1366.10.27

روزشمار جنگ سال 1366 1366.10.27
نام‌های دیگر	بیست و هفت دی
تاریخ شمسی	1366.10.27
تاریخ میلادی	17 ژانویه 1988
تاریخ قمری	26 جمادی‌الاول 1408

1359.10.27

1360.10.27

1361.10.27

1362.10.27

1363.10.27

1364.10.27

1365.10.27

گزارش- 1

1. از اولین دقایق بعد از ساعت ٢٤ امشب یعنی شب سوم عملیات بیتالمقدس٢، لشکر٥ نصر و لشکر٣١ عاشورا از قرارگاه نجف و لشکر١٠ سیدالشهدا از قرارگاه قدس بهترتیب در دو یال انتهایی ارتفاع گوجار، ارتفاع الاغلو و ارتفاع دولبشک وارد عمل شدند. بهمنظور تضمین بیشتر موفقیت عملیات، محسن رضایی در تماس با شوشتری فرمانده قرارگاه نجف سه موضوع را مورد تأکید قرار داد: ١- نیروهای مهندسی پشت سر لشکرهای ٣١ و ٥ حرکت کنند و در موقع مناسب بین ارتفاعات الاغلو و دولبشک خاکریز احداث کنند. ٢- بعد از استقرار روی ارتفاع الاغلو، لشکر عاشورا باید پاکسازی تنگه دولبشک را نیز انجام دهد تا هدف تصرف شده حاشیه امنیت داشته باشد. ٣- لشکر٣١ عاشورا با لشکر١٠ سیدالشهدا از قرارگاه قدس الحاق نمایند. هنوز ساعتی از شروع عملیات نگذشته که بارش برف آغاز شده و از ساعت ٢ نیمهشب شدت یافته است. شب گذشته با بارش کمتر، همین وضع وجود داشت با این تفاوت که سرمای امشب نسبت به دیشب بیشتر شده است. معضل جوّ همچنان مشکل جدی عملیات است و بعضاً موجب نامساعد شدن جاده و تأخیر در رسیدن نیروها به منطقه عملیاتی گردیده است. با وجود سرعت عمل لشکر٣١ عاشورا در تصرف قله اصلی ارتفاع الاغلو و پیشروی بهسمت یالهای جنوبی این ارتفاع، مقاومت دشمن در مقابل پیشروی لشکر١٠ سیدالشهدا بیشتر شد و بهتدریج معلوم گردید که ادامه تلاش در این قسمت میسر نیست. مقاومت دشمن تا ساعت ٢:٢٠ بامداد با افزایش نیرو همچنان ادامه یافت و حتی تمرکز اجرای آتش روی جاده عقبه دشمن و ارتفاع دولبشک نیز مانع از تدارک و پشتیبانی دشمن نشد. توان نیروهای لشکر١٠ نیز با گذشت زمان تحلیل رفته و موفق به عبور از تپه قبلِ ارتفاع دولبشک نشدند. این درحالی است که مجروحین این گردان نیز به سختی به عقب انتقال داده میشوند. نیروهای خودی که به علت نداشتن جاده، تدارک و تقویت کافی نمیشوند، به صورت مداوم با نیروهای جدید دشمن (٢تیپ کماندویی سپاه یکم و دوم ارتش عراق) درگیر هستند. هرچند نیروهای لشکر سیدالشهدا موفق به پیشروی چندانی نشدهاند اما انهدام قابلتوجهی از دشمن انجام دادهاند. تلفات وارده بر واحدهای عراقی بهگونهای است که از رده تیپ و لشکر عراق گزارشهایی درباره وضع ناهنجار موجود به ردههای بالا ارسال میشود. با دریافت گزارشهای شنود،* محسن رضایی در تماس با قرارگاه قدس خواستار این شد که لشکر١٠ به پیشروی خود ادامه دهد؛ وی گفت: «بچه ها انهدام خوبی از دشمن کردهاند. الآن (دشمن) یک گردان دیگر را جلو برده، حیف است، بچه ها خیلی زحمت کشیدهاند.» ولی حسین همدانی از فرماندهان قرارگاه قدس در جواب وی گفت: «لشکر١٠ دیگه نمیتواند. بنیه ندارد. به لشکر٢٧ گفتهایم آماده شود تا صبح.» در این حال فرماندهی قرارگاه قدس که با مشکلات لشکر١٠ در تدارک و پشتیبانی به خوبی واقف بود و ازطرفی حضور گسترده و قوی دشمن را در مقابل این یگانها دید برای بررسی بیشتر وضعیت به قرارگاه تاکتیکی این لشکر رفت. او هم در گفتوگو با فرمانده این یگان به نتیجه رسید که ادامۀ پیشروی امکانپذیر نیست و نیروها باتوجهبه مشکلات پشتیبانی قادر به پیشروی نخواهند بود؛ لذا پس از مشورت با فرمانده کل سپاه از علی فضلی فرمانده لشکر١٠ خواست با تشکیل خط پدافندی موقعیت یگان را در وضعیت فعلی تحکیم نماید. درضمن از این لشکر خواسته میشود در سمت راست، نیروهای خود را به جاده ابتدای تنگه دولبشک برساند و پس از الحاق با لشکر عاشورا و احداث خاکریز، مشترکاً خط دفاعی محکمی در این منطقه تشکیل دهند. بدین ترتیب از ساعت ٣:٣٠ بامداد مأموریت لشکر١٠ پایانیافت. اما با تداوم فشار دشمن و شرایط سخت موجود نیروهای لشکر به ناچار تا ساعت ٥ صبح از آخرین تپه جنوبی قمیش عقبتر آمدند و روی یال صخرهای ارتفاع قشن مستقر شدند. از وقتی مشخص شد که لشکر١٠ دیگر قادر به پیشروی نیست، فرمانده سپاه در تماسهای پیاپی با قرارگاه نجف نسبت به احداث خاکریز از ابتدای قمیش به ابتدای الاغلو حدفاصل دهانه تنگه دولبشک، تذکر میدهد و بر انتقال چند تانک که بتواند مسیر روستای وسط تنگه را ببندد تأکید نمود. وی همچنین خواست که دستگاههای مهندسی با سرعت هرچه بیشتر به پای کار برده شود. این در شرایطی است که بارش برفی که از نزدیک نیمه شب آغاز شده، شدت بیشتری یافته است و به همراه سرمای طاقتفرسا وضعیت خاص و بسیار مشکلی به وجود آمده بهگونهای که صحنه درگیری و عملیات و پشتیبانی قبضه های توپخانه تحت الشعاع غلبه بر سرما گردیده و رزمندگان بیسرپناه درصدد حفظ جان خود از این سرمای شدید هستند. از سوی دیگر رانندههای لودر و بلدوزر که با تحمل چنین شرایطی درصدد احداث خاکریز هستند با دید بسیار کم که ناشی از برف و مه و تاریکی است به زحمت قادر به کار میباشند. اما به هر طریق از کار باز نمانده و خاکها را از زیر انبوه برف و گل بر روی هم میریزند تا پس از سپریشدن شب، جان پناه محدودی برای نیروها فراهم گردد. همچنین فرمانده کل سپاه از قرارگاه نجف میخواهد با بهکارگیری دستگاههای مهندسی و جهاد سازندگی دهانه تنگه دولبشک را خاکریز احداث کند و انتهای جنوبی یالهای قمیش را به ابتدای ارتفاع الاغلو متصل نموده، با استقرار تانک در پشت این خط، عقبه نیروهای لشکر عاشورا را که روی الاغلو بودند، تأمین کند. مأموریت جهاد سازندگی باتوجهبه ضرورت احداث خاکریز در ابتدای تنگه دولبشک ابتدای خط پدافندی لشکر نصر و عاشورا، هرچند مهندسی لشکر عاشورا مأموریت وصل کردن جاده الاغلو به عقبه یگانهای نجف در تنگه قمیش را بر عهده داشت اما برای تضمین انجام چنین کاری، فرمانده قرارگاه نجف به جهاد دامغان به استعداد ٢ دستگاه لودر و یک بلدوزر مأموریت هماهنگی با لشکر نصر و احداث خاکریزهایی در محلهای مناسب در طول تنگه الاغلو را واگذار کرد و به جهاد اصفهان نیز مأموریت احداث خاکریز در ابتدای تنگه دولبشک که اهمیت زیادی نیز داشت واگذار شد.

