1362.04.13: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1362 |نام = 1362.04.13 |نام دیگر= سیزده تیر |روز=13 تیر 1362 |تاریخ شمسی= 1362.04.13 |تاریخ میلادی= 4 ژوئیه 1983 |تاریخ قمری= 22 رمضان 1403 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1360.04.13</div> <div class="bootstrap-btn">1361....» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
سطر ۸۵: سطر ۸۵:
منطقه۱۰: تکمیل استعداد لشکر۲۷ حضرت رسول(ص) به ۱۲ گردان و تکمیل استعداد تیپ۱۰ سیدالشهدا(ع) به ۶ گردان تا ۲۰ تیرماه
منطقه۱۰: تکمیل استعداد لشکر۲۷ حضرت رسول(ص) به ۱۲ گردان و تکمیل استعداد تیپ۱۰ سیدالشهدا(ع) به ۶ گردان تا ۲۰ تیرماه
منطقه۴: تکمیل استعداد لشکر۵ نصر به ۹ گردان تا هفته آینده.<ref>اسناد شماره ۶۷۷۸۹-۶۷۷۸۸-۶۷۷۸۷-۶۷۷۸۶-۶۷۷۸۵-۶۷۷۸۴-۶۷۷۸۳-۶۷۷۷۷-۶۷۷۷۶ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی کل سپاه- معاونت عملیات به فرماندهان منطقه ۷-۱-۵-۶-۹-۲-۱۰-۴، ۱۳/۴/۶۲.</ref>
منطقه۴: تکمیل استعداد لشکر۵ نصر به ۹ گردان تا هفته آینده.<ref>اسناد شماره ۶۷۷۸۹-۶۷۷۸۸-۶۷۷۸۷-۶۷۷۸۶-۶۷۷۸۵-۶۷۷۸۴-۶۷۷۸۳-۶۷۷۷۷-۶۷۷۷۶ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی کل سپاه- معاونت عملیات به فرماندهان منطقه ۷-۱-۵-۶-۹-۲-۱۰-۴، ۱۳/۴/۶۲.</ref>
________________________________________
________________________________________


سطر ۹۰: سطر ۹۱:
در این گزارش درج شده است: دشمن امروز با اجرای آتش توپخانه اقدام به مسدودکردن جاده سرپل ذهاب به قصر شیرین کرد و در این کار موفق هم بود و به‎تازگی نیز ۲ قبضه مینی‎کاتیوشا به منطقه اضافه کرده است و اغلب شب‌ها اجرای آتش می‌کند. در منطقه مهران هم توپخانه عراقی‏ها به‏تازگی پس از ساعت‌ها سکوت شروع به شلیک انبوه گلوله به‎سوی منطقه خودی به‎ویژه در نیمه‌های شب می‌کند.
در این گزارش درج شده است: دشمن امروز با اجرای آتش توپخانه اقدام به مسدودکردن جاده سرپل ذهاب به قصر شیرین کرد و در این کار موفق هم بود و به‎تازگی نیز ۲ قبضه مینی‎کاتیوشا به منطقه اضافه کرده است و اغلب شب‌ها اجرای آتش می‌کند. در منطقه مهران هم توپخانه عراقی‏ها به‏تازگی پس از ساعت‌ها سکوت شروع به شلیک انبوه گلوله به‎سوی منطقه خودی به‎ویژه در نیمه‌های شب می‌کند.
استعداد دشمن در منطقه مهران یک تیپ تقویت‎شده و یک گردان کماندو و در شهر بدره یک گردان مکانیزه در منطقه زرباطیه است که یک گردان زرهی احتیاط این نیروها در سه کیلومتری چپ جاده بدره به مندلی مستقر می‌باشد. در حوالی بدره یک گردان ردیاب رادار هوایی و توپخانه وجود دارد که پیش‌تر یک دسته شنود و کنترل فرکانس به آن اضافه شده است.<ref>سند شماره ۸۱۹۶۵ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعاتی شماره ۵۲ واحد اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) سپاه، ۸/۴/۱۳۶۲ الی ۱۳/۴/۱۳۶۲.</ref>
استعداد دشمن در منطقه مهران یک تیپ تقویت‎شده و یک گردان کماندو و در شهر بدره یک گردان مکانیزه در منطقه زرباطیه است که یک گردان زرهی احتیاط این نیروها در سه کیلومتری چپ جاده بدره به مندلی مستقر می‌باشد. در حوالی بدره یک گردان ردیاب رادار هوایی و توپخانه وجود دارد که پیش‌تر یک دسته شنود و کنترل فرکانس به آن اضافه شده است.<ref>سند شماره ۸۱۹۶۵ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعاتی شماره ۵۲ واحد اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) سپاه، ۸/۴/۱۳۶۲ الی ۱۳/۴/۱۳۶۲.</ref>
________________________________________
________________________________________


سطر ۹۵: سطر ۹۷:
در بخشی از گزارش وی درباره حادثه آتش‌سوزی العماره آمده است: از ساعت ۱۶ روز ۱۱ تا ۱۳ تیرماه؛ سه روز تمام، انبارهای مهمات ارتش عراق در منطقه قادسیه العماره نزدیک رادیو و تلویزیون که شامل ۱۵ انبار بزرگ بود، منفجر شد و ۱۴ انبار به‎کلی در آتش سوخت و از بین رفت که دود آن از منطقه الاعوج نیز مشاهده می‌شد. بنا به گفته رانندگان آن منطقه، بخشی از شهر العماره نیز تخریب شد و حدود ۴۵ نفر از مردم شهر کشته یا زخمی شدند و مردم، به‏کلی شهر را تخلیه کرده و به‎طرف الکحلا و الاعوج فرار کردند. افراد فرارکرده که به الاعوج آمده بودند می‌گفتند ما فکر کردیم ایران حمله کرده و بااینکه صدمه دیده بودیم، ولی خوشحال بودیم که نیروهای اسلام می‌آیند.<ref>سند شماره ۱۲۲۶۳۴ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نصرت- اطلاعات عملیات به قرارگاه کربلا- اطلاعات عملیات، ۱۳/۴/۱۳۶۲</ref>  
در بخشی از گزارش وی درباره حادثه آتش‌سوزی العماره آمده است: از ساعت ۱۶ روز ۱۱ تا ۱۳ تیرماه؛ سه روز تمام، انبارهای مهمات ارتش عراق در منطقه قادسیه العماره نزدیک رادیو و تلویزیون که شامل ۱۵ انبار بزرگ بود، منفجر شد و ۱۴ انبار به‎کلی در آتش سوخت و از بین رفت که دود آن از منطقه الاعوج نیز مشاهده می‌شد. بنا به گفته رانندگان آن منطقه، بخشی از شهر العماره نیز تخریب شد و حدود ۴۵ نفر از مردم شهر کشته یا زخمی شدند و مردم، به‏کلی شهر را تخلیه کرده و به‎طرف الکحلا و الاعوج فرار کردند. افراد فرارکرده که به الاعوج آمده بودند می‌گفتند ما فکر کردیم ایران حمله کرده و بااینکه صدمه دیده بودیم، ولی خوشحال بودیم که نیروهای اسلام می‌آیند.<ref>سند شماره ۱۲۲۶۳۴ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نصرت- اطلاعات عملیات به قرارگاه کربلا- اطلاعات عملیات، ۱۳/۴/۱۳۶۲</ref>  
در نامهای که واحد اطلاعات عملیات قرارگاه نصرت به واحد اطلاعات عملیات قرارگاه کربلا ارسال کرد*** جزئیات بیشتری از این انفجار درج شده است. براساس اطلاعات قرارگاه نصرت «در این حادثه بیش از ۲۵۰ نفر نظامی کشته شدهاند. همزمان با آن یک انفجار دیگر در شرکت کاغذسازی و شکر موجود در عماره به وقوع پیوست. یک سرباز از قول یک درجهدار بعثی نقل کرده که جاده اصلی (عماره - بصره) به مدت پنج ساعت بند آمد و این انفجار شهر عماره را به لرزه درآورد، درضمن جهت خاموشکردن آتش شرکت کاغذسازی آتشنشانیها به محل حادثه آمدند، ولی تمام وسایل و مواد موجود در این شرکت از بین رفت.»<ref>سند شماره ۱۹۷۶۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نصرت (اطلاعات عملیات) به قرارگاه کربلا (اطلاعات عملیات)، ۳۰/۴/۱۳۶۲، ص۵.</ref>
در نامهای که واحد اطلاعات عملیات قرارگاه نصرت به واحد اطلاعات عملیات قرارگاه کربلا ارسال کرد*** جزئیات بیشتری از این انفجار درج شده است. براساس اطلاعات قرارگاه نصرت «در این حادثه بیش از ۲۵۰ نفر نظامی کشته شدهاند. همزمان با آن یک انفجار دیگر در شرکت کاغذسازی و شکر موجود در عماره به وقوع پیوست. یک سرباز از قول یک درجهدار بعثی نقل کرده که جاده اصلی (عماره - بصره) به مدت پنج ساعت بند آمد و این انفجار شهر عماره را به لرزه درآورد، درضمن جهت خاموشکردن آتش شرکت کاغذسازی آتشنشانیها به محل حادثه آمدند، ولی تمام وسایل و مواد موجود در این شرکت از بین رفت.»<ref>سند شماره ۱۹۷۶۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نصرت (اطلاعات عملیات) به قرارگاه کربلا (اطلاعات عملیات)، ۳۰/۴/۱۳۶۲، ص۵.</ref>
________________________________________
________________________________________


