1365.11.17

روزشمار جنگ سال 1365 1365.10.17
نام‌های دیگر	هفده دی
تاریخ شمسی	1365.10.17
تاریخ میلادی	7 ژانویه 1987
تاریخ قمری	6 جمادی‌الاول 1407

1359.10.17

1360.10.17

1361.10.17

1362.10.17

1363.10.17

1364.10.17

1366.10.17

گزارش - 1

1. دو روز به زمان شروع عملیات در شلمچه باقی است و تلاشهای بیوقفه روزهای اخیر به اوج خود رسیده است. همه با سرعت و جدیت به دنبال انجام وظایف محوله و آماده شدن برای عملیات هستند. با افزایش تردد برای انتقال نیرو و تجهیزات اگرچه وضعیت منطقه غیر عادی و به شدت شلوغ شده است، اما وجود گرد و غبار غلیظ همراه با مه، تحرکات خودی را از دید دشمن پنهان کرده است. همه فرماندهان عملیاتی و مسئولان ستادی برای پیگیری و سرعت دادن به کارها بسیج شدهاند. در قرارگاه خاتمالانبیا نیز فرمانده کل سپاه سخت در حال پیگیری امور است. در ساعت ۰۹:۰۰، فرمانده کل سپاه در دیدار محمد ستاری وفایی معاون مهندسی رزمی نیروی زمینی سپاه به توجیه وی درخصوص وظایف جدیدش در قرارگاه پشتیبانی عاشورای۲ پرداخت. محسن رضایی سپس با فتحالله جعفری فرمانده زرهی نیروی زمینی سپاه تشکیل جلسه داد تا مأموریت یگانهای زرهی در عملیات پیش رو را برای وی تشریح کند. در این جلسه تأکید شد یگانهای زرهی باید از سه جناح راست (پد بوبیان)، میانی (کانال پرورش ماهی) و چپ (منطقه پنج ضلعی) به یگانهای پیاده یاری رسانند. همچنین، مقرر شد از امشب در حوضچه های ایجاد شده در شرق منطقه آبگرفتگی، تانکها روی سطحهها قرار گیرند. فرمانده سپاه نامهای نیز به فرماندهان دو قرارگاه کربلا و قدس نوشت که هر چه سریعتر سطحه های یگانهایشان را به این حوضچهها منتقل کنند. در ادامه، فرمانده کل سپاه با علی شمخانی فرمانده نیروی زمینی سپاه به گفتوگو نشست و وضعیت عقبه های آبی و طرح عملیات واحدهای زرهی را تشریح کرد. وی در این دیدار گفت: «علت اینکه لشکر ثارالله میگوید عملیات را عقب بیندازید این است که حوضچهها حاضر نیست ... دیروز مانور خشایارها نشان داد که آنها برای داخل شدن در آب مشکل دارند.» چون زمان میبرد و اگر در حوضچه باشند، به راحتی میتوانند حرکت کنند. در ساعت ۱۳:۴۵، مهدی مبلغ جانشین فرمانده مهندسی رزمی قرارگاه خاتمالانبیا از اقدامات روزهای اخیر این قرارگاه برای آماده کردن منطقه عملیاتی گزارش داد که در این خصوص فرمانده سپاه ابراز رضایت کرد. در ساعت ۱۴:۳۰، علی فضلی فرمانده لشکر۱۰ سیدالشهدا که قرار است در محور دژ شرقی منطقه پنج ضلعی وارد عمل شود، از آخرین شناساییهای انجام شده از این محور گزارش داد. پس از آن، چند تن از مسئولان تبلیغات جبهه و جنگ با فرمانده کل سپاه دیدار کردند. در این دیدار، محسن رضایی با ارائه توصیههایی در زمینه تبلیغات گفت: «با شروع عملیات شما در ابتدا هدف آن را تنها انهدام نیروی دشمن اعلام کنید و نگویید این عملیات بزرگ است.» یکی از این مسئولان پیشنهاد کرد: «شما به عنوان فرماندهی سپاه پیام بدهید و در آن تأکید کنید یک سلسله عملیات پی در پی میخواهد انجام شود.» فرمانده سپاه در پاسخ به این پیشنهاد گفت: «شما روی این نظر امام [خمینی] که علیه دشمن اقدامات ایذایی کنید، کار کنید.» وی همچنین تأکید کرد که در تبلیغات از انتشار هرگونه اطلاعات جبهه خودی پرهیز شود. در ساعت ۱۷:۲۰، اسماعیل قاآنی فرمانده لشکر۲۱ امام رضا که قرار است به منظور تأمین جناح چپ منطقه عملیاتی شلمچه در جزیره بوارین وارد عمل شود، به فرمانده کل سپاه گفت: «ما در مجموع احساس میکردیم شاید نظر بعضی برادران به انجام عملیات نباشد، ولی خود ما گفتیم عمل میکنیم و حالا هم میگوییم.» فرمانده لشکر امام رضا سپس درخواست کرد: «اگر بناست اینجا عمل شود، یک یگان پشت سر ما باشد.» فرمانده کل سپاه با بیان اینکه «مطمئن باشید و عمل کنید» از وی سؤال کرد: «غواص برای شناسایی فرستادهاید؟» قاآنی پاسخ داد: «امشب هنگام مد آب میروند.» وی همچنین گفت: «ما همه کارهایمان را کردهایم؛ اما قبضههای توپخانه و ادوات هنوز مستقر نشدهاند. زرهی هم قرار شده شش تانک بیاورد پای کار.» محسن رضایی هم با توصیه به اینکه «تلاش کنید تا فردا شب همه کارهایتان انجام شده باشد»، اضافه کرد: «ما خودمان هم پیگیری میکنیم که کار سرعت بگیرید.» قاآنی که به نظر میرسید همچنان از عملیات در جزیره بوارین نگران است، با بیان اینکه «بعضی از برادران میگویند شاید صلاح نباشد اینجا عمل کنیم.» اضافه کرد: «اگر میخواهید جانب احتیاط رعایت شود، بگذارید شب دوم عمل کنیم ... آمادگی ذهنی را کم میبینم. یعنی ما میبینیم که بعضی برادران نظر دارند که عمل کردن در اینجا اصلاً فایده ندارد.» محسن رضایی به این پیشنهاد چنین پاسخ داد: «فرض کنیم آنها به این نتیجه رسیدهاند. ما به شما میگوییم عمل کنید.» پس از این تأکید فرمانده سپاه، قاآنی گفت: «اگر تشخیص شما این است که دیگر حرفی نیست.» محسن رضایی هم در پایان این گفتوگو به عملیات کربلای۴ اشاره و تأکید کرد: «ما در آنجا میخواستیم شما با سرعت تا آخر بوارین بروید؛ اما در اینجا از شما دقت و موفقیت میخواهیم.» در ساعت ۱۸:۳۰، فرمانده کل سپاه همراه با معاون عملیاتی (غلامعلی رشید) و مشاور نظامی خود (سرهنگ سیروس لطفی) به بررسی کلیات طرح عملیات شلمچه و واکنشهای احتمالی دشمن پرداخت. در این جلسه، محسن رضایی که هنگام عملیات، توقف نیروهای عملکننده در منطقه پنج ضلعی را محتمل میدانست، گفت: «با شروع عملیات، دشمن تصور میکند تلاش اصلی از سمت پنج ضلعی برای تصرف جاده شلمچه است. بنابراین، ما باید تلاشمان عبور از کانال پرورش ماهی و رسیدن به پشت شلمچه باشد؛ و چون درگیری را دیر وقت شروع میکنیم، امکان دارد هنگامی که قسمتی از سیلبند اول و پنج ضلعی را میگیریم، صبح شود. این، بدبینانهترین حالت است. در این صورت، ما باید یک سر پل در مقابل جاده شلمچه بگیریم و سپس این جاده را باز کنیم. در صورتی که فشار در پنج ضلعی زیاد باشد، یک فلش آبی - خاکی از داخل پنج ضلعی به زیر نوک کانال بزنیم و به پشت آن برویم و یک سرپل در آن طرف (غرب کانال) بگیریم.» سرهنگ لطفی هم گفت: دشمن اگر نتواند پنج ضلعی را حفظ کند، به پشت کانال زوجی میرود. اما رشید معتقد بود: در چنین صورتی دشمن هم جلوی کانال پرورش ماهی میجنگد و هم خط پدافندی پشت کانال زوجی را تشکیل میدهد. در ادامه، اکبر غمخوار جانشین معاون لجستیکی فرمانده کل سپاه وارد جلسه شد و از آخرین وضعیت منطقه و اقدامات انجام شده، چنین گزارش داد: غمخوار: «الآن [ساعت ۱۹:۳۰] وسایل [نفربرهای خشایار] فتحالله [جعفری فرمانده زرهی] همه بار شدند، یعنی الآن آخرین آنها را گزارش دادند که همه بار شدند و توی منطقه رفتهاند.» رضایی: «منطقه چه طوری بود؟ شلوغ بود؟» غمخوار: «خیلی شلوغ است، البته یک گرد و غبار خیلی عجیبی توی منطقه هست که اصلاً دید دشمن کور شده است.» رضایی: «نه، از نظر مهندسی شلوغ است؟» غمخوار: «نه دیگر، الآن نیرو و امکانات و سنگر و خشایار و همه چیز را دارند توی منطقه میبرند ... اکثراً هم بچهها قایقهایشان را بغل همین دژها و خشایارهایشان چیدند.» رضایی: «قرارگاه خود ما رفتید دیدید، آماده بود؟» غمخوار: «قرارگاه شما را نرفتم؛ ولی قرارگاه برادر غلامپور [قرارگاه تاکتیکی] خیلی آماده است و سنگر محکم و منظم دارد* ... فقط الآن مشکل تردد است که خیلی شدید شده و توی جاده دژبانیها هم توجیه نیستند ... مهمات توپخانه ۱۵۵ و ۲۰۳ [ارتش] را هم بخشنامه کردند که گردانهای ارتش بروند از سپاه بگیرند ... بیمارستان امام حسین هم هنوز آماده نشده، کار میکردند. الآن من از آنجا رد میشدم، هنوز سولههایش را سقف نزده بودند. امشب باید بسیج کنند بیمارستان را آماده کنند. اورژانس ش.م.ر [مخصوص مصدومان شیمیایی] هم هنوز آماده نشده است ... یک گرد و غبار شدیدی توی منطقه است. هم مه است، هم گرد و غبار. خیلی شدید است.» رشید: گرد و غبار از کجا میآید؟ غمخوار: «نمیدانم از کجا میآید، خیلی گرد و غبار است. ما از حمید [کیلومتر ۶۰ جاده اهواز - خرمشهر] که رد شدیم هوا صاف شد؛ یعنی [از جنوب] تا حسینیه [کیلومتر ۸۰ جاده اهواز - خرمشهر] آدم ۱۰۰ متری خودش را نمیبیند، خیلی گرد و غبار است. بچهها در روز تردد را شروع کرده بودند. البته جلوشان را گرفتند، ولی معلوم نبود. مثلاً از ۲ کیلومتری هیچی دیده نمیشد. خیلی عجیب بود. امشب هم قرار است همه قرارگاهها بیایند جلسه بگذارند. قرارگاه[های پشتیبانی] عاشورا و همه رفتند خطها را بازدید کردند ... دیشب سطحه هم جواب داده [امکان حمل تانک با آنها وجود دارد]. آقای شمخانی دستور دادند سطحهها را به منطقه حمل کنند.» رضایی: «قرار شد امشب شما همه سطحهها را حمل کنید، یعنی کاری که دیشب برای خشایار کردید، امشب برای سطحه کنید.» غمخوار: «سطحهها دست یگانهاست.» رضایی: «با یک تعداد تانک؛ و فردا شب همه تانکها را توی منطقه ببرید. همین بسیجی که برای خشایارها کردید.» غمخوار: «البته امشب هم تانک داشت توی خط میرفت.» رضایی: «بله؛ ولی تانک اصلی باید فردا شب برود. امشب هم نوبت سطحه است.» فرمانده کل سپاه همچنین امروز با انتشار پیامی خطاب به فرماندهان یگانهای رزمی ضمن تأکید بر لزوم استمرار عملیات علیه ارتش بعث عراق، رعایت چند نکته درخصوص عملیات پیش رو را از آنان خواستار شد. در ابتدای این پیام، حمله زود هنگام عراق برای بازپسگیری منطقه فاو محتمل دانسته شده و آمده است: «از کربلا۴ درسهای بزرگی آموختیم؛ فهمیدیم چه تاکتیکهایی از ما لو رفته و از کجا باید حمله کنیم. این درست است که فرصت کافی برای بحث و تهیه همه جزئیات نداشتهایم؛ ولی اگر هم بخواهیم غافلگیری را رعایت کنیم و هم با سرعت زیادتری روشهای جدیدی را علیه دشمن به کار بگیریم، هیچ راه حلی نداریم که ولو با سختی دروازه را باز کنیم. ضمن اینکه امروز نجنگیدن به هر شکل سازش با صدام تلقی میشود و شرمندگی در محضر الهی و سرافکندگی در مقابل امام عزیز را به دنبال دارد.» در بخشی دیگر از این پیام نیز به جنایات ارتش بعث عراق در بمباران بسیاری از شهرها و مراکز آموزشی و اقتصادی کشور اشاره شده و آمده است: «این غول بادکنکی در آسمانهای بدون هواپیما و در زمینهای خالی از نیروی پیاده غول شده است. باید با یک یورش قوی، مستمر و عاشقانه او را سرکوب کنیم، سنگرهایش را فرو ریزیم و از سیمخاردارهایش عبور کنیم و وقتی که با او قاطی شدیم، مطمئن باشیم که با سرعتی فرار خواهد کرد که همگی انگشت به دهان خواهیم گرفت، اما تا قبل از قاطی شدن با او باید از موانع فیزیکی و آتش دشمن بگذریم.» در بخش پایانی این پیام همچنین آمده است: «اما نکاتی بسیار مهم که باید رعایت شود: الف - منطقه آبی مطمئن که در کالک مشخص شده و به قرارگاهها ابلاغ شده، در صورت هر احتمالی باید لشکرها از این منطقه آبی مطمئن عبور کنند. ب - همه امکانات لشکرهای موج دوم و سوم باید در شب اول، در ساعتهای اولیه برای کمک به یگانهای موج اول به کار گرفته شود و خدا از ما نخواهد گذشت اگر به خاطر تعصبات بچهگانه از کمک به نیروهای موج اول باز بمانیم و خدای نکرده ممکن است به عذاب روحی گرفتار شویم. ج - هر دو لشکر با یکدیگر پلهای کوثری را سریعاً نصب کنند و برای این کار نفرات پیاده - به دلیل عمق کم آب - در آب بریزند و پلها را کشیده و به هم وصل کنند. د - چهار سرپل بسیار مهم را باید به ترتیب: ١- لشکر١٠ سیدالشهدا و لشکر٥ نصر [در جنوب شرقی منطقه پنج ضلعی] ٢- لشکر١٩ فجر و لشکر١٧ [علیبنابیطالب در جنوب منطقه پنج ضلعی] ٣- لشکر٣١ عاشورا و لشکر٢٥ [کربلا در غرب نوک کانال پرورش ماهی] ٤- لشکر٤١ [ثارالله] و لشکر٢٥ [در غرب (بالاتر از نوک) کانال پرورش ماهی] بگیرند که فرماندهان قرارگاهها توجیه شدهاند. این سرپلها نقش بسیار مهمی در پیروزی اسلام دارند. همه آتشها باید از ابتدای درگیری در این سرپلها کار کنند تا انشاءالله نیروهای رزمنده فرا برسند و سپس آتشها عمق پیدا کنند. هـ - غافلگیری امر مهمی است؛ ولی اگر آخرین تلاشهایمان را کردیم و به محض آغاز درگیری با دشمن احساس کردیم که خدای ناکرده غافلگیری حاصل نشده، آیا نباید جنگید؟ اگر اینچنین باشد، پس با دشمن هوشیار که تمامی شرق و غرب و منافقین برایش بسیج شدهاند، نباید جهاد کنیم؟ نباید از فساد او در روی زمین جلوگیری کنیم؟ آیا باید به او اجازه دهیم هر جنایتی که خواست مرتکب شود؟ و - در این عملیات برای پشتیبانی، سه قرارگاه به نامهای عاشورا١، عاشورا٢ و عاشورا٣ به فرماندهی برادران افشار، محتاج و بشردوست تشکیل شده که قرارگاههای کربلا، نجف و قدس باید خود را با این سه فرمانده هماهنگ کنند. انشاءالله این سه قرارگاهِ پشتیبانی، کلیه نیازمندیهای ترابری، مهندسی و زرهی شما را حل خواهند کرد. به امید پیروزی اسلام بر کفر. برادر شما محسن رضایی ١٧/١٠/٦٥.»

