1364.09.02: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''<big>روزشمار جنگ</big>''' '''<big>پنجشنبــــــه</big>''' '''<big>16 آبان 1364</big>''' '''<big>23 صفر 1406</big>''' '''<big>7 نوامبر 1985</big>''' == 1 == در تلاش برای ادامه طرح‌ریزی و آماده‌سازی عملیات گسترده سپاه پاسداران در سال جاری در منطقه فاو عراق (که منطقه عملیاتی فدک نام‌گذا...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
'''<big>روزشمار جنگ</big>'''


'''<big>پنجشنبــــــه</big>'''
{{جعبه زندگینامه
|عنوان =روزشمار جنگ سال 1364
|نام = 1364.09.02
|نام دیگر= دو آذر
|روز=2 آذر 1364
|تاریخ شمسی= 1364.09.02
|تاریخ میلادی= 23 نوامبر 1985
|تاریخ قمری= 10 ربیع‌الاول 1406
|اسامی عملیات=
|اسامی شهدا=
|اسامی اسرا=
}}


'''<big>16 آبان  1364</big>'''


'''<big>23 صفر    1406</big>'''
  <div class="bootstrap-btn">[[1359.09.02]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1360.09.02]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1361.09.02]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1362.09.02]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1363.09.02]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1365.09.02]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1366.09.02]]</div>


'''<big>7 نوامبر 1985</big>'''


== 1 ==
در تلاش برای ادامه طرح‌ریزی و آماده‌سازی عملیات گسترده سپاه پاسداران در سال جاری در منطقه فاو عراق (که منطقه عملیاتی فدک نام‌گذاری شده است)، امروز در قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران جلسه‌ای با حضور فرماندهان ارشد سپاه پاسداران: رحیم صفوی فرمانده نیروی زمینی سپاه، غلامعلی رشید مسئول معاونت عملیات نیروی زمینی سپاه، عزیز جعفری فرمانده قرارگاه قدس سپاه، عباس محتاج فرمانده قرارگاه سلمان و فرمانده ناحیه 4 سپاه، احمد غلامپور (جانشين قرارگاه كربلا) و... تشکیل شد. در این جلسه مسئولان نیروی زمینی سپاه، باتوجه‌به مشکلات بسیاری که در سر راه عبور از اروندرود و اجرای عملیات در منطقه فاو وجود دارد، مخالفت جدی خود را با اجرای عملیات در این منطقه اعلام کردند و برای اجرای عملیات در مناطق دیگر پیشنهادهایی دادند.
[[رده:1]]
خلاصه‌ای از گزارش امروز راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه مرکزی سپاه، درباره دیدگاه‌های مسئولان نیروی زمینی سپاه چنین است:


پس از یک‌ روز وقفه در بررسی طرح‌‌های عملیاتی ـ که صرف پیگیری کار مهندسی در مناطق عملیاتی هور و فدک (منطقه عملیاتی فاو) گردید ـ از اوایل امروز بار دیگر مباحث اصلی عملیات آغاز شد. در طول روز مسئولان نیروی زمینی سپاه گفت‌وگو‌های بسیاری کردند و درباره مطالب متعددی ازجمله تأمین شرایط لازم برای اجرای عملیات تبادل‌نظر شد. به‌تدریج مباحث گسترده‌تر و موضوعات جدیدی مطرح شد تا جایی که غلامعلی رشید مسیر بحث را تغییر داد و گفت:


«اصلاً بیاییم پیشنهاد بدهیم که امسال در جنوب، عملیات وسیع انجام ندهیم. تا عید 15 عملیات قدس [عملیات محدود] می‌توانیم انجام دهیم و در این فاصله دو الی سه منطقه را از هر نظر آماده کنیم و در سال آینده عملیات بزرگ انجام دهیم. امر غافلگیری برای ما مهم است. با نیرویی که حداکثر تا 70 گردان می‌رسد می‌توانیم در شمال‌غرب عملیاتی نسبتاً خوب انجام دهیم.»


حاضران در جلسه با این پیشنهاد که پیش‌ازظهر و بدون حضور محسن رضایی مطرح شد، موافقت و هریک به‌نوعی آن را تصدیق ‌کردند. در ادامه بحث مزیت‌هایی برای این طرح پیشنهادی بیان شد:
<div style="text-align:justify">


1. رعایت غافلگیری.


2. آماده‌کردن سه منطقه فدک (فاو)، حیدر (روطه ـ قرنه) در هور و شمال منطقه عملیاتی بدر.


3. آمادگی تجهیزات.


4. امکان فراهم‌آوردن نیروی بیشتر برای جنوب در زمستان آینده.
== گزارش - 369 ==


5. تکمیل و تثبیت تشکیلات نیروی زمینی سپاه تا سال آینده.
ارتش عراق با صدور اطلاعیه نظامی شماره 2031 اعلام کرد که در ساعت 11:37 امروز، هواپیماهای عراقی پس از حمله به یک هدف بزرگ دریایی در نزدیکی سواحل ایران، سالم به میهن خود بازگشتند. گفتنی است که هیچ‌‌یک از خبرگزاری‌ها و رسانه‌های جهان خبری دراین‌باره منتشر نکرده‌اند.<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 249، 3/9/1364، ص1، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/9/1364.</ref>


در مخالفت با اجرای عملیات در منطقه فاو نیز دلایل زیر برشمرده شد:
== گزارش - 370 ==
امروز در مناطق کردنشین و مناطق مرزی کردستان درگیری‌هایی بین نیروهای خودی و افراد گروه‌های ضدانقلاب رخ داد. همچنین، افراد دو گروه کومه‌له و دمکرات با یکدیگر درگیر شدند.
1. در محور پیرانشهر ـ سردشت، رزمندگان اسلام با عوامل حزب دمکرات درگیر شدند که درنتیجه یکی از بسیجیان گردان ثارالله مستقر در منطقه مجروح و به بیمارستان منتقل شد.<ref>سند شماره 200103 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: نشریه گزارش روزانه، شماره 103، 4/9/1364 ص1.</ref>
2. شهربانی استان کردستان امروز گزارش داد که در روستای کیلا از توابع شهرستان بانه، بین نیروهای خودی و افراد گروهک کومه‌له درگیری رخ داد.<ref>سند شماره 449179 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 2/9/1364 از شهربانی استان کردستان به استاندار استان کردستان، 10/9/1364.</ref>
3. به گزارش شهربانی کردستان، عوامل کومه‌له در جاده مهاباد ـ بوکان، در کمین نیروهای خودی گرفتار شدند و در درگیری میان طرفین یکی از افراد این گروه کشته شد.<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 249، 3/9/1364، ص1، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/9/1364.</ref>
4. امروز در حوالی روستای سوتوت از توابع مریوان، بین نیروهای دو گروه کومه‌له و دمکرات درگیری رخ داد که درنتیجه تعدادی از طرفین درگیری کشته‌ شدند. <ref>سند شماره 449250 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 2/9/1364، از شهربانی استان کردستان به استاندار استان کردستان، 4/9/1364.</ref>
5. شهربانی استان کردستان گزارش داد: در درگیری میان افراد دو گروه کومه‌له و دمکرات در مرز عراق، حوالی شانه‌میشاو (حدفاصل بانه ـ مریوان)، 10 تن از افراد کومه‌له و 8 تن از عناصر دمکرات کشته شدند و 5 تن از افراد دمکرات به اسارت گروه کومه‌له درآمدند.<ref>سند شماره 449258 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 2/9/1364، از شهربانی استان کردستان به استاندار استان کردستان، 3/9/1364.</ref>


1. رعایت غافلگیری ناممکن است.
== گزارش - 371 ==
در جریان دستگیری کردهای عراقی در کردستان عراق، در سه هفته گذشته، مأموران عراقی حدود 100 نفر را در ملأعام در حضور بستگان و دوستانشان اعدام کردند. روزنامه اطلاعات که این خبر را درج کرده، براساس گزارش واحد مرکزی خبر به نقل از خبرگزاری یونایتدپرس، افزوده است: «نیروهای عراقی درپی یک درگیری با چریک‌های کرد در داخل شهر اربیل، بیش از 1000 نفر را در شهرهای اربیل، موصل و سلیمانیه دستگیر کردند.»
یونایتدپرس همچنین در گزارش خود آورده است: «زنی عراقی به نام ام‌حیدر رهبر گروهی چریکی، در حمله به یک مرکز نظامی در بغداد که به کشته‌شدن 10‌ نظامی منجر شد، به‌دست نیروهای امنیتی کشته شد. ام‌حیدر پس از حمله از محل گریخت، لکن نیروهای امنیتی وی را تعقیب کرده و به شهادت رساندند.»<ref>روزنامه اطلاعات، 2/9/1364 ص2.</ref>
روزنامه کیهان نیز در گزارشی نوشته است: «مبارزین کرد عراقی طی هفته اخیر در حمله به یک پایگاه عراق در منطقه سرکلکی شکروک ضمن به‌هلاکت‌رساندن 19 تن از افراد جیش‌الشعبی، مقادیر قابل‌توجهی از سلا‌ح‌ها و مهمات دشمن را به غنیمت گرفتند.» <ref>روزنامه کیهان، 2/9/1364 ص3.</ref>
شهربانی استان کردستان هم گزارش داد: «یکی از مأمورین مخفی رژیم بعث عراق توسط انقلابیون عراقی در شهرستان سلیمانیه به قتل رسیده است.» <ref>سند شماره 449178 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 2/9/1364، از شهربانی استان کردستان به استاندار استان کردستان، 10/9/1364.</ref>


2. شرایطی که فرماندهان برای اجرای عملیات مشخص کرده‌اند، تأمین نشده است.
== گزارش - 372 ==
درحالی‌که قرارگاه‌های عملیاتی سپاه پاسداران با سرعت بیشتری مشغول فراهم‌کردن مقدمات اجرای عملیات‌های گسترده و محدود هستند، ستاد مرکزی سپاه پاسداران، نیروهای مردمی را برای اعزام به جبهه‌ها فراخوانده و از تلاش‌های دولت در پشتیبانی از جبهه‌های جنگ تقدیر کرده است. در همین حال، اعزام نیرو و کمک‌های مردمی به جبهه‌ها ادامه دارد. روزنامه اطلاعات دراین‌باره نوشته است: «ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از نیروهای داوطلب متخصص در رشته‌های مختلف فنی و حرفه‌ای خواست جهت حضور در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل روز شنبه 2 آذر 1364، خود را به دفتر جذب نیروهای متخصص سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واقع در خیابان صبای جنوبی، بیمارستان مدائن، معرفی کنند. ضمناً ستاد مرکزی سپاه در اطلاعیه دیگری باتوجه‌به درخواست‌های مکرر امت حزب‌الله جهت حضور در جبهه‌ها از کلیه راهیان کربلا که داوطلب اعزام به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل هستند، به‌ویژه کارمندان و کارگران داوطلب مؤسسات مراکز دولتی و نهادهای انقلابی دعوت کرد جهت ثبت‌‌نام به مراکز بسیج مستضعفین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سراسر کشور مراجعه نمایند. همچنین در این اطلاعیه از اقدام انقلابی دولت خدمتگزار برادر مهندس میرحسین موسوی نخست‌وزیر، پیرامون رسالت عقیدتی ـ سیاسی در نیروهای نظامی و داوطلب جهت حضور در جبهه‌ها اظهار تشکر شده است.» <ref>مأخذ7، ص18.</ref>
از سوی دیگر، روزنامه اطلاعات، امروز از اعزام گروه‌هایی از بسیجیان شهرهای نهاوند، محلات، تربت حیدریه، دزفول و گچساران به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل خبر داد.<ref>مأخذ7.</ref>
روزنامه کیهان هم در گزارشی از ارسال کمک‌های مردمی به جبهه‌ها نوشته است: «سیل هدایای مردمی (کمک‌های نقدی و اجناس ضروری) ازسوی مردم روستاهای طالقان، کارکنان شرکت سنگ آهن مرکزی بافق، کارکنان شرکت فرش باستان، چای‌کاران منطقه املش (استان گیلان)، مدرسه فیضیه قم، کارکنان شرکت ریسندگی و بافندگی فجر اسلام، مردم رامسر و چالوس، هدایای مردم فارس، بوشهر، هرمزگان و خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد به‌سوی جبهه‌های جنگ حرکت کرد.»<ref>مأخذ8، ص19.</ref>
روزنامه کیهان افزوده است: «زنان مسلمان تونسی، مغربی و ترک مقیم بلژیک به‌منظور ابراز پشتیبانی خود از رزمندگان اسلام تعداد 10 قطعه اشیای طلا به نمایندگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بلژیک اهدا کردند. زنان ایثارگر مسلمان کشورهای فوق ضمن تأکید بر ارزش ناچیز اشیای اهدایی، اظهار امیدواری کردند درحد توانایی خود کمکی به پیروان خط امام کرده باشند و به سهم خود قدمی هرچند کوچک در مبارزه اسلام علیه کفر برداشته باشند.»<ref>همان.</ref>


3. زمان کافی برای آماده‌کردن زمین ازجنبه مهندسی دراختیار نیست.
== گزارش - 373 ==
حجت‌الاسلام رحمانی، مسئول واحد بسیج مستضعفین سپاه پاسداران، در مصاحبه‌ای مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی آمار نیروهای آموزش‌دیده بسیجی و بسیجیان حاضرشده در جبهه‌ها را اعلام کرد و نقش آنان را در کسب پیروزی‌ها بسیار مهم برشمرد. وی با اعلام برگزاری هفته بسیج از 5 تا 11 آذرماه جاری، درباره فرارسیدن هفته بسیج و ششمین سالگرد تشکیل ارتش 20 میلیونی گفت:
«براساس آمار، تاکنون بیش از سه میلیون نفر دراین‌رابطه آموزش‌دیده و آمادگی رزمی پیدا کرده‌اند که حدود یک میلیون از این نیروها در مقاطع مختلف در جبهه‌های حق علیه باطل حضور داشته و نقش خود را در کسب پیروزی‌ها به ثبوت رسانیده‌اند و حضور همین نیروها بوده است که ابرقدرت‌ها را بر آن داشته که تغییر موضع داده و بپذیرند که درمورد ایران اشتباه کرده‌اند و به‌نحوی اشتباهات خود را جبران کنند.»
وی اضافه کرد: «از دیگر اقدامات نیروهای بسیج ایجاد امنیت و مبارزه با عوامل ضدانقلاب داخلی بوده [است] و در جهان تنها اعضای [بسیج] مستضعفین جامعه ماست که این‌چنین در سراسر کشور با تشکیلاتی منظم فعالیت دارند. دراین‌رابطه بسیج حتی در شهرها و روستاها و نیز در میانِ عشایر پایگاه‌های مقاومت تشکیل داده است. این پایگاه‌ها نقش چشمگیری در مبارزه، شناسایی و معرفی ضدانقلاب ایفا کرده‌اند و دراین‌رابطه شهدایی نیز به امت اسلامی ایران تقدیم نموده‌اند.»<ref>مأخذ8.</ref>
فرمانده بسیج سپاه پاسداران استان یزد نیز در آستانه برگزاری هفته بسیج در گفت‌وگویی با خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: «از بدو تأسیس بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تاکنون، حدود 30 هزار نفر از برادران در یزد به‌صورت تکمیلی و کوتاه‌مدت دوره‌های آموزش‌های عقیدتی و نظامی را در پادگان‌ها و اردوهای بسیج گذرانده‌اند و بیش از 6400 نفر از برادران بسیج استان در طرح "لبیک یا خمینی" سازماندهی شده‌اند.» وی افزود: «تاکنون 22812 نفر از داوطلبان آموزش‌دیده بسیج سپاه پاسداران استان یزد جهت نبرد با دشمن بعثی صهیونیستی عازم جبهه‌های نبرد نور علیه ظلمت شده‌اند.» <ref>روزنامه جمهوری اسلامی، 2/9/1364، ص4.</ref>


4. نیروی موردنیاز تأمین نشده است.
== گزارش - 374 ==
عراقی‌ها حمله زمینی ایران، به‌خصوص در جبهه مرکزی را محتمل می‌دانند و نگران آن هستند.
خبرگزاری رویتر از بغداد گزارش داد: «آگاهان نظامی در بغداد، این هفته گفتند ناآرامی و اضطراب در طول جبهه 1180 کیلومتری جنگ به‌دلیل انتظار حمله زمینی جدید ایران درحال افزایش است.»<ref>مأخذ1، ص3، بغداد ـ خبرگزاری رویتر، 2/9/1364.</ref>
رادیو اسرائیل نیز امروز اعلام کرد: «مقامات عراقی هفته گذشته اعلام داشتند که حکومت اسلامی دوباره در جبهه مرکزی به تمرکز قوا پرداخته و احتمالاً هجوم گسترده تازه‌ای را تدارک می‌بیند. عراق متقابلاً واحدهای تازه‌نفسی به این نقطه فرستاده و از ورود خبرنگاران خارجی به آن ناحیه جلوگیری می‌کند.» <ref>واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 3/9/1364 ص3، رادیو اسرائیل، 2/9/1364.</ref>


5. هماهنگی در فعالیت‌هایی که برای تأمین امکانات می‌شود وجود ندارد.
== گزارش - 375 ==
ادعای ارسال تسلیحات نظامی به ایران ادامه دارد. هفته‌نامه لوپوئن چاپ پاریس در شماره اخیر خود نوشته است: «سرهنگ قذافی [رهبر لیبی] اخیراً موشک‌های زمین‌به‌هوای ساخت شوروی را به ایران فروخته است. کشتی‌ای که سلاح‌های مزبور را حمل خواهد کرد، برای پرهیز‌کردن از مصر، از کانال سوئز نخواهد گذشت، بلکه از دماغه امیدنیک عبور خواهد کرد. بااین‌حال، یک توقف کوتاه در کازابلانکا پیش‌بینی شده است. هدف از این توقف پاک‌کردن هرگونه رد پا درمورد مبدأ محموله کشتی است.»<ref>مأخذ7، ص18.</ref>


