالم به‌در برد. اسكورت‌هاي موتور سوار رياست جمهوري كه مركب از 15 ليموزين بود، ناگهان مورد حمله قرار گرفتند و طي تيراندازي، 10 تن از محافظين وي و 6 تن از چريك‌ها كشته شدند.» طبق اين گزارش، به دنبال حمله به صدام، جست‌وجوي خانه‌به‌خانه در شهر موصل آغاز شد و نيروي هوايي عراق پايگاه‌هاي حزب "الدعوه" را در شمال عراق جايي كه شبه نظاميان مسلمان حزب همراه با كردهاي مخالف صدام حسين عليه حكومت او مبارزه مي‌كنند، مورد حمله قرار دادند. انقلابيون مسلمان عراقي پس از انجام دادن اين عمليات با پخش اعلاميه‌هايي در محل عمليات، عزم و اراده راسخ ملت عراق مبني بر ادامه حملات عليه مؤسسات و مزدوران رژيم بعثي عراق تا برقراري حكومت اسلامي در سرزمين مقدس عراق را اعلام كردند.[۳۷]

گزارش- 506

روزنامه "واشنگتن تايمز" در لندن با شيخ "محمد آصفي" يكي از رهبران حزب‌الدعوه مصاحبه كرد. اين روزنامه در مورد فعاليت‌هاي حزب‌الدعوه، شهادت آيت‌الله صدر و تأثير آن بر جنگ نوشته‌است: «اعدام آيت‌الله سيدمحمدباقر صدر يكي از تحولات مهمي بود كه پنج ماه پس از آن تاريخ، به آغاز جنگ ايران و عراق انجاميد.» "واشنگتن تايمز" افزوده است: «هرچند در سال‌هاي 1979 و 1980 (1358 - 1357) حزب الدعوه توسط صدام‌حسين سركوب و غيرقانوني اعلام شد و از آن زمان تاكنون رئيس‌جمهوري عراق به سركوبي هواداران آن پرداخته است، ليكن اين حزب توانسته است به نوعي ديگر فعاليت خود را در عراق از سر گيرد. با اين حال تخته جهش حزب در ايران و در ميان نزديك به نيم ميليون نفر مهاجر عراقي كه به آن سرزمين پناهنده شده‌اند، قرار دارد. شيخ محمد آصفي يكي از 11 عضو اصلي "مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق" است؛ ائتلافي از گروه‌هاي مخالف حكومت عراق كه مركز فعاليتش در تهران قرار دارد و مصمم است صدام‌حسين را سرنگون سازد.» در ادامه گزارش واشنگتن‌تايمز آمده‌است: «"شيخ محمد آصفي" در مصاحبه مطبوعاتي خود در لندن مدعي شد كه چندين هزار عراقي كه توسط مجلس اعلاي عراق آموزش ديده و مسلح شده‌اند، دوشادوش نيروهاي ايراني در كوهستان‌هاي كردستان و نيز در باتلاق‌هاي جنوب با نيروهاي صدام حسين در نبرد هستند. ولي وي افزود رهبران جمهوري اسلامي ايران مي‌كوشند جنگ را از درگيري بين ايران و عراق به كشمكشي بين دولت و مردم عراق تبديل كنند و در اين ميان حزب‌الدعوه نقش نيروي اصلي به حركت درآورنده مردم را ايفا كند. حزب‌الدعوه در چندين كشور منطقه خليج‌فارس و نيز در لبنان - كه در آن‌جا با حزب‌الله هم‌كاري مي‌كند - هواداران و فعاليت‌هايي دارد. در حال حاضر سياست حزب آن است كه تصويري را كه مردم به‌عنوان يك سازمان تروريستي از آن حزب در ذهن خويش دارند، بزدايد و موقعيت خود را به‌عنوان يكي از نامزدان مهمي كه مي‌تواند جانشين حكومت صدام حسين در عراق شود، تحكيم و تثبيت كند.»[۳۸]

