1365.06.09: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1365 |نام = 1365.06.09 |نام دیگر= نه شهریور |روز=9 شهریور 1365 |تاریخ شمسی=1365.06.09 |تاریخ میلادی=31 اوت 1986 |تاریخ قمری=25 ذیحجه 1406 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1359.06.09</div> <div class="bootstrap-btn">1360.06....» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۲۴: | سطر ۲۴: | ||
==گزارش -1== | ==گزارش - 748 == | ||
غروب امروز حركت 120 نيروي غواص براي تصرف "اسكله العميه" آغاز شد. اين نيروها قبل از حركت به‌سوي سه‌پايه "العميه" (در پنج كيلومتري اسكلة العميه)، از زير قرآن كه بر دست‌هاي امام‌جمعه محترم اصفهان آيت‌الله طاهري قرار داشت، گذشتند و پس از آماده شدن، در قايق‌ها نشستند و در ساعت 21 به‌سوي هدف يادشده كه به‌عنوان "نقطه رهايي" نيروها درنظر گرفته شده‌بود، حركت كردند. غواصان موفق شدند بعداز يك‌ساعت به "بويه8" برسند، اما با تغيير ناگهاني وضعيت جوي و افزايش فورس(نيرو) آب و تلاطم آن، مهار قايق‌ها مشكل شد و قطب‌نماي برخي شناورها بر اثر نفوذ آب از كار ايستاد؛ شدت گرما و شرجي بودن هوا نيز نيروها را دچار تهوع و سرگيجه‌اي جان‌كاه كرده بود؛ مجموعه اين عوامل موجب ديررسيدن غواصان به سه‌پايه العميه شد. اگرچه فرمانده مي‌توانست با دادن تغييراتي در طرح، عمليات را ادامه دهد اما به‌دليل احتمال كاهش موفقيت آن، پيشنهاد شد كه عمليات يك شب به تعويق بيفتد و سرانجام پس از مشورت فرماندهان عمليات، در حدود ساعت يك بامداد به نيروها دستور داده شد كه عقب‌نشيني كنند و با حفظ استتار در منطقه بمانند و خود را براي عمليات در شب آينده آماده كنند.<ref>سند شماره 657 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات لشكر14 امام‌حسين(ع) در اسكله العميه"، گزارش راوي لشكر14 امام‌حسين(ع) در عمليات كربلاي3، راوي: شهيد سيدمحمد اسحاقي، ص‌ص 47 تا 48 و 59 تا 61؛ و: مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، جنگ در سال 65 (تهران: سپاه پاسداران، 1367)، ص‌ص 158 و 159. </ref> گفتني است كه مشاهده نشدن واكنشي از دشمن در برابر حركت نيروهاي خودي، اين اميد را در فرماندهان نيرو بخشيد كه عمليات لو نرفته است. | |||
==گزارش - 749 == | |||
فرمانده كل سپاه (برادرمحسن‌رضايي) چند ساعت قبل از شروع عمليات در حاج‌عمران، تلفني با قائم‌مقام فرمانده نيروي‌زميني سپاه (برادر رحيم صفوي) و فرماندهان يگان‌هاي عمل‌كننده مشورت كرد، سپس با توجه به وضعيت منطقه، امكانات نيروهاي خودي و توان دشمن، تصميم‌گرفت كه نيروها جهت ايجاد خط پدافندي مناسب پس از تصرف اهداف تعيين‌شده، به‌طرف پايين ارتفاعات سرازير نشوند و تنها نقاط مسلط اين ارتفاعات را براي تشكيل خط پدافندي تصرف و تثبيت كنند. در اين تماس تلفني، فرمانده كل با توجه به وجود برخي ضعف‌ها و تأخير يك هفته‌اي در اجراي عمليات و همچنين به‌منظور همزماني اين عمليات با عمليات در محور دربنديخان ـ كه نيروهاي آن هنوز از آمادگي لازم برخوردار نشده‌اند ـ پيشنهاد كرد كه عمليات در حاج‌عمران به تعويق بيفتد، اما برادر صفوي اين پيشنهاد را رد كرد و گفت كه هوشياري دشمن، احتمالاً حفاظت منطقه را از بين مي‌برد و منجر به منتفي‌شدن كل عمليات مي‌شود و از سوي ديگر، فرماندهان يگان‌ها كه پاي كار رفته و نيروها را به منطقه منتقل كرده‌اند، به تصميمات مسئولان عالي‌رتبه جنگ بي‌اعتماد خواهند شد.<ref>سند شماره 281 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات كربلاي2"، گزارش راوي قرارگاه حمزه، راوي: سعيد سرمدي، ص‌ص 25 تا 34. </ref> | |||
با افزايش فعاليت‌هاي نيروهاي خودي در منطقة عملياتي حاج‌عمران، امروز نيز طي چندين نوبت، 48 فروند از هواپيماهاي دشمن در ساعات 8:22، 8:40، 16:30 و 17:00 با بمباران عقبة نيروهاي خودي در پيرانشهر و حوالي آن، علاوه بر وارد كردن خسارت‌هاي مالي، حدود 23 تن از نيروهاي خودي را شهيد يا مجروح كردند.<ref>سند شماره 15453 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش نوبه‌اي و اطلاعاتي شماره 24"، نيروي زميني ارتش، 3/6/1365 تا 10/6/1365، ص 8، 12/5/1365؛ وـ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 165، 10/6/1365، ص5. </ref> اين حوادث نشانه ديگري از هشياري دشمن تلقي مي‌شود(ضميمه دارد). | |||
به‌رغم واكنش‌هايي كه دشمن انجام داده‌است، نيروهاي خودي به‌محض تاريك شدن هوا، براي رسيدن به خط تماس و اجراي عمليات در اين منطقه، حركت مي‌كنند. طبق پيش‌بيني‌ها، نيروها در محورهاي مختلف به تناسب دوري يا نزديكي و يا كوهستاني بودن مسير، بايد از يك تا شش ساعت قبل از شروع عمليات، حركت خود را براي رسيدن به منطقه درگيري، آغاز كنند.<ref>سند شماره 226618 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: منابع سياسي داخلي سپاه، 1/8/1365، ص‌ص14 تا 16. </ref> ساعاتي بعد شنود خبر مي‌دهد كه فرماندهان دشمن آماده‌باش صددرصد اعلام كرده‌اند و در ساعت 23 به توپخانه‌هاي خود دستور داده‌اند تا به مدت نيم ساعت مواضع نيروهاي ما را زير آتش بگيرند. 45 دقيقه بعد نيز دو دستور براي شليك مداوم منور به توپخانه‌ها ابلاغ مي‌شود. اين در حالي است كه نيروهاي خودي همچنان به‌سوي اهداف موردنظر پيش مي‌روند.<ref>سند شماره 15501 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "جمع‌بندي عمليات كربلاي2"، 7/6/1365 تا 16/6/1365، ص2. </ref> | |||
==گزارش - 750 == | |||
اجراي عمليات در ارتفاع "شاخ‌خشيك" و يا احتراز از آن، ابهاماتي را در مورد ميزان موفقيت عمليات دربنديخان به‌وجود آورده‌است. اين ارتفاع چون صخره‌اي است، معابر نفوذي اندكي جهت دست‌يابي به آن وجود دارد و توان موجود براي اجراي عمليات در محدودة وسيعي كه شامل اين ارتفاع نيز باشد، كافي نيست،<ref>سند شماره 289 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات منتفي‌شده بني‌هاشم (دربنديخان)"، گزارش راوي لشكر27 حضرت رسول(ص)، راوي: محمدرضا ثاني‌نژاد، ص 212. </ref> به همين دليل امروز فرمانده قرارگاه نجف در جمع فرماندهان يگان‌هاي عمل‌كننده، با تأكيد بر اجراي عمليات تا دو روز آينده، گفت: «اگر عمليات روي شاخ‌خشيك را هم از طرح مانور حذف كنيد، مانعي ندارد.»<ref>سند شماره 1241 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه نجف در عمليات منتفي‌شده بني‌هاشم (دربنديخان)، راوي: امير رزاق‌زاده، 7/6/1365 تا 11/6/1365، ص 104؛ وـ سند شماره 19876/ پ.ن.مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: عمليات بني‌هاشم (قرارگاه نجف، 9/6/1365، نوار شماره 20408)، ص‌ص 25 و26. </ref> | |||
به‌دنبال اين پيشنهاد، بحث‌هاي مختلفي را فرماندهان مطرح كردند و عموماً به‌دليل نياز به تأمين عقبة عمليات و جاده‌هاي تداركاتي، نتيجة حذف "شاخ‌خشيك" را شكست عمليات دانستند و بدون گرفتن اين ارتفاع، عمليات را براي رسيدن به سد دربنديخان بي‌ثمر خواندند و گفتند كه "ديد" و "تير" دشمن از بالاي اين ارتفاعات مانع فعاليت توپخانه خودي ـكه نقش مهمي در اين عمليات داردـ مي‌شود و دشمن با اجراي آتش روي جاده‌هاي مواصلاتي هرگونه پشتيباني از نيروهاي عملياتي خودي را با اشكال جدي مواجه مي‌سازد، در حالي كه تصرف شاخ‌خشيك، خط پدافندي مطمئني را براي نيروهاي خودي ايجاد خواهد كرد.<ref>پيشين رديف اول ص‌ص 104 تا 115 و رديف دوم. </ref> | |||