سطر ۱۰۲: سطر ۱۰۵:


7. اقدام تبلیغاتی حزب بعث عراق در القای کمک‌های مردمی به‎ویژه زنان، به جبهه‌های جنگ همچنان در رسانه‌های داخلی عراق با قوت پیگیری می‌شود. دراین‎حال، ژاندارمری خوزستان در توضیح شکل‌گیری این اقدام تبلیغاتی اعلام کرد هفته گذشته بنا به توصیه و پیشنهاد عوامل حزب بعث، صدام حسین در یک سخنرانی طولانی در تلویزیون بغداد گفت که به پاس خدمات و پشتیبانی زنان کشور عراق در امر کمک‌رسانی به جبهه‌های جنگ از چهره‌ یکی از این زنان نامی، مجسمه‌ای از طلا تهیه و در موزه‌ها به یادگار نصب خواهد شد. پس از این سخنرانی تعدادی از زنان عرب به‎خصوص هواداران حزب بعث و سرمایه‌داران ساکن بغداد برای خودنمایی، در مقابل دوربین حاضر شده و زینت‌آلات خود را هدیه می‌کنند.<ref>سند شماره ۱۲۵۱۸۰ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعات لشکر۹۲ زرهی، شماره ۹۰، ۱۵/۴/۱۳۶۲، ص۲.</ref>
7. اقدام تبلیغاتی حزب بعث عراق در القای کمک‌های مردمی به‎ویژه زنان، به جبهه‌های جنگ همچنان در رسانه‌های داخلی عراق با قوت پیگیری می‌شود. دراین‎حال، ژاندارمری خوزستان در توضیح شکل‌گیری این اقدام تبلیغاتی اعلام کرد هفته گذشته بنا به توصیه و پیشنهاد عوامل حزب بعث، صدام حسین در یک سخنرانی طولانی در تلویزیون بغداد گفت که به پاس خدمات و پشتیبانی زنان کشور عراق در امر کمک‌رسانی به جبهه‌های جنگ از چهره‌ یکی از این زنان نامی، مجسمه‌ای از طلا تهیه و در موزه‌ها به یادگار نصب خواهد شد. پس از این سخنرانی تعدادی از زنان عرب به‎خصوص هواداران حزب بعث و سرمایه‌داران ساکن بغداد برای خودنمایی، در مقابل دوربین حاضر شده و زینت‌آلات خود را هدیه می‌کنند.<ref>سند شماره ۱۲۵۱۸۰ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعات لشکر۹۲ زرهی، شماره ۹۰، ۱۵/۴/۱۳۶۲، ص۲.</ref>
________________________________________
________________________________________



نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۱۱

روزشمار جنگ سال 1362
1362.04.13
نام‌های دیگر سیزده تیر
تاریخ شمسی 1362.04.13
تاریخ میلادی 4 ژوئیه 1983
تاریخ قمری 22 رمضان 1403






1. در جلسه محدودی که با حضور محسن رضایی، رحیم صفوی، عزیز جعفری و محمدباقر ذوالقدر تشکیل شد و ادامه گفت‌وگو‌های روز گذشته درباره گشودن جبهه گسترده در غرب کشور، بار دیگر فرماندهان به بررسی طرح بزرگ اجراي عمليات در حدفاصل سد دوکان تا دربندیخان پرداختند. اجرای این عملیات چندین شهر ازجمله دوکان، پنجوین، سیدصادق، حلبچه، ماؤوت، خرمال و ۲ سد بزرگ دوکان و دربندیخان را در بر می‌گیرد. در همین جلسه درباره ایده‌های مختلفی ازجمله اتصال جبهه بانه و مریوان به دربندیخان گفت‌وگو شد.* رحیم صفوی نکاتی را درباره طرح مزبور بیان کرد که مهمترین آنها عبارت بودند از: - اهداف عمقدار در شمال عراق برای ما قابلپدافند هست؟ - تأمین و پشتیبانی نیرو در فصل زمستان در ارتفاعات شمال عراق مشکل است. - نیروهای ما فاقد تجربه کافی در جنگ کوهستانی هستند و تجربه آنها بیشتر در مناطق جنوب و با اتکا به خاکریز می‌باشد. - در جنگ کوهستانی تدارک، تخلیه مجروح و پشتیبانی رزم بسیار مهم و مشکل است. - عقبه‌های فعلی برای جنگ در مناطق کوهستانی مناسب نیست، یعنی مراکز پشتیبانی ما از خطوط درگیری دور هستند و گاهی تا ٧٠٠ کیلومتر فاصله دارند و خطوط مواصلاتی به‌علت حضور عناصر ضدانقلاب در منطقه، روزها ناامن است و شب‌ها قابلاستفاده نیست.** وی سپس پیشنهاد کرد که با اجرای عملیات‌های پیشبینیشده و محدود در کردستان توان خود را بیازماییم و ببینیم که آیا موفق می‌شویم یا نه؟ ولی عملیات در جنوب را بهعنوان تلاش اصلی به‌حساب بیاوریم و روی بصره سرمایهگذاری کنیم و متناسب با تلاش‌های غرب در جنوب نیز فعالیت کنیم و بعد از اجرای عملیات‌های محدود در غرب و ارزیابی تجربیات و نتایج بهدستآمده به هدف‌های عمقدار و گسترده در غرب فکر کنیم. ازطرفی، محسن رضایی که بهنظر می‌رسید نگاه مثبت به رویکرد اجرای عملیات در غرب و بهنوعی اصلیکردن این جبهه نسبت به جنوب، حداقل در زمان و وضعیت فعلی را دارد مطالبی را درمورد اجرای عملیات در منطقه غرب عنوان کرد. وی در مقدمه گفت: دشمن چند جبهه برای خودش تعریف کرده ۱. بصره، ۲. العماره، ۳. بغداد، ۴. دربندیخان و بالاتر از آن، برای هر منطقه هم یک سپاه قرار داده است. مشکل دشمن در غرب آن است که بهعلت جغرافیای ویژه این منطقه نمی‌تواند از زرهی استفاده کند، لذا تکیه عمده ارتش عراق در غرب بر زرهی نیست، بلکه به آتش توپخانه است و این خیلی مهم است. اگر بتوانیم برای آتش توپخانه دشمن کاری بکنیم مقدار زیادی از مشکلات ما در غرب حل می‌شود و اگر بتوانیم برای آتش دشمن چارهای بکنیم میتوانیم بر نیروی پیاده او بهراحتی چیره شویم. دشمن با نیروی پیاده نمی‌تواند کاری بکند، اگر آتش توپخانه خود را تقویت کنیم و جاده احداث کنیم در جنگ منطقه کوهستانی غرب مشکلی نخواهیم داشت. در غرب جاده مهم است و اگر جاده باشد عملیات در کوهستان انجامشدنی است. وی افزود: منطقه غرب نقطه‎ضعف دشمن است. از دیدگاه نظامی، ‌دشمن نباید در غرب نیرو مصرف کند و تلفات بدهد، ولی از دیدگاه سیاسی مجبور است نیرو صرف کند و توان بگذارد و حتی اگر تلفات زیادی هم متحمل شود باز هم مقابله می‌کند و اینجا دشمن از بُعد نظامی ‌و از بُعد سیاسی در تضاد واقع می‌شود که آیا بجنگد یا نجنگد؟ سپس محمدباقر ذوالقدر درباره ترجیح منطقه غرب برای طرحریزی و اجرای عملیات این نکات را یادآوری کرد: - نیروهای ما چون پیاده هستند در کوهستان بهتر می‌جنگند. - در مناطق غرب دشمن نمی‌تواند از زرهی استفاده کند. - زمستان و مشکلات بارش برف و سرما (و پشتیبانی نیرو) هم مشکل ما و هم مشکل عراق است. - با گرفتن چند نقطه و چند شهر از بعد سیاسی و تبلیغاتی پیروزی زیادی به دست می‌آوریم. - مسئله کردستان و ناامنی محورها و وجود عناصر ضدانقلاب را می‌توانیم بهسرعت و با حضور نظامی ‌در منطقه حل کنیم.[۱] در ادامه این گفت‌وگو‌ها موضوع اجرای عملیات در منطقه مهران (والفجر۳) مطرح و درباره آن دیدگاه‌هایی بیان شد. رحیم صفوی اعتقاد داشت که ازنظر نظامی ‌در منطقه مهران پیروزی چشمگیری نصیب ما نخواهد شد، ولی عزیز جعفری معتقد بود که درصورت پیروزی در عملیات علاوهبر انهدام بخشی از نیروهای دشمن می‌توانیم اسیر زیادی از عراقیها بگیریم. محسن رضایی نیز افزون بر جنبه‌های گفته‎شده به این امر اشاره کرد که درصورت اجرای عملیات در مهران و کسب پیروزی، جذب نیروهای داوطلب مردمی‌ به جبهه‌های جنگ بیشتر خواهد شد. وی همچنین بر تسریع امور در مرحله آمادهشدن و اجرای هرچه زودتر عملیات تأکید کرد. محسن رضایی خاطرنشان کرد ما نباید به دشمن فرصت تجهیز بیشتر و ذخیرهسازی مهمات بدهیم. عزیز جعفری در جواب وی گفت که اگر بخواهیم فقط در مهران عمل کنیم امکان دارد که زودتر اقدام کنیم، ولی اگر قرار باشد در منطقه بیشگان هم عمل کنیم ۱۵ الی ۲۰ روز فرصت، نیاز داریم. وی اضافه کرد: فقط مشکل ما در مهران آمادهشدن لشکر۴۱ ثارالله(ع) است که تا رسیدن به آمادگی کافی ۱۰ الی ۱۲ روز به زمان نیاز دارد.[۲]