گزارش- 507

امريكا متوقف ساختن جريان بين‌المللي ارسال اسلحه به ايران را با تلاش بيش‌تري پي‌مي‌گيرد. به‌گزارش خبرگزاري آلمان، دولت امريكا مي‌گويد ارسال اسلحه به ايران را متوقف ساخته و در عوض عمليات سخت، يعني تلاش جهت متوقف ساختن جريان بين‌المللي ارسال تسليحات به تهران را مجدداً فعال كرده‌است.[۳۹] از سوي ديگر، صنايع نظامي در ايران با مشكلاتي روبه‌رو است. خبرگزاري آلمان‌غربي در اين باره گزارش داده‌است: «براساس يك بررسي كه اخيراً در واشنگتن به‌عمل آمده‌است، تهران - كه به‌خاطر جنگ با عراق تحت فشار قرار دارد - صنعت اسلحه‌سازي داخلي را به‌ميزان قابل ملاحظه‌اي بهبود بخشيده است، ليكن همچنان با كمبودهاي عمده در زمينه ادوات و آلات نظامي روبه‌رو است.» اين خبرگزاري مهم‌ترين مشكلات صنايع نظامي ايران را چنين برشمرده است: «كمبود مواد اوليه، بازدهي ناچيز كارگران، مديريت ضعيف، تشريفات اداري بيش از حد، كمبود شديد افراد متخصص.» در ادامه اين گزارش آمده‌است: «محدوديت‌هاي موجود در مورد واردات اقلام خارجي و افراد واجد شرايط متخصص، تهران را به بسيج نظاميان و غيرنظاميان جهت توليد لوازم يدكي مجبور ساخته‌است، ليكن اين اقدام تنها با موفقيت‌هاي محدودي همراه بوده‌است . . . حكومت آيت‌الله روح‌الله خميني علي‌رغم مشكلات موجود بر سر راه توليد تسليحات داخلي، گام‌هاي مؤثري در جهت سازمان‌دهي مجدد و تحت كنترل درآوردن نيروهاي مسلح خود برداشته‌است.»[۴۰] مجله امريكايي "اخبار امريكا و گزارش‌هاي جهان" در شماره امروز خود با اعلام اين كه چين صد فروند جنگنده به ايران مي‌فروشد. به‌نقل از منابع جاسوسي مي‌افزايد كه سپاه پاسداران آيت‌الله خميني براي پرواز اين جنگنده‌ها كه مشابه ميگ-17 روسي است، تعليم داده خواهند شد. به‌نوشتة اين مجله، تحليلگران بيم دارند كه جنگنده‌هاي مزبور كه قرار است به‌زودي به ايران تحويل داده شوند، خطر جديدي را براي كشتي‌راني در خليج‌فارس ايجاد نمايد.[۴۱]

