1362.04.06

روزشمار جنگ سال 1362 1362.04.06
نام‌های دیگر	شش تیر
تاریخ شمسی	1362.04.06
تاریخ میلادی	27 ژوئن 1983
تاریخ قمری	15 رمضان 1403

1360.04.06

1361.04.06

1363.04.06

1364.04.06

1365.04.06

1366.04.06

1367.04.06

1. در جلسه مشترک امروز فرماندهان ارتش و سپاه با استانداران باختران و ایلام که در قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش در غرب کرمانشاه و برای هماهنگی‌های لازم فرماندهان و مسئولان دو استان تشکیل شده بود سرهنگ صیاد شیرازی، سرهنگ جاودانی را بهعنوان نماینده نیروی زمینی ارتش در عملیات والفجر۳، معرفی کرد.* سرهنگ صیاد شیرازی در ابتدای جلسه با اشاره به تحرک‎نداشتن نیروهای نظامی‌ درباره علت این امر گفت: اگر شما می‌بینید وقفهای در جنگ پیش آمده به معنای بنبست نیست، بلکه به‎علت ترمیم نارسایی‌ها برای کسب توان بیشتر و حضور قویتر در جبهه‌های جنگ است. وی سپس درمورد سیاست جدید در انتخاب منطقه عملیاتی و نگاه جدیتر به سایر مناطق و همچنین خروج از تمرکز جنگ از جبهه جنوب اظهار کرد: ما تمرکز در یک منطقه را از بین بردهایم و با احداث سه قرارگاه در جنوب، باختران و کردستان با نام‌های قرارگاه کربلا، نجف و حمزه جبهه‌ها را در تمامی ‌مناطق مرزی فعال خواهیم کرد و جای هیچگونه ناامیدی نیست. با این پایداری که مردم ما دارند و با پشتیبانی آنها پیروزی ما حتمی ‌است و امیدواریم بتوانیم پیروزی نهایی را کسب کنیم. سپس استاندار ایلام و باختران برای کمک به عملیات آینده اعلام آمادگی کردند. به‏علاوه، در این جلسه برخی فرماندهان پیشنهاد کردند که بازسازی شهر سرپل ذهاب از زمانی‎که یگان‌ها درحال کسب آمادگی هستند تا بعد از عملیات، متوقف شود که با مخالفت رحمانی استاندار باختران با این پیشنهاد، موضوع بهنحوی به آینده واگذار شد. رحمانی دراین‏خصوص ابراز کرد: قطعکردن یکباره اقدامات مهندسی در شهر سرپل ذهاب دشمن را به منطقه حساس می‌کند. علاوهبرآن، تعطیلی فعالیت‌های بازسازی موجب خسارت خواهد شد و راهاندازی مجدد آن نیز با مشکلاتی همراه است، ولی می‌توان در طول زمان و با روش‌های حسابشده نیروهایی که در داخل شهر مشغول به کار هستند را کاهش داد. پس از این جلسه فرماندهان سپاه و ارتش برای بررسی عملیات آینده در مهران و احتمال اجرای یک تک پشتیبانی در بیشگان به مذاکره پرداختند. سرهنگ جاودانی اظهار کرد که در گفتوگو با رحیم صفوی درباره اجرای عملیات در منطقه بیشگان، صفوی گفته است که مقرر شده تهران** دراینباره تصمیم بگیرد و (دیروز) از تهران خبر رسید که اجرای تک پشتیبانی در بیشگان منتفی است*** و فقط عملیات مهران اجرا خواهد شد. جاودانی افزود: این تصمیم اشکالاتی را فراهم خواهد کرد و اجرای عملیات در مهران، به‌تنهایی مؤثر نخواهد بود، ولی چنانچه در هر دو منطقه، عملیات اجرا کنیم ضمن کسب موفقیت بالا، زمینه عملیات بعدی نیز در دربندیخان ایجاد خواهد شد. سرهنگ صیاد شیرازی در جواب سرهنگ جاودانی گفت: ما مخالف عملیات در دو محور نیستیم، ولی شما نیرویی را که از نیروی زمینی (ارتش) برای عملیات مهران در نظر گرفتهاید چقدر است؟ جاودانی پاسخ داد: ۲ تیپ. صیاد شیرازی افزود: ما باید به اندازه داشته‌های خود خرج کنیم، نیروی ما که قرار است در باختران عمل کند در مهران و کنجانچم است، لذا نمی‌توانیم دو عملیات را باهم اجرا کنیم. دراین‌حال، عزیز جعفری پیشنهاد کرد که با جابهجایی‌های یگان‌ها می‌شود ۲ تیپ از سپاه را از مهران آزاد کرد و این ۲ تیپ با تیپ ۴۰ سراب در بیشگان عمل کنند. سرهنگ قویدل نیز پیشنهاد کرد باتوجهبه آنکه پیشبینی‌ها در عملیات مهران این است که هم جاده مهران - دهلران آزاد نخواهد شد و هم اسیر زیادی نمی‌توانیم بگيريم و احداث پنج کیلومتر خاکریز در حین عملیات هم مشکل است، بیاییم عملیات‌ها را جابهجا کنیم، یعنی بیشگان را عملیات اصلی و مهران را تک پشتیبانی قرار دهیم. پس از این جلسه، سرهنگ صیاد شیرازی در جلسه با فرماندهان سپاه درباره پیشنهاد سرهنگ قویدل گفت که اجرای عملیات در غرب فراتر و وسيع‌تر از منطقه بيشگان است و ما باید در منطقه غرب از سد دربندیخان تا ارتفاعات بیشگان و آقداغ (از جنوب مریوان تا قصر شیرین) سرمایهگذاری کنیم و هر عملیاتی را که اجرا می‌کنیم نباید متوقف شود. وی اضافه کرد: ما درحالحاضر بهعلت کمبود نیرو عملیات بیشگان را منتفی اعلام کردیم وگرنه حدفاصل دربندیخان تا آقداغ بهترین منطقه برای رخنه است. در این منطقه نباید با عِده و عُده اندک وارد شد که وسط نبرد کم بیاوریم باید در زمانی مناسب و با نیرویی کافی عمل کرد که تا خانقین پیش برویم. به‌هرحال، موضوع اجرای عملیات در دو محور همچنان بلاتکلیف باقی ماند. گفتنی است عزیز جعفری و سرهنگ جاودانی موافق اجرای هم‌زمان عملیات در دو محور بودند و سرهنگ صیاد شیرازی مخالف این موضوع بود.

