1366.05.03

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1366
1366.05.03
نام‌های دیگر سه مرداد
تاریخ شمسی 1366.05.03
تاریخ میلادی 25 ژوئیه 1987
تاریخ قمری 28 ذیقعده 1407




گزارش- 60

نفت‌كش‌ "بريجتون‌" كه‌ روز پيش‌ با مين‌ برخورد كرده‌ بود امروز ادامه‌ مسير خود را به‌ كندي پيمود و در كويت‌ لنگر انداخت‌.[۱] سه‌ رزم‌ناو كه‌ اين‌ نفت‌كش‌ و نفت‌كش‌ ديگر كويتي به‌نام‌"گس‌ پرنس‌" را محافظت‌ مي‌كردند، پس‌ از گذراندن‌ جمعه‌ شب‌ در آب‌هاي بين‌المللي، امروز براي پيوستن‌ به‌ رزمناو فرماندهي امريكا در خليج‌فارس‌، راهي بحرين‌ شدند. در اين‌ حال‌، امريكا براي تقويت‌ نيروهاي خود در خليج‌فارس‌، "رزم‌ناو ميسوري" مستقر در اقيانوس‌ هند را روانه‌ منطقه‌ كرد. اين‌ رزم‌ناو‌ يكي از چهار ناو امريكايي است‌ كه‌ به‌ موشكهاي هدايت‌ شونده‌ مجهز است‌.[۲] از سوي ديگر، "مارلين‌ فيتزواتر" سخنگوي كاخ‌ سفيد، گفت‌ كه‌ فعلاً عمليات‌ تلافي‌جويانه‌ در نظر گرفته‌ نشده‌ است.‌ وي از انتقاد عليه‌ ايران‌ خودداري كرد. به‌ نظر مفسر خبرگزاري فرانسه‌ سخن‌گوي كاخ ‌سفيد سعي مي‌كرد كه با توجه‌ به‌ حادثه‌ نفت‌كش‌ "بريجتون‌"، ظاهر خوبي از خود نشان‌ دهد.[۳]

گزارش- 61

در پي حادثه‌ نفت‌كش‌ "بريجتون"‌، ضعف‌ها، امكانات‌ و راه‌حل‌هاي امريكا براي مقابله‌ با مين‌‌گذاري مورد توجه‌ صاحب‌‌نظران‌ و رسانه‌هاي جمعي قرار گرفت‌. خبرگزاري "آسوشيتدپرس‌" به‌ نقل‌ از دريادار"هارولد برنسن‌" مقام‌ برجسته‌ نظامي امريكا ، گزارش‌ داد: «برخورد نفت‌كش‌ كويتي"بريجتون‌" با مين‌، امريكا را از اسكورت‌ نفت‌كش‌هاي كويتي باز نخواهد داشت‌. لكن‌ وي اذعان‌ داشت‌: "حضور غيرمترقبه‌ مين‌هايي كه‌ در آب‌ مخفي نگه‌داشته‌ شدند، بدين‌ معنا است‌ كه‌ ما بايستي كلاً طرح‌ را مورد بررسي قرار دهيم‌ و كارآيي خود را جهت‌ رديابي و نابودسازي اين‌ مين‌ها شدت‌ بخشيم‌". "برنسن‌" كه‌ فرماندهي نيروي خاورميانه‌اي را بر عهده‌ دارد افزود: "ما از كارآيي بسيار جهت‌ مبارزه‌ با مين‌ برخوردار نيستيم‌ ـ من‌ مطمئن‌ هستم‌ كه‌ اقداماتي را در رابطه‌ با مين‌روبي انجام‌ خواهيم‌ داد."وي در ادامه‌ سخنان‌ خود گفت‌: "كارشناسان‌ مين‌روبي نيروي دريايي، كانالي به‌ طول‌ 30كيلومتر واقع‌ در غرب‌ جزيره‌ فارسي را مورد جست‌وجو قرار خواهند داد."[۴] از سوي ديگر، يك‌ مقام‌ "پنتاگون‌" گفت‌: «امريكا تلاش‌ مي‌كند موافقت‌ كويت‌ و عربستان‌ سعودي را جهت‌ مين‌‌روبي منطقه‌اي در نزديكي جزيره‌ فارسي جلب‌ كند.» وي افزود: «اما مي‌خواهيم‌ قبل‌ از عبور يك‌ كاروان‌ ديگر از نفت‌كش‌هاي تحت‌ اسكورت‌ رزمناوهاي آمريكايي درخليج‌ فارس‌، اين‌ مسئله‌ را حل‌ كنيم‌.»[۵] همچنين‌ رييس‌ شركت‌ كويتي "اويل‌ تانكر" گفت‌: «به‌عهده‌ كويت‌، عربستان‌سعودي و امريكاست‌ كه‌ راه‌هاي پاك‌سازي كانال‌ نزديك‌ به‌ جزيره‌ فارسي از مين‌ها را مورد بحث‌ قرار دهند.[۶]

گزارش- 62

در پي ايجاد ناامني در رفت‌وآمد كشتي‌ها در خليج‌فارس‌ و ابهام‌ در وضع‌ آينده‌ منطقه‌، شمار نفت‌كش‌هايي كه‌ در آب‌هاي ساحل‌ شرقي امارات‌ متحده‌عربي ("بندر فجيره‌" و "خورفكان‌") در بيرون‌ از تنگه‌ هرمز لنگر انداخته‌ و در انتظار دريافت‌ دستور از كشور و يا شركت‌هاي خود براي ورود به‌ خليج‌فارس‌ و حمل‌ نفت‌ از منطقه‌ هستند در روزهاي اخير بسيار افزايش‌ يافته‌ و از حداكثر 65 فروند در روزهاي گذشته‌، به‌ بيش‌ از 190 فروند رسيده‌ است‌. منابع‌ آگاه‌ نفتي در منطقه، تجمع‌ اين‌ تعداد نفت‌كش‌ را در خارج‌ از تنگه‌ هرمز، نشانه‌ افزايش‌ خريد نفت‌ مي‌دانند و دليل‌ آن‌ را بيم از خطرهايي كه‌ بر اثر تحولات‌ جاري خليج‌فارس‌ ممكن‌ است‌ در آينده‌ پديد آيد، ذكر كرده‌اند.[۷]