گزارش- 508

تقاضاي كويت از ابرقدرت‌ها براي ثبت نفت‌كش‌هاي كويتي و احتمال پاسخ مثبت شوروي به اين تقاضا، موجب نگراني امريكا شده‌است. راديو بي.بي.سي. در گزارشي اعلام كرد: «از اواخر سال گذشته تاكنون كويت در رابطه با امكان قرار دادن نفت‌كش‌هاي خود تحت حمايت "ايالات متحده امريكا" و يا "اتحاد جماهير شوروي" با هر دو ابرقدرت در تماس بوده‌است و در صورت عملي‌شدن چنين طرحي، پرچم شوروي يا امريكا بر فراز نفت‌كش‌هاي كويتي به اهتزاز درمي‌آيد و ابرقدرت‌ها مسئول حمايت از كشتي آن‌ها توسط نيروي دريايي خود هستند، درنتيجه، حمله به يك چنين كشتي‌اي همان واكنشي را ايجاد خواهد كرد كه اگر يك كشتي شوروي يا امريكايي هدف حمله قرار گيرد. مقامات دولتي امريكا گفته‌اند كه مذاكرات در اين باره هنوز ادامه دارد. ولي نگراني امريكا در اين است كه عملي شدن يك چنين طرحي مي‌تواند بدون آن كه شوروي را از نظر سياسي در يك نوع پيمان منطقه‌اي متعهد كند، به آن كشور يك نقش مهم نظامي در خليج‌فارس دهد كه تاكنون فاقد آن بوده‌است.»[۴۲] از سوي ديگر، وزير دفاع امريكا اعلام كرده‌است كه اين كشور مصمم است براي جلوگيري از قطع جريان نفت به غرب، از آزادي كشتي‌راني در آب‌هاي خليج‌فارس پاسداري كند. به‌گفته مقام‌هاي نظامي امريكا، 12 رزم‌ناو و يك ناو هواپيمابر ارتش امريكا در نزديكي مدار 20 درجه جغرافيايي كه بيرون از آب‌هاي خليج‌فارس قرار دارد، مستقر شده‌اند.[۴۳] در همين حال، رئيس اسبق سازمان جاسوسي امريكا (سيا) اعلام كرد: «اگر امريكا قصد دارد در آب‌هاي خليج‌فارس عليه ايران دست به اقدامات جدي بزند، بايد پي‌آمدها و عواقب خطير و دشواري را براي خود پيش‌بيني كند. ما امريكائيان تاكنون نتوانسته‌ايم طرز تفكر و ذهنيت ايرانيان را در ده سال گذشته درك كنيم. ما مي‌دانيم كه ايرانيان ممكن است دست به يك كار كم خرج و كم هزينه بزنند و آن اين كه امريكا را در خليج‌فارس نگه‌دارند و هزينه سنگيني را بر گرده ناوگان‌هاي در حال آماده‌باش امريكا بگذارند و هميشه ما را در مخاطره قرار دهند بي‌آن‌كه خودشان دست به اقدامي بزنند.»[۴۴]

گزارش- 509

"صدام حسين" رئيس‌جمهوري عراق، به‌مناسبت فرا رسيدن پانزدهمين سال‌گرد امضاي معاهده دوستي و همكاري ميان عراق و اتحاد شوروي، تلگراف تبريكي براي "آندره گروميكو" رئيس‌جمهوري اتحاد شوروي و "نيكلاي ريچكوف" رئيس شوراي وزيران اين كشور فرستاد. خبرگزاري عراق از بغداد گزارش داد: «پرزيدنت صدام حسين در تلگرام تبريك خود گفته‌است: "معاهده دوستي و هم‌كاري كه به‌مدت 15 سال ميان دو كشور بسته شده‌است، براساس مساوات و احترام متقابل نسبت به حاكميت و هم‌كاري سازنده، پايه‌گذاري شده‌است. اين پيمان در خلال مدت ياد شده، ميوه خويش را در تمامي ميادين هم‌كاري داده‌است و هنوز به‌عنوان پايگاه سالمي براي ادامه و گسترش مناسبات دوجانبه شناخته مي‌شود." پرزيدنت صدام حسين همچنين علاقه عراق به ادامه مناسبات دوستي و هم‌كاري با اتحاد جماهير شوروي مطابق اصول تعيين شده در معاهده و طبق همان روحيه‌اي كه سابقاً اجرا شده را مورد تأكيد قرار داده‌است.»[۴۵] [در مورد پيام گورباچف به صدام ر.ك. به: 19/1/1366 - 492]