در اين‌باره مسئول معاونت عمليات قرارگاه نجف (برادر صالحي) گفت: «برمبناي گفتة تمام فرماندهان يگان‌ها، عمليات روي اين ارتفاع بايد اجراشود، زيرا در غيراين صورت ما قادر به عمل روي "برددكان" و "زيمناكوه" نيستيم. اگر روي شاخ‌خشيك عمل نكنيم، بايستي در كل عمليات تجديدنظر كنيم زيرا از سه جناح در ديد دشمن هستيم.» در پايان بحث و بررسي دربارة اين موضوع، برادر ايزدي (فرمانده قرارگاه نجف) با توجه به نظرهاي اعلام‌شده، گفت: «براي موفقيت در عمليات بايد روي شاخ‌خشيك عمل كنيم.»<ref>مأخذ شماره 7، رديف اول، ص‌ص 105 و 106. </ref> | |||
درباره فعاليت‌هاي دشمن در اين منطقه، در گزارش‌هاي مختلف چنين آمده‌است: «دشمن با حساس‌شدن به افزايش تردد نيروهاي خودي در منطقه عمومي دربنديخان، از پنجم شهريور تا امروز اقدام به اجراي تير ثبتي و زدن منور در شب‌ها مي‌كند.»<ref>مأخذ شماره 6، ص 28. </ref> همچنين دشمن با افزايش نيرو در منطقه، 185 تن نيرو را با 75 قاطر به منطقه شاخ‌خشيك آورده است." گزارش ديگر اين‌كه «دشمن با استقرار نيرو در جلو "قلب‌ومورتكه" و افزايش تردد خودروهايش در منطقه، در حال تقويت "بمو" نيز مي‌باشد.»<ref>مأخذ شماره 7، رديف اول، ص‌ص 106 و 107 و | |||
150 تا 157.</ref> | |||
==گزارش - 751 == | |||
طبق گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از اروميه، امشب در درگيري نيروهاي خودي با عناصر وابسته به حزب دمكرات در "پايگاه زيوه" در منطقه "ديوان‌دره"، دو تن از نيروهاي خودي مستقر در اين پايگاه شهيد شدند. به‌گزارش اين خبرگزاري، درگيري به‌مدت چهار ساعت ادامه داشت و طي آن يك تن از فرماندهان حزب دمكرات به هلاكت رسيد و يك تن ديگر نيز به اسارت نيروهاي خودي در آمد.<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 166، 11/6/1365، ص35. </ref> | |||
==گزارش - 752 == | |||
امروز يك تيپ و دو گروهان تخصصي<ref>سند شماره 84124 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ستاد سپاه ناحيه كرمان (بسيج)، "اعزام به جبهه ناحيه كرمان"، 15/6/1365. </ref> و 600 تن از نيروهاي بسيج مردمي با بدرقه مردم شهر كرمان راهي جبهه‌ها شدند.<ref>سند شماره 084054 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: سپاه ناحيه كرمان، "اعزام نيرو"، 9/6/1365. </ref> همچنين از استان بوشهر امروز 814 تن به جبهه و 465 تن نيز جهت گذراندن آموزش نظامي به پادگان‌هاي آموزشي اعزام شدند.<ref>سند شماره 105507 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ستاد سپاه ناحية دريايي بوشهر، "اعزام به جبهه ناحيه بوشهر"، 17/6/1365. </ref> | |||
==گزارش - 753 == | |||
يك فروند هواپيماي اف ـ 14متعلق به ايران را امروز خلبان آن ربود و در عراق فرود آورد. اين خلبان كه سرگرد "احمد مرادي" نام دارد و براي گشت‌زني در اطراف اصفهان پرواز مي‌كرد، اين هواپيما را با تجهيزات كامل به عراق برده و درخواست پناهندگي سياسي كرده‌است. وي خانوادة خود را قبلاً به فرانسه منتقل كرده بود. گفتني است كه كمك‌خلبان اين هواپيما به دنبال آگاهي از قصد خلبان مرادي، با برج مراقبت تماس گرفته‌است، سپس كوشيده كه از هواپيما خارج شود، اما به‌دليل سرعت زياد هواپيما موفق به اين كار نشده‌است. وي در مصاحبة راديو تلويزيون بغداد با سرگرد خلبان احمد مرادي نيز حضور نداشت.<ref>سند شماره 226117 منابع سياسي داخلي سپاه، 19/6/1365، ص‌ص 25 و 26. </ref> راديو بغداد با استناد به مصاحبه اين خلبان فراري در بغداد، گفت: «ايران هم‌اكنون بيش از هفت يا هشت فروند هواپيماي اف ـ 14 در اختيار ندارد و ادعاهاي ايران مبني‌بر دارا بودن 70 تا 80 فروند از اين نوع هواپيما را رد كرد.»<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 167،12/6/1365، ص‌ص 9 و 10، بغداد، خبرگزاري عراق، 11/6/1365. </ref> | |||
خبرگزاري آسوشيتدپرس در اين خصوص گزارش داد: «در كم‌تر از يك ماه اين دومين مورد گزارش شده از فرار خلبانان ايراني با هواپيماهايشان مي‌باشد. همچنين در 12 اوت 1986(21 مرداد 1365) عراقي‌ها فرود يك هواپيماي غيرنظامي ايران به همراه خلبان آن و دو تن ديگر را كه عضو نيروهاي مسلح ايران بوده‌اند، اعلام كردند.»<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 165، 10/6/1365، ص‌ص 3 و 4، منامه، خبرگزاري آسوشيتدپرس، 9/6/1365، به نقل از راديو دولتي بغداد. </ref> به گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي ، اين اولين هواپيما از نوع اف ـ 14 ايران است كه به عراق برده مي‌شود هرچند كه قبلاً چهار هواپيماي جنگي و مسافربري ديگر نيز به بغداد برده شده‌بود. | |||
==گزارش - 754 == | |||
در ادامة گزارش‌هاي ارسال سلاح‌هاي نظامي از كويت به عراق، امروز نيز به گزارش نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، يك كاروان نظامي از كويت به‌سوي مرز "العبدلي" در شمال كويت (واقع بين عراق و كويت) روانه شد. اين كاروان حامل مهمات و تجهيزات نظامي را سه دستگاه خودرو گشت پليس كويت همراهي مي‌كرد. <ref>سند شماره 15453 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش نوبه‌اي و اطلاعاتي شماره 24 (نيروي زميني ارتش)، 3/6/1365 تا 10/6/1365، ص 11، 12/6/1365. </ref> | |||
==گزارش - 755 == | |||
به گزارش يك نشريه داخلي سپاه‌پاسداران، اتريش از جمله كشورهاي بي‌طرف در جنگ ايران و عراق به‌شمار مي‌رود ولي در خلال جنگ تحميلي با امضاي قراردادهاي نظامي با عراق جنگ‌افزارهاي بسياري در اختيار ارتش اين كشور قرارداده است كه مهم‌ترين آنها عبارت‌اند از: واگذاري 30 تا 50 عراده توپ 155 ميلي‌متري از نوع "هويتزر" (GHN-45) ساخت كمپاني (VOEST) اتريش؛ ارسال 100دستگاه تانك 105-K.S به‌نام | |||
RURA - SSIER ساخت كمپاني اتريشيPUGH ـ STEYRDAIMLER واگذاري خودروهاي حمل و نقل ساخت كمپاني STEYR اتريش و ارسال مقادير فراواني مهمات و قطعات يدكي توپ‌ها و تجهيزات. اين گزارش افزوده‌است: «ضمناً اتريش سلاح و تجهيزات ارسالي را با گواهي مصرف‌كننده نهايي به‌طور جعلي به اردن فروخته كه بعداً به عراق حمل شده‌است.» <ref>سند شماره 015372 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "بولتن روزانه اطلاعاتي جنگ"، شماره8، واحد اطلاعات سپاه، 9/6/1365، ص 3. </ref> | |||
==گزارش - 756 == | |||
روزنامه كويتي "القبس" در شمارة امروز خود ادعا كرد كه كرة شمالي طبق قرارداد تسليحاتي جديدي 144 فروند موشك زمين به زمين براي ايران فرستاده‌است. اين روزنامه نوشته‌است: «اخيراً ايران با امضاي قرارداد تسليحاتي، مقادير زيادي از موشك‌هاي دوربرد زمين به زمين از انواع "اسكاد" از كره شمالي خريداري كرده‌است. اين قرارداد مشتمل بر 12 آتشبار موشكي بوده كه هركدام حاوي 12 موشك زمين به زمين است و مجموعاً از 144 موشك تشكيل مي‌شود. ايران همچنين با امضاي يك قرارداد ديگر، سيستم‌هاي هدايت‌كننده موشك‌هاي زمين به زمين از كشورهاي غرب و احتمالاً از آلمان‌غربي به ارزش صدها ميليون دلار خريداري كرده‌است. اين سيستم‌ها در پيش‌برد طرح‌هاي موشكي برنامه‌ريزي شده در كارخانة اصفهان بسيار مؤثر است.» <ref>مأخذ شماره 18، ص 7، به نقل از روزنامه كويتي "القبس". </ref> | |||
از سوي ديگر، مجلة "تايم" چاپ امريكا نيز با اشاره به ارسال پنهاني سلاح از امريكا به ايران، ادعا كرد: «امروز قسمتي از پول سلاح‌هايي را كه اخيراً امريكا به‌منظور آزادي گروگان‌هاي خود در لبنان به ايران ارسال كرده، توسط ايرانيان پرداخته شد و دلالان اسلحه مشغول تهيه محمولة ديگري براي تحويل به اين كشور مي‌باشند تا تعداد ديگري از گروگان‌ها را آزاد كند.» <ref>سند شماره 2266521 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: منابع سياسي داخلي سپاه، ص40، به نقل از مجله "تايم" چاپ امريكا، 1/10/1365. | |||
</ref> | |||
==گزارش - 757 == | |||