6. اجرای تک پشتیبانی در جزیره مینو میسر نیست.
== گزارش - 376 ==
یک شرکت هلندی به‌دلیل ارسال ماده‌ای شیمیایی ـ که از آن گازهای سمی تولید می‌شود ـ به عراق تحت تعقیب قرار گرفت.
نشریه تاگس آلگمانیه سایتونگ چاپ آلمان، در شماره امروز خود نوشته است: «دادستان شهر آرن‌هایم (هلند) علیه یک شرکت تجاری هلند کیفرخواستی را به‌خاطر فروش ماده شیمیایی فسفر اکسید کلرید به عراق، به جریان انداخت. این امر که این ماده شیمیایی مورد استفاده گازهای سمی‌ای است که در جنگ خلیج‌ [فارس] از آن استفاده شده است، بعید به نظر نمی‌رسد.
مکرراً به‌‌کارگیری گاز سمی ازجانب ایران به‌عنوان عملی دور از شأن انسان قلمداد شده است. آن‌گونه‌که آقای تیده‌مان دادستان، توضیح داد شرکت هلندی "مل‌شیمی هلندرا ـ فا" مورد اتهام است که در سفارشات صدور جواز ضروری برای صادرات، نام دیگری برای کالای تولیدی صادراتی خود به مقامات مربوطه ارائه داده است. در ماه آوریل 1984، ماده شیمیایی فسفر اکسید کلرید ازجانب دولت هلند در لیست "کالاهای استراتژیک" قرار گرفته بود که صادرات آن تنها با اجازه مخصوص مجاز می‌باشد. این تدبیر به‌خاطر به‌کارگیری گازهای شیمیایی ازجانب عراق در طول جنگ پنج‌ساله خلیج‌ [فارس] علیه کشور ایران اتخاذ شده است.
چنانکه آقای تیده‌مان اظهار کرد شرکت مل‌شیمی ایتالیا هزاران کیلو از ماده شیمیایی فسفر اکسید کلرید تهیه نموده و آن ‌را به شرکت دولتی عراق واقع در بغداد به ‌نام شرکت دولتی تولید حشره‌کش فروخته است، ولی مأمورین مسئول کنترل اجازه صادرات کالاها در وزارت بازرگانی در جریان عملیات پنهانی شرکت مل شیمی قرار گرفتند. مأمورین کنترل در ماه فوریه به‌‌اتفاق مأمورین پلیس به دفتر شرکت واقع در شهر آرن‌هایم وارد شدند و پرونده‌های مدارک را ضبط کردند. قرار است که دادگاه علیه این شرکت در 6 ژانویه کار خود را شروع نماید. دادستان در اظهارات خود ادامه داد که یکی از همکاران این شرکت تاکنون [بارها] در بازجویی‌ها اقرار کرده است ماده شیمیایی فسفر اکسید کلرید آن‌چنانکه شرکت مل شیمی آن را بی‌ضرر معرفی می‌کند، نیست وگرنه این ماده هرگز در لیست "کالاهای استراتژیک" قرار نمی‌گرفت.»<ref>مأخذ8، ص19.</ref>
از سوی دیگر، رادیو نجات (وابسته به عناصر ضدانقلاب خارج از کشور)، امروز اعلام کرد: «به‌ نوشته مطبوعات نظامی و دفاعی عرب، عراقی‌ها در ماه گذشته 300 موشک اگزوسه دیگر از کارخانه سازنده دریافت کردند. موشک‌های جدید از کاربرد سریع و مؤثرتری برای حمله به مواضع نظامی و غیرنظامی کشور ایران بهره‌مند هستند.»<ref>مأخذ17، ص14، رادیو نجات، 2/9/1364.</ref>


درمجموع هرچه مباحث عمیق‌تر می‌شد، انگیزه اصلی و دلیل انتخاب منطقه عملیاتی فاو با ابهام بیشتر مواجه و حتی گفته می‌شد که منطقه فاو براثر فشارهای سیاسی برای عملیات انتخاب شده است.
== گزارش - 377 ==
فروش هواپیماهای پوکارا ساخت آرژانتین به عراق با واکنش ایران روبه‌رو شد. نشریه مید چاپ انگلستان، نوشته است: «یک قرارداد 300 میلیون دلاری ـ در سال ـ واردات گندم و محصولات کشاورزی از آرژانتین لغو گردیده است. سفارت ایران در بوئنوس‌آیرس اظهار کرد که این تصمیم به‌دلیل امتناع آرژانتین از خرید نفت و مواد اولیه ایران اتخاذ گردیده است. اما دیپلمات‌های آرژانتینی گفته‌اند که دلیل واقعی این تصمیم ممکن است فروش اخیر 20 هواپیمای ویژه عملیات‌های تهاجمی در زمین (پوکارا) به عراق باشد [...]» به نوشته این نشریه، لغو این قرارداد ضربه سنگینی به صادرات محصولات کشاورزی و درآمد ارزی آرژانتین می‌باشد.<ref>اداره کل مطبوعات و رسانه‌های خارجی وزارت ارشاد اسلامی، نشریه بررسی مطبوعات جهان، شماره 1013، 22/10/1364 ص34.</ref>


درنهایت رحیم‌ صفوی، غلامعلی ‌رشید، عزیز جعفری، احمد ‌غلامپور و... برای دادن پیشنهادهای جدید و مخالفت با اجرای عملیات در منطقه فاو به نتیجه قطعی رسیدند و قرار شد در جلسه‌ای با فرمانده کل سپاه دراین‌باره به بحث بپردازند.<ref>سند شماره 0634/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: انتخاب منطقه عملیاتی فدک (فاو)، گزارش راوی قرارگاه خاتم، در عملیات والفجر8، داوود رنجبر، صص 92 ـ 91.</ref>
== گزارش - 378 ==


== 2 ==
در ادامه تلاش اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس و کمیته حسن‌نیت اسلامی برای خاتمه جنگ و فشار به جمهوری اسلامی ایران برای پذیرش آتش‌بس بدون دستیابی به حقوق خویش، وزیر خارجه کویت درباره نگرانی کشورهای منطقه از گسترش جنگ و آمادگی برای میانجیگری و حمایت از عراق سخن گفت. ولیعهد بحرین نیز از ایران خواست همچون عراق به پیام‌های صلح پاسخ مثبت دهد. امیر قطر هم از جامعه جهانی خواست دراین‌باره تلاش کند. رئیس‌جمهور پاکستان نیز دلیل ادامه جنگ را خودداری دو کشور از دادن امتیاز به‌طرف دیگر اعلام کرد. جمهوری اسلامی هم بر ادامه جنگ تا تنبیه متجاوز تأکید کرد.
[[رده:2]]
شیخ صباح الاحمد الجابر معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه کویت، در گفت‌وگویی با مجله الصیاد گفت: «خطری که هم‌اکنون متوجه منطقه شده، خطر جنگ ایران وعراق است و کشورهای عربی منطقه خلیج [‌فارس] از گسترش دامنه جنگ به این کشورها وحشت دارند.»
در ادامه بحث درباره طراحی عملیات در منطقه فاو، بعدازظهر امروز جلسه‌ای با حضور محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران، و برادرانی که در جلسه صبح حضور داشتند. در قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران تشکیل شد. نخست رحیم صفوی شروع به صحبت کرد:
خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی از این گفت‌وگو آورده است: «وی درباره احتمال گسترش جنگ ایران و عراق به کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس گفت: ما از درگیر‌شدن در جنگ احتراز می‌ورزیم، ولی حق دفاع از کشورهای خود برایمان محفوظ است. وی گفت: شورای همکاری خلیج [‌فارس] یک پیمان نظامی یا یک محور سیاسی علیه کسی نیست، بلکه هدف اول شورای همکاری رشد این کشورها و دفاع از منافع آنها است.
وی ضمن اعلام آمادگی برای سفر به تهران به‌منظور میانجیگری در جنگ گفت: درصورتی‌که از من خواسته شود به تهران سفر کنم، آمادگی خود را اعلام می‌کنم. وی افزود: خوشحال خواهم بود که به تهران سفر کنم. وزیر خارجه کویت درمورد احتمال موافقت ایران با تلاش‌های میانجیگری پس از تحولات اخیر گفت: پس از گذشتن مدت طولانی از تلاش‌های مسئولین کشورهای عربی حوزه خلیج‌ [فارس] درجهت خاتمه‌دادن به جنگ، ممکن است هم‌اکنون نوعی از تعقل، مسئولین این جنگ را هدایت کند. وی افزود: امیدواریم که پاسخ ایرانیان به تلاش‌های میانجیگری جاری مثبت باشد.
به نوشته مجله الصیاد شیخ صباح در اظهارنظری درباره سخنان آقای هاشمی رفسنجانی که گفته بود: "سخن از پایان‌دادن به جنگ، سخن جاهلان است." گفت: من معتقدم که رفسنجانی به‌خوبی در وجدان خود احساس می‌کند که جنگ راه‌حل ‌مشکلات بین عراق و ایران نیست. وی افزود: راه‌حل این است که انسان با عقل فکر کند نه با عاطفه.
وزیر خارجه کویت در این مصاحبه ضمن اعلام حمایت از رژیم عراق، با اشاره به کمک‌های کویت به این رژیم گفت: میان کویت و عراق قرارداد ترانزیت کالا وجود دارد. وی افزود: باوجود قرارداد ترانزیت میان کویت و عراق ما هرگز راضی نیستیم که ملت عراق را گرسنه نگه داریم یا از رسیدن کشتی‌های حامل مواد غذایی و پوشاک به عراق ممانعت نماییم.
وزیر خارجه کویت در اظهارات خود اعلام کرد که میان کشورش و ایران نیز یک قرارداد ترانزیت امضا شده است. وی گفت: درصورتی‌که ایران مایل باشد این قرارداد را اجرا نماید، ما از این اقدام استقبال خواهیم کرد. وی به تاریخ و شرایط امضای این قرارداد اشاره‌ای نکرد، ولی گفت این قرارداد از مدت‌ها پیش میان دو کشور امضا شده است. وی ضمن اظهار رضایت از مصوبات اجلاس سران کشورهای شورای همکاری در مسقط، گفت: عراق و ایران حق دارند در جریان جزئیات اجلاس مسقط قرار گیرند.»<ref>مأخذ1، صص 7 ـ 6، کویت ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/9/1364.</ref>
رادیو رأس‌الخیمه نیز در گزارشی از این مصاحبه اعلام کرد: «وزیر خارجه کویت تأکید کرد که کشورش زیر بار هرگونه زورگویی نخواهد رفت و کویت نیرومندتر از آن است که از هرگونه ناآرامی دچار تزلزل شود. وی افزود که جنگ تنها وسیله پایان‌دادن به حل اختلافات میان عراق و ایران نمی‌باشد.»<ref>واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 4/9/1364 صص 6 ـ 5.</ref>
رادیو کویت نیز امروز در گزارشی به دیدار وزیر امور خارجه کویت با وزیر امور خارجه کره جنوبی و معاون نخست‌وزیر چین در امور اقتصادی اشاره و اعلام کرد: «وزیر خارجه کویت از چین و دیگر کشورهای جهان‌ سوم و کشورهای غیرمتعهد خواست که تلاش‌های مجدانه خود را برای متوقف‌کردن جنگ ویرانگر ایران و عراق مبذول دارند. مسئول چینی نیز گفت که کشورش آماده است تمام تلاش‌های خود را با دیگر تلاش‌های کشورها هماهنگ سازد تا یک راه‌حل مسالمت‌آمیز برای این جنگ پیدا کند.»<ref>مأخذ17، صص 4 ـ 3، رادیو کویت، 2/9/1364.</ref>
رادیو صوت‌الجماهیر عراق نیز امروز گزارش داد: «شیخ حمد بن ‌عیسی آل خلیفه ولیعهد بحرین، در گفت‌وگو با روزنامه کویتی الرأی العام تأکید کرد: جنگ عراق و ایران در رأس مسائل و اموری است که ما را به خود مشغول ساخته است. وی تأکید نمود که عراق به پیام‌های صلح پاسخ داده است. وی از ایران خواست تا به این پیام‌ها پاسخ مثبت دهد.<ref>مأخذ1، ص11، بخش عربی رادیو صوت‌الجماهیر، 2/9/1364.</ref>
همچنین رادیو ریاض اعلام کرد: «شیخ ‌خلیفه ‌بن ‌حمدآل‌ ثانی امیر قطر، تأکید نمود که راه‌حل درگیری اعراب و اسرائیل و متوقف‌ساختن جنگ عراق و ایران، اجرای اصول و تصمیمات ملل متحد که کلیه کشورهای عضو محترم شمردن آنها را متعهد شده‌اند، می‌باشد. شیخ خلیفه از جامعه جهانی خواست تا برای ازبین‌بردن دشواری‌هایی که در راه تحقق یافتن این هدف وجود دارند حداکثر تلاش را به ‌کار گیرد.»<ref>مأخذ1، ص5، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/9/1364.</ref>
خبرگزاری کویت نیز در گزارشی آورده است: «ضیاءالحق رئیس‌جمهوری پاکستان، می‌گوید: هیچ‌گونه پایان نزدیکی برای جنگ ایران و عراق نمی‌بیند مگر اینکه ایران از شرایط اولیه‌اش برای گفت‌وگوهای صلح، دراین‌راستا منصرف شود. وی که از اعضای کمیته حسن‌نیت اسلامی است، افزود: این جنگ یکی از طولانی‌ترین جنگ‌های تاریخ معاصر است و علت ادامه آن امتناع دو کشور از دادن امتیازی به‌طرف دیگر می‌باشد. وی پذیرفت که عراق تاکنون حسن‌نیت خود را نسبت به همکاری با جوامع جهانی بین‌المللی و اسلامی که می‌کوشند تا راه‌حلی برای این جنگ بیابند، نشان داده است. ژنرال ضیاء‌الحق گفت: گزارش‌هایی مبنی‌بر آمادگی ایران برای چشم‌پوشی از بعضی از خواسته‌هایش ازجمله سرنگونی پرزیدنت صدام‌حسین، مشخص‌کردن تجاوزگر و پرداخت غرامت جنگی؛ خوش‌بینی درمورد احتمال اینکه دو طرف را بتوان بر سر میز مذاکره نشاند و کوشش کرد تا راه‌حلی برای جنگ یافت، به ‌وجود می‌آورد.»<ref>مأخذ1، ص10، کویت ـ خبرگزاری کویت، 2/9/1364.</ref>
از سوی دیگر، ایران هیچ راه‌حلی را بدون شناسایی کشور متجاوز، بحق ندانسته و بار دیگر بر این نکته تأکید کرده است. روزنامه جمهوری اسلامی دراین‌باره نوشته است: «سفیر کشورمان در زیمبابوه در ملاقات با وزیر فرهنگ جوانان و ورزش این کشور گفت: جمهوری اسلامی ایران تا محاکمه و تنبیه صدام به جنگ ادامه خواهد داد و بر آن است تا یک‌ بار و برای همیشه ریشه تجاوز را از منطقه برکند.»<ref>مأخذ15، ص2.</ref>


برادران حاضر در این جلسه از ابتدای جنگ، در جنگ بوده‌اند و فلسفه وجودی‌شان در جنگ یک فلسفه محکم زیربنایی و عقیدتی است و براساس پایبندی به مقام ولایت آمدند در جنگ و با اعتقاد به اینکه این جنگ، جنگ بین حق و باطل است و جبهه حسینی‌ها علیه یزید‌ی‌هاست و اینکه هر زمانی هم که امام تکلیف کند، حاضر به ریختن خونشان به پای درخت ایمان و عقیده‌شان هستند... .
== گزارش - 379 ==
وزیر جدید نفت جمهوری اسلامی (غلامرضا آقازاده) در مصاحبه‌ای با نشریه وزارت نفت دیدگاه‌های خود را درباره صنعت نفت و سازمان اوپک اعلام کرد. نشریه وزارت نفت دراین‌باره نوشته است: «دیدگاه وزیر جدید نفت مبتنی‌بر حضور ایران در اوپک و لزوم حضور فعال و مشارکت ممتد کشورمان در این سازمان و حفظ و انسجام آن است. به عقیده وی، با متنوع‌کردن امکانات و بنادر صادراتی نفت در کشور و ایجاد پایانه‌های نفتی جدید در نقاطی دور از دسترسی نیروی هوایی دشمن، می‌توان از توقف صادرات نفت کشور حتی درصورت ضربه وارد‌شدن به جزیره خارک جلوگیری کرد.
آقازاده اظهار کرده است که باید امر اکتشاف در فلات‌قاره و اولویت دادن به برداشت از میادین مشترک با کشورهای جنوب خلیج‌فارس بیش از پیش موردتوجه و پیگیری قرار گیرد و به اکتشاف و بهره‌برداری از ذخایر نفت سنگین و بسیار سنگین، با تکنولوژی خاص خود که نقش عمده‌ای در آینده صنایع نفت خواهند داشت، توجه خاصی مبذول گردد.
وزیر نفت در پایان این مصاحبه همچنین بهره‌برداری مطلوب و کامل از ذخایر نفتی و تزریق گاز در میادین نفتی برای افزایش برداشت نفت از آنها را درجهت سیاست (حفظ و صیانت مخازن نفتی) برای نسل فعلی و نسل آینده مؤثر دانسته و موردتأکید قرار داده است.»<ref>مأخذ8، ص2.</ref>


... برادران با یک دید واقع‌بینانه می‌خواهند روی مسئله جنگ فکر و کار کنند. ما دید واقع‌بینانه را از این نظر می‌گوییم که اگر به یک چیزهایی که می‌دانیم آماده نمی‌شود و در زمان لازم امکان فراهم‌شدن آن نیست توجه نکنیم، این یک دید غیرواقع‌بینانه است. من اساس تردید را عدم واقع‌بینی مسائل می‌دانم؛ اگر کسی واقع‌بینانه وارد یک صحنه و یک عملی بشود، در او هیچ تردیدی نیست.
== گزارش - 380 ==