گزارش- 510

دولت‌ها و شخصيت‌ها براي پايان يافتن جنگ ايران و عراق، پافشاري مي‌كنند. دولت هند با صدور يك بيانيه پارلماني از ايران و عراق خواست كه جنگ ميان خود را كه هفت سال است ادامه دارد، متوقف كنند. در قسمتي از بيانيه دولت هند آمده‌است: «اين نزاع - كه باعث مصيبت‌هاي انساني شده‌است - يك منبع نگراني عميق براي هند مي‌باشد. هند كه با اين دو كشور در حال جنگ، روابط خوبي دارد دعوت خود را از آن‌ها براي متوقف كردن فوري اين جنگ مصيبت‌بار تكرار مي‌نمايد و هند از كوشش‌ها و تلاش‌هاي خود براي متوقف ساختن اين جنگ دست بر نخواهد داشت.»[۴۶] در همين حال، دو تن از روحانيان معروف جهان اسلام به اظهار نظر در مورد جنگ پرداختند. "راديو مسكو" به‌نقل از "شيخ احمد زبره" مفتي اعظم جمهوري عربي يمن، گفت: «من اين جنگ را واقعيتي بسيار اسف‌انگيز مي‌دانم و دو ملت مسلمان طي چندين سال عليه يكديگر مي‌جنگند و خون دو ملت ريخته مي‌شود و خانه‌ها با خاك يكسان مي‌شود. به‌نظر من راه نجات از اين وضع فاجعه‌آميز، تشكيل هرچه زودتر يك كنفرانس بين‌المللي درباره خاور نزديك در چارچوب سازمان ملل متحد با شركت پنج كشور از جمله اتحاد شوروي است. فرصت را مغتنم شمرده مي‌خواهم بگويم كه عراق نسبت به كوشش‌هاي بين‌المللي براي پايان جنگ توجه لازم را دارد و كنفرانس اخير سازمان كنفرانس اسلامي در كويت و ديگر اسناد بين‌المللي را تأييد مي‌نمايد، اما اين وضعيت كه ايران با سماجت تمام اين پيشنهادهاي مسالمت‌آميز را رد مي‌كند، مايه تأسف است. از قرار معلوم ايران مانند سابق مصمم است به اين جنگ بي‌معني و بي‌حاصل ادامه دهد.»[۴۷] "راديو مسكو" نظر "حسن خالد" مفتي اعظم لبنان را در اين باره چنين بيان كرد: «به‌نظر من جنگ ايران و عراق نمي‌تواند و نبايد ادامه يابد، زيرا اساساً غيرعادي و بي‌معناست. طرفين درگيري بايد بي‌درنگ به خون‌ريزي پايان دهند، زيرا هم عراقي‌ها و هم ايراني‌ها پيرو يك مذهب‌اند، تاريخ مشتركي دارند. آن‌ها بالاخره بايد درك كنند كه ادامه جنگ به بنيه اقتصادي‌شان لطمه شديدتري خواهد زد و طبيعي است كه اين امر به‌ضرر منابع ملي آن‌ها و به‌سود دشمنان مشترك‌شان مي‌باشد.»[۴۸]

  • * *

ضميمه گزارش شماره 498 با توجه به اهميت منطقه جنوب از نظر عملياتي براي عراق، اين كشور بهترين يگان‌هاي خود را در اين منطقه به كار گرفته‌است. به‌گزارش قرارگاه كربلا، عراق در مجموع از منطقه جنوب به وسيله 4 سپاه و 22 لشكر پياده و 4 لشكر زرهي و 2 لشكر مكانيزه در احتياط مناطق و 1 لشكر ويژه از سپاه يكم ويژه پدافند مي‌كند. تركيب يگان‌هاي هر سپاه به تفكيك چنين است: 1- سپاه هفتم: لشكرهاي 37، 15 پياده، 26، 2، 14 پياده و لشكرهاي 7 و 6 زرهي. 2- سپاه سوم: لشكرهاي 11، 19، 28، 30، 41 پياده و لشكر مكانيزه، لشكر [هويت نامعلوم] و لشكر3 3- سپاه ششم: لشكر 31، 35، 4، 25 پياده و لشكر 12. 4- سپاه چهارم: لشكرهاي الاهوار، 18، 32، 20، 29 پياده، مكه المكرمه، لشكر 10 زرهي.[۴۹] همچنين فرمانده توپخانه گردان 669 ارتش عراق كه در جريان عمليات كربلاي8 به اسارت نيروهاي خودي درآمده است، در مورد استعداد توپخانه‌هاي عراق گفت: «ارتش عراق داراي 200 گردان توپخانه، حدود 50 گردان آتشبار سبك (خمپاره‌انداز) و 10 گردان كاتيوشا مي‌باشد. هر لشكر داراي پنج گردان توپخانه است كه چهار گردان، توپخانه و يك گردان، ضدآتشبار مي‌باشد. توپخانه‌ها متشكل از توپ‌هاي 152، 100، 130، 122، 105 ميلي‌متري و كاتيوشاي 107 و 120 ميلي‌متري بوده‌است. كاتيوشاي180 ميلي‌متري نيز چهار تا پنج قبضه - يعني براي هر سپاه يك قبضه - موجود مي‌باشد.[۵۰]