بارش برف و گل و لای زیاد جادههای معدود عقبه در سومین روز عملیات مانع جدی در پیشروی سریع یگانها است از سوی دیگر، صحنه نبرد در محدوده قرارگاه نجف بهگونه دیگری است. نیروهای لشکر٥ نصر که بعد از پیبردن به اشتباه خود در ورود و پیشروی در تنگه دولبشک به جای تنگه الاغلو، درصدد تصحیح آن برآمده بودند همچنان در تنگه الاغلو بهسمت جنوب و روستای الاغلو درحال پیشروی بودند. برای جبران عقبماندگی ناشی از این اشتباه، فرمانده سپاه، فرمانده لشکر، مسئول محور و فرمانده گردان همگی متمرکز بر سرعت دادن به حرکت این گردان بودند. اما به نظر میرسید که نقطه قوت عملکرد قرارگاه نجف تا نیمه شب در منطقه لشکر٣١ عاشورا است. پس از اعلام خبر تصرف قله اصلی الاغلو توسط لشکر عاشورا و پیشروی نیروهای این یگان بهسمت انتهای ارتفاع، از حدود ساعت ٢:٣٠ بامداد به بعد سرعت پیشروی این یگان کند و سپس متوقف شد، ولی فرماندهی این یگان در تماسهای خود با قرارگاه بر ادامه پیشروی تا انتهای الاغلو و بستن تنگه دولبشک از این نقطه اصرار داشت که باتوجهبه وصلنشدن جاده عقبه الاغلو** به سبب بارندگی زیاد، وجود گل و لای فراوان و نامناسببودن وضعیت منطقه تا حدی مشکل به نظر میرسید. در قرارگاه بهرغم تمامی خوشبینیهایی که براثر پیشروی سریع اولیه لشکر عاشورا ایجاد شده بود باتوجهبه وسعت منطقه و بزرگبودن طرحی که ازسوی فرماندهی یگان عنوان شده بود تاحدی جو تردید نیز حکمفرما شد. علاوهبراین مسائل، نیروهای لشکر٣١ که در ابتدا با مقاومتی ازسوی دشمن مواجه نشده بودند پس از این با مقاومتهای پراکنده دشمن روبهرو شدند و در کندشدن پیشروی نیروها مؤثر گردید لذا محدودکردن وسعت منطقه مأموریت لشکر عاشورا پیشنهاد شد. فرمانده قرارگاه نجف در ساعت ٣:١٥ بامداد در تماس با مصطفی ایزدی معاونت عملیات نیروی زمینی درباره پیشنهاد بستن تنگه دولبشک از اواسط آن میگوید: «ما فعلاً در محل بین ٦ و ٧ (پس از قله اصلی الاغلو) مشکل داریم حالا (با امین) صحبت کنیم، یکی از دو راه را انتخاب میکنیم.» با متوقف شدن پیشروی لشکر عاشورا این وضعیت تا صبح ادامه یافت. تصرف روستای الاغلو در محور لشکر نصر، گردان اول این یگان پس از واردشدن به ابتدای تنگه الاغلو با سرعت در طول تنگه پیشروی کرد. همزمان با آن حدود ٣٠ دقیقه بامداد گردان دوم یگان نیز راهی تنگه شد و تا حدود ساعت ٣ صبح دو گردان لشکر به نزدیکی روستای الاغلو رسیدند. در طول مسیر تنگه تا روستای الاغلو نیروهایی بهعنوان تأمین در اطراف یالها و شیارهایی که امکان سرازیرشدن دشمن از گوجار و ازطریق این مسیر وجود داشت آرایش گرفتند. در نزدیکی این روستا دو گردان لشکر به هماهنگی پرداختند و از ساعت ٧ صبح از دو مسیر چپ و راست وارد روستا شدند و آن را پاکسازی کردند.

گزارش- 2

2. از صبح روز سوم با روشنشدن هوا، دشمن نیروهای جدیدی را از سمت کاریزه وارد منطقه کرد*** و این نیروها با پشتیبانی آتش توپخانه و آتش بالگردهای جنگی بهسمت الاغلو و تنگه دولبشک پیشروی کردند. پس از این وضعیت با پیگیری قرارگاه، توپخانه و ادوات خودی روی انتهای الاغلو اجرای آتش کردند که بهعلت حجم کم، سد مؤثری در مقابل پیشروی دشمن ایجاد نکرد. نیروهای لشکر٣١ که تا حدی در فشار قرار گرفته بودند حدود ساعت ٩:١٥ اعلام کردند که صبح تا قله اصلی الاغلو عقب آمدند. ازطرفی بهعلت حضور نداشتن نیروهای خودی در دامنه چپ (شرق) الاغلو و تنگه دولبشک، دشمن که در مسیر این تنگه با مانعی مواجه نبود اقدام به آوردن نیرو در محل سهراهی الاغلو - دولبشک - قمیش تا نزدیکی خاکریز خودی کرد.**** با حضور نیروهای عراقی در ابتدای تنگه دولبشک، عقبه ارتفاع الاغلو تا حدی در دسترس و تهدید قرار گرفت و عقب زدن دشمن از این نقطه برای حفظ الاغلو ضروری به نظر میرسید، لذا شوشتری به فرماندهان تیپ١٢ قائم و تیپ٤٨ فتح که هر کدام از شب گذشته ٢ گردان نیرو وارد منطقه کرده و نسبت به ادامه مأموریت لشکر٥ و ٣١ توجیه شده و آماده بودند، ابلاغ کرد تا برای اجرای عملیات در دولبشک و تصرف این ارتفاع اقدامات لازم از قبیل شناسایی و توجیه نیروهایشان را در کوتاهترین زمان ممکن انجام دهند و بنا به دستور آماده باشند. هدف فرماندهی قرارگاه نجف از تغییر مأموریت تیپ١٢ و تیپ٤٨ ***** و ابلاغ تصرف ارتفاع دولبشک به این دو یگان باتوجهبه موفق نبودن لشکر١٠ سیدالشهدا در دو شب گذشته در تصرف این ارتفاع آن بود که درصورت عدم آمادگی قرارگاه قدس، مأموریت تصرف ارتفاع و تنگه دولبشک را بپذیرد.****** خصوصاً اینکه قالیباف اعتقاد داشت رودخانه قلعهچولان بهعنوان مرزِ عملیات دو قرارگاه نجف و قدس تعیین شده و قرارگاه نجف مأموریت تصرف دولبشک را بپذیرد.*******

گزارش- 3

3. فرمانده کل سپاه پاسداران برای توجیه و تشریح اهمیت عملیات فعلی و آماده نگهداشتن یگانها برای ادامه عملیات، فرماندهان لشکرها و تیپهای عملکننده درشب اول را که فعلاً دارای مأموریت جدید نیستند به قرارگاه فراخواند. کادرهای لشکر٦ ویژه پاسداران و تیپ الغدیر به همراه کادر لشکرهای ٥٧ ابوالفضل و ٥٢ قدس که در محور آمدین میبایست وارد عمل شوند اما به دلایلی این موضوع تحقق نیافت، ساعت ٩ صبح امروز به محل فرماندهی (قرارگاه شهید داوودآبادی واقع در ارتفاع سرگلو) آمدند. با گذشت ٣ روز از عملیات هنوز بعضی فرماندهان یگانها نسبت به انجام عملیات در جبهههای شمالی دارای ابهام بوده و نیاز به توجیه دارند. دشواریهای ناشی از فصل زمستان و شرایط جوی در شمالغرب و همچنین عدمتجربه و ناآشنایی اکثر یگانها به این منطقه، یک بار در برنامهریزی و تصمیمگیری قبل از عملیات به شکل تردید و بیاعتقادی آنها بروز کرد و این بار در جریان عملیات بهگونه دیگری مطرح گردید. این موضوع بهصورت پراکنده در اظهارات این فرماندهان ابراز میشد. محسن رضایی در ابتدای جلسه خطاب به این افراد اظهار داشت: «اینجا (شمال سلیمانیه) مثل فاو و شلمچه در کربلا٥ است که دشمن دچار عقبماندگی است. اینها خودشان را آماده نکردهاند برای عملیات، اینجا که میآیند توجیه نیستند، آتش ادوات و توپخانه آنها مستقر نیست ... عقبماندگی دشمن بسیار زیاد است و ما میتوانیم یک انهدام حسابی از آنها بکنیم ... الآن شکافهای زیادی برای دشمن به وجود آمده، او مانده که ما را عقب بزند و مواضع از دست رفته را تصرف کند، یا شکافها را ببندد ... اینجا یک فرصت طلایی است. این فرصتها گیر نمیآید، باید استفاده کرد، گرچه سرما و سختی است ولی باید ادامه دهید. این دو ماه آینده دو ماه حساسی است. اینجا دشمن تیپ، تیپ میآورد و آب میشود. آمادگی از قبل نداشته که نیروی زیادی اینجا داشته باشد و با قدرت زیاد حمله کند.» فرمانده کل سپاه در ادامه با تکتک فرماندهان درباره مسائل مختلف آنها ازجمله استعداد، محل استقرار عقبه و... گفتوگو کرد، همچنین آنها را در جریان وضعیت عملیات سایر یگانهای خودی قرار داد و اضافه کرد که: «الآن درصدد هستند از انتهای الاغلو بیایند بهسمت دولبشک و عقبه آنها را ببندند.» محسن رضایی همچنین برای ایجاد آمادگی مناسب در نیروهای این یگانها برای آنها ٣ روز مهلت بازسازی تعیین کرد و گفت: شما ٧٢ ساعت بروید برای بازسازی و برگردید. برای پاسخگویی به سؤالهای آنها هم قرار شد این فرماندهان غروب امروز مجدداً مراجعه کنند تا فرمانده کل سپاه با آنها صحبت کند.