گزارش - 2

2. فرمانده عالی جنگ به قرارگاه مرکزی خاتمالانبیا آمد تا در نشست مشترک با فرماندهان و مسئولان ارشد سپاه پاسداران آخرین وضعیت و اقدامات مربوط به آمادهسازی منطقه شلمچه برای عملیات را بررسی کند. ساعاتی از شب گذشته است و فرمانده کل سپاه و تنی چند از معاونان و مشاورانش در قرارگاه خاتمالانبیا به انتظار آقای هاشمی رفسنجانی نشستهاند که قرار است برای آخرین بررسی و پیگیری امور مربوط به طرح عملیات در شلمچه به این قرارگاه بیاید. نحوه رفتار و سخنان فرمانده کل سپاه حکایت از آن دارد که عملیات شلمچه در زمان مقرر (فردا شب) انجام خواهد شد. اگر چه حدود ساعت ۲۲:۰۰ آقای هاشمی رفسنجانی وارد قرارگاه شد،** اما هنوز اغلب فرماندهان و مسئولان ارشد سپاه که قرار است در جلسه با فرمانده عالی جنگ حضور داشته باشند، به قرارگاه نیامدهاند. بنابراین قبل از آنکه این جلسه تشکیل شود، آقایان هاشمی رفسنجانی و محسن رضایی به گفتوگو نشستند که مهمترین مطالب مطرح شده در این گفتوگو چنین است: محسن رضایی: «مقداری عجله شده.» هاشمی رفسنجانی: «چرا عجله؟! چند روز هم دیر شده.» محسن رضایی: «خشایارها حاضر نبود.» هاشمی رفسنجانی: «شما که اینها را در هور [العظیم] به کار میگرفتید. دیگر چه.» محسن رضایی: «مقداری کوتاه کردن پایه لاورها [برای استفاده در آبهای کم عمق] طول کشید و آموزش غواصها؛ چون [منطقه آبگرفتگی شلمچه] با هور فرق دارد و غواصها باید سینه خیز بروند.» هاشمی رفسنجانی: «اینها که آموزش نمیخواهد.» محسن رضایی: «منطقه جای استقرار یگانها را ندارد و خیلی محدود است ... مشکل لشکر۴۱ [برای استقرار در عقبه تعیین شدهاش] هنوز حل نشده.» چون نیروهای لشکر۱۹ هنوز آنجا را تخلیه نکردهاند. هاشمی رفسنجانی:«۴۱ از اول مخالف [عملیات در شلمچه] بود.» محسن رضایی: «حالا از همه موافقتر شده.» در ادامه این گفتوگو، فرمانده کل سپاه پس از تشریح طرح مانور عملیات، برخی نکات مربوط به یگانها را چنین توضیح میدهد: محسن رضایی: «یک مقداری شناساییها در روحیهها مؤثر بوده. یک مقداری پل کوثری قرار شده بزنیم. تعدادی خشایار به دست بچهها رسیده که مؤثر بوده و یک مقدار اطمینانشان بهتر از گذشته شده.» هاشمی رفسنجانی: «وضع بهتر شده؟» محسن رضایی: «لشکر سیدالشهدا یک سری شناسایی کرده که امیدوار کننده است. رفتهاند تا پشت دشمن شناسایی کردهاند.» (سپس با نشان دادن سه نقطه غرب کانال پرورش ماهی، نوک این کانال و جاده آسفالت شلمچه در جنوب منطقه پنج ضلعی از روی نقشه) «سه سرپل حیاتی در منطقه داریم برای اینکه عملیاتمان قفل نشود. باید این سه گروه با آتش توپخانه ادوات و ... حل بشود و بچهها بکشند داخل و حرکت پیاده و مکانیزه شروع شود و بعد در عمق [برای رسیدن به کانال زوجی] جنگ سختی داریم که با آتش توپخانه و زرهی باید کار کنیم که الحمدالله آمادگیمان خوب است. دو گردان تانک داریم؛ یعنی دو تا ۳۰ دستگاه. زرهی ما که راه بیفتد در قلب دشمن و اولین نیروهای ما که آنجا برسند، دیگر تمام است» و موفق خواهیم شد. آقای هاشمی (که گفته میشود پس از عملیات کربلای۴ در گفتوگو با فرمانده سپاه بعضاً موضع مخالف و نامطمئنی در پیش میگرفت): «دشمن هم که زرهی دارد!» محسن رضایی: «عرصه بر او تنگ میشود؛ میدان مانورش تنگ میشود.» هاشمی رفسنجانی: «چرا؟» محسن رضایی: «چون زمین برای مانور ندارد. وقتی ما از این جاده [شلمچه] رد شویم [و زرهی وارد عمل شود]، دیگر با دشمن قاطی میشویم.» در ادامه این گفتوگو، فرمانده کل سپاه پس از ارائه گزارشی از سه قرارگاه پشتیبانی عاشورا، گفت: «به یگانها گفتهایم تا ۴۸ ساعت روی جادهها حساب نکنید؛ برای اینکه مدام مسئله [باز کردن] جاده مشغولشان میکند. گفتهایم طوری برنامهریزی کنند که فقط به ابتکارات عبور آبی متکی باشند. اما به مهندسی گفتهایم تا صبح باید جادهها تمام شود.» محسن رضایی سپس در جمعبندی وضعیت کنونی اظهار کرد: «در عملیات، زرهی خواهیم داشت، از توپخانه استفاده مؤثر خواهد شد. البته ممکن است در اولِ کار، مقداری کندی باشد که با آتش باید حل شود. دشمن هم نباید خیلی هوشیار باشد تا زودتر از آنکه پیشبینی میکنیم، کند نشویم.» با ورود رحیم صفوی جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه به محل این گفتوگو، هاشمی رفسنجانی: «قرارگاهتان را کجا زدهاید.» رحیم صفوی نقطهای را در نقشه نشان میدهد. هاشمی رفسنجانی: «چرا این قدر جلوست؟» محسن رضایی: «باید کنترل کنیم.» هاشمی رفسنجانی: «با جلو بردن؟» محسن رضایی: «اگر بگویید [ارتش] نفربرهای [فرماندهی] ام - ۱۳ بدهند برای فرماندهان، خیلی خوب است. اینها که وصیتشان را نوشتهاند، ولی ...» آقای هاشمی که به نظر میرسد نگرانی چند روز پیش فرماندهان درباره اجرای عملیات در منطقه شلمچه را احساس نمیکند: «[غلامعلی] رشید قبلاً موافق نبود. الآن چه نظری دارد؟» ابراهیم محمدزاده معاون سیاسی فرمانده سپاه: «اصولاً بچهها تردید دارند.» هاشمی رفسنجانی: «همه تردید دارند؟» محمدزاده: «بله.» هاشمی رفسنجانی: «از چه چیز آن تردید دارند؟» محمدزاده: «از اینکه بتوانند هدف را بگیرند. عملیات قبلی [کربلای۴] روی آنها تأثیر گذاشته و زمان کم است.» چند ثانیه سکوت حاضران در این گفتوگو نشان میدهد که تمایل و زمینهای به خصوص از سوی فرمانده کل سپاه برای ادامه این بحث وجود ندارد. بنابراین، محمدزاده موضوع را عوض میکند و مقداری درباره مانور دیروز و نفربرهای خشایار در کانال سلمان صحبت میشود. سرانجام و پس از حضور تمامی مدعوین در قرارگاه خاتمالانبیا، جلسه در ساعت ۲۳:۳۰ آغاز شد.*** پس از تلاوت آیاتی از قرآن مجید، جلسه با ارائه گزارش اجمالی فرمانده کل سپاه از اقدامات انجام شده آغاز شد. این گزارش نشان میداد اگر چه در برخی موارد کاستیهایی وجود دارد که تا فردا حل خواهد شد، اما در مجموع آمادگی لازم برای شروع عملیات در منطقه شلمچه حاصل شده است. وی درباره گزارش خود گفت: «همه برادران به صورت جدی آماده شدهاند تا انشاءالله اینجا صداقتشان را نسبت به خداوند متعال و امام و شما مسئولین نشان بدهند و امیدواریم از این آزمایش سرافراز بیرون بیایند و آماده شوند از همه چیز خودشان بگذرند و انشاءالله موفق هم خواهند شد ... اگر چه سؤالات و ابهامات در ذهن برادران هست، اما خود این را ما به فال نیک میگیریم، که همیشه هر وقت سؤالات زیاد بوده، ما موفق بودهایم و هر وقت خوشبینی داشتهایم با شکست مواجه شدیم. امیدواریم که در این میدان آزمایش همهمان روسفید بیرون بیاییم و بتوانیم یک حداقل کاری انجام دهیم.»****

گزارش - 3

3. معاونتهای اطلاعات سه قرارگاه عملیاتی سپاه پاسداران از وضعیت امروز دشمن در مناطق شلمچه و فاو گزارش دادند. در گزارش معاونت اطلاعات قرارگاه کربلا آمده است که دشمن از ساعت ۱۹:۳۷ تا ۲۰:۳۰ امروز به طور مستمر در محورهای پنج ضلعی، شلمچه و جزایر بوارین و امالرصاص گلولههای منور پرتاب میکرد. معاونت اطلاعات قرارگاه نجف نیز اعلام کرد که به علت وجود مه غلیظ در سطح زمین و نبود دید کافی، از دیدگاههای عقبه خودی فعالیتهای دشمن گزارش نشده است و تنها از دیدگاه در خط خبر رسیده که دشمن برای جلوگیری از هرگونه نفوذ نیروهای ایران از تنگه بین جزیره بوارین و جزیره امالرصاص به مسلح کردن جزیره بلجانیه - که مقابل این تنگه قرار دارد - مشغول است و هنگام شب نیز به طور مداوم گلولههای منور پرتاب میکرد. این معاونت همچنین تبادل آتش توپخانه را عادی گزارش و اضافه کرده است امروز هیچگونه فعالیت هوایی، مهندسی و زرهی دشمن مشاهده نشده است. همچنین، معاونت اطلاعات قرارگاه نوح از افزایش فعالیت نیروهای دشمن در منطقه عمومی فاو گزارش داده و حمله آنها به مواضع دفاعی خودی در این منطقه را محتمل دانسته است.

