1366.10.25

روزشمار جنگ سال 1366 1366.10.25
نام‌های دیگر	بیست و پنج دی
تاریخ شمسی	1366.10.25
تاریخ میلادی	15 ژانویه 1988
تاریخ قمری	24 جمادی‌الاول 1408

1359.10.25

1360.10.25

1361.10.25

1362.10.25

1363.10.25

1364.10.25

1365.10.25

گزارش- 1

1. پس از حدود دو ماه تلاش بیوقفه برای آمادهسازی زمین شرق و غرب رودخانۀ قلعهچولان (آوقلاچولان) در شمالشرق استان سلیمانیه عراق، همجوار با مناطق مرزی شهرستان بانه در استان کردستان ایران و با وجود شرایط جوی نامناسب ناشی از سرمای سخت زمستان و بارش برف سنگین در این مناطق کوهستانی یگانهای تحتامر دو قرارگاه نجف و قدس سپاه پاسداران آماده اجرای عملیات بیتالمقدس*٢ شدند. به دلیل اهمیت این اقدام که عملیات بزرگ سالانه ایران در سال ١٣٦٦ محسوب گردیده و برای اولینبار در جبهههای شمالغرب اجرا میشود علاوهبر علی شمخانی فرماندۀ نیروی زمینی، محسن رضایی فرمانده کل سپاه نیز در قرارگاه عملیاتی حضور دارد.** اولین دقایق پس از نیمهشب در حالی سپری میشد که نیروهای تحت امر دو قرارگاه نجف و قدس سپاه پاسداران با ٧ یگان برای اجرای عملیات با هدف تصرف بخشی از ارتفاعات غرب ماؤوت در استان سلیمانیۀ عراق*** آخرین مراحل آمادگی را پشت سر گذاشته بودند. وضعیت یگانهای عملکنندۀ قرارگاه نجف و قرارگاه قدس تا قبل از دریافت رمز عملیات و آغاز درگیری با نیروهای خط اول دشمن به ترتیب زیر بود. براساس طرح مانور در مرحله اول عملیات در محور قرارگاه نجف به ترتیب از شمال به طرف جنوب منطقه عملیاتی چهار یگان شامل لشکر٦ ویژه پاسداران (در ارتفاع ویولان با هدف تأمین جناح راست عملیات)، تیپ٣٥ امام حسن و لشکر٥ نصر (ابتدای تنگه قمیش و تصرف قله گوجار) و تیپ١٨ الغدیر (تپههای منطقه هرمدان و یالهای شمالی ارتفاع قمیش) مأموریت داشتند به نیروهای دشمن مستقر در بخشی از ارتفاعات غرب رودخانه قلعهچولان حمله و در گام بعدی بهسمت عمق منطقه پیشروی کنند. اهمیت اهداف محدوده قرارگاه نجف بیشتر به این علت بود که امکان تدارک و پشتیبانی مطمئن از یگانهای قرارگاه قدس (قرارگاه اصلی این عملیات) را فراهم میکرد. در محور قرارگاه قدس هم در مرحلۀ اول عملیات لشکرهای ٣١ عاشورا، ٣٢ انصارالحسین و ١٠ سیدالشهدا به ترتیب مأموریت تصرف دو ارتفاع حساس و مهم آمدین در شرق رودخانه قلعهچولان و قمیش در غرب این رودخانه را برعهده دارند. سقوط ارتفاع قمیش در واقع سقوط کل منطقه از هرمدان (در محدودۀ قرارگاه نجف) تا ابتدای ارتفاع الاغلو به شمار میرود و دشمن به ارتفاع آمدین که جناح ارتفاع قمیش است حساسیت زیادی دارد. بدین سبب تصرف این دو ارتفاع پراهمیت مینماید.**** یگانهای شرکتکننده در این عملیات***** پس از تاریک شدن هوا نیروهای خود را بهسمت اهداف تعیینشده رها کرده بودند****** و تا مقارن نیمهشب وضعیت عادی بهنظر میآمد و مورد خاصی که حاکی از حساسیت ویژۀ دشمن باشد وجود نداشت، فقط چند مورد شلیک منور به صورت پراکنده و شنیدن صدای شلیک چند گلولۀ توپ عمدتاً در محدودۀ قرارگاه قدس گزارش شد. حدود نیمهشب از لشکر٧ ولیعصر به فرماندۀ سپاه اطلاع داده شد که محمد رئوفی فرماندۀ این لشکر، در سانحه تصادف خودرو از ناحیۀ پا دچار شکستگی شده است. محسن رضایی با بیان این نکته که مسئله فرماندهی را ما حل میکنیم از سایر فرماندهان این یگان خواست نیروها و امکانات خود را به جلو منتقل کنند. به علت عقبماندن برخی یگانهای قرارگاه قدس، رأس ساعت ٢٤ که زمان مقرر برای شروع عملیات بود، فرمانده این قرارگاه در تماس با فرمانده قرارگاه نجف اعلام کرد ساعت شروع عملیات به ١:١٥ بامداد موکول شود. در فرصت زمانی ایجاد شده تا ساعت شروع عملیات، یگانهای این قرارگاه تلاش کردند خود را در موقعیت بهتری قرار دهند. در این میان نیروهای لشکر٦ ویژه و لشکر٥ نصر با حفظ آرامش به داخل مواضع دشمن نفوذ کردند. نیروهای لشکر٦ ویژۀ پاسداران که مأموریت تأمین جناح راست عملیات را با تصرف ارتفاع ویولان به عهده داشتند پایگاه قله اول دشمن در این ارتفاع را دور زده و بهسمت اهداف در عمق در حال پیشروی بودند. نیروهای گردان اول لشکر٥ نصر نیز بدون درگیر شدن با ردۀ موانع و کمینهای دشمن به عمق منطقه نفوذ کرده تا ساعت ١ بامداد پای هدف رسیدند و گردان دوم نیز بهسمت هدف خود (یال سوزنی ارتفاع قمیش) در حال حرکت بود. رزمندگان تیپ٣٥ امام حسن نیز که خود را به پای هدف رسانده بودند قبل از ساعت ١ بامداد آمادگی خود را برای شروع عملیات اعلام کردند، اما به توصیه فرمانده قرارگاه قرار شد قبل از ساعت مقرر با دشمن درگیر نشوند. نیروهای تیپ١٨ الغدیر هم بدون مواجهه با مشکلی آمادگی خود را برای آغاز حمله به مواضع و تصرف اهداف اعلام کردند. فرمانده قرارگاه نجف رأس ساعت ١ بامداد به واحد توپخانه برای اجرای آتش روی چند هدف در جناح راست و چپ محدودۀ مأموریت این قرارگاه آمادهباش داد. از مجموع وضعیت به نظر میرسد یگانهای قرارگاه نجف با مشکل خاصی مواجه نبوده و فرمانده و جانشین قرارگاه از چنین وضعیتی راضی بودند. در همین حال یگانهای قرارگاه قدس نیز تلاش داشتند در این زمان خود را به اهداف موردنظر نزدیک کنند. نیروهای لشکر٣١ عاشورا و لشکر١٠ سیدالشهدا برای دستیابی به اهداف خود بایستی از غرب ماؤوت و از روی رودخانه قلعهچولان عبور کنند.******* لذا تلاش کردند در حد مقدور قبل از زمان اعلام رمز عملیات، فاصله خود را با ردۀ اول دشمن طی کنند و آماده درگیری بشوند. رزمندگان لشکر٣٢ انصارالحسین نیز که مأموریت تصرف زمینهای بخش شمالی ارتفاع آمدین در شرق رودخانه قلعهچولان را برعهده دارند بدون نیاز به عبور از این رودخانه با مشکلات کمتری در مقایسه با لشکر١٠ و ٣١ عاشورا مواجه هستند. در مجموع قرارگاه نجف در وضعیت مناسبتری نسبت به قرارگاه قدس قرار دارد.

