1361.08.01

روزشمار جنگ سال 1361 1361.08.01
نام‌های دیگر	یک آبان
تاریخ شمسی	1361.08.01
تاریخ میلادی	23 اكتبر 1982
تاریخ قمری	5 محرم 1403

1359.08.01

1360.08.01

1362.08.01

1363.08.01

1364.08.01

1365.08.01

1366.08.01

گزارش - 1

امروز جبهه‌هاي جنگ ايران و عراق آرام‌تر از روزهاي گذشته است و نيروهاي دو طرف تحرك قابل‌ملاحظه‌‌اي ندارند. تبادل آتش، تهاجم چند فروند بمب‌افكن و اقدامات ايذايي و پدافندي، ازجمله فعاليت‌هاي عادي دو طرف است كه به‌طور معمول انجام مي‌شود. بيشترين تبادل آتش توپخانه و ادوات در منطقة عمومي عمليات رمضان و محدوده منطقه عمليات مسلم‌بن‌عقيل انجام مي‌شود و در ديگر مناطق نيز با شدت كمتري ادامه دارد. مهم‌ترين اقدام نيروي هوايي ارتش عراق در اين روز، تجاوز چند فروند هواپيماي بمب‌افكن اين كشور به حريم هوايي آبادان است كه پس از مواجهه با آتش پرحجم پدافند هوايي ايران، مجبور به ترك منطقه و بازگشت به داخل كشور عراق شدند.شليك توپخانه‌ها و خمپاره‌اندازهاي يگان‌هاي ارتش عراق به شهر آبادان، موجب آتش‌گرفتن يك خانه مسكوني و بخشي از نخلستان‌هاي حاشيه شهر شد. يكي از فرماندهان ارتش ايران اعلام كرد از آغاز عمليات مسلم‌بن‌عقيل تاكنون، گروه‌هاي مين‌ياب، بيش از پانزده هزار مين از نوع بشكه‌اي ضدتانك، ضدنفر و كششي را در مناطق آزادشده در اين عمليات، كشف و خنثي كرده‌اند. براساس يك گزارش اطلاعاتي، كشورهاي عربستان و قطر، امروز 47 كاميون به كشور عراق فرستادند كه 7 دستگاه آن حامل مين‌هاي ضدتانك و ضدنفر و 40 دستگاه ديگر حامل مهمات گوناگون و موشك بوده است. امروز 21 نفر از مردم عراق كه از اهالي خانقين، بغداد، سليمانيه و نجف بودند، از مرزهاي شرقي عراق وارد خاك ايران شدند و از جمهوري اسلامي ايران تقاضاي پناهندگي كردند.

گزارش - 2

روزنامه كيهان، در شمارة امروز خود، گزارشي از كمك‌هاي ارسال‌شده به جبهه‌ها منتشر كرد. طبق اين گزارش، در چند روز گذشته، كمك‌هاي نقدي و غيرنقدي بسياري ازطرف مردم، نهادها و ادارات استان‌هاي آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي، مازندران، باختران، خراسان، همدان، كردستان، خوزستان، مركزي، كرمان، چهارمحال‌وبختياري و تهران و شهرهاي قزوين، قم، قوچان، شاهين‌شهر، ديواندره، بيرجند، خميني‌شهر، سمنان، كازرون، كامياران، شاهرود، بم، سيرجان، تكاب، اشنويه، گرگان، آباده و تنكابن، به جبهه‌ها فرستاده شده است. اين روزنامه، همچنين به كمك‌هاي ايرانيان خارج از كشور اشاره كرد و نوشت: دانشجويان ايراني عضو انجمن اسلامي در شهر ليل فرانسه، 2 تن دارو و پوشاك براي كمك به آسيب‌ديدگان جنگ تحميلي و سيل‌زدگان شهر تهران جمع‌آوري كردند.

گزارش - 3

فعاليت گروه‌هاي مسلح غيرقانوني در استان‌هاي كردستان و آذربايجان غربي همچنان ادامه دارد و امروز، درگيري‌هايي ميان آنها با نيروهاي دولتي ايران در شهرهاي كامياران، مريوان، مهاباد، بوكان، سردشت، اشنويه و سنندج رخ داد. مهم‌ترين نگراني مسئولان نظامي و انتظامي ايران، گسترش دامنه بخشي از اين فعاليت‌هاي تروريستي به شهرهاي مركزي ايران است كه كشف و ضبط يك كاميون مواد منفجره در تهران، بر اين نگراني افزود. در محور كامياران ـ مريوان گروه‌هاي مسلح غيرقانوني، ساعت 1:45 بامداد، به پايگاه نسناز حمله كردند. در اين درگيري 5 نفر از نيروهاي خودي شهيد و چند نفر زخمي شدند و مهاجمان 7 قبضه اسلحه را با خود به غنيمت بردند. در محور مهاباد ـ بوكان، در ارتفاعات مشرف به روستاي شكم‌دريده، نيروهاي مسلح غيرقانوني، به نيروهاي تأمين جاده حمله كردند؛ بلافاصله نيروهاي كمكي براي مقابله با نيروهاي مهاجم به محل اعزام شدند. در اين درگيري نيروهاي مهاجم متحمل تلفات بسياري شدند. از سربازان تأمين نيز 2 نفر شهيد شدند. در حملة چته‌هاي حزب دمكرات به پايگاه ربط در شمال‌شرقي سردشت، كه 5 ساعت و نيم طول كشيد، يك سرباز شهيد شد و تعدادي از مهاجمان كشته يا زخمي شدند. بنا به يك گزارش، تعداد كشته‌شدگان دشمن، 16 نفر بوده است.در اشنويه، عناصر گروه‌هاي مسلح غيرقانوني، با آر.پي.جي7 به منزل يكي از پيش‌مرگان كُرد مسلمان حمله كردند. اين حمله تلفات جاني نداشت، ولي به منزل مسكوني وي خساراتي وارد شد. پس از تحقيقات، 3 مظنون دستگير شدند. در حوالي چناره سنندج براثر انفجار مين، 2 سرباز مجروح شدند. نيروهاي سپاه پاسداران، يك دستگاه كاميون ليلاند نارنجي‌رنگ حامل مواد منفجره را كه از كردستان وارد تهران شده بود، كشف و ضبط كردند. نيروهاي هيز پيشواي* حزب دمكرات، به يك پايگاه بسيج و سپاه در باجوند،** در محور مياندوآب ـ مهاباد، حمله كردند كه با عكس‌العمل به‌موقع نيروهاي خودي و مقاومت مؤثر آنها روبه‌رو شدند. باتوجه‌به طولاني‌شدن درگيري و روشن‌شدن هوا، نيروهاي مهاجم، پس از متحمل‌شدن تلفات سنگين، عقب‌نشيني كردند. در اين درگيري كه 6 ساعت طول كشيد، تلفات مهاجمان 20 نفر برآورد شد. از ميان كشته‌شدگان اين درگيري، جنازه يكي از سران هيز، يك فرمانده دسته و يك تن از نيروهاي عادي، در نزديكي پايگاه به جا ماند. همچنين، از نيروهاي خودي 3 نفر شهيد و 5 تن زخمي شدند. 6 قبضه اسلحه، تعدادي سند و مدرك سازماني و مقداري پول نيز به‌دست نيروهاي خودي افتاد. امروز 2 نفر از افراد مسلح حزب دمكرات، با آوردن يك اسلحه ام1 و يك كلت كمري، خود را به سپاه سنندج معرفي و تقاضاي امان‌نامه كردند.

گزارش - 4

با گذشت بيش از يك ماه از تشكيل قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) در محدوده استان‌هاي كردستان و آذربايجان غربي و اجراي برنامه‌هاي موفق پاك‌سازي مناطق وسيع و مهم منطقه غرب كشور، ابراهيم سنجقي، فرمانده اين قرارگاه، اعلام كرد: تشكيل قرارگاه مركزي حمزه سيدالشهدا(ع) و ارتقاي آگاهي‌هاي مردم مسلمان منطقه غرب كشور در همه حوزه‌ها نقطه عطفي در حل مشكلات مردم مسلمان مناطق كردنشين غرب كشور است. وي دربارة دستاوردهاي دوره كوتاه پس از تشكيل قرارگاه گفت: نيروهاي اسلام توانستند جنگل‌هاي آلواتان را كه يكي از مراكز تداركاتي دشمن بود و همچون "خونين‌شهر" براي صدام براي ضد‌انقلابيون اهميت ويژه‌اي در تأمين تداركات آنان از رژيم بعث عراق داشت، در عمليات اخير تصرف كنند و درنتيجه، بخش عمدة خطوط تداركاتي ضد‌انقلاب كه به‌وسيلة حكومت تجاوزگر صدام تأمين مي‌شد، به‌كلي قطع شد. اين اقدام، ضربه سنگيني به آنان وارد آورد و موجوديت آنها را به ورطة سقوط كشاند. فرمانده قرارگاه حمزه افزود: آزادسازي 50 كيلومتر از بخش عمدة جادة راهبردي پيرانشهر ـ سردشت كه مجراي تنفسي ضد‌انقلاب در منطقه به‌شمار مي‌رفت، اهميت راهبردي فوق‌العاده‌اي دارد. سنجقي اعلام كرد كه براي پاك‌سازي بقاياي عوامل استكبار جهاني در همه محورهاي عملياتي، ازجمله مناطق مهاباد، نقده، مياندوآب، سنندج و سقز، برنامه‌هاي گسترده‌اي تدارك ديده شده است. وي، سپس درمورد وضعيت داخلي ضد‌انقلاب گفت: پس از موفقيت‌هاي چند عمليات اخير، تشنج زيادي درون تشكيلات آنان مشاهده شده است. به‌دنبال حملات گستردة نيروهاي خودي و تصرف مراكز مهم عملياتي آنان، دشمن براي جبران تلفات و ضايعات متحمل‌شده و جذب نيرو، به حيلة جديدي متوسل شد كه موفقيت‌آميز نبود. اين شكست در جذب نيرو، ثابت كرد آنان، به عنايت خداوند منّان، هيچ‌گونه پايگاهي بين مردم مسلمان منطقه كردنشين كشور ندارند و مردم از آنها كه ضد‌اسلام عمل مي‌كنند، به‌شدت متنفرند.

