1367.01.08
| روزشمار جنگ سال 1367 1367.01.08 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | هشت فروردین |
| تاریخ شمسی | 1367.01.08 |
| تاریخ میلادی | 28 مارس 1988 |
| تاریخ قمری | 9 شعبان 1408 |
گزارش - 283
پس از تصميم قرارگاه فتح براي متوقف كردن عمليات بيت‌المقدس4 و حفظ وضع موجود و پرداختن به اصلاح خطوط دفاعي در ارتفاعات شاخ سورمر و شاخ شميران در جنوب درياچه‌ي دربنديخان،[۱] اين قرارگاه برخي اقدامات را در دستور كار قرار داد از جمله: 1. افزايش نيرو در ارتفاع شاخ شميران به وسيله‌ي تيپ18 الغدير و واگذاري مسئوليت حفظ ارتفاع به اين تيپ. 2. تلاش براي باز كردن جاده‌ي چم سراژين به عنوان جاده‌ي اصلي تداركات نيروهاي مستقر در جنوب درياچه‌ي دربنديخان و حفظ اين مناطق. مأموريت باز كردن جاده‌ي چم سراژين به عهده‌ي جهاد سازندگي لرستان و تأمين جاده به عهده‌ي تيپ انصارالرسول(ص) گذاشته شد. 3. انتقال تانك و نفربر به خط لشكر27 محمد رسول‌الله(ص) در دشت تولبي براي مقابله با پاتك‌هاي دشمن. 4. انتقال لودر و بولدوزر به دشت تولبي براي ايجاد خاكريز به عنوان خط پدافندي و ترميم جاده‌ي خط به ساحل خودي و همچنين ايجاد مواضع و استحكامات براي نفرات و تانك‌ها و نفربرهاي موجود كه اين اقدام بر عهده‌ي جهاد سازندگي آذربايجان شرقي و تيپ مهندسي الهادي سپاه گذاشته شد. 5. واگذاري قسمتي از خط پدافندي لشكر محمد رسول‌الله(ص) در دشت تولبي به لشكر10 سيدالشهدا(ع).[۲] از سوي ديگر، فشار مداوم و همه‌جانبه‌ي دشمن براي بازپس‌گيري مناطق از دست رفته، فرماندهان را بر آن داشت كه علاوه بر انجام دادن موارد فوق، اقدام به اجراي عمليات روي يال زبانه‌يي برددكان و روستاي رزين در جنوب ارتفاع شاخ شميران كنند. تصرف اين منطقه از اين نظر اهميت داشت كه در طول چند روز گذشته همواره يكي از محورهاي ضد حمله‌ي دشمن بود و مهم‌تر اين‌كه دشمن با استقرار در اين يال و روستاي رزين با آتش توپ‌خانه و نفرات پياده‌ي خود جاده‌ي چم سراژين را كه تنها جاده‌ي تداركاتي نيروهاي خودي محسوب مي‌شد در طول شبانه‌روز ناامن و مسدود كرده بود. اجرا اين عمليات امروز به تيپ18 الغدير واگذار شد.[۳] بر اساس دستور قرارگاه فتح، تيپ الغدير موظف شد تا پايان امروز نيروهاي خود را در ارتفاع شاخ شميران مستقر كرده، قسمتي از خط دفاعي لشكر57 ابوالفضل(ع) را تحويل بگيرد و پس از انجام دادن شناسايي، يال زبانه‌يي برددكان و روستاي رزين در قسمت جنوب شرقي ارتفاع شاخ شميران را تصرف و تأمين كند.[۴] لذا، تيپ الغدير تا صبح يك گردان و از صبح به بعد نيز 2 گردان ديگر را راهي اين ارتفاع كرد، اما به دليل كندي در حركت نيروها و نداشتن شناسايي از منطقه، اكبر آقابابايي فرمانده تيپ الغدير خواستار يك شب فرصت و اجراي عمليات در شب بعد شد كه احمد غلامپور فرمانده قرارگاه فتح نيز به‌ناچار پذيرفت، لكن دستور داد كه مواضع رزمندگان روي ارتفاع شاخ شميران تقويت شده، قبضه‌هاي ادوات تيپ فعال شوند و از صبح فردا به اجراي آتش متمركز روي مواضع دشمن بپردازند.[۵] از سوي ديگر، حملات هواپيماهاي عراقي به مواضع رزمندگان امروز هم ادامه يافت، اما خسارت چنداني به بار نياورد. در ساعت 12:05 يك هواپيماي سوخو22 عراقي كه به قصد بمب‌باران مواضع رزمندگان در منطقه‌ي عملياتي بيت‌المقدس4 وارد فضاي دشت زور شده بود، به وسيله‌ي سايت موشكي هاگ مستقر در منطقه سرنگون شد.[۶]
گزارش - 284
در ساعت اوليه‌ي بامداد امروز، نيروهاي سازمان مجاهدين خلق (منافقين) با حمايت آتش پرحجم توپ‌خانه و تانك‌هاي عراق از سه محور به خط دفاعي ارتش جمهوري اسلامي در منطقه‌يي به عرض 20 كيلومتر در حد فاصل نهر شاخه تا جنوب جاده‌ي فكه حمله كرده، پس از نفوذ در عمق منطقه‌ي خودي و تصرف خط اول و دوم، مقرهاي ستادي و تداركاتي گردان‌هاي 110 و 148 لشكر77 خراسان ارتش و گردان307 ژاندارمري را تصرف و منهدم كردند و پس از به اسارت درآوردن 508 نفر با مقداري غنائم به مواضع قبلي خود عقب‌نشيني كردند. در اين اقدام، ابتدا به مدت حدود 2 ساعت آتش شديد توپ‌خانه‌ي عراق و تعداد زيادي منور روي خط مقدم ارتش اجرا شد و پس از آن، آتش در عمق منطقه‌ي استقرار گردان110 ريخته شد و هم‌زمان، نيروهاي سازمان مجاهدين خلق (منافقين) از 3 محور و در هر محور با 4 تيپ و هر تيپ به استعداد 180 تا 200 نفر (كم‌تر از استعداد يك گردان) وارد عمل شدند. در محور شمالي، 4 تيپ (440 و 650 رزمي و 200 و 220 زنان) از سمت ارتفاع 85 ـ كه خط خودي راه‌هاي نفوذ زيادي دارد ـ به سمت خط دفاعي نفوذ و حدود 3 تا 4 كيلومتر در عمق پيشروي كرده، پاسگاه گردان307 ژاندارمري را تصرف كردند. مهاجمان با اسير كردن تعدادي از نيروهاي پاسگاه به طرف جاده‌ي آسفالته‌ي چنانه به پاسگاه مرزي فكه و مقر گردان110 از تيپ3 لشكر77 خراسان حركت كردند و پس از تصرف جاده‌ي آسفالته و مقر گردان مذكور، به طرف گردان148 در غرب مواضع گردان110 از تيپ3 لشكر77 پيشروي كردند. نيروهاي گردان148 كه از حضور عناصر دشمن آگاهي يافته بودند، با آنان درگير شدند. در محور مياني، حدود ساعت 3 الي 4 بامداد، 4 تيپ (280، 660، 250 و 450) زرهي منافقين با استفاده از تانك از جاده‌ي آسفالت فكه به طرف خط ارتش حركت كرده، در خط اول مستقر شدند و از آن‌جا نيروهاي لشكر77 را زير آتش مستقيم تانك قرار دادند. در محور جنوبي نيز 4 تيپ (600 و 100 زنان و 400 و 110 رزمي) وارد خط دفاعي خودي شدند و آن را تصرف كردند. مهاجمان اين محور حين پيشروي، تعدادي از تانك‌هاي ارتش را به غنيمت گرفتند و آن‌ها را در عمليات خود به كار بستند. در اين عمليات، نيروهاي عمل‌كننده در منطقه‌يي به عمق 4 كيلومتر و خطي به طول 7 كيلومتر نيروهاي لشكر77 خراسان را محاصره كردند و با قطع خطوط تلفني و ايجاد اختلال در ارتباطات بيسيمي مانع ارتباط نيروهاي در خط با عقب شدند.[۷] در حين پيشروي نيروهاي سازمان، يك واحد زرهي از لشكر1 مكانيزه‌ي عراق اين عمليات را پشتيباني كرده، در ساعت 2:30 تظاهر به حمله كرد و از خطوط مقدم خودشان به جلو آمد.[۸] در آغاز عمليات، تعدادي از عناصر سازمان به وسيله‌ي بلندگو از نيروهاي ارتش مي‌خواستند كه بدون درگيري خود را تسليم كنند، ولي نيروها با آنان درگير مي‌شدند. مهاجمان اسامي همه‌ي فرماندهان را مي‌دانستند و آن‌ها را به اسم صدا مي‌زدند. نفوذ اولين نيروهاي مهاجم در كمال غافل‌گيري انجام شد تا جايي كه يكي از فرماندهان گروهان‌هاي لشكر77 خراسان با كارد به شهادت رسيد. مهاجمان پس از اتمام عمليات خود حدود ساعت10 تا 11 صبح امروز، محدوده‌ي تصرفي را رها كردند و به عقب بازگشتند. در اين درگيري تعدادي خودرو سبك و سنگين كه اكثراً متعلق به گردان307 ژاندارمري بود و چند دستگاه تانك و نفربر و مقادير زيادي اسلحه به غنيمت آنان درآمد. در اين عمليات حدود 400 نفر از نيروهاي خودي شهيد يا مجروح شدند. همچنين 507 نفر، از جمله فرمانده و معاون گردان110 و فرمانده قرارگاه انصار2 ژاندارمري به اسارت درآمدند. بر اساس اطلاعيه‌ي سازمان منافقين، مهاجمان 91 نفر از اسرا را كه زخمي بودند در منطقه رها كرده، 417 نفر از جمله 2 سرگرد و يك سروان را به پشت جبهه منتقل كردند. از مهاجمان نيز 40 نفر به هلاكت رسيدند؛ يك نفر سالم و يك مجروح اسير شدند و يك جنازه نيز در منطقه جا ماند. به نظر مي‌رسد مهاجمان با كمك برخي عناصر نفوذي در يگان‌هاي ارتش از جمله پيشخدمت فرمانده گردان110 به مقر اين گردان راهنمايي و هدايت شده‌اند.[۹] در پي اين اقدام، سازمان مجاهدين در اطلاعيه‌يي اين عمليات را "عمليات خورشيد تابان" نام گذاشت و آن را بزرگ‌ترين عمليات خود و يك پيروزي بزرگ خواند و ادعا كرد كه دستاورد عمليات 3500 كشته و زخمي و 508 اسير بوده و 30 كشته و 93 زخمي نيز از سازمان برجا مانده است. در اين عمليات يك نفر از نيروهاي سازمان كه از ديگران عقب افتاده و در داخل شياري پنهان شده بود دست‌گير شد و در بازجويي‌ها، از وي اطلاعاتي درباره‌ي احضار نيروهاي خارج از كشور براي سازمان‌دهي جديد؛ تدارك و آماده‌سازي سازمان براي اجراي عمليات؛ كمك‌هاي تسليحاتي عراق براي اين عمليات و دستاوردهاي سازمان مجاهدين از عمليات‌هاي يك سال گذشته و تلاش سازمان براي اجراي عمليات‌هاي بزرگ‌تر در جبهه‌هاي جنوبي و مياني به دست آمد كه مشروح آن در ضميمه آمده است.[۱۰] خبر اين عمليات به استناد اطلاعيه‌ي سازمان مجاهدين خلق (منافقين) در راديو امريكا و خبرگزاري فرانسه انعكاس يافت. در اين اطلاعيه سازمان مدعي كشتن بيش از 2 هزار سرباز ايراني و در دست گرفتن كنترل 600 كيلومتر مربع از اراضي غرب شوش و جاده‌ي دزفول ـ فكه شده است.[۱۱]
گزارش - 285
براي جبران بخشي از نياز يگان‌هاي رزمي سپاه پاسداران به نيروهاي رزمي و تخصصي، پايگاه‌ها و رده‌هاي مقاومت سپاه در سراسر كشور آماده‌باش داده شد. در قسمتي از ابلاغيه‌يي كه به همين منظور صادر شد، آمده است: 1. تا اطلاع ثانوي، همه‌ي نواحي پايگاه‌ها و رده‌هاي مقاومت، در آماده‌باش صددرصد هستند. 2. همه‌ي نيروهاي كادر، دوكادره و فرماندهي يگان‌هاي رزم فراخوان شده، آماده‌ي اعزام شوند. 3. مسئولان و ائمه‌ي جمعه براي بسيج كردن نيروهاي مردمي توجيه شوند و با فراخوان بسيجيان و هماهنگي يگان‌هاي تابعه در خصوص اعزام آن‌ها اقدام شود.[۱۲] نيروي زميني سپاه نيز در نامه‌يي به ستاد كل سپاه پاسداران خواستار تجديد نظر در شيوه‌هاي به‌كارگيري نيروهاي رسمي شاغل در سپاه پاسداران براي تأمين كادر فرماندهي يگان‌هاي عملياتي شد و توصيه كرد براي تأمين اين نياز ضروري، به‌ترتيب با بهره‌گيري از 6 راه‌كار: تبليغات، ايجاد انگيزه، خدمات‌رساني، انجام دادن شناسايي با توجه به دستورالعمل‌هاي تهيه‌شده، آزادسازي (نيروهاي مستعد) و آموزش بايد اين نياز را مرتفع يا تعديل كرد.[۱۳] امروز همچنين 507 نفر نيرو شامل 498 نيروي رزمي و 9 نفر نيروي تخصصي از استان خوزستان به جبهه‌ها اعزام شدند. دفتر نمايندگي امام در سپاه، پايين بودن ميزان نيروهاي اعزامي را در درجه‌ي اول غالب بودن جو تبليغات انتخابات سومين دوره‌ي مجلس شوراي اسلامي و در درجه‌ي دوم تخليه‌ي برخي شهرها به دليل حملات هوايي دشمن عنوان كرد.[۱۴]