در مورد حملات مختلف به نفت‌كش‌ها در خليج‌فارس، نشريه امريكايي "نيوزويك" نوشت: «از 31 ژوئيه تا 31 اوت 1986(9 مرداد تا 9 شهريور 1365) بيش از 12 شناور هدف حمله قرارگرفت كه به كشته‌شدن 30 تن از ملوانان و پرسنل آنها منجر شد.» اين نشريه درباره افزايش خسارت‌هاي حمله‌هاي امسال نسبت به سال گذشته و پي‌آمدهاي آن نوشته است: «در 9 ماه گذشتة سال جاري، بيش از 68 فروند شناور و در سال گذشته ميلادي تنها 44 فروند كشتي در خليج‌فارس مورد حمله هواپيماها و هلي‌كوپترها قرار گرفتند كه اين حملات افزايش سرسام‌آور نرخ بيمه و مشكل تأمين نيروي انساني براي كار در كشتي‌ها را به دنبال داشته‌است.» <ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 173،18/6/1365، ص 7، به نقل از مجله امريكايي "نيوزويك". | |||
</ref> | |||
==گزارش - 758 == | |||
به گزارش راديو اسرائيل، دو تن از اعضاي كنگره امريكا از دولت خود خواستند تا براي كسب اطلاع از وضع اسيران عراق كه در بازداشت‌گاه‌هاي ايران به‌سر مي‌برند، دخالت كند. اعضاي كنگره در نامه‌اي براي "جورج شولتز" (وزيرخارجه امريكا) ادعا كردند كه گزارش‌هايي دربارة بدرفتاري ايرانيان با اسيران عراقي در دست دارند. آنها همچنين گفتند كه ايران كميته صليب‌سرخ بين‌المللي را متهم به طرف‌داري از عراق كرده و به آنان اجازة بازديد و كسب اطلاع از وضع اسيران عراقي را نداده‌است. <ref>مأخذ شماره 18، ص46، به نقل از راديو اسرائيل، 9/6/1365. | |||
</ref> | |||
==گزارش - 759 == | |||
عراق امروز طي يك نامه رسمي به دبيركل سازمان ملل متحد از عمليات آتي نيروهاي ايراني اظهار نگراني كرد. با اين نامه تعدادي از بيانيه‌هاي نظامي ايران و متن اظهارات مقامات ايراني از جمله سخن‌راني رئيس مجلس جمهوري‌اسلامي ايران در تاريخ 29 اوت 1986(7 شهريور 1365) نيز بوده‌است كه در آنها بر بسيج و آمادگي نيروهاي نظامي ايران براي تهاجمي جديد و تعيين كننده عليه عراق تأكيد شده‌است. <ref>Year’s Book U.N, S/18317,31 August 1986, P.225. | |||
</ref> | |||
==گزارش - 760 == | |||
آسوشيتدپرس به‌نقل از راديو بغداد گزارش داد كه "سعدون حمادي" رئيس مجلس ملي عراق در آستانة برگزاري اجلاس سران عدم تعهد در "حراره" در يك مانور تبليغاتي ديگر اعلام كرد كه عراق حاضر است پيمان عدم‌تجاوزي را با ايران و به ضمانت پنج عضو دائمي شوراي امنيت امضا كند. وي همچنين پيشنهاد كرد كه ايران و عراق هركدام 30 كشور را انتخاب و به‌منظور تضمين اين پيمان به يكديگر معرفي كنند و درصورت مخالفت ايران، اعضاي سازمان كشورهاي اسلامي مستقيماً به‌جاي ايران وارد عمل شوند و اقدام كنند. حمادي افزود: «عراق حاضر است چنين قراردادي را امضا كند و آن را در اختيار سازمان‌ملل قرار دهد.» آسوشيتدپرس افزوده‌است: «خبرگزاري‌هاي عربي با انعكاس اظهارات حمادي، از آن به‌عنوان موضع جديد عراق جهت برقراري يك صلح احتمالي بين دو قدرت شمال خليج‌فارس ياد كرده‌اند. رئيس مجلس عراق همچنين گفت كه وي اين پيشنهاد را به‌عنوان رئيس مجلس كه مرجع قانون‌گذاري در عراق است، ارائه مي‌دهد. وي در پايان سخنانش با اعلام آمادگي عراق براي انعقاد قرارداد عدم تجاوز و حسن‌همجواري با كلية كشورهاي حوزه خليج‌فارس، عنوان كرد: « از جمله مواد اساسي كه در اين قرارداد بايد گنجانده شود، مقابله نظامي با هريك از اعضاي متجاوز به ديگر كشور عضو مي‌باشد.» <ref>مأخذ شماره 18، ص 6، منامه، خبرگزاري آسوشيتدپرس، 9/6/1365. | |||
</ref> | |||
==گزارش - 761 == | |||
آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي رئيس‌جمهوري اسلامي ايران، امروز صبح به‌منظور شركت در هشتمين كنفرانس سران عدم تعهد وارد حراره شد. روزنامه كيهان در شماره امروز خود با گزارش اين خبر به نقل از خبرگزاري جمهوري‌اسلامي نوشته‌است: «رئيس‌جمهوري قبل از ترك تهران، تنها راه موفقيت جنبش عدم تعهد در سطح جهاني را بازگشت به اصول اوليه غيرمتعهدها ذكر كرد و حضور جمهوري‌اسلامي ايران در سطح رئيس كشور را در اجلاس حراره، يك حضور فعال خواند.» روزنامه كيهان در ادامه اين گزارش افزوده است: رئيس شوراي عالي دفاع در ارتباط با طرح مسئله جنگ تحميلي عراق بر ايران در اجلاس حراره اظهار داشت: «اين كنفرانس بهترين فرصت است كه حرف‌هاي حقيقي خودمان را دربارة جنگ به گوش همه برسانيم. رسانه‌هاي جهاني و سياست‌هاي استعماري و استكباري مانع شدند تا سخن حقيقي ملت ايران در اين‌باره به گوش مردم دنيا برسد. خيلي‌ها در دنيا هنوز نمي‌دانند اين جنگ بر ما تحميل شده و موضع عادلانه و بحق ما را در اين جنگ نمي‌دانند و از قدرت اراده ملت ما در مقابله با اين توطئه جهاني بي‌اطلاع هستند كه ما همه اين مطالب را در يك بخش مهم و شايد مهم‌ترين بخش نطق ايرادي خود، گنجانده‌ايم تا در اجلاس و مجمع سران بيان كرده و سخنان خود را به‌گوش دنيا و همه كساني كه در جريان اين اجلاس قرار مي‌گيرند، برسانيم.» <ref>روزنامه كيهان، 9/6/1365، ص2، به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي. </ref> | |||
از ديگر سو، امروز "طه ياسين‌رمضان" معاون اول نخست‌وزير عراق كه رياست هيئت نمايندگي عراق را در اجلاس سران جنبش عدم‌تعهد به‌عهده دارد، وارد حراره شد. وي به هنگام ترك بغداد گفت كه پيام صلح صدام خطاب به رهبران ايران را به‌عنوان يك ابتكارعمل صلح براي پايان دادن به جنگ خيلج‌فارس به جلسة كنفرانس ارائه خواهد كرد. وي همچنين اظهار اميدواري كرد كه اين اجلاس بتواند در چارچوب اصول جنبش عدم‌تعهد و منشور سازمان‌ملل به جنگ شش‌ساله ايران و عراق پايان دهد. <ref>مأخذ شماره 18، ص 24، عراق، خبرگزاري كويت، 9/6/1365. | |||
</ref> | |||
==گزارش - 762 == | |||
به گزارش آسوشيتدپرس، "ژان برنارد ريمون" وزير خارجه فرانسه به‌منظور مذاكره با مقامات عربستان و بررسي جنگ ايران و عراق، وارد "جده" شد. اين خبرگزاري به نقل از منابع ديپلماتيك غربي و عربي گزارش داد: «وي در مذاكرات دو روزه‌اش با مقامات عربستان سعودي راه‌هاي پايان دادن به جنگ ايران و عراق و آخرين تحولات مناقشة اعراب و اسرائيل را مورد بحث قرار خواهد داد.» اين نخستين سفر ريمون به يك كشور خاورميانه‌اي پس از تصدي وزارت خارجه در دولت "ژاك شيراك" (نخست‌وزير فرانسه) است. وي بعد از ورود به عربستان به روزنامه سعودي "المدينه" گفت: «اين ديدار فرصتي براي از سرگيري گفت‌وگوهاي دوستي و اعتمادي است كه مشخصة روابط بين پادشاهي سعودي و فرانسه مي‌باشد.» اين روزنامه نيز اظهار اميدواري كرد كه فرانسه بتواند نقش برجسته‌اي در پايان‌دادن به جنگ عراق و ايران ايفا كند. منابع ديپلماتيك همچنين گفتند: «ريمون به همراهي گروهي از كارشناسان امور خاورميانه قرار است در مورد بالا گرفتن خطر اين جنگ و تبعات فزاينده جنگ كه براي خطوط بين‌المللي كشتي‌راني در آب‌هاي خليج‌فارس به‌وجود آمده، با ميزبانان سعودي خود تبادل‌نظر كند. ريمون در اين مذاكرات بر حمايت فرانسه از هرتلاش بين‌المللي براي پايان دادن به جنگ خليج‌فارس تأكيد خواهد كرد.» <ref>روزنامه رسالت، 10/6/1365، ص12، به نقل از خبرگزاري آسوشيتدپرس. | |||
</ref> | |||
==گزارش - 763 == | |||
"مسعود بارزاني" رهبر حزب دمكرات كردستان عراق با ارسال تلگراف براي تعدادي از مسئولان جمهوري اسلامي ايران از حمايت ايران از مردم كُرد در برابر حملات هوايي تركيه، تشكر كرد. اين تلگراف‌ها خطاب به رياست‌جمهوري و رياست مجلس و نخست‌وزير و وزير خارجه و مردم انقلابي ايران ارسال شده‌است. در اين تلگراف‌ها آمده است: «اين اولين بار نيست كه ملت عراق از جانب جمهوري‌اسلامي ايران حمايت مي‌شود و همواره به حمايت‌هاي ايران از ملت عراق اميدوار بوده و هستيم. ملت عراق اعم از كرد و عرب همراه با حزب پيش‌مرگان ما هيچ‌وقت اين موضع انقلابي را فراموش نخواهد كرد.» <ref>واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري‌اسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 10/6/1365، ص‌ص 21 و 22، به نقل از راديو صداي كردستان عراق. | |||