گزارش- 63

با توجه‌ به‌ اين‌ كه‌ نخستين‌ كاروان‌ نفت‌كش‌هاي كويتي تحت‌ حفاظت‌ امريكا نتوانستند سالم‌ به‌ مقصد برسند و نفت‌كش‌ بريجتون با مين‌ برخورد كرد، آگاهان‌ سياسي درباره‌ برافراشته‌ شدن‌ مجدد پرچم‌ امريكا بر نفت‌كش‌هاي كويتي ترديد دارند. در اين‌ حال‌، براي پشتيباني از تلاش‌هاي امريكا، وزيران خارجه‌ كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس‌ براي بررسي مسائل‌ منطقه‌، در عربستان‌ گرد آمدند. كشورهاي شركت‌كننده‌ همچنين‌ از موضع‌ عراق‌ در مورد قطع‌نامه‌ 598شوراي امنيت‌ نيز از تلاش‌هاي كويت‌ در استفاده‌ از پرچم‌ امريكا جانب‌داري كردند.[۸] راديو امريكا، در مورد گردهم‌آيي وزيران‌ خارجه‌ كشورهاي عربي حوزه‌ خليج‌فارس‌ در شهر "طايف‌"، گفت‌: «اين‌ اجلاس‌ در طايف‌ يك‌ روز پس‌ از تهديدهاي ايران‌ مبني‌بر اين‌كه‌ در صورت‌ حمله‌ عراق‌ به‌ تاسيسات‌ اقتصادي ايران، مراكز اقتصادي هم‌پيمانان‌ عراق‌ در منطقه‌ را هدف‌ خواهد گرفت‌، گشايش‌ يافت‌.»[۹] نويسندگان‌ كتاب‌ "منافع‌ قدرت‌هاي بزرگ‌ در خليج‌فارس‌" دلايل‌ موضع‌گيري يك‌سان‌ اعراب‌ حوزه‌ خليج‌فارس‌ را در برابر ايران‌ از ديدگاه‌ ژاپنيها بررسي كردند و نوشتند: «كشورهاي خليج‌فارس‌ از آن‌ بيم‌ دارند كه‌ بنيادگرايي و تب‌ ضدسلطنتي در بين‌ جمعيت‌ شيعه‌ گسترش‌ يابد. اين‌ امر اگر به‌ تهاجم‌ مستقيم‌ نيروهاي پيرو ايران‌ منجر نشود، [دست‌ كم‌] امنيت‌ آنان‌ را تحليل‌ خواهد برد. هراس‌ از پيروزي احتمالي ايرانيان‌ تنها به‌ منطقه‌ خليج‌فارس‌ محدود نيست‌ و تعداد بنياگرايان‌ و نفوذ آنان‌ در هر يك‌ از كشورهاي عربي رو به‌ افزايش‌ است‌. با پيروزي ايرانيان، بيم‌ آن‌ مي‌رود كه‌ فعاليت‌هاي رو به‌ رشد بنيادگرايان‌ در ميان‌ مسلمانان‌ عرب‌، چه‌ شيعه‌ و چه‌ سني تشويق‌ شود.»[۱۰]

گزارش- 64

تلاش‌ قدرت‌هاي بزرگ‌ براي اعزام‌ نيروي نظامي به‌ منطقه‌ خليج‌فارس‌، واكنش‌ها و موضع‌گيرهاي مختلفي را برانگيخته‌ است‌ و در اين‌ مورد تحليل‌هاي گوناگوني را تحليل‌گران‌ و رسانه‌هاي جمعي مطرح‌ كرده‌اند. "سرهنگ‌ معمر قذافي" حضور ناوگان‌ امريكا و ديگر نيروهاي خارجي را در آب‌هاي خليج‌فارس‌ تجاوزكارانه‌ خواند و افزود: «با تمام‌ امكانات‌ خود، هم‌سنگر برادران‌ ايراني خواهيم‌ بود.»[۱۱] روزنامه‌ "گازته‌"چاپ تركيه نيز در بررسي علل‌ دخالت‌ نظامي گسترده‌ امريكا در خليج‌فارس‌، نوشت‌: «قدرت‌هاي بزرگ‌ به‌ دنبال‌ منافع‌ خود هستند» اين‌ روزنامه‌ افزود: «مواضع‌ اخير امريكا، شوروي، انگلستان‌ و فرانسه‌ پيرامون‌ مسائل‌ خليج‌فارس‌ پيش‌ از آن‌كه‌ در جهت‌ حمايت‌ از رژيم‌ عراق‌ بوده‌ باشد، به‌ معناي حفظ منافع‌ خود و تحكيم‌ مواضع‌ سياسيشان‌ در منطقه‌ است‌ و چه‌ زشت‌ و شرم‌آور است‌ كه‌ بعضي از كشورهاي اسلامي منطقه‌ نيز آلت‌ دست‌ آنها شده‌اند.» اين‌ روزنامه‌ در مورد تلاش‌ سازمان‌ ملل‌ نوشت‌: «مصوبه‌ شوراي امنيت‌ سازمان ‌ملل‌ مبني‌بر آتش‌بس‌ در جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ و هم‌زماني آن‌ با استقرار نيروهاي امريكايي در منطقه‌ ، نشان‌ اين‌ است‌ كه‌ هدف‌ اين‌ شورا چيزي بيش‌ از حفظ امريكا در خليج‌فارس‌ نيست‌.»[۱۲]

گزارش- 65

"ژان‌ برنارد ريموند‌" وزير خارجه‌ فرانسه، امروز ايران‌ را به‌ اقدام‌هاي تلافي‌جويانه‌ در خليج‌فارس‌ تهديد كرد. وي در گفت‌وگو با روزنامه‌ "فيگارو" گفت‌: «در صورت‌ ادامه‌ حملات‌ ايران‌ به‌ كشتيهاي فرانسوي در خليج‌فارس‌، پاريس‌ اقدام‌ قاطعي در رابطه‌ با آن‌ اتخاذ خواهد كرد. اگر ايران‌ حملات‌ خود را تكرار كند، ما اقدامات‌ مقتضي را به‌عمل‌ خواهيم‌ آورد و اين‌ اقدامات‌، اقدامات‌ كوچكي نخواهد بود.» وي با تأكيد بر اين‌ مطلب‌ كه‌ فرانسه‌ خواهان‌ حفظ آزادي كشتيراني در منطقه‌ است، افزود: «سياست‌ ما در قبال‌ خليج‌فارس‌ تغيير نكرده‌ است‌. كشتي‌هاي تجاري ما اسكورت‌ نمي‌شوند ولي ما داراي رزم‌ناوهايي در اقيانوس‌ هند هستيم‌ و اين‌ رزم‌ناوها به‌طور مرتب‌ در خليج‌فارس‌ تردد مي‌كنند و يكي از وظايف‌ آنها در صورت‌ لزوم‌، نجات‌ كشتي مورد حمله‌ قرار گرفته‌، مي‌باشد.»[۱۳] برناند ريموند سپس‌ گفت‌: «نيروي دريايي فرانسه‌ در حال‌ حاضر حداقل‌ داراي سه‌ كشتي در خليج‌ فارس‌ و درياي عمان‌ به‌ منظور پشتيباني از كشتي‌هاي مورد تهاجم‌ قرار گرفته‌، مي‌باشد و حمله‌ ديگري به‌ كشتي‌هايش‌ را تحمل‌ نخواهد كرد.»[۱۴] روزنامه‌ "فيگارو" با اشاره‌ به‌ اين‌ كه‌ تنها بخت‌ ايران‌ در غلبه‌ بر فرانسويان‌، ايجاد تفرقه‌ ميان‌ آنهاست‌ نوشت‌: «پس‌ از امريكا، اكنون‌ فرانسه‌ مهم‌ترين‌ نقطه‌ هدف‌ حمله تندروهاي‌ ايراني ‌است‌ و فرانسه‌ بايد با آرامش‌ و بردباري و قاطعيت‌ با خطري كه‌ تاكنون‌ سخت‌ از آن‌ آسيب ‌ديده‌، و بدون‌شك‌ در آينده‌ نيز مورد آسيب‌ آن‌ قرار خواهد گرفت‌، مقابله‌ كند.»[۱۵]