گزارش - 286
امروز 3 فروند كشتي بزرگ در خليج فارس به وسيله‌ي قايق‌هاي توپ‌دار هدف قرار گرفتند. اولين كشتي، سوپر نفت‌كش دانماركي به نام "كارامامرسك" با ظرفيت 700,337 تن است. اين كشتي كه حامل نفت از عربستان سعودي به مقصد بندر روتردام بود، در ساعت 9:45 در 22 كيلومتري ساحل شارجه، هدف حمله‌ي چند قايق تندرو قرار گرفت.[۱۵] اين اقدام سبب نشت نفت و آتش‌سوزي از نفت‌كش شد.[۱۶] ساعاتي بعد، نفت‌كش ليبريايي به نام "گولار كاشاي" به ظرفيت 278,219 تن هدف حمله‌ي قايق‌هاي مسلح قرار گرفت و يكي از مخازن آن دچار حريق شد. منابع كشتي‌راني اين حمله را تأييد و اعلام كردند كه اين حمله تلفات جاني نداشته است.[۱۷] به گزارش خبرگزاري فرانسه، بيمه‌گران لويدز لندن اعلام كردند: اين نفت‌كش به شركت گل تاس لارسن شيپينگ مستقر در هاميلتون در جزاير برمودا تعلق دارد.[۱۸] قايق‌هاي تندرو همچنين به سوي يك نفت‌كش هندي تيراندازي كردند كه سبب زخمي شدن يكي از خدمه‌ي آن شد.[۱۹] راديو امريكا با اعلام خبر حملات امروز به اين سه كشتي در خليج فارس گزارش داد: يك سخن‌گوي نظامي امريكا در وين مي‌گويد يك هلي‌كوپتر متعلق به ناو جان.اي.مور كه در منطقه پرواز مي‌كرد، گزارش داده است كه قايق‌هاي نجات و امداد و يك كشتي جنگي فرانسه به كمك نفت‌كش در حال اشتعال كارامامرسك شتافته‌اند، اما امريكايي‌ها هيچ گونه اقدامي انجام نداده‌اند.[۲۰]
گزارش - 287
در پي اصابت 3 فروند موشك عراق به شهر قم و حمله‌ي هوايي به شهرهاي ايلام، دزفول و كوهدشت، 16 نفر شهيد و 213 نفر مجروح شدند و خسارت فراواني به منازل و اموال مردم وارد شد. ساعت 16:24 بعد از ظهر امروز، 3 نقطه‌ي شهر قم مورد اصابت موشك‌هاي عراقي قرار گرفت. 2 موشك هم‌زمان يكي در منطقه‌ي مسكوني مستضعف‌نشين چاله‌كاظم در خيابان آذر، پشت درمانگاه رسول اكرم(ص) فرود آمد كه به تخريب كامل 13 واحد مسكوني و شكسته شدن شيشه‌هاي صدها واحد مسكوني و تجاري انجاميد. موشك ديگر به منطقه‌ي باجك، كوچه‌ي 10 متري ميثم اصابت كرد كه در نتيجهي آن 3 منزل مسكوني به طور كامل ويران شد و به 5 منزل هم از 40 تا 80 درصد خسارت وارد آمد و 4 دستگاه خودرو نيز منهدم شد. در اين دو انفجار، 12 نفر شهيد و 158 نفر مجروح شدند.[۲۱] سومين موشك يك دقيقه‌ي بعد به بيابان‌هاي شمال شرقي قم اصابت كرد كه تلفات و خسارت نداشت.[۲۲] عراق در اطلاعيه‌ي نظامي 3103 پرتاب اين 3 موشك را اعلام كرد.[۲۳] همچنين در حمله‌ي هواپيماهاي عراقي به دزفول كه ساعت 11:15 صبح انجام شد، 4 نقطه‌ي مسكوني شهر در خيابان دستغيب نبش خيابان سجاد؛ خيابان دستغيب نبش خيابان سيدالشهدا(ع)؛ خيابان منتظري بين خيابان‌هاي كاشاني و دستغيب و خيابان 22 بهمن و خيابان تعاون مورد اصابت 4 راكت قرار گرفت كه علاوه بر وارد آمدن خسارات بسيار، 4 نفر شهيد و 53 نفر مجروح شدند.[۲۴] به جا ماندن 2 مجروح و وارد آمدن خسارت به چند نقطه‌ي مسكوني و يك پل، نتيجهي حمله‌ي 3 فروند هواپيماي عراقي در ساعت 10:45 صبح امروز به شهر كوهدشت در استان لرستان است. بمب‌هاي رهاشده‌ي اين هواپيما 8 نقطه را در داخل و خارج شهر هدف قرار دادند.[۲۵] حمله‌ي هم‌زمان چند فروند هواپيماي عراقي به ايلام به چند واحد مسكوني و تجاري و همچنين ساختمان مركز بهداشت و درمان شهر آسيب رساند، اما تلفاتي به بار نياورد.[۲۶] عراق در اطلاعيه‌يي ضمن اعلام خبر حمله‌ي هوايي به كوهدشت، ايلام و بروجرد مدعي شد يك فروند هواپيماي اين كشور در داخل خاك ايران سقوط كرده است.[۲۷] حسن‌علي عضو شوراي فرماندهي عراق نيز در مصاحبه با روزنامه‌ي كويتي الوطن با بيان اين ادعا كه ايران جنگ شهرها را آغاز كرده است، افزود: جنگ شهرها تا زماني كه ايران به خواست مجامع بين‌المللي جهت پايان دادن به جنگ پاسخ مثبت نگويد، همچنان ادامه خواهد داشت.[۲۸] در پي حملات امروز عراق به مناطق مسكوني ايران، نماينده‌ي ايران در سازمان ملل در نامه‌يي كه به عنوان سند شماره S/19702 شوراي امنيت منتشر شد، خبر شليك 3 موشك به قم و حمله‌ي هوايي به دزفول، كوهدشت، بروجرد و ايلام را به اطلاع دبيركل رساند.[۲۹] راديو مجاهد ارگان خبري ـ تبليغي سازمان منافقين در اخبار امشب، اسامي برخي مناطق تهران را كه در روزهاي گذشته مورد اصابت موشك‌هاي حكومت عراق قرار گرفته‌اند، اعلام كرد. اين راديو گزارش داد: بر اساس گزارش‌هاي رسيده، بر اثر موشك‌باران شهر تهران، ساكنان مناطق تجريش، فيشرآباد، قيطريه، سرچشمه، سيدخندان، بلوار كشاورز، سلطنت‌آباد، آرياشهر، نيروي هوايي، اقدسيه، ميدان خراسان، ميدان شوش، ميدان آزادي و خيابان‌هاي مولوي، سوم اسفند و توانير و ... در روزهاي اخير متحمل تلفات و خسارات بسياري شده‌اند.[۳۰]
گزارش - 288
پس از اتمام تعطيلات نوروزي و آغاز فعاليت مطبوعات، اخبار و حاشيه‌هاي مربوط به عمليات‌هاي والفجر10، بيت‌المقدس3 و 4 و استفاده‌ي عراق از سلاح‌هاي شيميايي در منطقه‌ي حلبچه در روزنامه‌ها و نشريات داخلي در ابعاد وسيعي انعكاس يافت. امروز روزنامه‌ها صفحات زيادي را به انتشار اخبار و چاپ عكس‌هاي اين عمليات‌ها و همچنين بازتاب جهاني فاجعه‌ي حلبچه اختصاص دادند. از جمله روزنامه‌ي جمهوري اسلامي سرمقاله‌ي امروز خود را با عنوان "سكوت شوراي امنيت مسبب اصلي فاجعه‌ي حلبچه"، به اعزام هيئت كارشناسي سازمان ملل از سوي دبيركل آن اختصاص داد. اين مقاله به اعزام هيئت كارشناسان تسليحات هسته‌يي از سوي دبيركل سازمان ملل متحد براي بررسي آثار و نتايج سلاح‌هاي شيميايي به كار گرفته‌شده از جانب عراق در حلبچه و مناطق مرزي ايران اختصاص يافته است. مقاله‌نويس عملكرد گذشته‌ي سازمان ملل و شوراي امنيت در مقابل جنگ را مشوق عراق براي ارتكاب جنايات جنگي دانسته، در عين حال، اعزام هيئت از سوي سازمان ملل و انعكاس درست نتايج تحقيق و موضع سازمان در مقابل گزارش را فرصتي براي جبران گذشته عنوان كرده است. در قسمتي از مقاله آمده است: اين نخستين بار نيست كه يك هيئت كارشناسي سازمان ملل براي بررسي ابعاد جنايات جنگي عراق وارد منطقه مي‌شود. سازمان ملل و شوراي امنيت از ابعاد جنايات جنگي حكومت بغداد كاملاً باخبرند، اما به دليل حاكميت قدرت‌هاي استكباري و حاميان تسليحاتي حكومت بغداد بر شوراي امنيت، اين شورا كم‌ترين واكنشي در برابر جنايات گذشته‌ي حكومت بغداد نشان نداده است. همين سكوت مرگ‌بار موجب جرئت يافتن حكومت بغداد و تشويق جنايت‌كاران جنگي شده و به همين دليل است كه امروز جهان معاصر با فاجعه‌ي حلبچه رو به روست. در واقع شوراي امنيت و سازمان ملل را بايستي اصلي‌ترين مسئولان جنايات جنگي عراق به حساب آوريم، چراكه آن‌ها مي‌توانستند با واكنش اعتراض‌آميز و محكوم‌كننده‌ي خود، بعث عراق را از توسل به جنايات بيش‌تر بازدارند، ولي امريكا، انگليس و فرانسه همواره در اين زمينه كارشكني كرده‌اند. علت اين امر آن است كه واشنگتن اميدوار است كه بعث عراق با جنايات جنگي خود راه دست‌يابي به صلح مورد نظر امريكا و آتش‌بس مورد نياز حكومت بغداد را هموار كند. حاميان تسليحاتي حكومت بغداد به جنايات جنگي به منزله‌ي يك اهرم فشار عليه ملت ايران مي‌انديشند و اصرار دارند كه از طريق توسل به جنايات جنگي به اهداف خود كه حصول آن از طريق توسل به جنگ در جبهه‌ها ميسر نيست، دست يابند. دقيقاً به همين دليل است كه گزارش‌هاي قبلي هيئت‌هاي تحقيق سازمان ملل به هيچ گونه موضع‌گيري و تصميم شوراي امنيت منجر نشده است. اما از هم‌اكنون بايد سرانجام كار تحقيق اين هيئت مورد توجه قرار گيرد و اين سؤال مطرح شود كه دبيركل سازمان ملل و به‌ويژه شوراي امنيت در برابر نتايج اين تحقيق و گزارش هيئت كارشناسي سازمان ملل چه موضعي را اتخاذ خواهد كرد؟ شوراي امنيت هنوز هم فرصت جبران گذشته‌هاي تاريك خود را كاملاً از دست نداده است و مي‌تواند به تصحيح خطاهاي عمدي گذشته بپردازد.[۳۱]
گزارش - 289
هيئت كارشناسي سازمان ملل متشكل از دكتر مانوئل دومينگوئز و جيمز هالگر كه از سوي دبيركل اين سازمان براي بررسي كاربرد سلاح‌هاي شيميايي در حلبچه عازم ايران گرديده، صبح امروز وارد تهران شد. اعزام اين دو تن ـ كه يك پزشك متخصص و يك كارشناس هستند ـ در پي چند نوبت درخواست ايران از مقامات سازمان ملل و شوراي امنيت براي فرستادن تيم كارشناسان تسليحات شيميايي به منظور تهيه‌ي گزارش از آثار حملات شيميايي عراق و بعد از بازتاب وسيع جهاني بمب‌باران شيميايي حلبچه انجام شد. اين افراد پس از ملاقات با حسين لواساني معاون امور بين‌الملل وزارت امور خارجه از مصدومان حملات شيميايي ايراني و عراقي در بيمارستان‌هاي لبافي‌نژاد و بقية‌الله(عج) ديدن كردند. كارشناسان سازمان ملل 25 نفر را در بيمارستان لبافي‌نژاد و 15 نفر را در بيمارستان بقية‌الله(عج) تحت معاينات دقيق قرار دادند و از وضعيت جسمي هر يك از آنان گزارش پزشكي جداگانه تهيه كردند. پس از اتمام معاينات، يك فيلم مستند از شهرحلبچه قبل و بعد از بمب‌باران شيميايي توسط عراق در هتل محل اقامت هيئت نمايش داده شد كه به‌شدت مورد توجه آنان قرار گرفت.