1366.06.30: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
سطر ۵۰: سطر ۵۰:


==  گزارش- 849 ==  
==  گزارش- 849 ==  
چند ساعت پس از ورود چهار كشتي مين‌جمع‌كن انگليسي به آب‌هاي عمان، يك فروند نفت‌كش اين كشور به نام جنتل بريز (Gentel – Breeze) در آب‌هاي خليج‌فارس هدف حمله قايق‌هاي توپ‌دار قرار گرفت و دچار آتش‌سوزي شد. در اين حمله كه در اطراف جزيره "فارسي" به وقوع پيوست، بيش از سي موشك 107 ميليمتري به سوي كشتي انگليسي شليك شد. اين كشتي پس از آتش‌سوزي، ناگزير توقف كرد تا اين‌كه يك فروند يدك‌كش به محل حادثه آمد و پس از نجات دادن خدمه اين نفت‌كش، آن‌ را به سواحل بحرين انتقال داد. در اين حمله يك خدمه فيليپيني كشته شد و بيش از سي تن نيز زخمي شدند. نفت‌كش جنتل بريز كه در سال 1970 ميلادي ساخته شده است، با پرچم انگلستان و تحت اداره يك شركت هنگ‌كنگي فعاليت مي‌كند. اين كشتي حدود 10 روز پيش (12 سپتامبر) "دارالسلام" پايتخت "تانزانيا" را به قصد كويت براي بارگير نفت ترك كرده بود.<ref>سند شماره 91540 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نيروي دريايي، آمار كشتي‌هاي آسيب ديده، 18/10/1366؛ و ـ سند شماره 029248 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده نيروي دريايي سپاه، به فرمانده كل سپاه، 1/7/1366.</ref> راديو امريكا در اين باره گفت: «جنتل بريز تحت اسكورت نبود، زيرا كشتي‌هاي نيروي دريايي انگليس برخلاف كشتي‌هاي نيروي دريايي امريكا، كشتي‌ها را فقط از تنگه هرمز و جنوب خليج‌فارس اسكورت مي‌نمايند و در شمال بحرين عملياتي انجام نمي‌دهند.»<ref>مأخذ 2، صص6ـ4، لندن ـ به نقل از خبرگزاري يونايتدپرس، 31/6/1366.</ref> خبرنگار بي.بي.سي. "جيم ميور" نيز در مورد عامل اين حمله گفت: «حمله بدون ترديد از جزيره فارسي صورت گرفته كه در ميانه خليج‌فارس واقع شده و پايگاه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران در اين جزيره قرار دارد. نيروهاي سپاه اين حمله را با استفاده از قايق‌هاي سريع‌السير انجام داده‌اند.»<ref>مأخذ 2، ص45، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از راديو بي.بي.سي، 31/6/1366.</ref>  
چند ساعت پس از ورود چهار كشتي مين‌جمع‌كن انگليسي به آب‌هاي عمان، يك فروند نفت‌كش اين كشور به نام جنتل بريز (Gentel – Breeze) در آب‌هاي خليج‌فارس هدف حمله قايق‌هاي توپ‌دار قرار گرفت و دچار آتش‌سوزي شد. در اين حمله كه در اطراف جزيره "فارسي" به وقوع پيوست، بيش از سي موشك 107 ميليمتري به سوي كشتي انگليسي شليك شد. اين كشتي پس از آتش‌سوزي، ناگزير توقف كرد تا اين‌كه يك فروند يدك‌كش به محل حادثه آمد و پس از نجات دادن خدمه اين نفت‌كش، آن‌ را به سواحل بحرين انتقال داد. در اين حمله يك خدمه فيليپيني كشته شد و بيش از سي تن نيز زخمي شدند. نفت‌كش جنتل بريز كه در سال 1970 ميلادي ساخته شده است، با پرچم انگلستان و تحت اداره يك شركت هنگ‌كنگي فعاليت مي‌كند. اين كشتي حدود 10 روز پيش (12 سپتامبر) "دارالسلام" پايتخت "تانزانيا" را به قصد كويت براي بارگير نفت ترك كرده بود.<ref>سند شماره 91540 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نيروي دريايي، آمار كشتي‌هاي آسيب ديده، 18/10/1366؛ و ـ سند شماره 029248 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده نيروي دريايي سپاه، به فرمانده كل سپاه، 1/7/1366.</ref> راديو امريكا در اين باره گفت: «جنتل بريز تحت اسكورت نبود، زيرا كشتي‌هاي نيروي دريايي انگليس برخلاف كشتي‌هاي نيروي دريايي امريكا، كشتي‌ها را فقط از تنگه هرمز و جنوب خليج‌فارس اسكورت مي‌نمايند و در شمال بحرين عملياتي انجام نمي‌دهند.»<ref>مأخذ 2، صص6ـ4، لندن ـ به نقل از خبرگزاري يونايتدپرس، 31/6/1366.</ref> خبرنگار بي.بي.سي. "جيم ميور" نيز در مورد عامل اين حمله گفت: «حمله بدون ترديد از جزيره فارسي صورت گرفته كه در ميانه خليج‌فارس واقع شده و پايگاه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران در اين جزيره قرار دارد. نيروهاي سپاه اين حمله را با استفاده از قايق‌هاي سريع‌السير انجام داده‌اند.»<ref>مأخذ 2، ص45، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از راديو بي.بي.سي، 31/6/1366.</ref>  