گزارش- 66

درباره‌ درگيري‌هاي امريكا و ايران‌ در خليج‌فارس‌ و توانايي‌ها و يا مشكلات‌ هر يك‌ از دو طرف‌، تفسيرها و تحليل‌هاي گوناگون‌ در رسانه‌هاي جمعي جهان‌ مطرح‌ مي‌شود كه‌ بخشي از آن،‌ بازتابي از وضعيت‌ كنوني درگيري ايران‌ و امريكا درخليج‌فارس‌ است‌. خبرنگار "بي.بي.سي،" در اين‌ باره‌ گزارش‌ داد: «براي بسياري حيرت‌آور است‌ كه‌ اسكورت‌ امريكايي، وسايل‌ مجهز و پيش‌رفته‌ تشخيص‌مين‌ نداشته‌ است.‌ امريكا نمي‌تواند ثابت‌ كند كه‌ اين‌كار (مين‌گذاري) از جانب‌ ايران‌ انجام‌ شده‌است‌. بنابراين‌ در ذهن‌ تمام‌ دوستان‌ و دشمنان‌ امريكا در خليج‌فارس‌ اين‌ فكر ايجادمي‌شود كه‌ ايران‌ يك‌ ضربه‌ سياسي و نظامي ديگر به‌ امريكاي قدرت‌مند زده‌است‌. اين‌ فكر مي‌تواند براي حيثيت‌ امريكا در منطقه‌ بسيار زيان‌آور باشد. امريكا گفته‌ بود در صورت‌ مورد حمله‌ قرار گرفتن‌ نفت‌كش‌هاي كويتي تحت‌ حفاظت‌ اين‌ كشور، عليه‌ مسبب‌ آن‌ دست‌ به‌ اقدام‌ نظامي خواهد زد. اگر ايران‌ با موشك‌ به‌ نفت‌كش‌ حمله‌ مي‌كرد؛ پاسخ‌ امريكا سريع‌، ويران‌كننده‌ و غم‌انگيز مي‌بود اگر ايران‌ مي‌كوشيد از طريق‌ هوا يا ناوچه‌ حمله‌ كند، همين‌ پاسخ‌ را دريافت‌ مي‌كرد، امريكا نگران‌ حمله‌هاي انتحاري از جانب‌ ايران‌ هم‌ بود كه‌ باز هم‌ اين‌ نوع‌ حمله‌ قابل‌ تشخيص‌بود؛ بدترين‌ نوع‌ حمله‌ براي امريكا، همين‌ حمله‌ با مين‌ بود كه‌ انجام‌ شد. امريكا در مخمصه‌ بغرنجي قرارگرفته‌ است‌.[۱۶] به‌ گزارش‌ آسوشيتدپرس‌ از "منامه‌"، يك‌ ديپلمات‌ عرب‌ پس‌ از بيان‌ اين‌ مطلب‌ كه حفاظت‌ از نفت‌كش بريجتون چندان‌ شديد بود كه‌ حمله‌ به‌ آن‌ با جنگ‌افزارهاي معمولي امكان‌ نداشت‌، گفت‌: «ايران‌ توانايي آن‌را دارد كه‌ خليج‌[فارس] را به‌ يك‌ ميدان‌ مين‌ تبديل‌ كند.»[۱۷] از سوي ديگر، مفسر شبكه‌ تلويزيوني "سي.ان‌.ان‌." امريكا نيز گفت‌: «اگر ثابت‌ مي‌شد كه‌ ايرانيان‌ منشا حادثه‌ هستند، ما بسيار خوب‌ مي‌توانستيم‌ تلافي كنيم‌. وي افزود: «ناظران‌ مي‌گويند امريكايي‌ها مايلند كه‌ تهران‌ در مورد نيات‌ اين‌ كشور در ترديد باقي بماند.»[۱۸] راديو ژاپن‌ نيز به‌ نقل‌ از پروفسور"نوبراسايي" استاد دانشگاه‌ "شهركوبه‌" گفت‌: «شوروي متني مبني‌بر خروج‌ هم‌زمان‌ كشتيهاي امريكا و شوروي از خليج‌فارس‌ [به‌ شوراي امنيت‌] پيشنهاد كرده‌ است‌. ايران‌ اطمينان‌ دارد امريكا و شوروي كاري نخواهند كرد كه‌ نتيجه‌ آن‌ سوق‌ دادن‌ ايران‌ به‌ سوي طرف‌ ديگر باشد.» [۱۹] راديو امريكا هم‌ به‌ نقل‌ از "هنگ‌ كنگ‌ تايمز" گفت‌: «به‌ دليل‌ تمايلات‌ ضدغربي شديد [امام] خميني و نياز ايران‌ به‌ تجهيزات‌ [نظامي] براي مقابله‌ با عراق‌، بسيار محتمل‌ به‌نظر مي‌رسد كه‌ ايران‌ چشم‌ اميد خود را به‌ رژيم‌هاي كمونيست‌ بدوزد. ميخائيل‌ گورباچف‌ اين‌ فرصت‌ فوق‌العاده‌ را براي دخالت‌ در خاورميانه‌ از دست‌ نخواهد داد و از آن‌ چشم‌ نخواهد پوشيد.»[۲۰] به‌ گفته‌ راديو "بي.بي.سي." در هفته‌نامه‌ "ليتنر" آمده است: «تضادي كه‌ در سياست‌ خارجي "رونالد ريگان‌" وجود دارد، امريكا را تقريباً به ورطه‌ يك‌ درگيري خونين‌ با ايران‌ كشانده‌ است‌. براي آنهايي كه‌ ايران‌ را مي‌شناسند تمكين‌ اين‌ كشور در برابر فشار موجب‌ تعجبشان‌ خواهد شد.[۲۱] هفته‌ نامه‌ "نيوزويك‌" نيز با اشاره‌ به‌ پنهان‌كاري خبري امريكا در مورد رويدادهاي خليج‌فارس نوشت‌: «شما شاهد پوشش‌ خبري گسترده‌ قضيه‌ نيروها[ي امريكا‌] در خليج‌فارس‌ نيستيد مگر آن‌كه‌ مثلا يك‌ كشتي مورد هدف‌ قرار بگيرد و تعداد بيش‌تري از امريكايي‌ها در تابوت‌هاي پيچيده‌ شده‌ در پرچم‌ امريكا به‌ كشور باز گردانده‌ شوند.»[۲۲]