گزارش- 4

4. درپی موفقیت محدود عملیات شب گذشته و به دست آمدن جای پا روی ارتفاع الاغلو، فرماندهان قرارگاهها و یگانها درصدد برآمدند تا با طراحی ادامه عملیات، آخرین تلاش برای پشت سر گذاشتن ارتفاع الاغلو و دولبشک را انجام دهند. این در حالی است که در محدوده قرارگاه نجف، نیروهای لشکر عاشورا روی قله اصلی الاغلو مستقر هستند و ٢ گردان لشکر نصر از روستای الاغلو در تنگه الاغلو عبور کردهاند. در محدوده قرارگاه قدس نیز نیروهای لشکر سیدالشهدا روی یالهای جنوبی ارتفاع قمیش حضور دارند و قرارگاه قدس پس از منتفیشدن عملیات در محور ارتفاع آمدین، عقبه خود را بهسمت دشت هرمدان قرار داده است. برای هماهنگی درباره طرح مانور از صبح مصطفی ایزدی مسئول عملیات نیروی زمینی به قرارگاه نجف رفت و با تشکیل جلسهای با مسئولین این قرارگاه که تا ظهر به طول انجامید به این نتیجه رسیدند که در صورت عدم توانایی قرارگاه قدس در تصرف ارتفاع دولبشک، قرارگاه نجف این مأموریت را بپذیرد. با پیوستن عزیز جعفری و حسین همدانی به این جمع از ساعت ١٤ جلسه مشترک قرارگاه نجف و قدس برای تصمیمگیری درباره مرحله بعدی عملیات آغاز شد. در این جلسه فرمانده قرارگاه قدس اعلام کرد لشکر سیدالشهدا به علت نداشتن جاده عقبه و مشکل تدارک کردن نیروها و نبود توان لازم در واحدها قادر به انجام عملیات در دولبشک نیست. علاوه بر این سایر یگانهای این قرارگاه نیز آمادگی لازم را ندارند******** و فقط فرماندهان لشکر٢٧ از صبح روز سوم برای آشنا شدن و شناسایی منطقه به جلو رفتهاند و برای شب چهارم آماده نمیشوند. برایناساس قرارگاه قدس برای اجرای عملیات در شب چهارم آمادگی ندارد و برای شب پنجم آماده انجام عملیات میشود. از طرفی چون در عملیات شب دوم و سوم نتیجه مطلوب و مورد نظر حاصل نشده بود و نیز به دلیل حضور دشمن در گوجار که به کل منطقه هرمدان و تنگه قامیش و عقبه کلی عملیات تسلط داشت، قرار شد تیپ٤٨ فتح آماده انجام عملیات در گوجار شود. در تقسیم خط حد نیز قرار شد قرارگاه قدس با لشکر٢٧ و ٥٧ و تیپ١٢ قائم روی دولبشک عمل کند و قرارگاه نجف نیز در ادامه مأموریت شب قبل با استفاده از لشکر٢١ امام رضا که از روز سوم وارد منطقه شده بود و تیپ٣٥ امام حسن تا انتهای ارتفاع و تنگه الاغلو را تصرف نماید و تیپ٤٨ فتح نیز تحت امر قرارگاه نجف یال اول گوجار را تصرف کند. بعدازظهر درحالیکه هنوز بحث ادامه داشت مصطفی ایزدی در تماس با محسن رضایی طرح مانور تعیین شده را به شرح ذیل برای وی توضیح داد که مورد موافقت فرمانده سپاه قرار گرفت: ابتدای دولبشک که در مرحله اول شب گذشته میبایست تصرف میشد به عهده لشکر١٠ سیدالشهدا، ادامه آن تا نیمه ارتفاع به لشکر٢٧ حضرت رسول و باقیمانده دولبشک تا انتها به لشکر٥٧ ابوالفضل واگذار شده است. مابین ابتدای دولبشک و الاغلو تیپ١٢ قائم؛ لشکرهای٣١ عاشورا و ٢١ امام رضا روی الاغلو و لشکر٥ نصر و تیپ٤٨ فتح روی یال دوم گوجار وارد عمل خواهند شد. برای مانور فوق قرارگاه قدس فاقد آمادگی لازم بود. لشکر١٠ سیدالشهدا که پس از شب اول و تصرف نیمی از قمیش، در دو شب بعد برای حمله به دولبشک وارد عمل شده و نتیجه مثبت نگرفته بود، به کلی توان کمی و کیفی خود را از دست داده بود. نبود عقبه مناسب و ضعف در پشتیبانی از خط برای دفاع و حمله و وجود برف و سرمای شدید آنچنان توان این یگان را تحلیل برده بود که برای اجرای عملیات موفق کوچکترین امیدی به آن نمیرفت. بدین خاطر لازم بود یگان دیگری جایگزین آن گردد. فرمانده قرارگاه قدس پس از تعیین طرح مانور اعلام شده به فرماندهی، این موضوع را عنوان نمود که باید لشکر٢٧ حضرت رسول را جایگزین لشکر١٠ سیدالشهدا کرد تا بتوان نسبت به امکان موفقیت امیدوار بود. این تعویض مستلزم چشمپوشی از عملیات شب چهارم بود، زیرا لشکر٢٧ میبایست عقبه و امکانات خود را به غرب رودخانه انتقال دهد و برای آشنایی به زمین نیز نیازمند شناسایی میباشد. همچنین تحویل خط از لشکر سیدالشهدا و... نیز مطرح است. در مجموع قرارگاه قدس اعلام کرد در شب چهارم نمیتواند وارد عمل شود و لشکر٢٧ شب بعد آماده عملیات خواهد شد. از سوی دیگر فرمانده سپاه تأکید دارد هر طور شده ضمن تصرف باقیماندۀ ارتفاع الاغلو، بر روی دولبشک نیز تلاش صورت بگیرد. وی به فرمانده قرارگاه نجف گفت: حتی اگر لازم است شما بروید و روی دولبشک هم عمل کنید.

گزارش- 5

5. موفق نبودن تلاش دو شب گذشته یگانهای قرارگاه قدس برای تصرف ارتفاع آمدین و زمینهای شرق رودخانه قلعه چولان (دشت بالوسه) و از سوی دیگر ضرورت تصرف ارتفاع دولبشک در غرب این رودخانه، پیوستهبودن زمین این ارتفاع به اهداف عملیات قرارگاه نجف و همچنین حضور قوی یگانهای عراقی در ارتفاع و تنگه دولبشک باعث شد که توجه فرماندهی سپاه به مرور معطوف به اصلیشدن تصرفِ دولبشک در مأموریت قرارگاه قدس گردد. به همین دلیل فرمانده سپاه در پایان جلسه امروز این موضوع را بهصورت خصوصی به عزیز جعفری فرمانده قرارگاه قدس اعلام کرد ولی درعینحال تأکید کرد که در ادامه عملیات و پس از پیشرفت عملیات در غرب رودخانه قلعه چولان، گرفتن ارتفاع آمدین در شرق رودخانه مدنظر خواهد بود. بدین ترتیب با توقف ادامه عملیات در شرق این رودخانه و تمرکز بر عملیات در زمینهای غرب رودخانه قلعه چولان مأموریت قرارگاه قدس تغییر کرد. انتقال عقبه قرارگاه قدس از ماؤوت به قمیش مستلزم بررسی و برنامهریزی مناسب است. از آنجایی که دسترسی به ارتفاع و تنگه دولبشک ازطریق جاده گردهرش و جاده قمیش میسر است یعنی جادهای که قرارگاه نجف از آن استفاده میکند، فرمانده قرارگاه قدس صبح امروز حسین همدانی و حجازی را برای بررسی وضعیت جاده گردهرش و دیدن آخرین وضعیت نیروهای خودی و دشمن به منطقه عملیات قرارگاه نجف فرستاد. بررسی های نمایندگان قرارگاه قدس که ساعت ١٦ به قرارگاه بازگشتند حاکی از آن بود که جاده گردهرش در وضعیت موجود برای دو قرارگاه قابل استفاده نیست و با توجه به عرض کم، چاله های نسبتاً عمیق و گل و لای زیاد کشش بیش از یگانهای قرارگاه نجف را ندارد، اما ادامۀ این جاده که به جاده عراقیها در دشت هرمدان منتهی میشود، وضعیت آن مناسب است و جاده مهندسیساز، با عرض مناسب و پلهای بتنی احداث شده است. باتوجهبه نامناسببودن جاده گردهرش تصمیم گرفته شد تا از ژاژیله به دشت هرمدان جادهای احداث شود و زمینهای دو سوی رودخانه قلعهچولان در محدوده ژاژیله به هم وصل شوند. درصورت تحقق این مهم، جادۀ جدیدی ایجاد میشد و انتقال تجهیزات قرارگاه قدس بدون نیاز به استفاده از جادۀ نهچندان مناسب گردهرش به منطقه هرمدان بهعنوان عقبه جدید این قرارگاه در دسترس قرار میگرفت و مشکلات و محدودیتهای فعلی به ویژه برای پشتیبانی یگانهای عمل کننده در ارتفاع دولبشک و تنگه آن مرتفع میشد. در پایان جلسه امروزِ فرمانده سپاه با فرماندهان قرارگاههای قدس و نجف، وی برای حل این مشکل مسئولین جهاد سازندگی را به قرارگاه نیروی زمینی (شهید داوودآبادی) در ارتفاع سرگلو (واقع در جاده بانه - ماؤوت) فراخواند و ضمن توجیه آنها به وضعیت موجود عملیات از آنها خواست که تلاش بیشتری کنند و احداث جاده ژاژیله بهسمت هرمدان را به عهده بگیرند.