"مارگارت تاچر" نخست‌وزير انگلستان، در واكنش به اين حمله، آن‌را اقدامي تجاوزگرانه ناميد و افزود: «اين يك عمل كاملاً شرم‌آور است. البته اين اقدام را در سازمان ملل مطرح خواهيم كرد و آن را به شديدترين نحوي با ايران در ميان خواهيم گذاشت و من فكر مي‌كنم كه اين حمله به ما دليل بسيار بسيار مهمي مي‌دهد كه موضعي را كه مدت‌هاست اتخاذ كرده‌ايم، منطقي بدانيم و آن اين‌كه چنانچه آتش‌بس مورد قبول واقع نشود، بايد فوراً تحريم تسليحاتي عليه كشوري كه آتش‌بس را قبول نكرده، اعمال شود و به اين ترتيب كساني را كه به اين‌گونه حملات دست مي‌زنند، از دست يافتن به سلاح حمله محروم سازيم.» مارگارت تاچر در مورد تأمين امنيت منطقه گفت: «نيروي دريايي هيچ كشوري به تنهايي نمي‌تواند تمام آب‌هاي خليج‌فارس را حفاظت كند، زيرا خليج‌فارس منطقه‌اي بسيار وسيع است. نيروهاي حاضر در منطقه تحت فرماندهي مشترك واحدي نيستند و انگلستان هم نمي‌خواهد چنين باشد، اما اين نيروها بيش از پيش با يكديگر كار مي‌كنند و تماس دارند.»<ref>واحد مركزي خبر، صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه، 1/7/1366، ص13.</ref> با اين‌حال "تاچر" اعلام كرد كه اين حمله موجب افزايش نيروي دريايي و گسترش منطقه عملياتي ناوگان انگليس نخواهد شد.<ref>مأخذ 2، صص34ـ33، به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/6/1366؛ ـ و روزنامه رسالت، 31/6/1366، ص آخر، به نقل از خبرگزاري رويتر.</ref> از سوي ديگر، دولت انگلستان در نامه اعتراض‌آميزي به دبيركل سازمان ملل متحد درخواست كرد كه ايران به دليل اين عمل خود، از آن كشور عذرخواهي كند و تضمين دهد كه اين قبيل حملات به كشتي‌هاي بازرگاني انگلستان تكرار نخواهد شد.<ref>U.N. Yearbook 1987, Vol. 41, P.235. </ref>  
"مارگارت تاچر" نخست‌وزير انگلستان، در واكنش به اين حمله، آن‌را اقدامي تجاوزگرانه ناميد و افزود: «اين يك عمل كاملاً شرم‌آور است. البته اين اقدام را در سازمان ملل مطرح خواهيم كرد و آن را به شديدترين نحوي با ايران در ميان خواهيم گذاشت و من فكر مي‌كنم كه اين حمله به ما دليل بسيار بسيار مهمي مي‌دهد كه موضعي را كه مدت‌هاست اتخاذ كرده‌ايم، منطقي بدانيم و آن اين‌كه چنانچه آتش‌بس مورد قبول واقع نشود، بايد فوراً تحريم تسليحاتي عليه كشوري كه آتش‌بس را قبول نكرده، اعمال شود و به اين ترتيب كساني را كه به اين‌گونه حملات دست مي‌زنند، از دست يافتن به سلاح حمله محروم سازيم.» مارگارت تاچر در مورد تأمين امنيت منطقه گفت: «نيروي دريايي هيچ كشوري به تنهايي نمي‌تواند تمام آب‌هاي خليج‌فارس را حفاظت كند، زيرا خليج‌فارس منطقه‌اي بسيار وسيع است. نيروهاي حاضر در منطقه تحت فرماندهي مشترك واحدي نيستند و انگلستان هم نمي‌خواهد چنين باشد، اما اين نيروها بيش از پيش با يكديگر كار مي‌كنند و تماس دارند.»<ref>واحد مركزي خبر، صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه، 1/7/1366، ص13.</ref> با اين‌حال "تاچر" اعلام كرد كه اين حمله موجب افزايش نيروي دريايي و گسترش منطقه عملياتي ناوگان انگليس نخواهد شد.<ref>مأخذ 2، صص34ـ33، به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/6/1366؛ ـ و روزنامه رسالت، 31/6/1366، ص آخر، به نقل از خبرگزاري رويتر.</ref> از سوي ديگر، دولت انگلستان در نامه اعتراض‌آميزي به دبيركل سازمان ملل متحد درخواست كرد كه ايران به دليل اين عمل خود، از آن كشور عذرخواهي كند و تضمين دهد كه اين قبيل حملات به كشتي‌هاي بازرگاني انگلستان تكرار نخواهد شد.<ref>U.N. Yearbook 1987, Vol. 41, P.235. </ref>  
راديو بي.بي.سي. با بيان اين‌كه اين حملات ممكن است پاسخ ايران به آغاز دوباره حملات عراق به كشتي‌هاي ايران باشد، گفت: «روز قبل عراق به ترمينال "خارك" حمله كرده بود و به گفته ناظران، واكنش ايران تقريباً از اين قرار است كه در 24 ساعت بعد در خليج‌فارس به كشتي‌ها حمله مي‌كند و از آن‌جايي كه ايران قصد انتقام‌جويي در مقابل حمله عراق را داشت، امكان دارد كشتي حامل پرچم انگلستان اتفاقاً در آن زمان در دسترس ايران قرار گرفته و بنابراين به اين كشتي حمله شده است.» اين راديو افزود: «حمله به جنتل بريز تلاش ديگري از سوي طرف‌داران روش‌هاي افراطي در ايران است كه مي‌خواهند پيشنهادهاي آتش‌بس را كان ‌لم يكن سازند.»<ref>مأخذ 2، ص52، راديو بي.بي.سي، 31/6/1366.</ref>  
راديو بي.بي.سي. با بيان اين‌كه اين حملات ممكن است پاسخ ايران به آغاز دوباره حملات عراق به كشتي‌هاي ايران باشد، گفت: «روز قبل عراق به ترمينال "خارك" حمله كرده بود و به گفته ناظران، واكنش ايران تقريباً از اين قرار است كه در 24 ساعت بعد در خليج‌فارس به كشتي‌ها حمله مي‌كند و از آن‌جايي كه ايران قصد انتقام‌جويي در مقابل حمله عراق را داشت، امكان دارد كشتي حامل پرچم انگلستان اتفاقاً در آن زمان در دسترس ايران قرار گرفته و بنابراين به اين كشتي حمله شده است.» اين راديو افزود: «حمله به جنتل بريز تلاش ديگري از سوي طرف‌داران روش‌هاي افراطي در ايران است كه مي‌خواهند پيشنهادهاي آتش‌بس را كان ‌لم يكن سازند.»<ref>مأخذ 2، ص52، راديو بي.بي.سي، 31/6/1366.</ref>  