[۳۲] خبرگزاري جمهوري اسلامي، بخشي از روند معاينه‌ي مصدومان را اين گونه شرح داده است: در اين بيمارستان عده‌ي زيادي غير نظامي از اهالي حلبچه كه عموم آنان را زنان و كودكان تشكيل مي‌دهند، بستري هستند. اين عده تماماً در معرض انواع عوامل شيميايي قرار گرفته‌اند. قسمت‌هاي مختلف بدن اين مصدومان عموماً به واسطه‌ي تماس با عوامل شيميايي دچار سوختگي شده و اغلب مصدومان در مجاري تنفسي و چشمان خود احساس ناراحتي مي‌كنند و چشمان آن‌ها در مقابل نور از خود حساسيت نشان مي‌دهد. مصدوماني كه فرستادگان دبيركل سازمان ملل به عيادت آنان رفته بودند، در گفت و گو با كاركنان سازمان ملل اذعان كردند: در شهر حلبچه به وسيله‌ي عوامل شيميايي مصدوم شده‌اند. مريم محمدامين، 15 ساله از اهالي حلبچه به نمايندگان اعزامي دبيركل سازمان ملل گفت: در زيرزمين منزلش براي مصون ماندن از بمب‌باران هواپيماهاي عراقي پناه گرفته بود كه احساس كرد چشم‌هايش تار شده و دهان و بيني‌اش آب ريزش داشته و پس از آن به حالت اغما رفته تا آن‌كه در يك بيمارستان صحرايي به هوش آمده است. مريم محمدامين در 9 سالگي با يكي از اهالي حلبچه ازدواج كرده و در زماني كه مصدوم شده داراي 4 فرزند بوده كه در حال حاضر از سرنوشت 3 فرزند خود خبري ندارد. مريم هم‌اكنون 4 ماهه حامله است و جنين او نيز به احتمال بسيار زياد به مواد شيميايي استفاده شده در بمب‌هاي شيميايي آلوده شده و پزشكان ممكن است در صورت صلاحديد جنين وي را سقط كنند. 16 تن از مصدومان كه در اين بيمارستان بستري مي‌باشند كودكان زير 12 سال و 25 تن ديگر زن هستند. عده‌يي از مصدومان بستري در اين بيمارستان هنگام عيادت نمايندگان دبيركل سازمان ملل، به آن‌ها اعتراض و سازمان ملل را به سكوت در مقابل قتل عام‌هاي حلبچه متهم كردند. آن تعداد از مصدوماني كه صدمه‌ي كم‌تري ديده‌اند بعضاً افرادي هستند كه در محيط باز قرار داشته يا در مقابل عوامل شيميايي با غلظت كم‌تر قرار گرفته‌اند. نمايندگان دبيركل سازمان ملل هنگام بازديد خود از مصدوماني كه در اين بيمارستان بستري هستند، چند رزمنده‌ي مصدوم ايراني را نيز معاينه و در مورد هر يك از آنان گزارش پزشكي تهيه كردند. نمايندگان دبيركل در اين بيمارستان همچنين به بررسي آثار بر جاي مانده بر بدن يك زن 20 ساله از اهالي حلبچه كه به واسطه‌ي شدت صدمات واردشده به شهادت رسيده است، پرداختند. بر بدن اين زن شهيد آثار صدماتي كه از تماس با عوامل شيميايي ايجاد شده بود، به‌وضوح ديده مي‌شد.[۳۳]
گزارش - 290
نخست‌وزير جمهوري اسلامي در نامه‌هايي به نخست‌وزيران كشورهاي گوناگون و رئيس قوه‌ي قضاييه با ارسال متني به دبيركل سازمان ملل متحد ضمن اشاره به بمب‌باران شيميايي حلبچه و بروز فاجعه‌ي انساني در اين حادثه، خواستار اقدام جامعه‌ي جهاني براي برخورد با حكومت عراق با هدف جلوگيري از تكرار اين گونه اقدامات شدند. نخست‌وزير جمهوري اسلامي ايران در پيام‌هاي جداگانه‌يي به نخست‌وزيران 20 كشور جهان، ضمن توضيح درباره‌ي بمب‌باران شيميايي حلبچه و فاجعه‌ي كشتار افراد غير نظامي در اين شهر به دست حكومت عراق، از آن كشورها خواست با محكوم كردن اين جنايات مانع از ادامه‌ي اين گونه فجايع در جهان شوند. ميرحسين موسوي در بخشي از پيام به موضع غير معقول مقامات عراقي در مجاز دانستن خود به تجاوز از حدود و قوانين و مقررات بين‌المللي مربوط به جنگ خاطرنشان كرد كه جمهوري اسلامي اعتقاد دارد چنين موضع غير معقولي از اطمينان حكومت عراق به انفعال و بي‌تحركي مجامع و سازمان‌هاي بين‌المللي ذي‌نفوذ در انجام دادن هر گونه اقدام عملي، نشئت مي‌گيرد. جمهوري اسلامي ايران تصريح مي‌كند كه با توجه به قصد حاكمان عراق براي گسترش دامنه‌ي اين گونه اقدامات، برخورد جدي جامعه‌ي جهاني براي جلوگيري از جنايات جنگي عراق به‌ويژه به‌كارگيري سلاح‌هاي شيميايي يك ضرورت جهاني است. در پايان نامه تأكيد شده است، به هر حال ملت مسلمان ايران تا تنبيه متجاوز و تحقق عدالت همچنان به دفاع مشروع خويش ادامه مي‌دهد.[۳۴] امروز همچنين محمدجعفر محلاتي جانشين نمايندگي جمهوري اسلامي ايران در سازمان ملل، متن نامه‌ي آيت‌الله سيدعبدالكريم موسوي‌اردبيلي خطاب به دبيركل سازمان ملل متحد را تسليم مقامات اين سازمان كرد و متن آن به عنوان سند شماره S/19696 شوراي امنيت منتشر شد. رئيس قوه قضاييه‌ي ايران در اين نامه با اشاره به بمب‌باران‌هاي شيميايي در مناطق كردنشين عراق و نقض مكرر قوانين و حقوق بين‌المللي به‌ويژه پروتكل 1925 ژنو درباره‌ي ممنوعيت استفاده از مواد شيميايي و گازهاي سمي تأكيد كرد: اين نخستين بار است كه دولتي به طور وسيع و مكرر بمب‌هاي شيميايي را عليه مردم خود در عمل نسل‌كشي به كار مي‌گيرد. وي در اين نامه ضمن يادآوري سكوت سازمان‌هاي بين‌المللي از دبيركل به دليل محكوم كردن حكومت عراق و اعزام گروه كارشناسي سازمان به ايران براي تحقيق درباره‌ي اين فاجعه تشكر كرد و از وي خواست تا با اجراي تحريم تسليحاتي عليه حكومت عراق و ممنوعيت توليد تسليحات شيميايي و ميكروبي كه كارخانه‌هاي آن‌ها در برخي شهرهاي عراق فعال هستند، اقدام كند.[۳۵]
گزارش - 291
رئيس سازمان هلال احمر ايران يك بار ديگر از مجامع و سازمان‌هاي بين‌المللي و نيز دولت‌هاي خارجي براي معالجه‌ي مصدومان حملات شيميايي عراق در حلبچه و مناطق مرزي ايران درخواست كمك‌هاي تخصصي پزشكي و دارويي كرد. به گزارش راديو بي‌بي‌سي، وحيد دستگردي ـ كه در دوبي به سر مي‌برد ـ در گفت و گو با خبرنگار اين راديو درباره‌ي نوع كمك‌هاي درخواستي ايران گفت: معالجه‌ي مصدومان شيميايي بسيار مشكل و درمان آنان كاري اختصاصي است و در اين راه البته كشور ما با توجه به تجارب چندين ساله كه در اين ماجرا دارد جزء كشورهاي پيشرفته است. كشورهايي مثل انگليس، بلژيك، آلمان، اتريش و سوئيس هم مقداري كار كرده‌اند و بعضي كشورهاي ديگر هم ممكن است امكاناتي داشته باشند، ولي به هر حال با توجه به عمق فاجعه و تعداد بسيار زياد مجروحان و مصدومان، ما نمي‌توانيم همه‌ي مجروحان و مصدومان را در بيمارستان‌هاي خودمان معالجه كنيم و تعدادي از بيماران طبعاً با مشكلاتي مواجه مي‌شوند و تعويق در درمان‌شان هم قطعاً خطرناك است يا عوارض جبران‌ناپذيري دارد يا اصلاً آن‌ها را از بين مي‌برد. بنابراين، استمداد ما اين است كه گروه‌هاي پزشكي متخصص به ايران بيايند يا اين‌كه داروهايي را كه ضرورت دارد با خود بياورند و سوم اين‌كه بيمارستان‌هايي در خارج تقبل كنند تعدادي از مصدومان را درمان كنند. وي افزود: ما قبلاً مجروحان شيميايي را به كشور بلژيك و سوئيس، اتريش، آلمان و اسپانيا مي‌فرستاديم، ولي آن زمان مجروحان مربوط به خود ما بودند و هزينه‌اش را هم خودمان مي‌پرداختيم، ولي اين بار مجروحان عراقي هستند، تعداد بسيار زياد است و اين پذيرش بايد از طرف آن‌ها باشد.[۳۶]
گزارش - 292
جلسه‌ي ستاد امداد مناطق بمب‌باران‌شده‌ي استان فارس ساعت 19:45 امروز برگزار شد و اعضاي اين ستاد درباره‌ي چگونگي كمك‌رساني دستگاه‌هاي گوناگون و وظايف آن‌ها در مناطقي كه در معرض حمله‌ي هوايي دشمن قرار مي‌گيرند، تصميم‌گيري كردند. بر اساس دستورالعمل‌هاي ابلاغي ستاد امداد مناطق بمب‌باران شده‌ي كشور، مشابه اين جلسات در همه‌ي استان‌هاي كشور برگزار مي‌شود. تصميمات جلسه به شرح زير جمع‌بندي شد: 1. مديريت انتظامي به عهده‌ي كميته‌ي انقلاب اسلامي مي‌باشد و ساير نيروها موظف به اطاعت از كميته مي‌باشند. 2. جرثقيل، لودر و بلدوزر در محل مناسبي در اطراف منطقه‌ي بمب‌باران شده آماده باشند و در صورت درخواست هلال احمر كه مديريت امداد را در محل به عهده دارد، وارد عمل شوند. 3. نيروهاي بسيجي بدون اسلحه و در قالب هم‌كاري با امداد و هلال احمر وارد عمل شوند و عده‌يي با فرماندهي شخصي و آمادگي لازم براي كمك و بر اساس درخواست كميته وارد عمل شوند و افراد بسيج نيز بايد داراي كارت امداد باشند. 4. نيازها به ستاد استانداري اعلام شود تا مسئول ستاد حضور داشته باشد تا مديريت امداد يا مديريت انتظامي كرده، بر حسب مورد دستورات لازم را صادر كند تا حفظ نظم و بهره‌گيري از امكانات ميسر شود. 5. در اسرع وقت پليس راه و راهنمايي و رانندگي بايد ترافيك شعاع مناسبي از منطقه‌ي بمب‌باران‌شده را برطرف كنند و داخل بيمارستان‌ها و حوالي بيمارستان‌ها و مسير آمبولانس‌ها را باز نگه دارند. 6. با كمك نيروهاي انتظامي، مردم و بسيج، از هجوم افراد به سمت مناطق بمب‌باران‌شده جلوگيري شود تا كار امدادرساني بدون مزاحمت انجام شود. 7. مديريت مهندسي در منطقه نيز به عهده‌ي هلال احمر يا معاونت شهرداري مي‌باشد. 8. كميته‌ي آموزش امدادرساني موظف به آموزش نيروهاي انساني در همه‌ي محل‌ها مي‌باشد تا به محض بمب‌باران در محل وارد عمل شوند. اين وظيفه به عهده‌ي هلال احمر گذاشته شد. 9. نقش صدا و سيما بيش از پيش ايفا گردد و به‌ويژه در زمان بمب‌باران از راديو پيام‌ها و تذكرات ايمني و پراكنده شدن مردم داده شود. 10. در مورد مرحله‌ي بعد از امدادرساني و مشكلات نصب شيشه، خاك‌برداري، ديواركشي و آزاد كردن مأموران انتظامي و جمع‌آوري و تنظيم صورت‌جلسه‌ي اثاثيه‌ي موجود بحث و تصميم‌گيري شد. همچنين مسئوليت خنثي كردن بمب‌ها و پاك‌سازي منطقه‌ي بمب‌باران‌شده به عهده‌ي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي گذاشته شد و مقرر شد از ساير نيروها از جمله نيروي هوايي در صورت اعلام نياز سپاه استفاده شود. پس از اين جلسه، ستاد پدافند ش.م.ه. (شيميايي، ميكروبي، هسته‌يي) ساعت 21 با حضور اعضاي ذي‌ربط در دفتر استاندار تشكيل شد و پس از بحث و تبادل نظر موارد زير به تصويب رسيد: 1. تشكيل ميزگرد و مصاحبه با مردم از طريق صدا و سيما. 2. آموزش به مردم از طريق كميته‌ي ذي‌ربط. 3. تأمين بودجه‌ي ستاد كنترل و اختصاص مبالغي براي رويدادهاي ش.م.ه.[۳۷] همچنين ستاد كنترل حوادث ش.م.ه. استان فارس براي رفع نيازهاي خود از قائم‌مقام معاون نخست‌وزير در امور دفاعي و مسئول كميته‌ي ش.م.ه. كشور 1000 عدد ماسك ضد شيميايي، 5 دستگاه ماشين وانت براي نصب دستگاه‌هاي خنثي‌سازي گازهاي شيميايي، 2 دستگاه ماشين آتش‌نشاني و 10 دستگاه موتور سيكلت 250 سي‌سي درخواست كرد.[۳۸]