گزارش - 4

4. یک نفتکش لیبریایی امروز در مسیر حرکت به کویت در خلیج فارس با یک مین برخورد کرد و خسارت دید. خبرگزاری فرانسه که این خبر را به نقل از شرکت بیمه لویدز لندن انتشار میداد خاطرنشان کرد با وجود آسیبدیدگی جداره بیرونی نفتکش لیبریایی سون شکافی در آن ایجاد نشد و هیچیک از خدمه این نفتکش نیز مجروح نشدند. بر پایه این گزارش نفتکش مذکور به حرکت خود در مسیر کویت ادامه داده است. همچنین در پی برخورد یک موشک به نفتکش ژاپنی کاسموژوپیتر که دیروز اتفاق افتاد و گفته میشد از سوی یک ناوچه ایرانی شلیک شده است، کمال خرازی سرپرست ستاد تبلیغات جنگ امروز ضمن تکذیب این ادعا اعلام کرد انتشار چنین اکاذیبی به منظور لطمه زدن به مناسبات دوستانه ایران و ژاپن صورت گرفته است. در عین حال به گزارش خبرگزاری رویتر به نقل از منابع کشتیرانی در توکیو «اتحادیه سراسری دریانوردان ژاپن و انجمن کشتیسازان ژاپنی پس از شنیدن خبر حادثه دیروز، تصمیم گرفتهاند راههای احتراز از حملات در خلیج (فارس) را موردبحث قرار دهند.» به گفته این منابع هم اکنون سه کشتی ژاپنی برای بارگیری در کویت در خلیج فارس هستند. منابع گزارش رویتر گفتند: «نیروی دریایی ایران از سپتامبر سال گذشته، متوقفکردن کشتیهای خارجی به مقصد کویت را جهت تفتیش محمولههای آنها آغاز کرد و درهمینحال کویت برای جلوگیری از انتقال محمولههای مربوط به جنگ به ایران، تحقیق از کشتیهای خارجی را که در آنجا توقف داشتند، آغاز نمود.» به گفته این منابع «حمله دیروز، این شایعه را بهوجود آورده است که ممکن است ایران تصمیم گرفته باشد کشتیهای خارجی را که در کویت توقف میکنند مورد حمله قرار دهد.» منابع مذکور در عین حال اضافه کردند که «باتوجه به روابط حسنه دیپلماتیک میان ژاپن و ایران احتمال زیادی وجود دارد که این حمله به اشتباه صورت گرفته باشد.» این گزارش همچنین به نقل از مقامات وزارت ترابری ژاپن حاکی است در پی حمله صورت گرفته به کشتی ژاپنی کاسموژوپیتر به مخزن سوخت کشتی آسیب وارد شده اما خطری آن را تهدید نمیکند.

گزارش - 5

5. شامگاه امروز عناصر ضدانقلاب مسلح با نیروهای خودی در مناطقی از دیواندره و محور سردشت - مهاباد درگیر شدند. به گزارش سپاه پاسداران دیواندره، دو گروه از اشرار ضدانقلاب در ساعت ۲۱:۰۰ و ۲۳:۱۵ به ترتیب با نیروهای تأمین پایگاه شمسه و پایگاه پلشته درگیر شدند. در این دو درگیری که تا ساعاتی بعد ادامه داشت، به نیروهای خودی آسیبی وارد نیامد. همچنین، ناحیه ژاندارمری آذربایجان غربی گزارش داد در ساعت ۲۳:۴۵ گروهی از ضدانقلابیون با نیروهای پایگاه باریکا واقع در محور سردشت - مهاباد درگیر شدند. این درگیری پس از حدود ۱۵ دقیقه بدون وارد آمدن تلفات به نیروهای خودی خاتمه یافت.

گزارش - 6

6. تعداد ۱۰ تن از مصدومان حمله شیمیایی اخیر عراق در منطقه جنگی غرب برای معالجه به خارج از کشور اعزام شدند. خبرگزاری جمهوری اسلامی از باختران ضمن اعلام این خبر، وخامت حال این عده از ۲۰۰ مجروح این حادثه را که همگی از عشایر بسیجی گمجن در منطقه سومار هستند دلیل اعزام آنان به خارج از کشور عنوان کرد.

گزارش - 7

7. در پی انتشار بیانیه دبیرکل سازمان ملل در مورد کاربرد سلاحهای شیمیایی از سوی عراق و خطر گسترش جنگ، نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه امروز درباره زمینههای صدور این بیانیه و چگونگی برخی مفاد اصلی آن توضیحاتی داد. این نشریه مینویسد: «١. بیانیه دبیرکل متعاقب درخواست دکتر ولایتی وزیر امور خارجه از شخص دبیرکل و یادداشت نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران برای اعزام یک هیئت نظامی - پزشکی به منظور بازدید از منطقه و مجروحین شیمیایی صادر شد. ٢. قبلاً شورای امنیت در بیانیه ٢٥ آوریل ١٩٨٥ (٥ اردیبهشت ١٣٦٤) و بیانیه ٢١ مارس ١٩٨٥ (١ فروردین ١٣٦٤) کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق را تأیید و این عمل را که مغایر با پروتکل ١٩٢٥ ژنو میباشد محکوم نموده است. در مارس ١٩٨٤ نیز متعاقب بازدید تیم کارشناسی شیمیایی سازمان ملل، رئیس شورا در بیانیه خود کاربرد سلاحهای شیمیایی را مورد تأیید قرار داده است. ٣. در پیشنویس بیانیه دبیرکل عبارت خاتمه تعارض طولانی غیرقابل توجیه آمده بود که با مخالفت شدید نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران کلمه غیرقابل توجیه حذف شد. ٤. عبارت خودداری از عملیات نظامی که خطر گسترش آن به کشورهای ثالث وجود دارد با بیانات اخیر مقامات جمهوری اسلامی ایران درباره اجلاس سران کنفرانس اسلامی در کویت بیارتباط نمیتواند باشد. ٥. خطوط کلی بیانیه دبیرکل در مورد خاتمه جنگ و رعایت مقررات بینالمللی با بیانیه ٢٢ دسامبر ١٩٨٦ (٢٩ آذر ١٣٦٥) شورای امنیت که از یک طرف خواستار اجرای قطعنامههای ٥٨٢ و ٥٨٨ و حل اختلافات از طریق صلحآمیز و همکاری با شورا و دبیرکل میباشد و از طرف دیگر از نقض حقوق انسانی و بینالمللی ابراز تأسف میکند همجهت است. دبیرکل در گزارش خود به شورای امنیت که منجر به بیانیه ٢٢ دسامبر ١٩٨٦ شد گفته بود که نظریات طرفین درگیر بسیار از هم دور است لذا تا هنگامیکه معارضه ادامه دارد به نفع جامعه بینالمللی است که برای تخفیف اثرات این تعارض نظامی، قوانین و مقررات موجود بینالمللی رعایت گردد. ٦. از عبارات مربوط به کاربرد سلاحهای شیمیایی به خوبی برمیآید که دبیرکل استفاده اخیر اینگونه سلاحها را توسط عراق تلویحاً پذیرفته و آن را محکوم میکند. این مسئله نشانگر این است که ایشان بدون اعزام هیئت درباره صحت اظهارات جمهوری اسلامی ایران مبنی بر استفاده عراق از اینگونه سلاحها اطمینان دارد. ٧. ابراز نگرانی دبیرکل از تلفات بسیار زیاد ناشی از حملات و ضدحملات به مراکز جمعیتی، نکته مثبتی است که حاکی از توجه دبیرکل به این موضوع و یادآور توافق ١٢ ژوئن ١٩٨٤ (٢٢ خرداد ١٣٦٣) در مورد عدم حمله به مناطق مسکونی است. ٨. به نظر میرسد به کاربردن نام ایران در پایان بیانیه نیز برای متوازن نمودن قطعنامه باشد زیرا در آن قسمت بیانیه که مربوط به نقض قوانین انسانی بینالمللی است از عراق به عنوان ناقض پروتکل ١٩٢٥ ژنو و بهکارگیرنده سلاحهای شیمیایی تلویحاً (در مورد بهکارگیری اخیر) و یا صریحاً (در مورد بهکارگیری قبلی) نام برده شده است.»***** بیانیه دبیرکل سازمان ملل همچنین در برخی رسانههای جهان انعکاس ویژهای پیدا کرد. از جمله رادیو سوئد در مشروح اخبار صبحگاهی امروز خود طی گزارش کوتاهی گفت: «پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل، عراق را بهعلت استفاده از سلاح شیمیایی در جنگ با ایران محکوم نمود.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از استکهلم رادیوی مذکور اضافه کرد: «۴۰۰ تن از سربازان ایرانی براثر استفاده عراق از سلاح شیمیایی در ایام تعطیلات کریسمس مجروح شدهاند.» همچنین رادیو امریکا امروز در گزارشی از ایلی ژوهانسون خبرنگار این رادیو در نیویورک ضمن اشاره به انتشار بیانیه مزبور در زمانی که گزارشها از شدت گرفتن اوضاع جنگ حکایت دارد گفت: «بیانیه دبیرکل سازمان ملل متحد حاکی از نگرانی و وحشت او از تلفات انسانی جنگ و بهخصوص نتایج استفاده از سلاحهای شیمیایی در این جنگ است. وی به کار بردن سلاحهای شیمیایی را در هر شرایطی محکوم کرده و بر اساس معاهده بینالمللی سال ۱۹۲۵ ممنوعیت سلاحهای شیمیایی را یادآور میشود. ایران با متهم کردن عراق به استفاده از گاز خردل خواستار رسیدگی و تحقیق سازمان ملل متحد شده است.» رادیو امریکا با اشاره به هشدار خاویر پرز دکوئیار در مورد شدت گرفتن جنگ ادامه داد: «دبیرکل سازمان ملل متحد بهخصوص ایران را ترغیب کرد تا با شورای امنیت سازمان ملل که ماه گذشته دو طرف را به آغاز مذاکره و پایان مخاصمه تشویق کرده بود همکاری کند. ایران به طور معمول با بایکوت جلسات شورای امنیت، تصمیمات این شورا را در مورد جنگ ایران و عراق رد کرده است. دبیرکل سازمان ملل متحد برای آغاز گفتوگوهای صلح متعهد شد که به کوششهای دیپلماتیک خود ادامه دهد.»