ما از عملیات‌های رمضان تا والفجرها و حتی خیبر و بدر به این نتیجه قطعی رسیده‌ایم که با مقدورات و امکانات موجود نمی‌توانیم عملیات گسترده‌ای داشته باشیم. البته عملیات گسترده در توان جمهوری اسلامی هست ولی در توان سپاه پاسداران نیست. الآن هیچ‌کدام از شرایط اجرای عملیات حاصل نیست. شما از شرایط اجرای عملیات را "حفظ غافلگیری" اعلام کرده‌اید. خوب ما چشممان را ببندیم و بگوییم دشمن نفهمیده؟ این‌همه اقدامات مهندسی شده، این‌همه جاسوس‌های دشمن در منطقه‌ هست. شما گفته بودید که از شرایط اجرای عملیات این است که "ما 150 گردان نیرو" داشته باشیم. فرماندهان مناطق ما می‌گویند که این نیرو فراهم نمی‌شود. شورای عالی سپاه می‌گوید این نیرو حاصل نمی‌شود و از 76 هزار بسیجی که باید داشته باشیم الآن حدود 26 هزار نفر موجود داریم، یعنی یک‌سوم؛ این دوسوم نیروی دیگری که به‌صورت بسیجی باید بیاید، با این مسائلی که الآن هست و باتوجه‌به زمان و آموزش و... نمی‌آیند. ما می‌گوییم وقتی نیرو آمد 55 الی 60 روز وقت لازم است تا برای عملیات آماده بشوند.
درپی بازگشت وزیر خارجه ایران از سفر سوریه، لیبی و الجزایر، رادیو بی‌‌بی‌‌سی درباره تلاش ایران برای تشکیل یک جبهه جدید از کشورهای عربی، گزارش داد: «مقامات دولت ایران اظهار می‌کنند که درحال فعالیت برای رفع اختلافات بین ‌الجزایر و لیبی هستند و احتمال می‌رود که وزرای خارجه دو کشور مذکور به‌اتفاق وزرای خارجه ایران و سوریه در تهران به همین منظور به گفت‌وگو بپردازند. طبق گزارشی که از تهران دریافت کرده‌ایم، علی‌اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، پس از سفرهای پنج‌روزه اخیرش به پایتخت‌های سوریه، الجزایر و لیبی، هنگامی‌که وارد تهران شد از نتایج گفت‌وگوهای خود با مقامات سه کشور مذکور ابراز رضایت کرد. وی گفت که در پیام رئیس‌جمهور ایران به رهبران این سه کشور اصول همکاری و هماهنگی در میان کشورهای مترقی مسلمان تأیید شده بود. طبق گفته علی‌اکبر ولایتی، دولت‌های سوریه و لیبی در مسئله جنگ ایران و عراق درمورد ایران ابراز پشتیبانی کرده‌اند، اما وزیر امور خارجه ایران از موضع الجزایر درقبال این مسئله خبری نداده است.
وی گفته است که در جریان سفرهایش تلاش کرده که اختلافات لیبی و الجزایر را رفع کند. به گفته او، دو دولت مذکور آماده حل اختلافاتشان هستند و ایران به آنها اطلاع داده است که آماده اقدام مؤثر دراین‌زمینه می‌باشد. وزیر امور خارجه ایران افزود که دولت ایران به تلاش‌های خود برای تشکیل آنچه که به گفته او جبهه قدرتمندی از نیروهای پیشرو دربرابر جهان استثمار است، ادامه خواهد داد.
علی‌اکبر ولایتی از امکان تشکیل یک کنفرانس چهارجانبه سران ایران، لیبی، الجزایر و سوریه در تهران هیچ سخنی نگفت. گفته می‌شود که سران این سه کشور از دعوت رئیس‌جمهور ایران استقبال کرده‌اند، ولی درعین‌حال معتقدند که شرایط کنونی برای یک چنین کنفرانسی نامناسب است و برگزاری آن را به بعد موکول کرده‌اند.
درهرصورت، منابع آگاه در تهران اظهار عقیده‌ می‌کنند که ممکن است وزرای خارجه چهار کشور در آینده نزدیکی در تهران گرد هم آیند. در یک چنین دیداری اختلاف‌نظرهای سوریه، الجزایر، لیبی با میانجیگری ایران موردبحث قرار خواهد گرفت.»<ref>مأخذ1، ص25، رادیو بی‌بی‌سی، 2/9/1364.</ref>


می‌گوییم مهمات‌ در وضع بسیار بدی است، ما حدود یک‌چهارم، یک‌پنجم، مهمات لازم را داریم و این چیزی نیست که در یک‌ ماه یا دو ماه آینده دست ما برسد. آمار برخی از اقلام مهمات یک‌دهم و یک‌ششم تعداد لازم است. ما اگر بخواهیم اینها را نادیده بگیریم که همان عملیات بدر می‌شود. آن مقدار تجهیزات موردنیاز که برآورد شده برای عملیات، برخی تا شش ماه و یک سال دیگر قابل‌تهیه‌شدن نیست. ...
== گزارش - 381 ==
تلاش‌های کمیته آشتی عربی که از چندی پیش برای آشتی‌دادن سوریه با عراق و اردن و آشتی‌دادن لیبی با عراق و سازمان آزادی‌بخش فلسطین آغاز شده است، ادامه دارد. امروز رادیو بی‌بی‌سی دراین‌باره گزارش داد: «هیئت کمیته آشتی جامعه عرب قرار است مذاکراتی را در طرابلس و بغداد انجام دهد تا بدین‌وسیله روابط بین لیبی و عراق را که مدتی تیره بوده است، بهبود بخشد.
هیئتی که قرار است به طرابلس و بغداد برود، نتیجه تصمیم کنفرانس فوق‌العاده جامعه عرب است که در ماه اوت گذشته در کازابلانکا برگزار گردید. در این کنفرانس تصمیم گرفته شد که دو کمیته‌ با دو وظیفه معین تشکیل شود. به این ترتیب که یک کمیته بکوشد که از یک طرف سوریه و اردن را و از طرف دیگر سوریه و عراق را با هم آشتی دهد. کمیته دیگر برای آشتی‌دادن لیبی با عراق و لیبی با سازمان آزادی‌بخش فلسطین تشکیل شد.
کمیته آشتی‌دهنده اردن، سوریه موفق شد که نخست‌وزیران این دو کشور را با هم به گفت‌وگو بنشاند و جریانی که این کمیته دنبال کرد، اکنون به بهبود قابل‌ملاحظه‌ای در روابط این دو کشور انجامیده است. تابه‌حال پیشرفت آشکاری در آشتی سوریه و عراق مشاهده نشده است. هفته گذشته آن کمیته دیگر در مراکش تشکیل جلسه داد. کمیته مذکور تصمیم گرفت برای پیشرفت برنامه کار هیئتی به طرابلس و بغداد بفرستد. اعضای این هیئت عبارت‌اند از وزیر خارجه مراکش، رئیس کابینه دولت موریتانی و معاون دبیرکل جامعه عرب، این هیئت کار بسیار دشواری در پیش دارد. روابط عراق و لیبی مدت‌ها است که تیره بوده است و لیبی یکی از سه کشور عربی است که در جنگ ایران و عراق از ایران حمایت کرده‌اند و در ماه ژوئن گذشته که لیبی یک پیمان استراتژیک با ایران به امضا رساند، عراق روابط سیاسی خود را با لیبی قطع کرد.
این کمیته‌های آشتی به این منظور تشکیل گردید که حداقل توافق آرا برای تشکیل کنفرانس عادی جامعه عرب را که مدت‌ها است به تعویق افتاده به دست آورد.»<ref>مأخذ1، ص34، رادیو بی‌بی‌سی، 2/9/1364.</ref>


برای این عملیات‌ها ما قرارگاه‌ها و لشکرهایمان هنوز هیچ شکلی نگرفته است.
== گزارش - 382 ==
روابط نظامی ایران و شوروی پس از پیروزی انقلاب را هفته‌نامه جینز دیفنس در مقاله‌ای مفصل بررسی کرده است. نویسنده مقاله، یوسف بودانسکی، دراین‌باره چنین ادعا کرده است: «پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، شوروی به‌ کلیه تکنولوژی‌های نظامی موجود در ایران دسترسی داشته و ازجمله تعدادی از هواپیماهای تام کت (اف14) و فانتوم (اف4) جهت آزمایش به شوروی ارسال شده و ایستگاه‌های جاسوسی متعلق به "سیا" در شمال ایران برای بازدید متخصصان روسی دراختیار آنها قرار گرفته است. [...] همکاری نزدیک میان اتحاد شوروی و ایران یکی از مواردی است که در عین اهمیت، کمتر درمورد آن اطلاعاتی موجود است و یکی از موارد مهم تعادل نیروها در خاورمیانه به شمار می‌رود.»
در این مقاله آمده است: «روابط نظامی میان اتحاد شوروی و ایران از زمانی شروع شد که شاه اقدام به خرید سلاح‌های کوچک و خودروهای زرهی از آنها نمود. بعد از انقلاب، روس‌ها توقعات زیادی از احساسات ضدامریکایی انقلابیون ایران داشتند، ولی این هدف بعد از اوج‌گیری جنگ ایران ـ عراق در اواخر سال 1980 عملی شد. روس‌ها از این ترس داشتند که منافع محلی آنان به خطر افتد. درعین‌حال، آنها فرصت خوبی به دست آورده‌ بودند تا روابط خود را با ایران مستحکم کنند. در ابتدا روس‌ها به‌طور مستقیم تجهیزات کوچکی به ایران دادند، سپس این تبادل‌ها از کانال سوریه، لیبی و کره شمالی ادامه یافت.
در 17 سپتامبر 1985 [26 شهریور 1364]، [امام] خمینی به محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب، دستور داد به‌منظور تقویت قدرت نظامی و موضع اجتماعی سپاه، واحدهای جدید دریایی، هوایی و زمینی در سپاه تشکیل گردد. برطبق این برنامه، سپاه پاسداران در آینده با همکاری پرسنل آموزش‌دیده و تجهیزات ارتش، نیروهای رزمنده حرفه‌ای خود را بنیان‌گذاری خواهد نمود. بالأخره سپاه روزی به‌عنوان تنها نیروی مسلح در ایران با محدود‌کردن ارتش پا به عرصه ‌خواهد گذاشت. [...] سپاه پاسداران هرگز نخواهد توانست بدون وجود آموزش روسی و سلاح‌هایی که به‌وسیله شوروی داده می‌شود، به این درجه از حرفه‌ای‌بودن در امور نظامی برسد [...] در سال 1980، روس‌ها شروع به دادن مهمات، سلاح‌های کوچک و وسایل مخابراتی به ایران کردند و اندکی پس از آن، عرضه توپخانه سنگین و موشک‌اندازهای کاتیوشا را شروع کردند. شوروی در سال 1984، تانک و موشک‌های زمین‌به‌زمین دراختیار ایران قرار داد که این کشور را قادر ساخت اهداف استراتژیک عراق را هدف قرار دهد.»
در ادامه مقاله جینز دیفنس آمده است: «در سال 1982 کره شمالی اقدام به عرضه هواپیماهای اف6 و اف7 و میگ19 و میگ21 به سپاه کرد. در سال 1983، خلبانان ایرانی شروع به آموزش پرواز هواپیما‌های میگ23 در کره شمالی نمودند، اگرچه عرضه این نوع هواپیماها تا قبل از سال آینده پیش‌بینی نمی‌شود. در اواسط سال 1982، سوری‌ها اقدام به ساخت یک نوع هواپیمای تی126 ـ که هواپیمایی اخطارکننده و [برای] کنترل و فرماندهی است ـ کردند که همراه با سرنشینان روسی و اروپای شرقی تحویل ایران شد تا برای کاربرد عملیاتی در مرزها مورد استفاده قرار گیرد. تحولی که بدون شرکت فعال روس‌ها و حمایت آنان انجام‌پذیر نبود، اگر نگوییم که خود روس‌ها مجری آن بودند. [...] در اوایل [سال] 1985، اردبیلی معاون وزارت خارجه ایران که در مسکو به سر می‌برد، با ژنرال سرگیچیک ملاقات و درباره برنامه‌های درازمدت بازسازی ساختار دفاعی ایران مذاکره نمود. در همان زمان، شیخ‌الاسلام، یک فارغ‌التحصیل دانشگاه پاتریس لومومبای مسکو که به‌وسیله کا.گ.ب. کنترل می‌شود، به‌طور آشکار مذاکراتی را جهت خرید سلاح‌های مهم روسی آغاز نمود. وی توضیح داد درحالی‌که ایران توجه دارد که از شوروی این انتظار نمی‌رود که مستقیماً به ایران تانک و هواپیما بدهد، ولی البته راه‌های دیگری وجود دارد که از‌طریق آنها این تجهیزات می‌توانند تحویل گردند.
سوریه و لیبی که ازطرف‌داران اصلی سلاح‌های روسی هستند، به‌عنوان رابطین احتمالی در تهران دیده می‌شوند. چون این سلاح‌ها حتی اگر ازسوی متحدان عرب ایران تأمین گردد، باید از‌طریق شوروی به ایران حمل گردد. به نظر می‌رسد که شیخ‌الاسلام با یک طرح تحویل انبوه سلاح‌های روسی در مرز موافقت کرده باشد. درحالی‌که هنوز شوروی و متحدان وی در پیمان ورشو مستقیماً به‌ عراق نیز اسلحه می‌دهند. سلاح‌هایی که از کره شمالی می‌آید نیز از فراز خاک شوروی به ایران می‌رسد. آهنگ این عرضه و برنامه آن نشان می‌دهد که نمی‌تواند بدون حمایت مستقیم و فعال شوروی بوده باشد. [...]
اتحاد شوروی به‌وسیله دادن سلاح‌ها و مهمات بیشتر به‌طرفین جنگ می‌تواند به این جنگ دامن بزند. درحال‌حاضر، هر دو طرف به‌سرعت درحال تقویت نیروهای خط اول جبهه‌ هستند تا دست به یک حمله نهایی که قبل از زمستان صورت می‌گیرد بزنند.»<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 247، 1/9/1364، صص 21 ـ 18، لندن ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/8/1364.</ref>
خبرگزاری رویتر گزارش داد که معامله‌گران نفتی لندن گفتند درپی حمله هوایی 28 آبان 1364 عراق به ترمینال نفتی خارک در ایران، هم‌اکنون، تنها دو لنگرگاه در اسکله عمده بارگیری این ترمینال فعال است و انتظار می‌رود که تعویق در امر بارگیری در جزیره سیری، برای چند روز ادامه داشته باشد. هراس‌های موجود از به‌تعویق‌افتادن بارگیری در جزیره سیری، موجب گردید که اوایل هفته جاری در آسیا بهای نفت در بازار آزاد افزایش یابد. به‌هر‌حال، یک سخنگوی شرکت ملی نفت ایران در لندن پنجشنبه گذشته (30/8/1364) گفت: عملیات بارگیری در خارک به‌طور معمول و نرمال انجام می‌گیرد و ایران درباره صدور روزانه 500 هزار بشکه نفت خام به ژاپن در ماه دسامبر مطمئن است.<ref>مأخذ1، صص 5 ـ 4، لندن ـ خبرگزاری رویتر، 2/9/1364.</ref>


مسئله‌مان الآن عملیات گسترده آینده است؛ بیشتر فرماندهان از آقای مرتضی قربانی و احمد کاظمی تا دیگر برادران به ما اعتراض می‌کنند که اینجا نمی‌توانیم عمل کنیم.
== گزارش - 383 ==
رئیس مؤسسه تحقیقات استراتژیک لندن که برای شرکت در نشستی به اسرائیل رفته است، در مصاحبه‌ با روزنامه اسرائیلی هاآرتز قدرت بازدارندگی کشورهای حوزه خلیج‌فارس درمقابل ایران را نامعلوم اعلام کرد. دکتر اونیل دراین‌باره گفت: «به عقیده من بن‌بست جنگ خلیج‌فارس همچنان ادامه خواهد یافت. گرچه هرچند زمان می‌گذرد ایران برای صدور نفت خود با اشکالات بیشتری مواجه می‌گردد، ولی قدرت تحمل ایرانیان بسیار زیاد است و بعید می‌نماید که آنان از پای درآیند.
عراق که در ابتدای جنگ مرتکب ارزیابی‌های اشتباه‌آمیزی شده بود، اکنون ارتش خود را تقویت و تجربه بیشتری کسب کرده است. عراق همچنان برتری هوایی خود را حفظ می‌کند و از حمایت دو ابرقدرت اصلی جهان نیز برخوردار است. بنابراین، نزاع بین دو کشور در سطحی پایین همچنان ادامه خواهد یافت. امیرنشین‌های جنوب خلیج‌فارس نیز برای مقابله با تهدیدهای احتمالی ایران، به ایجاد یک نیروی نظامی بازدارنده پرداخته‌اند، ولی هنوز معلوم نیست اگر واقعاً ایران به آنها حمله کند تا چه حد توانایی دفاعی خواهند داشت.<ref>اداره کل مطبوعات و رسانه‌های خارجی وزارت ارشاد اسلامی، نشریه بررسی مطبوعات جهان، شماره 1013، 22/10/1364 ص34.</ref>