گزارش - 293
راديو بي‌بي‌سي در برنامه‌ي خبري ساعت 19:30 امروز خود دلايل موفقيت عمليات والفجر10 در منطقه‌ي دشت زور و بيت‌المقدس4 در منطقه‌ي جنوب درياچه‌ي دربنديخان را هم‌كاري اكراد معارض و طراحي مناسب دانست و هدف بعدي ايران را در اين منطقه سد دربنديخان اعلام كرد. گزارش‌گر بي‌بي‌سي در اين گزارش با عنوان كردن كاهش توان ايران در تأمين امكانات نظامي رزمندگان گفت: به طور تقريبي مي‌توان تخمين زد كه ايران اكنون در حدود 75 درصد امكانات نظامي دو سال گذشته‌ي خود را دارد، اما در مناطق كوهستاني شمال عراق، يك عامل به نفع ايران بوده است و آن كردهاي مخالف دولت عراق در اين منطقه‌اند. به نظر مي‌رسد كه در نبردهاي اخير در جبهه‌ي شمالي، ايران از وجود كردهاي عراق به نفع خود استفاده كرده است. نيروهاي عراق علاوه بر حمله‌ي نيروهاي سپاه پاسداران ايران با عمليات كردها از پشت خطوط خود نيز بايد مقابله مي‌كردند. عمليات تهاجمي ايران بسيار خوب برنامه‌ريزي شده بود. واحدهاي نيروي دريايي سپاه پاسداران براي عبور از درياچه‌ي دربنديخان و آبرا‌ه‌هاي ديگر در اين ناحيه از تعداد زيادي قايق كوچك استفاده كردند و بدين وسيله راه ارتباطي يك لشكر و نيمي از نيروهاي عراق قطع شد و نيروهاي عراق كه غافل‌گير شده بودند، عقب‌نشيني كردند. در واقع، از آن‌جايي كه نيروهاي ايران نتوانستند با شدت تمام در مقياس وسيعي در جبهه‌ي شمالي پيشروي كنند، نيروهاي عراق از سقوط نجات يافتند. سپاه پاسداران با كمك و پشتيباني ارتش اكنون كارايي زيادي دارد، اما از نظر لجستيكي هنوز هم اشكالاتي به چشم مي‌خورد. نيروهاي ايران به پيروزي مهمي دست يافتند، هرچند هنگامي كه خبرنگاران از حلبچه ديدن كردند، اين شهر هنوز زير آتش توپ‌خانه‌ي ارتش عراق بود. اكنون به نظر مي‌رسد كه نيروهاي ايران به آهستگي در حال پيشروي‌اند و هدف بعدي آن‌ها سد دربنديخان است كه در چند كيلومتري آن‌ها قرار دارد. بنابراين، به دنبال موفقيت‌هاي نيروهاي ايران در جبهه، دولت ايران اكنون در شرايطي نيست كه حاضر به مصالحه شود و درخواست جامعه‌ي بين‌المللي براي قبول آتش‌بس را بپذيرد.[۳۹]
گزارش - 294
پس از آن‌كه دبيركل سازمان ملل متحد عراق را به دليل استفاده از سلاح‌هاي شيميايي در حلبچه محكوم كرد و گروه كارشناسان اين سازمان براي بررسي كاربرد سلاح‌هاي شيميايي در حلبچه و مناطق مرزي ايران عازم اين مناطق شدند، امروز مقامات و مطبوعات عراقي در يك حركت هماهنگ كوشيدند با راه انداختن جرياني به اين اقدام دبيركل اعتراض كنند. به همين منظور، وزير امور خارجه‌ي عراق در نامه‌يي كه توسط نماينده‌ي دائمي اين كشور در سازمان ملل متحد تحويل سازمان گرديد، به سخنان سخن‌گوي رسمي سازمان ملل در محكوميت حكومت عراق به دليل استفاده از سلاح‌هاي شيميايي** اعتراض كرد و مدعي شد ايران آغازگر جنگ بوده؛ از سلاح‌هاي شيميايي در ميادين نبرد استفاده كرده و با قطع كردن اعضاي بدن اسراي عراقي آنان را زنده به گور كرده است! وي همچنين درخواست كرد ايران به دليل نپذيرفتن قطع‌نامه‌ي598؛ عمليات نظامي در داخل خاك عراق؛ شليك موشك به بغداد و قتل عام، شكنجه و شست و شوي مغزي اسراي عراقي محكوم شود. طارق عزيز با متهم كردن سخن‌گوي سازمان ملل و دبيركل، تهديد كرد عراق منتظر تصميمات ديگران نخواهد ماند و با همه‌ي ابزارهاي موجود از خود دفاع خواهد كرد.[۴۰] لطيف نظيف جاسم وزير اطلاعات و فرهنگ عراق نيز امروز در بغداد گفت: خاوير پرز دكوئيار دبيركل سازمان ملل، در انجام دادن وظايف خود ناتوان است و ديگر قابل اطمينان نيست و مقاصد دبيركل براي اعزام يك هيئت تحقيق در مورد استفاده‌ي عراق از سلاح‌هاي شيميايي در حلبچه نامعلوم است. وي بدون اشاره به كشته شدن بسياري از مردم حلبچه به دليل بمب‌باران شيميايي عراق، از شوراي امنيت خواست به جاي اين‌كه به موضوعات جزئي! بپردازد يا هياهويي در مورد آنچه جنگ شيميايي خوانده مي‌شود به راه اندازد موضعي در مقابل طرف مهاجم و سرسخت، يعني ايران اتخاذ كند.[۴۱] هم‌زمان با اين سخنان، رسانه‌هاي عراقي نيز به انتقاد از سازمان ملل پرداختند؛ از جمله راديو صوت‌الجماهير نامه‌ي طارق عزيز به دبيركل سازمان ملل را به طور كامل منعكس كرد.[۴۲] خبرگزاري فرانسه نيز در همين باره گزارش داد: عراق امروز در واكنش به اعزام يك هيئت از سازمان ملل براي بررسي وضع ايرانيان مجروح از سلاح‌هاي شيميايي، به انتقاد‌هاي خود از سازمان ملل ادامه مي‌دهد. مطبوعات عراق نيز عليه سازمان ملل كه به جاي حل جامع و قطعي جنگ ايران و عراق ـ به گفته‌ي آن‌ها ـ در پي پوشاندن تجاوز ايران به وسيله‌ي بيانيه‌هاي مخالف عراق است، به پا خاسته‌اند. مطبوعات عراق مي‌افزايند: اين امر تهران را تشويق مي‌كند كه مبارزه‌طلبي خود را در برابر خواست بين‌المللي كه در قطع‌نامه‌ي598 شوراي امنيت تبلور يافته و خواهان آتش‌بس در جنگ است، حفظ كند. الثوره ارگان حزب بعث در بغداد مي‌نويسد: عراق اشغال‌گران را با دسته گل استقبال نخواهد كرد. اين روزنامه بر قاطعيت عراق در دفاع از سرزمين خود با تمام وسايل و به كمك همه‌ي سلاح‌هايي كه در اختيار دارد تأكيد كرده است. روزنامه‌ي دولتي الجمهوريه نيز بر اين قاطعيت تأكيد كرده است. اين روزنامه مي‌نويسد عراق براي دفاع از خاك خود، بعد از اين‌كه سازمان‌هاي بين‌المللي ناتوانايي خود را در اتخاذ يك موضع قاطع در برابر حكومت ايران نشان دادند، به اندازه‌ي كافي قدرتمند است.[۴۳] خبرگزاري عراق نيز در گزارشي درباره‌ي مطالب چاپ‌شده در روزنامه‌هاي امروز بغداد نوشت: روزنامه‌هاي پرتيراژ عراق در سرمقاله‌هاي امروز خود ضمن تأييد تصميمات جلسه‌ي فرماندهي شوراي انقلاب ـ كه شنبه‌ي گذشته با حضور صدام حسين برگزار گرديد و در آن به نكوهش كشورهايي كه استفاده‌ي عراق از سلاح‌هاي شيميايي را محكوم كرده بودند، پرداخته شد ـ بار ديگر تأكيد كردند كه عراق براي نابود كردن تجاوزگران ايراني از هر گونه ابزارهايي كه در اختيار دارد استفاده خواهد كرد. روزنامه‌ي الثوره ارگان رسمي حزب بعث حاكم عراق در قسمت ديگري از سرمقاله‌ي خود مي‌نويسد: برخي كشورهاي جهان به بهانه‌ي سرپوش گذاشتن بر سرپيچي تازه‌ي ايران از كنوانسيون ژنو، فقط كاربرد سلاح‌هاي شيميايي را تحريم كردند. چرا اين كشورها به جاي پيش كشاندن اين موضوع به اصل قضيه كه همان تحريم اشغال سرزمين‌هاي ديگران از طريق نظامي و قتل عام اسيران جنگي است، نمي‌پردازند؟ اين روزنامه در پاسخ به كشورهايي كه استفاده‌ي عراق از سلاح‌هاي شيميايي را محكوم كرده‌اند، نوشته است: آيا شما انتظار داريد عراق از تجاوزگران با دسته‌گل استقبال كند؟[۴۴] انتقاد مسئولان عراقي از دبيركل سازمان ملل در رسانه‌هاي خارجي بازتاب وسيعي يافت؛ از جمله راديو فرانسه ضمن اشاره به نامه‌ي طارق عزيز وزير خارجه‌ي عراق به دبيركل و متهم كردن دبيركل به حمايت از ايران، دليل محكوميت عراق را پخش تصاوير اجساد كودكان و زنان كرد عراقي و حلبچه دانست كه موجي از نفرت را در جهان ايجاد كرده و موجب تظاهرات در مقابل بسياري از سفارت‌خانه‌هاي عراق در خارج از اين كشور شده است.[۴۵]
گزارش - 295
وضعيت استان خوزستان در اسفندماه سال 1366 در گزارش امروز خبرگزاري جمهوري اسلامي آورده شده است. در بخش مربوط به اوضاع استان در ارتباط با جنگ و جنگ شهرها به حملات مكرر هوايي به شهرهاي شوشتر و دزفول؛ مهاجرت مردم برخي شهرها به ساير استان‌ها و رواج يافتن شايعه‌ي احتمال حمله‌ي شيميايي به شهر اشاره شده است. اين قسمت از گزارش به شرح زير است: در طول اسفندماه گذشته حكومت عراق به‌كرات شهرهاي شوشتر و دزفول را هدف بمب‌باران‌هاي هوايي قرار داد، طوري كه اين دو شهر تقريباً از سكنه خالي شده و مردم به روستاهاي اطراف اين دو شهرستان مهاجرت كرده‌اند. در همين حال، شهر اهواز به رغم تجاوزات مكرر هواپيماهاي عراقي در طول ماه گذشته، مورد حمله قرار نگرفته و به همين دليل تراكم جمعيت كه از ساير شهرهاي بمب‌باران‌شده به اهواز مهاجرت كرده‌اند، بيش از پيش محسوس است. تا كنون بخشي از مردم شهرهاي تهران، باختران، ايلام، دزفول و شوشتر با استفاده از امنيت موجود به اهواز مهاجرت كرده‌اند. از طرفي، با توجه به اين‌كه هواپيماهاي عراقي براي بمب‌باران شهرهاي دزفول و انديمشك معمولاً از حريم هوايي اهواز عبور مي‌كنند، اين شايعه بر سر زبان‌ها افتاده است كه عراق قصد دارد هنگام تجمع مردم در شهر اهواز در فرصت مناسب و هنگامي كه جمعيت در شهر فزوني گرفت اهواز را هدف حمله‌ي شيميايي قرار دهد.[۴۶]
گزارش - 296