گزارش- 2

2. با اعلام رمز عملیات بیتالمقدس٢ ******** در ساعت ١:١٥ بامداد ابتدا یگانهای قرارگاه نجف در ٣ محور ویولان، دشت هرمدان و شمال ارتفاع مهم قمیش به مواضع ارتش عراق حمله کردند و سپس قرارگاه قدس در محور ماؤوت با لشکر انصارالحسین برای تصرف یال انتهای قشن (بالوسه) و دشت سمت راست آن تا ساحل رودخانه قلعه چولان وارد عمل شد و رزمندگان لشکر١٠ سیدالشهدا و ٣١ عاشورا با دقایقی تأخیر در ساعت ١:٣٠ بامداد با کمینهای دشمن در غرب رودخانه قلعهچولان درگیر شدند. محور قرارگاه نجف به محض اعلام رمز عملیات، یگانهای قرارگاه نجف اقدام به پیشروی به سمت اهداف خود کردند. اولین گردان تیپ٣٥ امام حسن که تصرف ارتفاع ویولان را برعهده داشت کمتر از ٢٠ دقیقه پس از آغاز درگیری بدون مواجه شدن با مقاومت جدی دشمن موفق به تصرف پایگاه عراقیها در جنوب این ارتفاع گردید. در بازجویی سریع از چند اسیر دشمن که دو تن آنها با زبان فارسی آشنا بودند معلوم شد که عناصر دشمن به محض اطلاع از حضور نیروهای ایرانی در منطقه، بهسمت گردهشیلان در جنوب مواضع خود عقبنشینی کردهاند. نیروهای این گردان تا ساعت ٢ صبح موفق به پاکسازی کامل محدودۀ مأموریت خود شده و به سمت جنوب یال ویولان سرازیر شدند. نیروهای لشکر٦ ویژه پاسداران نیز از دو محور به ارتفاع ویولان حمله کردند و چند پایگاه عراقی را در ابتدای ارتفاع تصرف کردند. این هجوم سریع باعث در هم ریختن سازمان آنها گردید. البته وجود برف زیاد در ارتفاع ویولان محدودیتهایی را برای مقاومت عناصر دشمن ایجاد کرده بود و رزمندگان این یگان تا ساعت ٢:٣٠ بامداد در سمت چپ خود با نیروهای تیپ٣٥ امام حسن در ابتدای ویولان الحاق کردند. گردانهای بعدی لشکر٦ ویژه باوجود میدانهای مین و سیمخاردار در مسیر قله اصلی ویولان (ارتفاع ٢٠٠٦) ضمن پاکسازی موانع تا ساعت ٣:٢٠ بامداد تپه دوقلوی مجاور قله اصلی ویولان را تصرف کرده، خود را به نزدیکی این قله رساندند. نیروهای تیپ١٨ الغدیر هم که از قبل به عمق مواضع دشمن نفوذ کرده و منتظر اعلام رمز بودند با رعایت غافلگیری کامل بهسرعت مواضع عراقیها در تپه ١ و ٢ هرمدان تا زیر یالهای شمالی ارتفاع قمیش را تصرف و پاکسازی کردند. اما وجود شیارهای متعدد در محدودۀ یکی از گردانها باعث شد تا بر خلاف انتظار و بهرغم تصرف سریع سنگرهای روی دو تپه اصلی این منطقه، درگیری با نیروهای مستقر در سنگرهای پراکنده دشمن در این محدوده و پاکسازی آنها ادامه یابد. نظر به اهمیت یالهای شمالی قمیش که مشرف به منطقۀ پَست هرمدان بود نیروهای یک گردان از این تیپ روی یکی از این یالها موسوم به تپه سوزنی که به دست نیروهای لشکر٥ تصرف شده بود، مستقر شدند. در محور لشکر٥ نصر هم نیروها که به عمق منطقه نفوذ کرده بودند تا ساعت ٢ بامداد موفق به تصرف دامنه و یال تپه لوبیایی در شرق ارتفاع گُلاله شدند. نیروهای عراقی بلافاصله از این نقطه عقبنشینی کردند. در ادامه، نیروهای لشکر٥ نصر در دستیابی به تپۀ کلهقندی گلاله با حضور قوی و فعال دشمن مواجه شدند. با افزایش مکالمات شبکههای بیسیم، فرمانده کل سپاه برای رد گم کردن شنود دشمن و وانمود کردن عملیات به یک حمله ایذایی، تأکید کرد از شلوغ کردن بیسیمها خودداری شود. وی افزود: در کل منطقه ٣ - ٢ یگان بیشتر حضور ندارند، گردانهای خودتان را جای لشکر جا نزنید. از آنجایی که عقبۀ محور میانی و شمالی قرارگاه نجف ابتدای تنگۀ قمیش و محدودۀ مأموریت لشکر٥ نصر و همچنین تیپ١٨ الغدیر محسوب میشد، توجه فرماندهی این قرارگاه به محکمکردن این نقطه و آمادگی برای ادامه پیشروی به داخل تنگه معطوف شده بود. بنابراین از آغاز عملیات تا ساعت ٣:٣٠ بامداد در محور راست قرارگاه نجف با حضور لشکر٦ ویژه پاسداران در ویولان که تا قبل از قله ٢٠٠٦ گسترش یافته بود، بهجز قلۀ اصلی ویولان کاملاً تأمین شد. در محدودۀ عمومی دشت هرمدان نیز ٣ یگان تیپ٣٥ امام حسن، لشکر٥ نصر و تیپ١٨ الغدیر تمامی مواضع دشمن را تصرف کرده ولی در ادامه پیشروی تا حدی دچار وقفه شدند. بهدلیل اهمیت تصرف مواضع دشمن در گردهشیلان و گلاله که بر منطقه عمومی هرمدان مشرف بود و ضرورت حضور روی گوجار که بر دهانه تنگه قمیش تسلط دید و تیر داشت، قرارگاه نجف میکوشید تیپ امام حسن******** و لشکر٥ نصر******** را هماهنگ کرده تا هر چه سریعتر این اهداف را تصرف کنند. از حدود ساعت ٤ صبح چون بهنظر میرسید وادار کردن یگانها به ادامۀ پیشروی بهسمت اهداف باقیمانده باتوجهبه خستگی نیروها و نداشتن سازمان منسجم به نتیجه نمیرسد، قرارگاه نجف فشار زیادی به یگانها وارد نمیکرد و فرماندهان این قرارگاه معتقد بودند که "وضعیت درهم است و بایستی منتظر روشن شدن هوا شد تا نیروها در روز مشکل را حل کنند." این در حالی است که باتوجهبه پیشروی یگانهای قرارگاه نجف، محسن رضایی در ساعت ٢:٥٠ از فرمانده این قرارگاه خواست که نیروهای احتیاط را جلوتر بیاورند. وی پس از دریافت گزارش پیشرفت عملیات در محور قرارگاه قدس نیز تأکید کرد که یگانهای تحت امر، گردانهای موج دوم خود را وارد منطقۀ عملیات کنند. محور قرارگاه قدس در محور قرارگاه قدس با اینکه مأموریت هر سه یگان آن مهم و حیاتی بود ولی حرکت یگانها سرعت کمتری داشت. تصرف ارتفاع قمیش که محدودۀ مأموریت لشکر سیدالشهدا و عاشورا است بهمنزله سقوط کل منطقه، از هرمدان تا ابتدای الاغلو بود. در شرق رودخانه قلعهچولان (محور آمدین) نیروهای لشکر انصارالحسین برای تصرف یال انتهایی قشن (بالوسه) و زمینهای سمت راست (غرب) آن تا ساحل رودخانه با دشمن درگیر شدند. این یگان ظرف مدت ٤٥ دقیقه توانست تمام خط دشمن را شکسته، پس از پاکسازی بقیه مواضع عراقیها، اهداف مرحله اول خود (یالهای ارتفاع قشن و مناطق اطراف آن) را تصرف کند و تا ساعت ٣:٤٠ پس از نیمهشب نسبت به تشکیل خط دفاعی اقدام نماید. لشکر١٠ نیز توانست در سمت چپ روی ارتفاع قمیش و بهسمت پوزه این ارتفاع مواضع دشمن را پاکسازی کند. اما نیروهای لشکر٣١ بهدلیل عدم شناسایی کافی، خستگی زیاد ناشی از راهپیمایی در میان برفها و نیز هشیاری دشمن، در سینهکش ارتفاع متوقف شدند و نتوانستند سنگرهای کمین دشمن را تصرف کنند. این مسئله باعث شد محور راست لشکر١٠ نیز با مشکل مواجه شود و عملاً در این قسمت پیشروی متوقف گردد. فرمانده سپاه برای حل مشکل لشکر٣١ استفاده از راهکار سمت چپ یعنی لشکر١٠ را پیشنهاد کرد لکن به خاطر پاکسازی نشدن سنگر عراقیها و فعال بودن تیربار دشمن اوضاع لشکر١٠ نیز در این قسمت، چندان مناسب نبود. آنان از سمت راست (شمال) خود تهدید میشدند و بین واحدهای این یگان فاصله افتاده و این پراکندگی عامل توقف موقت آنان شده بود. بالاخره نیروهای لشکر٣١ در قسمت جنوبی ارتفاع قمیش موفق به پیشروی شده و قسمتهای جنوبی این ارتفاع را تصرف و پاکسازی کردند. به دنبال آن در جناح چپ آن نیز در ساعت ٢:٣٠ بامداد روی تپه صخرهای کوچک رفته، اقدام به پاکسازی سنگرهای دشمن کردند و پس از ٣٠ دقیقه کاملاً بر منطقه مسلط و مستقر شدند. سپس چهارمین گردان از این یگان برای تصرف و پاکسازی تنگه قمیش - گوجار و بستن جاده تنگه به این سمت حرکت میکند. نیروهای این گردان با مقر فرماندهی گردان دشمن درگیر و بعد از دقایقی در یک درگیری نزدیک موفق به انهدام کامل این مقر میشوند که طی آن تعدادی از نیروهای عراقی کشته، زخمی و یا متواری میگردند. درخواست کمک از قرارگاه نجف در قسمت میانی ارتفاع قمیش که نیروهای لشکر عاشورا موفق به حضور بر روی این ارتفاع نشده بودند، گذشتِ زمان باعث نگرانی فرمانده قرارگاه قدس گردید، لذا در تماسی با امین شریعتی فرمانده لشکر عاشورا از وی میخواهد تا گردان سوم خود را از پل نفررو لشکر سیدالشهدا عبور داده و به سرعت بهسمت ارتفاع حرکت دهد. با بروز مشکل در این نقطه از عملیات همۀ تلاشها متوجه این مهم شد. فرمانده سپاه و فرمانده قرارگاه قدس دراینباره با نورعلی شوشتری تماس گرفته و خواستار کمک برای رفع این معضل شدند. این در حالی بود که فرماندۀ قرارگاه نجف خود نیز به اهمیت این موضوع واقف بود و درباره پیشروی لشکر ٥ نصر به سمت تنگه قمیش و فشار به دشمن به فرمانده این یگان دستوراتی داده بود. لشکر نصر هم با درک مناسب از کاربرد زرهی در این شرایط، از حدود ساعت ٣:٣٠ بامداد چند دستگاه تانک را از دامنۀ ارتفاع گردهرش راهی دشت هرمدان کرد تا با استفاده از تیر مستقیم، مواضع باقیماندۀ دشمن را منهدم کند و دهانۀ قمیش را ببندد. ساعت ٣:٤٠ بامداد نیروهای لشکر١٠ سیدالشهدا و لشکر٣١ عاشورا سنگر تیربار دشمن در دامنۀ قمیش را منهدم کردند و پس از آن با پاکسازی سنگر به سنگر دشمن، موفق شدند تا ساعت ٥:١٠ صبح یکی از قلههای شمالی ارتفاع قمیش را آزاد نموده، حرکت خود را بهسمت قله اصلی ادامه دهند.

گزارش- 3

3. مسئله جاده از جمله دغدغههای فرماندهی سپاه قبل از آغاز عملیات بیتالمقدس٢ بود. هماهنگیهایی نیز برای باز کردن جادههای عقبه و وصل کردن آنها به منطقۀ عملیات پس از آغاز درگیریها انجام شده بود. دو جاده، عقبۀ یگانهای خودی را به منطقه عملیات متصل میکند؛ در جنوبِ منطقه عملیات، جاده ماؤوت، جادۀ دسترسی قرارگاه قدس و در شمال نیز جاده گردهرش******** عقبۀ قرارگاه نجف است. جادۀ محدودۀ عملیاتی قرارگاه قدس که تنها جاده برای تدارک و پشتیبانی یگانهای این قرارگاه است بهعلت عرض کم و وجود گِلولای بسیار، در اکثر نقاط آن خودروها به گل فرو رفته، جاده کاملاً مسدود میگردید. از حدود نیمه شب جاده ماؤوت که به علت ریزش برف و باران روزهای گذشته در چند نقطه باتلاقی شده بود با افزایش تردد به علت فرو رفتن یک کامیون در گلولای کاملاً بسته شد، لذا فرمانده قرارگاه قدس برای حل مشکل، مسئول مهندسی جهاد، مسئول مهندسی این قرارگاه و مسئول حفاظت را مأمور کرد تا با حضور در منطقه به وسیله بولدزر جاده را سریعاً باز کنند و به دژبانی قرارگاه نیز ابلاغ کرد از ورود ماشینهای سنگین جلوگیری به عمل آورند تا بار ترافیک سبک شود. مصطفی ایزدی معاونت عملیات نیروی زمینی سپاه که از یک ساعت قبل از نیمهشب در قرارگاه قدس حضور یافته بود برای کمک با این افراد همراه شد. حضور این افراد در باز شدن جاده مؤثر بود و پس از حدود یک ساعت تلاش جاده باز شد. پس از آن در روز اول عملیات دو بار دیگر جاده ماؤوت کاملاً بسته شد، که پس از تلاش بسیار در ساعت ١١ صبح جاده باز گردید. یک لودر نیز مأمور شد در طول جاده تردد کند تا در صورت بسته شدن جاده با بیرون کشیدن خودروهایی که در گِلولای فرو رفتهاند جاده را باز نماید. همچنین مأموریت رسیدگی به جادۀ ماؤوت و حفظ و آماده نگهداشتن آن به لشکر٤٣ قدس واگذار شد و مقرر گردید از واگذاری مأموریت دیگری به این لشکر مهندسی خودداری شود تا بتواند کار خود را به نحو مناسبتری انجام دهد. اما در محدودۀ قرارگاه نجف پس از موفقیت یگانها در تصرف و پاکسازی تپههای هرمدان، ابتدای ویولان و روستای سَفَره و مسیر جادۀ گردهرش به هرمدان، فرماندۀ قرارگاه نجف که تا حدی از تراکم و فشار تماسهای مداوم با یگانها آزاد شده بود تلاشهای خود را برای پیگیری باز کردن جاده تدارکاتی گردهرش به هرمدان متمرکز کرد. طبق توافق صبح روز قبل از عملیات در آخرین جلسه هماهنگی یگانها و قرارگاه در محل قرارگاه تاکتیکی نجف، نیروهای تخریب تیپ١٨ الغدیر مینهای کاشتهشده روی جاده را پاکسازی کردند******** و به دنبال آن دستگاههای مهندسی جهاد سازندگی زنجان که مأموریت باز کردن و راهداری این جاده را برعهده داشتند به کنار زدن خودروهای سوخته روی جاده و تعریض قسمتهایی که نیاز بود پرداخته و تا ساعت ٤:٣٠ صبح آن را آماده عبور ماشینهای حامل تدارکات و مهمات یگانها نمودند. هر چند باز شدن جاده باعث تسهیل در رساندن امکانات به یگانها شد و لشکر نصر نیز چند دستگاه تانک از این مسیر وارد منطقه نبرد کرد اما در مجموع، بارش برف و باران در چند روز گذشته و خراب شدن جاده ماؤوت در نقاط متعدد، باعث کندی حرکت خودروها و ترافیک شدید در این جاده گردید. در محور شمالی عملیات نیز خودروهای سبک با وجود داشتن زنجیر چرخ، هنگام بالا رفتن از نقاط مختلف جادۀ گردهرش با مشکلات بسیاری مواجه هستند.

