1366.01.17: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1366 |نام = 1366.01.17 |نام دیگر=هفده فروردین |روز=17 فروردین 1366 |تاریخ شمسی= 1366.01.17 |تاریخ میلادی= 6 آوریل 1987 |تاریخ قمری= 7 شعبان 1407 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1360.01.17</div> <div class="bootstrap-b...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
سطر ۲۵: سطر ۲۵:




==گزارش -1==
== گزارش- 459 ==
پس از اعلام پايان عمليات "كربلاي5"و عمليات تكميلي آن در تاريخ 13/12/1365 در منطقه غرب شلمچه (شرق بصره) دشمن با توجه به اهميت بندر استراتژيك بصره، بخش عظيمي از ارتش خود را در اين منطقه گرد آورده‌است و توقف حركت‌هاي خودي، فرصت مناسبي به او داد كه علاوه بر بازسازي نيروها و يگان‌هايش، به تسليح كامل زمين نيز بپردازد تا راه ورود نيروهاي ايراني به محدوده بصره را سد كند. عراق براي مقابله با حملات احتمالي نيروهاي خودي در منطقه شلمچه، با شتاب به گسترش و تقويت استحكامات و بازسازي نيروهايش پرداخت كه مهم‌ترين اين اقدامات عبارت است از:
الف) اقدامات مهندسي در منطقه شرق بصره
1- بين خط نهر جاسم تا كانال زوجي را - كه حدود 5 كيلومتر فاصله مي‌باشد - به خطوط پدافندي متوالي مجهز كرده، بدين ترتيب 7 تا 10 خط پدافندي متوالي در اين منطقه تشكيل داده‌است. هريك از اين خطوط مستقلاً داراي سيل‌بند يا خاك‌ريز، جاده تداركاتي، سنگرهاي پدافندي و استراحت نيرو و موانع مختلط شامل سيم‌هاي خاردار و ميدان‌هاي مين ضدنفر و ضدتانك و كانال‌هاي مواصلاتي نفرات پياده، سكوهاي تانك، و سلاح‌هاي پدافندي است كه در صورت حمله رزمندگان اسلام، در اين خطوط نيز نيروهاي پدافندي مستقر مي‌شوند.
2- احداث يك پل جديد روي كانال زوجي.
3- احداث جاده‌هاي جديد و ترميم همه جاده‌هاي عقبه جهت تداركات بيش‌تر نيروها.
4- احداث سيل‌بندهاي جديد در كانال ماهي و آب‌گرفتگي ميان پاسگاه بوبيان تا پاسگاه‌زيد.<ref>سند شماره 681 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "تداوم عمليات در شرق بصره تا كربلاي 8"، ارديبهشت 1366، ص21.</ref>
ب) بازسازي يگان‌هايي كه در عمليات كربلاي5 آسيب ديده بودند.
1- تأمين كادر افسري: به‌كارگيري افسران پادگان‌هاي عقبه، تيپ‌ها و ستادهاي غير درگير و كوتاه كردن دوره‌هاي آموزشي، نيروهاي جايگزين افسران از رده خارج شده را فراهم آورده‌است.
2- تأمين نيروي وظيفه: با احضار متولدان 1969 و باقي‌مانده متولدان 1968 به خدمت و آموزش سريع 48 روزه آنان، كمبود نيروهاي وظيفه را رفع كرده‌است.
3- تأمين كادر درجه‌داري: با استفاده از نيروهاي شهرباني و يگان‌هاي غير درگير.
4- تأمين تجهيزات: با بازسازي تجهيزات قابل تعمير و استقرار امكانات جديد، خلأ همه تجهيزات انهدامي را تقريباً پر كرده‌است.<ref>سند شماره 027747 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش عمليات كربلاي 8، نيروي زميني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، 27/1/1366، ص5، شماره 42؛ و- مأخذ 1، صص22 تا 23.</ref>
ج) تمركز نيرو در مقابل دروازه شرقي بصره:
دشمن در منطقه كانال زوجي 6 لشكر پياده، 2 لشكر مكانيزه، 10 تيپ زرهي و 15 تيپ گارد و نيروي مخصوص مستقر كرده، همچنين براي تسهيل جابه‌جايي سريع يگان‌ها و تمركز قوا در نقاط مختلف جبهه، خطوط مواصلاتي قبلي جبهه جنوبي و مياني را نيز ترميم و بزرگ‌راه بغداد - بصره را نظامي كرده‌است.
خبرگزاري فرانسه در اين باره گزارش داد: «بزرگ‌راه بغداد كه سابقاً تنها راه ارتباطي به سوي خليج [فارس] بود، براي رفت و آمد غيرنظامي مورد استفاده قرار نمي‌گيرد، تردد غيرنظامي از شبكه جديد جاده‌اي از كناره فرات در غرب انجام مي‌شود.»<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 15 (15/1/1366)، ص4، به نقل از خبرگزاري فرانسه - بغداد، 14/1/1366.</ref>
گزارش معاونت اطلاعات سپاه يكم كربلا نيز بيان‌گر اين است كه دشمن يگان‌هاي جديدي را به منطقه سپاه سوم آورده‌است. اكثر اين يگان‌ها از مناطقي آزاد شده‌اند كه دشمن احتمال نمي‌دهد از آن‌جا نيروهاي خودي او را با خطر مواجه كنند، مانند غرب اروندرود، شرق دجله، فكه تا چنگوله.
آرايش يگان‌هاي دشمن در منطقه شلمچه در ابتداي عمليات كربلاي5 بدين صورت بود كه هر تيپ پياده با 3 گردان در خط مستقر مي‌شد و يگان‌هاي زرهي و مكانيزه نيز در احتياط بودند، لكن در وضعيت فعلي، دشمن هر تيپ را بدين صورت آرايش مي‌دهد كه حدود 1 الي 2 گردان را در خط و بقيه را در احتياط مي‌گذارد، تا از تلفات يگان‌هاي خودي در مواضع پدافندي بكاهد. استعداد دشمن از حيث تجهيزات در اين منطقه در سطح مناسبي مي‌باشد اما از لحاط پرسنل دچار كمبود شده‌است كه مي‌كوشد اين كمبود را با ايجاد رده‌هاي پدافندي و ميدان‌هاي مين و موانع ديگر جبران كند.<ref>سند شماره 027507 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش معاونت اطلاعات سپاه يكم كربلا به فرماندهي سپاه يكم كربلا، 16/1/1366.</ref>
==  گزارش- 460 ==
از هنگام پايان يافتن عمليات كربلاي5، سپاه در انديشه اجراي عمليات ديگري در شلمچه بوده كه البته ملاحظات سياسي نيز اين انديشه را تقويت مي‌كرده‌است. طرح اجراي عمليات جديد در منطقه شلمچه در جلسات متعدد فرماندهي سپاه مطرح شده و از همان اوايل اقدامات گوناگوني جهت كسب آمادگي براي اجراي آن صورت گرفته‌است كه برخي از اين اقدامات عبارت است از:
1- دوجداره كردن جاده‌ها و خطوط مقدم براي مصونيت از آتش دشمن.
2- احداث دو پل جديد خاكي بر كانال ماهي (در قسمت انتهايي آن).
3- استقرار يگان‌ها و تحكيم مواضع و احداث سنگرهاي انفرادي و اجتماعي.
4- جلو بردن خط خودي به وسيله يگان‌هاي مهندسي، به‌طوري كه فاصله نيروهاي خودي از دشمن از 1800 متر به 400 متر كاهش يافته‌است.
5- گسترش جاده‌هاي عقبه يگان‌هاي خودي از 2 جاده به 4 تا 5 جاده كه موجب تجزيه آتش دشمن شده‌است.
6- زرهي كردن تعدادي از دستگاه‌هاي مهندسي.<ref>سند شماره 387 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش عمليات كربلاي 8"، قرارگاه كربلا، راوي: فرهاد (عبدالله) درويشي، صص4 و 5.</ref>
با كوتاه شدن فاصله خودي از دشمن، تحركات قواي خودي را ديده‌بان‌هاي دشمن آسان‌تر مي‌توانند ببينند. از سوي ديگر، يگان‌هاي مهندسي ارتش عراق با ايجاد خطوط متوالي، امكان برداشتن گام‌هاي بلند را از خودي گرفته و نيز مانور زرهي را ناممكن ساخته‌است ضمن آن كه تسليح زميني، خصوصاً خاك‌ريزهاي نيم‌دايره شكلي كه دشمن در پشت خاك‌ريز مقدم خود روي گره‌هاي مواصلاتي ايجاد كرده، پدافند او را مستحكم كرده‌است.<ref>مأخذ1، ص22.</ref>
==  گزارش- 461 ==
در آستانه عمليات كربلاي8، نقل و انتقال تجهيزات و يگان‌هاي سپاه به خط شروع شد و سعي بر اين بوده است كه اين كار به آرامي و در نهايت اختفاء انجام شود. به گزارش راوي قرارگاه كربلا، از سپيده‌دم امروز انتقال نيروهاي هفت لشكر و تيپ سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به محورهاي عملياتي شروع شد كه به دليل نزديكي خط لجمن (لبه جلويي ميدان نبرد) خودي با دشمن - كه از 200 متر تا 300 متر است - تا غروب به‌طول انجاميد.