</ref> | |||
درباره رابطه ايران با كردستان عراق، روزنامه "الاتحاد" چاپ امارات در گزارشي به نقل از منابع ديپلماتيك عرب نوشته است: «ايران اخيراً با توجه بيش‌تر به شمال عراق، براي نفوذ انقلاب خود بين احزاب كُرد و كمونيست‌هاي اين كشور اهميت ويژه‌اي قائل شده‌است.» به گزارش الاتحاد، اين تغيير و تحول در سياست ايران نشانة توجه تهران به منطقة كردستان عراق و انتخاب اين ناحيه براي حمله آينده خود به خاك عراق خواهد بود. اين روزنامه در پايان افزوده‌است: «ايران درگذشته با احزاب كُرد عراق ميانه خوبي نداشته و با موضع آنان مخالفت مي‌كرد.» <ref>مأخذ شماره 18، ص47، به نقل از روزنامه "الاتحاد" چاپ امارات. | |||
</ref> | |||
==گزارش - 764 == | |||
رئيس سازمان برنامه و بودجه (مهندس مسعود روغني‌زنجاني) در گفت‌وگويي با خبرنگاران در خرم‌آباد گفت: «كساني كه از شرايط جنگي كشور بهره‌مند شده و سود بالايي برده‌اند بايستي از طريق پرداخت ماليات‌ها اين درآمد را به دولت بازگردانده تا دولت بتواند در شرايط جنگي، مملكت را اداره كند.» وي افزود: «در شرايطي كه دولت براي مخارج تحصيلي 10 ميليون دانش‌آموز كشور 550 ميليارد ريال هزينه مي‌پردازد، كل ماليات مشاغل در كشور از 40 ميليارد ريال تجاوز نمي‌كند، در صورتي كه فقط درآمدهاي مشاغل بخش خدمات بازرگاني به بودجه عمومي كل كشور نزديك است.» <ref>روزنامه كيهان، 10/6/1365، ص 3، خرم‌آباد، خبرنگار روزنامه. </ref> | |||
| |||
ضميمه گزارش 749: ميزان آگاهي دشمن از عمليات در منطقه حاج‌عمران | |||
بررسي اقدامات دشمن در روزهاي قبل از عمليات تا حدزيادي احتمال آگاهي دقيق او را از اين عمليات تقويت مي‌كرد، به‌طوري كه اسناد بعدي نيز اين احتمال را تأييد كرد. دشمن با آغاز فعاليت‌هاي هوايي خود از صبح پنجم شهريور 1365 عمدتاً به عكس‌برداري از منطقه پرداخت و به دنبال‌آن از روز هفتم شهريور شروع به بمباران مواضع خودي كرد كه در نتيجة آن، يك قبضه توپ 130 ميلي‌متري و يك انبار مهمات نيروهاي خودي به آتش كشيده شد. متعاقب اين عمليات، فعاليت‌هاي دشمن بسيار افزايش يافت چندان كه با انواع هواپيماهاي جنگنده و بمب‌افكن خود از ساعت 12:00 روز هشتم شهريور تا ساعت 12:00 روز نهم اين ماه با 78 سورتي پرواز به شناسايي و بمباران مناطق پيرانشهر و حاج‌عمران پرداخت كه بر اثر آن، 10 تن شهيد، 17 تن مجروح و 25 تن دچار موج‌گرفتگي شدند و سه خودرو نيز آسيب ديد. همچنين دشمن همزمان با تشديد آتش توپخانة خود در سراسر منطقه، تردد نيروهاي پياده و خودروهاي فرماندهي خود را افزايش داد. اين فرماندهان با حضور در ديدگاه‌ها، وضعيت منطقه را بررسي مي‌كردند. به گزارش منابع نظامي در منطقه، دشمن يك گردان كماندويي تازه تأسيس وارد منطقه "گردمند" كرد و به دنبال آن طبق گزارش قرارگاه رمضان، 2500 تن از نيروهاي جاش در هشتم شهريور وارد پادگان "جم‌جمال" شدند. علاوه بر اين فعاليت‌هاي دشمن كه نشان حساس شدن او به اين منطقه بود، تعدادي از نيروهاي شناسايي نيز كه براي آخرين شناسايي راه‌كارها به منطقه رفته بودند، با دشمن آماده و هشيار روبه‌رو شده‌بودند. | |||
از سوي ديگر، مطالب به‌دست آمده از مركز شنود نيز حكايت از آگاهي و آمادگي كامل دشمن از حدود ساعت شروع عمليات داشت، طوري كه در ساعت 22:30 نهم شهريور دشمن با اعلام آماده‌باش سراسري به نيروهاي خود، از ساعت 22:55 كه مقارن با بالا رفتن نيروهاي خودي از ارتفاعات بود، منطقه را به‌شدت زير آتش توپخانه و منور قرار داد. دشمن در ساعت 45 دقيقه بامداد نيز با تأكيد مجدد برآماده‌باش صددرصد، تذكراتي براي هشياربودن كلية نيروها داد و سه دقيقه قبل از شروع عمليات، با هشت سورتي پرواز هواپيماهاي خود، به پرتاب منور پرداخت. دشمن درست در ساعت ابلاغ رمز شروع عمليات، به توپخانه‌هاي خود دستور داد تا در محدودة 50 متري خطوط مقدم، بدون وقفه آتش بريزند. | |||
اسيران دشمن نيز در اظهارات خود بر آگاهي داشتن از عمليات تأكيد كردند. به گفته آنها، نيروهاي خودي به هنگام بالا رفتن از ارتفاعات به‌دليل روشن بودن منطقه، كاملاً در ديد آنها بودند و سربازان عراقي به‌راحتي به آنها شليك مي‌كردند. | |||
در اين‌باره يكي از اسيران افزود: «ارتش عراق نيروي احتياط خود را 10 روز قبل از عمليات وارد منطقه كرده‌است.» در اسنادي كه از مقر تيپ دشمن بعد از عمليات به‌دست آمد نيز معلوم شد كه دشمن كاملاً از منطقه عملياتي يگان‌هاي خودي و زمان عمليات با اطلاع بوده‌است و حتي فرمانده تيپ 708 دشمن پس از بررسي‌خطوط پدافندي "گردمند"، "2519"، "گرده بوك" و "شهيد صدر" طي نامه‌اي 40 مورد ضعف خط پدافندي خود را يادآوري كرده‌بود. در بند سوم اين نامه آمده‌است كه نيروهاي ايراني ظرف سه‌روز آينده يقيناً حمله خود را آغاز خواهندكرد. با جمع‌بندي همة اين مطالب معلوم مي‌شود كه دشمن كاملاً از محدودة عمليات و زمان آن آگاه بوده و با هشياري و آمادگي در انتظار نيروهاي خودي بوده‌است. | |||
گفتني است كه اصولاً عمليات‌هاي منظم در منطقه شمال‌غرب به دليل حضور گستردة ستون پنجم و نيروهاي ضدانقلاب و جاسوس‌هاي داخلي، مشكلات حفاظتي بسياري دارد و در اين عمليات نيز تردد بسيار زياد خودروها و نيروهاي نظامي خودي و انتقال وسايل و امكانات فراوان ـ كه پيرانشهر را به يك پادگان نظامي تبديل كرده‌بود ـ نمي‌توانسته خارج از ديد ضدانقلاب به‌خصوص ستون پنجم دشمن بوده باشد. همچنين اجراي كارهاي مهندسي، تردد نيروهاي شناسايي و لو رفتن چند راه‌كار شناسايي، عواملي بودند كه ظن دشمن را در مورد عمليات به يقين تبديل كردند. <ref>مأخذ شماره 2 ص‌ص 37 و 38. | |||
</ref> | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۷ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۱۵
| روزشمار جنگ سال 1365 1365.06.09 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | نه شهریور |
| تاریخ شمسی | 1365.06.09 |
| تاریخ میلادی | 31 اوت 1986 |
| تاریخ قمری | 25 ذیحجه 1406 |
گزارش - 748
غروب امروز حركت 120 نيروي غواص براي تصرف "اسكله العميه" آغاز شد. اين نيروها قبل از حركت به‌سوي سه‌پايه "العميه" (در پنج كيلومتري اسكلة العميه)، از زير قرآن كه بر دست‌هاي امام‌جمعه محترم اصفهان آيت‌الله طاهري قرار داشت، گذشتند و پس از آماده شدن، در قايق‌ها نشستند و در ساعت 21 به‌سوي هدف يادشده كه به‌عنوان "نقطه رهايي" نيروها درنظر گرفته شده‌بود، حركت كردند. غواصان موفق شدند بعداز يك‌ساعت به "بويه8" برسند، اما با تغيير ناگهاني وضعيت جوي و افزايش فورس(نيرو) آب و تلاطم آن، مهار قايق‌ها مشكل شد و قطب‌نماي برخي شناورها بر اثر نفوذ آب از كار ايستاد؛ شدت گرما و شرجي بودن هوا نيز نيروها را دچار تهوع و سرگيجه‌اي جان‌كاه كرده بود؛ مجموعه اين عوامل موجب ديررسيدن غواصان به سه‌پايه العميه شد. اگرچه فرمانده مي‌توانست با دادن تغييراتي در طرح، عمليات را ادامه دهد اما به‌دليل احتمال كاهش موفقيت آن، پيشنهاد شد كه عمليات يك شب به تعويق بيفتد و سرانجام پس از مشورت فرماندهان عمليات، در حدود ساعت يك بامداد به نيروها دستور داده شد كه عقب‌نشيني كنند و با حفظ استتار در منطقه بمانند و خود را براي عمليات در شب آينده آماده كنند.[۱] گفتني است كه مشاهده نشدن واكنشي از دشمن در برابر حركت نيروهاي خودي، اين اميد را در فرماندهان نيرو بخشيد كه عمليات لو نرفته است.