گزارش - 5

امروز عناصر وابسته به سازمان مجاهدين خلق (منافقين) در شهرهاي تهران، ساوه، هشتپر و اهواز، چند عمليات تروريستي اجرا كردند. در ساعت 2 بامداد، در شهرك ولي‌عصر(عج) جاده ساوه، عناصر سازمان مجاهدين خلق، يك جوان بسيجي را با شليك چند گلولة ژ3، ترور و شهيد كردند. در فلكه دوم تهران‌پارس در شرق تهران، چند تن از افراد سازمان، كه سوار يك خودرو دوج آبي‌رنگ و يك دستگاه شورولت سبزرنگ بودند، با هدف ترور يكي از پاسداران كميته منطقه5، پنج گلوله ژ3 به‌طرف وي شليك كردند كه به‌دليل واكنش سريع اين پاسدار، تيرها به وي اصابت نكرد. دو نفر از عناصر اين سازمان، با يك موتور سوزوكي80، به يك كارگاه نجاري و كمدسازي در خيابان كميل تهران (بين خيابان‌هاي جيحون و كارون) حمله كردند و با شليك چند گلوله، يكي از افراد داخل كارگاه را از ناحيه سر هدف قرار داده، و به شهادت ‌رساندند. ضاربان، سپس موتور را جا گذاشته با يك پيكان كرم‌رنگ از محل گريختند. يكي از آنان حين فرار به‌وسيله نيروهاي گشت منطقه 8 شهري، از ناحيه كتف مورد اصابت گلوله قرار گرفت. اين افراد موتور را حدود يك ساعت قبل، در چهارراه خرمشهر، با تهديد و ارعاب از صاحب آن ربوده بودند و خودرويي كه با آن گريختند نيز سرقتي بود.* در اهواز، سرنشينان يك اتومبيل سواري، به ساختمان دادستاني اين شهر تيراندازي كردند و از محل گريختند. در اين حادثه، نگهبان ساختمان به‌صورت سطحي مجروح شد. پايگاه مقاومت شهيد باهنر، واقع در حوزه هشتپر، هدف تيراندازي عوامل سازمان مجاهدين خلق (منافقين) خلق قرار گرفت. در اين تيراندازي، يك نفر از اعضاي پايگاه زخمي شد.

گزارش - 6

خبرگزاري فرانسه از سوئيس اعلام كرد: براساس خبر به‌دست‌آمده، خلبان يك هواپيماي غير‌نظامي خطوط هوايي ايران، از دولت سوئيس درخواست پناهندگي كرده است. ف. الف* پس از هفده سال خلباني در شركت هواپيمايي ملي ايران، پس از سفر به آمستردام به سوئيس رفته و تصميم گرفته است كه ديگر به ايران باز نگردد. درپي پناهنده‌شدن اين خلبان** كه با يك فروند هواپيماي مسافربري با 70 سرنشين، با پروازي عادي از تهران به آمستردام هلند رفته بود، سخنگوي وزارت امور خارجة ايران اعلام كرد: اين‌گونه افراد از بقايا و پس‌مانده‌هاي وابسته به حكومت‌ طاغوت هستند كه در زمان شاه به آنها امتيازات نامشروع داده شده بود و به بي‌بندوباري‌ها خو گرفته بودند و اكنون كه از اين‌گونه مسائل خبري نيست، به دامن اربابان سابق خويش پناه مي‌برند. وي افزود: فرار اين فرد يا فرار فردي مانند "معّزي"، كه خلبان مخصوص شاه بود و بني‌صدر و رجوي را از كشور خارج كرد و نيز پيوستن آنان به منافقين (سازمان مجاهدين خلق)، نشان‌دهنده پيوندي معني‌دار بين عناصر فاسد و بي‌بندوبار و وابسته به حكومت امريكايي شاه با گروهي تروريست است كه دستشان به خون صدها كودك، نوجوان، جوان و پير آلوده است. درواقع، بمب‌گذاري در محل‌هاي پر رفت‌وآمد و ترور مردم عادي، عمليات به‌اصطلاح نظامي آنها را تشكيل مي‌دهد؛ حركاتي كه بيان‌كنندة تجمع همة عناصر ضد‌انقلاب اسلامي در زير چتر امپرياليسم امريكاست. سخنگوي وزارت خارجه در ادامه اظهار كرد: خلبانان ما از شجاع‌ترين و فداكارترين خلبانان‌ جهان هستند و صادقانه مشغول خدمت‌اند در مراسم حج امسال، فعاليت خلبانان ايراني از سطح استاندارد‌هاي بين‌المللي نيز فراتر رفت كه نشان‌دهندة تعهد و علاقه‌مندي آنان به انقلاب اسلامي است و اقدامات معدودي فاسد، نخواهد توانست خدشه‌اي به اعتبار ديگر خلبانان متعهد ما وارد كند.

گزارش - 7

امروز، در ملاقات حاج سيداحمد خميني فرزند امام، با آقاي هاشمي رفسنجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي و نمايندة امام در شوراي عالي دفاع، گفت‌وگوهايي دربارة صلح با عراق انجام شد. آقاي هاشمي دراين‌باره مي‌نويسد: «احمد آقا آمد... و راجع به شرايط صلح با عراق مذاكره كرديم. امام گفته‌اند كه با صدام صلح نمي‌كنيم‌، ولي با شرايطي، آتش‌بس و متاركة جنگ را مي‌پذيريم.» همچنين تعدادي از نمايندگان مجلس، با دعوت فرماندهان نظامي به مجلس، مخالفت خود را با صلح اعلام كردند. اين نمايندگان، فرماندهان نظامي را به مجلس دعوت كرده بودند كه درباره مخالفتشان با صلح مذاكره كنند. آقاي هاشمي دربارة نظر اين گروه مي‌نويسد: «در مجلس گروهي مي‌گويند كه تا سقوط صدام و ايجاد حكومت اسلامي در عراق، جنگ را ادامه دهيم.»