گزارش- 6

6. در طول شب اول عملیات بیت المقدس٢ به علت رعایت اصول غافلگیری کامل، خصوصاً در محور قرارگاه نجف، مقاومت قابل توجهی صورت نگرفت و تنها عکس العمل دشمن در حد نیروهای بعضی از سنگرها و به صورت پراکنده انجام شد. این وضعیت در طول روز اول با کشیده شدن عملیات به داخل تنگه قمیش تشدید شد و اکثر نیروهای عراقی که در محدوده هرمدان، گردهشیلان و ویولان به خاطر بسته شدن تنگه قمیش راه فرار مناسبی نیافته بودند، اسیر شدند و تعدادی از آنها به صورت پراکنده و بدون سازمان از مسیرهای صعبالعبور گردهشیلان و گوجار به سمت مناطق آزادشده شمال استان سلیمانیه فرار کردند. حضور و عکس العمل ضعیف دشمن تا آخر روز اول و شب دوم کاملاً مشخص بود و آتش قابل ملاحظهای نیز ازسوی دشمن روی نیروهای خودی اجرا نمیشد. در طول این مدت عقبه های خودی امن بود و فقط حجم کمی از آتشهای پراکنده دشمن در حد یک آتشبار در محدوده ابتدای تنگه قمیش اجرا میشد که نشان دهنده پایین بودن تعداد قبضه های موجود دشمن در منطقه بود. درمورد حضور ضعیف دشمن در منطقه، امین شریعتی در جلسه قرارگاه در روز دوم میگوید: «من خودم حدود ساعت ٤ (بعدازظهر روز اول) روی ارتفاع (قمیش) بودم که داشتیم بچه ها را توجیه میکردیم حتی نفر (جلو) فرستادیم هیچی نبود. حتی طوری بود که فرمانده گردان میگفت که نیاز نیست نیروهای اطلاعات لشکر بیایند، من یک نفر اینجا (انتهای تنگه قمیش) گذاشتم کافیه.» دشمن از شب دوم که تا حدی خود را باز یافته و متوجه سمتِ حملۀ نیروهای خودی شده بود اقدام به تقویت الاغلو و دولبشک نمود و تعدادی تانک در ابتدای الاغلو مستقر کرد و بهوسیله ایفا نیروهای پیاده خود را تا ابتدای تنگه دولبشک میآورد و در منطقه پیاده میکرد. اجرا نشدن عملیات در شب دوم و ضربهنخوردن یگانهای دشمن در این شب که چندان به خود نیامده بودند فرصت مناسب و لازم را در اختیار آنان قرار داد تا به تقویت بیشتر منطقه پردازند و به طور مداوم در تمامی ساعات بهوسیله خودرو نیرو در سطح منطقه پراکنده نمایند. در همین زمینه امین شریعتی در مقایسه نحوه تصرف الاغلو در قبل و بعد از تقویت دشمن اظهار میدارد: «من فکر میکردم با دو سه شهید و مجروح روی دولبشک و الاغلو برویم ولی الآن باید برای هر تیربار چند شهید و مجروح بدهیم.»

گزارش- 7

7. از صبح روز سوم، دشمن که با وارد کردن یگانهای جدید منطقه را تقویت کرده بود با پیشروی به سمت الاغلو موفق شد نیروهای لشکر٣١ را مقداری عقب براند که این یگان گردان دوم خود را نیز وارد و در محدوده قله اصلی مستقر کرد. از حدود ظهر دشمن فشار مضاعفی از مسیر یال اصلی و جاده زیر سمت راست یال به نیروهای این یگان وارد آورد تا جایی که فرماندهی یگان، گردان سوم خود را که از شب قبل در منطقه به عنوان احتیاط منظور شده بود وارد کرد. با ورود گردان سوم به منطقه نبرد، نیروهای گردان دوم بدون هماهنگی با فرماندهی لشکر زودتر از زمان مقرر از حدود ساعت ٢ بعدازظهر اقدام به عقب آمدن کردند. این در حالی بود که از صبح عملیات تعدادی از نیروهای این گردان به صورت پراکنده به سمت عقب میآمدند. مشاهده صحنه عقب آمدن نیروهای این گردان بدون اسلحه و لباس خیس و گل آلود که ناشی از شرایط سخت جوی، سرما و بارش برف سنگین در شب گذشته و خستگی مفرط آنها بود، تأثیر منفی در نیروهای گردان سوم که در حال حرکت به جلو بودند میگذاشت و صحنه یک عقبنشینی را کاملاً تداعی میکرد. خصوصاً اینکه فرمانده گردان دوم (امام حسین) در همان نقطه شهید شده بود و هیچ کنترلی روی نیروهای این گردان وجود نداشت و در همین اثنا مجروح شدن فرمانده گردان سوم (بقیۀ الله) وضعیت مشابهی را در مورد نیروهای این گردان ایجاد کرد و با وجود تلاش مسئول محور و عوامل اطلاعات که همراه گردان بودند، کنترل نیروها به جایی نرسید و نیروهای این گردان شروع به عقبنشینی کردند و به صورت پراکنده و نامنظم به سمت ابتدای الاغلو سرازیر شدند. ایراد اساسی عملیات لشکر عاشورا روی ارتفاع الاغلو آن بود که تصرف نشدن قسمتهای مهم ارتفاع در جناحین و به اصطلاح دراز شدن بر روی خطالرأس، بهترین زمینه را به دشمن داد تا بتواند نیروهای در خط جلوی لشکر عاشورا را دور بزند. همچنین نبود جاده روی الاغلو که مانع از امکان انتقال وسایل مهندسی، مهمات، آتش سبک و... برای لشکر عاشورا میگردید، یکی دیگر از مشکلات اساسی بود. این حوادث در شرایطی به وقوع پیوست که در محل قرارگاه نجف مصطفی ایزدی، مسئول عملیات نیروی زمینی سپاه، به اتفاق فرماندهان دو قرارگاه در حال بحث روی چگونگی ادامه عملیات در شب چهارم بودند و از مسائل خط مقدم نبرد بهطور دقیق مطلع نبودند و حساسیتها در طول صبح تا ظهر روز سوم بیشتر متوجه ابتدای تنگه و ارتفاع دولبشک بود که دشمن در آن نقطه نیز دست به تجمع نیرو زده بود و احتمال پاتک از آن نقطه محتمل به نظر میرسید. لذا فشار زیادی از ناحیه قرارگاه نجف متوجه توپخانه بود که تجمع دشمن در این نقطه را گلوله باران نماید. حدود ساعت ٣ بعدازظهر مسئول محور لشکر٣١ در تماس با فرماندهی یگان عقبنشینی آخرین نیروهای این لشکر را اطلاع میدهد. درپی آن امین شریعتی فرمانده لشکر عاشورا ضمن تماس با قرارگاه نجف خبر را به اطلاع شوشتری رساند. این خبر شوشتری را نسبت به وضعیت تا حدی حساس کرد.******** وی بلافاصله با قاآنی تماس گرفت و جویای وضعیت آنان شد که فرمانده لشکر نصر براساس گزارش نیروهایش خبر عقبنشینی نیروهای لشکر٣١ را تأیید کرد و خواستار حضور فرماندهی نجف برای بررسی وضعیت از نزدیک و تدبیری درمورد این مسئله شد. لذا نورعلی شوشتری و ایزدی و عزیز جعفری پس از صحبت کوتاهی تصمیم گرفتند به محل قرارگاه تاکتیکی لشکر٥ نصر بروند و از نزدیک وضعیت را بررسی کنند. پس از رسیدن به قرارگاه تاکتیکی لشکر نصر (ساعت ٤ بعدازظهر) در لحظهای که قاآنی قصد داشت وضعیت نیروهایش را گزارش دهد، هادی خلخالی مسئول محور لشکر عاشورا که از جلو آمده بود، خبر عقبنشینی کامل نیروهای لشکر٣١ را اطلاع داد. خبر عقب نشینی نیروهای لشکر٣١ از ارتفاع الاغلو باتوجه به حضور ٢ گردان از نیروهای لشکر٥ نصر در تنگه الاغلو که پس از عبور از روستای الاغلو تا آن ساعت به انتهای تنگه رسیده بودند تاحدی حاضرین را غافلگیر و سراسیمه کرد چون در صورت ادامه پیشروی دشمن و تسلط بر ابتدای تنگه الاغلو امکان بسته شدن عقبه نیروهای لشکر نصر وجود داشت.