گزارش - 749
فرمانده كل سپاه (برادرمحسن‌رضايي) چند ساعت قبل از شروع عمليات در حاج‌عمران، تلفني با قائم‌مقام فرمانده نيروي‌زميني سپاه (برادر رحيم صفوي) و فرماندهان يگان‌هاي عمل‌كننده مشورت كرد، سپس با توجه به وضعيت منطقه، امكانات نيروهاي خودي و توان دشمن، تصميم‌گرفت كه نيروها جهت ايجاد خط پدافندي مناسب پس از تصرف اهداف تعيين‌شده، به‌طرف پايين ارتفاعات سرازير نشوند و تنها نقاط مسلط اين ارتفاعات را براي تشكيل خط پدافندي تصرف و تثبيت كنند. در اين تماس تلفني، فرمانده كل با توجه به وجود برخي ضعف‌ها و تأخير يك هفته‌اي در اجراي عمليات و همچنين به‌منظور همزماني اين عمليات با عمليات در محور دربنديخان ـ كه نيروهاي آن هنوز از آمادگي لازم برخوردار نشده‌اند ـ پيشنهاد كرد كه عمليات در حاج‌عمران به تعويق بيفتد، اما برادر صفوي اين پيشنهاد را رد كرد و گفت كه هوشياري دشمن، احتمالاً حفاظت منطقه را از بين مي‌برد و منجر به منتفي‌شدن كل عمليات مي‌شود و از سوي ديگر، فرماندهان يگان‌ها كه پاي كار رفته و نيروها را به منطقه منتقل كرده‌اند، به تصميمات مسئولان عالي‌رتبه جنگ بي‌اعتماد خواهند شد.[۲] با افزايش فعاليت‌هاي نيروهاي خودي در منطقة عملياتي حاج‌عمران، امروز نيز طي چندين نوبت، 48 فروند از هواپيماهاي دشمن در ساعات 8:22، 8:40، 16:30 و 17:00 با بمباران عقبة نيروهاي خودي در پيرانشهر و حوالي آن، علاوه بر وارد كردن خسارت‌هاي مالي، حدود 23 تن از نيروهاي خودي را شهيد يا مجروح كردند.[۳] اين حوادث نشانه ديگري از هشياري دشمن تلقي مي‌شود(ضميمه دارد). به‌رغم واكنش‌هايي كه دشمن انجام داده‌است، نيروهاي خودي به‌محض تاريك شدن هوا، براي رسيدن به خط تماس و اجراي عمليات در اين منطقه، حركت مي‌كنند. طبق پيش‌بيني‌ها، نيروها در محورهاي مختلف به تناسب دوري يا نزديكي و يا كوهستاني بودن مسير، بايد از يك تا شش ساعت قبل از شروع عمليات، حركت خود را براي رسيدن به منطقه درگيري، آغاز كنند.[۴] ساعاتي بعد شنود خبر مي‌دهد كه فرماندهان دشمن آماده‌باش صددرصد اعلام كرده‌اند و در ساعت 23 به توپخانه‌هاي خود دستور داده‌اند تا به مدت نيم ساعت مواضع نيروهاي ما را زير آتش بگيرند. 45 دقيقه بعد نيز دو دستور براي شليك مداوم منور به توپخانه‌ها ابلاغ مي‌شود. اين در حالي است كه نيروهاي خودي همچنان به‌سوي اهداف موردنظر پيش مي‌روند.[۵]
گزارش - 750
اجراي عمليات در ارتفاع "شاخ‌خشيك" و يا احتراز از آن، ابهاماتي را در مورد ميزان موفقيت عمليات دربنديخان به‌وجود آورده‌است. اين ارتفاع چون صخره‌اي است، معابر نفوذي اندكي جهت دست‌يابي به آن وجود دارد و توان موجود براي اجراي عمليات در محدودة وسيعي كه شامل اين ارتفاع نيز باشد، كافي نيست،[۶] به همين دليل امروز فرمانده قرارگاه نجف در جمع فرماندهان يگان‌هاي عمل‌كننده، با تأكيد بر اجراي عمليات تا دو روز آينده، گفت: «اگر عمليات روي شاخ‌خشيك را هم از طرح مانور حذف كنيد، مانعي ندارد.»[۷] به‌دنبال اين پيشنهاد، بحث‌هاي مختلفي را فرماندهان مطرح كردند و عموماً به‌دليل نياز به تأمين عقبة عمليات و جاده‌هاي تداركاتي، نتيجة حذف "شاخ‌خشيك" را شكست عمليات دانستند و بدون گرفتن اين ارتفاع، عمليات را براي رسيدن به سد دربنديخان بي‌ثمر خواندند و گفتند كه "ديد" و "تير" دشمن از بالاي اين ارتفاعات مانع فعاليت توپخانه خودي ـكه نقش مهمي در اين عمليات داردـ مي‌شود و دشمن با اجراي آتش روي جاده‌هاي مواصلاتي هرگونه پشتيباني از نيروهاي عملياتي خودي را با اشكال جدي مواجه مي‌سازد، در حالي كه تصرف شاخ‌خشيك، خط پدافندي مطمئني را براي نيروهاي خودي ايجاد خواهد كرد.[۸] در اين‌باره مسئول معاونت عمليات قرارگاه نجف (برادر صالحي) گفت: «برمبناي گفتة تمام فرماندهان يگان‌ها، عمليات روي اين ارتفاع بايد اجراشود، زيرا در غيراين صورت ما قادر به عمل روي "برددكان" و "زيمناكوه" نيستيم. اگر روي شاخ‌خشيك عمل نكنيم، بايستي در كل عمليات تجديدنظر كنيم زيرا از سه جناح در ديد دشمن هستيم.» در پايان بحث و بررسي دربارة اين موضوع، برادر ايزدي (فرمانده قرارگاه نجف) با توجه به نظرهاي اعلام‌شده، گفت: «براي موفقيت در عمليات بايد روي شاخ‌خشيك عمل كنيم.»[۹] درباره فعاليت‌هاي دشمن در اين منطقه، در گزارش‌هاي مختلف چنين آمده‌است: «دشمن با حساس‌شدن به افزايش تردد نيروهاي خودي در منطقه عمومي دربنديخان، از پنجم شهريور تا امروز اقدام به اجراي تير ثبتي و زدن منور در شب‌ها مي‌كند.»[۱۰] همچنين دشمن با افزايش نيرو در منطقه، 185 تن نيرو را با 75 قاطر به منطقه شاخ‌خشيك آورده است." گزارش ديگر اين‌كه «دشمن با استقرار نيرو در جلو "قلب‌ومورتكه" و افزايش تردد خودروهايش در منطقه، در حال تقويت "بمو" نيز مي‌باشد.»[۱۱]
گزارش - 751
طبق گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از اروميه، امشب در درگيري نيروهاي خودي با عناصر وابسته به حزب دمكرات در "پايگاه زيوه" در منطقه "ديوان‌دره"، دو تن از نيروهاي خودي مستقر در اين پايگاه شهيد شدند. به‌گزارش اين خبرگزاري، درگيري به‌مدت چهار ساعت ادامه داشت و طي آن يك تن از فرماندهان حزب دمكرات به هلاكت رسيد و يك تن ديگر نيز به اسارت نيروهاي خودي در آمد.[۱۲]
گزارش - 752
امروز يك تيپ و دو گروهان تخصصي[۱۳] و 600 تن از نيروهاي بسيج مردمي با بدرقه مردم شهر كرمان راهي جبهه‌ها شدند.[۱۴] همچنين از استان بوشهر امروز 814 تن به جبهه و 465 تن نيز جهت گذراندن آموزش نظامي به پادگان‌هاي آموزشي اعزام شدند.[۱۵]
گزارش - 753
يك فروند هواپيماي اف ـ 14متعلق به ايران را امروز خلبان آن ربود و در عراق فرود آورد. اين خلبان كه سرگرد "احمد مرادي" نام دارد و براي گشت‌زني در اطراف اصفهان پرواز مي‌كرد، اين هواپيما را با تجهيزات كامل به عراق برده و درخواست پناهندگي سياسي كرده‌است. وي خانوادة خود را قبلاً به فرانسه منتقل كرده بود. گفتني است كه كمك‌خلبان اين هواپيما به دنبال آگاهي از قصد خلبان مرادي، با برج مراقبت تماس گرفته‌است، سپس كوشيده كه از هواپيما خارج شود، اما به‌دليل سرعت زياد هواپيما موفق به اين كار نشده‌است. وي در مصاحبة راديو تلويزيون بغداد با سرگرد خلبان احمد مرادي نيز حضور نداشت.[۱۶] راديو بغداد با استناد به مصاحبه اين خلبان فراري در بغداد، گفت: «ايران هم‌اكنون بيش از هفت يا هشت فروند هواپيماي اف ـ 14 در اختيار ندارد و ادعاهاي ايران مبني‌بر دارا بودن 70 تا 80 فروند از اين نوع هواپيما را رد كرد.»[۱۷] خبرگزاري آسوشيتدپرس در اين خصوص گزارش داد: «در كم‌تر از يك ماه اين دومين مورد گزارش شده از فرار خلبانان ايراني با هواپيماهايشان مي‌باشد. همچنين در 12 اوت 1986(21 مرداد 1365) عراقي‌ها فرود يك هواپيماي غيرنظامي ايران به همراه خلبان آن و دو تن ديگر را كه عضو نيروهاي مسلح ايران بوده‌اند، اعلام كردند.»[۱۸] به گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي ، اين اولين هواپيما از نوع اف ـ 14 ايران است كه به عراق برده مي‌شود هرچند كه قبلاً چهار هواپيماي جنگي و مسافربري ديگر نيز به بغداد برده شده‌بود.