منابع و مآخذ روزشمار 1366/01/20

  1. ↑ سند شماره 387 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات كربلاي8- قرارگاه كربلا"، گزارش راوي قرارگاه كربلا در عمليات كربلاي 8 فرهاد درويشي، ص93.
  2. ↑ سند شماره 681 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "تداوم عمليات در شرق بصره تا كربلاي 8"، گزارش راوي قرارگاه نيروي‌زميني‌سپاه (محمد دروديان) ارديبهشت1366، ص29.
  3. ↑ سند شماره 395 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: عمليات كربلاي8، لشكر27 حضرت رسول(ص)، گزارش راوي لشكر27، (امير رزاق‌زاده)، ص67.
  4. ↑ سند شماره 027597 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: قرارگاه نيروي زميني سپاه، گزارش نوبه‌اي عمليات، شماره2، (كربلاي8)، 20/1/1366.
  5. ↑ مأخذ 2، صص29 و 30؛ و- سند شماره 120861 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش عمليات كربلاي8، 20/1/1366، ص3.
  6. ↑ مأخذ 4.
  7. ↑ مأخذ 5، بخش دوم.
  8. ↑ سند شماره 387 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات كربلاي8- قرارگاه كربلا"، گزارش راوي قرارگاه كربلا در عمليات كربلاي 8 فرهاد درويشي، ص93.
  9. ↑ سند شماره 027672 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي، شماره 51، نيروي زميني سپاه، 24/1/1366، ص1.
  10. ↑ روزنامه كيهان، 20/1/1366، ص18.
  11. ↑ مأخذ 2، صص29 و 30.
  12. ↑ مأخذ 10.
  13. ↑ سند شماره 027657 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "پاتك‌هاي دشمن، گزارش مشروحي از عمليات كربلاي8، صص1 تا 3.
  14. ↑ مأخذ 2، ص30.
  15. ↑ سند شماره 027619 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش شماره 309، 18/1/1366 تا 20/1/1366.
  16. ↑ سند شماره 027711 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي، شماره 29، سپاه يكم كربلا - معاونت اطلاعات، ص آخر، 26/1/1366؛ و- سند شماره 027681 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي، شماره3، نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، 24/1/1366، ص10؛ و- سند شماره 027650 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش اطلاعات روزانه، شماره 22، 22/1/1366، ص3؛ و- سند شماره 027723 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، گزارش نوبه‌اي، شماره 17، قرارگاه نوح 27/1/1366، ص2.
  17. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "اخبار گزارش‌ها و بازتاب جهاني سلسله عمليات كربلا"، كربلاي8، 21/1/1366، ص5 ؛ و- مأخذ 10.
  18. ↑ همان، بخش نخست، ص13؛ و- روزنامه جمهوري اسلامي، 21/1/1366، ص2.
  19. ↑ روزنامه اطلاعات، 22/1/1366، ص18.
  20. ↑ مأخذ 4، ص3.
  21. ↑ سند شماره 027662 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي عملياتي، شماره 3 (كربلاي 8)، 21/1/1366.
  22. ↑ مأخذ 16، بخش دوم، ص3؛ و- مأخذ 4، ص1.