گزارش- 67

امروز سخن‌گوي وزارت‌ خارجه‌ امريكا گفت‌ كه‌ "جورج‌ شولتز" وزير خارجه‌ اين‌ كشور قرار است‌ دو روز ديگر با "طارق‌ عزيز" وزير خارجه‌ عراق‌ ديدار و درباره‌ تلاش‌هاي سازمان ‌ملل‌ براي برقراري آتش‌‌بس‌ در جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ با وي گفت‌وگو كند.»[۲۳] از سوي ديگر راديو كويت‌ نيز به‌ نقل‌ از طارق‌ عزيز وزير خارجه‌ عراق‌ گفت‌: «عراق‌ پيشنهادهاي مشروحي براي به‌ اجرا در آوردن‌ قطع‌نامه‌ اخير شوراي امنيت‌ جهت‌ متوقف‌ ساختن‌ جنگ‌ عراق‌ و ايران‌، تقديم‌ دبير كل‌ سازمان ‌ملل‌ كرده‌ است‌. وي (طارق‌ عزيز) در مصاحبه‌ با روزنامه‌ "الاتحاد" چاپ ابوظبي گفت‌ اين‌ پيشنهاد، حسن‌‌نيت‌ و جدي‌‌بودن‌ عراق‌ را در اجراي اين‌ قطع‌نامه‌ نشان‌ مي‌دهد. پيشنهاد عراق‌ بر تعيين‌ جدول‌ زماني براي به‌ اجرا در آوردن‌ كليه‌ مواد قطع‌نامه‌ از شروع‌ آتش‌بس‌، عقب‌نشيني به‌ مرزهاي بين‌المللي و متوقف‌ ساختن‌ عمليات‌ نظامي در زمين‌، هوا و دريا، تاكيد دارد.»[۲۴] واحد مركزي خبر نيز از لندن‌ در مورد ديدار طارق‌عزيز با نماينده‌ امريكا در سازمان‌ ملل‌ گزارش‌ داد: «وزير خارجه‌ عراق‌ كه‌ در نيويورك‌ به‌سر مي‌برد امروز ضمن‌ ديدار محرمانه‌ با ژنرال‌ "ورنون والترز" نماينده‌ امريكا در سازمان‌ ملل‌ متحد، از تلاش‌هاي امريكا در حمايت‌ از مواضع‌ رژيم‌ عراق‌ در اجلاس‌ اخير شوراي امنيت‌ سازمان‌ ملل‌ تشكر و قدرداني كرد. به‌ گفته‌ محافل‌ ديپلماتيك‌ در سازمان‌ ملل‌متحد، نكته‌ درخور توجه‌ اين‌ است‌ كه‌ براساس‌ عرف‌ و سنت‌ ديپلماسي و پروتكل‌هاي بين‌المللي، وزير خارجه‌ يك‌ كشور عضو سازمان‌ ملل‌ متحد، مقامي به‌مراتب‌ بالاتر از سفير يك‌ كشور دارد و اگر قرار باشد ملاقاتي صورت‌ گيرد، بايد سفير به ملاقات وزير امور خارجه برود. اقدام "طارق يوحنا عزيز" در حالي صورت‌گرفته‌ است‌ كه‌ هيئت‌ نمايندگي ايران‌ در سازمان‌ ملل‌ متحد بارها از پذيرش‌"والترز" به‌ عنوان‌ سفير امريكا خودداري و درخواست‌ ملاقات‌ او را رد كرده‌ و حتي هنگامي كه‌ نماينده‌ امريكا رياست‌ ادواري شوراي امنيت‌ سازمان‌ ملل‌ متحد را بر عهده‌ داشت‌، سه‌ بار درخواست‌ وي براي ملاقات‌ با مقام‌هاي ايراني رد شد.»[۲۵]

گزارش- 68

"جوليوس‌ آندره‌ئوتي" وزير خارجه‌ ايتاليا كه‌ مواضعي متفاوت‌ با كشورهاي انگليس‌ ، فرانسه‌ و امريكا در مورد ايران‌ دارد، گفت‌: «صلح بين ايران و عراق بر امنيت‌ رفت‌ و آمد كشتي در خليج‌فارس اولويت دارد و ايتاليا تلاش فراوان دارد تا بين عراق و ايران صلح برقرار كند.» وي افزود: «اخيراً حركات‌ تفاهم‌آميزي از سوي ايران‌ انجام‌ شده‌ است‌.»[۲۶] قائم‌ مقام‌ وزارت‌ امور خارجه‌ شوروي نيز در موضعي مشابه‌ با مواضع‌ جمهوري اسلامي ايران‌ در خليج‌فارس‌ گفت‌: «تحركات‌ فعلي امريكا در خليج‌فارس‌ عملا نقص‌قطع‌نامه‌ اخير شوراي امنيت‌ است‌ و امريكا با آوردن‌ كشتي‌هاي جنگي خود تحت‌ عنوان‌ اسكورت‌، به‌طور واضح‌ و روشن‌ ماده‌ پنج‌ اين‌ قطع‌نامه‌ را كه‌ خود به‌ آن‌ راي داده‌ است‌، نقض‌ كرده‌ است‌.»[۲۷]