جلسه سيداحمد خميني با آقاي هاشمي رفسنجاني

گزارش - 8

امروز هيئتي به نمايندگي از سازمان كنفرانس اسلامي وارد تهران شد. هدف اين هيئت، تسليم پيام احمد سكوتوره رئيس‌جمهور گينه و رئيس كميته حسن‌نيت منتخب سازمان كنفرانس اسلامي به رئيس‌جمهور ايران و مذاكره مجدد با مقامات ايراني براي دستيابي به صلح است. در هيئت منتخب سازمان كنفرانس اسلامي، مصطفي نياسه وزير خارجه سنگال (سرپرست هيئت)، عبدالله توره وزير خارجه گينه، ارشاد الزمان معاون دبيركل سازمان كنفرانس اسلامي، محمود لبادي عضو كميته مركزي سازمان آزادي‌بخش فلسطين و سفيران كشورهاي گينه، عربستان ‌سعودي، تركيه، پاكستان و كاردار مالزي در كشور عربستان شركت دارند.* اعضاي هيئت مذكور، پس از پايان مذاكرات با وزير خارجه ايران، براساس برنامه تعيين‌شده، بعدازظهر امروز با آيت‌الله خامنه‌اي رئيس‌جمهوري اسلامي ايران، ملاقات كردند. در اين ديدار، پس از تقديم پيام كتبي احمد سكوتوره به رئيس‌جمهور ايران، درمورد پيام و پيشنهادات سازمان كنفرانس اسلامي بحث و تبادل‌نظر شد. در ادامه اين ديدار، رئيس‌جمهور ايران با تأكيد بر اصول اساسي جمهوري اسلامي ايران براي پذيرش صلح، يعني "بازگشت ارتش متجاوز عراق به مرزهاي پيش از جنگ"، "پرداخت غرامت‌هاي حاصله در حمله عراق به ايران" و "تنبيه متجاوز" گفت: «متجاوز نه فقط ازنظر ما، بلكه ازنظر بسياري از اعضاي سازمان كنفرانس اسلامي، مشخص و آن عراق است. اين متجاوز، دو سال است كه وارد خاك ما شده و هنوز هم بخشي از سرزمين‌هاي ما در دست اوست و البته بايد به شما مژده بدهم كه اين مقدار را هم مثل بقية سرزمين‌هايي كه در تصرف اين متجاوز بود، از دست آنها بيرون خواهيم آورد.» آيت‌الله خامنه‌اي افزود: «واقعيت اين است كه يك كشوري به تحريك دولت‌هاي بزرگ و ذي‌نفوذ در منطقه، براي خاموش‌كردن شعلة اين انقلاب، به كشور همساية خود (ايران) حمله كرد؛ هزاران نفر را به خاك و خون كشيد و ميلياردها خسارت وارد آورد و با اين كار خود، ابرقدرت‌ها را شادمان كرده است؛ يعني دل همان قدرت‌هايي را شاد كرده است كه اين انقلاب براي به‌خاك‌ماليدن بيني آنها مشتعل شده بود.» رئيس شوراي عالي دفاع ادامه داد: فاجعه بزرگي كه در كنار اين تجاوز به وجود آمده، اين است كه ابرقدرت‌ها با مشغول‌كردن دو نيروي عظيم نظامي با يكديگر سبب شده‌اند تا مسئله بزرگ فلسطين به فراموشي سپرده شود و عملاً با فاجعة گريه‌آور و خجالت‌بار لبنان و فلسطين همكاري كرده‌اند. رئيس‌‌جمهور ايران در پايان، با اشاره به اين موضوع كه ما از حقوق به حق خود هرگز صرف‌نظر نمي‌كنيم، گفت: «امروز به ما گفته مي‌شود كه شما از حقوق ملت خود، كه درعين‌حال حقوق ملت فلسطين و لبنان نيز مي‌باشد، به سود متجاوزي تحريك‌شده، صرف‌نظر كنيد. من به‌صراحت مي‌گويم كه اين يك حق شخصي نيست كه من از او بگذرم؛ اين حق ملت ماست.» اين هيئت پس از گفت‌وگو با رئيس‌جمهوري ايران، تهران را به‌قصد جده در عربستان ترك كرد. درپي اين امر، حبيب شطي دبيركل كنفرانس اسلامي كه در جده حضور داشت، اعلام كرد در پايان گفت‌وگوهايش با اعضاي كميته، به همراه سكوتوره به تهران و بغداد خواهد رفت. پس از اين ملاقات آقاي علي‌اكبر ولايتي وزير امور خارجه ايران، اعلام كرد: كمترين خاصيت اين‌گونه سفرها، آشنايي هيئت‌ها با حقايق جنگ است و ما هميشه‌ اين هيئت‌ها را پذيرفته‌ايم، اما هيچ‌گاه از خواسته‌هاي به‌حقمان عدول نكرده‌ايم و نخواهيم كرد. وي افزود: رئيس‌جمهور نيز در ملاقات با اين هيئت، با اشاره به اينكه دولت جمهوري اسلامي ايران خواهان ادامه جنگ نيست، استقرار صلح را تنها درصورت تأمين همه خواسته‌هاي به‌حق و حقوق تضييع‌شدة جمهوري اسلامي ميسر دانست.

گزارش - 9

نرخ تورم در سال 1356 تا 30درصد هم رسيد، اما در سال 1361، به 6/15درصد كاهش يافت و اين موفقيت بزرگي براي ماست؛ چراكه در چنين شرايطي توانسته‌ايم قيمت 317 قلم كالا را با اين نرخ كنترل كنيم. اين مطالب بخشي از سخنان دكتر محسن نوربخش رئيس كل بانك مركزي ايران در مصاحبة اختصاصي با روزنامه كيهان است. وي در اين مصاحبه، ميزان تورم ايران را با كشورهايي كه ازنظر اقتصادي وضعيت مشابهي داشتند، مقايسه كرد. نوربخش در بخش ديگر اين مصاحبه، با اعلام درآمدهاي نفتي ايران از سال 1355 تا 1361، به كم‌شدن درآمدهاي ارزي در سال 1359 و تأثير تغييرات قيمت در ساختار اقتصادي اشاره و آن را بررسي كرد و راهكارهاي مسئولان كشور در اولويت‌دادن يا ايجاد محدوديت‌ها در برخي بخش‌هاي اقتصادي براي مهار بحران ارزي را توضيح داد. رئيس بانك مركزي، همچنين اهميت حياتي سرمايه‌گذاري ناشي از درآمدهاي نفتي را يادآور شد و مرحله فعلي را مرحله پس از بحران ارزي دانست. وي نيمه دوم سال 1361 را بازگشت به دورة عادي ارزي و اقتصادي ـ اجتماعي معرفي كرد و از مردم خواست با پرهيز از مصرف‌گرايي در تسريع اين امر سهم بيشتري داشته باشند. متن اين مصاحبه در ضميمه اين گزارش درج شده است.

گزارش - 10

ميرحسين موسوي نخست‌وزير، در مصاحبه با واحد مركزي خبر، دربارة ادعاي مقامات رژيم صهيونيستي مبني‌بر فروش اسلحه به ايران؛ دلايل شكل‌گيري اين نوع شايعات و تبليغات؛ پيشنهاد دولت عراق براي پذيرش هزار خانواده از اسيران ايران در خاك عراق* و آخرين وضعيت بارگيري كشتي‌ها در جزيره خارك، توضيحاتي داد. نخست‌وزير در جواب اين سؤال كه «سفير اسرائيل در امريكا بار ديگر ادعاي فروش سلاح ازسوي رژيم صهيونيستي به ايران را مطرح نموده، هدف از اعلام مجدد اين شايعه چيست؟» گفت: «پس از موضع انقلابي مجلس شوراي اسلامي و دولت كه اعلام كردند، اگر امريكا وجهي را كه بايد به سازمان بين‌المللي انرژي اتمي بپردازد، پرداخت ننمايد، جمهوري اسلامي ايران حاضر است اين پول را بپردازد؛ طبيعتاً بايد منتظر چنين تبليغاتي ازسوي محافل صهيونيستي و امپرياليستي عليه جمهوري اسلامي ‌باشيم. به نظر من، اين موضع‌گيري، دولتمردان امريكا و رسانه‌هاي گروهي وابسته به آنها را ديوانه‌ كرد و شروع به انتشار حرف‌هايي [مي‌كنند] ازجمله، عنوان مي‌كنند كه ايران سهميه خود را به سازمان بين‌المللي انرژي اتمي پرداخت نكرده است و يا خبر ديگري را درمورد فروش اسلحه از اسرائيل به ايران، به نقل از سفير رژيم صهيونيستي، در امريكا انتشار مي‌دهند. مطالبي كه جلب توجه مي‌كند و از وازدگي نيروهاي استكباري مي‌تواند سرچشمه بگيرد، آن است كه آنها در اين خبرها ماهيت خود را افشا كرده‌اند؛ به‌طورمثال خبرگزاري آلمان غربي در خبر خود، اين جمله را مي‌آورد كه البته اسرائيل هيچ‌گاه هدف اصلي ايران را ازنظر دور نداشته و يهوديان، خود مي‌دانند كه رژيم ايران آزادي اورشليم [بيت‌المقدس] را بر روي پرچمش نوشته است. آنها تحت اين جمله، خصومت عميق خود را با نظام جمهوري اسلامي نشان مي‌دهند و درحقيقت، با اين جمله نشان مي‌دهند كه تا چه اندازه به خطر نظام ما براي سرنگوني رژيم اشغالگر قدس پي برده‌اند. در اين خبر، توجه به دو نكته لازم و مهم است: اولاً تكيه روي يهودي‌هاست و بحث از صهيونيسم نيست؛ براي اينكه وانمود كنند كشور اسرائيل مورد حمايت مذهب و دين يهود است. صهيونيست‌هاي چپاولگر و ايادي امريكا از طرف ديگر، سعي كرده‌اند با اين ترتيب تحريكي در افكار عمومي جهان عليه ايران به وجود بياورند كه طبيعتاً به‌طور منطقي و فطري همه مردم با انگيزه‌هاي نژادپرستانه مخالف هستند. درصورتي‌كه نظام ما هميشه مخالفتش را با صهيونيسم اعلام كرده و اسرائيل را به‌عنوان غدة سرطاني ـ همان‌طوري‌كه رهبر انقلاب فرمودند ـ ترسيم كرده است.» نخست‌وزير افزود: «به‌هرحال من فكر مي‌كنم با اين اظهارنظر، اسرائيل[ي‌ها] براي هميشه به شايعاتي كه آنها مي‌پراكنند و به‌طور وسيع نيز روي آن سرمايه‌گذاري كرده بودند، پايان دهند. او [سفير اسرائيل] به‌صورت ابلهانه‌اي نقش اسرائيل را در ايجاد اين تلفات نشان داده است. جالب اينجاست كه در خبر ديگري به نقل از آسوشيتدپرس عنوان شده كه اظهارات سفير اسرائيل نخستين اظهارنظر در مربوط‌كردن معاملة تسليحاتي با تلاش مشترك امريكا و اسرائيل براي سقوط آيت‌الله خميني است. ارنس سفير اسرائيل، همچنين گفته است كه رهبر انقلاب اسلامي ايران، خواهان نابودي اسرائيل و پس‌گرفتن بيت‌المقدس براي جهان اسلام است. باتوجه‌به اين مسائل من فكر مي‌كنم كه رسانه‌هاي گروهي ما بايد اين مسئله را براي مردم باز كنند و همچنين سفارتخانه‌هاي ما دقيقاً اين نكته را به‌عنوان سندي كه خود دشمن به ما داده، مورد بررسي و ارزيابي قرار دهند و درارتباط‌با كشورها و ديپلمات‌هاي مختلف، اين موضوع را وسيله‌اي براي نشان‌دادن گرايش‌هاي انقلابي نظام جمهوري اسلامي براي براندازي رژيم صهيونيستي قرار دهند.» نخست‌وزير دربارة هدف سخنان اخير صدام در همين خصوص گفت: «اينها يك رشتة به‌هم‌پيوسته است و همچنين اظهارنظر ارنس نشان‌دهندة حمايت محض اين فرد مي‌تواند باشد. ما در اينجا دقيقاً مي‌بينيم اينها با اينكه تعهدهاي دقيقي داشتند كه با متهم‌كردن جمهوري اسلامي ايران به خريد اسلحه از اسرائيل، كشور ما را در افكار عمومي مستضعفان جهان آسيب‌پذير جلوه دهند، با گفتة اين مقام رسمي اسرائيل‌، سرمايه‌گذاري عظيم و كاري را كه حدود يك سال و نيم بر روي نقشه‌هاي خود انجام داده بودند، تمامش بر باد مي‌رود. نخست‌وزير، درمورد اعلام رژيم عراق كه به مناسبت ايام محرم هزار خانوادة ايراني را براي زيارت اماكن متبركه مي‌پذيرد به شرط اينكه سن آنها بيش از 60 سال و كمتر از 14 سال باشد، گفت: نظام صدام هم‌اكنون در داخل موردهجوم و فشارهاي عميقي سياسي است و براي اينكه تسكيني در ميان افكار عمومي ملت عراق به وجود بياورد و ايران را جنگ‌طلب قلمداد نمايد، كوشش مي‌كند از اين حربه‌ها استفاده نمايد، ولي اين حيله‌ها ديگر رنگي ندارد. وي افزود: جمهوري اسلامي ايران بارها اعلام كرده كه حاضر است كليه خانواده‌هاي اسراي عراقي را بپذيرد، ولي رژيم بعثي عراق از مسئله سرباز زده، زيرا كاملاً احساس كرده است اين موضوع مي‌تواند به تنش عميقي در داخل عراق منتهي شود و كل نظام بعثي صدام را مورد تهديد جدي قرار دهد.» نخست‌وزير افزود: «مطرح‌كردن پذيرش اين هزار خانواده در اين شرايط ـ كه ماه محرم است و مردم مسلمان عراق نيز با نظام جمهوري اسلامي همدردي مي‌كنند و به آن علاقه دارند ـ كوششي است كه در نظر ملت عراق، نظام صدام را نظام متدين و علاقه‌مند به مسائل و شعائر مذهبي جلوه مي‌دهند، ولي اين حركت سستي است و از اهدافي كه در پشت اين حركت دنبال مي‌شود، ملت عراق كاملاً آگاه مي‌باشد.» نخست‌وزير درمورد وضعيت جزيرة خارك و نحوة بارگيري كشتي‌ها در آن‌جا گفت: «ما هم‌اكنون درزمينة صادرات بهترين وضع ممكن را داريم و من در همين‌جا اعلام مي‌كنم كه تمام تشبثات عراق دراين‌زمينه نتوانسته كاري صورت بدهد و يقيناً كاري هم نمي‌تواند صورت بدهد.» وي افزود: «ما هميشه گفته‌ايم كه كشور ما قبل از اينكه بر اين امر [درآمد حاصل از صادرات نفت] متكي باشد، بر اعتقاد و ايمان متكي است.» و در پايان گفت: «اين جريان نفت نيست كه يك ملت را به پيروزي مي‌رساند، بلكه ايمان يك ملت بيدار است كه آنها را قادر مي‌سازد كه در قبال همة توطئه‌هاي استكباري، به وسعت جهان بايستد و سر خم نكنند و بر همة مشكلات غلبه نمايند.»