نیروهای لشکر۳۱ عاشورا عازم به خط مقدم، عملیات بیتالمقدس٢ با پیشنهاد مصطفی ایزدی همگی به قرارگاه تاکتیکی لشکر عاشورا میروند و اوضاع را از نزدیک بررسی میکنند و چون اسماعیل قاآنی نسبت به سرنوشت نیروهایش که در خطر محاصرهشدن قرار گرفتهاند، نگران است ایزدی رو به وی کرده و میگوید: «آقا اسماعیل اگر مسئلهای براتون پیش بیاد، فوقش ما هماهنگ میکنیم که (نیروها) بیان اینور (سمت مناطق تحت کنترل اتحادیه میهنی)، شما نگران نباشید.» بعد از رسیدن به مقر تاکتیکی لشکر٣١ در قمیش در ساعت ٤:٣٠ بعدازظهر همه فرماندهان خود را به دیدگاهی که در محل قرارگاه تاکتیکی لشکر بود رساندند و به بررسی وضعیت منطقه پرداختند. در آنجا مشخص شد که نیروهای لشکر عاشورا کاملاً از الاغلو عقبنشینی کردهاند و در نتیجة سرازیر شدن دشمن از قله اصلی و تسلط بر ابتدای تنگه الاغلو، عقبه نیروهای لشکر نصر کاملاً بسته شده و ٢ گردان نیروی این یگان که برادر یعقوبی معاون لشکر همراه آنان بود در محاصره قرار گرفتهاند. در محیط اطراف سنگر تاکتیکی لشکر٣١ که قبل از آغاز عملیات بیتالمقدس٢ قرارگاه تیپ دشمن بود، جنبوجوش و به هم ریختگی اوضاع کاملاً از تشویش و سردرگمی افراد حکایت میکرد. چگونگی آزاد کردن ٢ گردان لشکر نصر از محاصره دشمن مهمترین دغدغه فرماندهان بود ولی نبود امکان تماس با این نیروها، انجام هماهنگی دراینباره را تا حدی مشکل میکرد. به هر حال باز کردن ابتدای تنگه الاغلو به عنوان اولویت یک مورد اتفاق نظر همه فرماندهان قرار گرفت. شوشتری درمورد اهمیت کار به قاآنی میگوید: «امشب ده گردان هم که شده باید بزاریم که تنگه را باز کنیم.» این درحالی بود که براساس گفتوگوهای فرماندهان قرارگاه نجف و قدس در ساعت ١٤ امروز، عملیات امشب منتفی شده بود.

گزارش- 8

8. وضعیت پیش آمده ناشی از بازپس گیری ارتفاع الاغلو توسط عراق و محاصره شدن ٢ گردان لشکر نصر در تنگه الاغلو، برنامهریزی امروز فرماندهان را برای اجرای عملیات در شب آینده به هم زد. با نزدیکشدن غروب و محدودیت زمان، همه فرماندهان درصدد بودند تا هرچه زودتر راه چارهای برای برون رفت از این مخمصه پیدا کنند. اجرای عملیات خارج کردن نیروها از محاصره در شب چهارم به عهده قرارگاه نجف که بخشی از یگانهایش در منطقه هرمدان در دسترس بودند، گذاشته شد و تصمیم گرفته شد که از ٥ گردان در اختیار این قرارگاه شامل یک گردان از لشکر نصر و ٢ گردان از تیپ٤٨ فتح و ٢ گردان از تیپ١٢ قائم برای بازکردن تنگه الاغلو استفاده شود. بر این اساس قرار شد یک گردان لشکر نصر که به عنوان گردان احتیاط عملیات از شب قبل در انتهای تنگه قمیش مستقر بود، پس از شکستن خط دشمن در ابتدای تنگه الاغلو آن را باز نگه دارند؛ پس از آن، تیپ٤٨ فتح با ٢ گردان ضمن عبور از خط، ارتفاع الاغلو تا قله اصلی را تصرف نمایند. باتوجه به حضور دشمن در ابتدای تنگه دولبشک و عقب آمدن لشکر١٠ سیدالشهدا از مواضع شب گذشته و صبح، چون احتمال فشار دشمن از آن سمت نیز وجود داشت، تیپ١٢ قائم نیز مأموریت یافت تا به خط دشمن در ابتدای تنگه دولبشک زده و دشمن را عقب براند و در حد توان جلو برود تا خط خودی در انتهای تنگه قمیش و عقبه الاغلو را از دید و تیر دشمن دور نگه دارد. ضمناً قرار شد با الحاق نیروهای تیپ١٢ قائم و تیپ٤٨ فتح، خط مقدم خودی در ابتدای تنگه دولبشک به الاغلو تشکیل شود. نظر فرماندهان آن بود که با اجرای این تصمیم شرایط برای ادامه عملیات در شبهای بعدی فراهم خواهد شد. همچنین برای نجات نیروهای لشکر نصر از محاصره دشمن قرار شد طی تماس با مقر قرارگاه رمضان در یاغسمر، با اتحادیه میهنی کردستان عراق هماهنگ شود که آنها با یافتن مسیر مناسب به عمق داخل عراق به مناطق در اختیار معارضین کرد عراقی بروند. همچنین برای عملیات شب پنجم نیز قرار شد که تیپ٣٥ امام حسن روی گوجار از شمال به جنوب عمل نماید و لشکر٥٧ یال چپ الاغلو را تصرف کند. درون تنگه دولبشک نیز به لشکر٢٧ حضرت رسول واگذار شد. در این تصمیمگیری خط حد قرارگاههای قدس و نجف تغییر یافت و از خطالرأس الاغلو به چپ به عهده قرارگاه قدس و سمت راست آن به عهده قرارگاه نجف واگذار گردید. همه توجهها امشب متوجه عملکرد قرارگاه نجف و چگونگی رهایی نیروهای ٢ گردان در محاصره بود. پس از رسیدن نیروها به منطقه عملیات و هماهنگیهای لازم که از غروب امروز آغاز شد اولین گردان لشکر نصر و به دنبال آن یک گردان از تیپ ٤٨ فتح بدون فاصله از هم از حدود ساعت ٢٣ حرکت بهسمت هدف در الاغلو را آغاز کردند و یک گردان از تیپ١٢ قائم نیز با کمی تأخیر به طرف تنگه دولبشک حرکت کرد. پیشروی نیروها تا نیمه شب باتوجهبه تاریکی هوا و بارش سنگین برف که از اوایل شب آغاز شده بود، از سرعت مطلوبی برخوردار نبود و گل و لای مسیر و وجود برف سنگین روی زمین کندی حرکت را مضاعف میکرد. این وضعیت تا ساعت ٢٤ ادامه داشت.

گزارش- 9

9. امروز بعد از گذشت ٤٨ ساعت از شروع عملیات، صدای (رادیو) جمهوری اسلامی اجرای عملیات در شمالغرب را اعلام و مارش نظامی پخش کرد. مارش خاصی که پخش آن، جامعه را متوجه شروع عملیات خودی در جبهه میکند.

امروز غلامعلی رشید و محسن رفیقدوست با حضور در جلسه هیئت دولت گزارشی درباره عملیات بیتالمقدس٢ به اعضا ارائه کردند. امروز همچنین غلامعلی رشید همراه با محسن رفیقدوست وزیر سپاه، در جلسه هیئت دولت حاضر شدند و گزارشی دربارۀ عملیات، به اطلاع اعضا دولت رساندند. علاوه بر این، قرارگاه خاتمالانبیا اطلاعیهای صادر کرد و در آن درباره پیشرفت عملیات، مناطق آزاد شده و تلفات دشمن مطالبی را بازگو کرد. در این اطلاعیه، آمار اسرای دشمن ٩٠٠ نفر اعلام شد. اما اسرای تخلیه شده از صحنه نبرد تا ساعت ١١ صبح، ٧٨٥ نفر بوده است. محسن رضایی نیز در تماس با شمخانی که در جنوب مستقر است، وی را در جریان عملیات شب گذشته قرار داد و از ایشان خواست که محمدنبی رودکی و مرتضی قربانی فرماندهان لشکرهای ١٩ فجر و ٢٥ کربلا را بهمنظور آمدن به جبهه شمالغرب توجیه کند.