گزارش - 8

8. رئیس جمهور عراق ضمن تهدید به از سرگیری حملات گسترده علیه شهرهای ایران مدعی شد راهحل نظامی ایران پایان یافته است. خبرگزاری عراق گزارش داد صدام حسین امروز در مراسم اعطای مدالهای شجاعت و نشانهای رافدین به تعدادی از فرماندهان و نیروهای نظامی عراق ضمن هشدار در مورد آنچه وی تکرار تجاوز به شهر بصره و گلولهباران آن خواند گفت: «شما هر کسی که شهر بصره را با خمپاره گلولهباران کند باید شهرهایشان را بر روی سر آنها خراب کنید.» وی افزود: «شش ماه گذشت و آنها شهر بصره را گلولهباران میکنند و ما خویشتنداری میکنیم و پاسخ نمیدهیم و گمان میکنم که خلقهای ایران خواهند دانست که حکام آنها دراینرابطه بیش از اندازه اصرار ورزیدهاند.» صدام مدعی شد: «ما هنگامی که کارخانهای را که به توان نظامی آنها کمک میکند مورد حمله قرار میدهیم آنها در پاسخ شهر بصره را گلولهباران مینمایند و آنها این کار را با همکاری بعضی از کشورهای عربی انجام میدهند.» رئیس جمهور عراق ادعا کرد: «عراق تنها کشوری نیست که مورد تجاوز نظامی ایران قرار گرفته بلکه چهار کشور عربی بهغیراز عراق بهطور رسمی در معرض تجاوز ایران قرار گرفتند که این کشورها عبارتاند از بحرین، کویت، عربستان سعودی و امارات.» رئیس جمهور عراق در بخش دیگری از اظهارات خود ضمن ستایش از توانایی ارتش عراق گفت: «ما در حال حاضر قدرت جنگیدن دو یا سه یا چهار سپاه را با قدرت یکسان دارا هستیم زیرا نهتنها کیفیت ارتش گسترش پیدا کرده بلکه ازنظر کمی نیز توسعه یافته است.» وی در اشاره به عملیات اخیر ایران گفت: «آنچه در نبرد روز عظیم رخ داد این بود که سپاههای رزمنده از ذخیره خود استفاده نکردند و فرماندهی کل ارتش فقط بخشی از ذخیرههایش را وارد نبرد کرد.» رئیس جمهور عراق همچنین گفت: «راهحل نظامی ایران پایان یافت و هرگونه کوششی جهت ادامه جنگ چیزی جز برای عقبانداختن فرصتهای زندگی عراق نمیباشد.»

گزارش - 9

9. سرپرست ستاد تبلیغات جنگ اعلام کرد ناوگان امریکا مستقر در دریای عمان با هشدار به هواپیماهای عراقی آنها را در فرار از رهگیری و حمله هواپیماهای ایرانی یاری میدهند. به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی، کمال خرازی امروز در مصاحبه با خبرنگاران خارجی اطلاعات کسب شده در این زمینه را از طریق ضبط مکالمات (رادیویی) عنوان کرد و گفت: «کمک امریکا به عراق چیز تازهای نیست و حتی نقشه نفوذ و تاکتیک مورد استفاده و نقاط حساس موردحمله عراق در آغاز جنگ نیز همه حکایت از آن دارد که اطلاعات دقیقی در این موارد از سوی امریکا به عراق داده شده است و افشای اخیرِ بخشی از این کمکها در امریکا بهمنظور کاهش فشار وارده بر ریگان صورت میگیرد.» خرازی در بخش دیگری از مصاحبه خود به مسئله امنیت اجلاس سران سازمان کنفرانس اسلامی در کویت اشاره کرد و توضیح داد: «باتوجهبه اینکه نزدیک به نیمی از مأمورین امنیتی کویت را افراد عراقی و مصری تشکیل میدهند انجام اعمال تروریستی ازسوی آنان بهسادگی امکانپذیر است و بهاینخاطر کویت نمیتواند محل امنی برای حضور سران کشورهای مسلمان باشد.» وی در این مورد اضافه کرد: «برکناری ناگهانی رئیس ستاد ارتش کویت که از طرفداران عراق است و نیز نفوذ یک ناوچه عراقی به آبهای کویت و عزیمت آن بهسمت منطقه ابن قلیعه که مقر نیروی دریایی کویت است میتوانند به یکدیگر ربط داشته باشند و این امر نیز بهنوبهخود بر ناامنی کویت برای تشکیل کنفرانس سران اسلامی میافزاید.» سرپرست ستاد تبلیغات جنگ همچنین گفت عراقیها یک خلبان اسیر ایرانی را به نام منصور محمدی آزاد که هواپیمای او چند ماه پیش در فاو هدف قرار گرفته بود به شهادت رساندهاند. خرازی در این کنفرانس مطبوعاتی فیلمی از رفتار سربازان عراقی با اسرای جنگی ایران در عملیات کربلای۴ به نمایش گذاشت و بار دیگر عراق را به بدرفتاری با اسرای ایرانی متهم کرد.

گزارش - 10

10. در جلسه امروز هیئت وزیران که به ریاست آیتالله خامنهای رئیسجمهور و با حضور میرحسین موسوی نخستوزیر تشکیل شد از خدمات پزشکان و پرستاران در جنگ قدردانی شد. به گزارش روزنامه اطلاعات به نقل از روابطعمومی نخستوزیری در این جلسه «گزارشی از عمل جراحی بسیار حساس و موفقیتآمیز خارجساختن یک گلوله خمپاره منفجرنشده (که هرلحظه احتمال انفجار آن وجود داشت) از دست یک رزمنده بسیجی توسط یک تیم مرکب از پزشکان و پرستاران یکی از بیمارستانهای مناطق جنگی مطرح شد که مورد قدردانی هیئت وزیران قرار گرفت.» سپس آیتالله خامنهای رئیس جمهور در سخنانی ضمن تبریک ولادت حضرت زینب(س) و روز پرستار اظهار داشت: «خدمات پزشکان و پرستاران فداکاری که خصوصاً در این دوره حساس مشغول انجام خدمات گسترده و ایثارگرانهای هستند بسیار قابلتقدیر است. خدمات این قشر اگرچه در بیرون از حیطه جنگ هم مؤثر بوده است و جایگاه مهمی دارد، اما وقتی دررابطهبا جنگ و رسیدگی به مجروحین و جانبازان مطرح میشود قدر و قیمت ویژهای را برای پزشک و پرستار ازخودگذشته و فداکار ایجاد مینماید که یک نمونهاش همین گروهی است که در اتاق عمل، بدون واهمهای از منفجرشدن گلوله خمپاره با شوق و رغبت به کمک رزمندهای شتافتهاند.»

گزارش - 11

11. معاون نخستوزیر و وزیر امور خارجه عراق امروز پس از پایان دیدار سه روزه خود از الجزایر و گفتوگو با مسئولین الجزایری به کشورش بازگشت. خبرگزاری جمهوری اسلامی از الجزیره ضمن اعلام این مطلب افزود: طارق عزیز در این سفر پیام رئیس جمهور عراق را به شاذلی بن جدید رئیس جمهوری الجزایر ارائه داد. خبرگزاری جمهوری اسلامی همچنین یادآور شد: «دیدار عزیز از الجزایر همزمان با دیدار چند مسئول بلندپایه لیبی از الجزایر صورت گرفت و ناظران سیاسی در الجزایر عقیده دارند که الجزایر در نزدیک کردن لیبی به عراق نقش میانجی را بازی میکند.» در همین زمینه نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه تلاشهای اخیر الجزایر برای حل اختلافات بینالعربی پیش از تشکیل اجلاس سران عرب از جمله حل اختلاف میان لیبی و عراق و نیز اختلاف سوریه و عراق را مورد اشاره قرار داد و نوشت: «هر چند خط الجزایر نزدیکی این دو کشور (لیبی و عراق) به هم میباشد لکن تصادفی بودن تاریخ این دو سفر نیز دور از انتظار نمیباشد.»