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۵۸

روزشمار جنگ سال 1366
1366.06.30
نام‌های دیگر سی شهریور
تاریخ شمسی 1366.06.30
تاریخ میلادی 21 سپتامبر 1987
تاریخ قمری 27 محرم 1408



گزارش- 843

هواپيماهاي عراق در ادامه حملات خود امروز نيز چند كارخانه و مركز انتقال برق را در استان‌هاي باختران و لرستان بمباران كردند. به گزارش قرارگاه نجف، ظهر امروز چهار فروند هواپيماي دشمن از نوع "ميگ" و "ميراژ" كارخانه توليد دان ‌طيور باختران، را به شدت بمباران كردند كه علاوه بر تخريب كامل كارخانه، چهار دستگاه خودرو سواري، يك دستگاه ميني‌بوس و يك دستگاه تراكتور نيز منهدم شد.[۱] به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، در اين حمله دو تن از كارگران كارخانه زخمي شدند و حدود 50 ميليون تومان خسارت به كارخانه وارد آمد. اين كارخانه با توليد هر ساعت يك تن دان، نياز بخش عمده مرغ‌داري‌هاي استان باختران را تأمين مي‌كرد.[۲] همچنين دشمن با دو فروند هواپيماي ديگر، "مركز انتقال برق چشم سفيد" در 13 كيلومتري باختران را بمباران كرد كه بر اثر آن، علاوه‌بر قطع برق بخش وسيعي از شهر، شش تن نيز مجروح شدند. اين مركز انتقال برق پيش از اين نيز دوبار در 3/10/1365 و 19/6/1366 مورد حمله دشمن قرار گرفته بود.[۳] هم‌زمان با اين حملات، هواپيماهاي عراقي به "پادگان اعظم پناه" در اسلام‌آباد نيز حمله كردند كه خساراتي به آن وارد شد.[۴] همچنين براي دومين بار در سه روز گذشته، تلمبه‌خانه قديمي "ازنا" از توابع "اليگودرز"، هدف حمله دو فروند هواپيماي دشمن قرار گرفت. در دو حمله اخير به اين تلمبه‌خانه ـ كه در مسير خط لوله اهواز ـ‌ ري قرار دارد ـ تلمبه‌خانه مرتبط به خط لوله، پمپ شماره يك و دو، مخازن سوخت تأسيسات، اتاق‌هاي كنترل، دستگاه كنترل موتورخانه، بخش عمده‌اي از خطوط لوله تلمبه‌خانه، ساختمان‌ها و اتاق‌هاي تأسيسات، دستگاه‌هاي تهويه و بخش‌هاي ديگري از تجهيزات تلمبه‌خانه قديم، در حين بمباران يا آتش‌سوزي برخاسته از آن، آسيب كلي ديدند…[۵] هواپيماهاي دشمن پس از بمباران تلمبه‌خانه "ازنا"، دو منطقه مسكوني، ايستگاه و ميدان راه‌آهن اين شهر را نيز هدف بمب‌هاي خوشه‌اي خود قرار دادند كه بر اثر آن، چند دستگاه خودرو آتش گرفت، 21 تن شهيد و بيش از 196 تن نيز زخمي شدند.[۶] بولتن نوبه‌اي نيروي زميني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در يك جمع‌بندي از حملات هوايي عراق نوشت: «در طول شهريور امسال هواپيماهاي دشمن جمعاً 162 بار به منطقه شمال غرب كشور به‌خصوص بانه و سردشت تجاوز نموده و در چندين مورد اقدام به بمباران موضع و عقبه يگان‌هاي خودي كرده‌اند.»[۷] جمهوري اسلامي ايران در نامه‌اي به دبيركل سازمان ملل متحد، با اشاره به حملات عراق به مناطق مسكوني، از جمله بمباران شهر ازنا و شهادت 21 تن از مردم اين شهر، خواستار اقدام قاطع وي در برابر اين درنده‌خويي حكومت عراق شد.[۸]

گزارش- 844

تأسيسات نفتي و اقتصادي جزيره "لاوان" و "سيري" امروز بين ساعت‌هاي 9:50 و 10، هدف حمله تعدادي از جنگنده‌هاي عراق قرار گرفت. خبرگزاري جمهوري اسلامي به نقل از منابع آگاه گزارش داد: «جنگنده‌هاي عراق هم‌زمان به دو جزيره لاوان و سيري حمله كردند. در اين حمله يك فروند شناور ايران در حوالي جزيره لاوان مورد اصابت موشك قرار گرفت و خساراتي به آن وارد آمد.»[۹]

گزارش- 845

با شروع حملات هوايي عراق به شهرها و مراكز صنعتي ـ كارگري، در سه هفته گذشته حدود نيمي از مردم ايلام اين شهر را ترك كردند. به گزارش خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي، مردم شهر ايلام با استفاده از تجربيات قبلي خود از نخستين روزهاي آغاز حملات دشمن به مناطق مسكوني و مراكز كارگري ـ صنعتي، به تدريج از شهر خارج شدند. در اوايل هفته گذشته با افزايش خروج مردم از شهر ايلام، نزديك 80 درصد جمعيت شهر را ترك كردند، اما در چند روز گذشته بيش از 20 درصد اين افراد به شهر باز گشته‌اند.[۱۰]

گزارش- 846

نيروهاي حزب دمكرات كردستان عراق پس از يك هفته تصرف شهر"كاني ماسي" در استان "دهوك" امروز اين شهر را تخليه كردند. خبرگزاري يونايتدپرس در گزارشي اعلام كرد: «شورشيان كرد مورد پشتيباني ايران، ظاهراً حمله خود عليه خط لوله نفت حياتي عراق به درياي مديترانه را لغو كرده‌اند.… سخن‌گوي شورشيان كرد گفت حدود 600 سرباز عراقي در جنگ شديد شورشيان كرد و سربازان عراق در شمال اين كشور در سه هفته گذشته اسير شده‌اند و حداقل پنج دستگاه تانك و 20 دستگاه وسيله نقليه منهدم شده است.»[۱۱] قرارگاه رمضان نيز اعلام كرد: «شاخه يك حزب دمكرات كردستان عراق (بارزاني‌ها) امروز به مقر "گردان شيرانش" واقع در استان "عماديه" حمله كردند و پس از تصرف مقر، تعداد 10 نفر از نيروهاي دشمن را كشته و 9 تن ديگر را به اسارت گرفتند كه دو تن از اسرا را به‌علت جراحت آزاد كردند. در اين درگيري پنج خودرو عراقي به آتش كشيده شده و تعدادي اسلحه به غنيمت پيش‌مرگان مبارز كرد درآمد.»[۱۲]

گزارش- 847

پايگاه "تنگيور" در شمال غربي "كامياران" مورد حمله افراد حزب دمكرات قرار گرفت. نيروهاي دمكرات از سه طرف پايگاه را به رگبار بستند و با شليك چند گلوله آر ـ پي ـ جي به سوي آن، يك تن را مجروح كردند و مسئول پايگاه را نيز به شهادت رساندند. در اين درگيري، عناصر حزب دمكرات قصد نفوذ به پايگاه را داشتند كه با مقاومت نيروهاي خودي و مردم روستا، ناچار عقب نشيني كردند.[۱۳] در منطقه بانه نيز عده‌اي از افراد حزب كومه‌له به روستاي "بروشكاني" رفتند و پس از جمع‌آوري آذوقه، دو تن از اهالي روستا را دست‌گير كردند و با خود بردند.[۱۴]