________________________________________

2. در ادامه گلوله باران دو شهر مرزی خرمشهر و آبادان، در طول امروز و روز گذشته، در خرمشهر و نواحی اطراف آن شدت آتش در مناطق پلنو، خیابان نقدی، کشتارگاه و گمرک بیش از سایر مناطق بود و موجب شهادت ۳ تن و زخمیشدن ۷ نفر شد. در آبادان نیز ۵ تن زخمی شدند. همچنین در این شهر باوجود برقراری وضعیت جنگی و گلولهباران آن به‎ وسیله توپهای دوربرد عراقی، مراسم گرامیداشت شهدای هفتم تیر با حضور مردم باقیمانده در شهر و نیروهای نظامی در یکی از مساجد شهر برگزار شد.

________________________________________

3. به دنبال چند عملیات پی درپی در منطقه مرزی سردشت که با هدف پاکسازی روستاها و تصرف ارتفاعات مرزی داخلی و دو ارتفاع مهم بلفت و دوپازا در خاک عراق اجرا شد و نیروهای خودی موفق شدند دو روز قبل در ارتفاع دوپازا موقعیت خود را تثبیت کنند، از اولین ساعات بامداد امروز، قوای عراقی عملیاتی را با هدف بازپس‌گیری ارتفاع ازدسترفته دوپازا اجرا کردند و توانستند این ارتفاع مرزی را تصرف کنند. در این عملیات که به نظر می رسد با غافلگیری همراه بود، ۶۶ تن از نیروهای خودی شهید یا مجروح شدند و براساس آمار اولیه ۲۲ نفر به ‎دست عراقی‌ها به اسارت گرفته شدند. فرمانده منطقه۱۱ سپاه در نامه ای به فرمانده کل سپاه، ضمن اعلام سقوط این ارتفاع درخواست کرد به ‎سرعت نیروی تقویتی به منطقه اعزام شود. وی در این نامه ضمن شکایت از ضعف توپخانه خودی، آن را خیلی ضعیف توصیف کرد. بهدنبال این هجوم عراق، فرمانده منطقه۱۱ به فرمانده تیپ۱۵۵ شهدا که بخشی از نیروهای این تیپ در آن ارتفاع مستقر بودند اعلام کرد برای تقویت منطقه، ۱۵۰ نفر نیروی بسیجی از سنندج و ۷۰ نفر نیز از بانه به سردشت اعزام شوند. درپی بازپسگیری ارتفاع دوپازا از قوای خودی، هواپیماهای عراقی در ساعت ۱۱ صبح، ۵ نوبت عقبههای یگان‌های ایرانی و همچنین پادگان سردشت را بمباران کردند. از خسارات و تلفات واردشده آمار و ارقامی در دست نیست.