از شرایط دیگر برای عملیات این بود که در جزیره مینو تک پشتیبانی انجام بگیرد که 50 درصد موفقیت در این است؛ این شرط هم آماده نیست.
== گزارش - 384 ==
"جنگ پرچم" که از سه روز پیش با حمله نیروهای حزب دروزی به کانال 2 تلویزیون لبنان و مراکز تیپ6 ارتش لبنان و مقابله نیروهای جنبش امل در غرب بیروت آغاز شده است، باوجود تلاش سوریه و موافقت سران دو طرف برای توقف درگیری، ظاهراً همچنان ادامه دارد.
خبرگزاری فرانسه از بیروت گزارش داد: «عبدالحلیم خدام معاون ریاست‌جمهوری سوریه بار دیگر برای اقامه صلحی پایدار بین دو متحد اصلی سوریه در لبنان مداخله کرد و پس از مذاکره با رهبران امل و دروزی‌ها، سرانجام نبیه‌ بری و ولید جنبلاط با اقداماتی برای اعاده صلح موافقت کردند.
مروان حماده مشاور برجسته جنبلاط، اعلام کرد که بری و جنبلاط از نفرات خود خواستند به جنگ خاتمه دهند.[...] وی گفت: دو متحد پیشین همچنین موافقت کردند که تمام دفاتر مربوط به شبه‌نظامیان در غرب بیروت تعطیل شود و یک تیپ ارتش لبنان که موردحمایت سوریه باشد، تشکیل شود تا به‌عنوان یک نیروی ضربتی مانع اقدامات هر طرفی شود که قصد نقض امنیت شهر را داشته باشد.»<ref>روزنامه کیهان، 3/9/1364، ص20.</ref>
بنا بر این گزارش: «عبدالحلیم خدام امروز با مروان حماده در دمشق و با نبیه بری، تلفنی مذاکره کرد. امین جمیل رئیس‌جمهوری مسیحی لبنان نیز تلفنی با حافظ اسد رئیس‌جمهوری سوریه گفت‌وگو کرد.»<ref>همان.</ref>
خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز دراین‌باره گزارش داد: «جنگ جدید لبنان که با عنوان "جنگ پرچم" در بیروت میان جنبش امل و دروزی‌ها از سه روز پیش آغاز شد، ناظران را در بررسی مسائل لبنان متحیر کرده، چراکه هرگز چنین برخوردهای سنگینی میان دو گروه هم‌پیمان که کراراً پیمان خود را آمیخته به خون توصیف می‌کردند، پیش‌بینی نمی‌شد. هرچند معیارهای فکری متناقض هریک از این دو، نشانه تفاوت در اهداف آنها بود، ولی حداقل در مرحله فعلی این امر غیرمنتظره بود.»
خبرگزاری جمهوری اسلامی در این گزارش پس از شرح چگونگی درگیری (حمله دروزی‌ها به ساختمان کانال 2 تلویزیون لبنان؛ حمله به مراکز تیپ ششم ارتش که اکثر نیروهای آن شیعه هستند؛ ورود نیروهای جنبش امل به درگیری و شکل‌گیری جنگ پرچم) می‌افزاید: «دراین‌میان، نیروهای فلسطینی که موقعیت را برای گرفتن انتقام از جنبش امل مناسب دیدند به‌کمک نیروهای دروزی وارد عمل شده و ازنظر تجهیزات جنگی نیز توسط دروزی‌ها تأمین شدند.»
همچنین، نیروهای مرابطون که چندی پیش توسط جنبش امل قلع‌وقمع شده بودند، همراه با گروه شاکر جاوی ـ که از نیروهای سنی محسوب می‌شود ـ ازجانب دیگر به نیروهای جنبش امل حمله کردند که در مراحل اولیه تعدادی از مراکز جنبش امل سقوط کرده و افراد آن کشته یا اسیر شدند. جنبش امل نیز که خود را در مرحله مرگ و زندگی دید، حدود پنج هزار نفر از نیروهای خود را در ناحیه جنوبی بیروت وارد عمل کرد که این امر توانست به میزان زیادی شکست‌ها را جبران کرده و مناطق مهمی را از نیروهای دروزی بازپس‌ بگیرد.»
به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، کیفیت حمله نیروهای دروزی نشان می‌دهد که آنها طرح ازپیش ساخته‌شده‌ای را برای تسلط کامل بر بیروت داشته‌اند و میزان مهماتی که ظرف 50 ساعت جنگ بلاانقطاع به ‌کار برده شد حاکی‌از مسائل گسترده‌تر از بهانه آغاز آن است.
دراین‌میان، سوریه با اعمال فشار به‌طرف‌های درگیر آنان را به تثبیت آتش‌بس قانع کرد، ولی ظاهراً به‌دلیل تسلط‌نداشتن احزاب بر نیروهای خود و تمرد آنان از فرماندهی، بار دیگر جنگ در مناطق گوناگون از سر گرفته شده است و هر لحظه دامنه آن گسترده‌تر می‌شود. باتوجه‌به این موضوعات، افزایش برخوردها و ادامه آن همچنان محتمل است و این افزایش تشنج در اهداف زیر خلاصه می‌شود:
الف) نیروهای حزب دروزی به‌تازگی تعداد زیادی از اکراد را به کار گرفته‌اند که در برخوردهای جاری حضور آنان بیش از دروزی‌ها به چشم می‌خورد و این نشانه هدف سنتی نیروهای دروزی، یعنی تجزیه لبنان و ایجاد دولت خودمختاری دروزی در مناطق تحت کنترل خویش است.
ب) درصورت تحقق و اجرای طرح موردنظر دروزی‌ها، مسیحیان نیز دولت کوچکی در مناطق تحت نفوذ خود ایجاد خواهند کرد و درآن‌صورت دست‌اندازی اسرائیل به جنوب شیعه‌نشین راحت‌تر خواهد بود.
این خبرگزاری افزوده است: «در اینجا موقعیت حزب‌الله نیز قابل‌ذکر است که علی‌رغم اعلام آماده‌باش در میان نیروهای خود، در درگیری‌ها شرکت نکرده و بنا به اظهار یکی از مسئولان بلندپایه آن، تاکنون اهداف این جنگ برای آنها کاملاً مشخص نیست و بالاگرفتن برخوردها در میان خانه‌ها و منازل را مناسب نمی‌دانند و می‌گویند دروزی‌ها جنگ را در میان خانه‌های مسلمانان از شیعه و سنی آغاز کرده‌اند، درحالی‌که طایفه آنها در مناطق جبل لبنان از هرگونه آسیبی مصون هستند.»
در پایان گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی آمده است: «درباره نتایج این برخوردها نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی ارائه داد، ولی خشونت و بی‌رحمی نیروهای دروزی همچنان کابوس وحشتناکی است که عموم مردم از آن بیم دارند. حمله دروزی‌ها به منازل و سرقت اموال توسط آنها طی دو روز گذشته مشاهده شده است.»<ref>مأخذ1، صص 32ـ30، بیروت ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/9/1364.</ref>
 
== گزارش - 385 ==
درگیری‌های بیروت، ابعاد و اهداف آن در مقاله‌ای با عنوان "جنگ پرچم" در نشریه گزارش بررسی شده است:
«پایین‌آوردن پرچم لبنان توسط دروزی‌ها و نصب پرچم حزب خود در محله تله الخیاط محل ساختمان کانال دوم تلویزیون لبنان در بیروت غربی که با مخالفت تیپ ششم ارتش لبنان مواجه شد، موجب آغاز درگیری شدیدی میان دروزی‌ها و تیپ ششم ارتش لبنان گردید که با ورود جنبش‌ امل به حمایت از تیپ ششم ابعاد تازه‌ای به‌ خود گرفت. به گفته شاهدان عینی، چریک‌های امل، پرچم لبنان را در مدارس و دیگر مؤسسات به اهتزاز درمی‌آورند، ولی نیروهای دروزی آنها را پاره می‌کنند. براثر این درگیری‌های شدید که در آن از تانک، توپخانه و سایر سلاح‌های سنگین استفاده شد، صدها اتومبیل و خانه منهدم و بیش از ده‌ها میلیون لیره خسارت وارد شده است. به گفته منابع آگاه این خرابی‌ها در طول جنگ‌های 12 ساله لبنان بی‌سابقه بوده است. دراین‌میان، شیخ شمس‌الدین نایب‌رئیس مجلس اعلای شیعه در لبنان و شیخ حسن خالد مفتی لبنان، طی پیام‌هایی از رئیس‌جمهوری سوریه استمداد طلبیده و خواستار نجات ساکنین بیروت از مرگ حتمی شده‌اند. به‌دنبال این تقاضاها، یک افسر عالی‌مرتبه ارتش سوریه وارد بیروت شد و پس از مذاکره با رهبران طرفین درگیر در این شهر، آتش‌بس اعلام گردید، اما پس از 3 بار نقض آتش‌بس، با دیدار جنبلاط و نبیه ‌بری و با نظارت سوریه قرار شد که یک کمیته امنیتی 300 نفره برای نظارت آتش‌بس ازسوی دو طرف و ارتش لبنان تشکیل شود، علی‌رغم تشکیل این کمیته و نظارت بر آتش‌بس، مخالفت‌هایی ازسوی دروزیان با آتش‌بس صورت گرفته است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی نیروهای دروزی مستقر در ساختمان اطاق بازرگانی لبنان عمداً از فرمان رهبران خود تمرد کردند و با کمیته امنیتی درگیر شدند و معتقدند تا مراکز ازدست‌رفته آنان با قدرت از امل پس گرفته نشود، سلاح بر زمین نخواهند گذاشت. از سوی دیگر، نبیه ‌بری رهبر جنبش امل، علی‌رغم اینکه جنبلاط تاکنون چندین بار به اشتباه خود در آغاز‌نمودن جنگ پرچم اعتراف کرده است، طی سخنانی در میان نیروهای جنبش امل، هدف از جنگ اخیر بیروت را تقسیم لبنان دانست. وی بدون ذکر جزئیات امر گفت: در این طرح ایجاد 3 شهر سنی 3 منطقه شیعه و یک منطقه دروزی موردنظر بوده است که در هر سه حال، اخراج جنبش امل از بیروت زمینه‌ساز اجرای این طرح بوده است.»
به نوشته این نشریه: «باتوجه‌به برخورد سوریه با جریان فوق و نیز آغاز درگیری توسط نیروهای جنبلاط به نظر می‌رسد که سوریه از آغاز در جریان این درگیری نبوده و دروزی‌ها به‌علت ارتباطاتی که با جامعه دروزی‌های اسرائیل و به‌تبع آن با رژیم صهیونیستی دارند، به تحریک این کشور دست به این اقدام زده‌اند تا قدم دیگری درجهت هدف قدیمی خود که همانا ایجاد کانتون‌های مستقل در لبنان است بردارند.»<ref>واحد سیاسی تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، نشریه گزارش، شماره 14، 8/9/1364، صص 118 ـ 117.</ref>
 
== گزارش - 386 ==
 
تری ویت فرستاده ظاهری کلیسای انگلستان که برای آزادی گروگان‌های امریکایی و فرانسوی تلاش می‌کند، روز گذشته اعلام کرد طی هفته گذشته سه بار با ربایندگان این افراد ملاقات کرده است. وی گفت که امروز به نیویورک می‌رود تا مقامات امریکایی را در جریان مذاکراتش با آدم‌ربایان قرار دهد.
ویت ـ که سابقاً افسر ارتش انگلیس بوده است ـ افزود: «ممکن است به نظر بعضی‌ها برسد که دراین‌مورد به بن‌بست رسیده‌ام، اما درعین‌حال که دشواری‌های بسیاری را که با آنها روبه‌رو هستم تکذیب نمی‌کنم، معتقدم که این دشواری‌ها را می‌توان از پیش پا برداشت.» وی گفت که پس از انجام مذاکراتی در نیویورک به بیروت باز خواهد گشت.<ref>مأخذ8، ص24.</ref>
 
== گزارش - 387 ==
نشست سران امریکا و شوروی در ژنو که انتظاراتی را در سطح جهانی ایجاد کرده بود، بی‌سروصدا پایان یافت. یونایتدپرس دراین‌باره گزارش داده است: «به‌دنبال پایان کنفرانس ژنو اعلام شد بااینکه دو کشور امریکا و شوروی برای جلوگیری از بروز جنگ هسته‌ای با یکدیگر همکاری خواهند کرد، ولی "اختلاف جدی" لاینحل باقی مانده و موضع هیچ‌کدام درقبال "جنگ ستارگان" تغییر نیافته است.»
در ادامه گزارش یونایتدپرس آمده است که امریکا و شوروی در بیانیه‌ای مشترک خاطرنشان کردند هیچ‌‌کدام خواستار دستیابی به برتری نظامی نسبت به‌طرف مقابل نیستند. دو طرف تعهد کرده‌اند جهان را برای زندگی به مکان امن‌تری تبدیل کنند. سران دو قدرت بزرگ جهانی در 13 زمینه به توافق رسیدند که خلاصه آن چنین است:
1. امنیت. 2. مذاکرات هسته‌ای و فضایی. 3. مراکز کاهش مخاطرات. 4. عدم گسترش هسته‌ای. 5. سلاح‌های شیمیایی: رهبران دو قدرت توافق کردند درزمینه مذاکرات هفت‏ساله ژنو درباره ممنوعیت سلاح‌های شیمیایی تلاش‌های خود را افزایش دهند. 6. کاهش سلاح‌ها. 7. خلع سلاح. 8. ادامه مذاکرات. 9. امنیت هوایی در شمال اقیانوس آرام. 10. برقراری پروازها و گشایش کنسولگری. 11. حفاظت محیط زیست. 12. تبادلات دو‌جانبه. 13. تحقیقات احتراقی.
درپی این نشست، گورباچف با رهبران پیمان نظامی ورشو در چکسلواکی و ریگان با رهبران ناتو در بلژیک به مذاکره پرداختند و نتایج اجلاس را به اطلاع آنان رساندند.<ref>مأخذ8، صص 24 ـ 1، ژنو ـ سوئیس ـ خبرگزاری یونایتدپرس.</ref>
یونایتدپرس در گزارش دیگری اعلام کرد: «رونالد ریگان رئیس‌جمهور امریکا، امروز در پیامی رادیویی از کاخ سفید اعلام کرد: میخائیل گورباچف رهبر شوروی در تلاش خود برای متوقف‌ساختن طرح جنگ ستارگان در کنفرانس ژنو شکست خورد. ریگان در این پیام رادیویی از مسکو خواست تا یک جدول زمانی برای خروج از افغانستان تعیین کند. ریگان در پیام رادیویی هفتگی از کاخ سفید، خود را برنده کنفرانس ژنو نشان داد و اعلام کرد درزمینه‌های جنگ ستارگان، حقوق بشر و بحران‌های منطقه‌ای امریکا در ژنو دست بالا را نسبت به شوروی داشته است.
ریگان به مردم امریکا گفت: اگر اجلاس سران فقط یک نتیجه به‌همراه داشته باشد، آن هم بیانگر کارایی سیاست‌های امریکا است. تدارک اجلاس اخیر از پنج سال قبل در جریان بود، یعنی زمانی‌که ما اقتصاد کشور را تقویت کرده و اراده ملی را احیا نموده و به بازسازی روابط دفاعی خود و متحدینمان پرداختیم.
وی افزود: امریکا بار دیگر قدرت یافته است. شوروی‌ها نیز درک کرده‌اند که ما دیگر فقط درمقابل اتفاقات و رویدادهای جهان عکس‌العمل نشان نمی‌دهیم، بلکه با قدرت در خط مقدم مبارزه برای آزادی قرار گرفته‌ایم.[!] امیدوارم کنگره از طرح‌های نظامی من حمایت کند، چون در غیر این ‌صورت، شوروی‌ها ما را ضعیف پنداشته و جهان بار دیگر محل خطرناکی برای زندگی می‌شود. ریگان در پیام رادیویی خود گفت: اگر مذاکرات ژنو به نتیجه‌ای دست یابد، آن‌وقت شوروی‌ها باید هرچه زودتر جدول زمانی برای عقب‌نشینی نیروهای خود را از افغانستان را تعیین کنند و بپذیرند که مبارزین آزادی‌خواه افغانستان شکست‌ناپذیرند.»<ref>مأخذ35، صص 1 و 20، واشنگتن ـ امریکا ـ خبرگزاری یونایتدپرس.</ref>
روزنامه کیهان نیز نوشته است: «روزنامه پراودا ارگان حزب کمونیست شوروی نیز امروز با اتخاذ مواضع ملایم‌تر درقبال امریکا نوشت: اجلاس ژنو جو مناسب و جدیدی برای تبادل‌نظر و عملکرد مشترک درقبال مسائل حاد روز به وجود آورده است. پراودا افزوده است: غیرممکن است که بتوان تمام اختلافات و تضادهای موجود را یکباره حل نمود، ولی ژنو نقطه عطفی برای شروع مذاکرات شد.
از سوی دیگر، دیپلمات‌های خارجی مقیم مسکو، از لحن آشتی‌طلبانه روزنامه پراودا اظهار تعجب کرده‌اند، چراکه در سال‌های اخیر، شوروی‌ به تبلیغات گسترده ضدامریکایی دست زده بود. باوجود این موضع پراودا، دیگر نشریات شوروی همچنان به انتقاد و حمله به برخی از سیاست‌های امریکا ازجمله بدرفتاری با سرخ‌پوستان و دخالت سازمان جاسوسی در جهان‌ سوم ادامه داده‌اند.»<ref>مأخذ35، ص20.</ref>
 
== گزارش - 388 ==
 
حسنی مبارک رئیس‌جمهور مصر، در مصاحبه‌ای در مسقط (عمان) گفت که هیچ‌گاه قراردادهای کمپ‌دیوید را با اسرائیل فسخ نخواهد کرد. وی تأکید کرد که: چنانچه کشورهای عربی لغو این قراردادها را به‌عنوان یک شرط قبلی مطرح کنند، مصر به فکر ازسرگیری روابطش با این کشورها نخواهد افتاد. مبارک افزود که وی نمی‌تواند تعهدات خود را نسبت به اسرائیل زیر پا بگذارد، زیرا چنین اقدامی به‌منزله اعلان جنگ به اسرائیل است.
رئیس‌جمهوری مصر اضافه کرد: آنهایی‌که خواستار لغو قراردادهای کمپ‌دیوید هستند، درواقع خواستار کشتار مردم مصر می‌‌باشند.<ref>روزنامه ابرار، 2/9/1364، ص12.</ref>
 
 
 
 
 
== پاورقی‌ها ==
<references group="پاورقی"/>
== <big>منابع و مآخذ روزشمار 1364/09/02 </big> ==


حاصل‌نشدن این شرایط، برابر است با شکست و این شکست هم دیگر شکست بدر و خیبر نیست، شکستی است که هم فرماندهان ما روحیه‌شان خرد و شکسته می‌شود و هم نسبت به رده‌های بالاتر اصلاً بی‌اعتقاد می‌شوند. الآن بسیجی‌های کاظمی [لشکر8 نجف] به فرمانده‌شان ایرادی ندارند، به مسئولین جنگ و مملکت اعتراض دارند. می‌گویند اینها چه مسئولینی هستندکه نمی‌آیند ببینند چه شده؟ در عملیات قادر چه گذشته؟ یعنی یک اعتراض عمومی را خواهیم داشت، الآن فرمانده لشکرها به قرارگاه‌ها بی‌اعتمادند، این بی‌اعتمادی اوج می‌گیرد.[[پرونده:Rahim-safavi-1.jpg|بندانگشتی|رحيم صفوي فرمانده نيروي زميني سپاه، اجراي عمليات محدود در سال 1364 و آمادگي براي عمليات گسترده در سال 1365 را پيشنهاد مي‌كند.]]رحیم صفوی در ادامه، پیشنهاد خود و دیگر مسئولان نیروی زمینی سپاه را چنین مطرح می‌کند:


«با این نیرو‌هایی که دارند می‌آیند، تا اوایل سال آینده 10 الی 15 عملیات محدود و موفق انجام بدهیم و هم‌زمان با این عملیات‌ها، خودمان را آماده کنیم و برای اوایل سال آینده در منطقه شمال‌غرب بجنگیم و هم‌زمان با آنها منطقه فدک و منطقه حیدر و حتی منطقه بالاتر را یعنی شمال منطقه عملیات بدر را آماده کنیم. یعنی تمام کارهایش آماده بشود و در این سه منطقه بعد از عملیات‌های شمال‌غرب عملیات کنیم. عملیات‌های شمال‌غرب را با نیرویی به‌اندازه 60 تا 70 گردان عمل کنیم، ولی عملیات‌های جنوب را که ارزش و اهمیتش کاملاً روشن است احتیاج به غافلگیری، آماده‌کردن منطقه و آمادگی تجهیزات، وسایل و امکانات دارد، آماده بشوند تا عملیات را جلو ببریم. ما شرایط خودمان را با [عملیات‌های] خیبر و بدر بسنجیم، اگر موفقیتی نمی‌بینیم دست به عملی نزنیم که باعث ناراحتی بشود. برویم محکم به مسئولین بگوییم ما عملیات‌های محدود را ادامه می‌دهیم تا چندین ماه دیگر، بعد هم در شمال‌غرب می‌جنگیم و بعد از آن در جنوب.»<ref>همان، صص 94 ـ 92.</ref>[[پرونده:Mohsen-rezaii-1.jpg|بندانگشتی|فرمانده كل سپاه محسن رضايي، در جلسه قرارگاه مركزي سپاه با اشاره به اهميت اجراي عمليات آتي (فاو)، اين جلسه را تلخ‌ترين جلسه در طول دوران فرماندهي‌اش ناميد.]]پس از سخنان رحیم صفوی، محسن رضایی درحالی‌که ناراحتی در چهره‌اش نمایان بود، پس از چند دقیقه تأمل شروع به صحبت کرد که بخش‌هایی از آن چنین است: «متأسفانه این جلسه برای ما تلخ‌ترین جلسه‌ای است که در تاریخ عمر جنگ دارم. تازه می‌فهمم که عمق ترمزی که الآن در آن پایین و عمق سدی که در بالای ما ایجاد شده، از پایین داریم ترمز می‌کنیم و از بالا یک سدی شده هم آن سد و هم ترمز شما، درست آن بن‌بستی که در جنگ پیدا شده، الآن پیدا کرده است. شما در بدر آمدید گفتید که بیاییم عملیات شماره 2 را، اول انجام بدهیم، گفتیم برادران این حرف را نزنید اگر یک ماه به شما فرصت دادیم، رفتید روی عملیات شماره 2 کار کردید، شاید وسط کار دوباره گفتید که نباید انجام بدهیم... چقدر استدلال شما یا برادرمان رشید آوردید که چرا نباید عملیات شماره 2 را انجام بدهیم؟... الآن تنها راه ما "فاو" است، فاو مهم است. حالا می‌گوییم فاو، اول می‌گویید القرنه بعد از القرنه می‌آیید می‌گویید نخیر، شمال‌غرب. خدا وکیلی همه‌تان می‌توانید بزنید روی قرآن که اگر یک ‌ماه دیگر رفتید روی شمال‌غرب فکر کردید، دوباره نیایید بگویید که نمی‌شود و... زمان دارد می‌گذرد و این دو ضعف که ضعف اساسی است و مبنای ترمز را تشکیل داده از پایین داریم ترمز می‌کنیم، از بالا هم که سد راه رشد توان رزمی و رشد قوه رزمی پیدا شده، حالا این وسط چه باید کرد؟ ما باید بفهمیم می‌خواهیم بجنگیم ولو با 2 نفر، حتی با یک‌گروهان می‌شود جنگید و می‌شود از دشمن تلفات گرفت. با 2 نفر هم می‌شود جنگید. ضعف سومی که هست این است که شما می‌گویید که توان جمهوری اسلامی می‌رسد، توان جمهوری اسلامی می‌رسد یعنی ضعف سوم. این ترمز و آن سد، جنگ را به بن‌بست رساندند، کی می‌گوید توان جمهوری اسلامی می‌رسد جمهوری اسلامی معجونی است از دستاورد انقلاب و رژیم سابق که دست ما مانده، شما صحبت از یک توان بالقوه‌ای می‌کنید که می‌گویید ما می‌توانیم این را به فعل در بیاوریم... مگر توان یک چیز ساده‌ای است، فهم توان پنج سال وقت می‌خواهد شما تا پنج سال دیگر نمی‌توانید بفهمانید. الآن 100 تا کمپرسی در جنگ می‌خواهید. همین الآن اگر بگویید 100 تا کمپرسی، می‌گویند ببینید اینها بهانه آوردند که می‌خواهند نجنگند که 100 کمپرسی را گفتند. چه کسی این را می‌گوید، جز افراد بالای شما این را می‌گویند، چرا؟ با شما لج دارند؟ اینها غیرانقلابی‌اند؟ نه، طبیعی است، ما هم به‌جای آنها بودیم همین حرف را می‌زدیم، برای اینکه در جنگ نیستند ما چه انتظاری داریم؟ چهار سال است خواستیم اینها را در جنگ بیاوریم، اما ورود ناقص اینها در جنگ کار را بدتر کرد. پس این توانی که از جمهوری اسلامی می‌گویید، شما خودتان را دارید بازی می‌دهید، یک ذهنیتی را درست می‌کنید که عذاب وجدانتان را حل کنید بعد آن را می‌گویید نه ما اگر این حرف را می‌زنیم خوب دلیل داریم. می‌گویید توان جمهوری اسلامی باید بیاید جلو، کدام توان؟ کدام کار؟ پس این هم ضعف سوم شما. جمهوری اسلامی یعنی در کل دولت 100 نفر آدم، تازه این 100 نفر که حزب‌اللهی و انقلابی هستند نمی‌دانند جنگ چیست چهار سال و پنج سال دیگر می‌فهمند. باوجوداین باید پیش برویم، پس این توان که می‌گویید، این است. من یک‌مرتبه نسبت به برخورد شما غافلگیر شدم، فکر نمی‌کردم، حالا بعد فکر می‌کنم که چه ضعف‌های دیگری ما داریم باید این ضعف‌ها را در‌آوریم و آنها را حل کنیم. ...» سخنان رحیم صفوی و محسن رضایی در این جلسه آغازی بود برای ادامه بحث: رحیم صفوی: ما می‌گوییم با این توان، نه می‌شود در القرنه بجنگیم و نه در فاو. حال شما هی می‌خواهید فشار بیاورید... اگر شما می‌فرمایید که متناسب با توانمان منطقه تعیین کنیم، الآن این منطقه تناسبی با توانمان ندارد، اگر برویم شکست می‌خوریم. سپاه با این توان قادر به اجرای عملیات گسترده نیست، باید توان بالاتری به دست بیاورد تا بتواند بجنگد. محسن رضایی: این کلی است، این را چه کسی از شما قبول می‌کند؟ شما با استدلال ثابت کنید که اینجا چند گردان می‌خواهد و چند گردان تابه‌حال رسیده. این بحث‌های نارس شما، کار شما را سد کرده و وقتی که این کار سد بشود معلوم است که نمی‌توانید آماده بشوید». در ادامه جلسه یکی دیگر از مسئولان نیروی زمینی سپاه، وارد بحث می‌شود. غلامعلی رشید: ما این‌را به‌وضوح می‌بینیم که اگر 50، 60 گردان نیروی بسیجی بدون امکانات و تجهیزات لازم فراهم شود، دستور عملیات صادر می‌شود؛ چشم‌پوشی می‌شود از غافلگیری؛ چشم‌پوشی می‌شود از برآورد مهمات و... ما می‌گوییم ما یک تاجر ورشکسته هستیم، نمی‌توانیم یک معامله بزرگ انجام دهیم. این خیالی است که ما قبلاً می‌کردیم. ما در فتح‌المبین یک تاجر خوب بودیم، می‌توانستیم معامله کنیم. الآن دیگر قادر نیستیم آن معامله بزرگ را بکنیم. ما می‌گوییم با یک‌ نفر هم می‌شود جنگید، اما یک‌ نفر وقتی بجنگد، سه نفر عراقی را بکشد و خودش هم شهید بشود، این پیروزی است، اما مجموعه عملیات‌های بدر و خیبر می‌شود شکست؛ پیروزی نیست. قضیه عاشورا پیروزی است، 72 نفر بودند به 30 هزار نفر. می‌شود جنگید، اما تا یک‌ ماه دیگر این 50، 60 گردان می‌شود قوی‌ترین عامل فشار. رضایی: صحیح است که شما می‌خواهید از من اعتراف بگیرید که اگر همه توان فراهم نشد نجنگید؟ کجای مردانگی این‌طور است؟ غلامعلی رشید: ما نسبت به فرماندهی خودمان اعتمادمان کم نشده، تردید نداریم. ما عقل شما و علم و تدبیر شما را عالی‌ترین تدبیر برای خودمان می‌شناسیم. ما بی‌اعتمادیم به اینکه امکانات نمی‌رسد، این تردید در بچه‌ها به وجود می‌آورد. یکی از علت تردیدها این است که بی‌اعتمادند به امکانات، بی‌اعتمادند به این نیرویی که باید فراهم شود، ... و دیدند هم این فراهم نشده و نیرو می‌آید پای‌کار و بعد می‌گویند عمل کنید و عمل هم کردند. ما می‌گوییم جلوگیری کنیم از این‌کار. ما اگر هم یک مقدار پارسال منطقه 2 را پیشنهاد می‌دادیم، می‌دیدیم که آن‌موقع پذیرای این نیست که بگوییم عملیات گسترده، در جنوب نمی‌توانیم انجام دهیم. ولی الآن به این نتیجه رسیدیم که واقعیات را ببینیم. در این جنوب هدف‌های بسیار ارزشمندی هست که زیر زبان همه مزه می‌کند. تا گفتیم فاو، گفتند: به‌به، چه چیز خوبی است و... اینجا هدف‌هایش ارزشمند است و امکانات و نیرو می‌خواهد و ما سه سال است که در اینجا تلاش می‌کنیم، نتوانستیم یک گام قوی برداریم، ما به‌عنوان یک پیشنهاد می‌گوییم که: تا پایان سال عملیات محدود انجام دهیم، 15تا عملیات محدود انجام می‌دهیم، بعد برویم شمال‌غرب؛ آنجا می‌شود با 50، 60 گردان جنگ کرد، بعد به جنوب برگردیم. در این فاصله کار مهندسی بکنیم که بشود غافلگیری را رعایت کرد. الآن تمام یگان‌های ما در سرزمین جنوب هستند. غافلگیری از بین رفته است، دیگر معنی و مفهوم ندارد. کار مهندسی که ما می‌کنیم فردایش می‌خواهیم عمل کنیم. شما کار مهندسی جزیره آبادان را انجام دهید و یک ‌سال بعد عملیات کنید. این معنای دیگری پیدا می‌کند. غافلگیری، آب حیات ماست.


<references />
<references />
</div>
{{#css:/bootstrap.css}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۱۶

روزشمار جنگ سال 1364
1364.09.02
نام‌های دیگر دو آذر
تاریخ شمسی 1364.09.02
تاریخ میلادی 23 نوامبر 1985
تاریخ قمری 10 ربیع‌الاول 1406


1359.09.02
1360.09.02
1361.09.02
1362.09.02
1363.09.02
1365.09.02
1366.09.02





گزارش - 369

ارتش عراق با صدور اطلاعیه نظامی شماره 2031 اعلام کرد که در ساعت 11:37 امروز، هواپیماهای عراقی پس از حمله به یک هدف بزرگ دریایی در نزدیکی سواحل ایران، سالم به میهن خود بازگشتند. گفتنی است که هیچ‌‌یک از خبرگزاری‌ها و رسانه‌های جهان خبری دراین‌باره منتشر نکرده‌اند.[۱]

گزارش - 370

امروز در مناطق کردنشین و مناطق مرزی کردستان درگیری‌هایی بین نیروهای خودی و افراد گروه‌های ضدانقلاب رخ داد. همچنین، افراد دو گروه کومه‌له و دمکرات با یکدیگر درگیر شدند. 1. در محور پیرانشهر ـ سردشت، رزمندگان اسلام با عوامل حزب دمکرات درگیر شدند که درنتیجه یکی از بسیجیان گردان ثارالله مستقر در منطقه مجروح و به بیمارستان منتقل شد.[۲] 2. شهربانی استان کردستان امروز گزارش داد که در روستای کیلا از توابع شهرستان بانه، بین نیروهای خودی و افراد گروهک کومه‌له درگیری رخ داد.[۳] 3. به گزارش شهربانی کردستان، عوامل کومه‌له در جاده مهاباد ـ بوکان، در کمین نیروهای خودی گرفتار شدند و در درگیری میان طرفین یکی از افراد این گروه کشته شد.[۴] 4. امروز در حوالی روستای سوتوت از توابع مریوان، بین نیروهای دو گروه کومه‌له و دمکرات درگیری رخ داد که درنتیجه تعدادی از طرفین درگیری کشته‌ شدند. [۵] 5. شهربانی استان کردستان گزارش داد: در درگیری میان افراد دو گروه کومه‌له و دمکرات در مرز عراق، حوالی شانه‌میشاو (حدفاصل بانه ـ مریوان)، 10 تن از افراد کومه‌له و 8 تن از عناصر دمکرات کشته شدند و 5 تن از افراد دمکرات به اسارت گروه کومه‌له درآمدند.[۶]

گزارش - 371

در جریان دستگیری کردهای عراقی در کردستان عراق، در سه هفته گذشته، مأموران عراقی حدود 100 نفر را در ملأعام در حضور بستگان و دوستانشان اعدام کردند. روزنامه اطلاعات که این خبر را درج کرده، براساس گزارش واحد مرکزی خبر به نقل از خبرگزاری یونایتدپرس، افزوده است: «نیروهای عراقی درپی یک درگیری با چریک‌های کرد در داخل شهر اربیل، بیش از 1000 نفر را در شهرهای اربیل، موصل و سلیمانیه دستگیر کردند.» یونایتدپرس همچنین در گزارش خود آورده است: «زنی عراقی به نام ام‌حیدر رهبر گروهی چریکی، در حمله به یک مرکز نظامی در بغداد که به کشته‌شدن 10‌ نظامی منجر شد، به‌دست نیروهای امنیتی کشته شد. ام‌حیدر پس از حمله از محل گریخت، لکن نیروهای امنیتی وی را تعقیب کرده و به شهادت رساندند.»[۷] روزنامه کیهان نیز در گزارشی نوشته است: «مبارزین کرد عراقی طی هفته اخیر در حمله به یک پایگاه عراق در منطقه سرکلکی شکروک ضمن به‌هلاکت‌رساندن 19 تن از افراد جیش‌الشعبی، مقادیر قابل‌توجهی از سلا‌ح‌ها و مهمات دشمن را به غنیمت گرفتند.» [۸] شهربانی استان کردستان هم گزارش داد: «یکی از مأمورین مخفی رژیم بعث عراق توسط انقلابیون عراقی در شهرستان سلیمانیه به قتل رسیده است.» [۹]

گزارش - 372

درحالی‌که قرارگاه‌های عملیاتی سپاه پاسداران با سرعت بیشتری مشغول فراهم‌کردن مقدمات اجرای عملیات‌های گسترده و محدود هستند، ستاد مرکزی سپاه پاسداران، نیروهای مردمی را برای اعزام به جبهه‌ها فراخوانده و از تلاش‌های دولت در پشتیبانی از جبهه‌های جنگ تقدیر کرده است. در همین حال، اعزام نیرو و کمک‌های مردمی به جبهه‌ها ادامه دارد. روزنامه اطلاعات دراین‌باره نوشته است: «ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از نیروهای داوطلب متخصص در رشته‌های مختلف فنی و حرفه‌ای خواست جهت حضور در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل روز شنبه 2 آذر 1364، خود را به دفتر جذب نیروهای متخصص سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واقع در خیابان صبای جنوبی، بیمارستان مدائن، معرفی کنند. ضمناً ستاد مرکزی سپاه در اطلاعیه دیگری باتوجه‌به درخواست‌های مکرر امت حزب‌الله جهت حضور در جبهه‌ها از کلیه راهیان کربلا که داوطلب اعزام به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل هستند، به‌ویژه کارمندان و کارگران داوطلب مؤسسات مراکز دولتی و نهادهای انقلابی دعوت کرد جهت ثبت‌‌نام به مراکز بسیج مستضعفین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سراسر کشور مراجعه نمایند. همچنین در این اطلاعیه از اقدام انقلابی دولت خدمتگزار برادر مهندس میرحسین موسوی نخست‌وزیر، پیرامون رسالت عقیدتی ـ سیاسی در نیروهای نظامی و داوطلب جهت حضور در جبهه‌ها اظهار تشکر شده است.» [۱۰] از سوی دیگر، روزنامه اطلاعات، امروز از اعزام گروه‌هایی از بسیجیان شهرهای نهاوند، محلات، تربت حیدریه، دزفول و گچساران به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل خبر داد.[۱۱] روزنامه کیهان هم در گزارشی از ارسال کمک‌های مردمی به جبهه‌ها نوشته است: «سیل هدایای مردمی (کمک‌های نقدی و اجناس ضروری) ازسوی مردم روستاهای طالقان، کارکنان شرکت سنگ آهن مرکزی بافق، کارکنان شرکت فرش باستان، چای‌کاران منطقه املش (استان گیلان)، مدرسه فیضیه قم، کارکنان شرکت ریسندگی و بافندگی فجر اسلام، مردم رامسر و چالوس، هدایای مردم فارس، بوشهر، هرمزگان و خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد به‌سوی جبهه‌های جنگ حرکت کرد.»[۱۲] روزنامه کیهان افزوده است: «زنان مسلمان تونسی، مغربی و ترک مقیم بلژیک به‌منظور ابراز پشتیبانی خود از رزمندگان اسلام تعداد 10 قطعه اشیای طلا به نمایندگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بلژیک اهدا کردند. زنان ایثارگر مسلمان کشورهای فوق ضمن تأکید بر ارزش ناچیز اشیای اهدایی، اظهار امیدواری کردند درحد توانایی خود کمکی به پیروان خط امام کرده باشند و به سهم خود قدمی هرچند کوچک در مبارزه اسلام علیه کفر برداشته باشند.»[۱۳]