اگرچه سعي شد نيروها در نهايت اختفاء در خط حدهاي خود مستقر شوند اما بر اثر نامساعد بودن عوارض مصنوعي (كوتاه بودن خاك‌ريزها)، محدود بودن جاده‌هاي ارتباطي و گرد و غبار برخاسته از تردد مستمر خودروها، كار انتقال نيروها پنهان نماند، لذا دشمن مواضع نيروهاي خودي را زير انبوه آتش توپخانه گرفت. اين واكنش دشمن مانع تردد سريع يگان‌ها بود و در عين حال سبب آسيب ديدگي بسياري از نيروها نيز شد چندان كه تنها لشكر عاشورا 45 شهيد و مجروح داد. اين خسارات بدون در نظر گرفتن تلفات نيروهاي مستقر در خط اين لشكر است. همچنين نيروهاي عمل‌كننده، طبق چند شب گذشته امشب نيز به دستور فرمانده قرارگاه كربلا از ساعت 8 به مدت دو ساعت جنگ فريب (بي‌سيمي) انجام دادند تا حساسيت دشمن را كاهش دهند. در همين حال به‌دنبال تقاضاي مكرر لشكر31 عاشورا و لشكر10 سيدالشهدا، قرارگاه ساعات شروع درگيري را يك‌ربع به عقب كشيده، يعني به 2:15 بامداد انتقال داده‌است. اوضاع منطقه دو، سه ساعت مانده به شروع درگيري، كاملاً عادي و آرام است و برخلاف ديشب، تعداد منورهاي دشمن در آسمان خيلي كم‌تر شده‌است، شنود و رازيت اطلاعات قرارگاه نيز هيچ‌گونه گزارشي از تحرك و حساسيت دشمن نداده‌است.<ref>مأخذ 5، صص19 و 20.</ref>
==  گزارش- 462 ==
نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران در گزارشي از توانايي‌ها و ضعف‌هاي ارتش عراق، در مورد توانايي‌هاي آن نوشته‌است:
1- استفاده از گلوله‌هاي شيميايي عليه نيروهاي خودي در خطوط.
2- حمله موشكي به شهرها و تأسيسات نفتي و صنعتي.
3- بمباران نقاط حساس در شهرها و مواضع نيروهاي خودي.
4- حمله به كشتي‌ها و كاروان‌هاي دريايي و تأسيسات نفتي در خليج‌فارس.
5- پدافند در سرتاسر منطقه.
6- عمليات رواني عليه نيروهاي خودي با استفاده از بلندگو، پخش شايعات ‌اكاذيب و تهديدات هوايي و موشكي به وسيله راديو تلويزيون.
7- پشتيباني از ضدانقلاب داخلي.
8- به كارگيري عشاير مسلح شمال عراق در اين منطقه.
9- تك محدود در مناطق عملياتي.
در اين گزارش درباره ضعف‌هاي دشمن آمده‌است:
در صورت شروع مجدد جنگ شهرها، عراق داراي آسيب‌پذيري‌هايي است كه مهم‌ترين آن‌ها عبارتند از:
الف) ضعف روحيه نيروهاي دشمن به دليل
1- طولاني شدن جنگ.
2- عدم ايمان و اعتقاد مردم عراق و در نتيجه پرسنل نظامي به انگيزه شروع جنگ با ايران و نيز ادامه اين جنگ.
3- عدم وجود آموزش كافي كه خود باعث پايين آمدن روحيه و اتكا به نفس در نيروهاي دشمن گرديده است.
4- استمرار يافتن حالت دفاعي ارتش عراق.
5- وارد شدن ضايعات و تلفات بيش از حد تحمل.
ب) كمبود استعداد به خاطر:
1- كمبود نسبي استعداد پرسنلي يگان‌هاي دشمن با توجه به توسعه نيروهاي عراق.
2- كمبود پرسنل آموزش ديده و متخصص به علت تلفات و ضايعات زياد و مستمر.<ref>سند شماره 027527 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش اطلاعاتي شماره 2، نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، 17/1/1366، ص15.</ref>
==  گزارش- 463 ==
هواپيماهاي عراق امروز چند منطقه عملياتي و دريايي را در خاك جمهوري اسلامي ايران مورد حمله قرار داده و بمباران كردند. نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران در اين باره گزارش داد: «در ساعت 9:30 تعداد 3 فروند هواپيماي عراقي حوالي ايستگاه حسينيه را بمباران نمودند كه تلفات و ضايعاتي در بر نداشت.<ref>سند شماره 027681 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي شماره 3، نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، 24/1/1366، ص9.</ref> همچنين جنگنده‌هاي دشمن امروز ضمن تجاوز به حريم هوايي بندرگناوه اقدام به پرتاب 12 بمب تأخيري به‌سوي تأسيسات نفتي اين بندر نمودند كه در جريان اين حمله، 2 فروند از هواپيماهاي دشمن هدف قرار گرفته و در آب‌هاي خليج‌فارس سرنگون شدند.»<ref>سند شماره 238442 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، نشريه شماره 31 (22/1/1366)، ص15؛ و- سند شماره 226146 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نمايندگي امام در سپاه (دفتر سياسي)، نشريه شماره 140 (26/1/1366)، ص4.</ref>
گفتني است كه عراق سرنگوني اين هواپيماها را تكذيب كرده‌است.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه" نشريه شماره 18 (18/1/1366)، ص3، به نقل از خبرگزاري عراق - بغداد، 17/1/1366.</ref>
همچنين به گزارش شهرباني جمهوري اسلامي، در تاريخ 17/1/1366 در يك درگيري هوايي بين هواپيماهاي خودي و دشمن در منطقه دريايي خارك، يك فروند هواپيماي "اف-4" خودي از ناحيه بال آسيب ديد كه بحمدالله موفق شد در باند فرودگاه بوشهر بنشيند.<ref>مأخذ 10، بخش دوم، ص12.</ref>
==  گزارش- 464 ==
تلاش عراق براي بازسازي و تقويت نيروي هوايي خود ادامه دارد. "خبرگزاري فرانسه" از "بغداد" گزارش داد: «استفاده انبوه و تهاجمي از نيروي هوايي كه در ژوئيه 1986 (تيرماه 1365) بنا به درخواست عجولانه ارتش تصميم‌گيري شد، مؤثر بودن خلبانان جديد ارتش عراق را آشكار ساخت. كارشناسان نظامي خارجي در بغداد اعلام مي‌كنند آنان استفاده از وسايل الكترونيكي را كه هواپيماهاي شوروي مجهز به آن‌ها هستند ياد گرفته و اينك به‌جاي آن كه در ارتفاع بسيار بالا بچرخند تا هدف را به چشم ببيند، در ارتفاع كم بر فراز ايران مستقيم به سوي هدف مي‌روند. درباره توان نيروي هوايي عراق در به كارگيري ميراژهاي "اف-1"، يكي از كارشناسان تصريح مي‌كند ميراژهاي اف-1 فرانسوي در خليج‌فارس، دو سوخت‌گيري در حين پرواز انجام مي‌دهند.»
درباره توانايي نيروي هوايي عراق خبرگزاري فرانسه اعلام كرد: «عراق حدود 450 فروند هواپيما دارد كه در 3 ماهه اخير 50 فروند آن را از دست داده‌است. اين كشور داراي آخرين هواپيماهاي ره‌گيري شوروي يعني "ميگ29" نيز مي‌باشد. كارشناسان نتايج فوق را ناشي از تسلط بهتر بر ادوات مي‌دانند تا دست‌يابي به تجهيزات جديد.»<ref>مأخذ 3.</ref> "مجله ژون آفريك" نيز در همين زمينه نوشت: «عراق در پايان دسامبر 1986 (دي ماه 1365) براي 600 هواپيما فقط 300 خلبان داشت كه اين خلبانان نيز از مهارت چنداني برخوردار نبودند. به اين علت بغداد از خلبانان خارجي استفاده كرده‌است. خلبانان عراقي به علت عدم مهارت كافي و نداشتن انگيزه در پروازهاي خود، محتاطانه عمل مي‌كنند و براي منهدم كردن يك پست آتشبار، از چهار فروند ميگ استفاده مي‌كنند.»<ref>مأخذ 11، ص6، به‌نقل از مجله "ژون آفريك".</ref>
==  گزارش- 465 ==
"رئيس مجلس شوراي اسلامي ايران" به تشريح برخي مسائل مهم كشور پرداخت. وي در مورد خريد تسليحاتي ايران از امريكا در ماجراي مك فارلين، گفت: «آن‌ها (امريكايي‌ها) به ما هزار "تاو" دادند و چند هزاري هم قطعات ريز و درشت "هاگ" [سيستم موشك ضدهوايي هاوك] را به ما دادند.»<ref>روزنامه كيهان، 17/1/1366، ص3.</ref> آقاي هاشمي در ادامه گفت: «به محض اين كه ايران دريافت كه امريكايي‌ها مي‌خواهند اين سلاح‌ها را به قيمت بيش‌تر بفروشند، ما تصميم گرفتيم 14 الي 5/14 ميليون دلار از كل مبلغ را نپردازيم.» وي افزود: «امريكايي‌ها به اسرائيل نقشي جهت ايفاء در اين معامله داده‌اند تا بدين طريق بتوانند اعلام كنند كه ما با اسرائيل رابطه داريم.» وي همچنين اعلام كرد كه در خصوص فروش سلاح‌هاي امريكايي به ايران، به‌زودي ايران گزارشي منتشر خواهد كرد.<ref>مأخذ 11، صص25 و 26، تهران - خبرگزاري فرانسه، 17/1/1366.</ref>