گزارش- 69

در ادامه‌ بحران‌ موسوم‌ به‌ جنگ‌ سفارتخانه‌ها در روابط ايران‌ و فرانسه‌، وزير امورخارجه‌ ايران‌، آقاي ولايتي در گفت‌وگو با نشريه‌ "دي ولت‌" چاپ آلمان‌ در پاسخ‌ به‌ اين‌ پرسش‌ كه‌ آيا آقاي "گرجي" كه‌ در سفارت‌خانه‌ ايران‌ در پاريس‌ به‌ سر مي‌برد، سمت‌ ديپلماتيك‌ دارد؟ گفت‌: «پاسپورت‌ آقاي گرجي داراي آن‌ نوع‌ آزاديهايي است‌ كه‌ در "كنوانسيون‌ وين‌" گنجانده‌ شده‌ است و ما با علاقه‌ كامل‌ حاضريم‌ با فرانسويان‌ در اين‌ باره‌ در معرض‌ كليه‌ اذهان‌ عمومي به‌ مذاكره‌ بپردازيم‌ و هر كس‌ مي‌تواند از فرانسه‌ بيايد و با من‌ به‌ مذاكره‌ علني بپردازد.» آقاي ولايتي با اشاره‌ به‌ اين‌كه‌ فرانسويان‌ در اين‌ ماجرا مي‌خواهند باج‌گيري كنند، افزود: «مااجازه‌ نمي‌دهيم كسي ما را سركوب‌ كند چه‌ اين‌ سركوب‌ از سوي امريكا باشد، چه‌ شوروي و يا فرانسه‌ ما بر اساس‌ احترام‌ دوجانبه‌ و تساوي حقوقي حاضريم‌ با تمامي دولت‌ها روابط برقرار سازيم‌.»[۲۸] از سوي ديگر، مقام‌هاي دولت‌ فرانسه‌ نيز امروز در مورد اين‌ ماجرا توضيحاتي دادند. وزير كشور فرانسه‌ در سخنان‌ خود درباره‌ اتهامات‌ وارده‌ به‌ ايران، موضع‌ ملايم‌تري داشت‌. وي گفت‌: «هرگز به‌ ايران‌ اشاره‌ نكرده‌ايم، ما تنها از شبكه‌ تروريستي اسلامي نام‌ برده‌ايم‌. به‌ هرحال‌ در بازجويي از چندتن‌ از لبناني‌هاي مظنون‌ پاي "وحيد گرجي" مترجم‌ ايران‌ به‌ عنوان‌ رابط اصلي تروريست‌ها، به‌ ميان‌ كشيده‌ شده‌ است‌.»[۲۹] وزير خارجه‌ فرانسه‌ "ژان‌ برنارد ريمون" نيز در يك‌ موضع‌گيري بينابين‌ گفت‌: «من‌ نمي‌دانم‌ در استدلال‌ خود تا چه‌ حد پيش‌ روم.‌ ايده‌ و عقيده‌اي كه‌ در يك‌ دولت‌ تروريست‌ وجود دارد، پيچيده‌ است‌. همان‌گونه‌ كه‌ مشاهده‌ مي‌كنيد بعضي از كشورهاي اروپايي ، ايران‌ را به‌ عنوان‌ يك‌ دولت‌ تروريست‌ تلقي نمي‌كنند. مي‌توان‌ مداركي را دال‌ بر تروريست‌ بودن‌ يك‌ دولت‌ به‌ دست‌ آورد اما در حال‌ حاضر ما چنين‌ مداركي را در اختيار نداريم.»[۳۰] وزير خارجه‌ فرانسه‌ كه‌ در مجلس‌ اين‌ كشور سخن‌ مي‌گفت‌، با بيان‌ اين‌ مطلب‌ كه‌ روند عادي‌سازي در روابط دو كشور در حال‌ حاضر به‌طور كامل‌ متوقف‌ شده‌است‌، افزود: «مذاكرات‌ درباره‌ خروج‌ ديپلمات‌هاي ايران‌ و فرانسه‌ و بازگشت‌ آنها به‌ كشورهاي خود، به‌ بن‌بست‌ رسيده‌ است‌ و به‌ نظر مي‌رسد كه‌ هر دوطرف‌ براي يك‌ درگيري طولاني آماده‌ شده‌اند.»[۳۱]

گزارش- 70

درحالي كه‌ كشورهاي صنعتي پيش‌رفته‌ و كشورهاي عربي ثروت‌مند منطقه، عراق‌ را در حد وفور به‌ انواع‌ سلاح‌ها مسلح‌ مي‌كنند، ايران‌ در فراهم‌ آوردن‌ تجهيزات‌ مورد نياز جنگ‌، با دشوراي‌هاي فراوان‌ مالي و سياسي روبه‌رو است‌. در اين‌ ميان،‌ رسانه‌هاي جمعي بدون در نظر گرفتن‌ اين‌ واقعيات‌ آشكار و پنهان‌، گزارش‌هايي درباره‌ منابع‌ صدور اسلحه‌ و چگونگي تامين‌ سلاح‌ در جنگ‌ تحميلي، منتشر مي‌كنند. "موسسه‌ بين ‌المللي تحقيقات‌ صلح‌ استكهلم‌" (SIPRI) با مقايسه‌ خريدهاي نظامي ايران‌ و عراق‌، اعلام‌ كرد: «بين‌ سال‌هاي 1981 تا 1985(ميلادي) عراق‌ با 14درصد از كل‌ واردات‌ تسليحاتي كشورهاي جهان‌ سوم‌، بزرگ‌ترين‌ خريدار اسلحه‌ بود. در مقابل‌ ايران‌ با تنها 2/1درصد در اين‌ سال‌ها در رده‌ بيستم‌ قرار داشت‌، اما اين‌ رقم‌ نشان‌دهنده‌ حجم‌ واقعي خريدهاي تسليحاتي آن‌ها نيست‌. برزيل‌ و آرژانتين‌ بزرگترين‌ تامين‌كنندگان‌ اسلحه‌ جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ در امريكاي لاتين‌ هستند. كشورهاي ديگر هم‌ از اين‌ بازار وسيع‌ بي‌نصيب‌ نمانده‌اند مانند كشور شيلي كه‌ به‌ عراق بمب‌هاي خوشه‌اي مي‌فروشد.»[۳۲] نشريه‌ "نيو استيتمن‌" نيز در اين‌ باره‌ نوشت‌: «جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ بزرگ‌ترين‌ بازار اسلحه‌ را در تاريخ‌ جهان‌ به‌وجود آورده‌ است‌. 33 كشور به‌ ايران‌ و عراق‌ اسلحه‌ مي‌فروشند كه‌ اكثر آنها با هر دوكشور متخاصم‌ معامله‌ دارند و عمده‌ منافع‌ از فروش‌ اسلحه‌ به‌ ايران‌ حاصل‌ مي‌شود زيرا اسلحه‌ به‌ چندين‌ برابر قيمت‌ اصلي آن،‌ به‌ ايران‌ فروخته‌ مي‌شود.»[۳۳] روزنامه‌ "نيويورك‌ تايمز" نيز به‌ نقل‌ از ديپلمات‌هاي چيني نوشت‌: «چين‌ سعي نخواهد كرد از تصويب‌ قطع‌نامه‌ شوراي امنيت‌ در مورد اعمال‌ تحريم‌ تسليحاتي عليه‌ ايران‌ جلوگيري كند، اما كماكان‌ به‌ پشتيباني تسليحاتي ايران‌ ادامه‌ خواهد داد. چين‌ احتمالاً از شركت‌ در راي‌گيري پيرامون‌ تحريم‌ تسليحاتي عليه‌ ايران، خودداري خواهد كرد.»[۳۴]

گزارش- 71

شركت‌هاي نفتي ژاپن‌ تمايل‌ خود را براي افزايش‌ قراردادهاي جديد خريد نفت‌ از ايران‌ اعلام‌ كردند. روزنامه‌ "لويدز ليست‌" لندن‌ در اين‌ باره‌ نوشت‌: «كمپاني‌هاي ژاپني بر اساس‌ قراردادهايي كه‌ با تهران‌ منعقد كرده‌اند، روزانه‌ 265هزار بشكه‌ نفت‌ خام‌ از ايران‌ خريداري مي‌كنند و مقامات‌ ايران‌ نيز به‌ افزايش‌ حجم‌ خريد نفت‌ ژاپن، روزانه‌ به‌ چهارصد هزار بشكه‌ ابراز تمايل‌ كرده‌اند.»[۳۵]

گزارش- 72

در ادامه‌ روند بهبود روابط ايالات‌ متحده‌ امريكا و عراق، دو كشور امروز موافقت‌نامه‌اي را امضا كردند كه‌ در آن‌ بعضي ممنوعيت‌هاي بازرگاني، سرمايه‌گذاري و مسافرتي بين‌ دو طرف‌ لغو شد. "كلارنس‌ برون‌" وزير بازرگاني ملي امريكا در مراسم‌ امضاي اين‌ قرارداد با "محمدمهدي صالح‌" وزير تجارت‌ عراق، گفت‌: «اين‌ قرارداد موقعيت‌هاي تجاري در مسئله انرژي، كشاورزي، مالي، حمل و نقل، اداري و مهندسي ساختمان براي امريكا فراهم مي‌آورد.»[۳۶]