گزارش - 11

نمايندة صليب‌سرخ جهاني در ديدار با نماينده دائمي جمهوري اسلامي ايران در دفتر اروپايي سازمان ملل متحد در ژنو، ضمن آگاه‌كردن او از يادداشتي مبني‌بر به‌شهادت‌رسيدن دو نفر از اسراي ايراني و مجروح‌شدن 12 نفر ديگر در اردوگاه‌هاي عراق، اظهار كرد كه صليب‌سرخ جهاني به‌طور رسمي دراين‌زمينه تحقيق مي‌كند. سخنگوي وزارت امور خارجه ايران، در واكنش به اين خبر گفت: شهادت دو نفر از فرزندان امت اسلامي در زندان‌هاي عراق و مجروح‌شدن تعداد ديگري از اسرا، موضوعي نيست كه با يك اظهارتأسف بتوان به‌سادگي از آن گذشت. شايسته است اين فاجعه، همة آزادي‌خواهان جهان را برانگيزد و وجدان‌هاي خفتة به‌اصطلاح طرف‌داران حقوق‌بشر را بيدار كند كه رژيم عراق چگونه ضمن نقض آشكار مقررات بين‌المللي، اسراي جنگي را مجروح مي‌كند و به قتل مي‌رساند. وظيفه سازمان صليب‌سرخ جهاني است كه دولت عراق را به‌اتهام اين جنايت هولناك، مؤاخذه،‌ محكوم و سرنوشت 12 اسير مجروح و ديگر اسراي ايراني را روشن كند. وي همچنين تأكيد كرد كه حكومت عراق، پس از حدود دو ماه، صليب‌سرخ جهاني را از وقوع اين جنايت آگاه كرده است؛ درحالي‌كه طبق ماده 121 كنوانسيون ژنو درمورد اسراي جنگي، اين‌گونه موارد مي‌بايست بلافاصله اطلاع داده شوند. درهمين‌حال، پيتر هوك مدير بخش اجرايي كميتة بين‌المللي صليب‌سرخ، امروز با دكتر فيروزآبادي سرپرست و دبيركل هلال‌احمر ايران، ديداري داشت، هدف از اين ديدار، گفت‌وگو درمورد وضعيت اسراي عراقي و ايراني اعلام شد. دكتر فيروزآبادي درمورد چگونگي رسيدگي به اسراي عراقي در ايران گفت: «رهبر ايران و ائمة جمعه به مسئولان، رسيدگي به اسرا را سفارش مي‌كنند كه با اسرا دوستانه و برادرانه رفتار نمايند و مسئولان نگهداري اسرا، همه تلاش خود را به‌كار مي‌برند تا در حد امكانات موجود، به اسرا خدمت كنند. ما مايليم اسرا با فرهنگ انقلاب اسلامي آشنا شوند و اردوگاه‌‌هاي ما براي آنها كلاس درس باشد. جمهوري اسلامي در برخورد با مردم غيرنظامي، نهايت احتياط را نموده و دستور صريح داريم كه با مردم غير‌نظامي و شهرها كاري نداشته باشيم. ما تنها در مقابل نظاميان مهاجم دفاع مي‌كنيم؛ اما متأسفانه دولت عراق هيچ‌كدام از اين موارد را رعايت ننموده و مناطق غيرنظامي بمباران شده، افراد غير‌نظامي حتي پيرمردها، پيرزن‌ها و كودكان را به اسارت گرفته است؛ حتي وسايل امدادي و درماني ازجمله بيمارستان‌ها و آمبولانس‌ها و هليكوپترهاي هلال‌احمر را منهدم نموده و پرستاران و پزشكان و امدادگران ما را به اسارت گرفته و [اين فجايع را] از ديد نمايندگان كميتة صليب‌سرخ پنهان نگه داشته است و بسياري از كساني كه اسامي آنها قبلاً اعلام شده و يا صداي آنها از راديو عراق شنيده شده است، عراق از نشان‌دادن آنها به كميته صليب‌سرخ خودداري نموده كه نمونة روشن آن برادر تندگويان است كه هيچ‌گونه اطلاعي از ايشان در دست نيست. ما در كنفرانس مانيل هم مطرح كرديم كه بايد پي راه‌حلي باشيم براي كساني كه حاضر به اجراي مقررات ژنو نيستند و اين بايد ضمانت اجرايي داشته باشد كه اگر كسي نخواست به تعهدات عمل نمايد، تصميمي درباره‌اش گرفته شود.»