گزارش - 754
در ادامة گزارش‌هاي ارسال سلاح‌هاي نظامي از كويت به عراق، امروز نيز به گزارش نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، يك كاروان نظامي از كويت به‌سوي مرز "العبدلي" در شمال كويت (واقع بين عراق و كويت) روانه شد. اين كاروان حامل مهمات و تجهيزات نظامي را سه دستگاه خودرو گشت پليس كويت همراهي مي‌كرد. [۱۹]
گزارش - 755
به گزارش يك نشريه داخلي سپاه‌پاسداران، اتريش از جمله كشورهاي بي‌طرف در جنگ ايران و عراق به‌شمار مي‌رود ولي در خلال جنگ تحميلي با امضاي قراردادهاي نظامي با عراق جنگ‌افزارهاي بسياري در اختيار ارتش اين كشور قرارداده است كه مهم‌ترين آنها عبارت‌اند از: واگذاري 30 تا 50 عراده توپ 155 ميلي‌متري از نوع "هويتزر" (GHN-45) ساخت كمپاني (VOEST) اتريش؛ ارسال 100دستگاه تانك 105-K.S به‌نام RURA - SSIER ساخت كمپاني اتريشيPUGH ـ STEYRDAIMLER واگذاري خودروهاي حمل و نقل ساخت كمپاني STEYR اتريش و ارسال مقادير فراواني مهمات و قطعات يدكي توپ‌ها و تجهيزات. اين گزارش افزوده‌است: «ضمناً اتريش سلاح و تجهيزات ارسالي را با گواهي مصرف‌كننده نهايي به‌طور جعلي به اردن فروخته كه بعداً به عراق حمل شده‌است.» [۲۰]
گزارش - 756
روزنامه كويتي "القبس" در شمارة امروز خود ادعا كرد كه كرة شمالي طبق قرارداد تسليحاتي جديدي 144 فروند موشك زمين به زمين براي ايران فرستاده‌است. اين روزنامه نوشته‌است: «اخيراً ايران با امضاي قرارداد تسليحاتي، مقادير زيادي از موشك‌هاي دوربرد زمين به زمين از انواع "اسكاد" از كره شمالي خريداري كرده‌است. اين قرارداد مشتمل بر 12 آتشبار موشكي بوده كه هركدام حاوي 12 موشك زمين به زمين است و مجموعاً از 144 موشك تشكيل مي‌شود. ايران همچنين با امضاي يك قرارداد ديگر، سيستم‌هاي هدايت‌كننده موشك‌هاي زمين به زمين از كشورهاي غرب و احتمالاً از آلمان‌غربي به ارزش صدها ميليون دلار خريداري كرده‌است. اين سيستم‌ها در پيش‌برد طرح‌هاي موشكي برنامه‌ريزي شده در كارخانة اصفهان بسيار مؤثر است.» [۲۱] از سوي ديگر، مجلة "تايم" چاپ امريكا نيز با اشاره به ارسال پنهاني سلاح از امريكا به ايران، ادعا كرد: «امروز قسمتي از پول سلاح‌هايي را كه اخيراً امريكا به‌منظور آزادي گروگان‌هاي خود در لبنان به ايران ارسال كرده، توسط ايرانيان پرداخته شد و دلالان اسلحه مشغول تهيه محمولة ديگري براي تحويل به اين كشور مي‌باشند تا تعداد ديگري از گروگان‌ها را آزاد كند.» [۲۲]
گزارش - 757
در مورد حملات مختلف به نفت‌كش‌ها در خليج‌فارس، نشريه امريكايي "نيوزويك" نوشت: «از 31 ژوئيه تا 31 اوت 1986(9 مرداد تا 9 شهريور 1365) بيش از 12 شناور هدف حمله قرارگرفت كه به كشته‌شدن 30 تن از ملوانان و پرسنل آنها منجر شد.» اين نشريه درباره افزايش خسارت‌هاي حمله‌هاي امسال نسبت به سال گذشته و پي‌آمدهاي آن نوشته است: «در 9 ماه گذشتة سال جاري، بيش از 68 فروند شناور و در سال گذشته ميلادي تنها 44 فروند كشتي در خليج‌فارس مورد حمله هواپيماها و هلي‌كوپترها قرار گرفتند كه اين حملات افزايش سرسام‌آور نرخ بيمه و مشكل تأمين نيروي انساني براي كار در كشتي‌ها را به دنبال داشته‌است.» [۲۳]
گزارش - 758
به گزارش راديو اسرائيل، دو تن از اعضاي كنگره امريكا از دولت خود خواستند تا براي كسب اطلاع از وضع اسيران عراق كه در بازداشت‌گاه‌هاي ايران به‌سر مي‌برند، دخالت كند. اعضاي كنگره در نامه‌اي براي "جورج شولتز" (وزيرخارجه امريكا) ادعا كردند كه گزارش‌هايي دربارة بدرفتاري ايرانيان با اسيران عراقي در دست دارند. آنها همچنين گفتند كه ايران كميته صليب‌سرخ بين‌المللي را متهم به طرف‌داري از عراق كرده و به آنان اجازة بازديد و كسب اطلاع از وضع اسيران عراقي را نداده‌است. [۲۴]
گزارش - 759
عراق امروز طي يك نامه رسمي به دبيركل سازمان ملل متحد از عمليات آتي نيروهاي ايراني اظهار نگراني كرد. با اين نامه تعدادي از بيانيه‌هاي نظامي ايران و متن اظهارات مقامات ايراني از جمله سخن‌راني رئيس مجلس جمهوري‌اسلامي ايران در تاريخ 29 اوت 1986(7 شهريور 1365) نيز بوده‌است كه در آنها بر بسيج و آمادگي نيروهاي نظامي ايران براي تهاجمي جديد و تعيين كننده عليه عراق تأكيد شده‌است. [۲۵]
گزارش - 760
آسوشيتدپرس به‌نقل از راديو بغداد گزارش داد كه "سعدون حمادي" رئيس مجلس ملي عراق در آستانة برگزاري اجلاس سران عدم تعهد در "حراره" در يك مانور تبليغاتي ديگر اعلام كرد كه عراق حاضر است پيمان عدم‌تجاوزي را با ايران و به ضمانت پنج عضو دائمي شوراي امنيت امضا كند. وي همچنين پيشنهاد كرد كه ايران و عراق هركدام 30 كشور را انتخاب و به‌منظور تضمين اين پيمان به يكديگر معرفي كنند و درصورت مخالفت ايران، اعضاي سازمان كشورهاي اسلامي مستقيماً به‌جاي ايران وارد عمل شوند و اقدام كنند. حمادي افزود: «عراق حاضر است چنين قراردادي را امضا كند و آن را در اختيار سازمان‌ملل قرار دهد.» آسوشيتدپرس افزوده‌است: «خبرگزاري‌هاي عربي با انعكاس اظهارات حمادي، از آن به‌عنوان موضع جديد عراق جهت برقراري يك صلح احتمالي بين دو قدرت شمال خليج‌فارس ياد كرده‌اند. رئيس مجلس عراق همچنين گفت كه وي اين پيشنهاد را به‌عنوان رئيس مجلس كه مرجع قانون‌گذاري در عراق است، ارائه مي‌دهد. وي در پايان سخنانش با اعلام آمادگي عراق براي انعقاد قرارداد عدم تجاوز و حسن‌همجواري با كلية كشورهاي حوزه خليج‌فارس، عنوان كرد: « از جمله مواد اساسي كه در اين قرارداد بايد گنجانده شود، مقابله نظامي با هريك از اعضاي متجاوز به ديگر كشور عضو مي‌باشد.» [۲۶]
گزارش - 761
آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي رئيس‌جمهوري اسلامي ايران، امروز صبح به‌منظور شركت در هشتمين كنفرانس سران عدم تعهد وارد حراره شد. روزنامه كيهان در شماره امروز خود با گزارش اين خبر به نقل از خبرگزاري جمهوري‌اسلامي نوشته‌است: «رئيس‌جمهوري قبل از ترك تهران، تنها راه موفقيت جنبش عدم تعهد در سطح جهاني را بازگشت به اصول اوليه غيرمتعهدها ذكر كرد و حضور جمهوري‌اسلامي ايران در سطح رئيس كشور را در اجلاس حراره، يك حضور فعال خواند.» روزنامه كيهان در ادامه اين گزارش افزوده است: رئيس شوراي عالي دفاع در ارتباط با طرح مسئله جنگ تحميلي عراق بر ايران در اجلاس حراره اظهار داشت: «اين كنفرانس بهترين فرصت است كه حرف‌هاي حقيقي خودمان را دربارة جنگ به گوش همه برسانيم. رسانه‌هاي جهاني و سياست‌هاي استعماري و استكباري مانع شدند تا سخن حقيقي ملت ايران در اين‌باره به گوش مردم دنيا برسد. خيلي‌ها در دنيا هنوز نمي‌دانند اين جنگ بر ما تحميل شده و موضع عادلانه و بحق ما را در اين جنگ نمي‌دانند و از قدرت اراده ملت ما در مقابله با اين توطئه جهاني بي‌اطلاع هستند كه ما همه اين مطالب را در يك بخش مهم و شايد مهم‌ترين بخش نطق ايرادي خود، گنجانده‌ايم تا در اجلاس و مجمع سران بيان كرده و سخنان خود را به‌گوش دنيا و همه كساني كه در جريان اين اجلاس قرار مي‌گيرند، برسانيم.» [۲۷] از ديگر سو، امروز "طه ياسين‌رمضان" معاون اول نخست‌وزير عراق كه رياست هيئت نمايندگي عراق را در اجلاس سران جنبش عدم‌تعهد به‌عهده دارد، وارد حراره شد. وي به هنگام ترك بغداد گفت كه پيام صلح صدام خطاب به رهبران ايران را به‌عنوان يك ابتكارعمل صلح براي پايان دادن به جنگ خيلج‌فارس به جلسة كنفرانس ارائه خواهد كرد. وي همچنين اظهار اميدواري كرد كه اين اجلاس بتواند در چارچوب اصول جنبش عدم‌تعهد و منشور سازمان‌ملل به جنگ شش‌ساله ايران و عراق پايان دهد. [۲۸]
گزارش - 762
به گزارش آسوشيتدپرس، "ژان برنارد ريمون" وزير خارجه فرانسه به‌منظور مذاكره با مقامات عربستان و بررسي جنگ ايران و عراق، وارد "جده" شد. اين خبرگزاري به نقل از منابع ديپلماتيك غربي و عربي گزارش داد: «وي در مذاكرات دو روزه‌اش با مقامات عربستان سعودي راه‌هاي پايان دادن به جنگ ايران و عراق و آخرين تحولات مناقشة اعراب و اسرائيل را مورد بحث قرار خواهد داد.» اين نخستين سفر ريمون به يك كشور خاورميانه‌اي پس از تصدي وزارت خارجه در دولت "ژاك شيراك" (نخست‌وزير فرانسه) است. وي بعد از ورود به عربستان به روزنامه سعودي "المدينه" گفت: «اين ديدار فرصتي براي از سرگيري گفت‌وگوهاي دوستي و اعتمادي است كه مشخصة روابط بين پادشاهي سعودي و فرانسه مي‌باشد.» اين روزنامه نيز اظهار اميدواري كرد كه فرانسه بتواند نقش برجسته‌اي در پايان‌دادن به جنگ عراق و ايران ايفا كند. منابع ديپلماتيك همچنين گفتند: «ريمون به همراهي گروهي از كارشناسان امور خاورميانه قرار است در مورد بالا گرفتن خطر اين جنگ و تبعات فزاينده جنگ كه براي خطوط بين‌المللي كشتي‌راني در آب‌هاي خليج‌فارس به‌وجود آمده، با ميزبانان سعودي خود تبادل‌نظر كند. ريمون در اين مذاكرات بر حمايت فرانسه از هرتلاش بين‌المللي براي پايان دادن به جنگ خليج‌فارس تأكيد خواهد كرد.» [۲۹]
گزارش - 763
"مسعود بارزاني" رهبر حزب دمكرات كردستان عراق با ارسال تلگراف براي تعدادي از مسئولان جمهوري اسلامي ايران از حمايت ايران از مردم كُرد در برابر حملات هوايي تركيه، تشكر كرد. اين تلگراف‌ها خطاب به رياست‌جمهوري و رياست مجلس و نخست‌وزير و وزير خارجه و مردم انقلابي ايران ارسال شده‌است. در اين تلگراف‌ها آمده است: «اين اولين بار نيست كه ملت عراق از جانب جمهوري‌اسلامي ايران حمايت مي‌شود و همواره به حمايت‌هاي ايران از ملت عراق اميدوار بوده و هستيم. ملت عراق اعم از كرد و عرب همراه با حزب پيش‌مرگان ما هيچ‌وقت اين موضع انقلابي را فراموش نخواهد كرد.» [۳۰] درباره رابطه ايران با كردستان عراق، روزنامه "الاتحاد" چاپ امارات در گزارشي به نقل از منابع ديپلماتيك عرب نوشته است: «ايران اخيراً با توجه بيش‌تر به شمال عراق، براي نفوذ انقلاب خود بين احزاب كُرد و كمونيست‌هاي اين كشور اهميت ويژه‌اي قائل شده‌است.» به گزارش الاتحاد، اين تغيير و تحول در سياست ايران نشانة توجه تهران به منطقة كردستان عراق و انتخاب اين ناحيه براي حمله آينده خود به خاك عراق خواهد بود. اين روزنامه در پايان افزوده‌است: «ايران درگذشته با احزاب كُرد عراق ميانه خوبي نداشته و با موضع آنان مخالفت مي‌كرد.» [۳۱]
گزارش - 764
رئيس سازمان برنامه و بودجه (مهندس مسعود روغني‌زنجاني) در گفت‌وگويي با خبرنگاران در خرم‌آباد گفت: «كساني كه از شرايط جنگي كشور بهره‌مند شده و سود بالايي برده‌اند بايستي از طريق پرداخت ماليات‌ها اين درآمد را به دولت بازگردانده تا دولت بتواند در شرايط جنگي، مملكت را اداره كند.» وي افزود: «در شرايطي كه دولت براي مخارج تحصيلي 10 ميليون دانش‌آموز كشور 550 ميليارد ريال هزينه مي‌پردازد، كل ماليات مشاغل در كشور از 40 ميليارد ريال تجاوز نمي‌كند، در صورتي كه فقط درآمدهاي مشاغل بخش خدمات بازرگاني به بودجه عمومي كل كشور نزديك است.» [۳۲]
ضميمه گزارش 749: ميزان آگاهي دشمن از عمليات در منطقه حاج‌عمران بررسي اقدامات دشمن در روزهاي قبل از عمليات تا حدزيادي احتمال آگاهي دقيق او را از اين عمليات تقويت مي‌كرد، به‌طوري كه اسناد بعدي نيز اين احتمال را تأييد كرد. دشمن با آغاز فعاليت‌هاي هوايي خود از صبح پنجم شهريور 1365 عمدتاً به عكس‌برداري از منطقه پرداخت و به دنبال‌آن از روز هفتم شهريور شروع به بمباران مواضع خودي كرد كه در نتيجة آن، يك قبضه توپ 130 ميلي‌متري و يك انبار مهمات نيروهاي خودي به آتش كشيده شد. متعاقب اين عمليات، فعاليت‌هاي دشمن بسيار افزايش يافت چندان كه با انواع هواپيماهاي جنگنده و بمب‌افكن خود از ساعت 12:00 روز هشتم شهريور تا ساعت 12:00 روز نهم اين ماه با 78 سورتي پرواز به شناسايي و بمباران مناطق پيرانشهر و حاج‌عمران پرداخت كه بر اثر آن، 10 تن شهيد، 17 تن مجروح و 25 تن دچار موج‌گرفتگي شدند و سه خودرو نيز آسيب ديد. همچنين دشمن همزمان با تشديد آتش توپخانة خود در سراسر منطقه، تردد نيروهاي پياده و خودروهاي فرماندهي خود را افزايش داد. اين فرماندهان با حضور در ديدگاه‌ها، وضعيت منطقه را بررسي مي‌كردند. به گزارش منابع نظامي در منطقه، دشمن يك گردان كماندويي تازه تأسيس وارد منطقه "گردمند" كرد و به دنبال آن طبق گزارش قرارگاه رمضان، 2500 تن از نيروهاي جاش در هشتم شهريور وارد پادگان "جم‌جمال" شدند. علاوه بر اين فعاليت‌هاي دشمن كه نشان حساس شدن او به اين منطقه بود، تعدادي از نيروهاي شناسايي نيز كه براي آخرين شناسايي راه‌كارها به منطقه رفته بودند، با دشمن آماده و هشيار روبه‌رو شده‌بودند. از سوي ديگر، مطالب به‌دست آمده از مركز شنود نيز حكايت از آگاهي و آمادگي كامل دشمن از حدود ساعت شروع عمليات داشت، طوري كه در ساعت 22:30 نهم شهريور دشمن با اعلام آماده‌باش سراسري به نيروهاي خود، از ساعت 22:55 كه مقارن با بالا رفتن نيروهاي خودي از ارتفاعات بود، منطقه را به‌شدت زير آتش