________________________________________

4. نشریه رویدادها و تحلیل درباره اهمیت اجرای عملیات در منطقه غرب سردشت؛ چگونگی تصرف مرحله به مرحله ارتفاعات مرزی بلفت، کاسهشکن و دوپازا؛ موقعیت نظامی این ارتفاعات و علل سقوط دوباره آنها، مطلبی درج کرد که بخشهایی از آن بدین‎ شرح است: با اجرای عملیات در محور بلفت حدود ۱۲ روستای مرزی ازجمله کانیمشکله و بیوران و... از تسلط ضدانقلاب خارج شد، درحالیکه هنوز مدارس ابتدایی دمکرات تا ایام پیروزی رزمندگان دایر بوده است. اهمیت منطقه تصرف دو ارتفاع بلفت و دوپازا از ارتفاعات بلند مرزی سردشت - که از یک طرف به این شهر تسلط دید دارند و از طرف دیگر مشرف بر شهر مرزی قلعه‌دیزه عراق و کلیه پایگاههای آن هستند - به تسلط بر مناطق آلوده به ضدانقلاب در مرز پیرانشهر (از سمت راست) و بیژوه و بیتوش (از سمت چپ) کمک خواهد کرد. چگونگی عملیات در محور بلفت بهسبب گستردگی و جنگلیبودن منطقه و نیز وجود ارتفاعات بلند در چپ و راست جاده منتهی به بلفت که ۱۲ روستا را به یکدیگر وصل کرده است، عملیات بهصورت مرحلهای اجرا شد. در ۲۸ خرداد ۱۳۶۲، رزمندگان اسلام تصمیم به تصرف ارتفاعات چپ و راست جاده منتهی به بلفت و دوپازا گرفتند و در اولین فرصت بر بالای همه ارتفاعات جز ارتفاع سمت چپ جاده به نام کاسه‌شکن مستقر شدند. در ادامه، نیروهای مأمور به تصرف این ارتفاع با کمین و مین مواجه شدند و درنتیجه فتح آن یک روز به تأخیر افتاد. در این ایام توپخانه عراق فعالانه بر سر نیروهای خودی اجرای آتش میکرد و ضدانقلاب نیز در جنگل‌های انبوه بیوران بالا و پایین با تکتیراندازی تردد از جاده را سخت کرده بود. بههرحال، ضدانقلاب که ارتفاعی در دست نداشت و حلقه محاصره آن رفتهرفته تنگ میشد از منطقه عقب نشست. از وقایع مهم عملیات در محور بلفت در ۳۱ خرداد، مجروحشدن جانشین فرمانده قرارگاه مقدم حمزه در مهاباد، بود که ضدانقلاب با تلهگذاری روی یکی از شهدا حیله خود را به کار گرفت و بدین‎ترتیب پس از چند روز بستری، وی به شهادت رسید. درمجموع در این عملیات حدود ۴۵ نفر از قوای خودی شهید یا زخمی شدند که بیشتر زخمیها ناشیاز ترکش خمپاره‌های عراقی بود. حدود ۲ یا ۳ خودرو و یک لودر نیز منهدم شد. ضدانقلاب هم با دادن بیش از ۱۴ کشته که در بین کشتهها فئودال معروف سردشت محمدامین ملاعزیز نیز وجود داشته، مجبور به ترک منطقه شد. طرح دوپازا و چگونگی اجرای عملیات: با پیروزی بر محور بلفت اگر ارتفاع دوپازا تصرف نمیشد قسمت وسیعی زیر دید عراق و ضدانقلاب قرار