گزارش - 373

حجت‌الاسلام رحمانی، مسئول واحد بسیج مستضعفین سپاه پاسداران، در مصاحبه‌ای مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی آمار نیروهای آموزش‌دیده بسیجی و بسیجیان حاضرشده در جبهه‌ها را اعلام کرد و نقش آنان را در کسب پیروزی‌ها بسیار مهم برشمرد. وی با اعلام برگزاری هفته بسیج از 5 تا 11 آذرماه جاری، درباره فرارسیدن هفته بسیج و ششمین سالگرد تشکیل ارتش 20 میلیونی گفت: «براساس آمار، تاکنون بیش از سه میلیون نفر دراین‌رابطه آموزش‌دیده و آمادگی رزمی پیدا کرده‌اند که حدود یک میلیون از این نیروها در مقاطع مختلف در جبهه‌های حق علیه باطل حضور داشته و نقش خود را در کسب پیروزی‌ها به ثبوت رسانیده‌اند و حضور همین نیروها بوده است که ابرقدرت‌ها را بر آن داشته که تغییر موضع داده و بپذیرند که درمورد ایران اشتباه کرده‌اند و به‌نحوی اشتباهات خود را جبران کنند.» وی اضافه کرد: «از دیگر اقدامات نیروهای بسیج ایجاد امنیت و مبارزه با عوامل ضدانقلاب داخلی بوده [است] و در جهان تنها اعضای [بسیج] مستضعفین جامعه ماست که این‌چنین در سراسر کشور با تشکیلاتی منظم فعالیت دارند. دراین‌رابطه بسیج حتی در شهرها و روستاها و نیز در میانِ عشایر پایگاه‌های مقاومت تشکیل داده است. این پایگاه‌ها نقش چشمگیری در مبارزه، شناسایی و معرفی ضدانقلاب ایفا کرده‌اند و دراین‌رابطه شهدایی نیز به امت اسلامی ایران تقدیم نموده‌اند.»[۱۴] فرمانده بسیج سپاه پاسداران استان یزد نیز در آستانه برگزاری هفته بسیج در گفت‌وگویی با خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: «از بدو تأسیس بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تاکنون، حدود 30 هزار نفر از برادران در یزد به‌صورت تکمیلی و کوتاه‌مدت دوره‌های آموزش‌های عقیدتی و نظامی را در پادگان‌ها و اردوهای بسیج گذرانده‌اند و بیش از 6400 نفر از برادران بسیج استان در طرح "لبیک یا خمینی" سازماندهی شده‌اند.» وی افزود: «تاکنون 22812 نفر از داوطلبان آموزش‌دیده بسیج سپاه پاسداران استان یزد جهت نبرد با دشمن بعثی صهیونیستی عازم جبهه‌های نبرد نور علیه ظلمت شده‌اند.» [۱۵]

گزارش - 374

عراقی‌ها حمله زمینی ایران، به‌خصوص در جبهه مرکزی را محتمل می‌دانند و نگران آن هستند. خبرگزاری رویتر از بغداد گزارش داد: «آگاهان نظامی در بغداد، این هفته گفتند ناآرامی و اضطراب در طول جبهه 1180 کیلومتری جنگ به‌دلیل انتظار حمله زمینی جدید ایران درحال افزایش است.»[۱۶] رادیو اسرائیل نیز امروز اعلام کرد: «مقامات عراقی هفته گذشته اعلام داشتند که حکومت اسلامی دوباره در جبهه مرکزی به تمرکز قوا پرداخته و احتمالاً هجوم گسترده تازه‌ای را تدارک می‌بیند. عراق متقابلاً واحدهای تازه‌نفسی به این نقطه فرستاده و از ورود خبرنگاران خارجی به آن ناحیه جلوگیری می‌کند.» [۱۷]

گزارش - 375

ادعای ارسال تسلیحات نظامی به ایران ادامه دارد. هفته‌نامه لوپوئن چاپ پاریس در شماره اخیر خود نوشته است: «سرهنگ قذافی [رهبر لیبی] اخیراً موشک‌های زمین‌به‌هوای ساخت شوروی را به ایران فروخته است. کشتی‌ای که سلاح‌های مزبور را حمل خواهد کرد، برای پرهیز‌کردن از مصر، از کانال سوئز نخواهد گذشت، بلکه از دماغه امیدنیک عبور خواهد کرد. بااین‌حال، یک توقف کوتاه در کازابلانکا پیش‌بینی شده است. هدف از این توقف پاک‌کردن هرگونه رد پا درمورد مبدأ محموله کشتی است.»[۱۸]

گزارش - 376

یک شرکت هلندی به‌دلیل ارسال ماده‌ای شیمیایی ـ که از آن گازهای سمی تولید می‌شود ـ به عراق تحت تعقیب قرار گرفت. نشریه تاگس آلگمانیه سایتونگ چاپ آلمان، در شماره امروز خود نوشته است: «دادستان شهر آرن‌هایم (هلند) علیه یک شرکت تجاری هلند کیفرخواستی را به‌خاطر فروش ماده شیمیایی فسفر اکسید کلرید به عراق، به جریان انداخت. این امر که این ماده شیمیایی مورد استفاده گازهای سمی‌ای است که در جنگ خلیج‌ [فارس] از آن استفاده شده است، بعید به نظر نمی‌رسد. مکرراً به‌‌کارگیری گاز سمی ازجانب ایران به‌عنوان عملی دور از شأن انسان قلمداد شده است. آن‌گونه‌که آقای تیده‌مان دادستان، توضیح داد شرکت هلندی "مل‌شیمی هلندرا ـ فا" مورد اتهام است که در سفارشات صدور جواز ضروری برای صادرات، نام دیگری برای کالای تولیدی صادراتی خود به مقامات مربوطه ارائه داده است. در ماه آوریل 1984، ماده شیمیایی فسفر اکسید کلرید ازجانب دولت هلند در لیست "کالاهای استراتژیک" قرار گرفته بود که صادرات آن تنها با اجازه مخصوص مجاز می‌باشد. این تدبیر به‌خاطر به‌کارگیری گازهای شیمیایی ازجانب عراق در طول جنگ پنج‌ساله خلیج‌ [فارس] علیه کشور ایران اتخاذ شده است. چنانکه آقای تیده‌مان اظهار کرد شرکت مل‌شیمی ایتالیا هزاران کیلو از ماده شیمیایی فسفر اکسید کلرید تهیه نموده و آن ‌را به شرکت دولتی عراق واقع در بغداد به ‌نام شرکت دولتی تولید حشره‌کش فروخته است، ولی مأمورین مسئول کنترل اجازه صادرات کالاها در وزارت بازرگانی در جریان عملیات پنهانی شرکت مل شیمی قرار گرفتند. مأمورین کنترل در ماه فوریه به‌‌اتفاق مأمورین پلیس به دفتر شرکت واقع در شهر آرن‌هایم وارد شدند و پرونده‌های مدارک را ضبط کردند. قرار است که دادگاه علیه این شرکت در 6 ژانویه کار خود را شروع نماید. دادستان در اظهارات خود ادامه داد که یکی از همکاران این شرکت تاکنون [بارها] در بازجویی‌ها اقرار کرده است ماده شیمیایی فسفر اکسید کلرید آن‌چنانکه شرکت مل شیمی آن را بی‌ضرر معرفی می‌کند، نیست وگرنه این ماده هرگز در لیست "کالاهای استراتژیک" قرار نمی‌گرفت.»[۱۹] از سوی دیگر، رادیو نجات (وابسته به عناصر ضدانقلاب خارج از کشور)، امروز اعلام کرد: «به‌ نوشته مطبوعات نظامی و دفاعی عرب، عراقی‌ها در ماه گذشته 300 موشک اگزوسه دیگر از کارخانه سازنده دریافت کردند. موشک‌های جدید از کاربرد سریع و مؤثرتری برای حمله به مواضع نظامی و غیرنظامی کشور ایران بهره‌مند هستند.»[۲۰]

گزارش - 377

فروش هواپیماهای پوکارا ساخت آرژانتین به عراق با واکنش ایران روبه‌رو شد. نشریه مید چاپ انگلستان، نوشته است: «یک قرارداد 300 میلیون دلاری ـ در سال ـ واردات گندم و محصولات کشاورزی از آرژانتین لغو گردیده است. سفارت ایران در بوئنوس‌آیرس اظهار کرد که این تصمیم به‌دلیل امتناع آرژانتین از خرید نفت و مواد اولیه ایران اتخاذ گردیده است. اما دیپلمات‌های آرژانتینی گفته‌اند که دلیل واقعی این تصمیم ممکن است فروش اخیر 20 هواپیمای ویژه عملیات‌های تهاجمی در زمین (پوکارا) به عراق باشد [...]» به نوشته این نشریه، لغو این قرارداد ضربه سنگینی به صادرات محصولات کشاورزی و درآمد ارزی آرژانتین می‌باشد.[۲۱]

گزارش - 378

در ادامه تلاش اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس و کمیته حسن‌نیت اسلامی برای خاتمه جنگ و فشار به جمهوری اسلامی ایران برای پذیرش آتش‌بس بدون دستیابی به حقوق خویش، وزیر خارجه کویت درباره نگرانی کشورهای منطقه از گسترش جنگ و آمادگی برای میانجیگری و حمایت از عراق سخن گفت. ولیعهد بحرین نیز از ایران خواست همچون عراق به پیام‌های صلح پاسخ مثبت دهد. امیر قطر هم از جامعه جهانی خواست دراین‌باره تلاش کند. رئیس‌جمهور پاکستان نیز دلیل ادامه جنگ را خودداری دو کشور از دادن امتیاز به‌طرف دیگر اعلام کرد. جمهوری اسلامی هم بر ادامه جنگ تا تنبیه متجاوز تأکید کرد. شیخ صباح الاحمد الجابر معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه کویت، در گفت‌وگویی با مجله الصیاد گفت: «خطری که هم‌اکنون متوجه منطقه شده، خطر جنگ ایران وعراق است و کشورهای عربی منطقه خلیج [‌فارس] از گسترش دامنه جنگ به این کشورها وحشت دارند.» خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی از این گفت‌وگو آورده است: «وی درباره احتمال گسترش جنگ ایران و عراق به کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس گفت: ما از درگیر‌شدن در جنگ احتراز می‌ورزیم، ولی حق دفاع از کشورهای خود برایمان محفوظ است. وی گفت: شورای همکاری خلیج [‌فارس] یک پیمان نظامی یا یک محور سیاسی علیه کسی نیست، بلکه هدف اول شورای همکاری رشد این کشورها و دفاع از منافع آنها است. وی ضمن اعلام آمادگی برای سفر به تهران به‌منظور میانجیگری در جنگ گفت: درصورتی‌که از من خواسته شود به تهران سفر کنم، آمادگی خود را اعلام می‌کنم. وی افزود: خوشحال خواهم بود که به تهران سفر کنم. وزیر خارجه کویت درمورد احتمال موافقت ایران با تلاش‌های میانجیگری پس از تحولات اخیر گفت: پس از گذشتن مدت طولانی از تلاش‌های مسئولین کشورهای عربی حوزه خلیج‌ [فارس] درجهت خاتمه‌دادن به جنگ، ممکن است هم‌اکنون نوعی از تعقل، مسئولین این جنگ را هدایت کند. وی افزود: امیدواریم که پاسخ ایرانیان به تلاش‌های میانجیگری جاری مثبت باشد. به نوشته مجله الصیاد شیخ صباح در اظهارنظری درباره سخنان آقای هاشمی رفسنجانی که گفته بود: "سخن از پایان‌دادن به جنگ، سخن جاهلان است." گفت: من معتقدم که رفسنجانی به‌خوبی در وجدان خود احساس می‌کند که جنگ راه‌حل ‌مشکلات بین عراق و ایران نیست. وی افزود: راه‌حل این است که انسان با عقل فکر کند نه با عاطفه. وزیر خارجه کویت در این مصاحبه ضمن اعلام حمایت از رژیم عراق، با اشاره به کمک‌های کویت به این رژیم گفت: میان کویت و عراق قرارداد ترانزیت کالا وجود دارد. وی افزود: باوجود قرارداد ترانزیت میان کویت و عراق ما هرگز راضی نیستیم که ملت عراق را گرسنه نگه داریم یا از رسیدن کشتی‌های حامل مواد غذایی و پوشاک به عراق ممانعت نماییم. وزیر خارجه کویت در اظهارات خود اعلام کرد که میان کشورش و ایران نیز یک قرارداد ترانزیت امضا شده است. وی گفت: درصورتی‌که ایران مایل باشد این قرارداد را اجرا نماید، ما از این اقدام استقبال خواهیم کرد. وی به تاریخ و شرایط امضای این قرارداد اشاره‌ای نکرد، ولی گفت این قرارداد از مدت‌ها پیش میان دو کشور امضا شده است. وی ضمن اظهار رضایت از مصوبات اجلاس سران کشورهای شورای همکاری در مسقط، گفت: عراق و ایران حق دارند در جریان جزئیات اجلاس مسقط قرار گیرند.»[۲۲] رادیو رأس‌الخیمه نیز در گزارشی از این مصاحبه اعلام کرد: «وزیر خارجه کویت تأکید کرد که کشورش زیر بار هرگونه زورگویی نخواهد رفت و کویت نیرومندتر از آن است که از هرگونه ناآرامی دچار تزلزل شود. وی افزود که جنگ تنها وسیله پایان‌دادن به حل اختلافات میان عراق و ایران نمی‌باشد.»[۲۳] رادیو کویت نیز امروز در گزارشی به دیدار وزیر امور خارجه کویت با وزیر امور خارجه کره جنوبی و معاون نخست‌وزیر چین در امور اقتصادی اشاره و اعلام کرد: «وزیر خارجه کویت از چین و دیگر کشورهای جهان‌ سوم و کشورهای غیرمتعهد خواست که تلاش‌های مجدانه خود را برای متوقف‌کردن جنگ ویرانگر ایران و عراق مبذول دارند. مسئول چینی نیز گفت که کشورش آماده است تمام تلاش‌های خود را با دیگر تلاش‌های کشورها هماهنگ سازد تا یک راه‌حل مسالمت‌آمیز برای این جنگ پیدا کند.»[۲۴] رادیو صوت‌الجماهیر عراق نیز امروز گزارش داد: «شیخ حمد بن ‌عیسی آل خلیفه ولیعهد بحرین، در گفت‌وگو با روزنامه کویتی الرأی العام تأکید کرد: جنگ عراق و ایران در رأس مسائل و اموری است که ما را به خود مشغول ساخته است. وی تأکید نمود که عراق به پیام‌های صلح پاسخ داده است. وی از ایران خواست تا به این پیام‌ها پاسخ مثبت دهد.[۲۵] همچنین رادیو ریاض اعلام کرد: «شیخ ‌خلیفه ‌بن ‌حمدآل‌ ثانی امیر قطر، تأکید نمود که راه‌حل درگیری اعراب و اسرائیل و متوقف‌ساختن جنگ عراق و ایران، اجرای اصول و تصمیمات ملل متحد که کلیه کشورهای عضو محترم شمردن آنها را متعهد شده‌اند، می‌باشد. شیخ خلیفه از جامعه جهانی خواست تا برای ازبین‌بردن دشواری‌هایی که در راه تحقق یافتن این هدف وجود دارند حداکثر تلاش را به ‌کار گیرد.»[۲۶] خبرگزاری کویت نیز در گزارشی آورده است: «ضیاءالحق رئیس‌جمهوری پاکستان، می‌گوید: هیچ‌گونه پایان نزدیکی برای جنگ ایران و عراق نمی‌بیند مگر اینکه ایران از شرایط اولیه‌اش برای گفت‌وگوهای صلح، دراین‌راستا منصرف شود. وی که از اعضای کمیته حسن‌نیت اسلامی است، افزود: این جنگ یکی از طولانی‌ترین جنگ‌های تاریخ معاصر است و علت ادامه آن امتناع دو کشور از دادن امتیازی به‌طرف دیگر می‌باشد. وی پذیرفت که عراق تاکنون حسن‌نیت خود را نسبت به همکاری با جوامع جهانی بین‌المللی و اسلامی که می‌کوشند تا راه‌حلی برای این جنگ بیابند، نشان داده است. ژنرال ضیاء‌الحق گفت: گزارش‌هایی مبنی‌بر آمادگی ایران برای چشم‌پوشی از بعضی از خواسته‌هایش ازجمله سرنگونی پرزیدنت صدام‌حسین، مشخص‌کردن تجاوزگر و پرداخت غرامت جنگی؛ خوش‌بینی درمورد احتمال اینکه دو طرف را بتوان بر سر میز مذاکره نشاند و کوشش کرد تا راه‌حلی برای جنگ یافت، به ‌وجود می‌آورد.»[۲۷] از سوی دیگر، ایران هیچ راه‌حلی را بدون شناسایی کشور متجاوز، بحق ندانسته و بار دیگر بر این نکته تأکید کرده است. روزنامه جمهوری اسلامی دراین‌باره نوشته است: «سفیر کشورمان در زیمبابوه در ملاقات با وزیر فرهنگ جوانان و ورزش این کشور گفت: جمهوری اسلامی ایران تا محاکمه و تنبیه صدام به جنگ ادامه خواهد داد و بر آن است تا یک‌ بار و برای همیشه ریشه تجاوز را از منطقه برکند.»[۲۸]