"آقاي هاشمي رفسنجاني" در مورد اقدامات قدرت‌هاي بزرگ در جنگ نيز گفت: «نه روس‌ها و نه امريكايي‌ها و نه ارتجاع و نه صهيونيست‌ها هيچ كدام حاضر نيستند كه عراق از ما شكست بخورد كه اين خودش دو حالت مي‌تواند داشته‌باشد: حالت اول اين است كه ما شكست بخوريم كه براي‌شان خيلي مهم نيست. حالت دوم مي‌تواند به اين صورت باشد كه جنگ باقي بماند يا يك صلح نيم بند و آتش‌بس باشد و آتش زير خاكستر هميشه وجود داشته‌باشد و ما هميشه مشغول باشيم. آنچه براي دنيا شايد اهميت داشته‌باشد اين است كه شكست عراق به‌عنوان يك پيروزي نظامي براي جمهوري اسلامي ايران تلقي نشود، اين اساسي‌ترين ركن حركت اخير آن‌هاست.»<ref>مأخذ 15.</ref>
وي درباره مشكلات داخلي كشور نيز مطالبي گفته است كه در ضمن آن‌ها، اختلاف مجلس و شوراي نگهبان را جزئي خوانده و افزوده‌است: «به‌طور معمول يعني حدود 90 تا 95% با شوراي نگهبان يا ديگران مشكلي نداريم.» وي با اشاره به اين كه امام خميني برخي مصوبات مجلس را از نوع حكم ثانويه دانسته و نگراني شوراي نگهبان را در مورد خلاف شرع بودن آن برطرف كرده‌اند، درباره اختلافات احتمالي با شوراي نگهبان گفت: «حدود 10% مشكل داريم، در اين 10% هم راه سوم [حكم ثانوي] باز است. اگر واقعاً مسئله به صورت يك مشكل اجتماعي باشد، ما مي‌توانيم از طريق دوسوم مطرح كنيم و رأي بياوريم. به نظر من عمدتاً چيزهاي ديگري مخلوط شده‌است: مسائل كمبودها، جنگ، مسائلي ناشي از انقلاب، جوان بودن مديران كشور، توقعات زيادي كه مردم از انقلاب دارند و فكر مي‌كنند بايد يك‌باره همه مسائل حل شود، توطئه‌هايي كه عليه ما مي‌شود و نظير اين‌ها همه دست‌اندركارند و فقط يكي از آن‌ها همين كمبود قانون است."»<ref>مأخذ 10، بخش نخست، ص8.</ref>
==  گزارش- 466 ==
وضعيت اقتصادي كشور و چگونگي فروش و صادرات نفت ايران در اوضاع كنوني تحت تأثير حملات عراق است. "روزنامه لويدز" ويژه كشتي‌راني، در شماره امروز خود نوشته‌است: «بمباران اخير تأسيسات خارك توسط جنگنده‌هاي عراقي با موفقيت انجام شده و بر اثر اين بمباران، تأسيسات بارگيري اين پايانه نفتي به‌شدت آسيب ديده و سرويس حمل و نقل نفت ايران از اين پايانه مختل گرديده‌است.» اين روزنامه افزوده‌است: «ظرف دو هفته اخير سرويس حمل و نقل رفت و برگشت نفت (شاتل) از خارك، نزديك به 50% كاهش يافته و تعداد اين تانكرها به نصف رسيده‌است.» لويدز همچنين به نقل از منابع خليج‌فارس نوشته‌است كه بارگيري در جزيره خارك نيز به دليل اختلال در اين روش حمل و نقل، كاهش يافته و يا متوقف شده‌است. اين روزنامه سپس افزوده‌است: «در حال حاضر به‌دليل عادي شدن موقعيت و نيز تعمير تأسيسات و پمپ پايانه يادشده، سرويس مذكور از نو شروع شده و به حد پيش از بمباران رسيده‌است. . . بمباران ايستگاه پمپ پايانه خارك در روزهاي سوم و چهارم فروردين ماه سال جاري انجام شد و تصور مي‌رود كه فعاليت پايانه خارك متوقف شده‌است.» در پايان اين گزارش آمده‌است كه بمباران تأسيسات خارك در پي حمله هواپيماهاي عراق به دو كشتي در خليج‌فارس، انجام شده‌است.<ref>مأخذ 11، ص4، به نقل از روزنامه ويژه كشتي‌راني "لويدز" چاپ لندن.</ref>
هفته‌نامه "ميدل ايست اكونوميك سروي" در آخرين شماره خود با بررسي صادرات نفت ايران مدعي شده كه جمهوري اسلامي ايران قيمت نفت خود را كم‌تر از بهاي رسمي به خريداران اوپك پيشنهاد كرده‌است: «قيمت جديد نفت پيشنهاد شده از سوي ايران سي‌سنت پايين‌تر از بهاي رسمي اوپك مي‌باشد و اين اقدام ايران، تخلف از مصوبات اوپك محسوب مي‌شود. بهاي جديد نفت خام سنگين تا 10/16 دلار در هر بشكه است.» به نوشته اين نشريه، مشتريان نفت ايران براي محصولات پالايش شده نيز يك قيمت تركيبي پيشنهاد كرده‌اند كه بيش از نيمي از آن براساس درآمدهاي "نت بك" حاصل از فروش واقعي محاسبه شده‌است. اين هفته‌نامه سپس نوشته‌است: «اين اقدام جديد، ايران را قادر مي‌سازد تا با اندكي وقفه، بخش اعظم سهميه 25/2 ميليون بشكه‌اي خود را كه توسط اوپك تعيين شده‌است، به فروش برساند. پيش از اين، خريداران از معامله نفت با ايران به علت اجراي بهاي رسمي آن خودداري مي‌نمودند.»<ref>مأخذ 11، صص21 و 22، منامه - خبرگزاري آلمان، 17/1/1366، به نقل از هفته‌نامه "ميدل ايست اكونوميك سروي".</ref>
==  گزارش- 467 ==
امروز مصادف بود با چهلمين سال‌گرد تأسيس حزب بعث، به همين مناسبت "ميشل عفلق" رهبر و مؤسس اين حزب در سخناني، با اشاره به ارتباط ايدئولوژي حزب با جنگ ايران و عراق گفت: «چهلمين سال‌گرد تأسيس حزب سوسياليست عرب را در حالي آغاز مي‌كنيم كه عراق به پيروزي‌هاي قبلي خود در طول 7 سال جنگ، پيروزي جديدي كه خلاصه تمامي پيروزي‌هاي سال‌هاي جنگ است اضافه مي‌كند. پيروزي آن را به‌طور قاطع براي خود در ميان امت عرب و جهان مستحكم ساخته‌است. اين پيروزي به منزله تحول تاريخي در زندگي عراق و امت عرب و سرنوشت عربي است كه جهان تحت تأثير آن قرار خواهد گرفت. عراق در نبردهاي اخير شرق بصره در يك جنگ پي‌گير به مدت بيش از 2 ماه مقاومت، پيروز شد و اين نبردها از بزرگ‌ترين جنگ‌هاي تاريخ از نظر شدت و انبوه نيروهاي انساني است كه به آن گسيل شده‌بودند. اين پيروزي عظيم كه عراق به دست آورد و در آن ماشين جنگي دشمن را منهدم و گرفتار و ناتوان ساخت، به منزله شكست دادن توطئه و نقشه‌هاي صهيونيستي و آغاز دوره جديد امت عربي است كه طي آن تسلط بر سرنوشت خويش را باز مي‌يابد. . . . جهان اسلام تمامي تلاش خود را براي متوقف ساختن اين جنگ ويران‌گر به كار نبرده و موضع عربي نيز در كنار عراق به همان‌گونه كه وظيفه اقتضا مي‌كرده، نبوده‌است . . .»<ref>مأخذ 11، ص31، به نقل از راديو صوت‌الجماهير، 17/1/1366.</ref>
همچنين به گزارش "راديو صوت‌الجماهير"، وزير فرهنگ و اطلاعات حكومت عراق (لطيف نضيف جاسم)، آقاي "جيمي كوتيا" دبيركل سازمان روزنامه‌نگاران جهاني و هيئت همراه را كه از عراق ديدن مي‌كنند، به حضور پذيرفت. وزير فرهنگ و اطلاعات عراق در اين ديدار موضع عراق را صلح‌جويانه(!) خوانده‌است. وي ادعا كرده‌است كه دبيركل سازمان روزنامه‌نگاران جهاني - كه حدود 250هزار روزنامه‌نگار در آن عضويت دارند - از ملت عراق در برابر تجاوز ايران حمايت مي‌كند. اين وزير عراقي در ادامه ادعاي خود افزوده‌است: «روزنامه‌نگاران جهاني موضع‌گيري‌هاي عراق را مورد ستايش قرار مي‌دهند.»<ref>واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، "بولتن راديوهاي بيگانه"، 18/1/1366، ص4، به نقل از راديو صوت الجماهير، 17/1/1366.</ref>
==  گزارش- 468 ==