گزارش - 12

خبرگزاري فرانسه درباره نتايج سفر پيتر هوك مدير بخش اجرايي كميته بين‌المللي صليب‌سرخ جهاني به ايران و ديدار وي با مقامات ايران گزارش زير را منتشر كرد: «پيتر هوك مدير فعاليت‌هاي علمي كميتة بين‌المللي صليب‌سرخ، امروز به‌دنبال يك ديدار چندروزه از تهران، كه طي آن با مقامات ايراني، فعاليت‌هاي كميتة مذكور در چارچوب جنگ ايران و عراق را مورد بررسي قرار داد، ايران را ترك كرد. هوك به خبرگزاري فرانسه گفت: ديداري كه چند روز قبل از يك سفر مشابه به بغداد صورت گرفت، ضروري بود، زيرا در چارچوب كار كميتة بين‌المللي صليب‌سرخ درمورد جنگ، ازنظر مدت و تعداد قربانيان، صورت گرفته است. اين مقام صليب‌سرخ، هنگام اقامت در تهران، با آيت‌الله خامنه‌اي رئيس‌جمهور، حجت‌الاسلام هاشمي رفسنجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي و آقاي علي‌اكبر ولايتي وزير امور خارجه ايران، ديدار و گفت‌وگو كرد. هوك خاطرنشان كرد: اين امر ـ كه اين ديدارها صورت گرفته است ـ عامل مثبتي مي‌باشد بر نگراني‌هاي ابرازشده و جو گفت‌وگوها براي رعايت كنوانسيون ژنو يك عامل رضايت‌بخش است. به نوشته مطبوعات ايراني، وضعيت محمدجواد تندگويان وزير نفت ايران ـ كه نهم آبان‌ماه 1359 به‌وسيله عراقي‌ها اسير شد ـ در ديدار هوك با آيت‌الله خامنه‌اي مورد بررسي قرار گرفته است. دراين‌حال، هوك به خبرگزاري فرانسه گفت: وزير نفت ايران يكي از قربانيان اين جنگ است و وضعيت او همچون ديگر قربانيان جنگ، موجب نگراني كميته بين‌المللي صليب‌سرخ مي‌باشد. هوك سپس درباره نوشتة مطبوعات ايران مبني‌بر تكرار پيشنهاد ايران براي ديدار اقوام اسراي جنگ، گفت كه صليب‌سرخ به مذاكره ادامه مي‌دهد. جزئيات چنين اقدامي كه در كنوانسيون ژنو پيش‌بيني نشده است ـ ولي مانع از چنين ملاقاتي نيست ـ بايد به‌وسيلة طرفين درگير مورد موافقت قرار گيرد.»

گزارش - 13

صدام حسين امروز براي قدرداني از نيروهاي عراقي به آنها نشان رافدين اهدا كرد و به همين مناسبت به سخنراني پرداخت. برجسته‌بودن نيروهاي ارتش عراق در جامعه و تمايز آنها با ديگران، حتي در شكل بناي گور آنان؛ چگونگي روش‌هاي عقب‌نشيني؛ يادآوري اهميت ايستادگي و مقاومت نيروهاي تحت‌ امر و تشويق اين نيروها براي روحيه‌دادن به فرماندهان بالادست براي پايداري بيشتر آنها و... از مهم‌ترين موضوعات سخنراني صدام حسين بود كه راديو صوت‌الجماهير، آن را نقل كرد. گزارش اين راديو به شرح زير است: «رئيس‌جمهور فيلد مارشال صدام حسين، صبح امروز در مقر حزب بعث سوسياليست عرب، شاخه سامره‌، به گروهي از رزمندگان دلير نشان رافدين و مدال شجاعت اعطا كرده است. آقاي رئيس‌جمهور فيلد مارشال، در جمع اين گروه، سخناني ايراد كرده و گفته است شما گروه ديگري از رزمندگان دلير ارتش عراق هستيد و شما واقعاً خسارت سنگيني به دشمن وارد ساخته‌ايد. عده‌اي از شما داوطلب هستند؛ لذا مورد توجه رهبري هستيد و هنگامي ‌كه مردان در نبرد شاخص مي‌شوند، بايد در زندگي نيز شاخص باشند و حتي كساني كه با امتياز بر ديگران مي‌ميرند، بايد گور آنها نيز بر ساير گروه‌ها ممتاز باشد. روزي خواهد رسيد كه رسانه‌هاي تبليغاتي و دستگاه‌هاي فرهنگي و ارتش، اسنادي تهيه و اين وضعيت را به‌طور برجسته و به‌عنوان يكي از درس‌هاي عمقي نبرد، منتشر سازند و شايد روزي برسد كه فرزندان شما بشنوند و يا خود شما فيلمي ببينيد و [در آن فيلم] اسامي مرداني [را بشنويد] كه يكديگر را در اين موضع علي‌رغم پيچيدگي و دشواري آن ـ كه شما نيز در آن بوديد ـ صدا بزنند و بر اين اساس است كه از شما قدرداني مي‌شود. ... مردان در تمامي شرايط سخت و پيچيده، نبرد مي‌‌كنند و با تمامي دشواري‌ها و پيچيدگي‌ها در موضع خود باقي مي‌مانند تا اينكه تصميم فرماندهي كل به آنها برسد و شما ديديد كه در موضع خود پايدار مانديد و به‌خوبي نبرد و به‌طور منظم عقب‌نشيني كرديد و خسارات وارده به شما به حمد خدا جزئي بوده است، ولي اگر صفوف شما درهم‌ريخته شده بود و همبستگي روحي و اداري فيمابين شما از بين رفته بود، شايد نيمي از شما به شهادت مي‌رسيديد و نيمي از باقيمانده مجروح و شايد پنج يا شش نفر سرافكنده باز مي‌‌گشتند. برخي از سربازان ـ نه تمامي آنها ـ كه اندك هستند و اغلب آنها را افراد وظيفه و ذخيره تشكيل مي‌دهند، به‌خاطر عدم آموزش كافي و به‌دليل اينكه به‌طور شايسته با تعاليم نظامي عجين نشده‌اند، گاهي با وضع دشوار روبه‌رو مي‌شوند و فكر مي‌كنند كه با عقب‌نشيني نامنظم، جان خود را نجات مي‌دهند، ولي كسي كه به‌طور نامنظم عقب‌نشيني كند، زندگي‌اش لكه‌دار و سرافكنده باقي خواهد ماند. من مي‌دانم و اطلاع دارم كه برخي از واحدهاي ثبت‌شده نزد ما، در مواضع دشوار، به‌طور نامنظم، يا به عبارتي ديگر عقب‌نشيني غير‌قابل‌كنترل، داشته‌اند و مهم‌ترين شرط عقب‌نشيني قابل‌كنترل آن است كه دستور عقب‌نشيني از مقر صلاحيت‌دار صادر شود و هروقت مقر صلاحيت‌دار بگويد بدين نحو عقب‌نشيني كنيد، بايد به همان نحو رفتار شود. اما كسي كه بدون كنترل و فرماندهي عقب‌نشيني كند، خود را ـ بدون آنكه بتواند شرافت نظامي خود را به‌طور لازم و بايسته حفظ كند ـ درمعرض مرگ قرار مي‌دهد. ... شايد روحيه‌ها براي يك زمان موقت، به‌خاطر عاملي از عوامل، متزلزل شود و در اينجاست كه نقش مردان برجسته و ممتاز كه به ساير برادران اطمينان بخشند، ظاهر مي‌شود و در چنين شرايطي است كه فرمانده دسته‌ اگر ديد وضع فرماندهان گروهان خوب نيست ـ به او بگويد قربان ـ با احترام كامل ـ وضع ما ممتاز و سلاح ما خوب است و دربرابر چشمان تو نبرد خواهيم كرد تا روحية او را تقويت كند. ولي راه درست آن است كه مافوق به زيردست روحيه بدهد و مافوق نبايد از زيردست روحيه بگيرد، بلكه بايد براي به‌وجودآوردن يك حالت جديد از روحية عالي با او جوش بخورد. ولي مافوق مجاز نيست تصور كند كه روحيه از زيردست بگيرد، بلكه بايد روحيه را بدهد تا همواره افراد زيردست در روحيه خوبي به سر ببرند.»

گزارش - 14

اخبار رسانه‌ها در اين روزها، از كمك‌هاي نظامي و حمايت‌هاي سياسي تعدادي از كشورهاي اروپايي به عراق، در جنگ عليه ايران حكايت دارد. امروز نشرية ويژة خبرگزاري جمهوري اسلامي در اشاره به سخنان ديروز سفير دانمارك در مجمع عمومي سازمان ملل متحد درباره موضع جامعة اقتصادي اروپا در جنگ عراق و ايران، نوشت: نمايندة دانمارك در سازمان ملل، در سخناني در مجمع عمومي اعلام كرد كه جامعة اقتصادي اروپا در نظر دارد روابط نزديك خود را با دو كشور متخاصم ايران و عراق و ديگر كشورهاي منطقه حفظ كند. به گزارش خبرگزاري رويتر، وي كه ازجانب جامعة اقتصادي اروپا سخن مي‌گفت، تأكيد كرد كه 10 كشور عضو اين جامعه، درپي يافتن راه‌حلي صلح‌آميز هستند كه براساس اصول به رسميت شناخته‌شده و مورد پذيرش جامعة بين‌المللي ازجمله منشور سازمان ملل متحد باشد. نمايندة دانمارك، همچنين يادآور شد كه اين كشورها بايد ضمن توجه به خواسته‌ها‌ي دو كشور، تأمين امنيت ايران و عراق را در حوزة حاكميت و تماميت ارضي و هويت سياسي و فرهنگي دو كشور تضمين كنند. وي در ادامه افزود: كشورهاي عضو جامعة اروپا آماده‌اند در اقدامي كه براي برقراري دوبارة صلح انجام شود، مشاركت و پس از پايان درگيري‌ها، در بازسازي دو كشور همكاري كنند.