گزارش- 4

4. از صبح روز اول عملیات بیت المقدس٢، تلاش فرماندهان معطوف به ادامه عملیات و استفاده از فرصت موجود، پشتیبانی یگانها، بازنگهداشتن جاده ها و مانند آن است. علاوهبر دوری مسیر که انتقال مجروحین از طریق راه زمینی را با مشکل جدی مواجه ساخته، ناهموار بودن جاده گردهرش نیز مزید بر علت شده است. در محور قرارگاه قدس نیز جاده ماؤوت وضع مناسبی ندارد. وضعیت جادهها، پشتیبانی از خط را نیز با مشکل مواجه کرده است. در این میان، وضعیت جوّی به یک عامل تعیین کننده مبدل شده و هر آن احتمال بدتر شدن آن میرود. محسن رضایی به اکبر غمخوار، مسئول لجستیک سپاه، دستور داد سه چهارم امکانات خود را به جلو منتقل کند. وی افزود: شما فکر کنید که تا ٥٠ روز آینده یک سوم این گردنه مسدود است، لذا اکثر امکانات را جلو ببرید. مقارن روشن شدن هوا، فرماندهان قرارگاه نجف و قدس و همچنین فرماندهان یگانها به بررسی آخرین وضعیت منطقه و همچنین ساماندهی مجدد گردانهای در صحنۀ نبرد پرداختند. در محدودۀ قرارگاه نجف باتوجهبه ضرورت فرماندهی قوی و نزدیکتر به صحنه درگیری و همچنین کشاندن نیروها به داخل تنگه قمیش، پس از نماز صبح محمدباقر قالیباف جانشین قرارگاه نجف به اتفاق سیدعلی حسینی مسئول تیپ٣١٣ اطلاعات قرارگاه نجف و اکبر دانشیار به منطقه رفتند. این در حالی بود که قبل از آن اسماعیل قاآنی فرماندهی لشکر نصر و اکبر آقابابایی فرمانده تیپ الغدیر نیز در منطقه حاضر شده بودند. به محض روشن شدن هوا تیپ٣٥ امام حسن که تا تپه چتری پیشروی کرده بود اقدام به پیشروی بهسمت گردهشیلان نمود و تا ساعت ٨ صبح موفق شد مواضع دشمن روی این ارتفاع را تصرف کند. در محور لشکر٥ نصر نیز پس از حضور جانشین قرارگاه نجف در محدودۀ تپه لوبیایی با سازمان دادن به تعدادی از نیروهای گردان ولیالله که روی قسمتی از تپه لوبیایی مستقر بودند، آنها را بهسمت مقر فرمانده گردان عراقی روی این تپه هدایت کرد. پس از یک درگیری فرمانده گردان دشمن و دژبان مخصوص وی کشته شدند و بقیه نیروهای آنها که حدود ٥٠ نفر بودند، خود را تسلیم کردند. چون در طول شبِ قبل، نیروهای لشکر نصر موفق به تصرف تپه کلهقندی گلاله و پنجهای گوجار نشده بودند فرماندهی لشکر نصر ضمن سازماندهی نیروها تا ساعت ٧:٣٠ صبح، گردان سوم را که از شب قبل در گردهرش آماده بود، بهسمت کلهقندی فرستاد. پس از تصرف کلهقندی، تانکهای این لشکر مسیر خود را بهطرف پنجهای گوجار تغییر دادند و یالهای پایین آن را زیر آتش گرفتند. این بار نیز حضور و آتش تیر مستقیم تانکها در بر هم زدن وضعیت دشمن مؤثر واقع شد و نیروهای مستقر در پنجهای اقدام به خالی کردن آنجا نموده بهسمت گوجار فرار کردند. فرار همهجانبه دشمن از هرمدان پس از تلاش موفقیتآمیز یگانهای قرارگاه نجف از ابتدای روز اول عملیات، باقیمانده نیروهای دشمن که تلاش برای جلوگیری از پیشروی نیروهای ایرانی را بیثمر دیدند از اوایل صبح به صورت فرار دستهجمعی از این ارتفاعات عقبنشینی کردند. باتوجهبه حضور نیروهای لشکر نصر در ابتدای تنگه قمیش، امکان عقبنشینی نیروهای عراقی به داخل این تنگه و رفتن بهسمت عقبۀ خودشان وجود نداشت بدین جهت این نیروها تنها راه فرار را بهسمت گوجار و بالای یالهای گردهشیلان و ارتفاع شیخمحمد میدیدند و از مسیر شیارها و هر مسیر قابل عبور دیگری به این کار اقدام میکردند ولی کمتر موفق به این کار میشدند.******** باتوجهبه برودت هوای منطقه خصوصاً در شب امکان یخ زدن آنها در شب کاملاً وجود داشت.******** همزمان با تلاش نیروهای لشکر نصر و تیپ امام حسن برای تصرف تپه کلهقندی و گردهشیلان، لشکر ویژه پاسداران که برای ادامۀ حرکت و تصرف قله ٢٠٠٦ احتیاج به نیرو و مهمات داشت حدود ساعت ٨ صبح با هماهنگی قرارگاه قدس ضمن درخواست اسلینگ******** وسایل تدارکاتی و مهمات به ویولان، پیشنهاد کرد گردان سوم خود را راهی این قله کند. برای راهاندازی بالگردها بهدلیل نامناسب بودن هوا و نبود اطمینان به موفق بودن هوانیروز در انجام مأموریت، به یگانها توصیه شد که خودشان تدبیر کنند و به امید آمدن بالگرد نباشند. تلاش برای ورود به تنگۀ قمیش به موازات تلاش یگانها برای تکمیل تصرف اهداف شب اول، موضوعی که در کل محور قرارگاه نجف اهمیت ویژهای داشت و قرارگاه خاتم و همچنین نیروی زمینی سپاه حساسیت زیادی نسبت به انجام آن نشان میدادند حضور در ابتدای تنگه قمیش از سمت محور قرارگاه نجف و کشاندن نوک محور عملیات این قرارگاه به داخل این تنگه بود. ورود به تنگه، باقیمانده نیروهای عراقی را از ادامۀ مقاومت در منطقه قرارگاه نجف ناامید میکرد، همچنین مقاومت آنها را در قله اصلی قمیش و یالهای شمالی این ارتفاع که جزو محدودۀ قرارگاه قدس و در طول شب گذشته در دست دشمن باقی مانده بود در هم میشکست. در اینباره محسن رضایی در طول شب گذشته پس از آنکه یگانهای قرارگاه نجف موفق شدند قسمت قابل توجهی از اهداف خود را تصرف نمایند در تماسهای متعدد خود این ضرورت را یادآوری میکرد. از جمله در تماس ساعت ٧:١٠ صبح به شوشتری میگوید: «شما الآن فشار بیارید به قاآنی و آقابابایی بکشند توی تنگه.» عزیز جعفری نیز ساعت ٨:٠٥ صبح در تماس با قرارگاه نجف در بیان مشکل لشکر عاشورا و ضرورت بسته شدن تنگه به شوشتری میگوید: «اگر [لشکر] نصر درگیر یالهای پنجهای [گوجار] باشه، شما آقابابایی [تیپ١٨ الغدیر] را به هر قیمتی که هست حرکتش بدهید، بیاید اول تنگه.» شوشتری: «حرکت کرده، قالیباف هم رفته پایین داره همه را جمعوجور میکنه بیان به اون سمت ... ما همه را بسیج کردیم برای تنگه.» در همین حال محسن رضایی در ساعت ٨:٣٠ طی تماس تلفنی گزارش پیشرفت عملیات را به آقای هاشمی رفسنجانی فرمانده عالی جنگ ارائه کرد و در تماس دیگری با علی شمخانی در ساعت ٩:٤٠، باتوجهبه دورنمای زمینه گسترش دامنه عملیات، به وی گفت: «آنجا (عملیات فاو در جنوب) را تأخیر بیندازید، و در صورتی که وضع قرارگاه نجف و قدس مناسب بود، ابتدا لشکرهای ٢٥ کربلا و ١٩ فجر سپس لشکرهای٤١ ثارالله و ٣٣ المهدی بیایند اینطرف.» ورود به تنگه قمیش پس از تصرف تپه کلهقندی و فرار دشمن از پنجهای گوجار، شرایط برای ورود به تنگه قمیش تا حدی فراهم شده بود لذا تعدادی از نیروهای******** لشکر نصر با پشتیبانی دو تانک در حالی که یک تانک در جلو حرکت میکرد و محمدباقر قالیباف، اسماعیل قاآنی و سیدعلی حسینی با کمی فاصله آنان را همراهی میکردند وارد تنگه شدند. در مسیر حرکت در تنگه تانکها با اجرای تیر مستقیم روی مواضع و سنگرهایی که دشمن در دو طرف تنگه ایجاد کرده بود رعب و ترس زیادی در بین نیروهای دشمن ایجاد کردند. در طول مسیر عناصر باقیماندۀ دشمن که از حضور تانکها به هراس افتاده بودند و به علت سرعت پیشروی نیروهای خودی و شکل زمین منطقه امکان فرار نداشتند، کشته یا اسیر شدند و فقط تعداد کمی از آنها از طریق شیارهای اطراف تنگه به طرف گوجار فرار کردند. در این نقطه حداقل ١٥٠ نفر از نیروهای دشمن به اسارت درآمدند. با سقوط مواضع دشمن، نیروهای خودی حدود ساعت یک بعدازظهر به موازات قله اصلی قمیش که تنگه به اندازه عرض جاده باریک میشد رسیدند و چون امکان پدافند در آن نقطه به جهت شکل مناسب تنگه مقدور بود با استفاده از یک دستگاه بولدوزر متعلق به یگان که از صبح عملیات وارد منطقه شده بود اقدام به احداث خاکریز روی جاده نمودند و در پشت آن به پدافند پرداختند. پس از حضور نیروهای لشکر٥ نصر در تنگه با هماهنگی قرارگاه نجف******** نیروهای لشکر٣١ عاشورا (قرارگاه قدس) از مسیر دامنه غربی قمیش بهسمت داخل تنگه سرازیر شده، جلوتر از خط لشکر٥ در محل قرارگاه موتوری دشمن به داخل تنگه رسیدند و تا ساعت ١٥:٣٠ بعدازظهر الحاق دو یگان کاملاً برقرار گردید. در محدودۀ قرارگاه قدس نیز درگیریها به روز کشیده شد. در قسمتهای جنوبی این ارتفاع که نیروهای لشکر سیدالشهدا به علت حضور قوی دشمن در تنگه قمیش متوقف شده بودند، با روشن شدن هوا بهسمت ارتفاع صخرهای کوچک******** رفته، به طور پراکنده حضور یافتند و منتظر ماندند تا نیروهای تازهنفس گردان جدید برای ادامه عملیات بیایند. در نیمه شمالی ارتفاع قمیش نیز رزمندگان لشکر عاشورا در روشنایی روز پس از پاکسازی و تصرف قسمت عمدهای از این ارتفاع، در ساعت ٧:٣٠ صبح خود را به قلهای که در محدودۀ آن مقر تیپ دشمن قرار دارد رساندند و با افراد دشمن درگیر و متوقف شدند. در این حال فرمانده لشکر که از روی ارتفاع ژاژیله عملیات را هدایت میکرد با مشاهده مقاومت نیروهای عراقی، ضمن درخواست تمرکز آتش ادوات روی منطقه دشمن، از نیروها خواست با سلاحهای خود آتش هماهنگی روی دشمن اجرا کنند و با توقف آتش ادوات به پیشروی خود ادامه دهند. تمرکز آتش ادوات خودی و تیراندازی بیوقفه تیربارها و سلاحهای سبک به سمت دشمن باعث پراکندگی و تحلیل رفتن توان نیروهای عراقی گردید. درپی آن نیروها با حمایت کنترلشده آتش ادوات یگان بهسمت سنگرهای دشمن حرکت کردند و پس از ٢ ساعت درگیری موفق شدند مقر تیپ دشمن را تصرف و عدهای از این نیروها از جمله دو سرهنگ را اسیر کنند. مابقی نیروهای دشمن نیز با به جا گذاشتن تعدادی کشته بهسمت قله اصلی عقبنشینی کردند. با فرار دشمن بهسمت شمال ارتفاع قمیش، نیروهای خودی با تعقیب دشمن بهسمت قله اصلی، موفق شدند تا ساعت ١١ صبح خود را به زیر قله اصلی برسانند. با اجرای آتش ادوات و سلاحهای سبک، آخرین مقاومت عراقیها را که تاکنون تلفات زیادی داده بودند، در هم شکستند و پس از ١٥ دقیقه قله اصلی قمیش را تصرف کردند. بدین ترتیب با استقرار لشکرهای سیدالشهدا و عاشورا روی ارتفاع قمیش و صخرهای و استقرار لشکر انصارالحسین روی یالهای قمیش، ٩٠٪ از اهداف عملیات در مرحله اول تأمین شد. البته لشکر١٠ سیدالشهدا به علت نیامدن گردان جدید و حضور قوی دشمن در تنگه قمیش موفق به گرفتن جای پایی بر ارتفاع دولبشک نشد و روی ارتفاع قمیش متوقف گردید. تصرف قله ۲۰۰۶ ویولان (عصر روز اول) پس از تعیین مأموریت تصرف قله اصلی ویولان، لشکر٦ ویژه از صبح روز اول گردان سوم خود (گردان حضرت رسول) را روانه کرد که باتوجهبه فاصله و شیب و عوارض طبیعی منطقه و برف زیاد در مسیر، این گردان ٩ ساعت در راه بود و حدود ٥ بعدازظهر به نزدیکی هدف رسید. با هماهنگیهای فرماندهی لشکر، ادوات یگان اقدام به اجرای آتش در محدودۀ قلۀ اصلی و اطراف آن کرد. نیروهای دشمن که همزمان با آتش ادوات و فشار نیروهای پیاده مواجه بودند ازطریق یالهای قله اصلی ویولان بهسمت ارتفاع شیخمحمد فرار کردند و تنها حدود ١٥ نفر از آنان در این نقطه مقاومت میکردند که همگی کشته شدند و نیروهای گردان در ساعت ١٧:٢٠ این قله را تصرف کردند. سپس فرمانده این گردان یک دسته گشتیرزمی به طرف یال سمت راست قله اصلی فرستاد و یک پایگاه فرعی دشمن در این نقطه را پاکسازی کردند و با استقرار یک دسته نیروی کمین در یال چپ به محکم کردن مواضع تصرف شده در این ارتفاع پرداختند. باتوجهبه موفقیتهای به دست آمده در مرحله اول عملیات و تصرف بخش قابل توجهی از اهداف این مرحله، توپخانه نیروی زمینی با هدف پشتیبانی عملیات در مرحله دوم دستور داد تا واحد توپخانه لشکرهای ٣١ عاشورا و ٧ ولیعصر نسبت به شناسایی مواضع جدید برای جلو کشیدن قبضههای توپ خود اقدام کنند.