وزيران خارجه كشورهاي عضو اتحاديه عرب در پايان نشست سه‌روزه خود در تونس، در توافق‌نامه‌اي كه منتشر كرده‌اند، خواستار پايان دادن به جنگ ايران و عراق شده‌اند. در اين موافقت‌نامه - كه از بخش عربي "راديو كويت" خوانده شد - همچنين از ايران خواسته‌اند تا به پيام صلح پاسخ مثبت دهد و با ايجاد راه‌حل مسالمت‌آميز در جنگ با عراق و بر طبق موازين بين‌المللي و قطع‌نامه شماره 582 شوراي امنيت صادره در ماه فوريه 1986 (بهمن 1364)، موافقت كند. در بخشي از موافقت‌نامه آمده‌است: «شوراي اتحاديه نسبت به ادامه اين جنگ كه به تماميت ارضي يك كشور عضو اتحاديه و كرامت عربي آن صدمه وارد مي‌سازد، اعلام خطر كرد. شورا جنگ ايران و عراق را از مسائل خيلي مهم جهان عرب توصيف كرده و يادآور شده ادامه اين جنگ زيان بزرگي براي مسائل سرنوشت ساز اين كشورهاست. شورا مخالفت خود را با اشغال بخشي از خاك عراق اعلام كرده و اجراي قطع‌نامه شماره 582 شوراي امنيت را كه در آن عقب‌نشيني نيروهاي دو كشور به مرزهاي بين‌المللي شناخه شده و مبادله اسرا و عدم دخالت در امور داخلي يكديگر آمده‌است، خواستار شد.» راديو دبي نيز ضمن پخش خبر مشابهي، دراين باره افزود: «طارق عزيز وزير خارجه عراق نسبت به تصميمات اين اتحاديه ابراز رضايت كرده‌است.»<ref>مأخذ 11، ص7، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به‌نقل از بخش عربي راديو كويت، 17/1/1366.</ref>
"راديو بي بي سي" نيز در گزارشي از تونس گفت: «دبيركل جامعه عرب در يك كنفرانس مطبوعاتي و راديو تلويزيوني در تونس، از دبيركل سازمان ملل متحد درخواست كرد كه به مسئوليت‌هاي خود جهت كسب يك صلح كامل و پايدار بين ايران و عراق از طريق انجام مذاكره عمل كند.»<ref>واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، "بولتن راديوهاي بيگانه"، 22/1/1366، صص4 و 10، بخش راديو بي.بي.سي.، 20/1/1366.</ref>
راديو كويت هم به نقل از "شيخ صباح الاحمد" نايب نخست‌وزير و وزير خارجه كويت، گفت: «كويت به خاطر مسئوليت عربي و نيز عضويت در كميته هفت‌جانبه عرب كه از طرف اتحاديه عرب مأموريت يافته‌است تا از پايتخت‌هاي پنج عضو دائم شوراي امنيت به‌منظور پي‌گيري كوشش‌هاي مبذول در جهت جلوگيري از جنگ و پايان دادن به نزاع دو كشور عراق و ايران از راه‌هاي مسالمت‌آميز ديدن كند، مشاركت خواهد كرد.»<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 21، 21/1/1366، ص5، بخش راديو كويت،
20/1/1366، به نقل از خبرگزاري كويت.</ref> به‌دنبال اين اقدامات، وزيران خارجه اين كشورها از ايران نيز خواستند تا پيام صلح آن‌ها را بپذيرد و با ايجاد راه‌حل مسالمت‌آميز در جنگ با عراق بر طبق موازين سازمان ملل و قوانين بين‌المللي، موافقت كند. شوراي اتحاديه همچنين در مورد ادامه اين جنگ كه به تماميت ارضي يك كشور عضو اين اتحاديه و تماميت عربي آن كشور زيان وارد مي‌سازد، اعلام خطر كرده‌است. شورا جنگ ايران و عراق را يكي از مسائل خيلي مهم جهان عرب توصيف كرده و افزوده كه ادامه اين جنگ زيان بزرگي براي مسائل سرنوشت‌ساز اين كشورهاست.<ref>روزنامه رسالت، 20/1/1366، ص12.</ref>
خبرگزاري رسمي اردن گفت: «"شاه حسين" ضمن ارسال پيامي به "لي شيانيان" رئيس‌جمهور چين، از وي خواست تا با استفاده از نفوذ خود در مجامع بين‌المللي، ايران را براي پاسخ گفتن به درخواست‌هاي صلح و توقف تجاوزش(؟!) عليه عراق، تحت فشار قرار دهد.» "شاه حسين" همچنين اعلام كرده كه حمايت چين از تشكيل يك كنفرانس بين‌المللي صلح در خاورميانه با حضور اعضاي دائمي شوراي امنيت سازمان ملل درخور قدرداني خواهد بود و نتايج مثبتي را به دنبال خواهد داشت.<ref>مأخذ 11، ص8، به نقل از خبرگزاري رويتر - امان،
17/1/1366.</ref>
"علي عبدالله صالح" رئيس‌جمهور يمن شمالي نيز در مصاحبه‌اي با روزنامه كويتي "الرأي‌العام" گفته كه كشورش پيمان دفاع عربي مشترك را در مورد عراق كاملاً به اجرا درآورده است. وي افزوده است: «يمن شمالي و مصر دو كشوري هستند كه براي مقابله با تجاوزات ايران، پيمان دفاع مشترك عربي را در مورد عراق اجرا كرده‌اند . . . نيروهاي يمن شمالي از چند سال قبل در يكي از جبهه‌هاي اعراب در راه قوميت عربي و اسلام همدوش برادراني كه از تمامي امت عربي دفاع مي‌كنند، مي‌جنگند.» وي نام اين جبهه را ذكر نكرد. صالح سپس گفته: «در صورتي كه تمامي اعراب به پيام دفاع مشترك عربي عمل مي‌كردند، مشكل جنگ ايران و عراق سال‌ها پيش حل مي‌شد.»<ref>مأخذ 11، ص5، كويت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 17/1/1366، به نقل از روزنامه كويتي "الراي‌العام".</ref>
==  گزارش- 469 ==
با توجه به تأثير منفي ماجراي "مك فارلين" در وجهه بين‌المللي امريكا، "خبرگزاري رويتر" گزارش داد كه مقام‌هاي امريكايي اعتقاد دارند كه كاهش چشم‌گير اعتبار امريكا در منطقه خاورميانه، ممكن است به تلاش‌هاي صلح در اين منطقه كمك كند. اين خبرگزاري سپس افزوده است: «افزايش فعاليت‌ها در هفته‌هاي اخير از تمايل طرف‌هاي مختلف براي استفاده از فرصتي كه پيش آمده‌است منشأ مي‌گيرد. اعراب به‌خصوص اوضاع جاري را فرصتي مناسب براي دست زدن به يك اقدام مهم مي‌بينند، چون آن‌ها متوجه نارسايي‌هاي سياست خاورميانه‌اي ما (امريكا) شده‌اند و تصور مي‌كنند كه ما ممكن است براي به دست آوردن اعتبار خود در منطقه، دست به اقدامي بزنيم.»<ref>روزنامه رسالت، 18/1/1366، ص12.</ref>
در مقابل، در مورد موضع ايران در قبال تلاش‌هاي امريكا، خبرگزاري آسوشيتدپرس به نقل از آقاي هاشمي رفسنجاني نوشت: «تهران به محض آن كه دريابد كه ايالات متحده ديگر خطري را متوجه انقلاب اسلامي نمي‌كند، روابط با واشنگتن را از سر خواهد گرفت. وي [آقاي هاشمي] توضيح بيش‌تري نداد. رفسنجاني همچنين گفت كه جنگ 5/6 ساله ايران و عراق در صورتي كه ابرقدرت‌ها برخي تغييرات را در رهبري عراق بدهند، پايان خواهد يافت. يكي از شرايط ايران براي پايان جنگ، سرنگوني صدام حسين رئيس‌جمهور عراق است.»<ref>مأخذ 11، ص25، خبرگزاري آسوشيتدپرس - نيكوزيا، 17/1/1366، به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي.</ref>
دكتر "كمال خرازي" سرپرست ستاد تبليغات جنگ، در مصاحبه‌اي با "نيوزويك" در پاسخ به اين سؤال كه «براي گسترش روابط ميان دو كشور ايران و امريكا چه بايد كرد؟» گفت: «براي شروع، آن‌ها بايد سلاح‌ها و قطعاتي را كه ايران قبلاً خريداري كرده ولي از زمان شاه تاكنون توقيف شده‌است، به ايران تحويل دهند.» خبرنگار پرسيد: «آيا اين شما را تشويق مي‌كند كه براي رهايي گروگان‌ها تلاش كنيد؟» "خرازي": «بله، ولي همه اين‌ها بستگي به اين دارد كه امريكايي‌ها چنين قدمي را بردارند و با چه سرعتي اين قدم برداشته شود. لازم نيست كه ما كار زيادي انجام بدهيم فقط كافي است از نفوذ خود در لبنان استفاده كنيم.» "خرازي" كه يكي از اعضاي شوراي عالي دفاع است، افزود: «احتياجي نيست كه امريكايي‌ها مستقيماً با ما وارد مذاكره شوند، ما سلاح احتياج داريم و آن‌ها به‌خوبي مي‌دانند كه ما در حال تبديل شدن به يك قدرت منطقه‌اي در اينده هستيم، بنابراين آن‌ها به داشتن روابط با ما احتياج دارند.»<ref>مأخذ 11، ص19، خبرگزاري رويتر - لندن،
17/1/1366، به نقل از نشريه "نيوزويك".</ref>
 