گزارش- 10

10. امروز در جبهه جنوب هم بحث جنگ، داغ بود. حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی برای گفت وگو با فرماندهان، در این جبهه حضور پیدا کرد.******** پس از نماز مغرب و عشا جلسه ای با حضور هاشمی، علی شمخانی، رحیم صفوی و فرماندهان قرارگاه کربلا تشکیل شد اما بحث اصلی میان آقایان هاشمی، شمخانی و صفوی در جریان بود. مطابق معمول، جلسه با گزارش اجمالی غلامرضا محرابی، مسئول اطلاعات قرارگاه کربلا، شروع شد که به اختصار اوضاع دشمن را تشریح کرد. وی برای اطلاع هاشمی رفسنجانی اظهار داشت چارچوب اولویت دشمن در مراقبت از تحرکات نظامی ایران، از شلمچه، هور و فاو به شلمچه، فاو و هور تغییر یافته، اما «بعد از شروع عملیات بیتالمقدس٢ در شمال، دشمن در فاو روی جاده امالقصر فعال شده و کمی هم در امالرصاص از خود توجه نشان داده است.» احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا نیز درباره فاو توضیحاتی کوتاه ارائه کرد. وی دربارۀ نحوه آرایش دشمن در زمین فاو گفت: «دشمن احتیاطهای خود را بهگونهای چیده است که هر زمان ما حمله کردیم بتواند با دو سه لشکر به ما حمله کند، لذا ما (در طراحی عملیات خود برای توسعۀ زمینهای تصرف شده فاو) فقط در پی غافلگیری در خط بودیم.» البته فرمانده قرارگاه کربلا با اشاره به ٣٠ مورد شناسایی و اینکه اتفاق خاصی پیش نیامده (بجز یک مورد در محور لشکر٨ نجف) این نتیجهگیری را بیان کرد که دشمن در بخشی از خط هشیار نیست. در ادامه حسن داناییفر جانشین قرارگاه کربلا، خطاب به هاشمی گفت: «الآن جهت و حرکت ما در جنوب مشخص نیست.» اسدی فرمانده لشکر٣٣ المهدی نیز به شمخانی گفت: «نیروها دارند سرد میشوند تا سرد نشدند باید عملیات کرد.» وی افزود: «تجهیزات نیروها را دست نزدیم فقط به آنها گفتیم آموزش ش.م.ر بدهند و آموزشهای دیگرشان را تکمیل کنند تا یک هفته دیگر که باید عملیات کنند.» مسئله مهم در بحثهای این جلسه نحوۀ درک دشمن از استراتژی ایران در عملیات شمالغرب و چگونگی اقدام احتمالی رزمندگان در جنوب است. فرماندهان بر این باورند که دشمن دراینباره در ابهام به سر میبرد. برخی از فرماندهان و با تأکید صفوی و شمخانی از توان عراق در جنوب درحالیکه ایران نیز در این جبهه ارادۀ انجام عملیات در سال ٦٦ را ندارد، نگران هستند. شمخانی به هاشمی میگوید: «دشمن توان بالایی در جنوب دارد اگر احساس کند در شمالغرب جلویمان را گرفته بعید نیست در جنوب به چند منطقه همچون جزایر مجنون و فاو حمله کند که این دیگر خیلی خطر دارد.» وی اضافه کرد: «لذا ما باید یک توانی برای مقابله داشته باشیم.» رحیم صفوی درمورد حمله احتمالی دشمن تأکید بیشتری کرد و گفت: «جزایر جزء طرح حمله دشمن است، و اگر فرصت پیدا کند تکلیف جزیره جنوبی را هم یکسره خواهد کرد.» وی افزود: «فاو نیز جزو هدفهای ارتش عراق است اما از این که به ما حمله کند وحشت دارد، چون میداند که ما آنجا سفت خواهیم جنگید؛ خیلی میترسد. یعنی مثلاً اگر ما رفتیم یک جایی در غرب و جنوب را خالی دید و مطمئن شد، (منابع) و اطلاعات داخلیاش هم (در ایران) بگوید که ما در جنوب نیرو نداریم، بهترین هدفی که میتواند بگیرد فاو است که خیلی هم ارزش دارد. به این خاطر ما همیشه باید حداقل ٦-٥ لشکرمان را در جنوب نگه داریم که خدای نکرده مسئلهای پیش نیاید.» اما پیشبینی هاشمی این بود که در صورت موفقیت عملیات شمالغرب، توان ارتش عراق تجزیه میشود. ایشان قبل از اینکه صفوی این عبارات را بیان کند در این باره اظهار داشت: «پیشبینی ما این است که اگر مرحله دوم عملیات شمالغرب بهخوبی انجام شود عراق ناچار است ١٥-١٠ تیپ را ببرد آنجا برای اینکه جلوی ما را بهطرف سلیمانیه و بهطرف جاهای دیگر ببندد.» اما صفوی موفقیت در شمالغرب را مورد نقد قرار داد و گفت: «حالا من نگران این هستم که نتوانیم آنجا (منطقه شمالغرب) را کامل بگیریم و توان مناسبی هم نداریم که اینجا (فاو) عملیات خوبی انجام دهیم.» وی افزود: «الان توازن سیاسی و توازن نظامی ما با هم نمیخواند. باید در جنوب هم توانمان بالا باشد.» هاشمی که با دقت سخنان فرماندهان را گوش میکرد برداشت جدیدی از این اظهارات کرد و پرسید: «یعنی شما روی استراتژی غرب، حرف دارید؟» در این هنگام شمخانی به تشریح نظر رحیم صفوی پرداخت و اظهار داشت: ایشان میخواهد بگوید که توان ما نسبت به دشمن کم است. اما هاشمی برداشت شمخانی را رد کرد و گفت: «نه، ایشان میگوید در غرب (موفقیت حاصل) نمیشود، مگر با ٢٠٠ گردان.» صفوی گفت: «بله و در این صورت حمله دشمن به ما شروع میشود.» هاشمی مجدداً بهصورت سؤال خطاب به صفوی گفت: «پس از نظر شما (تأمین) ٢٠٠ گردان برای (عملیات) بالا غیرممکن است، پس عملیات ما در غرب بیهوده است.» صفوی جواب داد: «استراتژی ما با توانمان نمیخواند.» آقای هاشمی پاسخ داد: «اتفاقاً ما استراتژیمان را با تناسب توانمان برنامهریزی کردیم.» بعد از صحبتهای گوناگون فرماندهان، هاشمی رفسنجانی به تبیین وضعیت جبهۀ جنوب و آثار احتمالی عملیات فاو در صورتی که انجام میشد پرداخت و چنین گفت: «همه ادلّه به ما میگوید که عراق در جنوب آماده بوده عملیات کند. اگر ما عمل میکردیم و به فرض اینکه همه هدفهای مورد نظر در منطقه فاو را میگرفتیم هرچه داشت متمرکز میکرد علیه ما، هوایی، توپخانه، شیمیایی. بههرحال این موقعیت ما را تضعیف میکرد. این یک عامل. عامل دوم که عمده بود این است که با آن فشاری که دشمن داشت ما اگر هم موفق میشدیم میرفتیم و اهدافمان را تا آنطرف کارخانه نمک میگرفتیم، باز هم ما را شکستخورده معرفی میکردند. بهخاطر اینکه همه گفتند بصره، در حالی که ما تنها ١٠ کیلومتر جلو رفته بودیم، بیش از این که نبود، به هیچ نحوی ما نمیتوانستیم بگوییم پیروز شدیم. عراق جلوی مردمش، به لشکرهایش، به دنیا - الان دنیا هم برای ما مهم است - به همسایههایش، اینها همه برای ما مهم هستند، امریکا و سازمانملل همه را روحیه میداد و میگفت ایران شکست خورده. او نمیگوید که فعلاً اینجا (فاو) ٧٠-٦٠ گردان آوردیم، میگفت ایران ٣٠٠ گردان آورد و ١٠٠ هزار کشته داد و یک شکست تاریخی برای ما، این عملیات را جلوه میداد. اُبهتی که الان به خاطر بسیج داریم، این را هم از دست میدادیم. الان همه به ما التماس میکنند که حملهتان را شروع نکنید، ما داریم حل میکنیم، همه این را به اتفاق به ما میگویند. مسئله سوم اینکه عراق بعد از دو روز میفهمید که استعداد (توان) ما اینجا (جنوب) همین است. بعد، عراق برای محور بالا (شمالغرب) با خیال راحت نیرو میفرستاد، دیگر هیچ نگرانی در جنوب نداشت. در آن صورت خیالش راحت میشد و میآمد (شمالغرب) پس با تردید یک مقدار نیروهایش را میآورد بالا. ما اگر آنجا ٢٠٠ کیلومتر زمین گرفتیم و خودمان را به نقطهای رساندیم دیگر پیروزیهای بعدی ما هر مقدار هم کم باشد بهپای ما نوشته میشود. عراق دیگر نمیتواند بگوید اینها پیروزی بهدست نیاوردند.»

گزارش- 11

11. اولین آمارها از تلفات و خسارات وارده به یگانهای عراقی در جریان عملیات بیتالمقدس٢ اعلام شد. براساس گزارش واحد اطلاعات نیروی زمینی سپاه پاسداران انهدام یگانهای دشمن تا امروز به شرح زیر است: ردیف نام یگان میزان انهدام ١ تیپ ٦٠٣ پیاده ٨٠% ٢ تیپ٨٣ پیاده ٨٠% ٣ گردان١ تیپ٨١ پیاده ٨٠% ٤ گردان تانک ٧ نیسان ٨٠% ٥ تیپ٤١٢ پیاده ٥٠% ٦ تیپ١ کماندویی سپاه١ ٦٠% ٧ تیپ٢ کماندویی سپاه١ ٤٠% ٨ تیپ٣ گارد جمهوری ٣٠%

گزارش- 12

12. تعداد اسرا تا به حال در کمپ به ٧٨٥ نفر رسیده است.