گزارش- 5

5. حضور ضعیف در صحنه عملیات و ضعف آتش دشمن در شب اول، از غافلگیری آنها حکایت میکرد. این عدمهشیاری ناشی از تصور غلط عراقیها مبنیبر پیشبینی عملیات اصلی جمهوری اسلامی در جنوب بود که موجب شد دشمن توان اصلی خود را در آن جبهه مستقر کند. ارتش عراق بهدلیل آنکه احتمال اجرای عملیات نیروهای ایرانی را در منطقه شمال ضعیف میدید، از آمادگی لازم برای مقابله برخوردار نبود لذا حمله غافلگیرانه یگانهای خودی در بین نیروهای دشمن آشفتگی زیادی به وجود آورد، به طوری که مانع از پاتک قوی آنها به مناطق آزاد شده گشت. البته در روز اول تیپ ١ و ٢ کماندویی سپاه یکم ارتش عراق که وارد منطقه شده بودند به قصد ضربه زدن و جلوگیری از پیشروی نیروهای خودی فشارهایی آوردند که رزمندگان لشکر سیدالشهدا آن را سرکوب کردند. در مجموع نیروهای خودی در جریان حمله با مشکل خاصی از لحاظ مقاومت نیروهای عراقی مواجه نشدند و فقط در یکی دو نقطه اقدامات محدودی از جانب آنها مشاهده شد. لیکن آنچه موجب کندی و ممانعت از پیشروی بیشتر یگانها گردید معضل جاده و نبود عقبه مناسب برای آوردن عمده توان یگانها پایکار بود. توان نیروهای پیاده نیز عمدتاً صرف جنگ با زمین و مقابله با اوضاع جوی بسیار طاقتفرسا بود، بهگونهای که پیمودن مسیرهای طولانی از نقطه رهایی تا خط، در میان برفهای انبوه و کوههای بلند، رمق و نفس نیروها را بریده بود. دشمن که ٤ تیپ، ٢ گردان پیاده، یک گردان توپخانه و یک گردان زرهی را به دفاع از منطقه عملیات گمارده بود******** با آغاز حمله و تصرف مواضعی از آنها، عمدتاً پابهفرار گذاشتند، تعداد قلیلی هم کشته و زخمی شده یا به اسارت درآمدند. با سپری شدن شب و ادامه عملیات در روز، همچنان آثار تحرک از دشمن به چشم نمیخورد و منطقه عملیات آرام بود. وضعیت یاد شده درباره دشمن که به علت منتفی دانستن حمله جمهوری اسلامی در شمال و اصلی دانستن آن در جنوب، منجر به غافلگیری آنها شد، در بازجویی اسرا نیز کاملاً مشهود بود. اغلب افسران عراقی از اجرای عملیات ایران در این منطقه اظهار بیاطلاعی میکردند. در عمل نیز دشمن در روز اول با عقبنشینی از تنگه قمیش و دامنه شرقی گوجار و ارتفاع قمیش با تشکیل خط پدافندی روی ارتفاع الاغلو، تنگه دولبشک - الاغلو، ارتفاع دولبشک و دامنه غربی این ارتفاع آرایش گرفت و با وارد نمودن تیپ٢ کماندویی سپاه یکم به منطقه به توان دفاعی خود افزود. همچنین ارتش عراق در روز اول آتش منسجمی نداشت و فقط در خط اول به طور پراکنده اجرای آتش میکرد و روی مناطق عقبه آتش نداشت. البته یکی از اسرای عراقی اطلاعاتی ارائه داد که براساس آن باور فرماندهی منطقهای عراق و فرمانده تیپ مستقر در منطقه بر آن بود که عملیات ایران در این منطقه عملیات فریب خواهد بود ولی در سه روز اخیر نظرها برگشت. وی گفته بود: «یک ماه پیش فرمانده تیپ به ما گفت یک گزارش از استخبارات به من رسید مبنیبر اینکه نیروهای ایرانی قصد دارند یگانهای ما را در منطقه شمال تثبیت و مشغول پدافند از منطقه کنند تا حمله اصلی خود را از بصره آغاز کنند. ولی ٣ روز پیش این فرمانده با استناد به یک نامه از لشکر٤٤ گفت که نیروهای ایرانی از بصره عقب کشیدند و حملۀ اصلی ایرانیها در این منطقه خواهد بود اما کسی باور نکرد زیرا این منطقه محدود و فاقد اهمیت است.»

گزارش- 6

6. بهمنظور اجرای نظرات محسن رضایی مبنیبر توجیه فرماندهان یگانهای مستقر در جنوب نسبت به عقبافتادن عملیات در فاو، امروز علی شمخانی قائم مقام فرمانده کل و فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران در جلسه ای با حضور رحیم صفوی، احمد کاظمی، قاسم سلیمانی، غلامرضا جعفری، نبی رودکی، جعفر اسدی، احمد غلامپور، حسن داناییفر و پنج تن دیگر از مسئولین واحدهای قرارگاه نیروی زمینی سپاه ضمن بیانی کوتاه درباره عملیات شمال، تأخیر در عملیات فاو را اعلام کرد و از یگانها خواست که نیروهای خود را از منطقه خارج کنند و به عقبههای دورتر ببرند. وی حداقل زمان تأخیر عملیات را ١٠ روز اعلام کرد اما فرماندهان میدانستند که دیگر این عملیات اجرا شدنی نیست و نسبت به چنین وضعی متعرض بودند. رحیم صفوی با تأخیر عملیات در فاو شدیداً مخالف بود. غلامپور، فرمانده قرارگاه کربلا نیز معتقد بود باید در فاو عمل کرد. استدلال آقای صفوی این بود که اگر در فاو نمیشود، در کل جنوب وضع به همین شکل است و با این توان کم در هیچ کجای جنوب نمیتوان جنگید. قاسم سلیمانی فرمانده لشکر٤١ ثارالله نیز تأکید داشت که چنانچه نیرو از منطقه بیرون برده شود، بهدلیل خارج شدن از کنترل، نمیشود برای عملیات چند روز آینده روی آنها حساب کرد. علاوهبراین، فرماندهان ازجمله خود او با مشکل توجیه فرماندهان زیردست خود هم مواجه بودند. شمخانی و صفوی به فرماندهان یادآور شدند که "دستور یا تکلیف و نیز دلیل نظامی" را بهعنوان توجیه تصمیم جدید برای کادر یگانها استفاده کنند. به نظر راوی مرکز مطالعات، مجید مختاری که در جلسه حضور دارد، این اعتراضات ازجانب برخی از فرماندهان یگانها، بیشتر بهدلیل شفاف نبودن برنامهها و بیسابقه بودن اجرای عملیات بزرگ سالانه در شمال و معلوم نبودن سرنوشت عملیات جنوب بود و الا درباره عملیات فاو، اکثر فرماندهان ازجمله سلیمانی نظر مثبت نداشتند. در این جلسه همچنین شمخانی واکنشهای احتمالی دشمن را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. ازنظر وی ارتش عراق با شروع عملیات شمال، در جنوب به ارتش خود آمادهباش میدهد و جبهه شمال را تقویت میکند و یا با مشاهده خارج شدن یگانهای سپاه از جنوب، به حمله در این جبهه اقدام خواهد کرد. در این مورد شمخانی اظهار داشت: «ممکن است عراق بگوید بگذارید ایران سلیمانیه را بگیرد، ما هم فاو را میگیریم.» مرتضی قربانی فرمانده لشکر٢٥ کربلا نیز حمله عراق به فاو را محتمل دانست. وی گفت ٩٥٪ احتمال دارد عراق به فاو حمله کند. منطقه هورالهویزه نیز ازجمله نگرانیهای سپاه بود به همین دلیل رحیم صفوی با فراخواندن علی هاشمی، مسئول قرارگاه نصرت سپاه در هورالهویزه، با وی درباره وضعیت جزایر گفتوگو کرد. محسن رضایی همچنین در صحبت با فخرالدین حجازی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی که به منطقه عملیاتی بیتالمقدس٢ آمده است، به شرایط بهدست آمده اشاره کرد و گفت وضع خیلی خوب است، غافلگیری کامل است، مثل فاو و خیبر. وی سپس به کمبودها و تأثیر آن بر استفاده از موفقیتها اشاره کرد و اضافه کرد: اگر الان ٥٠٠ گردان داشتیم تا کرکوک میرفتیم. ما بارها در آستانه پیروزی قرار گرفتهایم ولی وِل شده است. ارتشهای دنیا یک بار زحمت میکشند و کار را تمام میکنند. ما هِی میآییم ولی نتیجه نمیگیریم. حجازی گفت: شما که خیلی برای بسیجِ نیرو اقدام کردهاید. رضایی پاسخ داد: تنها نیرو کارساز نیست، پول، لجستیک، ارز و ... هم میخواهد. فرمانده سپاه با اشاره به اینکه شما در منطقه حضور دارید و وضع را میبینید، اضافه کرد: نه آتش، نه چیزی، دشمن چهار پنجم نیرویش در جنوب است، اما ذخیرهاند؛ ذخیره مهمات و ذخیره لجستیک هم باید باشد که در یک جا حمله کردیم برویم و کار حسابی بکنیم. ما اینجا سعی میکنیم با ٨٠ - ٧٠ گردان برویم جلو، اما این مقدار کفایت نمیکند.

گزارش- 7

7. با نزدیک شدن به پایان روز اول عملیات، موضوع مهمی که به چشم میآید برنداشتن گامهای بلند یگانهای خودی، باتوجهبه ازهمگسیختگی دشمن و حضور ضعیف او؛ و همچنین تحرک نداشتن در ابعاد مختلف میباشد. این حالت به سبب اعتماد نکردن به توان خودی است که از روند گذشته جنگ ناشی میشود. علاوهبر آن نامناسب بودن عقبه، شرایط سخت و دشوار جوی و کمبود خودرو، امکان انتقال بیشتر و سریعتر نیرو و امکانات را از یگانها سلب کرده است. حضور نیروهای قرارگاه قدس در تنگه قمیش و تکمیل تصرف ارتفاع قمیش، ذهن فرماندهی کل سپاه را متوجه دو ارتفاع دولبشک و الاغلو در امتداد تنگه کرد. وی در صحبت با مصطفی ایزدی (مسئول عملیات نیروی زمینی سپاه) میگوید: «این سرپل (ابتدای دولبشک) اگر گرفته میشد خوب بود، چون الان دشمن جهت حملۀ ما را فهمیده است باید [قرارگاهها] با قدرت فشار بگذارند روی دولبشک که نیاز به این جاده دارند.» تعدادی از فرماندهان ازجمله محمد باقری، مصطفی ایزدی، غلامرضا صالحی و اصغر مقدم که از منطقه درگیری بازدید کردهاند بر فراهم بودن امکان تصرف دولبشک تأکید میکنند. بخشی از گفتوگوی فرماندهان که حاکی از وضعیت منطقه و فراهم بودن شرایط نسبی برای سرعت دادن به پیشروی نیروها و توسعه عملیات میباشد به شرح زیر است: اصغر مقدم: «رفتیم خط لشکر٣٢ را دیدیم، آخرین یال منشعب از قشن را تا شیار تصرف کرده و آتش دوشکا شدید شلیک میکند، لشکر٢٧ پس از توجیه در خط (برای شب دوم) داشت نیروهایش را میآورد جلو... دشمن هیچ تحرکی ندارد، آتش پراکنده (دارد و هنوز) خود را پیدا نکرده.» غلامرضا صالحی: «منطقه خیلی ساکت است به جز زیرِ آمدین، حتی دولبشک هم خبری نبود. تپه روبهروی شیارِ مابین آمدین و قشن خالی است که باید لشکر انصار بگیرد والّا دشمن پر میکند و آسیبپذیر میشود. یالِ پایین آمدین هم خالی است، بهنظر میرسد علی (فضلی) [لشکر سیدالشهدا] از این تپه خالی بتواند یک فلش بگذارد روی دولبشک با خشایار (از رودخانه) نیرو عبور بدهد، برود بالا ...، آتش نیست، هر ٥ دقیقه یک گلوله میآید.» مصطفی ایزدی که همراه محمد باقری از منطقه درگیری بازگشته، ساعتی بعد مشاهدات خود را از منطقه چنین بازگو میکند: «رفتم منطقه لشکر انصار را دیدم، به نظر من خیلی قشنگ میتوان از رودخانه عبور کرد (برای دولبشک)، دشمن دو طرف رودخانه را هم جاده کشیده و معلوم بود که عبور میکرده، راحت میشود عبور کرد ... دشمن هیچ تحرکی نداشت، بچهها خیلی راحت بودند، در آن سمت (قرارگاه نجف) هم هیچ تحرکی نداشت.» محمد باقری هم میگوید: «دشمن ٧-٦ تانک در منطقه هرمدان جا گذاشته بود، ٤ - ٣ دستگاه لودر و بلدوزر سالم جا گذاشته بود. منطقه خیلی آرام بود و دشمن حضور جدی نداشت.» ایشان ضمن بیان مشاهدات خود، به محتاط بودن یگانها و عدم برداشتن خیزهای بلند، نیز اشاره میکند: «ما لشکرهایمان به خاطر اینکه اینطور جلوشان باز نبوده، باورشان نمیشود. مثل فتحالمبین است. لشکر عاشورا در روز میتوانستند بدون حل قمیش بروند روی الاغلو...، دولبشک (هم) خیلی ساکت است.» محسن رضایی: «اشکالی ندارد خوب است که یکمقدار دشمن بیاید و ضربه بخورد. اگر برویم زمینها را بگیریم بعد دشمن که میآید ضربه نخورده، نیروهای ما هم میروند.»******** در ادامه، مصطفی ایزدی پیشبینی خود را از عکسالعمل دشمن ذکر میکند: «(وقتی) ما برویم روی الاغلو دیگه دشمن میآید.» محسن رضایی: «اگر دشمن بر این تصور باشد که عملیاتِ اینجا فریبِ جنوب است نه، والّا میآید.» در پایان روز اول و پس از روشن شدن قطعی پیشروی یگانها در این مرحله، فرمانده کل سپاه پاسداران یکباردیگر در تماس تلفنی با هاشمی رفسنجانی، در صحبت کوتاهی ایشان را در جریان نتیجۀ عملیات قرار داد و افزود: «دشمن سه تا پاتک به لشکر١٠ و ٣٢ انجام داد که دفع شده، دشمن آتش ندارد یعنی قابل توجه نبوده. یگانها مرحلۀ اول [عملیات] خود را [با موفقیت] انجام دادهاند.»