________________________________________

2. واحد طرح و عملیات منطقه۱۱ سپاه در گزارشی به فرماندهی این منطقه، آخرین وضعیت آمادگی و عقب‌ماندگی یگان‌ها و واحدهای پشتیبانی عملیاتی که قرار است در منطقه پیرانشهر (عملیات والفجر۲) با هدف پیشروی تا تنگه دربند، عمل کنند را اعلام کرد. در پایان این گزارش راهکار جبران عقب‌ماندگی‌ها نیز پیشنهاد شده است. بخش‌هایی از این گزارش که برگرفته از جلسه مشترک سعیدی مسئول قرارگاه مقدم سپاه، سرهنگ فرض‌الله شاهین‌راد مسئول قرارگاه مقدم لشکر۶۴ ارومیه (ارتش)، جعفر اسدی فرمانده تیپ۳۳ المهدی(عج) و سرهنگ ناصری فرمانده تیپ۲ از لشکر۷۷ خراسان است، بدین‌شرح می‎باشد: الف) شناسایی‌ها ١. گروهان شناسایی تیپ٣٣ المهدی(عج) حدود یک ماه است که در منطقه رزمی مستقر شده و از چهار روز پیش عناصری از تیپ٢ ارتش به آنها پیوسته‌اند. پیشرفت کار قابلتوجه است. ٢. با هماهنگی با قرارگاه، ٦٠ نفر از افراد حزب دمکرات کردستان عراق (بارزانی‌ها) از یک هفته پیش دراختیار اطلاعات عملیات قرارگاه مقدم گذاشته شده‌اند که با هماهنگی آنها تا عمق شانزده کیلومتری مواضع دشمن از عقب و پهلوها شناسایی و معابر و نیازمندی‌های عملیاتی برآورد شده است. ٣. با استفاده از عناصر بومی و افراد بارزانی، استعداد و گسترش و ترکیب نیروهای دشمن مشخص شده است. نتیجه: در بعد شناسایی بهترین پیشرفت حاصل شده است و گروه‌های شناسایی در داخل خاک عراق هستند. ب) نیروهای عمل‌کننده ١. تیپ٣٣ المهدی(عج) با استعداد ٥ گردان در پادگان جلدیان مستقر و نیروها درحال آموزش می‎باشند. ٢. نیروهای تیپ٢ (لشکر٧٧ ارتش) حدود بیست روز است در پادگان پسوه استقرار یافته‌اند و نیروها مشغول آموزش بدن‌سازی و راهپیمایی هستند. ٣. بخشی از نیروهای تیپ٢ درحالحاضر مأمور تأمین پادگان پسوه می‌باشند و قرار شده با ١٥٠ نفر از نیروهای ژاندارمری تعویض شده و به نیروهای این تیپ اضافه شوند. نتیجه: بنا به اظهار فرماندهان، نیروهای عمل‌کننده آماده عملیات هستند. پ) هماهنگی‌ها ١. تاکنون اقدامی درباره ترکیب نیروهای عملیاتی انجام نشده و قرار است در سه روز آینده ترکیب نیروهای ٢ تیپ عملی شود و نیروها برای هماهنگی بهتر و شناخت همدیگر چندین راهپیمایی مشترک انجام دهند. ت) آتش پشتیبانی ١. اقدامی درباره آتش پشتیبانی و آماده‌کردن توپخانه اعم از قبضه‌ها، مهمات، طرح آتش و پیش‌بینی مواضع، نشده و قرار است سرهنگ جوادیان دراین‌باره با نیروی زمینی ارتش هماهنگی‌های لازم را انجام دهد. ث) بهداری اقدام عملی درباره بهداری تاکنون انجام نشده، هیئتی از قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) از منطقه بازدید کرده و قرار است امکانات را منتقل و مستقر کنند. دو گروه پزشکی هم از تهران اعزام خواهد شد. محل تخلیه مجروح و فرود بالگرد در نزدیکی بیمارستان مشخص شده و محل اصلی سوخت‌گیری و مهمات بالگردها نیز در پسوه خواهد بود. ج) مهندسی درحالحاضر جهاد [سازندگی] استان فارس با ۳ دستگاه بولدوزر، ۲ دستگاه لودر و یک دستگاه گریدر درحال احداث و ترمیم جاده‌ها می‎باشد و قرار است باتوجه‌به نیاز شدید به دستگاه‌های مهندسی، جهاد قرارگاه حمزه نیز به منطقه اضافه شود. در ادامه گزارش به آماده‌شدن قرارگاه مشترک هدایت عملیات در پادگان پیرانشهر، کمبود مهمات توپخانه و خمپاره‌اندازها و وسایل احداث سنگر، نیاز به تانک و نفربر، ارتباطات بی‌سیمی و ۱۳۰۰ رأس قاطر برای حمل بار در مناطق صعب‌العبور اشاره شده است. در پایان گزارش نیز با اشاره به تأخیر در آماده‌شدن موارد ذکرشده توصیه شده است که قرارگاه حمزه ستادی را برای رفع و تکمیل امور و نواقص تشکیل دهد و حداکثر تا پانزده روز دیگر تمامی عقب‌ماندگی‌ها جبران شده و همه واحدها آماده اجرای عملیات باشند.[۳]

________________________________________

3. با نزدیک‌شدن به زمان اجرای عملیات‌های پیش رو در مناطق حاج‌عمران (والفجر۲) و مهران (والفجر۳)، به‌منظور رفع کمبود نیروی یگان‌هایی که برای این عملیات‌ها مأموریت دارند، فرماندهی کل در نامه‌ای به مناطق مختلف خواستار اعزام نیروهای داوطلب برای تکمیل سازمان رزم گردان‌های یگان‌های عملیاتی شد. براساس نامه‌ فرماندهی کل به مناطق مذکور، این مناطق موظف‌اند در تاریخ‌های قیدشده نیروی خواسته‌شده را به یگان‌های تحت‌پوشش اعزام کنند. بر همین اساس، در این نامه آمده است؛ منطقه۷: ۵ گردان به تیپ۳۲ انصارالحسین(ع) تا ۱۸ تیرماه منطقه یک: ۵ گردان به لشکر۱۷ علی‌بنابی‌طالب(ع) تا ۲۰ تیرماه منطقه یک: ۲۰۰ نفر به قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) تا تاریخ ۲۵ تیرماه منطقه۵: تکمیل استعداد لشکر۳۱ عاشورا به ۹ گردان تا تاریخ ۲۵ تیرماه منطقه۶: ۱۰ گردان به لشکر۴۱ ثارالله(ع) تا ۲۳ تیرماه منطقه۹: ۲ گردان به تیپ۳۳ المهدی(عج) منطقه۲: تکمیل استعداد لشکر۱۴ امام حسین(ع) به ۱۲ گردان تا ۲۰ تیرماه منطقه۱۰: تکمیل استعداد لشکر۲۷ حضرت رسول(ص) به ۱۲ گردان و تکمیل استعداد تیپ۱۰ سیدالشهدا(ع) به ۶ گردان تا ۲۰ تیرماه منطقه۴: تکمیل استعداد لشکر۵ نصر به ۹ گردان تا هفته آینده.[۴]