گزارش- 73

حمله‌ روز گذشته‌ عراق‌ در منطقه‌ ميمك‌، امروز با قوت‌ بيش‌تري ادامه‌ يافت‌. دشمن‌ در نخستين‌ ساعات‌ روز با هلي‌برن‌ نيرو در بخش‌ شمالي ارتفاعات‌ ميمك‌، موفق‌ شد "تپه‌ شهدا" و شيار اصلي آن‌ را تصرف‌ كند.[۳۷] پس‌ از اين‌ اقدام، نيروهاي عراقي در ساعت‌ 16 تلاش‌ ديگري را براي تصرف‌ ارتفاعات‌ جنوبي ميمك‌ سازمان‌ دادند. آنها با چهار فروند هلي‌كوپتر نيروهاي خود را به‌ بخش‌ جنوبي ارتفاعات‌ "ميمك‌" هلي‌برن‌ كردند كه‌ با هدف‌ قرار گرفتن‌ هلي‌كوپتر محافظ و سرنگون‌ شدن‌ آن، تلاش‌ دشمن‌ ناموفق‌ ماند و نيروهاي خودي 53تن‌ از افراد دشمن‌ را كه‌ در اين‌ عمليات‌ در منطقه‌ پياده‌ شده‌ بودند، محاصره‌ كردند و سپس‌ به‌ اسارت‌ درآوردند.[۳۸] تيپ شناسايي 313 سپاه‌ درباره‌ چگونگي استفاده‌ عراق‌ از هلي‌كوپتر در حمله‌هاي ديروز و امروز خود در منطقه‌ ميمك، گزارش‌ داد: «عراق‌ در هر دو محور سومار و ميمك‌ براي انتقال‌ سريع‌ نيروهايش‌ به‌ خطوط درگيري ، به‌ صورت‌ گسترده‌ از هلي‌برن‌ استفاده‌ كرد كه‌ اين‌ اقدام‌ در محور سومار فقط در عقبه‌ انجام‌ شد، اما در محور ميمك‌ براي انتقال‌ نيروها به‌ خط اول‌ نيز به‌طور وسيع‌ مورد استفاده‌ قرار گرفت‌ كه‌ در چند مورد موجب‌ به‌ اسارت‌ درآمدن‌ نيروهاي دشمن‌ شد.» در گزارش‌ اين‌ تيپ همچنين‌ در مورد اهميت‌ استراتژيك‌ ارتفاعات‌ ميمك‌ و سومار آمده‌ است‌: «دشمن‌ با تصرف‌ اين‌ مناطق‌ علاوه‌بر اين‌ كه‌ تسلط نيروهاي ما را از عقبه‌هاي خود از جمله‌ شهر "مندلي"، جاده‌هاي مندلي ـ نفت‌ شهر، مندلي ـ خانقين، خانقين‌ ـ بدره‌ مي‌گرفت، تسلط زيادي هم‌ بر عقبه‌هاي ايران‌ از جمله‌ جاده‌هاي مهم‌ مرزي سومارـ مهران‌ ( جاده‌ شهيد كاشي پور) پيدا مي‌كرد.»[۳۹] عراق‌ صبح امروز چندين‌ بخش‌ "صالح‌ آباد" ايلام‌ را بمباران‌ كرد. بر اساس‌ گزارش‌هاي رسيده‌ از ايلام، در اين‌ بمباران‌ها كه 9نقطه‌ از اطراف‌ بخش‌ "صالح‌ آباد" ايلام‌ هدف‌ قرار گرفت‌، كه‌ دو تن‌ شهيد و يك‌ تن‌ زخمي شدند.[۴۰] همچنين‌ هواپيماهاي دشمن، پنج‌ بار منطقه‌ عملياتي " سومار" را با بمب‌هاي آتش‌زا، "ناپالم‌" و "خوشه‌اي" بمباران‌ كردند.[۴۱]

گزارش- 74

در ارتفاعات‌ "كلاشين‌" در منطقه‌ مرزي "اشنويه‌" شماري از نيروهاي خودي در عمليات‌ كمين‌ حزب‌ "دمكرات‌" به‌ شهادت‌ رسيدند. قرارگاه‌ "حمزه‌ سيدالشهدا" در مورد اين‌ درگيري گزارش‌ داد: «تعداد 4 نفر از نيروهاي تحت‌ امر قرارگاه‌ رمضان در منطقه‌ مرزي اشنويه‌ با چته‌هاي "هيز كلاشين" برخورد كردند كه‌ سه‌ نفر از آنها به‌ اسارت‌ چته‌ها در آمدند و يك‌ نفر موفق‌ به‌ فرار شد. در پي آن‌، 22نفر جهت‌ آزادي اسرا به‌ محل‌ اعزام‌ مي‌شوند كه‌ به‌ كمين‌ چته‌ها افتاده‌ و همگي به‌ شهادت‌ مي‌رسند و سلاح‌هاي آنها به‌ غارت‌ مي‌رود. در اين‌ درگيري از چته‌هاي "حزب‌ دمكرات‌" نيز يك‌ تن‌ كشته‌ و چهار تن‌ زخمي شدند.»[۴۲] همچنين‌ در درگيري ديگري بين‌ نيروهاي خودي و عناصر حزب‌ دمكرات در اطراف‌ كوه‌هاي "نازدار داغ‌" در مرز اشنويه‌، هشت‌ تن‌ از نيروهاي خودي شهيد و يازده‌ تن‌ ناپديد شدند.[۴۳]