گزارش - 15

خبرگزاري جمهوري اسلامي، با استناد به منابع رسمي دولت يوگسلاوي، از افزايش حدود 60 درصدي صادرات اين كشور به عراق در سال جاري خبر داد. طبق آمار رسمي، روابط تجاري يوگسلاوي ـ عراق در سال جاري افزايش چشمگيري يافته است. براساس گزارش اتاق بازرگاني يوگسلاوي، صادرات يوگسلاوي به عراق در سال جاري ميلادي به 700 ميليون دلار خواهد رسيد كه نسبت به سال گذشته، 120 ميليون دلار افزايش خواهد داشت. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از بلگراد، در 9 ماه اول سال جاري ميلادي، ارزش واردات يوگسلاوي از عراق، با 64 درصد افزايش نسبت به سال گذشته، به 314 ميليون دلار رسيده كه اين افزايش، به‌طوركلي، به‌سبب خريد بيشتر نفت از عراق بوده است. يوگسلاوي باوجود افزايش خريد نفت از عراق، همچنان مايل است بر اين واردات بيفزايد. براساس برنامه‌ريزي‌ها، پيش‌بيني مي‌شد يوگسلاوي درطول سال جاري، 5/3 ميليون تن نفت خام از عراق خريداري كند، اما به‌دليل كمبود ارز، با مشكلاتي مواجه شده است. اين گزارش نشان مي‌دهد دولت يوگسلاوي، اميدوار است در گفت‌وگو با هيئت اقتصادي عراق، كه به‌زودي عازم بلگراد خواهد شد، در حوزه گسترش روابط تجاري، به‌ويژه معاملات نفتي امتيازات جديدي را به ‌دست آورد. از سوي ديگر، عراق خواستار افزايش صادرات غير‌نفتي خود به يوگسلاوي است.

گزارش - 16

در يكي از مقاله‌هاي روزنامه پرتيراژ اردوزبان مشرق (چاپ پاكستان) آمده است: جنگ عراق عليه ايران، ثابت كرد ايران مي‌تواند در جبهه داخلي و خارجي، امريكا را شكست دهد. سخنان امام خميني دربارة جنگ، مبني‌بر اينكه تا وقتي متجاوز شناخته و محكوم نشود، اين جنگ ادامه خواهد داشت، يك موضع‌گيري اسلامي است. اين مقاله، با انتقاد از برخي كشورهاي اسلامي كه ادامة جنگ را ضربه‌اي به وحدت اسلامي مي‌دانند، نوشته است: كشورهاي مذكور، براي مقابله با تجاوز اسرائيل متجاوز به لبنان، امكانات نظامي و مالي كافي در اختيار دارند؛ چرا دربرابر قتل‌عام فلسطيني‌ها ساكت مانده‌اند و چرا هنگام آغاز تجاوز عراق به كشور نوپاي جمهوري اسلامي ايران، اين فكر را نكردند كه گلوله‌هاي عراق بايد به‌طرف رژيم صهيونيستي شليك شود. در پايان اين مقاله آمده است: تجاوز به ايران تلفات جاني و خسارات مالي بسياري به‌همراه داشته و مشكلاتي را براي انقلاب نوپاي اسلامي ايران ايجاد كرده است، باوجوداين، اين جنگ ثابت كرد كه ملت ايران صلاحيت مبارزه را دارند و مي‌توانند امريكا را در جبهه داخلي و خارجي شكست دهند.

گزارش - 17

در اين روزها، برخي سازمان‌هاي بين‌المللي و منطقه‌اي مانند سازمان ملل و سازمان كنفرانس اسلامي، بي‌توجه به درخواست‌هاي ايران، براي يافتن راه‌حل‌هايي براي پايان‌دادن به جنگ دوسالة ايران و عراق، تلاش‌هاي خود را از سرگرفتند. در اين وضعيت، امروز نشريات و خبرگزاري‌هاي خارجي، با درج مطالبي به تحليل برخي بازتاب‌ها و تأثيرات بيروني جنگ ميان دو كشور پرداختند. و بررسي عملكرد سياستمداران و نظاميان عراق براي جلب توأمان كمك از كشورهاي بلوك شرق و غرب و كشورهاي منطقه و نيز تحليل مواضع ايران از ديگر موضوعات مطرح‌شده در نشريات و خبرگزاري‌ها بود. ازجمله خبرنگار خبرگزاري يونايتدپرس درگزارشي از بغداد اعلام كرد: «عراق در جبهة ديپلماتيك به پيشرفت‌هايي دست يافته است. همسايگان عراق، پادشاهي سعودي، كويت و امارات، حدود 45 ميليارد دلار در اختيار عراق قرار داده‌اند. اگرچه عراق بر سر حمايت نه‌چندان آشكار شوروي از ايران، از مسكو دور شده است، ارسال اسلحه از شوروي به عراق، براساس پيمان دوستي بين دو طرف، ادامه دارد. دو كشور عرب اردن و سودان، به درخواست كمك صدام حسين از اتحادية عرب پاسخ داده‌اند، لكن يك منبع عراقي گفت: هدف صدام حسين، كسب حمايت نظامي نبوده و بيشتر قصد متقاعدساختن اعراب دراين‌مورد را داشت كه ايران دشمن مشترك آنهاست. پيش‌بيني اين مطلب كه وحدت اعراب مي‌توانست به حملة متحد به ايران منجر شود، دشوار است. تلاش‌هاي ديپلماتيك عراق مي‌توانست به‌طور بالقوه، موجب ازدست‌رفتن بعضي از دوستان اسلامي ايران شود، لكن به متوقف‌ساختن جنگ منجر نمي‌گردد، مگر اينكه [امام] خميني خود شخصاً دستور خاتمة جنگ را بدهد.» روزنامة فرانكفورتر الگمانيه (چاپ آلمان) نيز با درج مطلبي با عنوان "طرح خاورميانه‌اي ريگان ميوه مي‌دهد"، روابط عراق و امريكا را بررسي و تأكيد كرده كه «بغداد درپي روابط بهتر با واشنگتن است.» در بخشي از اين مقاله آمده است: «عراق مايل به داشتن روابط بهتر با امريكاست؛ باوجودي‌كه دولت بغداد يكي از معدود دولت‌هاي عربي است كه هيچ رابطة سياسي با دولت واشنگتن ندارد، ولي "سعدون حمادي" وزير خارجة عراق‌، با "شولتز" وزير خارجة امريكا، در روز اول اكتبر [نهم مهرماه] در نيويورك ملاقات كرد. در اين ملاقات، دربارة روابط فيمابين، جنگ ايران و عراق و همچنين اوضاع خاورميانه صحبت شد.» نويسندة مقاله در ادامه، به روابط عراق با شوروي پرداخته و نوشته است: «روابط بغداد و مسكو، باوجودي‌كه عراق در سال 1972 با شوروي قرارداد دوستي بست و اين كشور مهم‌ترين فروشندة اسلحه به عراق بود، پرفاصله ماند و حكام بغداد هميشه خط سياسي خود را تعقيب مي‌كردند. همچنين قبل از تجاوز عراق به خاك ايران در سال 1980 م، رابطة عراق و شوروي بدتر شده بود و دليل آن، تعقيب و كشتار كمونيست‌هاي قدرتمند در عراق؛* محكوم‌كردن تجاوز شوروي به افغانستان و رابطة بد عراق با ساير متحدان شوروي در خاورميانه مانند سوريه، ليبي و يمن جنوبي بوده است.» در مقالة، الگمانيه به سياست عراق مبني‌بر نزديك‌شدن به امريكا اشاره شده و آمده است: «به نظر مي‌رسد كه شرايط عراق براي رابطة بهتر با امريكا تحقق يافته باشد. حمادي قبل از ملاقاتش با شولتز گفت: فكر مي‌كند كه امريكا با طرح صلح خاورميا‌نه‌اي‌اش، قدم مثبتي براي حل مسئلة فلسطين برداشته است. حمادي در مصاحبه با يك روزنامة [كويتي] طرف‌دار عراق به نام الوطن العربي، گفت كه رابطة كشورش با امريكا، باوجود نبود رابطة سياسي در سال‌هاي اخير، بهبود يافته است و اين اصل كه امريكا از صهيونيست حمايت مي‌كند و نيز يك موضع خصمانه در مقابل اعراب دارد، يكي از موارد مهم بوده و اميدوار است كه موضع امريكا به‌زودي تغيير كند و دراين‌صورت، ارتباط دو كشور برقرار خواهد شد.» در پايان اين مقاله، با اشاره به روابط نزديك عراق با كشورهاي عربي و عربستان و دريافت كمك‌هاي مالي هنگفت از آنان و انعقاد قرارداد مرزي با عربستان در سال قبل، آمده است: «همكاري بيشتر عراق با كشورهاي عربي و طرف‌دار غرب، مانند مصر و عربستان و نيز رابطه با متحد ديگر امريكا يعني اردن، نزديك‌شدن اين كشور به غرب مخصوصاً امريكا را آسان كرده است.»