گزارش- 13

13. همچنین تعداد ١٢٩ تن از نیروهای دشمن که پس از شب اول عملیات ازطریق شیارهای ارتفاع گوجار به عمق خاک عراق گریخته بودند به دست نیروهای اتحادیه میهنی کردستان عراق - که در یالهای غربی و جنوبی گوجار و مناطق پشت الاغلو مستقر هستند - به اسارت درآمدند.

گزارش- 14

14. تجهیزات منهدم شده ارتش عراق تجهیزات غنیمتی از دشمن

گزارش- 15

15. - تانک و نفربر: ١٥ دستگاه - تانک و نفربر: ٧ دستگاه

گزارش- 16

16. - خودرو: ٣٠ دستگاه - خودرو: ٧ دستگاه

گزارش- 17

17. - وسایل مهندسی: ٢ دستگاه - وسایل مهندسی: ٨ دستگاه

گزارش- 18

18. باتوجه به تصمیم وزارت نفت جمهوری اسلامی مبنی بر تغییر مکان ترمینال بارگیری نفتکشها از خارک به محلی دیگر در نزدیکی جزیره لارک در تنگه هرمز، با هدف کاهش آسیب پذیری نفتکشهای به مقصد یا از مبدأ ایران، امروز جلسهای با شرکت نمایندگان نیروی دریایی و هوایی ارتش و نیروی دریایی سپاه پاسداران و شرکت ملی نفتکش ایران تشکیل شد و پس از بحث و بررسی، تکالیف و وظایف نیروها و سازمانها دراین باره تعیین شد. ١. اقدامات شرکت ملی نفتکش: الف) انتقال ترمینال به محدوده جدید تعیین شده (تاریخ انتقال منوط به تصویب ستاد پدافند کل کشور و نیز تأمین سیستمهای پدافندی و جنگ افزارهای مورد نیاز میباشد.) ب) اعلام موقعیت جدید نفتکشهای مخزن به نیروهای ذیربط. پ) انتقال نفتکش صدمه دیده به نقطه مورد نظر نیروی دریایی ارتش******** برای استقرار قبضه های پدافند هوایی. ت) تلاش در جهت کسب مجوز از مالکین نفتکشهای ما در جهت استقرار سلاحهای سبک پدافندی بر عرشۀ آنها. ٢. اقدامات نیروی دریایی ارتش: الف) مجهز نمودن کشتی متروک و از رده خارج شده به سلاح پدافندی و استقرار آن در محدوده لنگرگاه جدید. ب) استقرار یک فروند یگان شناور مناسب در محدوده لنگرگاه تا تحویل گرفتن کشتیهای صدمه دیده. پ) با دریافت بارج******** نسبت به استقرار سلاح پدافندی به روی آنها اقدام نماید. ت) با دریافت سه فروند کشتی صدمه دیده آنها را به سلاح پدافندی مجهز نموده و در لنگرگاه جدید مستقر نماید. ٣. اقدامات نیروی هوایی ارتش: الف) بهره برداری مؤثر از رادارهای منطقه مانند بندرعباس و گنو برای کشف تهدیدات ارتفاع پایین به خصوص در منطقه ترمینال لارک. ب) بهره برداری از هواپیماهای شکاری در زمان دریافت اطلاعیه و یا کشف تهدید روی منطقه ترمینال جدید برای کشف و مقابله با تهدیدات هوایی دشمن. پ) بررسی منطقه از نظر استقرار یک سیستم رادار برد کوتاه هاگ و یا LPD20. ت) انجام هماهنگی o با ناو نداجا مأمور پدافند ترمینال ازنظر کشف تهدیدات و صدور دستورات آتش. o با مرکز عملیات سپاه مستقر در لارک برای کنترل جنگافزارهای پدافندی موشکی مستقر در اطراف ترمینال لارک. o با نداجا برای کنترل آتش جنگافزارهای پدافند زمین به هوای مستقر در روی کشتیهای صدمه دیده در اطراف ترمینال جدید لارک. o برای یکنواخت نمودن امور پدافندی بین نهاجا (نیروی هوایی ارتش)، نداجا (نیروی دریایی ارتش)، سپاه و کنترل فرماندهی در منطقه. o برای به رهبرداری از اطلاعات مکتسبه از سایتهای شنود ساحفاجا******** و سپاه در منطقه هنگام، تنب و کیش. ٤. اقدامات نیروی دریایی سپاه پاسداران: الف) استقرار موشک سام٧ و استینگر در محدوده ترمینال جدید پس از هماهنگیهای لازم در جلسه نهایی. ب) برقراری یک سیستم ارتباطی مناسب بین مواضع استقرار موشکها در محدوده ترمینال با مرکز پدافندی مستقر در جزیره لارک و همچنین ارتباط مطمئن و مستمر بین مرکز پدافندی مستقر در جزیره لارک و نیروی هوایی ارتش. پ) بررسی و اعلام در مورد امکان همکاری سایت شنود سپاه با نیروی هوایی ارتش در زمینه کشف حملات دشمن. هماهنگیهای اجرایی نهایی در موارد یاد شده فوق متعاقباً پس از اعلام آمادگی نیروهای ذیربط در بندرعباس به عمل خواهد آمد.

گزارش- 19

19. معارضین کرد عراقی با همکاری نیروهای تیپ٧٥ ظفر از مجموعه یگانهای قرارگاه رمضان در ٢ عملیات جداگانه خساراتی را به نظامیان عراقی وارد کردند. در اولین اقدام، معارضین عراقی به یک پایگاه ارتش عراق در شهر قرهداغ بین کرکوک و چمچال حمله و آن را تصرف کردند. غنائم بهدست آمده در این عملیات عبارتند از یک قبضه آر.پی.جی٧ و ١٥ گلولۀ آن، یک دستگاه بیسیم، ٢ قبضه اسلحه و اسیر کردن یک نفر. در دومین اقدام نیروهای تیپ٧٥ ظفر با همکاری پیشمرگان کرد عراقی با اجرای کمین به یک ستون نظامی ارتش عراق در محور اصلی سلیمانیه - کرکوک در منطقه قهرحسن حمله و آن را منهدم کردند. نتیجۀ عملیات به این شرح است: ١- کشته شدن ٤٠ نظامی عراقی ٢- منفجر شدن ٣ خودرو حامل مهمات ٣- غنیمت گرفتن یک جیپ فرماندهی و یک کامیون نظامی و یک خودروی دیگر ٤- چند قبضه اسلحه ٥- تعدادی اسیر که نام ٨ تن از آنها اعلام شده است.

گزارش- 20

20. نیروهای سپاه پاسداران بانه، یک محل نگهداری مهمات متعلق به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را که سلاح و مهمات زیر در آنجا بود کشف و ضبط کردند: ١- مین گوجهای: ٢٠ عدد ٢- تی.ان.تی: ١٠ کیلوگرم ٣- فشنگ اسلحه کلاشینکف: ٣٠٠ تیر ٤- فشنگ اسلحه ژ-٣: ٢٥٠ تیر ٥- بمب دستساز: یک عدد.