 
 




نسخهٔ کنونی تا ‏۲ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۰۱

روزشمار جنگ سال 1366
1366.01.17
نام‌های دیگر هفده فروردین
تاریخ شمسی 1366.01.17
تاریخ میلادی 6 آوریل 1987
تاریخ قمری 7 شعبان 1407
1360.01.17
1361.01.17
1362.01.17
1363.01.17
1364.01.17
1365.01.17
1367.01.17



گزارش- 459

پس از اعلام پايان عمليات "كربلاي5"و عمليات تكميلي آن در تاريخ 13/12/1365 در منطقه غرب شلمچه (شرق بصره) دشمن با توجه به اهميت بندر استراتژيك بصره، بخش عظيمي از ارتش خود را در اين منطقه گرد آورده‌است و توقف حركت‌هاي خودي، فرصت مناسبي به او داد كه علاوه بر بازسازي نيروها و يگان‌هايش، به تسليح كامل زمين نيز بپردازد تا راه ورود نيروهاي ايراني به محدوده بصره را سد كند. عراق براي مقابله با حملات احتمالي نيروهاي خودي در منطقه شلمچه، با شتاب به گسترش و تقويت استحكامات و بازسازي نيروهايش پرداخت كه مهم‌ترين اين اقدامات عبارت است از: الف) اقدامات مهندسي در منطقه شرق بصره 1- بين خط نهر جاسم تا كانال زوجي را - كه حدود 5 كيلومتر فاصله مي‌باشد - به خطوط پدافندي متوالي مجهز كرده، بدين ترتيب 7 تا 10 خط پدافندي متوالي در اين منطقه تشكيل داده‌است. هريك از اين خطوط مستقلاً داراي سيل‌بند يا خاك‌ريز، جاده تداركاتي، سنگرهاي پدافندي و استراحت نيرو و موانع مختلط شامل سيم‌هاي خاردار و ميدان‌هاي مين ضدنفر و ضدتانك و كانال‌هاي مواصلاتي نفرات پياده، سكوهاي تانك، و سلاح‌هاي پدافندي است كه در صورت حمله رزمندگان اسلام، در اين خطوط نيز نيروهاي پدافندي مستقر مي‌شوند. 2- احداث يك پل جديد روي كانال زوجي. 3- احداث جاده‌هاي جديد و ترميم همه جاده‌هاي عقبه جهت تداركات بيش‌تر نيروها. 4- احداث سيل‌بندهاي جديد در كانال ماهي و آب‌گرفتگي ميان پاسگاه بوبيان تا پاسگاه‌زيد.[۱] ب) بازسازي يگان‌هايي كه در عمليات كربلاي5 آسيب ديده بودند. 1- تأمين كادر افسري: به‌كارگيري افسران پادگان‌هاي عقبه، تيپ‌ها و ستادهاي غير درگير و كوتاه كردن دوره‌هاي آموزشي، نيروهاي جايگزين افسران از رده خارج شده را فراهم آورده‌است. 2- تأمين نيروي وظيفه: با احضار متولدان 1969 و باقي‌مانده متولدان 1968 به خدمت و آموزش سريع 48 روزه آنان، كمبود نيروهاي وظيفه را رفع كرده‌است. 3- تأمين كادر درجه‌داري: با استفاده از نيروهاي شهرباني و يگان‌هاي غير درگير. 4- تأمين تجهيزات: با بازسازي تجهيزات قابل تعمير و استقرار امكانات جديد، خلأ همه تجهيزات انهدامي را تقريباً پر كرده‌است.[۲] ج) تمركز نيرو در مقابل دروازه شرقي بصره: دشمن در منطقه كانال زوجي 6 لشكر پياده، 2 لشكر مكانيزه، 10 تيپ زرهي و 15 تيپ گارد و نيروي مخصوص مستقر كرده، همچنين براي تسهيل جابه‌جايي سريع يگان‌ها و تمركز قوا در نقاط مختلف جبهه، خطوط مواصلاتي قبلي جبهه جنوبي و مياني را نيز ترميم و بزرگ‌راه بغداد - بصره را نظامي كرده‌است. خبرگزاري فرانسه در اين باره گزارش داد: «بزرگ‌راه بغداد كه سابقاً تنها راه ارتباطي به سوي خليج [فارس] بود، براي رفت و آمد غيرنظامي مورد استفاده قرار نمي‌گيرد، تردد غيرنظامي از شبكه جديد جاده‌اي از كناره فرات در غرب انجام مي‌شود.»[۳] گزارش معاونت اطلاعات سپاه يكم كربلا نيز بيان‌گر اين است كه دشمن يگان‌هاي جديدي را به منطقه سپاه سوم آورده‌است. اكثر اين يگان‌ها از مناطقي آزاد شده‌اند كه دشمن احتمال نمي‌دهد از آن‌جا نيروهاي خودي او را با خطر مواجه كنند، مانند غرب اروندرود، شرق دجله، فكه تا چنگوله. آرايش يگان‌هاي دشمن در منطقه شلمچه در ابتداي عمليات كربلاي5 بدين صورت بود كه هر تيپ پياده با 3 گردان در خط مستقر مي‌شد و يگان‌هاي زرهي و مكانيزه نيز در احتياط بودند، لكن در وضعيت فعلي، دشمن هر تيپ را بدين صورت آرايش مي‌دهد كه حدود 1 الي 2 گردان را در خط و بقيه را در احتياط مي‌گذارد، تا از تلفات يگان‌هاي خودي در مواضع پدافندي بكاهد. استعداد دشمن از حيث تجهيزات در اين منطقه در سطح مناسبي مي‌باشد اما از لحاط پرسنل دچار كمبود شده‌است كه مي‌كوشد اين كمبود را با ايجاد رده‌هاي پدافندي و ميدان‌هاي مين و موانع ديگر جبران كند.[۴]

گزارش- 460

از هنگام پايان يافتن عمليات كربلاي5، سپاه در انديشه اجراي عمليات ديگري در شلمچه بوده كه البته ملاحظات سياسي نيز اين انديشه را تقويت مي‌كرده‌است. طرح اجراي عمليات جديد در منطقه شلمچه در جلسات متعدد فرماندهي سپاه مطرح شده و از همان اوايل اقدامات گوناگوني جهت كسب آمادگي براي اجراي آن صورت گرفته‌است كه برخي از اين اقدامات عبارت است از: 1- دوجداره كردن جاده‌ها و خطوط مقدم براي مصونيت از آتش دشمن. 2- احداث دو پل جديد خاكي بر كانال ماهي (در قسمت انتهايي آن). 3- استقرار يگان‌ها و تحكيم مواضع و احداث سنگرهاي انفرادي و اجتماعي. 4- جلو بردن خط خودي به وسيله يگان‌هاي مهندسي، به‌طوري كه فاصله نيروهاي خودي از دشمن از 1800 متر به 400 متر كاهش يافته‌است. 5- گسترش جاده‌هاي عقبه يگان‌هاي خودي از 2 جاده به 4 تا 5 جاده كه موجب تجزيه آتش دشمن شده‌است. 6- زرهي كردن تعدادي از دستگاه‌هاي مهندسي.[۵] با كوتاه شدن فاصله خودي از دشمن، تحركات قواي خودي را ديده‌بان‌هاي دشمن آسان‌تر مي‌توانند ببينند. از سوي ديگر، يگان‌هاي مهندسي ارتش عراق با ايجاد خطوط متوالي، امكان برداشتن گام‌هاي بلند را از خودي گرفته و نيز مانور زرهي را ناممكن ساخته‌است ضمن آن كه تسليح زميني، خصوصاً خاك‌ريزهاي نيم‌دايره شكلي كه دشمن در پشت خاك‌ريز مقدم خود روي گره‌هاي مواصلاتي ايجاد كرده، پدافند او را مستحكم كرده‌است.[۶]

گزارش- 461

در آستانه عمليات كربلاي8، نقل و انتقال تجهيزات و يگان‌هاي سپاه به خط شروع شد و سعي بر اين بوده است كه اين كار به آرامي و در نهايت اختفاء انجام شود. به گزارش راوي قرارگاه كربلا، از سپيده‌دم امروز انتقال نيروهاي هفت لشكر و تيپ سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به محورهاي عملياتي شروع شد كه به دليل نزديكي خط لجمن (لبه جلويي ميدان نبرد) خودي با دشمن - كه از 200 متر تا 300 متر است - تا غروب به‌طول انجاميد. اگرچه سعي شد نيروها در نهايت اختفاء در خط حدهاي خود مستقر شوند اما بر اثر نامساعد بودن عوارض مصنوعي (كوتاه بودن خاك‌ريزها)، محدود بودن جاده‌هاي ارتباطي و گرد و غبار برخاسته از تردد مستمر خودروها، كار انتقال نيروها پنهان نماند، لذا دشمن مواضع نيروهاي خودي را زير انبوه آتش توپخانه گرفت. اين واكنش دشمن مانع تردد سريع يگان‌ها بود و در عين حال سبب آسيب ديدگي بسياري از نيروها نيز شد چندان كه تنها لشكر عاشورا 45 شهيد و مجروح داد. اين خسارات بدون در نظر گرفتن تلفات نيروهاي مستقر در خط اين لشكر است. همچنين نيروهاي عمل‌كننده، طبق چند شب گذشته امشب نيز به دستور فرمانده قرارگاه كربلا از ساعت 8 به مدت دو ساعت جنگ فريب (بي‌سيمي) انجام دادند تا حساسيت دشمن را كاهش دهند. در همين حال به‌دنبال تقاضاي مكرر لشكر31 عاشورا و لشكر10 سيدالشهدا، قرارگاه ساعات شروع درگيري را يك‌ربع به عقب كشيده، يعني به 2:15 بامداد انتقال داده‌است. اوضاع منطقه دو، سه ساعت مانده به شروع درگيري، كاملاً عادي و آرام است و برخلاف ديشب، تعداد منورهاي دشمن در آسمان خيلي كم‌تر شده‌است، شنود و رازيت اطلاعات قرارگاه نيز هيچ‌گونه گزارشي از تحرك و حساسيت دشمن نداده‌است.[۷]