گزارش- 8

8. پس از عملیاتِ موفق مرحله اول، از عصر امروز بحث و گفتوگو دربارۀ چگونگی ادامۀ آن در منطقهای که سازمان دشمن از همگسیخته شده، آغاز گردید. سعی فرماندهان بر این است که در دومین شب عملیات، پیشروی متوقف نگردد و خیز بلند برداشته شده تا درون تنگه قمیش، در اقدام بعدی بهسمت الاغلو و دولبشک کامل شود. لذا لازم است قرارگاه نجف تلاش بیشتری کند تا بر مشکل راه دور عقبه تا خط مقدم درگیری غلبه نماید و هماهنگی دو یگان عملکننده خود یعنی لشکر نصر و عاشورا و نیز هماهنگی با قرارگاه قدس را به انجام برساند. همچنین قرارگاه قدس با مشکل عمده نیرورسانی و تأمین خط در سمت دولبشک مواجه است زیرا نبود جاده ماشینرو موجب بهکارگیری نیروی زیادی برای پشتیبانی لشکر١٠ شده است که در این میان زمین صعبالعبور و سرمای شدید که رو به تزاید نهاده موجب کاهش جدی انرژی و توان آنها گردیده است. قرارگاه قدس در این شب در دو محور شرق و غرب رودخانه قلعهچولان وارد عمل میشود و به علت اهمیت هر دو فلش، به خصوص محور آمدین که ٤ یگان از قرارگاه برای آن منظور شده، میباید ذهن و تدبیر خود را متوجه هر دو قسمت کند که لاجرم با مشکل روبهرو میشود. در هر صورت، هر دو قرارگاه به مشکلات خاص خود دچار هستند و میباید با سرعت گره الاغلو، دولبشک و آمدین را پشت سر بگذارند تا وضع نامناسب عقبه بهبود یابد و راه برای انجام تلاش مورد نظر هموار گردد. براساس طرح قبلی، یگانهای ٢٧ حضرت رسول، ١٠ سیدالشهدا، ٣٢ انصارالحسین، ٥٢ قدس و ٥٧ ابوالفضل مأموریت داشتند در مرحله دوم ارتفاع دولبشک، دشت بالوسه، ارتفاع آمدین و ارتفاع باشقلعه را آزاد کنند. قرار شد در این مرحله لشکر١٠ سیدالشهدا به استعداد ٣ گردان روی ارتفاع دولبشک عمل کند. لشکر٣٢ انصارالحسین به استعداد ٢ گردان حاشیه جاده سورقلات را پاکسازی و تأمین کند. لشکر٥٧ با ٣ گردان در ابتدای جنوبی ارتفاع آمدین وارد عمل شود و جناح چپ عملیات را که در شرق ارتفاع قرار دارد، تأمین کند. لشکر٢٧ محمد رسولالله به استعداد ٢ گردان در شمال ارتفاع آمدین (شاخ آمدین) عمل کند و این منطقه را به تصرف خود درآورد. لشکر٥٢ قدس نیز با ٢ گردان ارتفاع باشقلعه واقع در انتهای راست ارتفاع آمدین را تصرف و تأمین کند. براساس طرح مانور، لشکرهای ٢٧، ٥٧ و ٥٢ پشت سر لشکر٣٢ منتظر شکستن خط خواهند ماند تا با تصرف انتهای جنوبی این ارتفاع و سقوط خط دشمن و تأمین آن، مأموریت خود را آغاز کنند.******** در محدودۀ قرارگاه نجف نیز از بعدازظهر دربارۀ چگونگی ادامه عملیات و پیشروی در تنگه قمیش گفتوگو جریان داشت و نهایتاً در ساعت ٢١:١٥ امشب در محل قرارگاه لشکر٥ نصر در جلسهای با حضور مسئولین این قرارگاه و فرماندهان لشکرهای ٥ نصر و ٣١ عاشورا، جمعبندی مذاکرات امروز درباره عملیات مطرح گردید. براساس آن قرار شد لشکر نصر با ٢ گردان و تعدادی تانک در تنگه الاغلو و انتهای جنوبی ارتفاع گوجار وارد عمل شود و لشکر عاشورا نیز با ٢ گردان ارتفاع الاغلو را تصرف و تأمین کند. تیپ٤٨ فتح و تیپ١٢ قائم هم به عنوان احتیاط قرارگاه نجف آماده دریافت دستورالعمل برای ادامۀ عملیات در محدودۀ عملیات لشکر عاشورا درنظر گرفته شدند. همچنین تدبیر شد که از مقدورات جهاد سازندگی اصفهان و خراسان برای احداث خاکریز و تقویت خطوط پدافندی در یالهای پایینی ارتفاع مقابل الاغلو استفاده شود.

گزارش- 9

9. همزمان با مشخص شدن مأموریت قرارگاههای قدس و نجف، یگانها درحال انتقال امکانات و تجهیزات خود از ماؤوت به منطقه جلو بودند که ساعت آغاز عملیات به این دو قرارگاه اعلام شد. براساس این تصمیم مقرر شد نیروها ساعت ٢٣ به خط اول دشمن بزنند درحالیکه باتوجهبه عقب بودن کارها، شروع عملیات در این ساعت ناممکن بهنظر میرسید. تنها جاده تدارکاتی منطقه عملیاتی قرارگاه قدس برای چندمین بار متوالی در ساعت ٢٠:٣٠ با فرورفتن یک کامیون حامل نیرو در گلولای، کاملاً مسدود میگردد. دراینحال عزیز جعفری که از صبح با مأمور کردن تعدادی از مسئولین قرارگاه در جاده، برای بازنگهداشتن آن تلاش بسیاری داشت اینبار نیز از آنها میخواهد با بهکارگیری یک دستگاه لودر، کمپرسیهای در راه مانده را به اطراف این جاده کنار زده و جاده را باز کنند. فرمانده قرارگاه قدس در ساعت ٢١ از فرمانده لشکر سیدالشهدا خواست پس از حضور بر روی ارتفاع دولبشک به سرعت پاکسازی قسمتهای غرب دولبشک را انجام دهد تا یگانهای ٣٢ و ٢٧ مشکلی در عبور نداشته باشند. در همین حال نیروهای دشمن که برخلاف شب گذشته کاملاً هشیار بودند، با تاریک شدن هوا، مقابل خط خود در حد فاصل دولبشک - الاغلو، دولبشک و دشت بالوسه را به طور متناوب با تیربار پوشش داده، با شلیک منور منطقه را روشن میکردند. همچنین با آتش پرحجم ادوات، پیوسته اطراف جاده دشت بالوسه (غرب ارتفاع قمیش) و تنگه قمیش - گوجار را میزدند و علاوهبرآن، یگانهای مستقر در ارتفاع دولبشک - الاغلو را کاملاً تقویت کردند. حرکت گردانها پس از تاریکی هوا در محور قرارگاه قدس، یگانهای ٣٢، ٢٧، ٥٧ و ٥٢ که در محور چپ (دشت بالوسه) برای تصرف زمینهای شرق رودخانه قلعه چولان باید وارد عمل شوند، نیروهای خود را حرکت داده و تا پشت خط جدید خودی در این منطقه جلو آورده و آماده میشوند تا در زمان معین عملیات را آغاز کنند. همچنین لشکر١٠ که مأموریت تصرف ارتفاع دولبشک در غرب این رودخانه را دارد نیروهای خود را به جلو منتقل کرد. ساعت ٢٢:١٥ دستور رها شدن نیروها صادر شد. بلافاصله لشکر٣٢ انصارالحسین که در محور چپ عملیات باید با شکستن خط دشمن در دشت بالوسه و تصرف این منطقه راهگشای سه یگان دیگر باشد نیروهای خود را از نقطه رهایی به سمت خط دشمن حرکت داد. تا نیمه شب نیروهای لشکر انصارالحسین خط را شکسته و چند پایگاه خط اول دشمن را تصرف کردند اما تلاش آنها برای پاکسازی یک تپه مسلط منطقه موسوم به کلهقندی به نتیجه نرسید. در محور چپ قرارگاه قدس، لشکر سیدالشهدا به علت وضعیت نامناسب جاده با تأخیر به منطقه عملیات رسید و تا نیمه شب موفق نشد به خط دشمن بزند. در منطقۀ مأموریت قرارگاه نجف هم از حدود ساعت ٢٢:٣٠ فرماندهان لشکر نصر و لشکر عاشورا آخرین هماهنگیها را با قالیباف جانشین قرارگاه نجف - که فرماندهی عملیات شب دوم را برعهده داشت******** و در محل جدید قرارگاه تاکتیکی لشکر نصر واقع در ابتدای تنگه قمیش مستقر بود - انجام دادند. اما چون این هماهنگی دیر انجام شد و بجز یک گردان (٢ گروهان لشکر٥ و یک گروهان لشکر٣١)، بقیه نیروهای عمل کنندۀ این دو یگان در محلهایی دورتر از خط مستقر بودند و رسیدن به خط نیاز به زمان بیشتری داشت، همزمان عمل کردن دو قرارگاه عملاً مقدور نبود. انتقال گردانهای جدید هر دو یگان با مشکل مواجه شد و برخلاف پیش بینی ها این نیروها به علت دوری از منطقه نبرد، نامناسب بودن جادهها و ترافیک سنگین در موعد پیشبینی شده به منطقه نرسیدند و انتظار برای رسیدن این گردانها تا آخرین ساعات امروز ادامه یافت.

گزارش- 10

10. ارتش عراق در اطلاعیه نظامی شماره ٢٩٨٧ که از رادیو بغداد پخش شد اعلام کرد ساعت ٥ بامداد امروز هواپیماهای عراقی در حملهای موفقیتآمیز به یک هدف بزرگ دریایی در نزدیکی سواحل ایران ضربات دقیق و مؤثری بدان وارد آوردند و سالم به پایگاههای خود مراجعت کردند. همچنین بنا به گفته رادیو امریکا بامداد امروز قایقهای توپدار ایران نیز به سوی یک نفتکش نروژی که با ظرفیت کامل از تنگه هرمز عبور میکرد آتش گشودند. این رادیو افزود: منابع کشتیرانی گزارش کردند در این ماجرا دو خدمه کشتی جراحات مختصری برداشتند و موتورخانه نفتکش خسارت دید. طی ٢٤ ساعت گذشته این دومین حمله ایرانیان به نفتکشها به شمار میرود. روز گذشته نیز یک نفتکش لیبریایی در سواحل امارات متحده عربی هدف حمله قایقهای توپدار ایران قرار گرفت و دو ملوان آن مجروح شدند. این اخبار در حالی منتشر شده است که مقامات و رسانههای ایران هیچ خبری مبنی بر تأیید یا رد آن اعلام نکرده اند.

گزارش- 11

11. امروز اعلام شد نرخ بیمۀ محمولههای غیرنفتی در جنوب خلیجفارس کاهش یافته است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی نرخ بیمه محمولههای غیرنفتی به مقصد کویت، حجاز (عربستان) و امارات متحده عربی از ٧٥/٠ درصد به ٤٥/٠ درصد تقلیل پیدا کرده است. نرخ حمل اینگونه محمولهها به بنادر ایران تقریباً ثابت مانده است. اکنون مبلغ بیمه محمولههای غیرنفتی به ارزش یک میلیون دلار، نسبت به قبل، ٥٤٠٠ دلار کمتر خواهد بود. در ١٩٨٧ (١٣٦٦) نرخهای بیمه محموله و بدنه کشتیهای عازم بنادر منطقه به علت افزایش چشمگیر حملات به این کشتیها چند برابر شد. اتحادیه بیمهگران در امارات متحده عربی هشدار داده بود در صورت کاهش نیافتن نرخهای بیمهگران شرکت لویدز لندن که بزرگترین مرکز بیمه در جهان میباشد، ادامه معامله بسیاری از کشتیها با کشورهای منطقه غیرممکن خواهد شد. این اتحادیه بهخصوص خواستار نرخهای متفاوت بیمه برای کشتیهای نفتکش و سایر کشتیهای باربر شده بود، زیرا تعداد حملات به کشتیهای باربر بسیار کمتر از حملات به نفتکشها بوده است. در همین حال بیمهگران لویدز در نرخ بیمه محمولههای غیرنفتی کشتیهای عازم بنادر ایرانی تغییر محسوسی ندادند و فقط نرخ بیمه حمل بار به بندرعباس از ٥٠/٠ درصد به ٤٥/٠ درصد کاهش داده شد. به گفته معاون رئیس کمیته نرخگذاری در لویدز، اتخاذ این تصمیم بهدلیل استقرار موشکهای ضدهوایی ایران در جزایر نزدیک به بندرعباس میباشد.

گزارش- 12

12. القاء بیپناهی و هدف حمله قرار گرفتن کشتیهایی که عازم کویت هستند، موضوعی است که روزنامه واشنگتن پست به آن پرداخته است. در این گزارش آمده است: بهرغم امنیت محدودی که اسکورت نظامی امریکا در خلیجفارس برای تانکرهای نفتی کویت فراهم آورده، ایران همچنان ضربات مهلکی به کشتیهای بیدفاع که عازم کویتاند یا از بنادر آن کشور بارگیری میکنند، وارد میسازد. واشنگتنپست بهنقل از یک مقام دولت کویت نوشته است: ما هنوز بهشدت مورد حمله قرار میگیریم و اکنون تمام این ضربات ازسوی قایقهای توپدار ایران وارد میشود. واشنگتنپست خاطرنشان میکند که حملات ایران علیه تانکرهای نفتی که با کویت تجارت میکنند در سال اخیر میلیونها دلار خسارت به بازرگانی نفتی کویت وارد کرده و نگرانی حاکمان کویت را درپی داشته است. براساس این گزارش، مقامات کویتی از عملیات اسکورت نظامی امریکا راضیاند اما میگویند که حملات ایران از تاریخ ٢٨ آذرماه تا سوم دیماه اخیر تجارت نفت خام کویت را در واقع فلج کرده است. بنابراین گزارش از زمان آغاز عملیات اسکورت نظامی تانکرهای نفتی کویت، ١٦ کشتی تجاری حامل نفت یا دیگر محمولههای کویت هدف حمله قایقهای توپدار ایران قرار گرفتند. واشنگتنپست خاطرنشان میکند که برخورد سوپرتانکر بریجتون با یک مین ایرانی و اصابت یک موشک ضدکشتی (کرم ابریشم) ایران به تانکر سیاویلسیتی شامل آمار مذکور نیست.