توپخانه و منور قرار داد. دشمن در ساعت 45 دقيقه بامداد نيز با تأكيد مجدد برآماده‌باش صددرصد، تذكراتي براي هشياربودن كلية نيروها داد و سه دقيقه قبل از شروع عمليات، با هشت سورتي پرواز هواپيماهاي خود، به پرتاب منور پرداخت. دشمن درست در ساعت ابلاغ رمز شروع عمليات، به توپخانه‌هاي خود دستور داد تا در محدودة 50 متري خطوط مقدم، بدون وقفه آتش بريزند. اسيران دشمن نيز در اظهارات خود بر آگاهي داشتن از عمليات تأكيد كردند. به گفته آنها، نيروهاي خودي به هنگام بالا رفتن از ارتفاعات به‌دليل روشن بودن منطقه، كاملاً در ديد آنها بودند و سربازان عراقي به‌راحتي به آنها شليك مي‌كردند. در اين‌باره يكي از اسيران افزود: «ارتش عراق نيروي احتياط خود را 10 روز قبل از عمليات وارد منطقه كرده‌است.» در اسنادي كه از مقر تيپ دشمن بعد از عمليات به‌دست آمد نيز معلوم شد كه دشمن كاملاً از منطقه عملياتي يگان‌هاي خودي و زمان عمليات با اطلاع بوده‌است و حتي فرمانده تيپ 708 دشمن پس از بررسي‌خطوط پدافندي "گردمند"، "2519"، "گرده بوك" و "شهيد صدر" طي نامه‌اي 40 مورد ضعف خط پدافندي خود را يادآوري كرده‌بود. در بند سوم اين نامه آمده‌است كه نيروهاي ايراني ظرف سه‌روز آينده يقيناً حمله خود را آغاز خواهندكرد. با جمع‌بندي همة اين مطالب معلوم مي‌شود كه دشمن كاملاً از محدودة عمليات و زمان آن آگاه بوده و با هشياري و آمادگي در انتظار نيروهاي خودي بوده‌است. گفتني است كه اصولاً عمليات‌هاي منظم در منطقه شمال‌غرب به دليل حضور گستردة ستون پنجم و نيروهاي ضدانقلاب و جاسوس‌هاي داخلي، مشكلات حفاظتي بسياري دارد و در اين عمليات نيز تردد بسيار زياد خودروها و نيروهاي نظامي خودي و انتقال وسايل و امكانات فراوان ـ كه پيرانشهر را به يك پادگان نظامي تبديل كرده‌بود ـ نمي‌توانسته خارج از ديد ضدانقلاب به‌خصوص ستون پنجم دشمن بوده باشد. همچنين اجراي كارهاي مهندسي، تردد نيروهاي شناسايي و لو رفتن چند راه‌كار شناسايي، عواملي بودند كه ظن دشمن را در مورد عمليات به يقين تبديل كردند. [۳۳]
منابع و مآخذ روزشمار 1365/06/09
- ↑ سند شماره 657 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات لشكر14 امام‌حسين(ع) در اسكله العميه"، گزارش راوي لشكر14 امام‌حسين(ع) در عمليات كربلاي3، راوي: شهيد سيدمحمد اسحاقي، ص‌ص 47 تا 48 و 59 تا 61؛ و: مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، جنگ در سال 65 (تهران: سپاه پاسداران، 1367)، ص‌ص 158 و 159.
- ↑ سند شماره 281 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات كربلاي2"، گزارش راوي قرارگاه حمزه، راوي: سعيد سرمدي، ص‌ص 25 تا 34.
- ↑ سند شماره 15453 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش نوبه‌اي و اطلاعاتي شماره 24"، نيروي زميني ارتش، 3/6/1365 تا 10/6/1365، ص 8، 12/5/1365؛ وـ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 165، 10/6/1365، ص5.
- ↑ سند شماره 226618 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: منابع سياسي داخلي سپاه، 1/8/1365، ص‌ص14 تا 16.
- ↑ سند شماره 15501 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "جمع‌بندي عمليات كربلاي2"، 7/6/1365 تا 16/6/1365، ص2.
- ↑ سند شماره 289 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات منتفي‌شده بني‌هاشم (دربنديخان)"، گزارش راوي لشكر27 حضرت رسول(ص)، راوي: محمدرضا ثاني‌نژاد، ص 212.
- ↑ سند شماره 1241 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه نجف در عمليات منتفي‌شده بني‌هاشم (دربنديخان)، راوي: امير رزاق‌زاده، 7/6/1365 تا 11/6/1365، ص 104؛ وـ سند شماره 19876/ پ.ن.مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: عمليات بني‌هاشم (قرارگاه نجف، 9/6/1365، نوار شماره 20408)، ص‌ص 25 و26.
- ↑ پيشين رديف اول ص‌ص 104 تا 115 و رديف دوم.
- ↑ مأخذ شماره 7، رديف اول، ص‌ص 105 و 106.
- ↑ مأخذ شماره 6، ص 28.
- ↑ مأخذ شماره 7، رديف اول، ص‌ص 106 و 107 و 150 تا 157.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 166، 11/6/1365، ص35.
- ↑ سند شماره 84124 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ستاد سپاه ناحيه كرمان (بسيج)، "اعزام به جبهه ناحيه كرمان"، 15/6/1365.
- ↑ سند شماره 084054 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: سپاه ناحيه كرمان، "اعزام نيرو"، 9/6/1365.
- ↑ سند شماره 105507 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ستاد سپاه ناحية دريايي بوشهر، "اعزام به جبهه ناحيه بوشهر"، 17/6/1365.
- ↑ سند شماره 226117 منابع سياسي داخلي سپاه، 19/6/1365، ص‌ص 25 و 26.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 167،12/6/1365، ص‌ص 9 و 10، بغداد، خبرگزاري عراق، 11/6/1365.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 165، 10/6/1365، ص‌ص 3 و 4، منامه، خبرگزاري آسوشيتدپرس، 9/6/1365، به نقل از راديو دولتي بغداد.
- ↑ سند شماره 15453 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش نوبه‌اي و اطلاعاتي شماره 24 (نيروي زميني ارتش)، 3/6/1365 تا 10/6/1365، ص 11، 12/6/1365.
- ↑ سند شماره 015372 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "بولتن روزانه اطلاعاتي جنگ"، شماره8، واحد اطلاعات سپاه، 9/6/1365، ص 3.
- ↑ مأخذ شماره 18، ص 7، به نقل از روزنامه كويتي "القبس".
- ↑ سند شماره 2266521 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: منابع سياسي داخلي سپاه، ص40، به نقل از مجله "تايم" چاپ امريكا، 1/10/1365.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 173،18/6/1365، ص 7، به نقل از مجله امريكايي "نيوزويك".
- ↑ مأخذ شماره 18، ص46، به نقل از راديو اسرائيل، 9/6/1365.
- ↑ Year’s Book U.N, S/18317,31 August 1986, P.225.
- ↑ مأخذ شماره 18، ص 6، منامه، خبرگزاري آسوشيتدپرس، 9/6/1365.
- ↑ روزنامه كيهان، 9/6/1365، ص2، به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ مأخذ شماره 18، ص 24، عراق، خبرگزاري كويت، 9/6/1365.
- ↑ روزنامه رسالت، 10/6/1365، ص12، به نقل از خبرگزاري آسوشيتدپرس.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري‌اسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 10/6/1365، ص‌ص 21 و 22، به نقل از راديو صداي كردستان عراق.
- ↑ مأخذ شماره 18، ص47، به نقل از روزنامه "الاتحاد" چاپ امارات.
- ↑ روزنامه كيهان، 10/6/1365، ص 3، خرم‌آباد، خبرنگار روزنامه.
- ↑ مأخذ شماره 2 ص‌ص 37 و 38.