گزارش- 75

بررسي شيوه‌ها، مهارت‌هاي جنگي و برخورد گروه‌هاي ضدانقلاب‌ كرد، موضوعي است‌ كه‌ خبرگزاري جمهوري اسلامي امروز در مورد آن‌ گزارش‌ داد. در اين‌ گزارش‌ آمده‌ است‌: «عمده‌ترين‌ فعاليت‌ را در بين‌ تمامي ضدانقلابيون‌، دو حزب‌ كومه‌له‌ و دمكرات‌ داشتند. اين‌ دو حزب‌ يكي با شعار "كمونيستي" و "آزادي" و ديگري با شعار "ناسيوناليستي" و "خودمختاري" وارد عمل‌ شده‌ ولي از سال‌ 1359با ورود سپاه‌ پاسداران‌ انقلاب‌ اسلامي به‌ منطقه‌ و تصرف‌ مواضع‌ ضدانقلاب‌، اين‌ دو گروهك‌ نيز مانند سايرين‌ به‌ مرزها گريخته‌ و پايگاه‌هايشان‌ را در نقاط مرزي مستقر كردند. سپس‌ عمليات‌هاي پي‌درپي رزمندگان‌ اسلام‌ آنان‌ را وادار كرد تا به‌ داخل‌ خاك‌ عراق‌ فرار كنند. طي مدت‌ شش‌ سال‌. جمهوري اسلامي هر روز بيش‌ از گذشته‌ مردم‌ را از آنان‌ گرفت‌. بسياري [از افراد ضدانقلاب‌] در دست‌هاي عدالت‌ گرفتار آمده‌، عده‌اي به‌ هلاكت‌ رسيدند؛ شماري نيز به‌ سردرگمي اهداف‌ گروهك‌هاي مايوس‌ كومه‌له‌ و دمكرات‌ پي‌برده‌ و آگاهانه‌ از اين‌ گروهك‌ها بريده‌اند و به‌ آغوش‌ پرمهر اسلام‌ بازگشتند.» در ادامه‌ اين‌ گزارش‌، درباره‌ چگونگي تغيير برخورد دو گروهك‌ دمكرات‌ و به‌ ويژه‌ كومه‌له‌ با اسيران‌ آمده‌ است‌: «اكنون‌ بيش‌ از 90درصد از اسراي در دست‌ كومه‌له‌ پس‌ از مدت‌ كوتاهي آزاد مي‌شوند. بررسيهاي به‌ عمل‌ آمده‌ از اين‌ حركت‌ كومه‌له‌ ـ كه‌ از اواخر سال‌ 1365 آغازشده‌ـ نشان‌ مي‌دهد كه‌ اين‌ گروهك‌ به‌ خاطر اين‌كه‌ پشتوانه‌ مردمي خود را از دست‌ داده‌ و از لحاظ تداركاتي نيز تحت‌فشار قرار دارد و از سويي براي نگه‌داري اسرا پايگاهي ندارد، ناگريز به‌ آزادي آنها است‌، اما اين‌ نكته‌ كه‌ چرا گروهك‌ "كومه‌له" به‌ روال‌ گذشته‌ اسرا را اعدام‌ و يا مبادله‌ نمي‌كند، نيز جاي بحث‌ و بررسي است‌. اين‌ گروهك‌ اسرا را كه‌ عمدتاً سرباز يا بسيجي و يا حتي پاسدار كادر هستند، پس‌ از تشريح‌ مواضع‌ و سخن‌راني و به‌ اصطلاح‌ افشاگري، آزاد مي‌كند تا به‌ ايشان‌ دوستي خود را نشان‌ دهد و آزادي اسرا را نيز با ذكر نام‌ آنها از فرستنده‌ راديويي خود به‌ گوش‌ شنوندگان‌ مي‌رساند تا از يك‌ طرف‌ آبر‌وي از دست‌رفته‌ را باز خريده‌ و از طرفي ديگر شايد در بين‌ آزادشدگان‌ افرادي ناآگاه‌ بتوانند برخورد ظاهراً انساني نيروهاي مخالف‌ را به‌ گوش‌ ساير همرزمانش‌ برسانند. نكته‌ ديگر كه‌ براي كومه‌له‌ مطرح‌ است، به‌ سقوط كشاندن‌ پايگاه‌ها و استفاده‌ از آنها است‌ و طبيعي است‌ افراد مستقر در پايگاه‌ها وقتي ببينند در صورتي كه‌ مقاومت‌ نكنند و به‌ اسارت‌ در آينده‌، باز هم‌ آزاد شده‌ و مي‌توانند به‌ زندگي خويش‌ ادامه‌ دهند، از قدرتشان‌ كاسته‌ مي‌شود و اصولاً انگيزه‌ آنان‌ در مقاومت‌ از بين‌ مي‌رود.[۴۴]

گزارش- 76

امروز شمار ديگري از نيروهاي مردمي پس‌ از راه‌پيمايي و نمايش‌ اراده خود براي ادامه‌ جنگ‌، از شهرهاي مختلف‌ به‌ جبهه‌هاي نبرد و سواحل‌ خليج‌فارس‌ اعزام‌ شدند. همچنين‌ به‌ گزارش‌ روزنامه‌ جمهوري اسلامي، بسياري از دانشجويان‌ دانشگاه‌هاي سراسر كشور از تهران‌ و دوّمين‌كاروان‌ "مدافعان‌ خليج‌فارس" شامل‌ هفت‌ گردان‌ رزمي ـ تخصصي از اصفهان‌ به‌ سوي جبهه‌ها حركت‌ كردند.[۴۵] دو روز پيش‌ نيز در نخسيتن‌ اعزام‌ "مدافعان‌ خليج‌فارس‌" ، دو گردان‌ مهندسي ـ رمزي جهادسازندگي استان‌ تهران‌ با نام‌ "انصار" شامل‌ نيروهاي متخصص‌داوطلب‌، پس‌ از راه‌پيمايي در شهر، با بدرقه‌ مردم‌ و خانواده‌هاي خود ، به‌ سواحل‌ خليج‌فارس‌ و ديگر ميدان‌هاي نبرد رهسپار شدند.[۴۶] گفتني است‌ كه‌ اخبار اعزام‌ نيروهاي مردمي به‌ جبهه‌ها، هر روز بخش‌ عمده‌اي از صفحات‌ مطبوعات‌ را دربر مي‌گيرد.

گزارش- 77

همايش‌ سه‌ روزه‌ فرماندهان‌ نيروي زميني سپاه‌ صبح‌ امروز در ستاد مركزي سپاه‌ پاسداران‌ و با حضور"محسن‌ رضايي" فرمانده‌ كل‌ سپاه‌ كار خود را آغاز كرد. سخن‌گوي روابط عمومي ستاد مركزي سپاه‌ پاسداران‌ موضوع‌ اين‌ گردهم‌آيي را توجيه‌ فرماندهان‌ درباره‌ پيش‌برد اهداف‌ جنگ‌ و بررسي مسائل‌ مربوط به‌ آن‌ اعلام‌ كرد.[۴۷]