گزارش - 12

12. سردبیر بخش خاورمیانه روزنامه ایندیپندنت که به تازگی از عراق بازگشته است بار دیگر تأکید کرد حمله اصلی ایران هنوز آغاز نشده است.****** به گزارش رادیو بیبیسی جان بولاک با اشاره به اینکه اوضاع جنگ پس از انجام این حمله سخت خواهد بود گفت: «اگر ایران بخواهد قول خود را از حرف به مرحله عمل درآورد حمله خود را ظرف سه ماهی که تا آخر سال ۱۳۶۵ باقی مانده آغاز خواهد کرد. با توجه به هوای سرد زمستانی در جبهه جنوبی ایران در اواخر فوریه یا اوایل مارس که وضع جبهه برای ایران مناسبتر است دست به حمله خواهد زد. فرماندهان ارتش عراق با اطمینان میگویند که قادرند هرگونه تهاجم جدید ایران را دفع کنند اما در عین حال میگویند ممکن است مجبور شوند که بگذارند نیروهای ایران برای مدت کوتاهی قسمتی از خاک عراق را در جبهه تصرف کنند تا نیروهای عراق بتوانند آنها را محاصره کنند و سپس آنان را درهم بکوبند.» وی افزود: «فرماندهان ارتش عراق همچنین به امکان وارد آمدن تلفات سنگین بر نیروهایشان نیز واقفند و همین مسئله است که بیش از هر چیز دیگر مایه نگرانی رهبران عراق شده و به همین دلیل عراق در پی پایان دادن به جنگ از طریق مذاکره است.» گزارشگر اعزامی ایندیپندنت به عراق ضمن توصیف اوضاع داخلی این کشور در نتیجه جنگ و تنزل درآمدهای نفت، به طرح صلح پیشنهادی رئیس جمهور عراق مشروط بر آنچه وی عدم مداخله ایران در امور داخلی عراق خوانده اشاره کرد و گفت: «همین ترس صدام حسین به معنای آن است که جنگ قطعاً ادامه خواهد یافت زیرا ایران مصرانه خواستار تغییر رژیم عراق است.» بولاک اضافه کرد: «اگر ایران موفق به شکست خطوط دفاعی عراق شود و بصره را تصرف کند یا ارتباط آن را با سایر نقاط عراق قطع کند جنگ به پایان رسیده اما این بسیار غیرمحتمل به نظر میرسد.» وی پیشبینی کرد: «احتمالاً ایران به یک حمله بزرگ دیگر دست خواهد زد، عراق جلوی حمله را خواهد گرفت و پس از آن جنگ به حالت سکون دائم در خواهد آمد و به احتمال زیاد نه یک موفقیت دیپلماتیک ناگهانی بلکه همین بنبست مطلق تدریجاً به پایان جنگ خواهد انجامید.»

گزارش - 13

13. در حالی که فرستادگان ویژه ایران برای مذاکره درباره تغییر محل اجلاس سران سازمان کنفرانس اسلامی به کشورهای همسایه عزیمت کردهاند، کویت نسبت به تلاش ایران در ترغیب سایر کشورهای اسلامی به عدم شرکت در این کنفرانس اعتراض کرد. به گزارش روزنامه اطلاعات به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی از آنکارا محمدجعفر محلاتی مدیرکل روابط بینالملل وزارت امور خارجه به منظور دیدار و مذاکره با مقامات ترکیه وارد آنکارا شد. وی که حامل پیام شفاهی وزیر امور خارجه ایران برای وحید خلف اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه است پس از ورود به آنکارا گفت «در دیدار با مقامات ترک پیرامون همکاری دو کشور در مجامع و سازمانهای بینالمللی و پیدا کردن محل و تاریخ مناسب برای برگزاری پنجمین کنفرانس سران کشورهای اسلامی مذاکراتی صورت خواهد داد.» به گفته محلاتی برخی از کشورهای آسیایی و عربی با جمهوری اسلامی ایران در مورد لزوم تغییر مکان کنفرانس همعقیده هستند اما در وضعیت فعلی از علنی کردن مواضعشان خودداری میکنند. بر پایه این گزارش دلایل ایران مبنی بر عدم صلاحیت کویت همچنین توسط محمدحسین لواسانی مدیرکل سیاسی وزارت امور خارجه برای شیخ عیسی بن سلمان آل خلیفه امیر بحرین نیز تشریح شد. به گزارش خبرگزاری فرانسه از منامه لواسانی طی یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشت: «حمله نهایی ایران میتواند هرلحظه انجام پذیرد.» وی خاطرنشان کرد: «این یکی از دلایلی است که ایران برگزاری پنجمین اجلاس سران اسلامی در کویت را در روز ۲۶ ژانویه (۶ بهمنماه آینده) نامناسب تلقی میکند.» لواسانی افزود: «دو دلیل دیگر نیز وجود دارد که یکی از آن دو مربوط به سوابق تروریستی عراق است که امنیت شخصیتهای شرکتکننده در این اجلاس را تضمین نمیکند و دلیل دوم فقدان بیطرفی کویت در جنگ عراق و ایران است.» این گزارش همچنین حاکی است لواسانی «پیرامون دیدارش از چندین کشور خلیجفارس تصریح کرد که وی تمایل ایران مبنی بر تعلیق برگزاری اجلاس کنفرانس اسلامی تا زمان انتخاب یک کشور دیگر جهت برگزاری آن را برای رهبران امارات عربی متحده، قطر و بحرین توضیح داده است.» همچنین به گزارش روزنامه کیهان میرحسین موسوی نخستوزیر در پیامهایی برای صادق المهدی و ماهاتیر محمد نخستوزیران سودان و مالزی «ضمن تأکید بر عدم صلاحیت کویت برای میزبانی کنفرانس سران کشورهای اسلامی، ضرورت به تعویق افتادن و تغییر محل این اجلاس را متذکر شد.» در همین حال در پی این تلاشها به نوشته نشریه اخبار روزانه به نقل از نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در کویت معاون وزیر امور خارجه کویت امروز ضمن احضار کاردار ایران در کویت از اقدام ایران به ترغیب سایر کشورهای اسلامی به عدم شرکت در اجلاس کویت ابراز ناراحتی کرد. وی سپس گفت: «کویت پاسخ اظهارات ایران را به کلیه سفرای اسلامی مقیم کویت خواهد داد و از آنها خواهد خواست که در کنفرانس از طرحهای کویت حمایت کنند.» در مورد این دیدار گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از کویت حاکی است ماجد الشاهین معاون وزیر امور خارجه کویت در عین حال تأکید کرد که «کویت احساس میکند عدم حضور جمهوری اسلامی ایران در کنفرانس سران خلأ بزرگی در کنفرانس ایجاد خواهد کرد.» بر پایه این گزارش محمدرضا باقری کاردار سفارت ایران در کویت نیز ضمن تأکید بر دلایل اعلام شده از سوی مسئولین جمهوری اسلامی ایران در این مورد که کویت محل مناسبی برای برگزاری اجلاس نمیباشد گفت: «ما ترجیح میدهیم که این اجلاس هر چه جدیتر و قویتر حتی با چند ماه تأخیر در محل مناسبی تشکیل شود.» همچنین در حالی که مقامات ایران نسبت به برگزاری اجلاس سران کنفرانس اسلامی در پاکستان به جای کویت ابراز تمایل کرده بودند، عبدالستار قائممقام وزیر امور خارجه پاکستان امروز اعلام کرد: «این کشور از تشکیل این اجلاس در کویت حمایت کرده و دعوت آن کشور مبنی بر شرکت در اجلاس را نیز پذیرفته است.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اسلامآباد وی که در یک مصاحبه مطبوعاتی شرکت کرده بود تصریح کرد: «پاکستان از کمیته صلح اسلامی حمایت میکند و مایل نیست هیچکدام از کشورهای اسلامی تشکیل این اجلاس را تحریم نمایند ولی اگر کشوری بخواهد در تحریم این اجلاس قدم بردارد به خودش بستگی دارد.»******* رادیو بیبیسی نیز امروز در تفسیری از براد شو گزارشگر این رادیو درباره تلاشهای ایران برای تغییر محل برگزاری کنفرانس گفت: «چند روزی است که ایران در تلاش بوده تا در میان معدود متحدانی که در دنیای عرب دارد برای تقاضای تغییر مکان محل کنفرانس سران طرفدار پیدا کند ولی با وجود اینکه سوریه، لیبی و یمن جنوبی به نوبه خود بارها سازمان کنفرانس اسلامی را مورد انتقاد شدید قرار دادهاند احتمال اینکه ایران بتواند کشورهای عضو این سازمان را به عدم حضور در کنفرانس ترغیب کند بسیار بعید است.»