________________________________________

4. تحرکات هرچند اندک دشمن در محورهای عملیاتی بیشگان و مهران و استعداد نیروهای مستقر عراقی در منطقه عمومی زرباطیه، بدره و مندلی که از عقبه‌های منطقه عملیاتی مهران (والفجر ۳) است موضوع گزارش کوتاه معاونت اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) سپاه می‎باشد. در این گزارش درج شده است: دشمن امروز با اجرای آتش توپخانه اقدام به مسدودکردن جاده سرپل ذهاب به قصر شیرین کرد و در این کار موفق هم بود و به‎تازگی نیز ۲ قبضه مینی‎کاتیوشا به منطقه اضافه کرده است و اغلب شب‌ها اجرای آتش می‌کند. در منطقه مهران هم توپخانه عراقی‏ها به‏تازگی پس از ساعت‌ها سکوت شروع به شلیک انبوه گلوله به‎سوی منطقه خودی به‎ویژه در نیمه‌های شب می‌کند. استعداد دشمن در منطقه مهران یک تیپ تقویت‎شده و یک گردان کماندو و در شهر بدره یک گردان مکانیزه در منطقه زرباطیه است که یک گردان زرهی احتیاط این نیروها در سه کیلومتری چپ جاده بدره به مندلی مستقر می‌باشد. در حوالی بدره یک گردان ردیاب رادار هوایی و توپخانه وجود دارد که پیش‌تر یک دسته شنود و کنترل فرکانس به آن اضافه شده است.[۵]

________________________________________

5. در سه روز گذشته در شهر العماره حادثه‌ای اتفاق افتاده که باوجود گستردگی و اهمیت در منابع رسمی و اطلاعاتی، خبری از آن منتشر نشده است و منبع آن فقط سيدناصر سیدنور نیروی اطلاعاتی عرب‎زبان قرارگاه نصرت می‎باشد که در این ایام برای شناسایی به عمق عراق نفوذ کرده بود. سیدنور از هشتم تیرماه به شمال و جنوب منطقه عمومی العماره، الکحلا، ابوخضاف رفته و محورهای مهم مواصلاتی شهرها، روستاها و مراکز اقتصادی عراق را شناسایی کرده است. در بخشی از گزارش وی درباره حادثه آتش‌سوزی العماره آمده است: از ساعت ۱۶ روز ۱۱ تا ۱۳ تیرماه؛ سه روز تمام، انبارهای مهمات ارتش عراق در منطقه قادسیه العماره نزدیک رادیو و تلویزیون که شامل ۱۵ انبار بزرگ بود، منفجر شد و ۱۴ انبار به‎کلی در آتش سوخت و از بین رفت که دود آن از منطقه الاعوج نیز مشاهده می‌شد. بنا به گفته رانندگان آن منطقه، بخشی از شهر العماره نیز تخریب شد و حدود ۴۵ نفر از مردم شهر کشته یا زخمی شدند و مردم، به‏کلی شهر را تخلیه کرده و به‎طرف الکحلا و الاعوج فرار کردند. افراد فرارکرده که به الاعوج آمده بودند می‌گفتند ما فکر کردیم ایران حمله کرده و بااینکه صدمه دیده بودیم، ولی خوشحال بودیم که نیروهای اسلام می‌آیند.[۶] در نامهای که واحد اطلاعات عملیات قرارگاه نصرت به واحد اطلاعات عملیات قرارگاه کربلا ارسال کرد*** جزئیات بیشتری از این انفجار درج شده است. براساس اطلاعات قرارگاه نصرت «در این حادثه بیش از ۲۵۰ نفر نظامی کشته شدهاند. همزمان با آن یک انفجار دیگر در شرکت کاغذسازی و شکر موجود در عماره به وقوع پیوست. یک سرباز از قول یک درجهدار بعثی نقل کرده که جاده اصلی (عماره - بصره) به مدت پنج ساعت بند آمد و این انفجار شهر عماره را به لرزه درآورد، درضمن جهت خاموشکردن آتش شرکت کاغذسازی آتشنشانیها به محل حادثه آمدند، ولی تمام وسایل و مواد موجود در این شرکت از بین رفت.»[۷]

________________________________________

6. در طول دو روز گذشته شهرهای آبادان و خرمشهر و مناطق اطراف این دو شهر هدف گلولههای توپخانه و خمپاره قرار گرفتند که در آبادان ۴ منزل مسکونی و یک مغازه تخریب شد و به چند خیابان نیز آسیبهایی وارد آمد. همچنین در خرمشهر و نواحی اطراف آن، مناطق کوتشیخ، ایستگاه راهآهن و خیابان باباطاهر هدف چندین گلوله توپخانه عراق قرار گرفتند و خساراتی دیدند. براثر گلولهباران این دو شهر، ۲ تن شهید و ۱۴ نفر زخمی شدند.[۸]

________________________________________

7. اقدام تبلیغاتی حزب بعث عراق در القای کمک‌های مردمی به‎ویژه زنان، به جبهه‌های جنگ همچنان در رسانه‌های داخلی عراق با قوت پیگیری می‌شود. دراین‎حال، ژاندارمری خوزستان در توضیح شکل‌گیری این اقدام تبلیغاتی اعلام کرد هفته گذشته بنا به توصیه و پیشنهاد عوامل حزب بعث، صدام حسین در یک سخنرانی طولانی در تلویزیون بغداد گفت که به پاس خدمات و پشتیبانی زنان کشور عراق در امر کمک‌رسانی به جبهه‌های جنگ از چهره‌ یکی از این زنان نامی، مجسمه‌ای از طلا تهیه و در موزه‌ها به یادگار نصب خواهد شد. پس از این سخنرانی تعدادی از زنان عرب به‎خصوص هواداران حزب بعث و سرمایه‌داران ساکن بغداد برای خودنمایی، در مقابل دوربین حاضر شده و زینت‌آلات خود را هدیه می‌کنند.[۹]

________________________________________

8. عملیات پاک‌سازی نیروهای خودی در منطقه عمومی اشنویه، دستگیری ۲ تن از افراد مسلح غیرقانونی که اقدام به آدم‌ربایی کرده بودند، حمله عناصر مسلح شورشی به نیروهای تأمین جاده و یک پایگاه در شمال‌غربی ارومیه، حمله خمپاره‌ای به دیواندره و اقدام عوامل حزب دمکرات کردستان در به‎قتل‎رساندن یکی از افراد شورای روستای مملو در جنوب‌شرقی نقده موضوع گزارشی است که در ادامه درج شده است. درپی کسب خبر از حضور پرتعداد عناصر مسلح غیرقانونی در جنوبغربی اشنویه**** امروز نیروهایی از گردان جندالله نقده، اشنویه و نیروهای ژاندارمری عملیاتی را از دو سمت برای پاکسازی این منطقه آغاز کردند و خود را به منطقه موردنظر رساندند، ولی افراد مسلح که اغلب آنها از حزب دمکرات کردستان ایران بودند بهمحض آگاهی از این تصمیم، اقدام به ترک منطقه کردند و بدین‎ترتیب روستاهای دربند، کهنهقلعه، بالاکیل، دهگرجی، حسن‌نوران، ده‎شمر و چند روستای دیگر در جنوب محور نقده - اشنویه از وجود افراد مسلح غیرقانونی پاکسازی شد و نیروهای خودی ۲ پایگاه در روستاهای دهگرجی و دربند احداث کردند. در حاشیه این عملیات افراد خودی ۴ تن را که ۲ نفر از آنها مسلح بودند، دستگیر کردند. در بررسیها مشخص شد که یکی از آنها از افراد هیز افشین حزب دمکرات و دیگری از افراد سازمان کومهله بودند که کدخداهای روستاهای کوئیک و جلی در غرب اشنویه را ربوده و درحال انتقال آنها به سردشت بودند. گفتنی است علاوه‎بر اسلحه و مهمات، از هر ۲ نفر مقداری اسناد و مدارک تشکیلاتی به دست آمد.[۱۰] در منطقه صومای‌برادوست در شمالغربی ارومیه نیز افراد مسلح غیرقانونی به نیروهای تأمین جاده حمله کردند که در نتیجه در روستای قصریک پایین، یک تن از نیروهای ژاندارمری به شهادت رسید و ۲ نفر دیگر زخمی شدند. از اهالی این روستا نیز یک تن شهید شد و ۳ نفر زخمی شدند. از تلفات واردشده به مهاجمان آماری گزارش نشده است.[۱۱] در همین منطقه، افراد حزب دمکرات به پایگاه بردوک حمله کردند که براثر آن ۲ تن از افراد این پایگاه زخمی شدند.[۱۲] در آخرین ساعات امروز، عناصر حزب دمکرات کردستان ایران به اطراف شهر دیواندره آمده و با خمپارهانداز۸۱ میلی‌متری چند گلوله به داخل شهر پرتاب کردند که یکی از گلوله‌ها به مقر نیروهای جندالله سپاه اصابت و ۱۶ نفر را زخمی کرد. یکی از گلولهها نیز در منزل یکی از اهالی شهر فرود آمد و موجب کشتهشدن یک تن و زخمیشدن ۳ نفر دیگر شد.[۱۳] از سوی دیگر، در جنوبشرقی نقده، عوامل حزب دمکرات که سه روز پیش یکی از اعضای شورای روستای مملو (مهمهلیان) را ربوده بودند، امروز، وی را به قتل رسانده و جنازه‎اش را در نزدیکی همان روستا رها کردند.[۱۴] علاوه‎براین، در جنوب سقز یک خودروی نظامی به مینی که افراد مسلح غیرقانونی کار گذاشته بودند برخورد کرد و بهشدت آسیب دید. در این حادثه ۳ تن از سرنشینان خودرو زخمی شدند.[۱۵] همچنین در غرب مهاباد، افراد مسلح غیرقانونی اقدام به مینگذاری در مسیر روستای سیدآباد کردند و یک خودروی نظامی که درحال حمل غذای پایگاه از مهاباد به این روستا بود با مین برخورد کرد و بهطورکلی خسارت دید. این حادثه تلفاتی نداشت.[۱۶]