گزارش- 848

امروز در صحنه سياسي نظامي خليج‌فارس چهار حادثه مهم به‌طور هم‌زمان و متأثر از هم اتفاق افتاد: حمله‌ هلي‌كوپتر‌هاي امريكايي به كشتي تداركاتي "ايران اجر"؛ سخن‌راني ريگان در سازمان ملل و ادعاي امريكا مبني‌بر مين‌ريزي كشتي ايران‌ ‌اجر؛ ورود چهار كشتي مين جمع‌كن انگليسي به درياي عمان؛ حمله قايق‌هاي تندرو به نفت‌كش انگليسي "جنتل بريز". امريكا در واكنش به تلاش‌هاي سياسي جمهوري اسلامي ايران در عرصه بين‌المللي و به منظور تحت تأثير قراردادن سخن‌راني رياست جمهوري در مجمع عمومي سازمان ملل كه قرار است فردا انجام شود، در يك اقدام تبليغاتي كشتي ايران اجر را مورد حمله قرار داد. اين حمله كه با سخن‌راني ريگان هم‌زمان بود، بحران خليج‌فارس را كه با حملات عراق آغاز شده و با حمله قايق‌هاي تندرو به نفت‌كش انگليسي جنتل بريز ادامه يافته است، تشديد كرد. در ساعت 22:40 دو فروند هلي‌كوپتر امريكايي كه از عرشه كشتي "فريگت چارت" پرواز كرده بودند، كشتي هشتصد تني ايران اجر را در فاصله يك‌صد كيلومتري شمال‌شرقي بحرين با مسلسل و راكت هدف گرفتند كه بر اثر آن، عقبه كشتي دچار آتش‌سوزي شد. در اين حمله غافل‌گيرانه كه مدت آن بسيار كوتاه بود، از مجموع 31 تن سرنشين ايران اجر سه تن شهيد، دو تن مفقود شدند و 26 تن ديگر ـ كه تعدادي از آنها زخمي بودند ـ به اسارت نيروهاي امريكايي درآمدند.[۱۵] (ضميمه دارد) در پي اين حمله، مقام‌هاي وزارت دفاع امريكا و كاخ سفيد اعلام كردند: «يك‌ فروند كشتي ايراني به هنگام مين‌گذاري در آب‌هاي خليج‌فارس هدف حمله هلي‌كوپترهاي امريكايي قرار گرفت. اين درگيري كه چند ثانيه بيش‌تر طول نكشيد، بدون اخطار قبلي آغاز گرديد و هيچ‌گونه نشانه‌‌اي دال بر اين‌كه كشتي مذكور قصد آتش گشودن به طرف دو هلي‌كوپتر امريكايي در حال پرواز در اين منطقه را داشته، وجود ندارد.»[۱۶] به گزارش خبرگزاري يونايتدپرس، پس از آتش‌گرفتن كشتي ايراني، 10 تن از خدمه كشتي كه چهارتن از آنان زخمي بودند، در حالي‌كه سوار بر يك قايق نجات بودند از آب گرفته و به ناو فرماندهي "لاسال" منتقل شد. در بيانيه وزارت دفاع امريكا آمده است كه دو تن از مجروحان كه حالشان وخيم بود، جهت مداواي بيش‌تر به ناو "گوادال كانال" انتقال يافتند. پنتاگون در بيانيه خود ادعا كرد كه از عرشه اين كشتي ايراني 10 عدد مين پيدا كرده است.[۱۷] روزنامه نيويورك تايمز به نقل از "بيمه لويدز لندن" در مورد سوابق كشتي ايران اجر نوشت: «اين كشتي در سال 1982 (ميلادي) به‌عنوان يك كشتي باري به ثبت رسيده و به شركت كشتي‌راني جمهوري اسلامي ايران تعلق داشت.» اين روزنامه تصريح كرده است كه اين كشتي به هيچ‌وجه در فهرست كشتي‌هاي نظامي كه در جيمز ديفنس وجود دارد، به چشم نمي‌خورد.[۱۸]

گزارش- 849

چند ساعت پس از ورود چهار كشتي مين‌جمع‌كن انگليسي به آب‌هاي عمان، يك فروند نفت‌كش اين كشور به نام جنتل بريز (Gentel – Breeze) در آب‌هاي خليج‌فارس هدف حمله قايق‌هاي توپ‌دار قرار گرفت و دچار آتش‌سوزي شد. در اين حمله كه در اطراف جزيره "فارسي" به وقوع پيوست، بيش از سي موشك 107 ميليمتري به سوي كشتي انگليسي شليك شد. اين كشتي پس از آتش‌سوزي، ناگزير توقف كرد تا اين‌كه يك فروند يدك‌كش به محل حادثه آمد و پس از نجات دادن خدمه اين نفت‌كش، آن‌ را به سواحل بحرين انتقال داد. در اين حمله يك خدمه فيليپيني كشته شد و بيش از سي تن نيز زخمي شدند. نفت‌كش جنتل بريز كه در سال 1970 ميلادي ساخته شده است، با پرچم انگلستان و تحت اداره يك شركت هنگ‌كنگي فعاليت مي‌كند. اين كشتي حدود 10 روز پيش (12 سپتامبر) "دارالسلام" پايتخت "تانزانيا" را به قصد كويت براي بارگير نفت ترك كرده بود.[۱۹] راديو امريكا در اين باره گفت: «جنتل بريز تحت اسكورت نبود، زيرا كشتي‌هاي نيروي دريايي انگليس برخلاف كشتي‌هاي نيروي دريايي امريكا، كشتي‌ها را فقط از تنگه هرمز و جنوب خليج‌فارس اسكورت مي‌نمايند و در شمال بحرين عملياتي انجام نمي‌دهند.»[۲۰] خبرنگار بي.بي.سي. "جيم ميور" نيز در مورد عامل اين حمله گفت: «حمله بدون ترديد از جزيره فارسي صورت گرفته كه در ميانه خليج‌فارس واقع شده و پايگاه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران در اين جزيره قرار دارد. نيروهاي سپاه اين حمله را با استفاده از قايق‌هاي سريع‌السير انجام داده‌اند.»[۲۱] "مارگارت تاچر" نخست‌وزير انگلستان، در واكنش به اين حمله، آن‌را اقدامي تجاوزگرانه ناميد و افزود: «اين يك عمل كاملاً شرم‌آور است. البته اين اقدام را در سازمان ملل مطرح خواهيم كرد و آن را به شديدترين نحوي با ايران در ميان خواهيم گذاشت و من فكر مي‌كنم كه اين حمله به ما دليل بسيار بسيار مهمي مي‌دهد كه موضعي را كه مدت‌هاست اتخاذ كرده‌ايم، منطقي بدانيم و آن اين‌كه چنانچه آتش‌بس مورد قبول واقع نشود، بايد فوراً تحريم تسليحاتي عليه كشوري كه آتش‌بس را قبول نكرده، اعمال شود و به اين ترتيب كساني را كه به اين‌گونه حملات دست مي‌زنند، از دست يافتن به سلاح حمله محروم سازيم.» مارگارت تاچر در مورد تأمين امنيت منطقه گفت: «نيروي دريايي هيچ كشوري به تنهايي نمي‌تواند تمام آب‌هاي خليج‌فارس را حفاظت كند، زيرا خليج‌فارس منطقه‌اي بسيار وسيع است. نيروهاي حاضر در منطقه تحت فرماندهي مشترك واحدي نيستند و انگلستان هم نمي‌خواهد چنين باشد، اما اين نيروها بيش از پيش با يكديگر كار مي‌كنند و تماس دارند.»[۲۲] با اين‌حال "تاچر" اعلام كرد كه اين حمله موجب افزايش نيروي دريايي و گسترش منطقه عملياتي ناوگان انگليس نخواهد شد.[۲۳] از سوي ديگر، دولت انگلستان در نامه اعتراض‌آميزي به دبيركل سازمان ملل متحد درخواست كرد كه ايران به دليل اين عمل خود، از آن كشور عذرخواهي كند و تضمين دهد كه اين قبيل حملات به كشتي‌هاي بازرگاني انگلستان تكرار نخواهد شد.[۲۴] راديو بي.بي.سي. با بيان اين‌كه اين حملات ممكن است پاسخ ايران به آغاز دوباره حملات عراق به كشتي‌هاي ايران باشد، گفت: «روز قبل عراق به ترمينال "خارك" حمله كرده بود و به گفته ناظران، واكنش ايران تقريباً از اين قرار است كه در 24 ساعت بعد در خليج‌فارس به كشتي‌ها حمله مي‌كند و از آن‌جايي كه ايران قصد انتقام‌جويي در مقابل حمله عراق را داشت، امكان دارد كشتي حامل پرچم انگلستان اتفاقاً در آن زمان در دسترس ايران قرار گرفته و بنابراين به اين كشتي حمله شده است.» اين راديو افزود: «حمله به جنتل بريز تلاش ديگري از سوي طرف‌داران روش‌هاي افراطي در ايران است كه مي‌خواهند پيشنهادهاي آتش‌بس را كان ‌لم يكن سازند.»[۲۵]