گزارش - 14

14. امروز اعلام شد دبیرکل سازمان ملل متحد برای انجام گفت وگوهایی با محوریت جنگ ایران و عراق در افتتاحیه اجلاس سران سازمان کنفرانس اسلامی در کویت شرکت میکند. در همین حال پادشاه عمان در اظهارنظری نسبت به دستاوردهای اجلاس کویت ابراز تردید کرد. به گزارش خبرگزاری خاورمیانه روزنامه الریاض چاپ عربستان سعودی امروز گزارش داد خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل متحد در مراسم گشایش پنجمین اجلاس کنفرانس اسلامی شرکت خواهد کرد. خبرگزاری مذکور اضافه کرد: «دیپلماتهای سازمان ملل پیشبینی میکنند دکوئیار طی اقامت خود در کویت با سایر رهبران اسلامی شرکتکننده در کنفرانس به گفتوگو خواهد پرداخت و جنگ ایران و عراق محور این گفتوگوها خواهد بود.» به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس راشد عبدالله وزیر امور خارجه امارات عربی متحده نیز در یک کنفرانس مطبوعاتی در پایان اجلاس دو روزه وزرای امور خارجه شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس در ریاض ضمن تأکید مجدد بر شرکت کشورهای عضو شورای همکاری در اجلاس کویت گفت: «شورای همکاری خلیج (فارس) به همراه سایر سازمانهای منطقهای و بینالمللی به تلاشهای خود جهت خاتمهدادن به جنگ خلیجفارس ادامه خواهد داد.» در این میان خبرگزاری رویتر از قاهره گزارش داد سلطان قابوس پادشاه عمان در یک مصاحبه مطبوعاتی در مورد اجلاس کویت موضعی توأم با شک و تردید نسبت به دستاوردهای آن ابراز کرد و گفت: «ای کاش کسانی که مسئول برگزاری کنفرانس هستند از خودشان میپرسیدند آیا چیزی وجود دارد که بشود از اجلاس مذکور به دست آورد؟» وی تصریح کرد: «اصل مطلب از دیدگاه من این است؛ بایستی از خود سؤال کنیم آیا احتیاجی هست که چنین کنفرانسی درحالحاضر برگزار گردد؟»

گزارش - 15

15. سخنان دیروز رئیس جمهور عراق تلاشهای اخیر سودان در زمینه میانجیگری در جنگ ایران و عراق را بیاثر کرد. رادیو اسرائیل امروز در تفسیری بر اظهارات صدام حسین گفت: «رئیس جمهوری عراق محافلی را که حاضرند برای پایانبخشیدن به جنگ شرایط حکومت اسلامی ایران را بپذیرند برحذر داشت و گفت عراق با هیچ شرطی موافقت نخواهد کرد که به منزله ادامه خصومت موجود باشد. پرزیدنت صدام حسین که به مناسبت شصتوششمین سالروز تأسیس ارتش عراق سخن میگفت تهدید کرد که اگر محافل مزبور از چنین تلاشی دست برندارند وی هویت آنها را افشا خواهد کرد.» رادیوی مذکور افزود: «گزارش قبلی حاکی بود که عراق طرح پیشنهادی نخستوزیر سودان را رد کرده و آن را یک نوع باجگیری توصیف نموده است. نخستوزیر سودان که ماه گذشته از ایران دیدن کرد، قصد دارد این طرح را در اجلاس آینده کنفرانس عالی اسلامی مطرح سازد.» در همین حال شریف زینالعابدین الهندی معاون نخستوزیر و وزیر امور خارجه سودان اعلام کرد صادق المهدی نخستوزیر این کشور، بهزودی از عراق دیدار میکند تا از موضع بغداد در قبال مساعی خود جهت پایاندادن به جنگ عراق و ایران آگاهی یابد. الهندی گفت نخستوزیر سودان در خلال این دیدار مسئولان عراقی را از متن طرحی که برای پایاندادن به جنگ تهیه کرده و در اثنای دیدار اخیرش از تهران با مسئولان ایرانی موردبحث قرار داده آگاه خواهد ساخت.******** همچنین به گزارش خبرگزاری فرانسه از خارطوم وزیر امور خارجه سودان طی اظهارات خود به مسئله اسرای مصری در ایران اشاره کرد و گفت ایران قول داده است این موضوع را مورد بررسی قرار داده تا راهحلی برای آن پیدا کند. به گفته الهندی «تهران در حال حاضر سرگرم انجام تحقیقاتی در مورد این اسرا میباشد.»

گزارش - 16

16. معاون اول وزارت امور خارجه شوروی اعلام کرد این کشور همیشه صریحاً و بدون چونوچرا از قطع هرچه سریعتر جنگ میان ایران و عراق طرفداری کرده است. به گزارش رادیو مسکو یوری والانتف امروز در یک کنفرانس خبری در مرکز مطبوعاتی وزارت امور خارجه اتحاد شوروی همچنین گفت: «این درگیری نهتنها در طرفهای متخاصم تأثیر مهلک میگذارد بلکه تمامی اوضاع منطقه را تحتالشعاع قرار داده و در آن اثر منفی میگذارد.» والانتف افزود: «هم ایران و هم عراق از پیکار عادلانه خلق عرب فلسطین پشتیبانی میکنند و حالا این دو کشور بهجای اینکه در تجسس طرق عادیکردن اوضاع در خاور نزدیک شرکت نمایند به جنگ و نابودی متقابل مشغولاند.» همچنین به گزارش خبرگزاری بغداد «رئیس آکادمی علوم شوروی در دیدار با سفیر عراق در مسکو از نطق دیروز صدام و دعوت او برای حل و فصل مسالمتآمیز جنگ ستایش کرد و گفت این موضع عراق هماهنگ با موضع شوروی مبنی بر حل مناقشه از طریق مذاکره است.» گزارش خبرگزاری بغداد حاکی است: «تلویزیون شوروی نیز در برنامه شب گذشته خود فرازهایی از نطق صدام به ویژه پیشنهاد وی مبنی بر عقبنشینی طرفین به مرزهای بینالمللی و خودداری از مداخله در امور داخلی یکدیگر را پخش نمود.»

گزارش - 17

17. وزیر دفاع عراق نسبت به تحول در روابط عراق و فرانسه ابراز خشنودی کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه از قاهره عدنان خیرالله در گفت وگو با هفته نامه آخر الساعه (چاپ قاهره) همچنین ضمن اعلام این مطلب که این روابط نویددهنده است گفت: «فرانسه، سلاح ویژه برای نیروی هوایی دراختیار عراق قرار میدهد.» بر پایه این گزارش عدنان خیرالله سپس «از امریکا دعوت کرد تا در جنگ ایران و عراق یک برخورد منصفانه داشته باشد و کشور دوستدار صلح را تشویق کند.» وزیر دفاع عراق در پایان گفت: «هدف از ارسال سلاحهای امریکایی به ایران، برخلاف آنچه که حکومت امریکا اعلام کرده است بههیچوجه تحویل آنها به عوامل میانهروی رژیم ایران نبوده است.»

گزارش - 18

18. مقام های فرانسه اصرار دارند عادیسازی روابط با ایران را با آزادی گروگانهای فرانسوی در لبنان مرتبط نشان دهند. به گزارش خبرگزاری فرانسه ژان برنارد ریمون وزیر امور خارجه فرانسه، امروز در پاریس اعلام کرد: «فرانسه در روند عادیسازی روابط با تهران که باید به آزادی گروگانهای فرانسوی در لبنان بینجامد از ایران انتظاراتی دارد.» وی طی مصاحبهای با رادیو مونت کارلو گفت: «هنگامی که اورل کورنئا آزاد شد ما توقع بیشتری داشتیم.»******** برنارد ریمون توضیح داد: «من طی نامهای برای آقای علیاکبر ولایتی به وی گفتم که ما توقع بیشتری داشتیم و اینکه سیاست اطمینانی را که ما از همه جهت با ایران در پیش گرفتهایم میبایست هرچه زودتر به این ماجرای فرانسویهای دربند لبنان که میتوانند بهطور غیرمستقیم پیامدهایی بر سیاست عادیسازی با تهران داشته باشد، پایان دهد.» وی در عین حال افزود: «تهران مطمئناً در آزادی کورنئا تأثیر داشته است.» وزیر امور خارجه فرانسه در ادامه گفت: «هیچ چیز وجود ندارد که براساس آن بتوان گفت روندی را که ما با تهران در پیش گرفتهایم به پایان خود نخواهد رسید.» همچنین به گزارش رادیو دولتی فرانسه، ژاک شیراک نخستوزیر فرانسه، در مصاحبهای با رادیو اروپا یک احتمال عفو انیس نقاش******** را که در زندان فرانسه بهسر میبرد در مقابل آزادی چهار گروگان فرانسوی در لبنان رد نکرد. وی افزود: «دراینزمینه دولت میتواند با رئیسجمهور به گفتوگو نپردازد.»

گزارش - 19

19. پادشاه عمان امروز در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت: «اگر نسبت به خود صادق باشیم درمییابیم این گفته که قدرت و توانایی کشورهای عربی خلیج (فارس) جهت دفع خطرهای ممکنه کافی است یک اظهار اغراقآمیز است.» به گزارش خبرگزاری رویتر از قاهره سلطان قابوس بدون اینکه از منبع تهدید نظامی به کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نام ببرد اضافه کرد: «ما باید قادر باشیم درصورت بروز جنگ، اشغال خاک خود را به عقب اندازیم. قادریم با نیروهایی که دراختیار داریم برنامههای تجاوزگر را به تأخیر بیندازیم تا کمک از خارج برای ما برسد.» رویتر با اشاره به تسهیلات عمان برای کشتیهای جنگی غرب بهمنظور تأمین امنیت تنگه هرمز به نقل از سلطان قابوس نوشت: «وقتی صحبت از امنیت تنگه میشود آنهم زمانیکه مستقیماً موردتهدید قرار گرفته است ما صادقانه معتقدیم که مسئولیت حفظ چنان امنیتی از قدرت عمان بیشتر است. منافعی که درارتباطبا تنگه هرمز عنوان میگردد منافع بینالمللی است، همین موضوع به ما دیکته میکند که مسئولیت حفظ امنیت خلیج (فارس) یک مسئولیت بینالمللی، ناحیهای [منطقهای] و عمانی میباشد.»