گزارش- 21

21. رژیم عراق پس از چند روز سکوت درمورد عملیات بیتالمقدس٢، عصر امروز موفقیتهای رزمندگان در جریان این عملیات را تکذیب کرد. سخنگوی نظامی رژیم عراق گفت: «نیروهای عراق یک نیروی ایرانی را که در ساعت ١:١٠ شنبه ١٦ ژانویه (٢٦/١٠) سعی کرد به یکی از واحدهای عراقی تعرض نماید و بعضی از ارتفاعات منطقه ماؤوت واقع در مرزهای شمالی ایران و عراق را تصرف کند منهدم ساختند.» سخنگوی نظامی عراق در پاسخ به اعلام ایران مبنیبر اینکه نیروهایش به سرزمینهای عراق حملهور شدند اظهار داشت که نیروهای عراقی با استفاده از انواع اسلحه حمله نیروهای ایرانی را دفع و خسارات سنگینی به آنان وارد آوردند و تعدادی از این افراد را به اسارت گرفتند. سخنگوی نظامی عراق مطابق رویه معمول در مقابل پیشرویهای ایران گفت: «آنچه که در بیانیههای ایران درمورد مناطقی که به آن دست یافتند و خسارتهایی که به نیروهای عراقی وارد آوردند آمده دروغ، بیاساس و مبالغهآمیز است.» رادیو بیبیسی هم با تجزیه و تحلیل عملیات بیتالمقدس٢ گفت: «حملات اخیر ایران میتواند یک تاکتیک انحرافی باشد تا عراق را وادار کند که بخشی از نیروهای خود را از جبهه جنوبی در اطراف بصره برای تقویت نیروهای عراقی به شمال بفرستد. عراق همچنان در انتظار تهاجم عمده ایران در جبهه جنوبی است و آگاه است که نباید نیروهای زیادی را در منطقه شمال متمرکز کند.» در همین حال، کمال خرازی سرپرست ستاد تبلیغات جنگ، طی مصاحبهای درباره این عملیات اظهار داشت: «عملیات بیتالمقدس جزو سلسله عملیاتی خواهد بود که از این به بعد به یاری خدا و قدرت هرچه تمامتر اجرا خواهد شد.» سرپرست ستاد تبلیغات جنگ در این مصاحبه افزود: «نکتهای که حائز اهمیت است این است که این عملیات و آمادگی ما در سراسر جبهه، از آثار مثبت طرح نوبهبندی است که هماکنون مدتی است در کشور اجرا میشود و مردم ثبتنام میکنند تا در موقع مناسب، در جبهه حضور پیدا کنند.» وی تأکید کرد: «ما با قدرت میتوانیم بگوییم که در نقاط مختلف جبهه آمادگی یورش به سربازان دشمن را داریم و انشاءالله در زمانهای مناسب و پیاپی، عملیات خود را سامان داده و ادامه خواهیم داد.» خرازی یادآور شد: «نامی که برای عملیات گذاشته شد، بیتالمقدس است و این معنا را دارد که پیروزی مسلمانان فلسطینی و پیروزیها دربرابر رژیم متجاوز عراق هر دو به هم پیوند دارد و در واقع دو روی یک سکه هستند و سرنگونی رژیم متجاوز عراق و تنبیه این رژیم مقدمهای برای پیروزی مسلمانان فلسطینی است. با این عملیات و عملیات بعدی خود، تصمیم گرفتهایم که رژیم عراق را تنبیه کنیم.»

گزارش- 22

22. صدام حسین رئیس جمهور عراق، برای ملک فهد شاه عربستان، پیام فرستاد. به گزارش خبرگزاری سعودی این پیام که متن آن منتشر نشده، توسط عزت ابراهیم معاون اول صدام در ریاض تسلیم فهد گردید. عزت ابراهیم همچنین شنبه گذشته پیامی ازجانب صدام تسلیم شیخ جابرالاحمد الصباح امیر کویت کرده بود که در آن به تحولات منطقه خلیجفارس اشاره شده بود. منابع آگاه در کویت اعلام کردند: عراق در یک تحرک سیاسی جدید در منطقه خلیجفارس تلاش میکند از نزدیک شدن کشورهای شورای همکاری خلیجفارس به جمهوری اسلامی ایران جلوگیری نماید. صدام حسین همچنین امروز با مسعود رجوی رهبر سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، دیدار کرد. خبرگزاری رسمی عراق (اینا) در اینباره اعلام کرد: «صدام حسین رئیسجمهوری عراق امروز به مسعود رجوی، رهبر مجاهدین خلق ایران، اطلاع داد که کشورش آماده پذیرفتن پناهندگان سیاسی ایران است.» خبرگزاری عراق، اینا، تصریح کرد: رئیس جمهوری عراق این پیشنهادات را در ملاقات با رجوی رهبر جنبش اصلی مخالفان مسلح رژیم ایران که به نزد وی آمده بود ابراز داشت. رهبر مجاهدین نیز حمایت خود را از قطعنامه شورای امنیت مورد تأکید مجدد قرار داد و اظهار امیدواری کرد که در سال جاری جنگ ایران و عراق و رژیم (امام) خمینی پایان یابند و صلح میان ایران و عراق برقرار شود. خبرگزاری فرانسه درباره پیشینه حضور سازمان مجاهدین در عراق افزوده است: رجوی در ژوئن ١٩٨٦ فرانسه را بهسوی عراق ترک کرد و ستاد خود را در آنجا مستقر ساخت و در ژانویه ١٩٨٧ ارتش آزادیبخش ملی ایران را ایجاد کرد. به گفته منابع دیپلماتیک در بغداد حدود ١٠ هزار ایرانی طرفدار مجاهدین در عراق مستقر هستند.

دیدار صدام حسین با مسعود رجوی رهبر سازمان مجاهدین خلق (منافقین)

گزارش- 23

23. جولیو آندراوتی وزیر امور خارجه ایتالیا، در مصاحبه با روزنامه ایتالیایی لارپوبلیکا پذیرفت که قطعنامه سازمان ملل متحد با مشکلاتی مواجه است. وی گفت: «قطعنامه مورخ بیستم ژوئیه سازمان ملل دو کشور را به آتشبس و عقبنشینی از اراضی اشغال شده ملزم کرده است و این مطلب قبل از هر چیز به ایران برمیگردد چون اراضی عراق را در اشغال خود دارد. در آن صورت است که کمیته سازمانملل بایستی تشکیل شود و نظر دهد که چه کسی جنگ را آغاز کرده است.» وی افزود: «ایران میگوید که آتشبس بایستی همزمان با تشکیل این کمیته برقرار گردد اما، عراق با این پیشنهاد مخالفت میکند و به خاطر همین مخالفت از یک توافق درمورد جنگ هنوز به دور هستیم.» وی پس از آنکه به مسئله شرکت نکردن عراق در دادگاه لاهه اشاره کرد، خاطرنشان ساخت که جنگ ایران و عراق به این دلیل درگرفت که عراق خصومتهایی را آغاز کرد و شما با خواندن روزنامههای آن زمان میتوانید متوجه این مسئله شوید. لارپوبلیکا اضافه میکند: آندراوتی یک موضع دوپهلو اتخاذ میکند و میگوید: «گرچه این مسئله حقیقت دارد که بعد از جنگ جهانی دوم محاکمه ای در نورنبرگ جریان داشت این مسئله نیز صحت دارد که امپراتور ژاپن هنوز بر سر قدرت است و به این خاطر ایرانیان بایستی متقاعد شوند که صدام حسین نیز به نوبه خود میتواند از کهولت سن بمیرد و ایران باید مذاکره با عراق را، حتی اگر صدام در وضعیت فعلیاش باشد بپذیرد.» وی گفت: «باتوجه به همه این مسائل به نظر من تنها راهحل ممکن راهحل سیاسی است و نه نظامی.» ازسوی دیگر رادیو باکو ضمن رد راهحل نظامی برای پایان جنگ، مواضع امریکا را مورد انتقاد قرار داد. به گزارش این رادیو فرانک کارلوچی رئیس پنتاگون، در مصاحبهای با شرکت تلویزیونی سی.بی.اس صراحتاً گفت: «دولت امریکا به هیچ وجه قصد ندارد در سیاست خود در این منطقه تغییراتی بدهد.» رادیو باکو در تفسیر خود از مواضع امریکا گفت: «آنها که به قطعنامه٥٩٨ رأی داده اند بلادرنگ راهی را پیش گرفته اند که با روح و کلام این قطعنامه مخالفت دارد. سیاست تشدید نظامیگری در خلیج فارس که ایالات متحده امریکا و سایر ممالک باختری نیروی دریایی پرقدرتی را در آنجا متمرکز ساختهاند بدون هیچگونه شک و تردیدی امکان اجرای این قطعنامه را عقیم میسازد. واشنگتن با یک دست به قطعنامه سازمانمللمتحد رأی مثبت میدهد و با دست دیگر در جهت مخالفت آن اقدام میکند. نمایندگان دیپلماتیک ممالک باختری از یک طرف درمورد ضرورت تحریم فروش اسلحه و انواع مجازاتهای پیشبینی شده در قطعنامه٥٩٨ جار و جنجال میکنند و از طرف دیگر محرمانه به یکی از طرفین جنگ اسلحه میفروشند. متأسفانه باید تصدیق کنیم که ایالات متحده امریکا از قرار معلوم قصد ندارد راه برقراری صلح را پیش بگیرد.»

گزارش- 24

24. روزنامه کویتی الانباء روابط میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و ایران را یک بازی مشکوک خواند و با اشاره به سخنان هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه نوشت: مانورهای سیاسی ایران برای انجام مذاکرات با کشورهای شورای همکاری همزمان با هشدارهای مقامات ایران مبنی بر لزوم خودداری کشورهای شورا از کمک به عراق صورت گرفته است. تمامی اعراب منطقه باید یکدست در برابر ایران ایستاده و خطر آن را با یکپارچگی خود دفع کنند. همچنین این روزنامه با اعلام خبر تخلیه محموله یک کشتی حامل موشکهای ساخت چین در بنادر ایران این اقدام را یک عمل خصمانه ازسوی چین در قبال اعراب توصیف کرد و نوشت: ایران با این موشکها کویت، عراق و در آینده کشورهای عربی دیگری را مورد حمله قرار خواهد داد. الانباء از اعراب خواست تا به عنوان تنبیه چین این کشور را تحریم اقتصادی نموده، سطح روابط سیاسی خود را با این کشور کاهش دهند.

منابع و مآخذ روزشمار 1366/10/27