گزارش- 13

13. حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و فرمانده عالی جنگ، در خطبه دوم نماز جمعه تهران، مواضع جمهوری اسلامی درباره نحوۀ پایان دادن به جنگ را اعلام کرد و از کشورهای عرب خلیجفارس خواست که نسبت به مواضع ایران بیندیشند و از حمایت صدام دست بردارند. هاشمی رفسنجانی گفت: «نیروهای رزمنده درحال آمادهباش و انگشت روی ماشه تفنگها هستند که دستور بگیرند و کاری که تا به حال مدتی است شما منتظر آن هستید اجرا کنند. نقطه شروع کار در عملیات (سه روز پیش) ظفر٥ است.******** انشاءالله خبرهای خوبی در این زمینه از رسانهها خواهید شنید. ما یکی از حساسترین نقطه ها را شروع کردیم. آنجایی که ٢٠٠ کیلومتر در داخل خاک عراق و نزدیک به مهمترین منابع حیاتی عراق است. جایی که لوله های نفت عراق از نزدیک آنجا عبور میکند و مسیر جاده حیاتی آن کشور است و عراق به اندازه بصره و به اندازه بغداد در آنجا آسیبپذیر است. در عملیات ظفر٥ رزمندگان یک شهر ٢٠ هزار نفری را به راحتی تصرف کردند و جادههای اطراف شهر را تا آنجا که لازم بود گرفتند. پلها و ارتفاعات را تصرف کردند و هزاران نفر از نیروهای جاش و نیروهای ارتش بهاصطلاح خلقی عراق را از پای درآوردند. غنائم زیادی از آنها گرفتند و نشان دادند که عراق در آن نقطه حساس چگونه آسیبپذیر است. الان عراق از دهوک که آخرین استان عراق در شمالغرب این کشور است تا فاو، در یک خط طولانی، اکثر استانهایش در معرض تهاجم نیروهای ما هستند، نیروهایی که مدتهاست بهانتظار فرمان حمله نشستهاند و صبر و متانت خود را ابراز داشتند برای اینکه دنیا نشان بدهد خواهان عدالت است یا نه. ما دو، سه ماه پیش برای اولین بار به شورای امنیت و سازمانملل این امکان را دادیم که متجاوز را معرفی و محکوم کنند تا اینکه این جنگ و خونریزی خاتمه پیدا کند و ازطریق صلح، مجرم کیفر ببیند و مظلوم به حق خودش برسد اما آنها برای ما خطونشان کشیدند. امریکا انبوهی از کشتیهایش را از اطراف دنیا جمع کرد و به اینجا آورد و انگلیس و فرانسه و ایتالیا و هلند و بلژیک و شوروی آمدند. کشورهای نادان مرتجع عرب هم که اینها را دعوت کرده بودند سرنوشت خودشان را به تار مویی بستند که به اینها وصل است و هر لحظه میتواند قطع بشود و در چند ماه گذشته به جای امنیت در خلیجفارس آشوب را زیاد کردهاند. اگر تا قبل از اینکه اینها بیایند هفتهای یک کشتی زده میشد الان هفتهای چهار کشتی زده میشود؛ و اگر پیش از اینکه اینها بیایند، خطری مناطق نفتی جنوب را تهدید نمیکرد امروز خطر جدی شده است. اگر تا آن روز خطر در شمال خلیجفارس بود امروز به جنوب خلیجفارس هم منتقل شده، بهعلاوه این ناامنی اقتصادی که منجر به سقوط ارزش دلار و بورسها شد که زلزله بسیار خطرناکی در ارکان اقتصادی دنیا به وجود آورد، اینها ناامنی سیاسی و اقتصادی است. ناامنی نظامی را در منطقه به وجود میآورند و حالا دارید میبینید که هیچ کاری از پیش نبردند. حالا که روشن شده این لشکرکشیها کاری نمیتواند از پیش ببرد. قبل از اینکه این حادثه اتفاق بیفتد من به کشورهای عرب و اربابان آنها اخطار میکنم که شما هنوز هم وقت دارید ولی این وقت خیلی نیست. اگر فردا صدای موزیک و طبل جنگ را از صداوسیمای جمهوری اسلامی شنیدید آن روز دیگر پشیمانی برای شما سودی ندارد. ما از شما چیزی نمیخواهیم، ما میگوییم بیطرف باشید. نفت و لوله نفت و بندر و راه و فضا ندهید که عراقیها بیایند و خلیجفارس را ناامن بکنند. شما اطلاعات ندهید و تبلیغاتتان را بیطرف بکنید، اگر این کار را بکنید همسایه خوبی در شمال خودتان خواهید داشت و با شما رفیق خواهد بود.» هاشمی همچنین اظهار داشت: «گناه صدام قابل گذشت نیست. آمادگی گذشت از گناه شما هست ولی صدام گناهش به گونهای است که قابل گذشت نیست و باید مجازات شود.»

گزارش- 14

14. درپی اظهارنظر هاشمی رفسنجانی درباره اعلام شرایط ایران برای اقدام شورای امنیت مبنیبر اعلام متجاوز بودن عراق به عنوان اصلیترین شرط ایران برای پایان دادن به جنگ، رادیو مدیترانه متعلق به مراکش به انعکاس سخنان وی پرداخت و گفت: ایران امروز با هشدار شدیداللحن خود به کشورهای عرب خلیجفارس کوششهای صورت گرفته به منظور بهبود روابطش با کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیجفارس را از بین برد. این رادیو بدون اشاره به اظهارات خطیب جمعه تهران درمورد اعلام متجاوز بودن عراق به عنوان راه پایان جنگ، افزود: هاشمی رفسنجانی رئیس پارلمان ایران روز جمعه به کشورهای عرب حوزه خلیجفارس شدیداً هشدار داد که به امریکا اعتماد نکنند و از حمایت عراق دست بکشند. رادیوی مزبور افزود: رئیس مجلس شورای اسلامی ایران، کشورهای عرب حوزه خلیجفارس را دعوت کرد تا از فروش نفت به جای عراق و همچنین دادن اطلاعات جنگی به رژیم بعث عراق خودداری کنند. همچنین روزنامه تایمز مالی با اشاره به اینکه تلاش سوریه در باز کردن باب مذاکره میان ایران و شورای همکاری خلیجفارس برای صلح در جنگ عراق و ایران با شکست مواجه شده است، نوشت: یک مقام عالیرتبه امارات متحده عربی هفته گذشته گفت ایران موافقت اصولیاش را با انجام گفتوگو با شورای همکاری خلیجفارس اعلام کرده است اما آقای رفسنجانی در خطبه نماز جمعه به اعضای شورا هشدار داد قبل از اینکه دیر شود دست از حمایت صدام بردارند و طرف حق را بگیرند.

گزارش- 15

15. فهد شاه عربستان در مصاحبه با روزنامه الاهرام در یک اظهار نظر تند علیه ایران، مقامات ایران را مسئول طولانی شدن مناقشه خلیجفارس دانست و گفت سیاستهای آنها در خدمت «اهداف صهیونیسم بینالمللی برای کاشتن تخم فتنه بین مسلمانان» است. این مصاحبه پس از دیدار فهد با حسنی مبارک رئیسجمهور مصر صورت گرفت. مبارک امروز از عربستان به بغداد رفت و درمورد جنگ ایران و عراق با صدام گفتوگو کرد.

گزارش- 16

16. در شورای امنیت سازمانملل، دستیابی به اجماع نظر به منظور تصویب قطعنامه جدیدی برای تحریم تسلیحاتی ایران، همچنان یکی از موضوعات مهم سیاسی مرتبط با جنگ ایران و عراق به شمار میرود. این مسئله چندی پس از تصویب قطعنامه٥٩٨ در تیرماه ١٣٦٦ طرح شد اما شوروی و سپس چین به آن روی خوش نشان ندادهاند؛ و به همین خاطر مواضع شوروی همواره مورد اعتراض مقامات امریکایی واقع شده است. جرج شولتز وزیر خارجه امریکا در مصاحبهای با خبرنگار نیویورک تایمز از واشنگتن گفت: شورویها در جهت اجرای قطعنامه شورای امنیت به منظور اعمال تحریم تسلیحاتی علیه ایران فوقالعاده کُند عمل میکنند. وی افزود: «ما آنطور که میبایست درمورد پیشنویس قطعنامه که در آن استقرار فوری آتشبس بین ایران و عراق خواسته شده است پیشرفتی حاصل نکردهایم.» این روزنامه همچنین به انعطاف در آخرین مواضع مسکو اشاره کرده و نوشته است: بعد از گذشت سهماه از اعمال فشار امریکا، شوروی شب کریسمس (٢/١٠/١٣٦٥) با پیوستن به چهارده کشور دیگر عضو شورای امنیت آمادگی خود را با اعمال تحریم تسلیحاتی علیه ایران اعلام نمود. این منبع میافزاید شولتز همچنین میگوید: نمایندگان پنج عضو دائم شورای امنیت از ژوئیه گذشته تاکنون سهبار با یکدیگر ملاقات کردهاند، لکن پافشاری شوروی درمورد استقرار یک نیروی دریایی سازمانملل در خلیجفارس از پیشرفت این مذاکرات جلوگیری بهعمل آورده است. شولتز گفت: شما (شوروی) قبل از آنکه از یک چنین نیروی نظامی (حافظ صلح سازمانملل) سخن بگویید بایستی درمورد وظیفهای که این نیروها قرار است انجام دهند بیندیشید. وی اضافه کرد: «مأموریت این نیروها چیست؟ شورویها هیچگونه بیانیه صریحی را درمورد وظیفه این نیروها منتشر نکردهاند.» رادیو اسرائیل نیز بهنقل از نماینده شوروی در سازمانملل، الکساندر دویونو، گفت: بهزودی زمان آن فراخواهد رسید که شورای امنیت سازمانملل قطعنامه جدیدی به تصویب رسانده و فروش تسلیحات نظامی به حکومت اسلامی ایران را ممنوع کند. این رادیو افزود؛ نماینده شوروی در عین حال گفت: «هنوز زمان اجرای چنین تصمیمی فرا نرسیده است و باید منتظر شد نتیجه دور دیگر تلاشهای سیاسی آقای خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمانملل برای متقاعد ساختن ایران و عراق به قبول قطعنامه٥٩٨ شورای امنیت اعلام شود.» رادیو اسرائیل میافزاید: «اکنون نیز شوروی اعلام آمادگی کرده است که پیشنویس قطعنامه مجازات حکومت اسلامی تهیه شود.»

گزارش- 17

17. محمدحسین عادلی سفیر ایران در ژاپن باتوجهبه کاهش خرید نفت ژاپن از ایران گفت: اگر کاهش اخیر خرید نفت ژاپن به خاطر هدفهای سیاسی بهمنظور فشار آوردن بر ایران انجام شده باشد تهران این تصمیم بینتیجه را خلاف سیاست سنتی ژاپن در حفظ روابط دوستانه با ایران و نوعی حمایت آشکار توکیو از عراق در جنگ خلیجفارس خواهد دانست. با این حال عادلی گفت که ایران هنوز در این مورد قضاوت قطعی نمیکند و منتظر خواهد ماند تا ببیند خرید نفت ژاپن از ایران چگونه تغییر خواهد کرد. درباره نتایج مذاکرات هیئت ایرانی در ژاپن برای میزان خرید نفت توسط توکیو از ایران، منابع خبری گفتند: طرفین به طور اسمی درمورد قرارداد صدور روزانه ١٨٠ هزار بشکه نفت خام از ایران به ژاپن برای ماه فوریه توافق کردند. این مطلب را یک مقام رسمی در هیئت ایرانی روز جمعه اعلام کرد. به گفته وی قراردادهای فروش مستقیم نفت ایران به ژاپن در ماه ژانویه به سطح ١١٠ هزار بشکه در روز پایین آمده بود و آنها انتظار دارند توافق جدید زمینه را برای افزایش بیشتر صادرات نفت ایران به ژاپن - که در نیمه اول سال ١٩٨٧ به متوسط ٣٠٠ هزار بشکه در روز بالغ میشد - فراهم کند.