ضميمه گزارش9: متن مصاحبه دكتر نوربخش درباره نرخ تورم دكتر محسن نوربخش رئيس كل بانك مركزي، دربارة چگونگي به‌دست‌آوردن نرخ تورم در يك جامعه گفت: «براي به‌دست‌آوردن نرخ تورم، معمولاً متوسط افزايش قيمت مجموعه‌اي از كالاهاي ضروري مردم را كه در بودجة خانوار تأثير دارد، در نظر گرفتيم كه هر كالا، براساس ميزان اهميتي كه در بودجه خانوار دارد، ضريب مخصوصي را به خود اختصاص مي‌دهد. به‌عنوان‌مثال، مسكن به‌لحاظ اهميتش ممكن است در ارزيابي نرخ تورم، در درجة دوم قرار گيرد و مواد غذايي در درجة اول؛ بنابراين، نرخ تورم، ضرايب مختلف دارد. همچنين درمورد كالاهاي خرده‌فروشي، ما 317 قلم كالا را در نظر گرفتيم كه يك خانواده به‌طور متوسط مصرف مي‌كند. ضمناً از 12 شهر بزرگ و 62 شهر كوچك نمونه‌گيري به عمل آورديم و اين روش بدان دليل است كه اگر ما بخواهيم فقط شاخص يك قلم كالاها را و به‌عنوان‌مثال سيگار كه قيمت آن از 8 تومان به 40 تومان رسيده، منعكس كنيم، مطمئناً نرخ تورم به‌دست‌آمده نرخ تورم گويايي نيست؛ نرخ تورم درواقع بايد منعكس‌كنندة تغيير همة كالاها باشد؛ آن هم براساس درجة اهميت كه در بودجة خانوار دارد. ...» وي افزود: «نرخ تورم با سطح مطلق كالا فرق مي‌كند. وقتي ما مي‌گوييم نرخ تورم به‌عنوان‌مثال صفر شده است، اين بدان معنا نيست كه قيمت كالا كاهش پيدا كرده، بلكه بدين منظور است كه اگر قرار بود قيمت كالايي فرضاً از 10 ريال تا پايان سال به 15 ريال برسد، ما توانسته‌ايم قيمت اين كالا را تا پايان سال در همان سطح 10 ريال ثابت نگه داريم؛ يعني آنچه در مسائل اقتصادي ازنظر مسئولان اقتصادي مهم است، اين است كه سرعت رشد قيمت‌ها را در مرحلة اول كنترل كنند به‌طوري‌كه قيمت كالا افزايش پيدا نكند؛ بنابراين، اگر شما نتوانيد درابتدا سرعت افزايش قيمت را كنترل كنيد، مطمئناً نمي‌توانيد كاهش در قيمت آن كالا به وجود آوريد. پس اين نكته بايد توجه شود وقتي صحبت از نرخ تورم به ميان مي‌آيد و گفته مي‌شود نرخ تورم كم شده، منظور اين نيست كه قيمت كالا كاهش يافته است، بلكه از سرعت افزايش قيمت آن جلوگيري به عمل آمده است و اين خود قدم اول است. در سال گذشته، نرخ تورم در كشور 23 درصد بود و براساس آمار قبل از انقلاب در سال 1356، تورم تا 30 درصد هم رسيد. وقتي در سال 1361 نرخ تورم به 6/15 درصد مي‌رسد، ازنظر ما موفقيت‌آميز است، چراكه ما در چنين شرايطي توانسته‌ايم كاري كنيم تا 317 قلم كالا از اول سال 1361، تا پايان سال 1361 به‌طورمتوسط بيش از 15 درصد قيمت آن افزايش پيدا نكند. حال اگر قيمت يك كالا ـ فرضاً زردچوبه ـ آن‌طوركه مي‌گويند در بازار تا سيري 10 تومان هم رسيده، اين امر به‌واسطة نابساماني است كه بايد در رفع آن بكوشيم و نبايد ما را به اشتباه وادارد كه سطح اين 317 قلم كالا بالا رفته است. رئيس كل بانك مركزي آن‌گاه با تشريح نرخ تورم در ساير كشورها و مقايسة آن با كشورمان گفت: «علت اينكه نرخ تورم كشورمان را با ساير كشورها مقايسه مي‌كنيم به‌خاطر اين نيست كه بگوييم نرخ تورم در كشورهاي ديگر هم بالاست و بخواهيم با اين روش خودمان را گول بزنيم. اين امر به‌خاطر روشن‌شدن اين مطلب است تا كشورهايي كه شرايط اقتصاديشان كاملاً شبيه ما است ببينيم نرخ تورم در اين‌گونه كشورها تا چه حد است. كشور مكزيك ـ [كه] ازنظر اقتصادي، اقتصاد متكي به نفت دارد ـ كشوري است كه در روز، 2/2 ميليون بشكه نفت صادر مي‌كند. مكزيك ازنظر بازار سرمايه‌گذاري و جذب سرمايه به‌واسطة سياست درهاي باز كه اتخاذ كرده، توانسته سرمايه‌گذاري‌هاي زيادي را جذب مملكت كند. اين امر بايد درواقع مشوق توليد شود و قيمت‌ها را پايين آورد، ولي مي‌بينيم كه در اين كشور، نرخ تورم بيش از 90 درصد است. بنابراين، ما توانسته‌ايم نرخ تورم در كشور را باتوجه‌به مشكلات خاصي كه از خارج بر ما تحميل شده به يك‌چهارم نرخ تورم در مكزيك برسانيم.» دكتر نوربخش در ادامه به ريشه‌يابي مشكلات اقتصادي كشور پرداخت و گفت: «همان‌طوركه همه مي‌دانيم، يكي از مهم‌ترين عوامل و درواقع محور اصلي اقتصاد كشورمان را نفت تشكيل مي‌داده و هنوز هم اقتصاد ما وابسته به نفت و درآمد حاصل از آن است؛ درآمد ارزي حاصل از نفت بوده كه معرف و تعيين‌كننده ساير فعاليت‌هاي اقتصادي كشور بوده است. اگر اهرم نفت به اندازة 10 متر بالا برود، ساير فعاليت‌هاي اقتصادي نيز 10 متر بالا خواهد رفت و چنانچه 20 متر بالا برود، فعاليت‌ها به همان نسبت، 20 متر بالا خواهد رفت. از سال 1354 تا سال 1358، يعني يك سال بعد از انقلاب، قبل از اينكه حكومت به‌دست خط امام اداره شود، درآمد حاصل از فروش نفت، هميشه از 22 ميليارد دلار بيشتر بوده است (در سال 1354، 22 ميليارد دلار؛ سال 1355، 24 ميليارد دلار؛ سال 1356، 26 ميليارد دلار؛ سال 1357، 23 ميليارد دلار و سال 1358، 23 ميليارد دلار درآمد ارزي داشته‌ايم)، حال اينكه درآمد ارزي حاصل از فروش نفت در سال 1359 و 1360، به‌خصوص از زمان تشكيل دولت شهيد رجايي، به يكباره نصف مي‌شود و به 13 ميليارد دلار كاهش مي‌يابد. همچنين ذخائر ارزي كشورمان در اين سال بلوكه شده و ما منابع آزادي نداشتيم كه دست خودمان بگيريم و مصارفمان را برطرف سازيم. در چنين شرايطي دولت مجبور شد تا به‌منظور حفظ استقلال مملكت، سياست عدم ورود كالا را اتخاذ نمايد و در درجة اول به تأمين اسلحه و مهمات بپردازد. به اين خاطر از مهرماه سال 1360، درست يك سال بعد از جنگ، محدوديت شديدي را در ورود كالا اعمال كرد، به‌طوري‌كه براي مدت كوتاهي، گشايش هرنوع اعتباري متوقف شد. البته، اين محدوديت از سال 1359 ادامه داشت و در سال 1360، به اوج خود رسيد و چنانچه چنين سياستي پيش گرفته نمي‌شد، دراثر فشار قدرت‌هاي خارجي، ذخائر ارزي مملكت سقوط مي‌كرد. در سال 1360، دولت در درجة اول، اولويت را به ورود اسلحه و مهمات اختصاص داد، چراكه اگر تأمين اسلحه و مهمات را براي مقابله با دشمن تأمين نمي‌كرد، ديگر غذا براي ملت مطرح نمي‌شد. در وهلة بعد، كالاهاي اساسي نظير گندم، برنج، دارو و به‌طوركلي كالاهاي راهبردي در اولويت قرار گرفتند. [در] سومين مرحله، تأمين مواد اولية صنايع و بعد از آن كالاهاي مصرفي در نظر گرفته شد. پس به اين دليل بود كه به‌عنوان‌مثال قيمت سيگار بالا رفت؛ براي اينكه ما نمي‌توانستيم در چنين شرايطي سيگار وارد كنيم. جايي كه بايد فرضاً يك دلار ارز بدهيم و يك فشنگ بخريم، منطقي نبود كه آن يك دلار را بدهيم و يك نخ سيگار بخريم. ما بايد در وهلة اول دفاع از خود و مملكت را در اولويت قرار دهيم و بعد به ساير احتياجات روزمره بپردازيم و ما مي‌دانيم كه در اسلام وقتي سخن از دفاع پيش مي‌آيد، مسلمان حتي از جان خود هم بايد بگذرد، چه برسد به احتياجات عادي. بنابراين، من فكر مي‌كنم مردم به ما حق مي‌دهند تا ابتدا خط تدافعي خود را مستحكم كنيم. بنابراين، مي‌بايست جلو ورود يخچال، گوشت، تلويزيون و به‌طوركلي مايحتاج ازاين‌قبيل را بگيريم. هيچ اشكالي نداشت كه ما بياييم و