گزارش - 379

وزیر جدید نفت جمهوری اسلامی (غلامرضا آقازاده) در مصاحبه‌ای با نشریه وزارت نفت دیدگاه‌های خود را درباره صنعت نفت و سازمان اوپک اعلام کرد. نشریه وزارت نفت دراین‌باره نوشته است: «دیدگاه وزیر جدید نفت مبتنی‌بر حضور ایران در اوپک و لزوم حضور فعال و مشارکت ممتد کشورمان در این سازمان و حفظ و انسجام آن است. به عقیده وی، با متنوع‌کردن امکانات و بنادر صادراتی نفت در کشور و ایجاد پایانه‌های نفتی جدید در نقاطی دور از دسترسی نیروی هوایی دشمن، می‌توان از توقف صادرات نفت کشور حتی درصورت ضربه وارد‌شدن به جزیره خارک جلوگیری کرد. آقازاده اظهار کرده است که باید امر اکتشاف در فلات‌قاره و اولویت دادن به برداشت از میادین مشترک با کشورهای جنوب خلیج‌فارس بیش از پیش موردتوجه و پیگیری قرار گیرد و به اکتشاف و بهره‌برداری از ذخایر نفت سنگین و بسیار سنگین، با تکنولوژی خاص خود که نقش عمده‌ای در آینده صنایع نفت خواهند داشت، توجه خاصی مبذول گردد. وزیر نفت در پایان این مصاحبه همچنین بهره‌برداری مطلوب و کامل از ذخایر نفتی و تزریق گاز در میادین نفتی برای افزایش برداشت نفت از آنها را درجهت سیاست (حفظ و صیانت مخازن نفتی) برای نسل فعلی و نسل آینده مؤثر دانسته و موردتأکید قرار داده است.»[۲۹]

گزارش - 380

درپی بازگشت وزیر خارجه ایران از سفر سوریه، لیبی و الجزایر، رادیو بی‌‌بی‌‌سی درباره تلاش ایران برای تشکیل یک جبهه جدید از کشورهای عربی، گزارش داد: «مقامات دولت ایران اظهار می‌کنند که درحال فعالیت برای رفع اختلافات بین ‌الجزایر و لیبی هستند و احتمال می‌رود که وزرای خارجه دو کشور مذکور به‌اتفاق وزرای خارجه ایران و سوریه در تهران به همین منظور به گفت‌وگو بپردازند. طبق گزارشی که از تهران دریافت کرده‌ایم، علی‌اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، پس از سفرهای پنج‌روزه اخیرش به پایتخت‌های سوریه، الجزایر و لیبی، هنگامی‌که وارد تهران شد از نتایج گفت‌وگوهای خود با مقامات سه کشور مذکور ابراز رضایت کرد. وی گفت که در پیام رئیس‌جمهور ایران به رهبران این سه کشور اصول همکاری و هماهنگی در میان کشورهای مترقی مسلمان تأیید شده بود. طبق گفته علی‌اکبر ولایتی، دولت‌های سوریه و لیبی در مسئله جنگ ایران و عراق درمورد ایران ابراز پشتیبانی کرده‌اند، اما وزیر امور خارجه ایران از موضع الجزایر درقبال این مسئله خبری نداده است. وی گفته است که در جریان سفرهایش تلاش کرده که اختلافات لیبی و الجزایر را رفع کند. به گفته او، دو دولت مذکور آماده حل اختلافاتشان هستند و ایران به آنها اطلاع داده است که آماده اقدام مؤثر دراین‌زمینه می‌باشد. وزیر امور خارجه ایران افزود که دولت ایران به تلاش‌های خود برای تشکیل آنچه که به گفته او جبهه قدرتمندی از نیروهای پیشرو دربرابر جهان استثمار است، ادامه خواهد داد. علی‌اکبر ولایتی از امکان تشکیل یک کنفرانس چهارجانبه سران ایران، لیبی، الجزایر و سوریه در تهران هیچ سخنی نگفت. گفته می‌شود که سران این سه کشور از دعوت رئیس‌جمهور ایران استقبال کرده‌اند، ولی درعین‌حال معتقدند که شرایط کنونی برای یک چنین کنفرانسی نامناسب است و برگزاری آن را به بعد موکول کرده‌اند. درهرصورت، منابع آگاه در تهران اظهار عقیده‌ می‌کنند که ممکن است وزرای خارجه چهار کشور در آینده نزدیکی در تهران گرد هم آیند. در یک چنین دیداری اختلاف‌نظرهای سوریه، الجزایر، لیبی با میانجیگری ایران موردبحث قرار خواهد گرفت.»[۳۰]

گزارش - 381

تلاش‌های کمیته آشتی عربی که از چندی پیش برای آشتی‌دادن سوریه با عراق و اردن و آشتی‌دادن لیبی با عراق و سازمان آزادی‌بخش فلسطین آغاز شده است، ادامه دارد. امروز رادیو بی‌بی‌سی دراین‌باره گزارش داد: «هیئت کمیته آشتی جامعه عرب قرار است مذاکراتی را در طرابلس و بغداد انجام دهد تا بدین‌وسیله روابط بین لیبی و عراق را که مدتی تیره بوده است، بهبود بخشد. هیئتی که قرار است به طرابلس و بغداد برود، نتیجه تصمیم کنفرانس فوق‌العاده جامعه عرب است که در ماه اوت گذشته در کازابلانکا برگزار گردید. در این کنفرانس تصمیم گرفته شد که دو کمیته‌ با دو وظیفه معین تشکیل شود. به این ترتیب که یک کمیته بکوشد که از یک طرف سوریه و اردن را و از طرف دیگر سوریه و عراق را با هم آشتی دهد. کمیته دیگر برای آشتی‌دادن لیبی با عراق و لیبی با سازمان آزادی‌بخش فلسطین تشکیل شد. کمیته آشتی‌دهنده اردن، سوریه موفق شد که نخست‌وزیران این دو کشور را با هم به گفت‌وگو بنشاند و جریانی که این کمیته دنبال کرد، اکنون به بهبود قابل‌ملاحظه‌ای در روابط این دو کشور انجامیده است. تابه‌حال پیشرفت آشکاری در آشتی سوریه و عراق مشاهده نشده است. هفته گذشته آن کمیته دیگر در مراکش تشکیل جلسه داد. کمیته مذکور تصمیم گرفت برای پیشرفت برنامه کار هیئتی به طرابلس و بغداد بفرستد. اعضای این هیئت عبارت‌اند از وزیر خارجه مراکش، رئیس کابینه دولت موریتانی و معاون دبیرکل جامعه عرب، این هیئت کار بسیار دشواری در پیش دارد. روابط عراق و لیبی مدت‌ها است که تیره بوده است و لیبی یکی از سه کشور عربی است که در جنگ ایران و عراق از ایران حمایت کرده‌اند و در ماه ژوئن گذشته که لیبی یک پیمان استراتژیک با ایران به امضا رساند، عراق روابط سیاسی خود را با لیبی قطع کرد. این کمیته‌های آشتی به این منظور تشکیل گردید که حداقل توافق آرا برای تشکیل کنفرانس عادی جامعه عرب را که مدت‌ها است به تعویق افتاده به دست آورد.»[۳۱]

گزارش - 382

روابط نظامی ایران و شوروی پس از پیروزی انقلاب را هفته‌نامه جینز دیفنس در مقاله‌ای مفصل بررسی کرده است. نویسنده مقاله، یوسف بودانسکی، دراین‌باره چنین ادعا کرده است: «پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، شوروی به‌ کلیه تکنولوژی‌های نظامی موجود در ایران دسترسی داشته و ازجمله تعدادی از هواپیماهای تام کت (اف14) و فانتوم (اف4) جهت آزمایش به شوروی ارسال شده و ایستگاه‌های جاسوسی متعلق به "سیا" در شمال ایران برای بازدید متخصصان روسی دراختیار آنها قرار گرفته است. [...] همکاری نزدیک میان اتحاد شوروی و ایران یکی از مواردی است که در عین اهمیت، کمتر درمورد آن اطلاعاتی موجود است و یکی از موارد مهم تعادل نیروها در خاورمیانه به شمار می‌رود.» در این مقاله آمده است: «روابط نظامی میان اتحاد شوروی و ایران از زمانی شروع شد که شاه اقدام به خرید سلاح‌های کوچک و خودروهای زرهی از آنها نمود. بعد از انقلاب، روس‌ها توقعات زیادی از احساسات ضدامریکایی انقلابیون ایران داشتند، ولی این هدف بعد از اوج‌گیری جنگ ایران ـ عراق در اواخر سال 1980 عملی شد. روس‌ها از این ترس داشتند که منافع محلی آنان به خطر افتد. درعین‌حال، آنها فرصت خوبی به دست آورده‌ بودند تا روابط خود را با ایران مستحکم کنند. در ابتدا روس‌ها به‌طور مستقیم تجهیزات کوچکی به ایران دادند، سپس این تبادل‌ها از کانال سوریه، لیبی و کره شمالی ادامه یافت. در 17 سپتامبر 1985 [26 شهریور 1364]، [امام] خمینی به محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب، دستور داد به‌منظور تقویت قدرت نظامی و موضع اجتماعی سپاه، واحدهای جدید دریایی، هوایی و زمینی در سپاه تشکیل گردد. برطبق این برنامه، سپاه پاسداران در آینده با همکاری پرسنل آموزش‌دیده و تجهیزات ارتش، نیروهای رزمنده حرفه‌ای خود را بنیان‌گذاری خواهد نمود. بالأخره سپاه روزی به‌عنوان تنها نیروی مسلح در ایران با محدود‌کردن ارتش پا به عرصه ‌خواهد گذاشت. [...] سپاه پاسداران هرگز نخواهد توانست بدون وجود آموزش روسی و سلاح‌هایی که به‌وسیله شوروی داده می‌شود، به این درجه از حرفه‌ای‌بودن در امور نظامی برسد [...] در سال 1980، روس‌ها شروع به دادن مهمات، سلاح‌های کوچک و وسایل مخابراتی به ایران کردند و اندکی پس از آن، عرضه توپخانه سنگین و موشک‌اندازهای کاتیوشا را شروع کردند. شوروی در سال 1984، تانک و موشک‌های زمین‌به‌زمین دراختیار ایران قرار داد که این کشور را قادر ساخت اهداف استراتژیک عراق را هدف قرار دهد.» در ادامه مقاله جینز دیفنس آمده است: «در سال 1982 کره شمالی اقدام به عرضه هواپیماهای اف6 و اف7 و میگ19 و میگ21 به سپاه کرد. در سال 1983، خلبانان ایرانی شروع به آموزش پرواز هواپیما‌های میگ23 در کره شمالی نمودند، اگرچه عرضه این نوع هواپیماها تا قبل از سال آینده پیش‌بینی نمی‌شود. در اواسط سال 1982، سوری‌ها اقدام به ساخت یک نوع هواپیمای تی126 ـ که هواپیمایی اخطارکننده و [برای] کنترل و فرماندهی است ـ کردند که همراه با سرنشینان روسی و اروپای شرقی تحویل ایران شد تا برای کاربرد عملیاتی در مرزها مورد استفاده قرار گیرد. تحولی که بدون شرکت فعال روس‌ها و حمایت آنان انجام‌پذیر نبود، اگر نگوییم که خود روس‌ها مجری آن بودند. [...] در اوایل [سال] 1985، اردبیلی معاون وزارت خارجه ایران که در مسکو به سر می‌برد، با ژنرال سرگیچیک ملاقات و درباره برنامه‌های درازمدت بازسازی ساختار دفاعی ایران مذاکره نمود. در همان زمان، شیخ‌الاسلام، یک فارغ‌التحصیل دانشگاه پاتریس لومومبای مسکو که به‌وسیله کا.گ.ب. کنترل می‌شود، به‌طور آشکار مذاکراتی را جهت خرید سلاح‌های مهم روسی آغاز نمود. وی توضیح داد درحالی‌که ایران توجه دارد که از شوروی این انتظار نمی‌رود که مستقیماً به ایران تانک و هواپیما بدهد، ولی البته راه‌های دیگری وجود دارد که از‌طریق آنها این تجهیزات می‌توانند تحویل گردند. سوریه و لیبی که ازطرف‌داران اصلی سلاح‌های روسی هستند، به‌عنوان رابطین احتمالی در تهران دیده می‌شوند. چون این سلاح‌ها حتی اگر ازسوی متحدان عرب ایران تأمین گردد، باید از‌طریق شوروی به ایران حمل گردد. به نظر می‌رسد که شیخ‌الاسلام با یک طرح تحویل انبوه سلاح‌های روسی در مرز موافقت کرده باشد. درحالی‌که هنوز شوروی و متحدان وی در پیمان ورشو مستقیماً به‌ عراق نیز اسلحه می‌دهند. سلاح‌هایی که از کره شمالی می‌آید نیز از فراز خاک شوروی به ایران می‌رسد. آهنگ این عرضه و برنامه آن نشان می‌دهد که نمی‌تواند بدون حمایت مستقیم و فعال شوروی بوده باشد. [...] اتحاد شوروی به‌وسیله دادن سلاح‌ها و مهمات بیشتر به‌طرفین جنگ می‌تواند به این جنگ دامن بزند. درحال‌حاضر، هر دو طرف به‌سرعت درحال تقویت نیروهای خط اول جبهه‌ هستند تا دست به یک حمله نهایی که قبل از زمستان صورت می‌گیرد بزنند.»[۳۲] خبرگزاری رویتر گزارش داد که معامله‌گران نفتی لندن گفتند درپی حمله هوایی 28 آبان 1364 عراق به ترمینال نفتی خارک در ایران، هم‌اکنون، تنها دو لنگرگاه در اسکله عمده بارگیری این ترمینال فعال است و انتظار می‌رود که تعویق در امر بارگیری در جزیره سیری، برای چند روز ادامه داشته باشد. هراس‌های موجود از به‌تعویق‌افتادن بارگیری در جزیره سیری، موجب گردید که اوایل هفته جاری در آسیا بهای نفت در بازار آزاد افزایش یابد. به‌هر‌حال، یک سخنگوی شرکت ملی نفت ایران در لندن پنجشنبه گذشته (30/8/1364) گفت: عملیات بارگیری در خارک به‌طور معمول و نرمال انجام می‌گیرد و ایران درباره صدور روزانه 500 هزار بشکه نفت خام به ژاپن در ماه دسامبر مطمئن است.[۳۳]

گزارش - 383

رئیس مؤسسه تحقیقات استراتژیک لندن که برای شرکت در نشستی به اسرائیل رفته است، در مصاحبه‌ با روزنامه اسرائیلی هاآرتز قدرت بازدارندگی کشورهای حوزه خلیج‌فارس درمقابل ایران را نامعلوم اعلام کرد. دکتر اونیل دراین‌باره گفت: «به عقیده من بن‌بست جنگ خلیج‌فارس همچنان ادامه خواهد یافت. گرچه هرچند زمان می‌گذرد ایران برای صدور نفت خود با اشکالات بیشتری مواجه می‌گردد، ولی قدرت تحمل ایرانیان بسیار زیاد است و بعید می‌نماید که آنان از پای درآیند. عراق که در ابتدای جنگ مرتکب ارزیابی‌های اشتباه‌آمیزی شده بود، اکنون ارتش خود را تقویت و تجربه بیشتری کسب کرده است. عراق همچنان برتری هوایی خود را حفظ می‌کند و از حمایت دو ابرقدرت اصلی جهان نیز برخوردار است. بنابراین، نزاع بین دو کشور در سطحی پایین همچنان ادامه خواهد یافت. امیرنشین‌های جنوب خلیج‌فارس نیز برای مقابله با تهدیدهای احتمالی ایران، به ایجاد یک نیروی نظامی بازدارنده پرداخته‌اند، ولی هنوز معلوم نیست اگر واقعاً ایران به آنها حمله کند تا چه حد توانایی دفاعی خواهند داشت.[۳۴]