گزارش- 18

18. قیمت نفت متأثر از کسادی بازار خرید، با مشکل مواجه و باعث شده تا کشورهای تولیدکننده به کاهش تولید روی آورند. خبرگزاری رویتر در این باره نوشته است: تولیدکنندگان نفت خلیج (فارس) یکی یکی در مقابل فشار بازار اشباع شده سر فرود میآورند و قیمت رسمی اوپک را میشکنند. منابع نزدیک به تولیدکنندگان گفتند: شش عضو خلیجی اوپک این ماه تولید خود را حداقل ٥/١ میلیون بشکه کاهش دادند و به روزی ٥/١٠ میلیون بشکه رساندند تا به حفظ قیمتها کمک کنند. ولی این کاهش تولید که ابوظبی، کویت و عراق داوطلبانه انجام داده و حجاز (عربستان) و ایران بهواسطه کسادی فروش مجبور به آن شدهاند؛ کارساز نبوده است. کشورهای رکودزده خلیج (فارس) برای حفظ سهم بازار شروع به برآورده ساختن درخواستهای فروش به قیمتهای بازار آزاد کردند یعنی حدود ٢ دلار زیر قیمت پایه (بشکهای ١٨ دلار) اوپک. معاملهگران گفتند: «ایران، قطر و عراق مدتی است که به قیمتهای بازار آزاد میفروشند و کویت نیز نفت خام خود را با تخفیف عرضه میکند.» آنها گفتند: «حجاز بزرگترین صادرکننده نفت جهان نیز اکنون احتمالاً تخفیفهایی حداقل به برخی از مشتریان بزرگ خود میدهد.» لقمان رئیس اوپک و وزیر نفت نیجریه روز دوشنبه گفت: « اوپک اکنون بین ١٦ تا ٥/١٦ میلیون بشکه در روز (به جز آمار سهمیه عراق) تولید میکند درحالیکه این سطح در ماه دسامبر تخمیناً ٣/١٨ میلیون بشکه بود. ایران و عراق نیز تولید را کاهش دادهاند.» وی گفت: «عراق گرچه از سهمیهبندی اوپک در اجلاس اخیر اوپک در وین مستثنی شده ولی تولید خود را از حدود ٦/٢ میلیون به حدود روزی ٣/٢ میلیون بشکه کاهش داده است.» منابع مزبور گفتند: «ایران که به دنبال تحریم نفتی امریکا علیه این کشور با مقاومت خریداران روبهروست، مجبور به کاهش تولید گشته و اکنون با داشتن سهمیه ٣٦٩/٢ میلیون بشکهای خود زیر دو میلیون بشکه در روز تولید میکند. تولید روزانه حجاز از ٢/٤ میلیون بشکه در دسامبر به روزی ٦/٣ میلیون بشکه کاهش یافته که گفته میشود این کاهش حجم نتیجه کسادی بازار و کمبود مشتری است. از آغاز این هفته و به دنبال انتشار خبر مبنیبر تخفیف قیمت کشورهای خلیج (فارس)، قیمتهای بازار آزاد برای تحویل در ماه فوریه حداقل بشکهای یک دلار کاهش یافت و به بشکهای ٢٠/١٦ دلار برای نفتخام پایه اروپا رسید.» ضمیمه ١ گزارش ١: وضعیت جغرافیایی منطقه عملیاتی بیتالمقدس٢ منطقه عملیاتی در شمال شرقی سلیمانیه عراق واقع شده است. شهر ماؤوت که در جریان عملیات کربلای١٠ تصرف شد در مرکز و شهر سورداش در شرق آن قرار دارد و شهر چوارتا در جنوب آن است که به همراه شهر سورقلات، زموک و کاریزه از مراکز جمعیتی این قسمت هستند. منطقه به نوعی محصور مابین چهار رودخانه در شرق و غرب و شمال و جنوب میباشد و دو رودخانه در شرق (قلعهچولان) و در شمال (رودخانه گلاس) به دلیل نزدیکی به منطقه عملیات مهمتر هستند. در سمت خودی، شهر بانه در شمالشرقی منطقه قرار دارد و بخشهای بوالحسن و برده بوک نسبت به روستاهای دیگر منطقه از موقعیت مشهورتری برخوردار هستند. مشخصه بارز منطقه وجود ارتفاعات بلند آن است که به دلیل بلندی ارتفاعات، پرتگاههای عمیقی ایجاد شده است و بجز قسمت محدودی مانند دشت کاریزه، بقیه منطقه را این ارتفاعات در برگرفته است. در منطقه عملیات، حدفاصل رودخانه آوسیویل در جنوب تا شمال شرقی رودخانه گلاس، ارتفاعات مهم از شمال به جنوب منطقه عبارتند از: گامو، سرگلو، اسپیدره، گلان، ژاژیله، شوشو، شاخ قشن، شاخ آمدین، سورقلات و وراز. در شمال رودخانه گلاس ارتفاعاتی هستند که در عملیات نقشی ندارند. در غرب رودخانه قلعهچولان، ارتفاعات قمیش، کانیگوجار، دولبشک، الاغلو، کاریزه، شاخویسی و در شرق منطقه مابین ارتفاع سورکوه و شاخ آمدین، ارتفاعات هزارکانیان، رُت، نمنم، کلهگاوی، هزار قله و یال ارتباطی میباشند. در شرق رودخانه قلعهچولان و جنوب شهر ماؤوت دو ارتفاع قشن و آمدین هستند که تصرف آنها در طراحی عملیات برای نزدیکشدن به سورقلات اهمیت داشت. ارتفاع مشهور منطقه که در واقع حافظ و رده دفاعی اصلی شهر سلیمانیه محسوب میشود، اَزمَر است که در جنوب رودخانه آوسیویل قرار دارد. در میان ارتفاعات مذکور چند ارتفاع از اهمیت و موقعیت خاصی برخوردارند: ١- کوه گامو: مرتفعترین قله موجود با ارتفاع ٢٣٨٥ متر و طول توپی ٥/٥ کیلومتر بر تمامی منطقه اشراف و دید و تیر دارد، همچنین جادههای شرق و غرب منطقه نیز در دید آن هستند. دشمن با حضور روی این ارتفاع، تا عقبههای دور خودی دارای دید میباشد و کلیه ترددها و تحرکات خودی را نظاره مینماید. بلندی این ارتفاع موجب وزش باد با سرعت بیش از ٦٠ کیلومتر در ساعت بر قله اصلی آن گشته و به همین علت نیرو هیچگاه شب بر روی آن نمیماند و نیز به دلیل سختگذربودن، نقل و انتقال نیرو، امکانات و پشتیبانی با قاطر و بالگرد انجام میگیرد. ٢- ارتفاعات گلان و ژاژیله: با ارتفاع١٦٠٠ و ١٢٤٠ متر در شرق و غرب شهر ماؤوت واقع شده که دفاع آن شهر محسوب میشوند. اهمیت این دو ارتفاع به دلیل حفظ جاده ماؤوت ـ سلیمانیه است که در صورت کنترل خودی بر آن، عقبه دشمن بهکلی تهدید خواهد شد. از این نظر دو ارتفاع وراز و سورقلات و کاریزه که بر دشت کاریزه مسلط هستند دارای اهمیت میباشند، زیرا نیروی مهاجم با دستیابی به آنها و قرار گرفتن پشت رودخانه آوسیویل و جناح دیگر آن که رودخانه قلعه چولان میباشد، عملاً نیروی پاتک کننده را با مشکلات اساسی مواجه مینماید.******** ٣- ارتفاع گردهرش با ١١٣٢ متر ارتفاع که در غرب رودخانه قلعه چولان و جنوب رودخانه زابالصغیر وجود دارد. این قله به همراه ارتفاع قمیش به دلیل اشراف به جاده سفره که مسیر اصلی کردهای طالبانی به داخل ایران و متقابلاً مسیر اصلی نیروهای قرارگاه رمضان به داخل خاک عراق میباشد، دارای اهمیت بسیاری است و دشمن با درک این اهمیت، آن را مسدود کرده است که در این رابطه ارتفاع گردهرش و قمیش نقش اساسی دارد. این دو ارتفاع از بُعد دیگر (توسعه دامنه عملیات)، سرپل نیز محسوب میشوند. این ارتفاع در جریان عملیات نصر٨ به تصرف نیروهای خودی درآمد و عملاً جای پای مناسبی در غرب رودخانه قلعه چولان دراختیار قرارگاه نجف قرار داد و بر همین مبنا قرار شد با استفاده از آن عملیات در غرب این رودخانه تداوم یابد. ٤- ارتفاعات غرب رودخانه قلعه چولان؛ چهار ارتفاع گوجار، قمیش، دولبشک و الاغلو مهمترین ارتفاعات غرب رودخانه قلعه چولان هستند که تصرف آنها از اصلیترین اهداف عملیات محسوب میگردید. در صورت تحقق آن، یگانهای خودی امکان حضور در دشتهای جنوبی آن و حضور در ارتفاع اَزمَر (مسلط بر شهر سلیمانیه) را پیدا میکردند. جاده در سمت عراق دو جاده عمده در شرق و غرب منطقه وجود دارد: ١ـ جاده چوارتا ـ بسن، که این مسیر آسفالت است. ٢ـ جاده سلیمانیه ـ ماؤوت که از کنار رودخانه قلعهچولان و زیر ارتفاعات شاخآمدین و شاخقشن میگذرد. همچنین یک جاده خاکی که از جاده اول منشعب میشود و خط دفاعی در ارتفاعات رُت، هزارکانیان، گامو و نیز ارتفاع وراز را پشتیبانی میکند. جادههای فرعی دیگری نیز وجود دارد که بر روی قلل دیگر کشیده شده است و عمدتاً مورد استفاده نیروهای نظامی قرار میگیرد. بهرغم توجه دشمن به محورهای جبهه خود در مقابل نیروهای ایران، این منطقه نسبت به محورهای دیگر دشمن از جادههای کمتری برخوردار است و دشمن تلاش زیادی را انجام نداده است. در سمت خودی، جاده بانه ـ بوالحسن ـ سردشت و جاده سردشت ـ کوهسیر است. جاده بانه ـ بوالحسن بجز١٠ کیلومتر اول آن مابقی شنریزی شده و جاده دوم نیز خاکی است که پس از رسیدن به پاسگاه دولکان به دو شاخه تقسیم میشود: یک شاخه آن به سمت بوالحسن و شاخه دیگر آن در جهت جنوبشرقی به سمت ارتفاعات نوری و طالش میرود. رودخانه چهار رودخانه شیلر،******** آوسیویل، گلاس و قلعهچولان در شرق، جنوب، شمال و غرب، چهار جناح عملیات را میپوشانند. دو رود گلاس و قلعهچولان ما بین ارتفاعات طالش و گردهرش در هم ادغام میشوند و رودخانه زابالصغیر را تشکیل میدهند. در فصل زمستان آب رودخانه زابالصغیر از عمق زیاد و شدت بالایی برخوردار است، ولی در تابستان با قاطر میتوان از آن عبور کرد. شهر و روستا شهرهای ماؤوت، چوارتا و سورقلات و روستاهای گناو، بولان، سرگلو، میراوه، بسن، قلعهچولان، سَفَره، الاغلو، قمیش، دولبشک و... در منطقه دشمن و شهرهای بانه و سردشت و روستاهای بوالحسن، برده بوک، زرینه و... در منطقه خودی میباشد. دو شهر ماؤوت و چوارتا در منطقه کردستان عراق از نام و آوازه بیشتری نسبت به دیگر شهرها برخوردار هستند و به نوعی وجهه سیاسی دارند که از این نظر شهر بسن نیز دارای چنین وضعی است و به دلیل نزدیکی آن به مرز ایران غالباً گروهکهای مسلح ایرانی و منافقین در این محدوده مستقر هستند. زمین همانگونه که اشاره شد منطقه کوهستانی است و قلل مرتفعی آن را پوشانده و به همین دلیل از شیارها و به طور خاص از رودخانههای عمیقی برخوردار است. جنس زمین غالباً از خاک و بعضاً سنگهای صخرهای میباشد. منطقه عمدتاً پوشیده از درختان بلوط است که حالت جنگل طبیعی پیدا کرده، البته چنین شکلی در همه جا نیست. در منطقه عملیاتی، از سمت چپ ارتفاعات هزارکانیان، رت به سمت سورکوه (جناحشرقی) از جنگل انبوهتری برخوردار است. جوّ در زمستان دارای سرمای شدیدی است که گاهی دمای هوا تا٣٠ درجه زیر صفر کاهش مییابد. وزش باد و مه غلیظ نیز در این فصل وجود دارد که حضور نیروی مدافع را بر ارتفاعات بسیار مشکل میکند. چنین وضعیتی موجب میشود تا پس از سپری شدن فصل زمستان تا اواخر بهار بعضی از قلل از برف پوشیده بماند و همین، دلیل مشکل شدن تردد در بعضی نقاط میشود که در صورت نیاز مبرم به تردد، حتماً بایستی جادهها برفروبی شود.******** در تابستان هوا معتدل است و متوسط دما ١٥ سانتیگراد میشود. در این فصل شب و روز منطقه دارای دو نوع هوای متضاد میگردد: هوای روز گرم و شب خنک و بعضاً سرد خواهد بود. ضمیمه٢ گزارش١: مانور نهایی عملیات بیتالمقدس٢ o در محور قرارگاه قدس: لشکر٣٢ انصارالحسین با ٢ گردان تصرف ٣ یال جنوبی قشن در شرق رودخانه قلعهچولان را برعهده داشت که یک گردان کماندویی لشکر٣٩ از سپاه یکم پیادۀ عراق در آنجا مستقر بود. لشکر١٠ سیدالشهدا نیز با ٣ گردان باید نیمه جنوبی ارتفاع قمیش در غرب رودخانه قلعهچولان را تصرف میکرد که در این محدوده یک گردان از تیپ٤١٢ و یک گردان دیگر از ارتش عراق حضور داشتند. لشکر٣١ عاشورا نیز با ٢ گردان مأموریت تصرف نیمۀشمالی ارتفاع قمیش را برعهده گرفته بود که در آنجا یک گردان از تیپ١٠٣ عراق مستقر بود. o در محور قرارگاه نجف: تیپ١٨ الغدیر با ٢ گردان منها تصرف یال قمیش به درۀ هرمدان و دشت باساوه و قسمتی از یال هرمدان را عهدهدار بود. دشمن در این منطقه یک گردان از تیپ٨٠٣ پیاده را مستقر کرده بود. لشکر٥ نصر با ٣ گردان تصرف بخش غربی هرمدان و ارتفاعات شرقی یال گلاله را برعهده داشت. یک گردان از تیپ٨٣ پیادۀ دشمن در این منطقه مستقر بود. تیپ٣٥ امام حسن نیز با ٢ گردان مسئولیت تصرف یال گرده بندوله و ابتدای یال ویولان را داشت که یک گردان از تیپ٨٣ پیادۀ ارتش عراق مسئولیت این منطقه را عهدهدار بود. لشکر٦ پاسداران با ٣ گردان مسئولیت تصرف یال ویولان تا نزدیکی قلۀ این یال را داشت که دشمن در این منطقه یک گردان از تیپ٨١ پیاده را مستقر کرده بود. بدین ترتیب در مرحله اول عملیات جمعاً ١٧ گردان از نیروهای ٧ یگان وارد عملیات میشدند.