اين‌گونه كالاها را در بازار سرازير كنيم، اما در آن موقع ديگر خط تدافعي مستحكم نمي‌توانستيم داشته باشيم. در سال 1358، ورود كالا شرايط عادي داشت و محدوديتي دراين‌زمينه وجود نداشت، اما از سال 1359 و به‌خصوص سال 1360 و 1361 به‌علت جلوگيري از ورود كالا، ميزان واردات به‌طور مشخص پايين آمد، به‌طوري‌كه ميزان ثبت سفارش ـ به‌عنوان‌مثال براي برنج و حبوبات ـ در سال 1359، سير نزولي پيدا كرد و در سال 1360 نسبت به سال 1359، به‌طور متوسط حدود 61 درصد كمتر سفارش داده شد؛ محصولات غذايي حدود 48 درصد، محصولات معدني 45 درصد، محصولات صنايع شيميايي35 درصد، مواد پلاستيك مصنوعي 40 درصد، فلزات معمولي و آهن‌آلات 40 درصد كمتر وارد شد و به‌طوركلي، درمجموع، به‌طور متوسط، سال 1360 نسبت به سال 1359، حدود 32 درصد ميزان ثبت سفارش كالا توسط بخش خصوصي كاهش يافت. بنابراين، در شرايط جنگي باتوجه‌به مسائل اقتصادي خاص جامعه و آن وابستگي به خارج، مجبور بوديم اين‌گونه محدوديت‌ها را ايجاد كنيم تا خطراتي را كه كل استقلال جامعة ما را تهديد مي‌كرد، از بين برود.» دكتر نوربخش رئيس كل بانك مركزي، با اشاره به موفقيت‌هاي به‌دست‌آمده گفت: «با اعمال چنين سياستي، ما تا امروز توانسته‌ايم از سير نزولي ذخائر ارزي كشورمان جلوگيري كنيم و درحال‌حاضر، ذخائر ما نه‌تنها درحال نزول نيست، بلكه سير صعودي را طي مي‌كند و باز توانسته‌ايم ذخائري را كه از دست داده بوديم دوباره به ‌دست آوريم و در سطح مطلوبي قرار دهيم به‌طوري‌كه درحال‌حاضر در شرايطي هستيم كه به‌راحتي مي‌توانيم پيش‌بيني كنيم كه تا پايان جنگ، هزينه‌هاي لازم جنگ را مي‌توانيم تهيه كنيم و وقتي سخن از هزينه‌هاي جنگ به ميان مي‌آيد، شامل كلية هزينه‌هاي تسليحاتي، مواد اوليه و كالاهاي اساسي موردنياز جامعه مي‌باشد. اين اقدامي بوده كه ما انجام داده‌ايم و جلو سير نزولي ذخائر خودمان را گرفته‌ايم. در كنار اين امر مهم، باوجودي‌كه مي‌دانستيم با محدوديت ورود كالا، مطمئناً قيمت‌ها بالا خواهد رفت و نابساماني ايجاد خواهد شد، سياست‌هايي درزمينة كنترل قيمت اعمال كرديم و اين سياست‌ها نشان داد كه تابه‌حال موفق بوده‌ايم. درحال‌حاضر، ما مسائل و مشكلات را شناخته‌ايم و مي‌دانيم به‌علت تنگناهاي خاصي كه در بازار كالا هست، يك‌سري شغل‌هاي كاذب ايجاد شده كه اين شغل‌هاي كاذب خودش تشديدكنندة ميزان تورم است و به‌عبارت‌ديگر تفاوت قيمت سيگار با نرخ رسمي و آنچه در بازار به فروش مي‌رسد مي‌تواند انگيزه‌اي باشد براي قشر بيكار كه جذب شود و من‌باب‌مثال، سيگار [را] با نرخ 8 تومان خريداري [كند] و در بازار به نرخ 42 تومان به فروش برساند و مثلاً با فروختن سه پاكت سيگار، روزانه حدود 90 تومان عايدي داشته باشد و بدين‌طريق قيمت‌ها را تشديد كند. درحال‌حاضر، برنامة توزيع در دست طراحي است و دولت روي آن كار مي‌كند، اما اين‌طور نيست كه اين موضوع را بشود يك‌شبه حل كرد؛ پس نياز به ريشه‌يابي دارد و ريشه‌يابي بايد انجام و موضوع شكافته شود تا ببينيم كه چه‌كار بايد بكنيم تا اين انگيزه از بين برود. البته، يكي از راه‌حل‌ها در اين است كه اين تفاوت قيمت را آن‌چنان كم كنيم كه آن متقاضي كاذب، از بازار خارج شود كه در آن صورت، قيمت كالا به سطح عادي برخواهد گشت و اين امر مهم جزء برنامه‌هاي دولت است تا كالا را در مسير خودش و در آن جريان توزيع عادي قرار دهد. اين برنامه ان‌شاءالله با مشخص‌شدن چهارچوب آن به‌زودي ازسوي نخست‌وزير، اعلام خواهد شد. نكتة مهم اين است كه دولت در فكر اين ناهنجاري‌هاست و با اتكا به منابع خودمان و كمك مردم ـ به‌خواست خدا ـ اين ناهنجاري‌ها از بين خواهد رفت. البته، دولت با آن دسته از سودجويان كه نشسته و منتظرند تا ببينند در كجا ناهنجاري پيش مي‌آيد[كه] آن را تشديد كنند و درآمد نامشروع كسب نمايند، مبارزه[خواهد كرد] و درصدد شناسايي آنها نيز خواهد بود. درحال‌حاضر، با به‌دست‌آوردن هر دلار كه از نفت عايد ما مي‌شود، اگر سرمايه‌گذاري مؤثر نكنيم نسل 20 سال آينده ما را نفرين خواهند كرد، چراكه اين نفت چيزي نيست كه جايگزين شود و ما اگر از يك دلار حاصل از فروش نفت سرمايه‌گذاري مؤثر نكنيم كه آن سرمايه‌گذاري ايجاد آن يك دلار را نكند، درواقع ثروت خود را از دست داده‌ايم و نسل آينده هيچ‌وقت ما را نخواهد بخشيد. مصارف جنگي، مصارفي نيست كه دائماً براي ما وجود داشته باشد. وقتي به مرحله‌اي رسيديم كه تثبيت[وضعيت] سياسي و نظامي ما مسجل شد، مطمئناً آن هزينه‌ها صرف سرمايه‌گذاري خواهد شد تا تأمين درآمد نسل آتي را بنمايد. البته، سياست دولت هم بر اين مبنا نيست كه مردم را هميشه درحالت تنگنا و فشار قرار دهد. بنابراين، نيازهاي اساسي مردم به‌نحو مطلوبي كه رفاه مصرف‌كننده تأمين شود، ازسوي دولت فراهم خواهد آمد. منتها، اين امر نياز به زمان دارد كه البته نه زمان دراز، بلكه ان‌شاءالله با رفع مشكلات و نابساماني‌ها كه درحال‌حاضر مقدار زيادي از آن رفع شده، صورت خواهد گرفت. وي اضافه كرد: كنترل و گذشتن از اين بحران ارزي كه سال گذشته ما را تهديد مي‌كرد، خطر كمي هم نبود. تمام كشورهاي خارجي نشسته بودند تا براساس پيش‌بيني‌هاي نوبري و بني‌صدر ملعون ببينند ما در چه زماني زنگ ورشكستگي را به صدا درخواهيم آورد. آنها مرتب در روزنامه‌هاي خارجي اعلام مي‌كردند كه ما تخت طاووس و يا چه‌ها را فروخته‌ايم، چون اصلاً براي آنها باوركردني نبود باتوجه‌به امكانات موجود و هزينه‌هاي جنگي و وابستگي‌هاي اقتصادي و نيازهاي داخلي، ما چگونه داريم اين جنگ را ادامه مي‌دهيم و چگونه مردم به زندگي خود ادامه مي‌دهند و اين فقط به‌دليل قبول محدوديت‌هاي موجود بود كه مردم پذيرفتند و بدان عمل كردند و فعلاً به‌خواست خدا، شرايط در مسير عادي افتاده كه در وهلة اول گذشتن از اين بحران را ما در سيستم بانكي حس مي‌كنيم و در وهلة بعد، مردم اين موضوع را در زندگي عادي خودشان حس خواهند كرد.» دكتر نوربخش به عوامل تورم و تبعات رواني آن در جامعه اشاره كرد و گفت: «تورم به حالت مختلف بستگي دارد. كه يكي از آنها حالت رواني جامعه است كه اگر اين حالت رواني از حالت ثبات خارج شود، تشديد مصرف مي‌كند و چنانچه به جامعه آرامش داده شود، وضع به حالت عادي بازخواهد گشت.» وي افزود: در نيمة دوم سال 1361، ما امكان ورود كالاي بيشتري را داريم، چراكه خيالمان ازنظر ذخائر ارزي راحت است و همان‌طوركه گفتم، ذخائر ارزي كشورمان به سطح مطلوب رسيده و ما بايد به‌موازات اين موضوع آن حالت رواني جامعه را نيز عادي كنيم. درحال‌حاضر، بيش از 40 تا 50 كشتي در بنادر كشور در نوبت تخلية كالا مي‌باشند و اين فقط مردم هستند كه مي‌بايست با مسئولان همراهي كنند تا مصرف كاذب از بين برود و به غير‌از كمك مردم اين امر مهم امكان‌پذير نيست و نيز مردم ايثارگر و شهيدپرور ايران مطمئن باشند كه دولت درصدد است كالاهاي ضروري را بيشتر عرضه كند و جلو بازار سياه و كمبود كالا گرفته شود.»

منابع و مآخذ روزشمار 1361/08/01