گزارش- 462

نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران در گزارشي از توانايي‌ها و ضعف‌هاي ارتش عراق، در مورد توانايي‌هاي آن نوشته‌است: 1- استفاده از گلوله‌هاي شيميايي عليه نيروهاي خودي در خطوط. 2- حمله موشكي به شهرها و تأسيسات نفتي و صنعتي. 3- بمباران نقاط حساس در شهرها و مواضع نيروهاي خودي. 4- حمله به كشتي‌ها و كاروان‌هاي دريايي و تأسيسات نفتي در خليج‌فارس. 5- پدافند در سرتاسر منطقه. 6- عمليات رواني عليه نيروهاي خودي با استفاده از بلندگو، پخش شايعات ‌اكاذيب و تهديدات هوايي و موشكي به وسيله راديو تلويزيون. 7- پشتيباني از ضدانقلاب داخلي. 8- به كارگيري عشاير مسلح شمال عراق در اين منطقه. 9- تك محدود در مناطق عملياتي. در اين گزارش درباره ضعف‌هاي دشمن آمده‌است: در صورت شروع مجدد جنگ شهرها، عراق داراي آسيب‌پذيري‌هايي است كه مهم‌ترين آن‌ها عبارتند از: الف) ضعف روحيه نيروهاي دشمن به دليل 1- طولاني شدن جنگ. 2- عدم ايمان و اعتقاد مردم عراق و در نتيجه پرسنل نظامي به انگيزه شروع جنگ با ايران و نيز ادامه اين جنگ. 3- عدم وجود آموزش كافي كه خود باعث پايين آمدن روحيه و اتكا به نفس در نيروهاي دشمن گرديده است. 4- استمرار يافتن حالت دفاعي ارتش عراق. 5- وارد شدن ضايعات و تلفات بيش از حد تحمل. ب) كمبود استعداد به خاطر: 1- كمبود نسبي استعداد پرسنلي يگان‌هاي دشمن با توجه به توسعه نيروهاي عراق. 2- كمبود پرسنل آموزش ديده و متخصص به علت تلفات و ضايعات زياد و مستمر.[۸]

گزارش- 463

هواپيماهاي عراق امروز چند منطقه عملياتي و دريايي را در خاك جمهوري اسلامي ايران مورد حمله قرار داده و بمباران كردند. نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران در اين باره گزارش داد: «در ساعت 9:30 تعداد 3 فروند هواپيماي عراقي حوالي ايستگاه حسينيه را بمباران نمودند كه تلفات و ضايعاتي در بر نداشت.[۹] همچنين جنگنده‌هاي دشمن امروز ضمن تجاوز به حريم هوايي بندرگناوه اقدام به پرتاب 12 بمب تأخيري به‌سوي تأسيسات نفتي اين بندر نمودند كه در جريان اين حمله، 2 فروند از هواپيماهاي دشمن هدف قرار گرفته و در آب‌هاي خليج‌فارس سرنگون شدند.»[۱۰] گفتني است كه عراق سرنگوني اين هواپيماها را تكذيب كرده‌است.[۱۱] همچنين به گزارش شهرباني جمهوري اسلامي، در تاريخ 17/1/1366 در يك درگيري هوايي بين هواپيماهاي خودي و دشمن در منطقه دريايي خارك، يك فروند هواپيماي "اف-4" خودي از ناحيه بال آسيب ديد كه بحمدالله موفق شد در باند فرودگاه بوشهر بنشيند.[۱۲]

گزارش- 464

تلاش عراق براي بازسازي و تقويت نيروي هوايي خود ادامه دارد. "خبرگزاري فرانسه" از "بغداد" گزارش داد: «استفاده انبوه و تهاجمي از نيروي هوايي كه در ژوئيه 1986 (تيرماه 1365) بنا به درخواست عجولانه ارتش تصميم‌گيري شد، مؤثر بودن خلبانان جديد ارتش عراق را آشكار ساخت. كارشناسان نظامي خارجي در بغداد اعلام مي‌كنند آنان استفاده از وسايل الكترونيكي را كه هواپيماهاي شوروي مجهز به آن‌ها هستند ياد گرفته و اينك به‌جاي آن كه در ارتفاع بسيار بالا بچرخند تا هدف را به چشم ببيند، در ارتفاع كم بر فراز ايران مستقيم به سوي هدف مي‌روند. درباره توان نيروي هوايي عراق در به كارگيري ميراژهاي "اف-1"، يكي از كارشناسان تصريح مي‌كند ميراژهاي اف-1 فرانسوي در خليج‌فارس، دو سوخت‌گيري در حين پرواز انجام مي‌دهند.» درباره توانايي نيروي هوايي عراق خبرگزاري فرانسه اعلام كرد: «عراق حدود 450 فروند هواپيما دارد كه در 3 ماهه اخير 50 فروند آن را از دست داده‌است. اين كشور داراي آخرين هواپيماهاي ره‌گيري شوروي يعني "ميگ29" نيز مي‌باشد. كارشناسان نتايج فوق را ناشي از تسلط بهتر بر ادوات مي‌دانند تا دست‌يابي به تجهيزات جديد.»[۱۳] "مجله ژون آفريك" نيز در همين زمينه نوشت: «عراق در پايان دسامبر 1986 (دي ماه 1365) براي 600 هواپيما فقط 300 خلبان داشت كه اين خلبانان نيز از مهارت چنداني برخوردار نبودند. به اين علت بغداد از خلبانان خارجي استفاده كرده‌است. خلبانان عراقي به علت عدم مهارت كافي و نداشتن انگيزه در پروازهاي خود، محتاطانه عمل مي‌كنند و براي منهدم كردن يك پست آتشبار، از چهار فروند ميگ استفاده مي‌كنند.»[۱۴]

گزارش- 465

"رئيس مجلس شوراي اسلامي ايران" به تشريح برخي مسائل مهم كشور پرداخت. وي در مورد خريد تسليحاتي ايران از امريكا در ماجراي مك فارلين، گفت: «آن‌ها (امريكايي‌ها) به ما هزار "تاو" دادند و چند هزاري هم قطعات ريز و درشت "هاگ" [سيستم موشك ضدهوايي هاوك] را به ما دادند.»[۱۵] آقاي هاشمي در ادامه گفت: «به محض اين كه ايران دريافت كه امريكايي‌ها مي‌خواهند اين سلاح‌ها را به قيمت بيش‌تر بفروشند، ما تصميم گرفتيم 14 الي 5/14 ميليون دلار از كل مبلغ را نپردازيم.» وي افزود: «امريكايي‌ها به اسرائيل نقشي جهت ايفاء در اين معامله داده‌اند تا بدين طريق بتوانند اعلام كنند كه ما با اسرائيل رابطه داريم.» وي همچنين اعلام كرد كه در خصوص فروش سلاح‌هاي امريكايي به ايران، به‌زودي ايران گزارشي منتشر خواهد كرد.[۱۶] "آقاي هاشمي رفسنجاني" در مورد اقدامات قدرت‌هاي بزرگ در جنگ نيز گفت: «نه روس‌ها و نه امريكايي‌ها و نه ارتجاع و نه صهيونيست‌ها هيچ كدام حاضر نيستند كه عراق از ما شكست بخورد كه اين خودش دو حالت مي‌تواند داشته‌باشد: حالت اول اين است كه ما شكست بخوريم كه براي‌شان خيلي مهم نيست. حالت دوم مي‌تواند به اين صورت باشد كه جنگ باقي بماند يا يك صلح نيم بند و آتش‌بس باشد و آتش زير خاكستر هميشه وجود داشته‌باشد و ما هميشه مشغول باشيم. آنچه براي دنيا شايد اهميت داشته‌باشد اين است كه شكست عراق به‌عنوان يك پيروزي نظامي براي جمهوري اسلامي ايران تلقي نشود، اين اساسي‌ترين ركن حركت اخير آن‌هاست.»[۱۷] وي درباره مشكلات داخلي كشور نيز مطالبي گفته است كه در ضمن آن‌ها، اختلاف مجلس و شوراي نگهبان را جزئي خوانده و افزوده‌است: «به‌طور معمول يعني حدود 90 تا 95% با شوراي نگهبان يا ديگران مشكلي نداريم.» وي با اشاره به اين كه امام خميني برخي مصوبات مجلس را از نوع حكم ثانويه دانسته و نگراني شوراي نگهبان را در مورد خلاف شرع بودن آن برطرف كرده‌اند، درباره اختلافات احتمالي با شوراي نگهبان گفت: «حدود 10% مشكل داريم، در اين 10% هم راه سوم [حكم ثانوي] باز است. اگر واقعاً مسئله به صورت يك مشكل اجتماعي باشد، ما مي‌توانيم از طريق دوسوم مطرح كنيم و رأي بياوريم. به نظر من عمدتاً چيزهاي ديگري مخلوط شده‌است: مسائل كمبودها، جنگ، مسائلي ناشي از انقلاب، جوان بودن مديران كشور، توقعات زيادي كه مردم از انقلاب دارند و فكر مي‌كنند بايد يك‌باره همه مسائل حل شود، توطئه‌هايي كه عليه ما مي‌شود و نظير اين‌ها همه دست‌اندركارند و فقط يكي از آن‌ها همين كمبود قانون است."»[۱۸]