________________________________________

• نام این عملیات، بیت المقدس١ انتخاب شد، اما در تهران ستاد تبلیغات جنگ با این استدلال که عملیات آزادسازی خرمشهر به نام بیت المقدس بود نام این عملیات را بیتالمقدس٢ اعلام کرد. (سند شماره ٦٧٣/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه خاتمالانبیا در عملیات بیت المقدس٢، حسین اردستانی، ص٢٠)
  • با توجه به آنکه برخی یگانهای اصلی سپاه در منطقه فاو حضور دارند و تحت نظارت رحیم صفوی جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه درحال طراحی و آمادهسازی اجرای عملیات در این منطقه هستند، با حضور محسن رضایی در منطقه ماؤوت، شمخانی به جنوب رفت تا مسائل آن جبهه را پیگیری کند.
    • توضیح درباره جغرافیای منطقه در ضمیمه اول همین گزارش درج شده است.
      • درباره طرح مانور نهایی عملیات بیتالمقدس٢ به ضمیمه دوم همین گزارش مراجعه شود.
        • براساس طرح مانور ١٢ یگان سپاه در سازمان رزم و تحتامر دو قرارگاه پیشبینی شدهاند:

قرارگاه نجف: لشکر٦ ویژه پاسداران، لشکر٥ نصر، تیپ٣٥ امام حسن، لشکر٢١ امام رضا، تیپ١٨ الغدیر، تیپ١٢ قائم، لشکر٥٧ ابوالفضل (سند ٢٩٧٨١ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: کتاب گزیده اسناد عملیات بیتالمقدس٢، جلد اول، صص ٣١ - ٢٧) قرارگاه قدس: لشکر١٠ سیدالشهدا، لشکر٣١ عاشورا، لشکر٣٢ انصارالحسین، لشکر٢٧ حضرت رسول، تیپ٢٠ رمضان (احتیاط) (سند ٢٩٧٨٣ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: کتاب گزیده اسناد عملیات بیتالمقدس٢، جلد اول، صص ٢٣ - ٢١)

• • • • • • گردانهای شرکتکننده در مرحله اول عملیات از روز ٢٣/١٠/١٣٦٦ به تدریج وارد منطقه عملیاتی شده و در نزدیکترین نقطه به خط رهایی مستقر شدند. از جمله در محور عملیاتی قرارگاه نجف ٤ یگان موج اول شامل لشکر٦، لشکر٥، تیپ١٨ و تیپ٣٥ که در قلهها و یال شمالی گردهرش خط دارند، نیروهای خود را در پشت خط اول این ارتفاع مستقر کردند. یگانهای قرارگاه قدس نیز شامل لشکر١٠، ٣٢ و ٣١ هم ٤٨ ساعت قبل از عملیات گردانهای خود را به منطقه عملیات آوردند. (سند شماره ١٥٨٥/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات بیتالمقدس٢، یدالله ایزدی، از ٢٣/١٠/١٣٦٦ تا ٢٦/١٠/١٣٦٦، صص ٥-٣، و - سند شماره ١٥٩٧/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی لشکر١٠ سیدالشهدا در عملیات بیتالمقدس٢، محمدرضا مشایخی، از ٢٦/٩/١٣٦٦ تا ٢٥/١٠/١٣٦٦ ، ص ١٢١ و - سند شماره ١٥٧٢/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه قدس در عملیات بیتالمقدس٢، علی مژدهی، از ٢٤/١٠/١٣٦٦ تا ١/١١/١٣٦٦، صص ٢-١.)
            • لشکر١٠ سیدالشهدا که تصمیم داشت ٤ گردان به غرب رودخانه انتقال دهد، تا ساعت ٩ صبح روز ٢٤/١٠/١٣٦٦ از هر گردان یک گروهان را عبور داده و در غار آنسوی رودخانه مستقر کرده بود. لشکر٣١ عاشورا که صبح روز ٢٤/١٠/١٣٦٦ یک گردان از پل جادۀ محور ماؤوت که مربوط به لشکر سیدالشهدا است به غرب رودخانه انتقال داده بود، تا ساعت ١ بامداد گردان دوم را از پل محور راست خود در غرب ارتفاع ژاژیله عبور داده و گردان سوم را نیز راهی کرده بود. عبور این نیروها از رودخانه قلعهچولان از روی طناب راپل انجام شد. (سند شماره ١٥٧٢/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه قدس در عملیات بیتالمقدس٢، علی مژدهی، از ٢٤/١٠/١٣٦٦ تا ١/١١/١٣٦٦، صص ٥-٣؛ و - سند شماره ٤٤٥٥٦٨ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از معاونت اطلاعات نیروی زمینی سپاه به فرماندهی نیروی زمینی سپاه، ٣/١١/١٣٦٦)
              • متن رمز عملیات به شرح زیر است: بسم الله الرحمن الرحیم. لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم. با توکل و استعانت از درگاه ذات باریتعالی و توسل به بزرگ بانوی اسلام صدیقه کبری حضرت فاطمه زهرا سلامالله علیها عملیات بیتالمقدس یک را با رمز "یا زهرا یا زهرا" آغاز میکنیم. به امید پیروزی رزمندگان اسلام و به امید زیارت قبر اباعبدالله الحسین علیهالسلام. والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته. (سند شماره ١٥٨٥/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات بیتالمقدس٢، یدالله ایزدی، از ٢٣/١٠/١٣٦٦ تا ٢٦/١٠/١٣٦٦، ص٤٢.)
              • این محدوده در مأموریت تیپ امام حسن نبود لذا فرماندهی این یگان با مطرح کردن محدودیت نیرو از پذیرش آن امتناع میکرد. (سند شماره ٤٦٠/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه نجف در عملیات بیتالمقدس٢، یدالله ایزدی، صص ٨٩ - ٨٥.)
              • لشکر٥ نصر هم که به علت مقاومت دشمن در گردهشیلان که بر تپه کلهقندی تسلط داشت با مشکل مواجه بود پاسخهای کلی بدون نتیجه به قرارگاه میداد.
              • اهمیت ارتفاع گردهرش و جاده آن که هدف عملیات نصر٨ بود از جنبۀ نظامی بدان دلیل است که سرپل ورودی به دشت هرمدان و ارتفاعات گوجار، قمیش، الاغلو و دولبشک است و ادامۀ حملات زمستانی به سمت سد دوکان و کرکوک ابتدا تسلط بر گردهرش و در مرحله بعد دراختیار داشتن این ارتفاعات است. (سند شماره ٢٩٦٥٩ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از معاونت اطلاعات به فرمانده محترم نیروی زمینی سپاه، ١/٩/١٣٦٦، ص٢)
              • پس از تصرف ارتفاع گردهرش در عملیات نصر٨ در تاریخ ٢٩/٨/١٣٦٦، واحد تخریب لشکر٢١ امام رضا به جهت جلوگیری از پاتکهای عراق مسیر این جاده و شیارهای اطراف آن را مینگذاری کرد و علاوهبر آن دشمن که پس از چند روز از پاتکهایش به گردهرش نتیجهای به دست نیاورده و به از دست دادن این ارتفاع رضایت داده بود قسمت دیگری از مسیر جاده را با مینهای ضدنفر و ضدخودرو آلوده نمود. (سند شماره ٤٦٠/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه نجف در عملیات بیتالمقدس٢، علی مژدهی، صص ٩٠ و ٩١.)
              • حدود ٢٥٠ نفر از نظامیان عراقی با زحمت فراوان و مشقت توانستد خود را به آنسوی ارتفاع گوجار که در اختیار معارضین کرد عراقی بود برسانند که توسط افراد اتحادیه میهنی کردستان اسیر شدند. (سند شماره ٤٦٠/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه نجف در عملیات بیتالمقدس٢، علی مژدهی، صص ٩٤ - ٩١)
              • مشاهدات یدالله ایزدی راوی قرارگاه نجف در صحنه نبرد.
              • حمل بار به وسیله بالگرد با استفاده از تورهای مخصوص.
              • مجموع نفرات و فرماندهان حدود ٣٠ نفر بودند. (نوار شماره ٢٧٣٦٢، هدایت عملیات، به نقل از قالیباف، ٢٥/١٠/١٣٦٦)
              • طبق دستور عملیاتی نیروی زمینی، لشکر٣١ عاشورا که در شب اول عملیات تحت امر قرارگاه قدس مأموریت تصرف قسمتی از ارتفاع قمیش را برعهده داشت از شب دوم عملیات تحت امر قرارگاه نجف قرار میگرفت. بدین جهت از روز اول عملیات پس از تصرف قله اصلی قمیش در هماهنگیهای انجام شده جهت ورود به تنگۀ قمیش و الحاق با لشکر٥ نصر تحت امر قرارگاه نجف عمل کرد. (سند شماره ١٥٨٥/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات بیتالمقدس٢، یدالله ایزدی، از ٢٣/١٠/١٣٦٦ تا ٢٦/١٠/١٣٦٦، ص١١٢.)
              • . منظور از صخرهای کوچک، قسمتی از ابتدای ارتفاع قمیش است.
              • تیپهای پیاده ٤١٢، ٨٣، ٧٣ و گردان کماندویی لشکر٣٩، گردان تیپ٨١، گردان توپخانه١٥٥ میلیمتری و گردان تانک٧ لشکر٤٤ پیاده تحت امر سپاه یکم عراق مسئولیت این منطقه را برعهده داشتند. [اختلاف آمار متن با پاورقی مربوط به اصل سند است] (سند شماره ٦٧٣/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه خاتمالانبیا در عملیات بیتالمقدس٢، حسین اردستانی، ص٢٨)
              • اشاره به بسیجیها و روحیه جنگ چندروزه و سپس مرخصی رفتن آنها
              • در شب دوم، عملیات در محور آمدین برای تأمین جناح و نیز رفع دید و تیر دشمن از روی جادۀ ماؤوت - سورقلات به درون تنگه دولبشک است.
              • به علت مشکل برقراری ارتباط بیسیم از منطقۀ جلو با قرارگاه خاتم و نیروی زمینی (در موقعیت شهید داوودآبادی - سرگلو)، شوشتری در محل قرارگاه تاکتیکی نجف در گردهرش مانده بود تا ضمن هدایت کلی عملیات ارتباط قرارگاه نجف با محسن رضایی و قرارگاه قدس را نیز برقرار کند.
              • عملیات ظفر٥ در تاریخ ٢٢ دیماه سال جاری با همکاری پیشمرگان حزب دموکرات کردستان عراق، گردان مستقل شهادت و واحدهایی از تیپ٥٨ مالک اشتر در توابع استان دهوک در عمق ٢٠٠ کیلومتری خاک عراق انجام شد که به تصرف کامل شهر دیرلوک و قطع جاده مهم عمادیه به مناطق آزاد شده منجر گردید. در این عملیات تعداد زیادی از نیروهای دشمن کشته و زخمی و ٢٦٠ نفر اسیر شدند. (روزشمار ٥٢، ص٥٩٩)
              • بررسی ارتفاعات منطقه با این دید صورت گرفته که نیروی خودی مهاجم و نیروی دشمن مدافع فرض شده است و در این باره طرح مانور نیز در اهمیت بخشیدن به آنها دخالت دارد.
              • این رود پشت سورکوه است که درواقع با منطقه عملیات مقداری فاصله دارد.
              • بهعنوان مثال گردنه سیر در سمت خودی تا اواخر فروردینماه از شدت برف بسته شده بود که با تلاش فراوان بنا به ضرورت تردد، باز شد.

معضل جاده و نبودن عقبه مناسب برای آوردن عمده قوای یگانهای خودی باعث شد تا توان نیروهای پیاده به میزان زیادی صرف جنگ با طبیعت و سرمای طاقتفرسا شود.

فرمانده عالی جنگ در نمازجمعه تهران موضع جمهوری اسلامی ایران درباره چگونگی پایان دادن به جنگ را تشریح کرد و از کشورهای عرب خلیجفارس خواست از صدام حمایت نکنند.

منابع و مآخذ روزشمار 1366/10/25