گزارش- 850

چهار فروند كشتي مين‌روب نيروي دريايي انگلستان بامداد امروز به سواحل "فجيره" رسيدند و عمليات مين‌روبي خود را در دريايي عمان آغاز كردند. خبرگزاي فرانسه به نقل از خبرنگار خود گزارش داد: «كشتي‌هاي مين جمع‌كن نيروي دريايي سلطنتي انگليس از بامداد امروز عمليات مين‌روبي در درياي عمان، در منطقه‌اي واقع در 10 كيلومتري سواحل فجيره را آغاز كردند. ناوگان مين‌روب انگليسي در ساعت 10:30 به‌ وقت تهران از شمال شرقي فجيره به همراه يك ناوشكن، مسير تنگه‌هرمز را در پيش گرفتند. اين ناوگان را چند هلي‌كوپتر همراهي مي‌كنند و چندين تفنگ‌دار با لباس‌هاي رزم در پشت توپ‌هاي كشتي‌ها قرار دارند.»[۲۶] راديو بي.بي.سي. نيز در اين مورد گفت: «مين‌روب‌هاي بريتانيايي مجهز به آخرين وسايل تكنيكي براي كشف مين هستند، اما از روش‌هاي قديمي و متداول‌تري نيز استفاده مي‌كنند. در دماغه اين مين‌روب‌ها دوربين مجهزي كار گذاشته شده است كه هر شيء مشكوك در اعماق آب را كشف و تشخيص مي‌دهد. همچنين اين مين‌روب‌ها قبل از ترك اسكاتلند به مقصد آب‌هاي خليج‌فارس، به سيستم ضد موشكي مجهز شده‌اند كه هرگونه حمله موشكي به كشتي‌ها را دفع مي‌كند»[۲۷] همچنين دو فروند كشتي مين‌روب و يك فروند ناو پشتيباني نيروهاي دريايي بلژيك كه حامل دويست و هفتاد ملوان هستند، اين كشور را به مقصد خليج‌فارس ترك كردند. اين كشتي‌ها قرار است در عمليات مين‌زدايي آب‌هاي بين‌المللي خليج‌فارس شركت كنند. خبرگزاري فرانسه پس از اعلام اين خبر افزود: «گفته مي‌شود مأموريت اين كشتي‌ها پنج ماه طول خواهد كشيد و اين كشتي‌ها به دو فروند مين‌روب هلندي كه جمعه گذشته به سوي خليج‌فارس عزيمت كردند، خواهند پيوست و سپس پنج كشتي بلژيكي و دو فروند مين‌روب هلندي در خليج‌فارس تحت حمايت ناوهاي توپ‌دار انگليس قرار خواهند گرفت.»[۲۸]

گزارش- 851

آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي رييس جمهوري، صبح امروز براي شركت در چهل و دومين اجلاس مجمع عمومي سازمان ملل متحد، تهران را به قصد نيويورك ترك كرد. رييس جمهور را در اين سفر يك هيئت عالي‌رتبه مركب از مشاور عالي رياست جمهوري، چند تن از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و معاون سياسي نخست‌وزير همراهي مي‌كنند. رييس جمهوري در اجلاس سالانه مجمع عمومي سازمان ملل متحد ضمن ايراد سخن‌راني، ملاقات‌هايي نيز با دبيركل و رؤساي ديگر كشورها خواهد داشت. نخستين‌بار پس از پيروزي انقلاب اسلامي است كه يك مقام رسمي جمهوري اسلامي در سطح رياست جمهوري در اجلاس سالانه مجمع عمومي سازمان ملل شركت مي‌كند.[۲۹]