________________________________________

9. مدتی است که گروه‌های مسلح غیرقانونی تمرکز حضور و فعالیت خود را از استان کردستان به آذربایجان‌غربی و به‌ویژه مناطق مرزی در شمال و جنوب‌غربی ارومیه معطوف کرده و اعضای خود را به مناطق یادشده این استان اعزام کرده‌اند که اخباری از این اقدام آنها در روزهای قبل درج شد. امروز نیز منابع خبری و اطلاعات دراین‌باره خبرها و گزارش‌هایی را به مبادی ذی‌ربط و تصمیم‌گیر ارسال کرده‌اند. براساس این اطلاعات، در چند روز اخیر در آذربایجانغربی و در مثلث شاهیندژ - میاندوآب - بوکان حدود ۲۰۰ نفر از افراد حزب دمکرات با سلاحهای سنگین ازجمله توپ۱۰۶ میلی‎متری خمپارهانداز و سلاحهای سبک در روستاهای قولر، رحیمخان، ارمنیبلاغی، گوگتپه و سهکانیان تجمع کرده و قصد دارند به پایگاههای خودی در این منطقه حمله کنند. منبع خبر اطلاع داده که احتمال دارد تعداد ۲۰ الی ۳۰ نفر از چتههای اتحادیه میهنی کردستان عراق (طالبانیها) در جمع افراد حزب دمکرات حضور داشته باشند.[۱۷] همچنین ۱۰۰ نفر از افراد مسلح غیرقانونی در جنوب این منطقه عملیات گشت اجرا کردند. بیش از ۲۰۰ نفر از آنها نیز در جنوب این منطقه و در منطقه عمومی حایل بین سقز - تکاب - صائیندژ در روستاهای منطقه ازجمله آق‌تپه، بردهزرد، عرباوغلی و قاتان‌قره مستقر هستند و عملیاتهای ایذایی و گشتی اجرا می‌کنند. این افراد سعی می‎کنند از روبهرو شدن با نیروهای جمهوری اسلامی پرهیز کنند.[۱۸] دراین‎حال، حضور انبوه افراد مسلح غیرقانونی در استان کردستان بدین‌شرح است: حدود ۲۰۰ نفر از افراد سازمان کومهله و حزب دمکرات که ۱۵ الی ۲۰ زن و دختر نیز در بین آنها هستند چند روزی است که در منطقهای در مثلث کامیاران - دهگلان - سنندج و در آبادیهای سیاناو، چناران و دادانه درحال تردد هستند. همچنین ۱۵۰ نفر از افراد مسلح ضدانقلاب در شمالغربی سنندج و در شمال محور سنندج - مریوان در روستاهای جلیله، درهخشکه، جابلکان حضور دارند و به روستاهای اطراف تردد می‏کنند.[۱۹] در جنوبغربی بانه نیز تعدادی از افراد مسلح حزب دمکرات و اتحادیه میهنی کردستان عراق (طالبانیها) در روستای گرماب مستقر شدهاند و دو روز پیش ۸ بار قاطر مهمات از عراق به این روستا وارد کردهاند.[۲۰] به‎علاوه، در این روز یک گروه ۹ نفره از حزب رزگاری و ۲ نفر نظامی عراقی به منطقه مرزی درکی در شمال نوسود آمدند که درحال انجام دیدبانی از این منطقه مرزی هستند.[۲۱] درهمین‏حال، عراق اعلام کرد سرگرد صدام لازم از فرماندهان تیپ۶۶ کماندویی عراق، کشته شد. به گفته مجری تلویزیون عراق، وی فرمانده گردان عملکننده در ارتفاعات دوپازا بود که پس از چندین روز جراحت براثر ترکش خمپاره، امروز درگذشت. بنا به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، به‌دنبال کشتهشدن صدام لازم تلویزیون عراق برنامه‌های عادی خود را قطع و اطلاعیهای که کاخ صدام حسین دراین‏باره صادر کرده بود را قرائت کرد. در این اطلاعیه صدام حسین ضمن ابراز تأسف شدید از کشتهشدن این افسر عراقی یک مدال بین‎النهرین معروف به وسام الرافدین و یک مدال شجاعت برای تقدیر از وی به خانوادهاش اهدا کرد. گوینده تلویزیون درباره عملکرد صدای لازم در عملیات ۲۹/۳/۱۳۶۲ در منطقه عمومی‌ غرب سردشت اعلام کرد: نیروهای ایرانی حمله گستردهای به دو ارتفاع ۲۳۷۹ (دوپازا) و ۲۳۱۴ در غرب کردند. پس از تصرف این دو ارتفاع، صدام حسین دستور داد که این ارتفاعات باید از تصرف ایرانیان خارج شود و متعاقب آن سرگرد صدام لازم فرمانده گردان یکم از تیپ۶۶ کماندویی، با یک حمله متقابل تپه‌ها را از تصرف ایرانی‌ها خارج کرد.[۲۲] ________________________________________