روزنامه‌ي امريكايي واشنگتن پست در شماره‌ي امروز خود در مقاله‌يي موضوع استفاده از موشك‌هاي جديد و پرقدرت ساخت شوروي در جنگ شهرها و كاهش فعاليت سفارت‌خانه‌هاي خارجي در تهران را بررسي كرد. پاتريك تايلر خبرنگار اين نشريه كه براي بازديد از حلبچه به تهران سفر كرده است، در اين باره نوشت: مقامات نظامي غرب در ايران مي‌گويند در هفته‌ي گذشته، عراق از موشك‌هاي جديد و بزرگ‌تر كه قدرت تخريب بيش‌تري دارد و وحشت زيادي در ميان مردم ايجاد مي‌كند استفاده كرده است. اين مقامات مي‌گويند در چند مورد عراق به وسيله‌ي هواپيما، موشك‌هاي سنگين‌تر و مخرب‌تر را به سوي تهران پرتاب كرده است. استفاده از موشك‌هاي جديد در جنگ شهرها هم‌زمان با تهديد رهبر عراق مبني بر اين‌كه شهرهاي ايران را با خاك يك‌سان كرده، براي وادار ساختن ايران به صلح از تمامي سلاح‌هايش استفاده خواهد كرد، انجام مي‌شود. به گفته‌ي مقامات غرب در تهران ظاهراً عراق به موشك‌هاي اساس12 ساخت شوروي كه قادر به حمل 2 هزار پوند مواد منفجره است، روي آورده است. موشك‌هاي اساس12 يكي از موشك‌هاي ميان‌برد نسبتاً كهنه‌ي ساخت شوروي است، ولي استفاده از آن نشانه‌ي تشديد جنگ شهرها از سوي عراق است. به نوشته‌ي اين روزنامه، ناظران غربي مي‌گويند مدت‌هاست كه عراق موشك‌هاي اساس12 را در اختيار داشته، ولي مقامات شوروي از طريق ديپلماتيك آشكار ساخته‌اند كه بر موشك‌ها كنترل سياسي دارند، يعني عراق نمي‌تواند بدون اجازه‌ي شوروي از آن‌ها استفاده كند. مقامات شوروي به ديگر ديپلمات‌ها در تهران گفتهاند كه كرملين اجازه‌ي استفاده از موشك‌هاي اساس12 را عليه شهرهاي ايران صادر نكرده است. اين روزنامه در بخش ديگري از يادداشت خود با اشاره به حضور پرشور مردم در مراسم نماز جمعه و تشويق مردم از جانب مسئولان به اين‌كه خود را از طريق مسافرت يا رفتن به پناهگاه‌ها از خطر دور كنند، به رفتن بسياري از ديپلمات‌هاي سفارت‌خانه‌هاي خارجي از تهران اشاره كرده، مي‌نويسد: سفارت‌خانه‌هاي خارجي تا حد زيادي از كاركنان خود در تهران كاسته‌اند. از 240 خانواده‌ي كاركنان ژاپني تنها 40 نفر در تهران باقي مانده‌اند. بيش‌تر كشورهاي اروپايي نيز پيشنهاد چنين كاري را داده‌اند و در حدود نيمي از آن‌ها تهران را ترك گفتهاند. به گفته‌ي منابع مطلع، شوروي با ارسال يك پرواز ويژه به تهران اعضاي غير حساس سفارت شوروي را تخليه كرده است. برخي مقامات ايراني مي‌گويند: در مدتي كه برنامه‌ي تخليه‌ي اتباع شوروي در فرودگاه مهرآباد انجام مي‌شد، عراق به مدت 20 ساعت از حمله به تهران خودداري كرد.[۴۷]
گزارش - 297
پس از تهديدهاي مكرر حكومت عراق مبني بر استفاده از سلاح‌هاي شيميايي عليه شهرهاي بزرگ ايران، به منظور آمادگي نيروهاي انتظامي و امدادي براي مقابله با حملات احتمالي شيميايي دشمن، پيش از ظهر امروز، ستاد كنترل حوادث و رويدادهاي ش.م.ه. استان لرستان در چند نقطه‌ي شهر خرم‌آباد مانور مقابله با حملات شيميايي برگزار كرد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، در مدت برگزاري اين مانور، نيروهاي شركت‌كننده در خيابان‌ها و معابر شهر خرم‌آباد اقدام به حمله‌ي فرضي شيميايي كردند و نيروهاي كميته‌هاي رفع آلودگي، امداد و درمان پس از حضور در محل‌هاي حادثه، مصدومان فرضي را به نقاهتگاه‌هاي تعيين‌شده انتقال دادند. بر اساس اين گزارش، در مانور آمادگي، نيروهاي سپاه، كميته، شهرباني، ژاندارمري، هلال احمر، شهرداري، بهداري، فرمانداري و استانداري لرستان شركت داشتند.[۴۸]
گزارش - 298
سرهنگ معمر قذافي رهبر ليبي با بي‌هدف خواندن جنگ، ايران را متهم به دريافت اسلحه از اسرائيل كرد. قذافي كه اين سخنان را امروز در پايگاه هوايي عبدالناصر در شهر طبرق در شرق ليبي ايراد مي‌كرد، ضمن دعوت به متوقف كردن جنگ عراق و ايران گفت هر طرفي كه به جنگ ادامه دهد نمي‌تواند مسلمان باشد و در رويارويي با صهيونيسم و امپرياليسم راست‌گو نيست. وي كه به مناسبت هجدهمين سال‌گرد برچيدن پايگاه‌هاي انگليس از خاك ليبي سخن مي‌گفت، جنگ ميان دو كشور را جنگي بي‌هدف و بازنده و پست توصيف كرد و افزود: مدارس كودكان در اين جنگ به صورت هدف‌هاي نظامي درآمده‌اند. وي افزود: صهيونيسم و امپرياليسم در امر ارسال سلاح به ايران در سال‌هاي اخير با يك‌ديگر هم‌كاري كرده‌اند، چراكه آنان خواهان نابودي ايران و عراق مي‌باشند. قذافي افزود: بدون شك ايران از طريق اسرائيل سلاح‌هاي امريكايي دريافت كرده است و امريكا اين سلاح‌ها را به منظور ادامه‌ي جنگ فرستاده است. امريكا و اسرائيل از انقلاب اسلامي ايران و نيروي نظامي عراق مي‌هراسند و به همين دليل توطئه‌يي براي درگيري اين دو نيرو به وجود آوردند و اكنون امريكا و صهيونيسم مي‌خندند، چراكه طرح آن‌ها با موفقيت هم‌راه بوده است.[۴۹] هم‌سو با مواضع جديد و غير متعارف قذافي، رسانه‌هاي ليبي به رغم گذشت دو هفته از فاجعه‌ي حلبچه همچنان در اين مورد سكوت كرده‌اند و هيچ اشاره‌يي به حمله‌ي شيميايي عراق به اين شهر و به شهادت رسيدن حدود 5 هزار تن از مردم مظلوم اين خطه نمي‌كنند. قبل از اين نيز حملات موشكي و هوايي عراق به مناطق مسكوني كشورمان كم‌ترين بازتابي در رسانه‌هاي ليبي نداشت.[۵۰]
گزارش - 299
وزير خارجه‌ي آلمان در ديدار با علي‌اكبر ولايتي وزير امور خارجه‌ي ايران اعلام كرد: در حال حاضر تحقق درخواست ايران براي جا به جايي بندهاي قطع‌نامه‌ي598 امكان‌پذير نيست. در اين ديدار كه در يونان انجام شد، وزير خارجه‌ي ايران بر لزوم متجاوز اعلام شدن عراق و تنبيه آن به عنوان نخستين گام مثبت براي خاتمه‌ي جنگ تأكيد كرد و خواستار برخورد فعال‌تر جامعه‌ي اروپا با جنايات حكومت عراق شد. وزير خارجه آلمان نيز با اعلام آمادگي براي پذيرش مجروحان شيميايي در اين كشور اذعان كرد كه وضعيت كنوني ايجاب مي‌كند تلاش‌هاي جديدي بر مبناي قطع‌نامه‌ي598 انجام شود كه شرايط ايران را هم در نظر داشته باشد. وي افزود: بايستي واقع‌بين بود، زيرا جا به جايي بندهاي قطع‌نامه‌ي598 در حال حاضر امكان‌پذير نيست. خبرگزاري فرانسه درباره‌ي مذاكرات اين ديدار گزارش داد: گنشر مي‌گويد 12 كشور عضو جامعه‌ي اقتصادي اروپا به‌شدت نگران اوضاع در خليج (فارس) و مخالف جنگ شهرها ـ كه موجب قتل افراد غير نظامي مي‌شود ـ و استفاده از اسلحه‌ي شيميايي هستند. اين گزارش حاكيست: گنشر پيشنهاد كمك‌هاي بشردوستانه‌ي كشورش براي قربانيان جنگ را به اطلاع آقاي ولايتي رسانده و متقابلاً از وي خواسته است براي آزادي ردولف كردس آخرين گروگان آلمان غربي در لبنان كه در 17 ژانويه 1987 ربوده شده است، اقدام كند.[۵۱] ديدار ولايتي و گنشر در رسانه‌هاي ايران و آلمان نيز انعكاس يافت.[۵۲]
گزارش - 300
به رغم اعتراض گسترده‌ي محافل مختلف سياسي و رسانه‌يي و واكنش وسيع افكار عمومي و به راه افتادن تظاهرات در شهرهاي گوناگون جهان در محكوميت عراق به دليل استفاده از سلاح‌هاي شيميايي، مطبوعات كويت امروز نوشتند: حكومت عراق ممكن است عليه شهرهاي پرجمعيت ايران نيز از سلاح‌هاي شيميايي استفاده كند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، روزنامه‌هاي القبس و السياسة در شماره‌هاي امروز خود به نقل از منابع رسمي رژيم حاكم بر بغداد نوشتند: عراق در پاسخ به تخريب شهر حلبچه و كاربرد سلاح‌هاي شيميايي در مناطق كردنشين اين كشور توسط ايران ممكن است عليه شهرهاي بزرگ ايران از سلاح‌هاي شيميايي استفاده كند. اين روزنامه‌ها در يك خبر ويژه افزودند: مقامات عراق ضمن تأييد احتمال استفاده‌ي اين كشور از سلاح‌هاي شيميايي عليه شهرهاي ايران، آن را اقدامي بازدارنده توصيف كردند. مقامات رژيم حاكم بر بغداد به روزنامه‌هاي القبس و السياسة گفتهاند كه اقدامات ايران در مناطق كردنشين شمال عراق، اين كشور را وادار مي‌كند كه از سلاح‌هاي شيميايي به عنوان اقدامي بازدارنده و به منظور مجازات ايران عليه شهرهاي اين كشور استفاده كند.[۵۳]
گزارش - 301
روند محكوميت رژيم عراق از سوي دولت‌ها و مقامات خارجي و ملت‌ها به دليل استفاده از سلاح‌هاي شيميايي به‌ويژه بمب‌باران منطقه‌ي حلبچه و مناطق مسكوني مرزي ايران همچنان ادامه دارد. اعلام موضع دولت نروژ و وزير خارجه‌ي نيوزيلند و اخبار منتشرشده در مطبوعات ايتاليا و انگلستان از آن جمله است. به گزارش واحد مركزي خبر از لندن، معاون وزارت امور خارجه‌ي نروژ در ملاقات با كاردار جمهوري اسلامي ايران در اسلو تصميم رسمي دولت نروژ را مبني بر محكوميت استفاده از سلاح‌هاي شيميايي به وسيله‌ي حكومت عراق به اطلاع وي رساند و افزود: دولت نروژ آماده است تعدادي از مجروحان شيميايي را براي مداوا بپذيرد. وي همچنين آمادگي كشورش را براي اعزام يك تيم پزشكي به جمهوري اسلامي ايران براي مداواي مجروحان شيميايي اعلام كرد. از سوي ديگر، سازمان صليب سرخ نروژ معادل 5/1 ميليون كرون نروژي دارو براي درمان مجروحان شيميايي جنايت حكومت عراق به تهران ارسال كرد. در پي اين تصميم، عراقي‌هاي مقيم نروژ كه از صبح ديروز در اعتراض به سكوت دولت‌هاي غربي در برابر جنايات دولت عراق دست به اعتصاب غذا زده بودند، بعد از شركت در يك مصاحبه‌ي مطبوعاتي و راديو تلويزيوني، محل صليب سرخ نروژ را كه به اشغال خود درآورده بودند، ترك كردند. سازمان صليب سرخ نروژ نيز با اين درخواست معترضان موافقت كرد كه پلاكاردهاي اعتراض‌آميز آن‌ها را بر سر در ساختمان صليب سرخ بياويزد. روي يكي از اين پلاكاردهاي نوشته شده است: حلبچه‌ي صدام مساوي است با آشويتس هيتلر. روي پلاكارد ديگري نوشته شده است: صدام بايد در يك دادگاه بين‌المللي مثل دادگاه نورنبرگ مانند يك جنايت‌كار جنگي محاكمه شود.[۵۴] راشل مارشال وزير امور خارجه و خلع سلاح نيوزيلند نيز امروز در بيانيه‌يي كاربرد سلاح شيميايي در شهر آزادشده‌ي حلبچه را به‌شدت محكوم كرد. متن بيانيه‌ي وزارت امور خارجه‌ي نيوزيلند به اين شرح است: گزارش‌هاي اخير در خصوص استفاده از سلاح‌هاي شيميايي در شهر كردنشين حلبچه كه تلفات انساني وحشتناكي به بار آورده، خشم همه‌ي اعضاي جامعه‌ي بين‌المللي را برانگيخته است. جنگ شيميايي، تخلفي آشكار از كنوانسيون سال 1925 ژنو مي‌باشد كه استفاده از سلاح شيميايي در جنگ را كاملاً مردود دانسته است. ما به‌صراحت استفاده از بمب‌هاي شيميايي را محكوم مي‌كنيم.[۵۵] جرايد برخي كشورها نيز همچنان گزارش‌هايي از اين فاجعه درج مي‌كنند؛ از جمله نشريات ايتاليا در شماره‌ي امروز خود مطالبي چاپ كردند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، فرستادگان ويژه‌ي جرايد پرتيراژ ايتاليا به ايران، امروز در مقالاتي به تشريح اوضاع حلبچه پس از قتل عام اهالي شهر پرداخته، با تأكيد بر مطلب فوق خاطرنشان كردند عمليات نيروي هوايي عراق در بمب‌باران شيميايي شهر حلبچه به نوعي تنظيم شده بود كه تعداد قربانيان را به حداكثر برساند. خبرنگار كوريره دلاسر پرتيراژترين روزنامه‌ي ايتاليا كه هم‌راه با يك گروه از پزشكان هلندي و بلژيكي از حلبچه بازديد كرده است، در گزارش خود تأكيد كرد كه آثار به جاي مانده روي اجساد قربانيان نشان‌دهنده‌ي آن است كه اهالي شهر بر اثر گازهاي ايپريت و سيانور جان خود را از دست داده‌اند. اين روزنامه مي‌نويسد: شهر مملو از جنازه‌ي زنان، كودكان و افراد مسن است و پزشكان خارجي معتقد هستند كه قتل عام اهالي تنها 15 ثانيه طول كشيده است. فرستاده‌ي ويژه‌ي روزنامه‌ي ايل‌جورنو نيز كه از شهر حلبچه بازديد كرده است، متذكر شد كه جنگنده‌هاي عراقي قبل از بمب‌باران شيميايي شهر چند بمب تخريبي رها كردند تا زنان و كودكان را به پناهگاه كشانده، در آن‌جا قتل عام كنند. خبرنگار روزنامه‌ي ايتاليا در تشريح مشاهدات خود نوشته است: در كوچه‌هاي تنفربرانگيز حلبچه اجساد زنان و پيرمردان بيداد مي‌كند و بر اجساد كودكان هيچ اثري از جراحت ديده نمي‌شود. اين روزنامه در خاتمه، حلبچه را به يك شهر كه با بمب نوتروني هدف قرار گرفته تشبيه كرده و متذكر شده است كه حملات شيميايي عراق عليه روستاهاي كردنشين همچنان ادامه دارد.[۵۶] اجتماع كردهاي عراقي در مقابل سفارت امريكا در لندن نيز امروز انعكاس قابل توجهي در مطبوعات انگليس داشت.[۵۷]