گزارش- 852

وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران دكتر علي‌اكبر ولايتي امروز در نيويورك با وزيران خارجه كشورهاي شوروي، فنلاند، هلند و كوبا ديدار و گفت‌وگو كرد. "ادوارد شوارد نادزه" وزير امورخارجه شوروي در اين ديدار با تأكيد بر گسترش روابط دو كشور، در مورد حضور نيروهاي غرب در خليج‌فارس گفت: «تمركز نيروهاي امريكايي و ديگر اعضاي ناتو در اين منطقه از جهان بي‌سابقه است و تبعات چنين حضوري غير‌قابل تصور است.» وي درباره مأموريت اخير "خاوير پرز دكوئيار" دبيركل سازمان ملل متحد گفت: «سفر دبيركل به ايران حركت مثبتي بود و اعتقاد ما اين است كه مسائل نبايد به طرفي پيش برود كه لزومي به قطع‌نامه‌اي ديگر وجود نداشته باشد.» دكتر ولايتي نيز گفت: «اگر قطع‌نامه شوراي امنيت راهي براي يافتن يك راه حل عادلانه باشد، مي‌توانيم همكاري خود را در اين رابطه اعلام كنيم و اگر براي ايجاد يك فشار بين‌المللي عليه ما و در جهت جانب‌داري از عراق باشد، ما قاطعانه در برابر آن خواهيم ايستاد.» وي افزود: «مذاكرات دبيركل سازمان ملل در تهران مثبت و سازنده بوده است و در گزارش وي به شوراي امنيت، نتايج اين همكاري و سازنده بودن آن نيز مشهود است.» در ديدار آقاي ولايتي با "كي‌سيتو" وزير خارجه فنلاند نيز روابط دو جانبه، تحولات جنگ تحميلي و اوضاع سياسي شمال اروپا مورد بحث و بررسي قرار گرفت. دكتر ولايتي در اين ديدار با اشاره به سكوت شوراي امنيت سازمان ملل در قبال آغاز تجاوز عراق به جمهوري اسلامي و استفاده عراق از سلاح‌هاي شيميايي ـ كه شماري از مجروحان اين سلاح‌ها جهت درمان در فنلاند بستري هستند. ـ در خصوص مواضع جمهوري اسلامي در مورد آتش‌بس و پيشنهادهاي صلح، گفت: «جمهوري اسلامي ايران راه‌حل‌هاي پايان جنگ را اگر براساس عدالت نباشد، نخواهد پذيرفت و اولين قدم براي تحقق عدالت، معرفي و محكوميت متجاوز است.»[۳۰] وزير خارجه كوبا نيز در گفت‌و‌گو با آقاي ولايتي، تراكم كشتي‌هاي جنگي امريكا و كشورهاي عضو ناتو در خليج‌فارس را عليه امنيت منطقه و صلح جهاني دانست. سپس دكتر ولايتي با تشريح شرايط منطقه، گفت كه تحركات امريكا در شوراي امنيت نه براي تأمين امنيت، بلكه زمينه‌سازي براي مداخله و تسلط بر منطقه است. وزير خارجه هلند نيز در ديدار با آقاي ولايتي با اشاره به ضرورت تماس‌هاي مستقيم دو كشور، شرايط و دلايل تصميم كشورش را براي اعزام مين‌ياب به خليج‌فارس، توضيح داد و افزود: «ما به هيچ‌وجه قصد مداخله در جنگ را نداريم.… ما از ديدگاه شما در مورد ضرورت تعيين متجاوز آگاه هستيم.»[۳۱]

گزارش- 853

رونالد ريگان رييس جمهور امريكا، در بخشي از سخن‌راني خود در چهل و دومين مجمع عمومي سازمان ملل متحد، به مسايل جنگ ايران و عراق و حضور امريكا در منطقه اشاره كرد و رضايت خود را از اتفاق‌نظر اعضاي شوراي امنيت در تصويب قطع‌نامه 598، تصميمات اتحاديه عرب در تونس و مأموريت اخير دبيركل اعلام كرد، سپس به دفاع از حضور نظامي امريكا در خليج‌فارس پرداخت و از رييس جمهور ايران خواست كه در سخن‌راني خود در اين مجمع، پاسخ قطعي ايران به قطع‌نامه را اعلام كند: «امريكا از اجراي قطع‌نامه 598 كاملاً حمايت مي‌كند، همان‌طوري‌ كه از مأموريت اخير دبيركل نيز حمايت كرده است. ما از پذيرش آن قطع‌نامه از سوي عراق خشنوديم و از عدم تمايل ايران به پذيرش آن متأسفيم. در اين باره مي‌دانيم كه رييس جمهور ايران فردا خطاب به شما سخن‌راني ايراد خواهد كرد، من اين فرصت را مغتنم شمرده و از وي دعوت مي‌كنم كه روشن و بدون ابهام بگويد كه آيا ايران قطع‌نامه 598 را مي‌پذيرد يا نه؟ اگر پاسخ مثبت باشد، گامي مطلوب و پيش‌رفتي مهم است و اگر منفي باشد، شوراي امنيت چاره‌اي ندارد جز اين‌كه به فوريـّت تدابيري براي تعيين قطع‌نامه 598 اتخاذ كند.» ريگان با انكار تشنج‌آفريني امريكا در خليج‌فارس، ايران را به اعمال مجازات‌هاي بيش‌تر تهديد كرد و افزود: «ما خواستار رويارويي با ايران و يا هركس ديگر و نيز ايجاد دردسر براي خود نيستيم و در صورت كاهش تشنج در منطقه خليج‌فارس، حضور ما نيز كاهش خواهد يافت.» وي از موضع شوروي پس از تصويب قطع‌نامه، به شدت انتقاد كرد و گفت: «اگر چه شوروي خود به ارائه پيش‌نويس قطع‌نامه شوراي امنيت و تضمين تصويب آن كمك كرد ولي اين كشور خواستار خروج نيروهاي امريكايي از خليج‌فارس شده و به دروغ به آمريكا اتهام زده است كه حضور اين كشور بيش‌تر از خود جنگ منبع افزايش تشنج در منطقه شده است.» وي افزود: «امريكا اميدوار است كه شوروي‌ها به ديگر اعضاي شوراي امنيت كه جداً خواستار پايان يافتن جنگي هستند ـ كه هرگز نبايد آغاز مي‌شد ـ بپيوندند.»[۳۲] رييس جمهور امريكا همچنين در مصاحبه با خبرنگاران، حمله به كشتي انگليسي جنتل بريز را يك اقدام وحشيانه خواند و در پاسخ به خبرنگار كه از وي پرسيده بود آيا حمله ايران پاسخي به سخن‌راني وي در مجمع عمومي مي‌باشد، گفت: «من اين حمله را يك پاسخ به شمار نمي‌آورم بلكه فكر مي‌كنم اين حمله فقط سمبل بربريت آنها است.»[۳۳] در حاشيه چهل و دومين نشست سالانه مجمع عمومي سازمان ملل متحد "ياشاهيرو ناكازونه" نخست‌وزير ژاپن و "رونالد ريگان" رييس جمهور امريكا با يكديگر ديدار و در مورد مسائل منطقه خليج‌فارس گفت‌وگو كردند. نخست‌وزير ژاپن با اعلام اين‌كه پايان دادن به جنگ هفت ساله ايران و عراق فوري‌ترين كاري است كه جهان با آن روبه‌رو است، گفت: «ژاپن امكانات لازم را براي حضور نظامي امريكا در خليج‌فارس در اختيار اين كشور خواهد گذاشت و چنانچه قانون اساسي ژاپن اين كشور را از اعزام نيرو به خليج‌فارس باز دارد، راه‌هاي ديگري هم براي كمك وجود دارد.»[۳۴]