میگرفت و از طرفی این ارتفاع در کنار بلفت بر شهر قلعهدیزه عراق اشراف داشت، لذا تصرف آن ضروری بهنظر می‌رسید. همچنین برآوردهای اطلاعاتی نشان‎دهنده حضور فعال عراق در کنار ضدانقلابیون داخلی در این ارتفاع بود. بر همین اساس، بهنظر میرسید فتح ارتفاع دوپازا تلفات قابلملاحظهای به‎بار آورد. لذا حدود ۱۶ نفر از نیروهای کارآمد برای محاسبه قدرت دشمن، به هنگام روز اقدام به یک حمله نظامی در پشت کاسهشکن کردند که ازسوی ضدانقلابیون محاصره شدند، ولی مقاومت سخت و بینظیر آنان موجب کشته‎شدن تعدادی ضدانقلاب شد. از قوای خودی نیز ۶ نفر به شهادت رسیدند. به هرحال، تیپ ۱۵۵ شهدا در ۳/۴/۱۳۶۲، حرکت خود را به‎طرف دوپازا آغاز کرد. اگرچه دو روز قبل، ارتفاعات بین کاسه‎شکن و دوپازا با ۲ گروهان تسخیر شده بود، اما برای تصرف این ارتفاع و همچنین کارهای اجرایی دیگر، وجود مسئولان قرارگاه حمزه در سردشت ضرورت پیدا کرد. ازطرفی، بر تخلیه تیپ ۱۵۵ شهدا برای انجام کارهای دیگری که داشت تأکید زیادی شد، اما بالاخره تیپ موفق شد حدود ساعت ۲ صبح، دوپازا را تصرف کند و ضمن واردآوردن تلفات زیادی به ارتش عراق و گروهکها، غنایم زیادی به دست بیاورد، البته خود نیز حدود ۱۵ شهید و ۲۵ زخمی متحمل شد. ازجمله مطلبی مسئول طرح و عملیات تیپ، در این عملیات دست راست خود را تقدیم اسلام کرد. با این پیروزی، تحمل حضور نیروهای ایرانی بر بالای ارتفاعات بلفت و دوپازا برای عراق و گروهکهای ضدانقلاب دشوار شد و بر آن شدند که در مورخ ۵/۴/۱۳۶۲ شبهنگام دوپازا را تصرف کنند. بنابراین، نیروهای خودی قبل از اینکه فرصت تثبیت مواضع و استحکامات و انجام کارهای مهندسی خود را پیدا کنند مورد پاتک عراق و ضدانقلاب قرار گرفتند و باتوجهبه اینکه تیپ۱۵۵ شهدا زود تخلیه شده و جای خود را به نیروهای تلفیقی جندالله و... داده بود در دفع پاتک ناموفق ماندند. نیروهای مهاجم ابتدا قوای خودی را زیر آتش سنگین قرار دادند و سپس آنها را محاصره کردند. هرچند در یک نبرد تنبهتن تعداد زیادی از ضدانقلابیون کشته شدند، اما قوای خودی به‌ناچار عقبنشینی کردند. علل سقوط دوپازا ١. کمبود نیرو ٢. استفاده از نیروهای تلفیقی ٣. اهمیت کمی که برای ارتفاع مذکور در نظر گرفته شد ٤. واکنشی که عراق به کمک ضدانقلاب برخلاف نوار مرزی بانه از خود نشان داد ٥. نبود راه‌های ارتباطی و انجام‎نشدن کارهای مهندسی که در فرصت کوتاه مقدور نبود ٦. ابلاغ زودرس فتح دوپازا درقالب اطلاعیه قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع).