10. میرحسین موسوی نخست‌وزیر، در پایان جلسه امروز هیئت دولت درباره جنگ تحمیلی و مسائل اقتصادی اظهارنظر کرد. تأیید ضمنی بخش‌هایی از گزارش هیئت کارشناسی سازمان ملل متحد درباره خرابی‌های شهرهای مرزی ایران و درعین‌حال خوشبین نبودن به نتایج این گزارش؛ سیاست ایران در قبال پیشنهاد تبلیغاتی دولت عراق درباره آزادی اسرای دو کشور؛ اظهارنظر درباره سفر اخیر مقامات عراقی به مصر و گرمشدن روابط سیاسی مصر و عراق و تصمیم دولت جمهوری اسلامی ایران درمورد چگونگی توزیع برنج استان‌های شمالی که این روزها به‌صورت یک معضل اقتصادی و معیشت مردم درآمده است، از موضوعات مهم سخنان نخست‎وزیر بود. میرحسین موسوی درباره گزارش هیئت کارشناسی سازمان ملل که چندی پیش برای بازدید به ایران و عراق سفر کرده بود، گفت: «[این گزارش] می‌تواند حرکتی منبعث از تأثیر انقلاب اسلامی و حقانیت ما و متأثر از دامنه جنایات صدام در کشور ما باشد و نشان دهد که تا چه حد این جنایات وسیع بوده که حتی تا این میزان در سازمان ملل مطرح شده است. البته به اعتقاد ما این گزارش جنبه‌های کَمّی‌ را در بر می‌گیرد که فقط بخشی از واقعیات را نشان می‌دهد و نشاندهنده تمامی ‌واقعیت دررابطه‌با خساراتی که کشور ما در جنگ تحمیلی متحمل شده نیست و ما نیز انتظار نداریم که بعد از این گزارش سازمان ملل بتواند قدم‌های دیگری بردارد و همان‌طور که قبلاً اعلام کردهایم برخوردمان با سازمان‌های بین‌المللی به شکلی است که این سازمان‌ها عمدتاً به نحوی به کار گرفته می‌شوند که منافع قدرت‌های بزرگ را تأمین می‌کنند. البته این سازمان‌ها بهصورت یک واقعیتی در سطح جهانی مطرح هستند و طبیعی است که کشور ما از این تریبون با این واقعبینی بخواهد استفاده کند، ولی هرگونه خوش‎بینی نسبت به این سازمان‌ها نوعی خودفریبی خواهد بود و ان‌شاءالله نظام جمهوری اسلامی در هیچ مقطعی از تاریخ خود، دچار این خودفریبی نشود و به این سازمان‌ها دل نبندد.» وی سپس افزود: «برادران ما در سازمان ملل و وزارت امور خارجه اقدام بجایی کردند و این حرکت باعث شد که از روی جنایات صدام پرده برداشته شود، ولی اینکه ما امید داشته باشیم که این مسائل منجر به احقاق حقی برای ما شود یا سازمان ملل دست از دفاع از منافع استکبار جهانی بردارد، نوعی خوش‎خیالی خواهد بود.» نخست‌وزیر در ادامه درمورد پیشنهاد اخیر عراق مبنی‌بر مبادله دستهجمعی اسرای جنگی دو کشور اظهار کرد: «شورای‌عالی دفاع دراین‌زمینه نظر خودش را اعلام کرده است و ما گفتهایم به اندازه‌ای که در عراق اسیر داریم، حاضریم اسرای عراقی را مبادله کنیم، ولی رژیم عراق ظاهراً یا به‌منظور تبلیغات یا بازهم با تحلیل‌های غلط و خوشخیالی، دنبال این است که همه اسرا را ردوبدل کنیم و با این مسئله بدینترتیب ما چهلهزار اسیر را بازهم در جنگ رژیم صدام قرار دهیم و این مسئله مطرح نیست که این افراد ممکن است مجدداً به جبهه‌ها بازگردند، ولی این افراد در بازگشت به عراق تحت‌بازجویی‌های سختی قرار خواهند گرفت و ازنظر انسانی این کار درستی نیست که ما در این موقعیت این‎همه نیرو را دراختیار رژیم صدام قرار دهیم.» میرحسین موسوی همچنین با اشاره به موضوع سفر جاری طارق عزیز معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه عراق به مصر، ابراز کرد: «انتظار برقراری این روابط می‌رفت، یعنی ماهیت حکومت صدام‌ به نحوی بود که ما از همان آغاز جنگ، ارتباط رژیم عراق را با مصر و کشورهای استکبار غربی حدس می‌زدیم و اعلام هم می‌کردیم و در همان اوایل جنگ روزنامهنگارهای حزب‌اللهی در روزنامه‌های مختلف دائماً روی کشف سلاح‌هایی که مارک مصری داشت تکیه می‌نمودند و این مسئله را علامتی بر همکاری رژیم عراق با مصر می‌دانستند، البته در آن زمان این مسئله قابلباور نبود و وقتی گفته می‌شد نیروهای مصری در صحنه حضور دارند و رژیم صدام توسط رژیم مبارک یاری می‌شود، اصلاً چنین چیزی باور نمی‌شد، ولی گذشت زمان این واقعیت که نظام ما دراین‌زمینه واقعبین هست را به ثبوت رساند و آن حقیقتی را که سعی می‌شد پنهان بماند اکنون برای مردم آشکار شده است و طبیعی است که این نظام‌ها برای استقرار خودشان مجبور هستند بر قدرت‌های استکباری تکیه کنند و هرچند شعارهای ترقی‌خواهانه و چپ و راست به یکدیگر بدهند، ولی در باطن به‌خاطر سرنوشت مشترکی که دارند طبیعی است که منافع آنها به هم گره خورده باشد و به یکدیگر کمک نمایند. منتها چیزی که خیلی جالب است این است که زمانی رژیم عراق چپترین حکومت اعراب بهشمار می‌آمد و به‌اصطلاح خیلی در محکومیت طرح کمپ دیوید داد سخن می‌داد و بر سر مبارزه با اسرائیل همیشه دادوقال می‌کرد، ولی اکنون ماهیت واقعی و درونی خودش را مجبور شده که بروز دهد چه در آن موقعی که آنها تمایل خودشان را برای شناسایی اسرائیل اعلام کرده و چه اکنون که اولین کشوری هستند که به‌طور رسمی نماینده از عراق درجهت ایجاد ارتباط بین دو کشور به مصر می‌رود.» علاوه‎براین، وی درباره سیاست دولت بر توزیع برنج دو استان گیلان و مازندران گفت که توزیع برنج این دو استان با نظارت دولت انجام خواهد شد و مرزهای دو استان برای فراهمسازی خروج برنج بسته هستند. موسوی افزود: البته درباره قیمتگذاری یک فرصت هنوز باقی است و چون فصل برداشت برنج نرسیده است در این فاصله قیمت خرید، فروش و چگونگی توزیع مشخص خواهد شد.[۲۳] در پایان این مصاحبه، نخست‌وزیر درباره برنامه قوه قضائیه برای مبارزه با احتکار و گران‌فروشی بیان کرد: «یک هماهنگی بین قوه مجریه و قوه قضائیه درحال به‌وجودآمدن است جهت برخورد شدید با محتکرین و گران‌فروشان و تمام باندهای سیاهی که دراین‌رابطه وجود دارند و طبیعتاً وقتی‌که به نتیجه رسیدیم ان‌شاءالله بهموقع شروع آن و چگونگی آن اعلام خواهد شد.» ________________________________________

11. ادامه جنگ مانع بازسازی اماکن آسیب‌دیده و همچنین فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی در مناطق جنگی نشده است. بر همین اساس، بازسازی این مناطق در زمره سیاست‌های اقتصادی دولت قرار گرفت. دراین‏زمینه، مسئول امور بازسازی و نوسازی مناطق آسیب‌دیده از جنگ، موافقت دولت با دادن اختیار تام به ستاد بازسازی آذربایجان‎غربی را اعلام کرد. به نوشته روزنامه کیهان، امروز «عباس آخوندی مشاور وزیر کشور و مسئول ستادهای بازسازی و نوسازی مناطق جنگی و کامروا دبیر شورای‌عالی ستاد مرکزی بازسازی و نوسازی، وارد ارومیه شدند و بلافاصله از مناطق بازسازی پیرانشهر بازدید به عمل آوردند. مشاور وزیر کشور و همراهان همچنین در جلسهای که با حضور استاندار آذربایجانغربی و کلیه اعضای ستاد بازسازی و نوسازی مناطق جنگی و عدهای از مدیران کل اجرایی استان در استانداری تشکیل شده بود شرکت کردند. در این جلسه ابتدا دبیر ستاد بازسازی استان گزارش فعالیت‌های سال ۶۱ ستاد بازسازی و پیشرفت حاصله در سه‏ماهه اول سال جاری را به اطلاع حاضرین در جلسه رساند. سپس مهندس شیخ‎عطار استاندار آذربایجانغربی، باتوجه‌به اهمیت ستادهای بازسازی و فعالیت آنها و ویژگی‌های امر بازسازی در آذربایجانغربی مطالبی ایراد کرد. سپس مسائل موجود در امر نوسازی و بازسازی منطقه ازطرف مسئولین مطرح شد و پس از آن آخوندی ضمن تشریح اهداف ستادهای بازسازی و نوسازی مناطق جنگی تصمیماتی که اخیراً دررابطه‌با تشکیل کمیته‌های شهری و روستایی کشور گرفته شده است را به اطلاع حاضرین در جلسه رساند. آخوندی اضافه کرد: باتوجه‌به حساسیت منطقه و توجه خاص دولت به امر بازسازی و نوسازی در آذربایجانغربی اختیارات تام به ستاد بازسازی استان داده شده که هرطور صلاح بداند نسبت به تقسیم اعتبارات تخصیصی اقدام کند.»[۲۴] دراینحال، با رفع تجاوز عراق از منطقه عمومی ‌آبادان و به‌دنبال آن فراهمشدن امکان سکونت در این مناطق و بازگشت مردم و شکلگیری نوعی از رونق اجتماعی باوجود زندگی در سایه تهدید توپ و خمپاره، نهادهای حکومتی که مسئول خدمات‎رسانی مستقیم به مردم هستند درحال گسترش فعالیت‌های خود می‎باشند. وزارت آموزش‎وپرورش ازجمله این نهادها است. به نوشته روزنامه کیهان، اداره آموزشوپرورش آبادان با صدور اطلاعیهای از معلمان مأمور به خدمت در شهرستان‌ها دعوت به همکاری کرد. در این اطلاعیه با اشاره به کمبود آموزگار دبستان و دبیرستان در شهر و روستاهای آبادان از برادران فرهنگی و متعهد و ایثارگر مأمور خدمت در شهرستان‌ها دعوت به همکاری مجدد شده است تا شهرستان آبادان در سال تحصیلی جاری (۶۳ - ۶۲) در مقاطع مختلف تحصیل ازلحاظ دبیر و معلم کمبودی نداشته باشد.[۲۵]