گزارش - 302
در پي مذاكرات سفير يوگسلاوي در بغداد و نمايندگان شركت‌هاي ساختماني و تجاري اين كشور در عراق، سفارت يوگسلاوي بر ادامه‌ي فعاليت شركت‌هاي ساختماني در بغداد تأكيد كرد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، سفارت اين كشور در عين حال خانواده‌هاي نزديك به 2 هزار تبعه‌ي يوگسلاوي ساكن پايتخت عراق را به اردوگاهي ويژه خارج از شهر انتقال داده، اما توصيه كرده است تا اطلاع ثانوي بايد از اعزام كارگران، تجار يا هيئت‌هاي رسمي كشور به بغداد خودداري شود. اين سفارت‌خانه همچنين توصيه كرد براي هر يك از كارگران كه مايل به بازگشت به وطن هستند بايد امكانات لازم تهيه شود. در همين گزارش به نقل از سفارت يوگسلاوي آمده است: اگرچه وضع شهر در مقايسه با گذشته در وخيم‌ترين مرحله قرار دارد، اما هنوز به انتقال همه‌ي يوگسلاو‌ها از پايتخت عراق نيازي نيست. سفارت يوگسلاوي تأكيد كرده است همه‌ي كارهاي در دست اجرا به وسيله‌ي شركت‌هاي يوگسلاوي، در بغداد و ديگر شهرهاي عراق متوقف نخواهد شد.[۵۸]
گزارش - 303
تأكيد وزارت كشور بر اجراي به‌موقع انتخابات سومين دوره‌ي مجلس شوراي اسلامي و تحليل رسانه‌هاي خارجي درباره‌ي تأثير نتايج انتخابات بر جنگ و جهت‌گيري آينده‌ي اقتصادي ايران از جمله اخبار امروز مربوط به اين موضوع است. به رغم ادامه داشتن جنگ شهرها و هدف قرار گرفتن تهران و ساير شهرها به وسيله‌ي موشك و بمب، ستاد انتخابات وزارت كشور يك بار ديگر در اطلاعيه‌يي با تأكيد بر اهميت مجلس در سرنوشت كشور اعلام كرد: انتخابات سومين دوره‌ي مجلس شوراي اسلامي در زمان مقرر در روز جمعه 19 فروردين 1367 برگزار خواهد شد.[۵۹] راديو بي‌بي‌سي در بخش فارسي ساعت 19:30 امشب درباره‌ي انتخابات مجلس شوراي اسلامي در زمان جنگ شهرها و جهت‌گيري اصلي فعاليت انتخاباتي و موضوعات مطرح‌شده توسط نامزدهاي انتخاباتي و جريانات سياسي كشور و محورهاي فعاليت‌آن‌ها اعلام كرد: مبارزات انتخاباتي در جمهوري اسلامي ايران در حالي آغاز مي‌شود كه كشور درگير جنگ شهرهاست. رأي‌دهندگان ايراني شايد بيش‌تر نگران وحشت و ويراني ناشي از حملات موشكي عراقي‌ها باشند، ولي اين امر از شدت و حِدّت مبارزه‌ي جناح‌هاي گوناگون براي دست‌يابي به 270 كرسي مجلس نكاسته است. موضوع عمده‌ي اين انتخابات جهتي است كه سير اقتصاد ايران در آينده بايد داشته باشد. اكنون سال‌هاست كه دولت كوشيده است قوانيني براي برنامه‌هاي اصلاحات اقتصادي وضع كند، اما شوراي نگهبان كه كارش تطبيق قوانين با احكام اسلام است، تعدادي لايحه‌ي مهم و بنيادي را كه به تصويب مجلس رسيده متوقف كرده است. آيت‌الله خميني چند ماه پيش با صدور فتواي معروف خود در مورد گسترش حوزه‌ي قدرت حكومت اسلامي به حمايت از دولت برخاست. او ضمناً دستور داده است كه مجمع ويژه‌يي براي داوري ميان مجلس و شوراي نگهبان در مواردي كه نتوانند درباره‌ي لايحه‌يي به توافق برسند، تشكيل بشود. دولت با اين اقدام آيت‌الله خميني تقويت شده است. اكنون لايحه‌هايي كه قبلاً رد شده بود، ارزيابي مجدد شده است تا مجلس آن‌ها را هم‌راه با لايحه‌هاي جديد به مجلس بعدي تقديم كند. بحث و مناظره درباره‌ي آينده‌ي اقتصاد كشور در رأس برنامه‌ي مجلس جديد قرار خواهد داشت. بعد از انحلال حزب جمهوري اسلامي در سال گذشته در مجلس، نمايندگي حزب وجود نداشته است. نهضت آزادي كه تنها حزب مخالف قانوني در جمهوري اسلامي است و انتخابات مجلس را از سال 1984 تحريم كرده است، شش ماه پيش اعلام كرد كه در انتخابات آينده شركت نخواهد كرد مگر اين‌كه مقامات ذي‌ربط تبليغات انتخاباتي آزاد و عادلانه را تضمين كنند. نيمي از نمايندگان مجلس كنوني از افراد معمم هستند، اما اين بار مقامات خواسته‌اند كه تعداد بيش‌تري از افراد متخصص به نمايندگي مجلس انتخاب شوند. در مورد مهم‌ترين موضوع كشور كه جنگ با عراق مي‌باشد، مجلس هرگز به كار دولت در اين زمينه ايرادي نگرفته است، چون چنين عملي برابر با قد علم كردن در برابر پافشاري آيت‌الله خميني است كه مي‌گويد جنگ بايد تا سرنگوني حكومت عراق ادامه يابد. اگر زماني حكومت ايران تصميم بگيرد كه جنگ را به پايان برساند، ناگزير به مجلس جديد اختياراتي داده خواهد شد كه بتواند در اين مورد نقش مهمي ايفا كند.[۶۰]
گزارش - 304
در پي مجروح شدن فرزندان آقايان هاشمي رفسنجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي و موسوي‌خوئيني‌ها دادستان كل كشور در عمليات بيت‌المقدس4، سيداحمد خميني در پيامي حضور فرزندان مسئولان كشور را در جبهه‌ها سبب دل‌گرمي بسيجيان و دوستان انقلاب خواند. در پيام مشابه، اما جداگانه‌ي فرزند امام خميني به اين دو مسئول نظام آمده است: «مجروح شدن فرزند گرامي جناب‌عالي (آقاي ياسر هاشمي ـ آقاي سيدمهدي موسوي خوئيني‌ها) در فتح عظيم حلبچه موجب تأثر گرديد، در عين حال باعث دل‌گرمي بسيجيان و تمام دوستان انقلاب اسلامي ايران گرديد، چراكه مي‌بينند فرزند رئيس مجلس و مسئول عزيزشان دادستان كل كشور، همانند فرزندان ساير مسئولان نظام در كنار بسيجيان راه حق عليه دشمنان اسلام در سنگر توحيد به مبارزه برخاسته است. خدا يار و نگه‌دارشان باد.»[۶۱] مجروح شدن فرزند آقاي هاشمي رفسنجاني در رسانه‌هاي بين‌المللي بازتاب داشت.[۶۲]
گزارش - 305
حجت‌الاسلام هاشمي رفسنجاني نماينده‌ي امام در شوراي عالي دفاع امروز در بازديد از پروژه‌هاي موشكي شهاب1 و شهاب2 صنايع موشكي سپاه پاسداران بر تعيين سرنوشت جنگ توسط نيروهاي پياده در ميدان نبرد تأكيد كرد. هاشمي رفسنجاني پس از اين بازديد كه از ساعت 9 صبح تا شب به طول انجاميد، درباره‌ي وضعيت فعلي جنگ در عرصه‌ي نظامي و سياسي گفت: با وضعي كه الآن مي‌بينيم، در مجموع حدس مي‌زنيم كه ما در معرض توطئه‌ي جديدي هستيم. برنامه‌يي كه در شوراي امنيت سازمان ملل براي ما ريخته‌اند همين ماجراهايي است كه با شرارت‌هاي صدام در شهرها و قسمت عمده‌ي آن زدن موشك به تهران، اصفهان و قم و طراحي تبليغاتي كه بقيه‌ي موضوعات را تحت‌الشعاع اين حركت قرار مي‌دهد، مرتبط مي‌باشد. اطلاعاتي كه ما از داخل عراق و كشورهاي حامي عراق داريم براي ما روشن مي‌سازد كه ما در معرض توطئه‌ي جديدي هستيم كه محور اين توطئه و نقطه‌ي جديد آن امكانات موشكي است كه به‌وفور در اختيار عراق قرار گرفته است. نماينده‌ي امام در شوراي عالي دفاع تأكيد كرد: ما فكر مي‌كنيم كه بايد خودمان را براي شكستن اين توطئه آماده‌تر كنيم و يكي از كارهاي عمده‌ي ما تقويت صنايع موشكي است و بازديدي كه امروز از بخشي از صنايع موشكي سپاه انجام شد به دليل اولويتي است كه براي اين موضوع قائل هستيم.[۶۳] وي درباره‌ي ضرورت توسعه‌ي توان موشكي ايران و تأثير آن در بازدارندگي اظهار كرد: آنچه كه اطلاع و انتظار داشتيم در اين بازديد بهتر از آن را ديديم و نيروهاي حزب‌اللهي و متخصص كه در اين صنايع كار مي‌كنند آن‌ها هم همين برداشت ما را دارند و عجله‌يي كه ما براي توسعه‌ي كار داريم بسيار بيش‌تر در آن‌ها ديده مي‌شود و گام‌هايي كه در اين يك ماه برداشته‌ايم به اندازه‌ي حركتي است كه در چند ماه انتظار داشتيم. ما انتظار داريم كه با تلاشي كه الآن اوج گرفته در زماني كم‌تر از آنچه فكر مي‌كرديم به چنان قدرت موشكي برسيم كه ديگر فكر تهاجم موشكي از سر همسايه‌هاي ما برود. آقاي رفسنجاني در مورد آينده‌ي حملات موشكي و هوايي عراق به مناطق مسكوني كشورمان گفت: اوضاع شبيه همين وضعي است كه در گذشته بوده است. هيچ جنگي را نمي‌شود با حملات موشكي پايان داد و نيروي سرنوشت‌ساز در جنگ، نيروهاي نظامي به‌ويژه نيروهاي پياده است كه ما آن‌جا تفوق‌مان روشن است. شايد تنها اثري كه مي‌توانند ببينند اين باشد كه مرگ صدام و شكست عراق را تسريع كند. ما بعضي كارها را كه ذكر مي‌كرديم با زمان حل مي‌شود، الآن فكر مي‌كنيم. كه زمان به ضرر ما باشد و بايد تسريع بكنيم. مردم ما هم چنين احساسي پيدا كرده‌اند. از همين الآن هم علائم پشيماني در دشمنان ما پيداست.[۶۴] نماينده‌ي امام در شوراي عالي دفاع همچنين در مصاحبه‌يي با مجله‌ي پاسدار اسلام درباره‌ي توان موشكي جمهوري اسلامي اعلام كرد: ما به‌راحتي مي‌توانيم توليد انبوه موشك صد و سي كيلومتري را در كشورمان داشته باشيم و اين مقدار برد را براي موشك‌هاي كاملاً دست‌ساز خود آزمايش كرده‌ايم، يعني اگر تمام مرزهاي‌مان را نيز ببندند ما مي‌توانيم اين موشك را به اندازه‌ي روزي 10 الي 20 فروند توليد كنيم. آقاي هاشمي رفسنجاني با تأكيد بر اين نكته كه اين موشك‌ها از نوع موشك‌هاي اسكاد ـ بي و نظاير آن نيست، تأكيد كرد: در اين شرايط تقريباً تمام اماكن حساس عراق در برد موشكي ما مي‌تواند قرار بگيرد، زيرا بعد از عمليات بيت‌المقدس3 در صد كيلومتري كركوك قرار گرفته‌ايم و سليمانيه در برد توپ‌خانه‌ي ماست و شهر موصل از ارتفاعات شمال عراق در برد موشكي‌مان قرار دارد و بصره نيز كه وضعش معلوم است و بنابراين عملاً در عراق جاي امني وجود ندارد. وي تأكيد كرد: اگر ما توجه بيش‌تري به صنعت موشكي‌مان كنيم، مي‌توانيم موضوع موشكي عراق را به طور كلي تحت‌الشعاع قرار دهيم. آقاي هاشمي رفسنجاني تأكيد كرد كه ما استفاده از چنين شيوه‌يي را در جنگ به هيچ وجه نمي‌پسنديم و آن را فقط براي مقابله به مثل و بازداشتن دشمن از شرارت‌هاي خود به كار مي‌گيريم. وي افزود: ما بايد هميشه به اين فكر باشيم كه ممكن است باز هم با پرده‌هاي جديد توطئه مواجه شويم و بر ملت است كه راه مستقيم خود را كه "مقاومت، ادامه‌ي جنگ و تحمل مشكلات جنبي جنگ" است، ادامه دهد و بر رزمندگان عزيز ماست كه در جبهه‌ها پيش بروند.[۶۵] مصاحبه‌ي امروز آقاي هاشمي در راديو اسرائيل انعكاس يافت. اين راديو سخنان آقاي هاشمي را در واكنش به انتشار گزارش‌هايي دانست كه اعلام كرده بودند ذخيره موشكي ايران پايان يافته است.[۶۶]