گزارش- 466

وضعيت اقتصادي كشور و چگونگي فروش و صادرات نفت ايران در اوضاع كنوني تحت تأثير حملات عراق است. "روزنامه لويدز" ويژه كشتي‌راني، در شماره امروز خود نوشته‌است: «بمباران اخير تأسيسات خارك توسط جنگنده‌هاي عراقي با موفقيت انجام شده و بر اثر اين بمباران، تأسيسات بارگيري اين پايانه نفتي به‌شدت آسيب ديده و سرويس حمل و نقل نفت ايران از اين پايانه مختل گرديده‌است.» اين روزنامه افزوده‌است: «ظرف دو هفته اخير سرويس حمل و نقل رفت و برگشت نفت (شاتل) از خارك، نزديك به 50% كاهش يافته و تعداد اين تانكرها به نصف رسيده‌است.» لويدز همچنين به نقل از منابع خليج‌فارس نوشته‌است كه بارگيري در جزيره خارك نيز به دليل اختلال در اين روش حمل و نقل، كاهش يافته و يا متوقف شده‌است. اين روزنامه سپس افزوده‌است: «در حال حاضر به‌دليل عادي شدن موقعيت و نيز تعمير تأسيسات و پمپ پايانه يادشده، سرويس مذكور از نو شروع شده و به حد پيش از بمباران رسيده‌است. . . بمباران ايستگاه پمپ پايانه خارك در روزهاي سوم و چهارم فروردين ماه سال جاري انجام شد و تصور مي‌رود كه فعاليت پايانه خارك متوقف شده‌است.» در پايان اين گزارش آمده‌است كه بمباران تأسيسات خارك در پي حمله هواپيماهاي عراق به دو كشتي در خليج‌فارس، انجام شده‌است.[۱۹] هفته‌نامه "ميدل ايست اكونوميك سروي" در آخرين شماره خود با بررسي صادرات نفت ايران مدعي شده كه جمهوري اسلامي ايران قيمت نفت خود را كم‌تر از بهاي رسمي به خريداران اوپك پيشنهاد كرده‌است: «قيمت جديد نفت پيشنهاد شده از سوي ايران سي‌سنت پايين‌تر از بهاي رسمي اوپك مي‌باشد و اين اقدام ايران، تخلف از مصوبات اوپك محسوب مي‌شود. بهاي جديد نفت خام سنگين تا 10/16 دلار در هر بشكه است.» به نوشته اين نشريه، مشتريان نفت ايران براي محصولات پالايش شده نيز يك قيمت تركيبي پيشنهاد كرده‌اند كه بيش از نيمي از آن براساس درآمدهاي "نت بك" حاصل از فروش واقعي محاسبه شده‌است. اين هفته‌نامه سپس نوشته‌است: «اين اقدام جديد، ايران را قادر مي‌سازد تا با اندكي وقفه، بخش اعظم سهميه 25/2 ميليون بشكه‌اي خود را كه توسط اوپك تعيين شده‌است، به فروش برساند. پيش از اين، خريداران از معامله نفت با ايران به علت اجراي بهاي رسمي آن خودداري مي‌نمودند.»[۲۰]

گزارش- 467

امروز مصادف بود با چهلمين سال‌گرد تأسيس حزب بعث، به همين مناسبت "ميشل عفلق" رهبر و مؤسس اين حزب در سخناني، با اشاره به ارتباط ايدئولوژي حزب با جنگ ايران و عراق گفت: «چهلمين سال‌گرد تأسيس حزب سوسياليست عرب را در حالي آغاز مي‌كنيم كه عراق به پيروزي‌هاي قبلي خود در طول 7 سال جنگ، پيروزي جديدي كه خلاصه تمامي پيروزي‌هاي سال‌هاي جنگ است اضافه مي‌كند. پيروزي آن را به‌طور قاطع براي خود در ميان امت عرب و جهان مستحكم ساخته‌است. اين پيروزي به منزله تحول تاريخي در زندگي عراق و امت عرب و سرنوشت عربي است كه جهان تحت تأثير آن قرار خواهد گرفت. عراق در نبردهاي اخير شرق بصره در يك جنگ پي‌گير به مدت بيش از 2 ماه مقاومت، پيروز شد و اين نبردها از بزرگ‌ترين جنگ‌هاي تاريخ از نظر شدت و انبوه نيروهاي انساني است كه به آن گسيل شده‌بودند. اين پيروزي عظيم كه عراق به دست آورد و در آن ماشين جنگي دشمن را منهدم و گرفتار و ناتوان ساخت، به منزله شكست دادن توطئه و نقشه‌هاي صهيونيستي و آغاز دوره جديد امت عربي است كه طي آن تسلط بر سرنوشت خويش را باز مي‌يابد. . . . جهان اسلام تمامي تلاش خود را براي متوقف ساختن اين جنگ ويران‌گر به كار نبرده و موضع عربي نيز در كنار عراق به همان‌گونه كه وظيفه اقتضا مي‌كرده، نبوده‌است . . .»[۲۱] همچنين به گزارش "راديو صوت‌الجماهير"، وزير فرهنگ و اطلاعات حكومت عراق (لطيف نضيف جاسم)، آقاي "جيمي كوتيا" دبيركل سازمان روزنامه‌نگاران جهاني و هيئت همراه را كه از عراق ديدن مي‌كنند، به حضور پذيرفت. وزير فرهنگ و اطلاعات عراق در اين ديدار موضع عراق را صلح‌جويانه(!) خوانده‌است. وي ادعا كرده‌است كه دبيركل سازمان روزنامه‌نگاران جهاني - كه حدود 250هزار روزنامه‌نگار در آن عضويت دارند - از ملت عراق در برابر تجاوز ايران حمايت مي‌كند. اين وزير عراقي در ادامه ادعاي خود افزوده‌است: «روزنامه‌نگاران جهاني موضع‌گيري‌هاي عراق را مورد ستايش قرار مي‌دهند.»[۲۲]

گزارش- 468

وزيران خارجه كشورهاي عضو اتحاديه عرب در پايان نشست سه‌روزه خود در تونس، در توافق‌نامه‌اي كه منتشر كرده‌اند، خواستار پايان دادن به جنگ ايران و عراق شده‌اند. در اين موافقت‌نامه - كه از بخش عربي "راديو كويت" خوانده شد - همچنين از ايران خواسته‌اند تا به پيام صلح پاسخ مثبت دهد و با ايجاد راه‌حل مسالمت‌آميز در جنگ با عراق و بر طبق موازين بين‌المللي و قطع‌نامه شماره 582 شوراي امنيت صادره در ماه فوريه 1986 (بهمن 1364)، موافقت كند. در بخشي از موافقت‌نامه آمده‌است: «شوراي اتحاديه نسبت به ادامه اين جنگ كه به تماميت ارضي يك كشور عضو اتحاديه و كرامت عربي آن صدمه وارد مي‌سازد، اعلام خطر كرد. شورا جنگ ايران و عراق را از مسائل خيلي مهم جهان عرب توصيف كرده و يادآور شده ادامه اين جنگ زيان بزرگي براي مسائل سرنوشت ساز اين كشورهاست. شورا مخالفت خود را با اشغال بخشي از خاك عراق اعلام كرده و اجراي قطع‌نامه شماره 582 شوراي امنيت را كه در آن عقب‌نشيني نيروهاي دو كشور به مرزهاي بين‌المللي شناخه شده و مبادله اسرا و عدم دخالت در امور داخلي يكديگر آمده‌است، خواستار شد.» راديو دبي نيز ضمن پخش خبر مشابهي، دراين باره افزود: «طارق عزيز وزير خارجه عراق نسبت به تصميمات اين اتحاديه ابراز رضايت كرده‌است.»[۲۳] "راديو بي بي سي" نيز در گزارشي از تونس گفت: «دبيركل جامعه عرب در يك كنفرانس مطبوعاتي و راديو تلويزيوني در تونس، از دبيركل سازمان ملل متحد درخواست كرد كه به مسئوليت‌هاي خود جهت كسب يك صلح كامل و پايدار بين ايران و عراق از طريق انجام مذاكره عمل كند.»[۲۴] راديو كويت هم به نقل از "شيخ صباح الاحمد" نايب نخست‌وزير و وزير خارجه كويت، گفت: «كويت به خاطر مسئوليت عربي و نيز عضويت در كميته هفت‌جانبه عرب كه از طرف اتحاديه عرب مأموريت يافته‌است تا از پايتخت‌هاي پنج عضو دائم شوراي امنيت به‌منظور پي‌گيري كوشش‌هاي مبذول در جهت جلوگيري از جنگ و پايان دادن به نزاع دو كشور عراق و ايران از راه‌هاي مسالمت‌آميز ديدن كند، مشاركت خواهد كرد.»[۲۵] به‌دنبال اين اقدامات، وزيران خارجه اين كشورها از ايران نيز خواستند تا پيام صلح آن‌ها را بپذيرد و با ايجاد راه‌حل مسالمت‌آميز در جنگ با عراق بر طبق موازين سازمان ملل و قوانين بين‌المللي، موافقت كند. شوراي اتحاديه همچنين در مورد ادامه اين جنگ كه به تماميت ارضي يك كشور عضو اين اتحاديه و تماميت عربي آن كشور زيان وارد مي‌سازد، اعلام خطر كرده‌است. شورا جنگ ايران و عراق را يكي از مسائل خيلي مهم جهان عرب توصيف كرده و افزوده كه ادامه اين جنگ زيان بزرگي براي مسائل سرنوشت‌ساز اين كشورهاست.[۲۶] خبرگزاري رسمي اردن گفت: «"شاه حسين" ضمن ارسال پيامي به "لي شيانيان" رئيس‌جمهور چين، از وي خواست تا با استفاده از نفوذ خود در مجامع بين‌المللي، ايران را براي پاسخ گفتن به درخواست‌هاي صلح و توقف تجاوزش(؟!) عليه عراق، تحت فشار قرار دهد.» "شاه حسين" همچنين اعلام كرده كه حمايت چين از تشكيل يك كنفرانس بين‌المللي صلح در خاورميانه با حضور اعضاي دائمي شوراي امنيت سازمان ملل درخور قدرداني خواهد بود و نتايج مثبتي را به دنبال خواهد داشت.[۲۷] "علي عبدالله صالح" رئيس‌جمهور يمن شمالي نيز در مصاحبه‌اي با روزنامه كويتي "الرأي‌العام" گفته كه كشورش پيمان دفاع عربي مشترك را در مورد عراق كاملاً به اجرا درآورده است. وي افزوده است: «يمن شمالي و مصر دو كشوري هستند كه براي مقابله با تجاوزات ايران، پيمان دفاع مشترك عربي را در مورد عراق اجرا كرده‌اند . . . نيروهاي يمن شمالي از چند سال قبل در يكي از جبهه‌هاي اعراب در راه قوميت عربي و اسلام همدوش برادراني كه از تمامي امت عربي دفاع مي‌كنند، مي‌جنگند.» وي نام اين جبهه را ذكر نكرد. صالح سپس گفته: «در صورتي كه تمامي اعراب به پيام دفاع مشترك عربي عمل مي‌كردند، مشكل جنگ ايران و عراق سال‌ها پيش حل مي‌شد.»[۲۸]