________________________________________

12. در ادامه سفر طارق عزیز معاون نخست‌وزیر عراق و وزیر امور خارجه این کشور به مصر و دیدار با مقامات مصری، امروز، وی با عبدالحلیم ابوغزاله وزیر دفاع مصر، گفت‌وگو کرد. منابع رسمی دو کشور از موضوعات مطرح‏شده در این دیدار اطلاعاتی گزارش نکرده‌اند، ولی رادیو بی‌بیسی اعلام کرد که فروش سلاح به عراق اصلیترین موضوع گفت‌وگوهای ابوغزاله و طارق عزیز بوده است. بنا به گزارش خبرنگار این رادیو از مصر، طارق عزیز و وزیر دفاع مصر در دیدار امروز درباره امکان ارسال تجهیزات نظامی بیشتر ازسوی مصر به عراق برای استفاده در جنگ با ایران گفت‏وگو کردند. بی‌بی‎سی افزود: مصر تاکنون مقدار زیادی تجهیزات نظامی ازجمله هواپیماهای جنگی ساخت شوروی دراختیار عراق قرار داده است. همچنین تخمین زده می‌شود که حدود چند هزار نظامی مصری در خدمت ارتش عراق هستند. بی‌بی‌سی همچنین درمورد چشمانداز تأثیر سفر طارق عزیز به مصر و دیدار وی با مقامات آن کشور در برقراری رابطه قطعشده بین دو کشور گفت: پس از مذاکرات روز گذشته بین مقامات دو کشور روشن شد که احتمال برقراری رابطه دیپلماتیک دو کشور در آینده نزدیک وجود ندارد. رابطه دو کشور پس از امضای قرارداد صلح بین مصر و اسرائیل در سال ۱۹۷۹ قطع شده است.[۲۶] همزمان با سفر طارق عزیز به مصر، مجله لبنانی النهار العربی و الدولی امروز مصاحبهای را که چند روز قبل از این سفر با حسنی مبارک رئیس‌جمهور مصر، انجام داده بود، منتشر کرد. مبارک در این مصاحبه ضمن اعلام حمایت و پشتیبانی نظامی از عراق، موضوع حضور نیروهای نظامی مصر در عراق را رد کرد و گفت: «عراق از همان زمانی‏که اعلام کرد نیروهایش را به مرزهای بین‌المللی عقب کشیده ما به کمک او شتافتیم.» رئیسجمهور مصر سپس با اشاره به این نکته که ما نیروی نظامی در آنجا نداریم و یادآوری این مطلب که هیچ نیروی نظامی به خارج از مصر اعزام نشده است، افزود: «آنچه درمورد ارسال نیرو به عمان یا جنوب سودان گفته شده باور نکنید. ما یک سرباز هم در خارج از مصر نداریم آنچه هست شهروندانی هستند که در عراق زندگی می‌کنند و چنانچه با آنها اختلاط و آمیزش دارند این بحث دیگری است و ما نمی‌توانیم جلوی مردم را بگیریم و آنها را از انجام خواسته‌هایشان باز بداریم و مسئله علنیشدن روابط بین ما و عراق به همان مردم بستگی دارد و این مسئله به آنان واگذار شده است.» حسنی مبارک در پاسخ به سؤال دیگری درباره میزان هماهنگی نظامی بین مصر و عراق و اینکه گفته شده رئیس ستاد ارتش عراق به‏تازگی از مصر دیدار کرده، گفت: «والله دیدارکنندگان از کشور ما بسیارند و هماهنگی مستقیم و تماس‌های مستمر بین دو کشور همچنان برقرار است.» وی درباره تعهد کشور مصر در قبال پشتیبانی نظامی از عراق اظهار کرد: ما تا آنجایی که امکان داشت نیازهای عراق را برای دفاع برآورده کردهایم. چه بخواهیم و چه نخواهیم عراق یک کشور عربی است و اگرچه ما مخالف جنگ بین دو کشور هستیم، اما معتقدیم که نیازهای عراق را پاسخگو باشیم. حسنی مبارک درباره امکان برقراری ارتباط دیپلماتیک بین دو کشور عراق و مصر نیز خاطرنشان کرد: ما عزت و شخصیت داریم، من هرگز نمی‌گویم که عراق باید روابط خود را با مصر به وضع سابق برگرداند، آن کشور آزاد است، لکن بدون رابطه دیپلماتیک نمی‌توانیم مناسبات داشته باشیم.[۲۷]

________________________________________

13. بهبود رفت‎‌وآمد هوایی به بغداد، محدودیت ساعات پرواز در فرودگاه این شهر، تسهیل در امور بازرگانی و مشکلات باقی‌مانده در امر دادوستد و ارزش پایین واحد پول عراق در خارج از آن کشور، ازجمله موضوعاتی است که مجله انگلیسی میدل ایست اکونومیک دایجست به آنها پرداخته است. این مجله نوشت: «باوجودیکه پرواز به بغداد برای بازرگانان خارجی دوباره آسان شده و هتل‌های عراقی آسایش بیشتری را برای آنها فراهم می‌کنند، ولی بااینحال کاملاً واضح است برنامه‌های عمرانی عراق کاهش یافته است و برنامه‌های ویژهای برای کاهش در مخارج این کشور طرحریزی شده است. شرکت هواپیمایی ایرفرانس اولین شرکت بین‌المللی بود که از ماه مارس سال گذشته، پروازهای خود به بغداد را که به‌دنبال آغاز جنگ ایران و عراق قطع شده بود از سر گرفت و به‌دنبال آن دیگر شرکت‌های هواپیمایی اروپایی و خاورمیانهای نیز پرواز به بغداد را از نو شروع کردند. اکنون هواپیماهایی که مستقیماً از اروپا به بغداد پرواز می‌کنند در فرودگاه بین‌المللی صدام حسین که سال گذشته، افتتاح شد فرود می‌آیند، ولی تمام هواپیماها در شب به زمین می‌نشینند و در ساعات اولیه بامداد فرودگاه را ترک می‌کنند. گاهی نیز اتفاق می‌افتد که پروازی لغو می‌شود یا به تأخیر می‌افتد. اگر یک سال پیش، گذشتن از محل‌های بازرسی و مراحل گمرکی بیش از سه ساعت طول می‌کشید اکنون در کمتر از ۹۰ دقیقه انجام می‌پذیرد. بااینحال، اگرچه واردشدن به بغداد یا خروج از آن آسان می‌باشد، ولی بهدستآوردن ویزای بازرگانی به این آسانی نیست و برای دستیابی به آن باید دارای دعوتنامه ازسوی دولت عراق یا یک شرکت تجاری معتبر بود و به‎دست‎آوردن ویزای مزبور یک هفته به ‌طول می‌انجامد و تنها برای سه ماه معتبر می‌باشد. [...] قبل از سفر به عراق باید درباره مخارج آن و نحوه استفاده از پول خود دقت زیادی به خرج داد، چون استفاده از کارت اعتباری در عراق به‎آن‎صورت رایج نیست و تنها بانک رافدین تحت‎شرایطی آن را قبول می‌کند. کسانی که عراق را ترک می‌کنند یک روز قبل از خروج باید دینارهای عراقی خود را به ارز مورد دلخواه تبدیل کنند و بارها اتفاق افتاده است که بانک‌های مستقر در فرودگاه که بعدازظهر‌ها نیز فعالیت دارند از تبدیل دینار به دلار خودداری کرده‌اند و بهانه آنها برای این کار محدودیت‌های صادراتی عراق بوده است، ولی مسلماً هدف آنها ذخیره‎سازی ارزهای خارجی می‌باشد. اگر کسی نتوانست دینارهای خود را به ارز دیگری تبدیل کند در خارج از عراق دینار این کشور در بازار سیاه از ارزش بسیار کمی‌ برخوردار است و حتی در خیابان‌ها و هتل‌های عراق نیز دینار ارزش چندانی در مقابل ارزهای خارجی ندارد.»[۲۸]

________________________________________

14. رادیو باکو که باتوجه‌به ساختار سیاسی کشور شوروی به‌نوعی سخنگوی تبلیغاتی حکومت آن کشور نیز بهحساب می‌آید امروز، در یک مقاله رادیویی مطالبی را اعلام کرد که باوجود تیرگی روابط ایران و شوروی پس از دستگیری سران حزب توده، نشانه‌هایی از تلاش برای اصلاح روابط و ابراز دوستی با جمهوری اسلامی در آن دیده می‌شود. این رادیو به همسایگی دو کشور و مرزهای طولانی مشترک ایران و شوروی اشاره کرد و گفت: «شوروی هوادار برقراری مناسبات عادی و دوستانه با ایران است، کشور ما می‌خواهد در آینده نیز ایران را کشوری مستقل ببیند و همیشه خواستار برقراری مناسبات حسنه با آن بوده و می‌باشد. مرز مشترک شوروی و ایران بیش از ۲۵۰۰ کیلومتر است. به این ترتیب ضرورت مناسبات حسن‎هم‏جواری دو کشور و همکاری متقابل سودمند آنها تا حد زیادی خود وضع جغرافیایی شوروی و ایران تأیید می‌نماید، ولی علاوهبراینها حقایق تاریخی و حوادث دوران ما به‌طور قانع‎کنندهای ثابت می‌نماید که خلق‌های دو کشور همیشه نسبت به یکدیگر حسننظر و احترام داشتند و مسائلی را که در برابر آنها قرار می‌گرفت با حفظ تفاهم تلقی می‌نمودند و در مبارزه علیه دشمن مشترک یعنی امپریالیزم بین‌المللی از یکدیگر پشتیبانی می‌کردند.» رادیو باکو در ادامه با یادآوری مناسبات صنعتی و تجاری طولانی‎مدت شوروی و ایران، بدون اشاره به حمایت آشکار خود از فعالیت حزب توده به‌عنوان یک تشکیلات سیاسی وابسته به آن کشور، کشورهای غربی به‎خصوص امریکا را عامل ایجاد تشنج در روابط دو کشور خواند و اهداف آنها را بازگشت دوران سلطه امپریالیستی در ایران اعلام کرد. این رادیو سپس افزود: «عدهای از روابط حسنه و همکاری اتحاد شوروی و ایران خوششان نمی‌آید. امپریالیست‌های امریکا و سایر کشورهای غرب و دستیارانشان در ایران می‌خواهند مانع صلح و دوستی بین دو کشور ما گردند و مناسبات شوروی و ایران را تیره سازند. آنها در نظر دارند ایران را از اتحاد شوروی جدا ساخته و آن را مجبور نمایند که تسلیم غرب گردد و درهای کشور را به روی انحصارات امپریالیستی که در زمان شاه بر ایران سیادت داشتند بگشایند. اتفاق اعضای دیدار اخیر ۷ کشور بزرگ سرمایهداری در شهر ویلیامزبورگ امریکا چنین نقشهای را مورد بررسی قرار داد. شک نباید کرد که بازگشت انحصارات امپریالیستی به ایران به معنای احیای نظام گذشته شاهنشاهی و قطع شکوفه‌های زندگی نوین خواهد بود که در نتیجه انقلاب شاهد گردیدهاند.» رادیو باکو در خاتمه مقاله با لحنی هشداردهنده درمورد فعالیت‌هایی که مدعی است در ایران علیه شوروی انجام می‎شود، تصمیم رهبران شوروی در قبال ایران را به‌نوعی سیاست صبر و انتظار خواند و دراین‌باره اعلام کرد: «دشمنان خلق ایران درپی این هدف‌ها تمایلات ضدشوروی جناح راست رهبری ایران را تشویق می‌نمایند، [زیرا] گسترش تبلیغات ضدشوروی در ایران و تعقیب و فشار علیه اعضای حزب توده به نفع آنها است، البته در اتحاد شوروی نمی‌توانند همه اینها را ازنظر دور دارند. آندره گرومیکو وزیر امور خارجه شوروی، در گزارش خود به اجلاسیه اخیر شورای‌عالی کشور اظهار داشت که اتحاد شوروی با محاسبه این امر عمل خواهد کرد که آیا ایران مایل است با ما مناسبات عادی داشته باشد یا مقاصد دیگری دارد.»[۲۹]