گزارش- 854

خبرگزاري فرانسه در يك جمع‌بندي از مواضع مطبوعات كشورهاي حاشيه خليج‌فارس، واكنش آنها را در مورد تصميم اجلاس شوراي وزيران اتحاديه عرب در تونس مبني‌بر تشكيل جلسه فوق‌العاده سران در 17 آبان 1366 براي اتخاذ تصميم در خصوص جنگ ايران و عراق، مورد بررسي قرار داد. به گزارش اين خبرگزاري، در حالي‌كه مطبوعات عراق اين خبر را بدون هرگونه تفسير و تحليل، فقط نقل كرده‌اند، مطبوعات كشورهاي ديگر با شرح و تفصيل به آن پرداخته‌اند. روزنامه بحريني "الاخبار" اين تصميم را كه در پي اوج‌گيري تشنج در خليج‌فارس اتخاذ شده، عاقلانه خواند، و دليل اوج‌گيري تشنج را نيز وقت‌كشي‌هاي بي‌جهت ايران براي پذيرش آتش‌بس ذكر كرده است. روزنامه سعودي "السبلاء" با اشاره به اين كه ملت عرب براي پاسخ‌گويي به مبارزه‌طلبي‌ها و همچنين رويارويي با خطرهاي ايراني ـ صهيونيستي، قادر است بر اختلاف‌هايش فائق آيد، تصميم وزيران امورخارجه اتحاديه عرب را يك گام مثبت دانست. در اين حال روزنامه "الندوه" نوشت: «تنها تشكيل يك اجلاس سران ـ حتي فوق‌العاده ـ دست‌آورد چشم‌گيري براي ملت عرب به‌ويژه در پي سال‌ها انتظار به شمار مي‌آيد.» روزنامه‌هاي "العكاظ" و "الجزيره" چاپ عربستان سعودي نيز نوشتند كه برگزاري اين كنفرانس نمايان‌گر به‌خود آمدن جهان عرب در مقابل خطرهايي است كه آن‌را تهديد مي‌كند. روزنامه‌هاي امارات متحده عربي نيز از تصميم اخير اتحاديه عرب ـ كه به نوشته اين روزنامه‌ها مدت‌ها انتظار آن مي‌رفته است ـ ابراز خرسندي كرده‌اند. به نظر روزنامه "الخليج"، اين تصميم سطح بسيار بالاي شناخت مسئوليت را نشان مي‌دهد كه رهبران كشورهاي عربي به آن دست يافته‌اند. روزنامه "الرأي العام" و "العرب" در قطر نيز نوشتند كه اين اجلاس، يك‌‌‌پارچگي عربي را باز خواهد گرداند.[۳۵]

گزارش- 855

عراق پس از دو روز سكوت در مورد اخبار مربوط به اجلاس وزيران خارجه اتحاديه عرب ـ كه انتظار داشت متن پاياني، روابط جهان عرب با ايران را تصويب كنند ـ حملات تبليغاتي شديدي را عليه سوريه آغاز كرد. خبرگزاري عراق در گزارشي اعلام كرد: «رفتار انحرافي رژيم سوريه به خصوص همكاري آن كشور با يك كشور متجاوز خارجي (ايران)، منافع عالي اعراب را مختل مي‌نمايد. موضع هيئت نمايندگي رژيم سوريه در اجلاس وزيران خارجه عرب نه ناظر بر منافع ملي سوريه و نه منافع ديگر كشورهاي عربي بود.»[۳۶] مواضع و عملكرد سوريه در مورد جنگ ايران و عراق و تأثير آن بر واكنش جهان عرب در برابر اين جنگ، از موضوعات مورد توجه منطقه‌اي است. خبرگزاري فرانسه در تفسيري از نقش سوريه در جنگ ايران و عراق به قلم "ژوزف قاضي"، در مورد اجلاس روز گذشته وزيران خارجه كشورهاي عضو اتحاديه عرب و تأثير سوريه در تصميمات آن نوشت: «سوريه عملاً تنها در برابر ديگر كشورها در اجلاس شوراي وزيران اتحاديه عرب، همچنان موضع خود را در قبال جنگ ايران و عراق حفظ كرده است. "فاروق‌الشرع" قبل از شركت در اجلاس شوراي وزيران گفت سوريه موفق شده با مقامات ايراني در مورد بعضي پيشنهادات در رابطه با اطمينان دادن به كشورهاي خليج[فارس] به عنوان لزوم جلوگيري از گسترش جنگ، تضمين آزادي كشتي‌راني و خودداري از حمله به نفت‌كش‌ها در خليج‌[فارس]، به توافق برسد. در دمشق عقيده بر آن است كه به اين ترتيب سوريه ـ كه فكر ايفاي نقشي در پايان دادن به اين بحران را در سر مي‌پروراند ـ با گرفتن اين وعده‌ها از ايران، فكر مي‌كند كه پل‌هاي ميان عراق و اعتبار دهندگانش را قطع و مسئوليت تنش موجود در منطقه خليج[فارس] را به گردن عراق بيندازد.»[۳۷]

گزارش- 856

"شيخ‌ صباح الاحمد‌جابر" وزير امورخارجه كويت، در مصاحبه با هفته‌نامه "ميدل‌ايست سروي" چاپ لندن، ابراز اميدواري كرد كه نشست آينده سران عرب در "امان" بتواند شكاف موجود ميان كشورهاي عرب را پر كند. وي گفت: «خطر ايران همه كشورها و حتي سوريه را نيز تهديد مي‌كند. براي نمونه در لبنان ايراني‌ها ميان سني‌ها و شيعيان جدايي ايجاد كردند و اين جدايي را به كمك سوريه ترغيب كردند اما امروز خود سوريه را نيز تجزيه مذهبي تهديد مي‌كند.»[۳۸] راديو اسرائيل به نقل از مقامات كويت ادعا كرد: «دولت كويت براي آنكه بتواند سوريه را راضي كند كه در اجلاس فوق‌العاده سران عرب، براي بحث درباره جنگ ايران و عراق شركت جويد نفت رايگان در اختيار آن كشور گذاشته است. وزير خارجه كويت با افشاي اين خبر افزود هم‌اكنون تقاضاهاي ديگر سوريه نيز در دست رسيدگي مي‌باشد.»[۳۹]  ضميمه گزارش 848 گزارشگر شبكه تلويزيوني اي.بي.سي. امريكا در مورد نيروهاي بازداشت شده ايراني و چگونگي برخورد امريكا با آن‌ها گفت: «چون ايران و امريكا اكنون در حال جنگ نيستند، خدمه بازداشت‌شده كشتي ايران اسير جنگي محسوب نمي‌شوند، هرچند با آنها نمي‌توان به‌ عنوان كساني كه كشتي تفريحي‌شان غرق‌شده رفتار كرد. تحت قوانين بين‌المللي، خدمه كشتي ايراني كه در آب‌هاي بين‌المللي مين‌گذاري كرده‌اند، جنايت‌كار هستند و هر كشور كه آنها را اسير سازد، مي‌تواند آنها را به عنوان دزد و راهزن دريايي محاكمه كند.» اين شبكه تلويزيوني در گزارش ديگري اعلام كرد كه امريكا در حال حاضر خدمه دست‌گير شده كشتي ايراني را بازداشتي خطاب مي‌كند و در پي راهي جهت آزاد كردن آنها است، زيرا مي‌خواهد تأثير اين حادثه را به حداقل برساند.[۴۰]