گزارش- 469

با توجه به تأثير منفي ماجراي "مك فارلين" در وجهه بين‌المللي امريكا، "خبرگزاري رويتر" گزارش داد كه مقام‌هاي امريكايي اعتقاد دارند كه كاهش چشم‌گير اعتبار امريكا در منطقه خاورميانه، ممكن است به تلاش‌هاي صلح در اين منطقه كمك كند. اين خبرگزاري سپس افزوده است: «افزايش فعاليت‌ها در هفته‌هاي اخير از تمايل طرف‌هاي مختلف براي استفاده از فرصتي كه پيش آمده‌است منشأ مي‌گيرد. اعراب به‌خصوص اوضاع جاري را فرصتي مناسب براي دست زدن به يك اقدام مهم مي‌بينند، چون آن‌ها متوجه نارسايي‌هاي سياست خاورميانه‌اي ما (امريكا) شده‌اند و تصور مي‌كنند كه ما ممكن است براي به دست آوردن اعتبار خود در منطقه، دست به اقدامي بزنيم.»[۲۹] در مقابل، در مورد موضع ايران در قبال تلاش‌هاي امريكا، خبرگزاري آسوشيتدپرس به نقل از آقاي هاشمي رفسنجاني نوشت: «تهران به محض آن كه دريابد كه ايالات متحده ديگر خطري را متوجه انقلاب اسلامي نمي‌كند، روابط با واشنگتن را از سر خواهد گرفت. وي [آقاي هاشمي] توضيح بيش‌تري نداد. رفسنجاني همچنين گفت كه جنگ 5/6 ساله ايران و عراق در صورتي كه ابرقدرت‌ها برخي تغييرات را در رهبري عراق بدهند، پايان خواهد يافت. يكي از شرايط ايران براي پايان جنگ، سرنگوني صدام حسين رئيس‌جمهور عراق است.»[۳۰] دكتر "كمال خرازي" سرپرست ستاد تبليغات جنگ، در مصاحبه‌اي با "نيوزويك" در پاسخ به اين سؤال كه «براي گسترش روابط ميان دو كشور ايران و امريكا چه بايد كرد؟» گفت: «براي شروع، آن‌ها بايد سلاح‌ها و قطعاتي را كه ايران قبلاً خريداري كرده ولي از زمان شاه تاكنون توقيف شده‌است، به ايران تحويل دهند.» خبرنگار پرسيد: «آيا اين شما را تشويق مي‌كند كه براي رهايي گروگان‌ها تلاش كنيد؟» "خرازي": «بله، ولي همه اين‌ها بستگي به اين دارد كه امريكايي‌ها چنين قدمي را بردارند و با چه سرعتي اين قدم برداشته شود. لازم نيست كه ما كار زيادي انجام بدهيم فقط كافي است از نفوذ خود در لبنان استفاده كنيم.» "خرازي" كه يكي از اعضاي شوراي عالي دفاع است، افزود: «احتياجي نيست كه امريكايي‌ها مستقيماً با ما وارد مذاكره شوند، ما سلاح احتياج داريم و آن‌ها به‌خوبي مي‌دانند كه ما در حال تبديل شدن به يك قدرت منطقه‌اي در اينده هستيم، بنابراين آن‌ها به داشتن روابط با ما احتياج دارند.»[۳۱]




منابع و مآخذ روزشمار 1366/01/17

  1. ↑ سند شماره 681 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "تداوم عمليات در شرق بصره تا كربلاي 8"، ارديبهشت 1366، ص21.
  2. ↑ سند شماره 027747 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش عمليات كربلاي 8، نيروي زميني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، 27/1/1366، ص5، شماره 42؛ و- مأخذ 1، صص22 تا 23.
  3. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 15 (15/1/1366)، ص4، به نقل از خبرگزاري فرانسه - بغداد، 14/1/1366.
  4. ↑ سند شماره 027507 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش معاونت اطلاعات سپاه يكم كربلا به فرماندهي سپاه يكم كربلا، 16/1/1366.
  5. ↑ سند شماره 387 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش عمليات كربلاي 8"، قرارگاه كربلا، راوي: فرهاد (عبدالله) درويشي، صص4 و 5.
  6. ↑ مأخذ1، ص22.
  7. ↑ مأخذ 5، صص19 و 20.
  8. ↑ سند شماره 027527 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش اطلاعاتي شماره 2، نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، 17/1/1366، ص15.
  9. ↑ سند شماره 027681 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي شماره 3، نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، 24/1/1366، ص9.
  10. ↑ سند شماره 238442 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، نشريه شماره 31 (22/1/1366)، ص15؛ و- سند شماره 226146 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نمايندگي امام در سپاه (دفتر سياسي)، نشريه شماره 140 (26/1/1366)، ص4.
  11. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه" نشريه شماره 18 (18/1/1366)، ص3، به نقل از خبرگزاري عراق - بغداد، 17/1/1366.
  12. ↑ مأخذ 10، بخش دوم، ص12.
  13. ↑ مأخذ 3.
  14. ↑ مأخذ 11، ص6، به‌نقل از مجله "ژون آفريك".
  15. ↑ روزنامه كيهان، 17/1/1366، ص3.
  16. ↑ مأخذ 11، صص25 و 26، تهران - خبرگزاري فرانسه، 17/1/1366.
  17. ↑ مأخذ 15.
  18. ↑ مأخذ 10، بخش نخست، ص8.
  19. ↑ مأخذ 11، ص4، به نقل از روزنامه ويژه كشتي‌راني "لويدز" چاپ لندن.
  20. ↑ مأخذ 11، صص21 و 22، منامه - خبرگزاري آلمان، 17/1/1366، به نقل از هفته‌نامه "ميدل ايست اكونوميك سروي".
  21. ↑ مأخذ 11، ص31، به نقل از راديو صوت‌الجماهير، 17/1/1366.
  22. ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، "بولتن راديوهاي بيگانه"، 18/1/1366، ص4، به نقل از راديو صوت الجماهير، 17/1/1366.
  23. ↑ مأخذ 11، ص7، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به‌نقل از بخش عربي راديو كويت، 17/1/1366.
  24. ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، "بولتن راديوهاي بيگانه"، 22/1/1366، صص4 و 10، بخش راديو بي.بي.سي.، 20/1/1366.
  25. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 21، 21/1/1366، ص5، بخش راديو كويت، 20/1/1366، به نقل از خبرگزاري كويت.
  26. ↑ روزنامه رسالت، 20/1/1366، ص12.
  27. ↑ مأخذ 11، ص8، به نقل از خبرگزاري رويتر - امان، 17/1/1366.
  28. ↑ مأخذ 11، ص5، كويت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 17/1/1366، به نقل از روزنامه كويتي "الراي‌العام".
  29. ↑ روزنامه رسالت، 18/1/1366، ص12.
  30. ↑ مأخذ 11، ص25، خبرگزاري آسوشيتدپرس - نيكوزيا، 17/1/1366، به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي.
  31. ↑ مأخذ 11، ص19، خبرگزاري رويتر - لندن، 17/1/1366، به نقل از نشريه "نيوزويك".






برگرفته از «https://rozshomaredefamoghaddas.ir/index.php?title=1366.01.17&oldid=2600»