گزارش - 306
ساير خبرهاي امروز عبارت‌اند از: 1. قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) به همه‌ي پايگاه‌هاي مستقر در آذربايجان غربي و نواحي كردستان و باختران اعلام كرد: به سركشي و ترميم ميادين مين و سيم‌هاي خاردار اطراف اماكن سپاه و پايگاه‌ها بپردازند. دليل اين اقدام، بارش برف سنگين در فصل زمستان امسال مي‌باشد كه سبب انفجار تعدادي از مين‌هاي كاشته‌شده يا از بين رفتن ميادين مين شده است و آغاز بهار شروع فعاليت گروه‌هاي مخالف جمهوري اسلامي مي‌باشد.[۶۷] 2. به گزارش قرارگاه رمضان، ارتش عراق به پايگاه‌هاي اين قرارگاه و نيروهاي اتحاديه‌ي ميهني كردستان عراق (طالباني‌ها) در منطقه‌ي سوسنه حمله كرد و در رزگه، سورگله، سوسنه و قلعه‌توكان در شمال استان سليمانيه مستقر شد. نيروهاي قرارگاه رمضان براي مقابله با نيروهاي دشمن از قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) درخواست اجراي آتش توپ‌خانه كردند.[۶۸] همچنين يك ستون نظامي ارتش عراق كه از شهر سليمانيه عازم قلعه‌ديزه بود، ساعت 17 امروز در ده كيلومتري سليمانيه به كمين گروه‌هاي معارض عراق برخورد كرد و در درگيري، تعدادي خودرو منهدم شدو چند نفر از نظاميان دشمن كشته يا زخمي شدند. علاوه بر آن، حمله‌ي نيمه‌شب معارضين به اداره‌ي استخبارات سليمانيه سبب كشته شدن 7 نفر در اين مكان گرديد.[۶۹] 3. به گزارش راديو اسرائيل، در حالي كه جنگ شهرها بين ايران و عراق وارد دومين ماه خود شده است، خبرگزاري فرانسه اعلام كرد: در ستاد فرماندهي ارتش عراق درباره‌ي ادامه‌ي حمله به شهرهاي ايران و ويران ساختن نواحي مسكوني در آن كشور اختلاف نظر بروز كرده است. طبق گزارش، برخي مقامات عراقي معتقدند كه ادامه‌ي اين سياست به منافع آن كشور لطمه مي‌زند و برخي ديگر اطمينان دارند كه آن‌ها به اين وسيله مي‌توانند ايران را به پاي ميز مذاكرات صلح كشانند.[۷۰]
ضميمه‌ي گزارش284: تشكيلات نظامي سازمان مجاهدين خلق به روايت وزارت اطلاعات در گزارش ارسالي وزارت اطلاعات به قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) درباره‌ي عمليات سازمان مجاهدين خلق (منافقين) در منطقه‌ي فكه، نتايج سخنان عضو اسيرشده‌ي سازمان و تحليل پاياني وزارت اطلاعات چنين ذكر شده است: 1. سازمان در خاك عراق 15 تيپ سازماني دارد كه حدود 3 تيپ آن را دختران و زنان سازمان تشكيل مي‌دهند. استعداد هر تيپ با نيروهاي جانبي آن در حدود 180 الي 200 نفر مي‌باشد و هر تيپ شامل 2 گردان و چندين دسته و گروه و تيم مي‌باشد. در اين عمليات 15 تيپ مذكور شركت داشته‌اندكه در آن 3 تيپ زنان و دختران نيز بوده‌اند. 2. شناسايي منطقه از مدت‌ها پيش انجام شده و قبل از عمليات ماكت‌هاي مختلف منطقه‌ي مورد تهاجم را به افراد نشان داده و آن‌ها را درباره‌ي عمليات به اندازه‌ي كافي توجيه كرده‌اند. 3. اكثر نيروهاي رزمي ارتش آزادي‌بخش در اين عمليات شركت داشته و از مدت‌ها پيش، همه‌ي نيروهاي سازمان را از ساير مقرها به يك مركز انتقال داده و توجيه كرده‌اند و دليل جمع كردن نيروهاي مقرهاي مرزي صرفاً جمع‌آوري و آماده‌سازي آن‌ها براي اجراي چنين عمليات گسترده‌يي بوده است. 4. نيروهاي عراقي با كاتيوشا و توپ‌خانه و نيروهاي سازمان با خمپاره‌هاي 60 و 120 عمليات را پشتيباني مي‌كردند. 5. فرماندهان تيپ‌ها در عمليات شركت مستقيم نداشتند و از پشت خطوط عراقي‌ها حمله را فرماندهي مي‌كردند. در جمع‌بندي اين گونه عمليات‌ها از اوايل سال گذشته تا به حال به اين نتيجه مي‌رسيم كه عمليات منطقه‌يي همچنان استراتژي اصلي سازمان بوده و سازمان در اين حركت و استراتژي خويش تا به حال موفق بوده و توانسته است حداقل نتايج زير را براي خود كسب كند: الف) اخلال در امر جنگ و ايجاد جو رواني در خطوط مقدم به‌ويژه در سطح ارتش. ب) اثبات قدرت و كارايي خويش به عراق و ابرقدرت‌ها جهت جانشيني نظام جمهوري اسلامي. ج) به اسارت درآوردن تعداد 1332 نفر از رزمندگان اسلام و تبليغات فراوان حول و حوش اسرا كه اسارت و آزادي اسرا در هر صورت براي ما مشكلاتي را به دنبال خواهد داشت. لازم به تذكر است كه تا كنون 170 نفر از اسرا در سال گذشته آزاد شده‌اند و قرار است 200 نفر ديگر را نيز در اوايل سال جاري آزاد كنند. د) تبليغات وسيع در سطح رسانه‌هاي خارج از كشور، كه تا كنون مطبوعات و حتي تلويزيون‌هاي كشورهاي خارجي بارها به انعكاس عمليات سازمان در جدار مرز پرداخته‌اند و با توجه به آمارهاي نجومي سازمان، بالطبع اين تبليغات آثار نامطلوبي را در پي خواهد داشت. ه) مطرح شدن در داخل كشور با اجراي عمليات و تبليغات از طريق راديو و سيماي مقاومت در جدار مرز و همچنين از طريق آزاد كردن اسرا. و) مقابله با يأس و نااميدي در درون تشكيلات و دادن روحيه به نيروهاي وابسته و سمپاتيك در داخل و خارج. ز) شهيد يا مجروح كردن بيش از 1800 نفر از نيروهاي خودي. بر اساس اخبار و اطلاعات به دست آمده از طريق تخليه‌ي اطلاعاتي افسران اسير عراقي در خصوص حضور و استقرار قريب 5 هزار تن از نيروهاي نظامي سازمان‌دهي‌شده‌ي گروهك منافقين در جبهه‌هاي مياني و جنوبي و انجام گرفتن عمليات فكه توسط اين گروهك، به دلايل مشروح زير منافقين آماده و در صدد اجراي عمليات بزرگ‌تر در جبهه‌هاي جنوبي و مياني مي‌باشند: 1. آساني نقل و انتقال نيروها در اين مناطق. 2. نزديك بودن مواضع نظامي ايران و عراق (در بعضي از مناطق اين فاصله بين 400 الي 900 متر بيش‌تر نمي‌باشد). 3. تكيه‌ي سازمان بر جنگ‌هاي چريكي به واسطه‌ي كم بودن تلفات در اين گونه جنگ‌ها. 4. امكان اجراي چند عمليات به طور هم‌زمان در اين مناطق با توجه به شرايط طبيعي منطقه. 5. استقرار نيروهايي در بعضي خطوط پدافندي كه از ديد منافقين انجام عمليات در آن محورها سهل‌تر است. متمركز بودن همه‌ي نيروهاي سازمان در مقر "اشرف ربيعي" معدوم و احتمال مهيا شدن براي عمليات‌هاي بعدي با توجه به موضوعات ذكر شده. آنچه كه مي‌توان از اخبار و تحليل‌هاي مذكور استنباط كرد، اين است كه عمليات آتي منافقين اين ويژگي‌ها را خواهد داشت: الف) عمليات به صورت گسترده مي‌باشد. ب) تعداد نيروهاي شركت‌كننده در آن از نظر كمي بيش‌تر است. ج) نيروهاي شركت‌كننده در عمليات آموزش‌هاي زرهي و توپ‌خانه و... را ديده‌اند. د) عمليات‌ها با حضور زنان و دختران منافق انجام خواهد شد. ه) محدوده‌ي خطوط مورد تهاجم سازمان بر خلاف گذشته بيش‌تر خواهد بود. و) نقاط مورد تهاجم سازمان عمدتاً در جبهه‌هاي جنوبي و مياني خواهد بود. از جمله كوشك، چنگوله، ميمك و... نتيجه: با توجه به موضوعات مطرح‌شده به‌ويژه محورهاي نتايج عمليات براي منافقين، در مقطع فعلي نفس اجراي عمليات براي سازمان يكي از ضرورت‌هاي آنان بوده، شاهرگ حياتي آن‌ها محسوب مي‌شود، چراكه به اين وسيله با قرار گرفتن در رأس مهم‌ترين موضوع ايران، يعني جنگ، در بهترين شكل ممكن (به زعم خود) در سطح بين‌المللي و داخل آن را به عنوان آلترناتيو مطرح مي‌كردند. بنابراين، اين گونه عمليات‌ها همچنان ادامه داشته و با توجه به شواهد و اطلاعات مذكور شدت و قوت بيش‌تري نيز خواهد گرفت و جهت مقابله لازم است با به‌كارگيري توان و امكانات موجود ضربات تهاجمي خود را به تشكيلات سازمان در داخل خاك عراق و به‌ويژه از طريق حملات هوايي وارد كرده و در ساير موارد نيز مي‌توان با اقدامات تدافعي مناسب و حفاظت فيزيكي از خطوط پدافندي از وارد شدن خسارات جلوگيري كرد. نكته‌ي مهم در عمليات اخير سازمان در منطقه‌ي عمومي فكه، امر اطلاعات مي‌باشد. تجربه‌ي اخير نشان داده است كه به هر حال توجه و عنايت بيش‌تر درباره‌ي به اطلاعات به دست آمده در دستگاه‌هاي ذي‌ربط مي‌توانسته است تا حدود زيادي از بروز ضايعات پيش‌گيري و حتي در صورت سرعت و انعطاف، منطقه‌ي عملياتي را به قتلگاه منافقين تبديل كند. ان‌شاءالله در آينده و در صورت تهاجم گسترده‌ي سازمان (و متقابلاً آمادگي نيروهاي اسلام) بتوان ضربه‌ي مهلكي به نيروهاي منافقين وارد كرد كه نتيجهي آن چيزي جز تلفات وسيع سازمان و در نهايت فرورفتن در لاك خود تا مدت‌هاي زياد نخواهد بود.[۷۱]
منابع و مآخذ روزشمار 1367/01/08
- ↑ سند شماره 1685/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي لشكر57 ابوالفضل(ع) در عمليات بيت‌المقدس4 (مرتضي ملكوتيان)، 5/1/1367 تا 9/1/1367، ص 46؛ و ـ سند شماره 1686/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي لشكر10 در عمليات بيت‌المقدس4 (عليرضا اسماعيلي)، 21/12/1366 تا 9/1/1367، ص 112.