________________________________________

  • در این جلسه داود رنجبر راوی قرارگاه خاتمالانبیا(ص) حضور داشت، ولی جزء موارد نادری بود که اجازه ضبط گفتوگوها داده نشد. گزارش بالا حاصل یادداشتهای وی از جلسه مذکور است.
    • اغلب محورهای مواصلاتی استان آذربایجانغربی و کردستان در آن زمان از ساعت ۸ صبح تا دو ساعت مانده به غروب آفتاب قابل‌تردد بود و پس از آن نیروهای تأمین جاده جمعآوری و رفت‌وآمد در محورها ممنوع میشد.
      • تاریخ نامه ۳۰/۴/۱۳۶۲ است.
        • خبر تجمع عناصر مسلح غیرقانونی در اطراف اشنویه، در روزشمار هشتم تیرماه همین کتاب درج شده است.


پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/04/13

  1. سند شماره ۲۴۶/د مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در عملیات والفجر ۲ و ۳، راوی: داود رنجبر، ۱۰/۴/۱۳۶۲ تا ۳/۵/۱۳۶۲، صص ۱۳۷ - ۱۳۲.
  2. سند شماره ۲۴۶/د مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در عملیات والفجر ۲ و ۳، راوی: داود رنجبر، ۱۰/۴/۱۳۶۲ تا ۳/۵/۱۳۶۲، صص ۱۳۸ - ۱۳۲.
  3. سند شماره ۳۳۷۴۶۲ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد طرح و عملیات منطقه۱۱ سپاه به فرماندهی منطقه۱۱، ۱۳/۴/۱۳۶۲.
  4. اسناد شماره ۶۷۷۸۹-۶۷۷۸۸-۶۷۷۸۷-۶۷۷۸۶-۶۷۷۸۵-۶۷۷۸۴-۶۷۷۸۳-۶۷۷۷۷-۶۷۷۷۶ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی کل سپاه- معاونت عملیات به فرماندهان منطقه ۷-۱-۵-۶-۹-۲-۱۰-۴، ۱۳/۴/۶۲.
  5. سند شماره ۸۱۹۶۵ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعاتی شماره ۵۲ واحد اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) سپاه، ۸/۴/۱۳۶۲ الی ۱۳/۴/۱۳۶۲.
  6. سند شماره ۱۲۲۶۳۴ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نصرت- اطلاعات عملیات به قرارگاه کربلا- اطلاعات عملیات، ۱۳/۴/۱۳۶۲
  7. سند شماره ۱۹۷۶۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نصرت (اطلاعات عملیات) به قرارگاه کربلا (اطلاعات عملیات)، ۳۰/۴/۱۳۶۲، ص۵.
  8. سند شماره ۲۸۶۶۲۵ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از شهربانی استان خوزستان به استانداری خوزستان، ۱۳/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۳۱۰۲ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرمانداری خوزستان به استانداری خوزستان، ۱۳/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۳۱۰۱ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرمانداری خرمشهر به دفتر سیاسی استانداری خوزستان، ۱۳/۴/۱۳۶۲.
  9. سند شماره ۱۲۵۱۸۰ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعات لشکر۹۲ زرهی، شماره ۹۰، ۱۵/۴/۱۳۶۲، ص۲.
  10. سند شماره ۳۵۸۱۱۶ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه نقده به قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ۱۴/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۴۱۰۵۲۱ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از واحد طرح و عملیات سپاه اشنویه به واحد طرح و عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ۱۶/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۸۱۸۰ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه اشنویه به ستاد منطقه۱۱ سپاه، ؟؟؟؛ و - سند شماره ۳۵۸۱۴۲ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرمانده سپاه اشنویه به فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ۱۳/۴/۱۳۶۲.
  11. سند شماره ۱۳۳۸۸۲ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به دفتر نخستوزیری (اطلاعات و تحقیقات)، ۱۴/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۸۲۰۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از واحد عملیات سپاه ارومیه به فرمانده سپاه ارومیه، ۱۴/۴/۱۳۶۲.
  12. سند شماره ۱۱۳۲۳۲ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین، شماره ۱۱۴، ۲۶/۴/۱۳۶۲، ص۳.
  13. سند شماره ۳۵۸۲۱۷ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از قرارگاه قدس (اطلاعات) به قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) (اطلاعات)، ۱۹/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۱۱۳۲۳۱ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین، شماره ۱۱۳، ۲۲/۴/۱۳۶۲، ص۲.
  14. سند شماره ۳۶۸۹۹۹ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از سپاه نقده به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ۱۸/۴/۱۳۶۲.
  15. سند شماره ۱۱۳۲۳۲ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین، شماره ۱۱۴، ۲۶/۱۱/۱۳۶۲، ص۲.
  16. سند شماره ۳۵۸۲۷۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرمانده سپاه مهاباد به قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) سپاه، ۱۴/۴/۱۳۶۲.
  17. سند شماره ۳۵۸۱۲۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اطلاعات عملیات سپاه منطقه۱۱ به طرح و عملیات سپاه منطقه۱۱، ۱۳/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۸۱۱۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از طرح و عملیات سپاه صائیندژ به طرح و عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ۱۵/۴/۱۳۶۲.
  18. سند شماره ۳۵۸۱۱۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از طرح و عملیات سپاه صائیندژ به طرح و عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ۱۵/۴/۱۳۶۲.
  19. سند شماره ۳۴۳۲۹۵ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان (رکن۲) به استانداری کردستان، ۱۴/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۱۵۷۹۰ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از لشکر۲۸ کردستان به قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) (رکن۲)، ۱۵/۴/۱۳۶۲.
  20. سند شماره ۳۴۳۹۴۷ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از لشکر۲۸ کردستان (رکن۲) به فرمانده قرارگاه مقدم نزاجا در شمالغرب، ۲۰/۴/۱۳۶۲.
  21. سند شماره ۳۴۳۹۴۷ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از لشکر۲۸ کردستان (رکن۲) به فرمانده قرارگاه مقدم نزاجا در شمالغرب، ۲۰/۴/۱۳۶۲.
  22. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۱۰۷، ۱۴/۴/۱۳۶۲، ص۲، اهواز - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۱۳/۴/۱۳۶۲.
  23. روزنامه کیهان، ۱۴/۴/۱۳۶۲، ص۲؛ و - روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۴/۴/۱۳۶۲، ص۱۱.
  24. روزنامه کیهان، ۱۵/۴/۱۳۶۲، ص۱۰.
  25. روزنامه کیهان، ۱۳/۴/۱۳۶۲، ص۲.
  26. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، ۱۴/۴/۱۳۶۲، صص ۴ و ۵.
  27. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۱۰۸، ۱۵/۴/۱۳۶۲، صص ۱۱ و ۱۲.
  28. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۱۰۸، ۱۵/۴/۱۳۶۲، ص۱۰، لندن - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۱۴/۴/۱۳۶۲.
  29. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۱۰۷، ۱۴/۴/۱۳۶۲، صص۲۷ و ۲۸، رادیو باکو، ۱۳/۴/۱۳۶۲.