منابع و مآخذ روزشمار 1366/05/03

  1. روزنامه‌ اطلاعات‌، 3/5/1366، ص1، خبرگزاري رويتر.
  2. روزنامه‌ رسالت،‌ 4/5/1366، ص‌1، خبرگزاري رويتر؛ و ـ روزنامه‌ رسالت،‌ 4/5/1366، ص12، خبرگزاري رويتر.
  3. روزنامه‌ اطلاعات‌، 4/5/1366، ص‌16، واشنگتن‌ـ خبرگزاري فرانسه‌.
  4. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه‌"، نشريه‌ شماره‌ 129، 4/5/1366، ص‌ص27ـ26، خليج‌فارس‌ ـ خبرگزاري آسوشيتدپرس، 5/5/1366.
  5. روزنامه‌ رسالت‌، 4/5/1366، ص‌12، واشنگتن‌ ـ خبرگزاري فرانسه‌.
  6. روزنامه‌ اطلاعات،‌ 3/5/1366، ص‌16، خبرگزاري رويتر.
  7. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه‌"، نشريه‌ شماره‌ 129، 4/5/1366، ص‌ص27ـ26، خليج‌فارس‌ ـ خبرگزاري آسوشيتدپرس، 5/5/1366.
  8. روزنامه‌ جمهوري اسلامي، 5/5/1366، ص‌3.
  9. واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي‌، "بولتن‌ راديوهاي بيگانه"‌، 4/5/1366، ص5، به نقل از راديو امريكا، 3/5/1366.
  10. پائول‌جابر و ديگران،‌ منافع‌ قدرت‌هاي بزرگ‌ درخليج‌فارس، ترجمه‌ مجيد قهرماني،(تهران‌: نشر سفير، 1370)، ص‌60.
  11. روزنامه‌ اطلاعات‌، 3/5/1366، ص‌3، طرابلس‌ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي.
  12. روزنامه‌ جمهوري اسلامي، 3/5/1366، ص‌3، به‌ نقل‌ از روزنامه گازته‌، چاپ استانبول‌.
  13. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره‌ 128، 4/5/1366، ص‌47، پاريس‌ ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 3/5/1366، به‌ نقل‌ از روزنامه‌ فيگارو.
  14. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره‌ 130، 6/5/1366، ص‌46 ، تهران‌ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 5/5/1366.
  15. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره‌ 128، 4/5/1366، ص‌42، پاريس‌ ـ خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي، 3/5/1366، روزنامه‌فيگارو.
  16. خبرگزاري جمهوري اسلامي "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره‌ 128، 4/5/1366، ص‌19 ، تهران‌ـخبرگزاري جمهوري اسلامي، راديو بي.بي.سي، 3/5/1366.
  17. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره‌ 128، 4/5/1366، ص‌8، منامه‌ ـ خبرگزاري آسوشيتدپرس‌، 3/5/1366.
  18. روزنامه‌ اطلاعات‌، 4/5/1366، واشنگتن‌ ـ خبرگزاري فرانسه، به‌ نقل‌ ازشبكه‌ تلويزيوني"سي.ان‌.ان‌ ".
  19. خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره‌ 128، 4/5/1366، ص‌13، تهران ـ خبرگزاري جمهور اسلامي، 3/5/1366، به‌ نقل‌ از راديو ژاپن‌.
  20. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره‌ 128، 4/5/1366، ص‌21، راديو امريكا، 3/5/1366، به‌ نقل‌ از روزنامه‌ هنگ‌ كنگ‌ تايمز.
  21. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه‌"، نشريه‌ شماره‌ 128، 4/5/1366، ص‌21، به‌ نقل‌ از راديو بي.بي.سي. 3/5/1366،
  22. روزنامه‌ اطلاعات‌، 3/5/1366، ص‌16، به‌ نقل‌ از هفته‌ نامه‌ نيوزويك‌.
  23. روزنامه‌ اطلاعات‌، 4/5/1366، ص‌16، به‌ نقل‌ از خبرگزاري فرانسه‌.
  24. معاونت‌ سياسي فرماندهي كل‌ سپاه‌ پاسداران‌ انقلاب‌ اسلامي، "بولتن‌ بررسي"، نشريه‌ شماره‌ 15، 9/5/1366، ص‌8، راديو كويت‌، 3/5/1366، به‌ نقل‌ از روزنامه الاتحاد، چاپ ابوظبي.
  25. روزنامه‌ اطلاعات‌، 5/5/1366، ص‌16 لندن‌ـ به‌ نقل‌ از واحد مركزي خبر.
  26. روزنامه‌ اطلاعات،‌ 4/5/1366، ص‌3، رم‌ ـ واحد مركزي خبر.
  27. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه‌"، نشريه‌ شماره‌ 129، 4/5/1366، ص‌ص27ـ26، خليج‌فارس‌ ـ خبرگزاري آسوشيتدپرس، 5/5/1366.
  28. اداره‌ كل‌ مطبوعات‌ و رسانه‌هاي خارجي وزارت‌ ارشاد اسلامي، بررسي مطبوعات‌ جهان‌، نشريه‌ شماره‌ 1253، 19/5/1366، ص‌4، نشريه‌ دي ولت‌، چاپ آلمان‌.
  29. ـ واحد مركزي خبرصدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران‌، "بولتن‌ راديوهاي بيگانه"،‌ 4/5/1366، ص‌12، به‌ نقل‌ از راديو امريكا، 3/5/1366.
  30. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره‌ 129، 5/5/1366، ‌صص36ـ35، پاريس‌ ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 4/5/1366، به‌ نقل‌ از روزنامه‌ فيگارو
  31. روزنامه‌ كيهان،‌ 4/5/1366، ص‌2.
  32. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره 128، 4/5/1366، ص‌31، به‌ نقل‌ از راديو بي.بي.سي،3/5/1366،
  33. پيشين‌، ص‌21.
  34. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره128، 4/5/1366، ص30، سازمان‌ ملل‌ ـ خبرگزاري كويت،‌ 3/5/1366، به‌ نقل‌ از نيويورك‌ تايمز.
  35. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه‌"، نشريه‌ شماره128، 5/4/1366، صص‌11ـ10، لندن ـ خبرگزاري كويت‌، 3/5/1366، به‌ نقل‌ از روزنامه‌ لويدزليست، چاپ لندن‌.
  36. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره‌ 129، 5/5/1366، ‌صص36ـ35، پاريس‌ ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 4/5/1366، به‌ نقل‌ از روزنامه‌ فيگارو
  37. سند شماره‌ 028843 مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: گزارش‌ نوبه‌اي‌ شماره 19 نزاجا ـ معاونت‌ اطلاعات‌ ـ مديريت‌ اطلاعات‌، 2/5/1366، تا 9/5/1366، ص‌3.
  38. پيشين‌.
  39. سند شماره‌ 088862 مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: ترتيب نيرو، تيپ 313حر، 6/6/1366، صص3ـ2.
  40. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره ‌128، 4/5/1366، ص‌3، ايلام‌ ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 3/5/1366، و ـ سند شماره 088213 مركزمطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: از دفتر فرمانده سپاه‌ 3قدس‌ به‌ دفتر فرمانده‌ كل‌ سپاه‌ ـ سپاه‌ كشوري 4/5/1366.
  41. روزنامه‌ رسالت‌، 4/5/1366، ص‌1.
  42. سند شماره‌ 069394 مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: گزارش‌ نوبه‌اي و اطلاعاتي، شماره‌ 2193، قرارگاه‌ حمزه‌ سيدالشهدا (ع‌) ـ اطلاعات‌، 7/5/1366،
  43. سندشماره‌ 069487 مركزمطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: گزارش‌ نوبه‌اي و اطلاعاتي، از قرارگاه‌ حمزه‌ (ع‌)ـ اطلاعات، 12/5/1366؛ وـ سند شماره 200579، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، 7/5/1366، ص3.
  44. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"‌، نشريه‌ شماره‌ 128، 4/5/1366، صص‌34ـ33، سنندج‌ ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 3/5/1366،
  45. روزنامه‌ جمهوري اسلامي،3/5/1366، ص‌2.
  46. روزنامه‌ اطلاعات،‌ 1/5/1366، ص‌18.
  47. روزنامه‌ كيهان، 3/5/1366، ص3.