- ↑ سند شماره 1685/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي لشكر57 ابوالفضل(ع) در عمليات بيت‌المقدس4 (مرتضي ملكوتيان)، 5/1/1367 تا 9/1/1367، ص 46؛ و ـ سند شماره 1686/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي لشكر10 در عمليات بيت‌المقدس4 (عليرضا اسماعيلي)، 21/12/1366 تا 9/1/1367، ص 112.
- ↑ سند شماره 2630/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه، (قرارگاه نيروي زميني، 8/1/1367، دست‌نويس نوار شماره 28304)، اسدالله احمدي (صحافي شماره 2630، صص 2 ـ 1.
- ↑ سند شماره 387515 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي قرارگاه فتح به لشكر57 ابوالفضل(ع) و تيپ18 الغدير، 8/1/1367، صص 2 ـ 1.
- ↑ مأخذ 2، بخش دوم، صص 102 و 112 ـ 111.
- ↑ سند شماره 1641/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني در عمليات والفجر10 و بيت‌المقدس4 (اسدالله احمدي)، 3/1/1367 تا 10/1/1367، ص 95؛ و ـ روزنامه‌ي جمهوري اسلامي، 9/1/1367، ص 2.
- ↑ سند شماره 86074 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر فرماندهي سپاه سوم قدس به دفتر روابط عمومي نيروي زميني سپاه، 11/1/1367، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 380837 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد تبليغات جنگ شوراي عالي دفاع به مسئولين كميته‌هاي تبليغات جنگ سراسر كشور، 9/1/1367، ص 2؛ و ـ سند شماره 60498 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي قرارگاه مقدم نيروي زميني سپاه در جنوب كربلا به فرمانده نيروي زميني سپاه، 8/1/1367، صص 3 ـ 1.
- ↑ سند شماره 151716 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از معاونت اطلاعات نيروي زميني سپاه به فرماندهي نيروي زميني سپاه، 16/1/1367، ص 2.
- ↑ سند شماره 176134 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از وزارت اطلاعات به رياست محترم ستاد قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص)، 24/1/1367، صص 5 ـ 3.
- ↑ اتحاديه‌ي انجمن‌هاي دانشجويان مسلمان خارج كشور (هواداران سازمان مجاهدين خلق)، شماره 132، 19/1/1367، صص 8 ـ 6 و 11؛ و ـ دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه، نشريه‌ي رويدادها، شماره 193، 8/2/1367، صص 20 ـ 19.
- ↑ مأخذ 2، بخش دوم، صص 102 و 112 ـ 111.
- ↑ سند شماره 1685/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي لشكر57 ابوالفضل(ع) در عمليات بيت‌المقدس4 (مرتضي ملكوتيان)، 5/1/1367 تا 9/1/1367، ص 46؛ و ـ سند شماره 1686/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي لشكر10 در عمليات بيت‌المقدس4 (عليرضا اسماعيلي)، 21/12/1366 تا 9/1/1367، ص 112.
- ↑ سند شماره 176152 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از نيروي زميني سپاه (معاونت نيرو و آموزش) به رئيس ستاد كل سپاه، 8/1/1367.
- ↑ سند شماره 86079 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر نمايندگي حضرت امام در ناحيه خوزستان (دفتر نظارت) به دفتر نمايندگي امام در مركز (دفتر نظارت)، 12/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ سند شماره 157880 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده نيروي دريايي سپاه به فرمانده كل سپاه پاسداران، 8/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت ارشاد اسلامي، نشريه‌ي بررسي مطبوعات جهان، شماره 1309، 29/1/1367، ص 14.
- ↑ سند شماره 15796 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده نيروي دريايي سپاه پاسداران به فرمانده كل سپاه پاسداران، 9/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ روزنامه‌ي اطلاعات، 9/1/1367، ص 14.
- ↑ اتحاديه‌ي انجمن‌هاي دانشجويان مسلمان خارج كشور (هواداران سازمان مجاهدين خلق)، شماره 132، 19/1/1367، صص 8 ـ 6 و 11؛ و ـ دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه، نشريه‌ي رويدادها، شماره 193، 8/2/1367، صص 20 ـ 19.
- ↑ همان، ص 10، راديو امريكا، 8/1/1367.
- ↑ همان، ص 6، قم، 8/1/1367؛ و ـ سند شماره 200767 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش روزانه، وزارت اطلاعات، شماره 789، 9/1/1367، ص 4.
- ↑ سند شماره 86126 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا (ر2) مركز فرماندهي به دفتر نخست وزير، 8/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 19، ص 1، بغداد ـ خبرگزاري عراق، 8/1/1367.
- ↑ سند شماره 86133 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر فرماندهي سپاه ششم به روابط عمومي نيروي زميني سپاه، 8/1/1367، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 86127 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا ر2 مركز فرماندهي به دفتر نخست‌وزير، 8/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ سند شماره 86143 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر نمايندگي حضرت امام در سپاه (دفتر سياسي) به دفتر نمايندگي امام در سپاه سوم قدس، 8/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 19، ص 7، تهران، 8/1/1367.
- ↑ سند شماره 121207 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از گردان فني الكترونيك تيپ16 امام حسن عسگري(ع) به فرمانده قرارگاه مقدم نيروي زميني جنوب كربلا، 9/1/1367، ص 2.
- ↑ سند شماره 78498 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: شنود راديويي، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، كويت ـ خبرگزاري عراق، 8/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، جنگ ايران و عراق در اسناد سازمان ملل، مترجم: محمدعلي خرمي، جلد 8، تهران: مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، 1389، ص 151.
- ↑ سند شماره 200769 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش روزانه، وزارت اطلاعات، شماره 791، 11/1/1367، ص 3.
- ↑ مأخذ 6، بخش دوم، ص 1.
- ↑ روزنامه‌ي اطلاعات، 8/1/1367، ص 3؛ و ـ سند شماره 212800 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن روزانه سياسي، دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي وزارت امور خارجه، شماره3، 10/1/1367، صص 10 ـ 9.
- ↑ مأخذ 18، ص 3.
- ↑ همان، سرويس سياسي.
- ↑ مأخذ 29، صص 149 ـ 148.
- ↑ مأخذ 19، صص 36 ـ 34، بخش فارسي راديو بي‌بي‌سي، 8/1/1367.
- ↑ سند شماره 280561 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: 8/1/1367، صص 3 ـ 1.
- ↑ سند شماره 311823 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد هماهنگي اجرايي مناطق بمب‌باران شده به قائم‌مقام معاون نخست‌وزير، 8/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 19، صص 26 ـ 25، راديو بي‌بي‌سي، 8/1/1367.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 11، 11/1/1367، صص 8 ـ 4، راديو بغداد، 10/1/1367؛ و ـ مأخذ 29، صص 148 ـ 144.
- ↑ مأخذ 40، بخش اول، ص 10، بغداد، خبرگزاري فرانسه، 10/1/1367.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه، 10/1/1367، صص 7 ـ 3.
- ↑ مأخذ 19، ص 8، منامه ـ خبرگزاري فرانسه، 8/1/1367.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 11، 11/1/1367، صص 8 ـ 4، راديو بغداد، 10/1/1367؛ و ـ مأخذ 29، صص 148 ـ 144.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 10، 10/1/1367، صص 9 ـ 8، بغداد ـ خبرگزاري فرانسه، 9/1/1367؛ و ـ همان، ص 15، منامه ـ خبرگزاري فرانسه، 9/1/1367.
- ↑ مأخذ 19، صص 30 ـ 29، اهواز، 8/1/1367.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه، 9/1/1367، صص 9 ـ 6.
- ↑ مأخذ 29، صص 149 ـ 148.
- ↑ مأخذ 45، بخش اول، ص 24، طرابلس، 8/1/1367.
- ↑ مأخذ 7، بخش دوم، ص 1.
- ↑ مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، جنگ ايران و عراق در اسناد سازمان ملل، مترجم: محمدعلي خرمي، جلد 8، تهران: مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، 1389، ص 151.
- ↑ مأخذ 18، ص 2؛ و ـ مأخذ 42، صص 11 ـ 10.
- ↑ مأخذ 19، ص 13، كويت، 8/1/1367.
- ↑ مأخذ 18، ص 16.
- ↑ روزنامه‌ي اطلاعات، 11/1/1367، ص 4.
- ↑ سند شماره 60725 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: رم ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 8/1/1367، صص 2 ـ 1.
- ↑ مأخذ 45، بخش اول، صص 17 ـ 16، لندن، 9/1/1367.
- ↑ مأخذ 19، ص 18، بلگراد، 8/1/1367.
- ↑ مأخذ 32، بخش اول، ص 2.
- ↑ مأخذ 19، صص 38 ـ 36، بخش فارسي راديو بي‌بي‌سي، 8/1/1367.
- ↑ روزنامه‌ي كيهان، 8/1/1367، ص 1.
- ↑ مأخذ 40، بخش اول، ص 34.
- ↑ مأخذ 18، ص 3.
- ↑ مأخذ 6، بخش دوم، ص 12.
- ↑ مأخذ 18، ص 2؛ و ـ علي‌اكبر هاشمي رفسنجاني، كارنامه و خاطرات سال 1367 (پايان دفاع آغاز بازسازي)، به اهتمام عليرضا هاشمي، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ دوم، 1390، ص 57.
- ↑ مأخذ 47، ص 11.
- ↑ سند شماره 176152 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از نيروي زميني سپاه (معاونت نيرو و آموزش) به رئيس ستاد كل سپاه، 8/1/1367.
- ↑ سند شماره 380829 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي قرارگاه يكم حمزه سيدالشهدا(ع) به فرماندهي قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) (طرح و عمليات)، 9/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ سند شماره 411495 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سپاه سردشت (اطلاعات) به قرارگاه حمزه (اطلاعات)، 18/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 47، ص 3.
- ↑ مأخذ 9، صص 5 ـ 2.