گزارش - 384

"جنگ پرچم" که از سه روز پیش با حمله نیروهای حزب دروزی به کانال 2 تلویزیون لبنان و مراکز تیپ6 ارتش لبنان و مقابله نیروهای جنبش امل در غرب بیروت آغاز شده است، باوجود تلاش سوریه و موافقت سران دو طرف برای توقف درگیری، ظاهراً همچنان ادامه دارد. خبرگزاری فرانسه از بیروت گزارش داد: «عبدالحلیم خدام معاون ریاست‌جمهوری سوریه بار دیگر برای اقامه صلحی پایدار بین دو متحد اصلی سوریه در لبنان مداخله کرد و پس از مذاکره با رهبران امل و دروزی‌ها، سرانجام نبیه‌ بری و ولید جنبلاط با اقداماتی برای اعاده صلح موافقت کردند. مروان حماده مشاور برجسته جنبلاط، اعلام کرد که بری و جنبلاط از نفرات خود خواستند به جنگ خاتمه دهند.[...] وی گفت: دو متحد پیشین همچنین موافقت کردند که تمام دفاتر مربوط به شبه‌نظامیان در غرب بیروت تعطیل شود و یک تیپ ارتش لبنان که موردحمایت سوریه باشد، تشکیل شود تا به‌عنوان یک نیروی ضربتی مانع اقدامات هر طرفی شود که قصد نقض امنیت شهر را داشته باشد.»[۳۵] بنا بر این گزارش: «عبدالحلیم خدام امروز با مروان حماده در دمشق و با نبیه بری، تلفنی مذاکره کرد. امین جمیل رئیس‌جمهوری مسیحی لبنان نیز تلفنی با حافظ اسد رئیس‌جمهوری سوریه گفت‌وگو کرد.»[۳۶] خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز دراین‌باره گزارش داد: «جنگ جدید لبنان که با عنوان "جنگ پرچم" در بیروت میان جنبش امل و دروزی‌ها از سه روز پیش آغاز شد، ناظران را در بررسی مسائل لبنان متحیر کرده، چراکه هرگز چنین برخوردهای سنگینی میان دو گروه هم‌پیمان که کراراً پیمان خود را آمیخته به خون توصیف می‌کردند، پیش‌بینی نمی‌شد. هرچند معیارهای فکری متناقض هریک از این دو، نشانه تفاوت در اهداف آنها بود، ولی حداقل در مرحله فعلی این امر غیرمنتظره بود.» خبرگزاری جمهوری اسلامی در این گزارش پس از شرح چگونگی درگیری (حمله دروزی‌ها به ساختمان کانال 2 تلویزیون لبنان؛ حمله به مراکز تیپ ششم ارتش که اکثر نیروهای آن شیعه هستند؛ ورود نیروهای جنبش امل به درگیری و شکل‌گیری جنگ پرچم) می‌افزاید: «دراین‌میان، نیروهای فلسطینی که موقعیت را برای گرفتن انتقام از جنبش امل مناسب دیدند به‌کمک نیروهای دروزی وارد عمل شده و ازنظر تجهیزات جنگی نیز توسط دروزی‌ها تأمین شدند.» همچنین، نیروهای مرابطون که چندی پیش توسط جنبش امل قلع‌وقمع شده بودند، همراه با گروه شاکر جاوی ـ که از نیروهای سنی محسوب می‌شود ـ ازجانب دیگر به نیروهای جنبش امل حمله کردند که در مراحل اولیه تعدادی از مراکز جنبش امل سقوط کرده و افراد آن کشته یا اسیر شدند. جنبش امل نیز که خود را در مرحله مرگ و زندگی دید، حدود پنج هزار نفر از نیروهای خود را در ناحیه جنوبی بیروت وارد عمل کرد که این امر توانست به میزان زیادی شکست‌ها را جبران کرده و مناطق مهمی را از نیروهای دروزی بازپس‌ بگیرد.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، کیفیت حمله نیروهای دروزی نشان می‌دهد که آنها طرح ازپیش ساخته‌شده‌ای را برای تسلط کامل بر بیروت داشته‌اند و میزان مهماتی که ظرف 50 ساعت جنگ بلاانقطاع به ‌کار برده شد حاکی‌از مسائل گسترده‌تر از بهانه آغاز آن است. دراین‌میان، سوریه با اعمال فشار به‌طرف‌های درگیر آنان را به تثبیت آتش‌بس قانع کرد، ولی ظاهراً به‌دلیل تسلط‌نداشتن احزاب بر نیروهای خود و تمرد آنان از فرماندهی، بار دیگر جنگ در مناطق گوناگون از سر گرفته شده است و هر لحظه دامنه آن گسترده‌تر می‌شود. باتوجه‌به این موضوعات، افزایش برخوردها و ادامه آن همچنان محتمل است و این افزایش تشنج در اهداف زیر خلاصه می‌شود: الف) نیروهای حزب دروزی به‌تازگی تعداد زیادی از اکراد را به کار گرفته‌اند که در برخوردهای جاری حضور آنان بیش از دروزی‌ها به چشم می‌خورد و این نشانه هدف سنتی نیروهای دروزی، یعنی تجزیه لبنان و ایجاد دولت خودمختاری دروزی در مناطق تحت کنترل خویش است. ب) درصورت تحقق و اجرای طرح موردنظر دروزی‌ها، مسیحیان نیز دولت کوچکی در مناطق تحت نفوذ خود ایجاد خواهند کرد و درآن‌صورت دست‌اندازی اسرائیل به جنوب شیعه‌نشین راحت‌تر خواهد بود. این خبرگزاری افزوده است: «در اینجا موقعیت حزب‌الله نیز قابل‌ذکر است که علی‌رغم اعلام آماده‌باش در میان نیروهای خود، در درگیری‌ها شرکت نکرده و بنا به اظهار یکی از مسئولان بلندپایه آن، تاکنون اهداف این جنگ برای آنها کاملاً مشخص نیست و بالاگرفتن برخوردها در میان خانه‌ها و منازل را مناسب نمی‌دانند و می‌گویند دروزی‌ها جنگ را در میان خانه‌های مسلمانان از شیعه و سنی آغاز کرده‌اند، درحالی‌که طایفه آنها در مناطق جبل لبنان از هرگونه آسیبی مصون هستند.» در پایان گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی آمده است: «درباره نتایج این برخوردها نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی ارائه داد، ولی خشونت و بی‌رحمی نیروهای دروزی همچنان کابوس وحشتناکی است که عموم مردم از آن بیم دارند. حمله دروزی‌ها به منازل و سرقت اموال توسط آنها طی دو روز گذشته مشاهده شده است.»[۳۷]

گزارش - 385

درگیری‌های بیروت، ابعاد و اهداف آن در مقاله‌ای با عنوان "جنگ پرچم" در نشریه گزارش بررسی شده است: «پایین‌آوردن پرچم لبنان توسط دروزی‌ها و نصب پرچم حزب خود در محله تله الخیاط محل ساختمان کانال دوم تلویزیون لبنان در بیروت غربی که با مخالفت تیپ ششم ارتش لبنان مواجه شد، موجب آغاز درگیری شدیدی میان دروزی‌ها و تیپ ششم ارتش لبنان گردید که با ورود جنبش‌ امل به حمایت از تیپ ششم ابعاد تازه‌ای به‌ خود گرفت. به گفته شاهدان عینی، چریک‌های امل، پرچم لبنان را در مدارس و دیگر مؤسسات به اهتزاز درمی‌آورند، ولی نیروهای دروزی آنها را پاره می‌کنند. براثر این درگیری‌های شدید که در آن از تانک، توپخانه و سایر سلاح‌های سنگین استفاده شد، صدها اتومبیل و خانه منهدم و بیش از ده‌ها میلیون لیره خسارت وارد شده است. به گفته منابع آگاه این خرابی‌ها در طول جنگ‌های 12 ساله لبنان بی‌سابقه بوده است. دراین‌میان، شیخ شمس‌الدین نایب‌رئیس مجلس اعلای شیعه در لبنان و شیخ حسن خالد مفتی لبنان، طی پیام‌هایی از رئیس‌جمهوری سوریه استمداد طلبیده و خواستار نجات ساکنین بیروت از مرگ حتمی شده‌اند. به‌دنبال این تقاضاها، یک افسر عالی‌مرتبه ارتش سوریه وارد بیروت شد و پس از مذاکره با رهبران طرفین درگیر در این شهر، آتش‌بس اعلام گردید، اما پس از 3 بار نقض آتش‌بس، با دیدار جنبلاط و نبیه ‌بری و با نظارت سوریه قرار شد که یک کمیته امنیتی 300 نفره برای نظارت آتش‌بس ازسوی دو طرف و ارتش لبنان تشکیل شود، علی‌رغم تشکیل این کمیته و نظارت بر آتش‌بس، مخالفت‌هایی ازسوی دروزیان با آتش‌بس صورت گرفته است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی نیروهای دروزی مستقر در ساختمان اطاق بازرگانی لبنان عمداً از فرمان رهبران خود تمرد کردند و با کمیته امنیتی درگیر شدند و معتقدند تا مراکز ازدست‌رفته آنان با قدرت از امل پس گرفته نشود، سلاح بر زمین نخواهند گذاشت. از سوی دیگر، نبیه ‌بری رهبر جنبش امل، علی‌رغم اینکه جنبلاط تاکنون چندین بار به اشتباه خود در آغاز‌نمودن جنگ پرچم اعتراف کرده است، طی سخنانی در میان نیروهای جنبش امل، هدف از جنگ اخیر بیروت را تقسیم لبنان دانست. وی بدون ذکر جزئیات امر گفت: در این طرح ایجاد 3 شهر سنی 3 منطقه شیعه و یک منطقه دروزی موردنظر بوده است که در هر سه حال، اخراج جنبش امل از بیروت زمینه‌ساز اجرای این طرح بوده است.» به نوشته این نشریه: «باتوجه‌به برخورد سوریه با جریان فوق و نیز آغاز درگیری توسط نیروهای جنبلاط به نظر می‌رسد که سوریه از آغاز در جریان این درگیری نبوده و دروزی‌ها به‌علت ارتباطاتی که با جامعه دروزی‌های اسرائیل و به‌تبع آن با رژیم صهیونیستی دارند، به تحریک این کشور دست به این اقدام زده‌اند تا قدم دیگری درجهت هدف قدیمی خود که همانا ایجاد کانتون‌های مستقل در لبنان است بردارند.»[۳۸]

گزارش - 386

تری ویت فرستاده ظاهری کلیسای انگلستان که برای آزادی گروگان‌های امریکایی و فرانسوی تلاش می‌کند، روز گذشته اعلام کرد طی هفته گذشته سه بار با ربایندگان این افراد ملاقات کرده است. وی گفت که امروز به نیویورک می‌رود تا مقامات امریکایی را در جریان مذاکراتش با آدم‌ربایان قرار دهد. ویت ـ که سابقاً افسر ارتش انگلیس بوده است ـ افزود: «ممکن است به نظر بعضی‌ها برسد که دراین‌مورد به بن‌بست رسیده‌ام، اما درعین‌حال که دشواری‌های بسیاری را که با آنها روبه‌رو هستم تکذیب نمی‌کنم، معتقدم که این دشواری‌ها را می‌توان از پیش پا برداشت.» وی گفت که پس از انجام مذاکراتی در نیویورک به بیروت باز خواهد گشت.[۳۹]

گزارش - 387

نشست سران امریکا و شوروی در ژنو که انتظاراتی را در سطح جهانی ایجاد کرده بود، بی‌سروصدا پایان یافت. یونایتدپرس دراین‌باره گزارش داده است: «به‌دنبال پایان کنفرانس ژنو اعلام شد بااینکه دو کشور امریکا و شوروی برای جلوگیری از بروز جنگ هسته‌ای با یکدیگر همکاری خواهند کرد، ولی "اختلاف جدی" لاینحل باقی مانده و موضع هیچ‌کدام درقبال "جنگ ستارگان" تغییر نیافته است.» در ادامه گزارش یونایتدپرس آمده است که امریکا و شوروی در بیانیه‌ای مشترک خاطرنشان کردند هیچ‌‌کدام خواستار دستیابی به برتری نظامی نسبت به‌طرف مقابل نیستند. دو طرف تعهد کرده‌اند جهان را برای زندگی به مکان امن‌تری تبدیل کنند. سران دو قدرت بزرگ جهانی در 13 زمینه به توافق رسیدند که خلاصه آن چنین است: 1. امنیت. 2. مذاکرات هسته‌ای و فضایی. 3. مراکز کاهش مخاطرات. 4. عدم گسترش هسته‌ای. 5. سلاح‌های شیمیایی: رهبران دو قدرت توافق کردند درزمینه مذاکرات هفت‏ساله ژنو درباره ممنوعیت سلاح‌های شیمیایی تلاش‌های خود را افزایش دهند. 6. کاهش سلاح‌ها. 7. خلع سلاح. 8. ادامه مذاکرات. 9. امنیت هوایی در شمال اقیانوس آرام. 10. برقراری پروازها و گشایش کنسولگری. 11. حفاظت محیط زیست. 12. تبادلات دو‌جانبه. 13. تحقیقات احتراقی. درپی این نشست، گورباچف با رهبران پیمان نظامی ورشو در چکسلواکی و ریگان با رهبران ناتو در بلژیک به مذاکره پرداختند و نتایج اجلاس را به اطلاع آنان رساندند.[۴۰] یونایتدپرس در گزارش دیگری اعلام کرد: «رونالد ریگان رئیس‌جمهور امریکا، امروز در پیامی رادیویی از کاخ سفید اعلام کرد: میخائیل گورباچف رهبر شوروی در تلاش خود برای متوقف‌ساختن طرح جنگ ستارگان در کنفرانس ژنو شکست خورد. ریگان در این پیام رادیویی از مسکو خواست تا یک جدول زمانی برای خروج از افغانستان تعیین کند. ریگان در پیام رادیویی هفتگی از کاخ سفید، خود را برنده کنفرانس ژنو نشان داد و اعلام کرد درزمینه‌های جنگ ستارگان، حقوق بشر و بحران‌های منطقه‌ای امریکا در ژنو دست بالا را نسبت به شوروی داشته است. ریگان به مردم امریکا گفت: اگر اجلاس سران فقط یک نتیجه به‌همراه داشته باشد، آن هم بیانگر کارایی سیاست‌های امریکا است. تدارک اجلاس اخیر از پنج سال قبل در جریان بود، یعنی زمانی‌که ما اقتصاد کشور را تقویت کرده و اراده ملی را احیا نموده و به بازسازی روابط دفاعی خود و متحدینمان پرداختیم. وی افزود: امریکا بار دیگر قدرت یافته است. شوروی‌ها نیز درک کرده‌اند که ما دیگر فقط درمقابل اتفاقات و رویدادهای جهان عکس‌العمل نشان نمی‌دهیم، بلکه با قدرت در خط مقدم مبارزه برای آزادی قرار گرفته‌ایم.[!] امیدوارم کنگره از طرح‌های نظامی من حمایت کند، چون در غیر این ‌صورت، شوروی‌ها ما را ضعیف پنداشته و جهان بار دیگر محل خطرناکی برای زندگی می‌شود. ریگان در پیام رادیویی خود گفت: اگر مذاکرات ژنو به نتیجه‌ای دست یابد، آن‌وقت شوروی‌ها باید هرچه زودتر جدول زمانی برای عقب‌نشینی نیروهای خود را از افغانستان را تعیین کنند و بپذیرند که مبارزین آزادی‌خواه افغانستان شکست‌ناپذیرند.»[۴۱] روزنامه کیهان نیز نوشته است: «روزنامه پراودا ارگان حزب کمونیست شوروی نیز امروز با اتخاذ مواضع ملایم‌تر درقبال امریکا نوشت: اجلاس ژنو جو مناسب و جدیدی برای تبادل‌نظر و عملکرد مشترک درقبال مسائل حاد روز به وجود آورده است. پراودا افزوده است: غیرممکن است که بتوان تمام اختلافات و تضادهای موجود را یکباره حل نمود، ولی ژنو نقطه عطفی برای شروع مذاکرات شد. از سوی دیگر، دیپلمات‌های خارجی مقیم مسکو، از لحن آشتی‌طلبانه روزنامه پراودا اظهار تعجب کرده‌اند، چراکه در سال‌های اخیر، شوروی‌ به تبلیغات گسترده ضدامریکایی دست زده بود. باوجود این موضع پراودا، دیگر نشریات شوروی همچنان به انتقاد و حمله به برخی از سیاست‌های امریکا ازجمله بدرفتاری با سرخ‌پوستان و دخالت سازمان جاسوسی در جهان‌ سوم ادامه داده‌اند.»[۴۲]

گزارش - 388

حسنی مبارک رئیس‌جمهور مصر، در مصاحبه‌ای در مسقط (عمان) گفت که هیچ‌گاه قراردادهای کمپ‌دیوید را با اسرائیل فسخ نخواهد کرد. وی تأکید کرد که: چنانچه کشورهای عربی لغو این قراردادها را به‌عنوان یک شرط قبلی مطرح کنند، مصر به فکر ازسرگیری روابطش با این کشورها نخواهد افتاد. مبارک افزود که وی نمی‌تواند تعهدات خود را نسبت به اسرائیل زیر پا بگذارد، زیرا چنین اقدامی به‌منزله اعلان جنگ به اسرائیل است. رئیس‌جمهوری مصر اضافه کرد: آنهایی‌که خواستار لغو قراردادهای کمپ‌دیوید هستند، درواقع خواستار کشتار مردم مصر می‌‌باشند.[۴۳]



پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1364/09/02

  1. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 249، 3/9/1364، ص1، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/9/1364.
  2. ↑ سند شماره 200103 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: نشریه گزارش روزانه، شماره 103، 4/9/1364 ص1.
  3. ↑ سند شماره 449179 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 2/9/1364 از شهربانی استان کردستان به استاندار استان کردستان، 10/9/1364.
  4. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 249، 3/9/1364، ص1، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/9/1364.
  5. ↑ سند شماره 449250 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 2/9/1364، از شهربانی استان کردستان به استاندار استان کردستان، 4/9/1364.
  6. ↑ سند شماره 449258 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 2/9/1364، از شهربانی استان کردستان به استاندار استان کردستان، 3/9/1364.
  7. ↑ روزنامه اطلاعات، 2/9/1364 ص2.
  8. ↑ روزنامه کیهان، 2/9/1364 ص3.
  9. ↑ سند شماره 449178 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 2/9/1364، از شهربانی استان کردستان به استاندار استان کردستان، 10/9/1364.
  10. ↑ مأخذ7، ص18.
  11. ↑ مأخذ7.
  12. ↑ مأخذ8، ص19.
  13. ↑ همان.
  14. ↑ مأخذ8.
  15. ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 2/9/1364، ص4.
  16. ↑ مأخذ1، ص3، بغداد ـ خبرگزاری رویتر، 2/9/1364.
  17. ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 3/9/1364 ص3، رادیو اسرائیل، 2/9/1364.
  18. ↑ مأخذ7، ص18.
  19. ↑ مأخذ8، ص19.
  20. ↑ مأخذ17، ص14، رادیو نجات، 2/9/1364.
  21. ↑ اداره کل مطبوعات و رسانه‌های خارجی وزارت ارشاد اسلامی، نشریه بررسی مطبوعات جهان، شماره 1013، 22/10/1364 ص34.
  22. ↑ مأخذ1، صص 7 ـ 6، کویت ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/9/1364.
  23. ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 4/9/1364 صص 6 ـ 5.
  24. ↑ مأخذ17، صص 4 ـ 3، رادیو کویت، 2/9/1364.
  25. ↑ مأخذ1، ص11، بخش عربی رادیو صوت‌الجماهیر، 2/9/1364.
  26. ↑ مأخذ1، ص5، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/9/1364.
  27. ↑ مأخذ1، ص10، کویت ـ خبرگزاری کویت، 2/9/1364.
  28. ↑ مأخذ15، ص2.
  29. ↑ مأخذ8، ص2.
  30. ↑ مأخذ1، ص25، رادیو بی‌بی‌سی، 2/9/1364.
  31. ↑ مأخذ1، ص34، رادیو بی‌بی‌سی، 2/9/1364.
  32. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 247، 1/9/1364، صص 21 ـ 18، لندن ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/8/1364.
  33. ↑ مأخذ1، صص 5 ـ 4، لندن ـ خبرگزاری رویتر، 2/9/1364.
  34. ↑ اداره کل مطبوعات و رسانه‌های خارجی وزارت ارشاد اسلامی، نشریه بررسی مطبوعات جهان، شماره 1013، 22/10/1364 ص34.
  35. ↑ روزنامه کیهان، 3/9/1364، ص20.
  36. ↑ همان.
  37. ↑ مأخذ1، صص 32ـ30، بیروت ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/9/1364.
  38. ↑ واحد سیاسی تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، نشریه گزارش، شماره 14، 8/9/1364، صص 118 ـ 117.
  39. ↑ مأخذ8، ص24.
  40. ↑ مأخذ8، صص 24 ـ 1، ژنو ـ سوئیس ـ خبرگزاری یونایتدپرس.
  41. ↑ مأخذ35، صص 1 و 20، واشنگتن ـ امریکا ـ خبرگزاری یونایتدپرس.
  42. ↑ مأخذ35، ص20.
  43. ↑ روزنامه ابرار، 2/9/1364، ص12.





برگرفته از «https://rozshomaredefamoghaddas.ir/index.php?title=1364.09.02&oldid=4278»