گزارش - 20

20. روزنامه فرانسوی فیگارو ضمن بررسی روابط اقتصادی انگلیس با ایران و عراق اعلام کرد: عراق پس از عربستان سعودی دومین بازار صادراتی انگلستان در منطقه غرب آسیا (خاورمیانه) محسوب میشود. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از پاریس فیگارو امروز در نوشتاری از سلسله مقالات کشف مجدد خاورمیانه توسط انگلستان نوشت: «انگلیسیها هرچند به ایران کالاهای صنعتی و تجهیزات نظامی میفروشند درهمانحال از بازار عراق نیز سود میبرند و بهطورکلی ایجاد حفظ تعادلی بین بغداد و تهران به نفع آنان تمام میشود.» روزنامه مزبور در ادامه با اشاره به افزایش ۶/۶ درصدی صادرات کالاهای انگلیس به عراق در سال ۱۹۸۵ نسبت به سال میلادی پیش از آن افزود: «این پیشروی در جریان ششماهه اول سال ۱۹۸۶ نیز وجود داشته است. کمیته بازرگان برای خاورمیانه این شکوفایی را نتیجه مستقیم اجرای نمونههای جدید اعتبارات بانکی در روابط اقتصادی با بغداد میداند.» این روزنامه خاطرنشان میسازد: «انگلیسیها که همچون سایرین نتوانستهاند پول خود را بهموقع از عراق دریافت دارند این اعتبارات جدید بانکی را همزمان با (مواضع تدافعی) شرکتهای فرانسوی نسبت به بغداد بهمورداجرا گذاشتهاند. وانگهی شرکتهای انگلیسی کمتر موردحمایت دولت خود هستند. در سال ۱۹۸۵، انگلستان ۵/۸ درصد بازار عراق و فرانسه ۱/۱۰ درصد را طبق آمار و ارقام لندن تحتاشغال خود داشته است.» فیگارو سپس مینویسد: «انگلیسیها باوجود این امتیازات از بازار ایران نیز غافل نیستند. در سال ۱۹۸۵، آنها ۵/۹ درصد بازار تهران را از کالاهای خود پر کرده بودند. سهم فرانسه ۲/۲ درصد و سهم آلمانغربی ۲۳ درصد بوده است.» به نوشته این روزنامه، انگلیس ضمن فروش برخی تجهیزات نظامی علاوه بر کالاها و لوازم غیرنظامی به ایران از پیامدهای پیروزی احتمالی ایران در جنگ بر دوستان خود در دنیای عرب احساس نگرانی میکند اما در عین حال «صلاح میداند تماسهای خود را با تهران حفظ کند.» فیگارو با اشاره به تنش اخیر در روابط سیاسی ایران و انگلیس در پی اتهام جاسوسی به یک بازرگان انگلیسی (راجر کوپر) که از یک سال پیش در ایران زندانی است خاطرنشان میسازد: «با همه اینها روابط بازرگانی دو کشور قطع نشده است. سرانجام میتوان گفت معاملات بازرگانی با تهران یا بغداد شیوهای ملموس برای حفظ روابط دیپلماتیک محسوب میگردد.»

گزارش - 21

21. وزارت امور خارجه امریکا امروز تأیید کرد علاوه بر یک مهندس امریکایی که به اتهام جاسوسی در ایران زندانی است یک بازرگان امریکایی نیز در این کشور به اتهام قاچاق ارز در بازداشت بهسر میبرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه از واشنگتن فیلیس اکلی سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا تأکید کرد: «واشنگتن از زندانی شدن دو امریکایی در ایران از جمله جان پاتیس******** آگاه است.» به گفته این سخنگو سفارت سوئیس در تهران چندین بار تلاش کرده است تا بتواند با این دو تن ملاقات کند. وی عدم اجازه برای این ملاقات را مغایر با کنوانسیون وین مربوط به “روابط کنونی” عنوان کرد. به نوشته خبرگزاری فرانسه، اکلی بدین ترتیب خبر منتشر شده روز گذشته از سوی روزنامه امریکایی نیویورک تایمز را تأیید کرد. نیویورک تایمز به نقل از مقامات دولت امریکا اعلام کرد علاوه بر جان پاتیس مهندس ۵۰ سالهای که در ماه ژوئیه در ایران بازداشت شد، یک بازرگانی امریکایی اوایل سال میلادی ۱۹۸۵ یا اواخر ۱۹۸۴ به اتهام کلاهبرداری در ایران دستگیر شده است. به گزارش رادیو امریکا روزنامه امریکایی مزبور توضیح داد: «جان پاتیس هنگامی که در تأسیسات مخابراتی ایران در گردنه اسدآباد به عنوان مهندس شرکت مهندسی کازمش در حومه واشنگتن، مسئول کار بود بازداشت شده است. ماه اکتبر گذشته جان پاتیس در تلویزیون ایران ظاهر شده و به جزئیات فعالیتهای جاسوسیاش به نفع سازمان اطلاعاتی سیآیای اعتراف کرد.» نیویورک تایمز همچنین مینویسد: «خواهر جان پاتیس از دولت امریکا به خاطر آنکه کار زیادی برای کسب آزادی برادرش صورت نداده است بهویژه پس از برملا شدن فروش تسلیحات به ایران برای کسب آزادی گروگانهای امریکایی در لبنان انتقاد کرده است.» به نوشته این روزنامه: «مقامات امریکایی بر این باورند که حمله هوایی عراق به تأسیسات ماهوارهای اسدآباد هنگامی که به جان پاتیس بهطور موقت در اهواز مأموریت داده شده بود باعث سوءظن مقامات امنیتی ایران شده است. پاتیس مدت کوتاهی پس از حمله عراق به اسدآباد بازداشت شد.»

گزارش - 22

22. یک مقام عالیرتبه وزارت دفاع امریکا اعلام کرد دلیلی وجود ندارد دولت ریگان از همپیمانان خود درباره معامله محرمانه تسلیحاتی با ایران عذرخواهی کند. به گزارش خبرگزاری رویتر از واشنگتن ریچارد پرلی معاون وزارت دفاع امریکا امروز طی یک کنفرانس خبری گفت: «تعدادی از کشورهای همپیمان امریکا در گذشته سرگرم معاملات با ایران بودهاند و تا آنجا که ما میتوانیم دریابیم آن معاملات انگیزهای بجز منافع تجاری نداشته است، بنابراین من فکر نمیکنم بایستی از کسی معذرت بخواهیم.» بر پایه این گزارش، معاون وزارت دفاع امریکا «اسلحه فرستاده شده به ایران را که در راستای سیاست واشنگتن بهمنظور داشتن مناسبات نوینی با دولت تهران و نیز آزادسازی گروگانهای امریکایی در لبنان صورت گرفته بود ناچیز و قدیمی توصیف کرد و افزود تصمیم جهت ارسال آن سلاحها اعم از اینکه اشتباه یا درست بوده درهرحال به منظور استفاده تجاری نبوده است.» پرلی همچنین گفت: «تا آنجا که او میتواند بگوید سلاحهای فرستادهشده که موشکهای ضدتانک تاو و موشکهای ضدهواپیما جزء آنان بود تعادل نظامی و یا نتیجه جنگها را در درگیری ایران و عراق تغییر نداده است.» پرلی در مورد آینده مناسبات امریکا و شوروی ابراز خوشبینی کرد اما گفت: «نگران این است که درپی رسوایی ارسال اسلحه به ایران کنگره امریکا ممکن است نحوه اجرای سیاست خارجی دولت ریگان را محدود نماید.» در همین حال نشریه اینتلیجنس دایجست چاپ انگلستان در مقالهای با عنوان اهمیت استراتژیکی ایران ضمن تحلیلی بر تصمیم دولت امریکا به برقراری ارتباط با ایران با ارسال مقادیری تجهیزات نظامی نوشت: «بهترین امیدی که امریکا و متحدان غربیاش میتوانند داشته باشند این است که وضع موجود حفظ گردد تا رهبران جدیدی ظهور نمایند. امریکا میخواهد مطمئن باشد که ایران در جنگ نبازد و شرایط برای جلوس یک رهبر جدید مساعد باشد تا امریکا بتواند به طور جدی با ایران به مذاکره بپردازد.» اینتلیجنس دایجست سپس خاطرنشان کرد: «غرب باید مواظب باشد، ایرانیان در چک و چانه زدنها بسیار ماهر و با تجربه هستند.»

منابع و مآخذ روزشمار 1365/10/17