  23. ↑ سند شماره 027626 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش اطلاعاتي روزانه، شماره 21، نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، 21/1/1366، ص2.
  24. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 22 (22/1/1366)، راديو صوت‌الجماهير، 21/1/1366، ص1.
  25. ↑ سند شماره 1437 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ، راوي قرارگاه رمضان در عمليات فتح5 (مسعود سرمدي)، 19/1/1366 تا 30/1/1366، ص24.
  26. ↑ سند شماره 1448 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه حمزه در عمليات نصر 1 (يا كربلاي 10)، (احمد نيك روش)، 16/1/1366 تا 2/2/1366، ص22، 20/1/1366.
  27. ↑ همان، ص23.
  28. ↑ سند شماره 027599 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دستور عملياتي شماره 4، صادره از قرارگاه مركزي نيروي زميني سپاه، 20/1/1366.
  29. ↑ حسين علايي، "جنگ شيميايي تهديد فزاينده"، تهران: دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي، 1366، ص164.
  30. ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 22/1/1366، ص10.
  31. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، گزارش‌هاي ويژه، نشريه شماره 21 (21/1/1366)، ص18.
  32. ↑ مأخذ 10، ص3.
  33. ↑ مأخذ 10، ص3.
  34. ↑ روزنامه اطلاعات، 20/1/1366، ص3، لندن - خبرگزاري جمهوري اسلامي.
  35. ↑ مأخذ 30، ص آخر.
  36. ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 3/2/1366، ص11.
  37. ↑ همان، واحد مركزي خبر؛ و- معاونت سياسي سپاه، نشريه "بررسي"، شماره 10 (1/3/1366)، به‌نقل از نشريه "آبزرور"، ص27؛ و- روزنامه اطلاعات، 2/2/1366، ص16، به‌نقل از نشريه "آبزرور". هفته‌نامه كيهان هوايي، 16/2/1366، ص32.
  38. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 54 (23/2/1366)، ص16، راديو امريكا، 22/2/1366، به‌گزارش روزنامه "واشنگتن تايمز"، به‌نقل از روزنامه "آبزرور".
  39. ↑ مأخذ 31، ص17، واشنگتن - خبرگزاري آلمان‌غربي، 20/1/1366.
  40. ↑ مأخذ 31، ص16، واشنگتن - خبرگزاري آلمان‌غربي، 20/1/1366.
  41. ↑ مأخذ 31، ص18، واشنگتن - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 20/1/1366.
  42. ↑ مأخذ 31، صص21 و 22، راديو بي.بي.سي.، 20/1/1366.
  43. ↑ روزنامه كيهان، 22/1/1366، ص17.
  44. ↑ كيهان هوايي، شماره 729 (20/3/1366)، ص30، به‌نقل از روزنامه "هرالد تريبون".
  45. ↑ مأخذ 31، ص29، بغداد - خبرگزاري عراق، 20/1/1366.
  46. ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، "بولتن راديوهاي بيگانه"، 22/1/1366، ص10، راديو مسقط؛ و- مأخذ 30، ص2.
  47. ↑ همان، بخش نخست، ص27، راديو مسكو، 20/1/1366.
  48. ↑ مأخذ 46، ص28، راديو مسكو، 20/1/1366.
  49. ↑ سند شماره 27616 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: قرارگاه كربلا، اطلاعات، 20/1/1366.
  50. ↑ مأخذ 31، ص5، بخش فارسي راديو كويت، 20/1/1366، به‌نقل از خبرگزاري كويت.






برگرفته از «https://rozshomaredefamoghaddas.ir/index.php?title=1366.01.20&oldid=2603»