منابع و مآخذ روزشمار 1366/06/30

  1. سند شماره 078254 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از نمايندگي امام در قرارگاه نجف ـ دفتر سياسي، به دفتر سياسي امام در سپاه، 31/6/1366.
  2. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 187، 1/7/1366، ص4ـ3، باختران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/6/1366.
  3. سند شماره 078253 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از نمايندگي امام در قرارگاه نجف ـ دفتر سياسي، به دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه مركز، 31/6/1366؛ و ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 186، 31/6/1366، ص3، باختران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/6/1366.
  4. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 187، 1/7/1366، ص4ـ3، باختران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/6/1366.
  5. مأخذ 2، ص3، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/6/1366.
  6. سند شماره 102795 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاندارمري جمهوري اسلامي ـ ركن 3 ـ مركز فرماندهي، به دفتر نخست‌وزير، 31/6/1366؛ و ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 191، 5/7/1366، ص6، خرم‌آباد ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 4/7/1366.
  7. سند شماره 029287 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي، شماره 67، 2/7/1366.
  8. ـ روزنامه جمهوري اسلامي، 4/7/1366، ص3، به نقل از نيويورك تايمز.
  9. مأخذ 3 رديف دوم، صص4ـ3، بندرعباس ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/6/1366.
  10. پيشين، ص28، ايلام ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/6/1366.
  11. مأخذ 9، ص8، نيكوزيا ـ به نقل از خبرگزاري يونايتدپرس، 30/6/1366.
  12. سند شماره 029282 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده سپاه پانزدهم رمضان ـ معاونت اطلاعات، به فرمانده نيروي زميني سپاه ـ معاونت اطلاعات، 6/7/1366.
  13. سند شماره 102863 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده قرارگاه حمزه سيدالشهداء(ع)، به فرمانده محترم نيروي زميني سپاه، 2/7/1366.
  14. سند شماره 102813 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده قرارگاه حمزه سيدالشهداء(ع)، به فرمانده محترم نيروي زميني سپاه، 2/7/1366، ص1.
  15. مأخذ 2، ص29، واشنگتن ـ به نقل از خبرگزاري رويتر، 31/6/1366؛ و ـ سند شماره 1551 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي، نيروي دريايي، راوي: برادر سعيد سرمدي، از تاريخ 31/6/1366 تا 6/7/1366، ص1؛ و ـ سند شماره 1552 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي، عمليات خفجي، نيروي دريايي، راوي: برادر سعيد سرمدي ، از تاريخ 31/6/1366 تا 7/6/1366، ص3.
  16. مأخذ 2، صص34ـ31، واشنگتن ـ به نقل از خبرگزاري آسوشيتدپرس، 31/6/1366.
  17. مأخذ 2، صص30ـ29، واشنگتن ـ به نقل از خبرگزاري آسوشيتدپرس، 31/6/1366.
  18. روزنامه جمهوري اسلامي، 4/7/1366، ص3، به نقل از نيويورك تايمز.
  19. سند شماره 91540 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نيروي دريايي، آمار كشتي‌هاي آسيب ديده، 18/10/1366؛ و ـ سند شماره 029248 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده نيروي دريايي سپاه، به فرمانده كل سپاه، 1/7/1366.
  20. مأخذ 2، صص6ـ4، لندن ـ به نقل از خبرگزاري يونايتدپرس، 31/6/1366.
  21. مأخذ 2، ص45، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از راديو بي.بي.سي، 31/6/1366.
  22. واحد مركزي خبر، صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه، 1/7/1366، ص13.
  23. مأخذ 2، صص34ـ33، به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/6/1366؛ ـ و روزنامه رسالت، 31/6/1366، ص آخر، به نقل از خبرگزاري رويتر.
  24. U.N. Yearbook 1987, Vol. 41, P.235.
  25. مأخذ 2، ص52، راديو بي.بي.سي، 31/6/1366.
  26. مأخذ 2، ص51، دوبي ـ به نقل از خبرگزاري فرانسه، 31/6/1366.
  27. مأخذ 22، ص15، به نقل از راديو بي.بي.سي، 31/6/1366.
  28. روزنامه رسالت، 31/6/1366، ص12، به نقل از خبرگزاري فرانسه.
  29. روزنامه اطلاعات، 30/6/1366، ص2، تهران ـ به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي.
  30. مأخذ 2، صص30ـ29، واشنگتن ـ به نقل از خبرگزاري آسوشيتدپرس، 31/6/1366.
  31. روزنامه اطلاعات، 31/6/1366، ص3، نيويورك ـ به نقل از واحد مركزي خبر.
  32. روزنامه كيهان، 31/6/1366، ص3، آخر.
  33. مأخذ 2، ص44، نيويورك، سازمان ملل ـ به نقل از خبرگزاري فرانسه، 31/6/1366.
  34. مأخذ 2، صص34ـ31، واشنگتن ـ به نقل از خبرگزاري آسوشيتدپرس، 31/6/1366.
  35. مأخذ 9، صص 21 ـ 20، منامه ـ به نقل از خبرگزاي فرانسه، 630/6/1366.
  36. مأخذ 2، صص23 ـ 22، نيكوزيا، ـ به نقل از خبرگزاري يونايتدپرس، 31/6/1366.
  37. مأخذ 2، صص16 ـ 15، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/6/1366.
  38. مأخذ 9، ص20، لندن ـ به نقل از خبرگزاري فرانسه، 30/6/1366.
  39. مأخذ 2، ص77، به نقل از راديو اسرائيل، 31/6/1366.
  40. مأخذ 2، ص34، واشنگتن ـ به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/6/1366.