________________________________________

5. بندر امام خمینی درحالحاضر اصلیترین بندری است که توان بارگیری و تخلیه کشتیهای پهنپیکر و اقیانوسپیما با تناژهای ۱۰۰ هزار تن را دارد و تنها معبر وصولی کشتیها از خلیجفارس به این بندر خور موسی است که رفت‎وآمد کشتیها در این خور بهعلت عمق کم آن در برخی مناطق از محدودیتهایی برخوردار می‎باشد، بنابراین کشتیها باید از کانالهای خاصی که در این خور وجود دارد عبور کرده و خود را به بندر امام خمینی برسانند. علاوهبر محدودیت مذکور، این منطقه در برد هواپیماها و موشکهای عراق قرار دارد و باوجود تمهیدات و تدابیر به کار گرفته‌شده خطر برخورد موشک و بمباران هوایی کشتیهایی که از این مسیر تردد میکنند وجود دارد، لذا برای رفع این مشکل یا به حداقل رساندن خطر حملات هوایی و اصابت موشک به کشتیها در این منطقه، فرماندهی منطقه۸ سپاه در نامهای به فرماندهی کل سپاه پیشنهاد کرد کانال جدیدی در این منطقه راه‌اندازی شود. این کانال که پیش‎تر شناسایی شده است ۲۱ مایل طول دارد و فقط ۵/۳ مایل آن فاقد عمق کافی برای تردد کشتیهای اقیانوسپیما می‎باشد، ازاین‌رو، با لایروبی این بخش از کانال در مدت زمان حدود سه ماه میتوان مسیر تردد جدیدی ایجاد کرد و ضریب ایمنی رفت‎وآمد کشتیها را افزایش داد. در نامه فرماندهی منطقه۸ سپاه محاسن، مزایا و مراحل ایجاد کانال جدید بدین‌صورت تشریح شده است: «١. فاصله منطقه خطر حدود ٦ مایل کوتاهتر میشود. ٢. کانال جدید ١٠ مایل از محل فعلی که کشتیها مورد اصابت قرار میگیرند دورتر میشود و به همین مقدار به ساحل ایران نزدیک میگردد. ٣. نصب رفلکتورها باعث میشود که چنانچه موشکی پرتاب کنند بیشتر به آنها اصابت کند. ٤. کمخرج بودن حفر کانال قابلتوجه است. ٥. سرعت عمل باتوجهبه اینکه فقط ٥/٣ مایل فعلاً قابلکشتیرانی نیست که آن‌هم میشود اطراف را شناسایی نمود شاید عمق مناسب را پیدا کرد و چنانچه بازهم نشد فقط همین ٥/٣ مایل لایروبی میخواهد و این کار بهسرعت انجامشدنی است مخصوصاً که وسایل کار در سازمان بنادر و کشتیرانی و نیروی دریایی موجود است (حداکثر مدت برای حفر کانال و زدن رفلکتور حدود ٣ ماه میباشد). ٦. با حفر کانال جدید، بندر امام خمینی و بندر ماهشهر دیگر محدود به یک کانال خور موسی نیست، بلکه دارای دو کانال خواهد شد.» فرمانده منطقه۸ در ادامه نامه ضمن برشماری برخی مراحل اجرایی کانال جدید، از کمتوجهی نیروی دریایی ارتش و سازمان بنادر و کشتیرانی در همکاریهای اولیه دراینباره، اظهار گلهمندی کرده و آورده است: «باتوجهبه محاسن ذکرشده بالا میشود حدود ۵۰ الی ۶۰ درصد ضریب ایمنی (ازنظر اصابت موشک) را بالا برد. ضمناً نوع جنس زمین کف دریا در آن محل شناسایی و از نوع ماسه و گل می‌باشد. تاکنون شناسایی و عمقیابی کانال فقط توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ماهشهر با وسایل ابتدایی مثل بلت و قطبنما و... صورت گرفته است و متأسفانه ارگان دیگری مخصوصاً سازمان بنادر و کشتیرانی و نیروی دریایی دراینرابطه کمکی نکردهاند و فقط قول کمک میدهند، ولی عملاً خیر. حال احتیاج است که در اسرع وقت نیروی دریایی و سازمان بنادر و کشتیرانی بسیج شده، اولاً تمام این مسیر مشخصشده ازطرف سپاه (که آن‌هم بهوسیله وسایل ابتدایی و با هزاران مشکل بوده) را دقیقاً بهوسیله دستگاه ثبت نموده و ثانیاً تمام تلاش خود را برای لایروبی همان ۵/۳ مایل کمعمق بنمایند. انشاءالله هرچه سریعتر آماده بهرهبرداری گردد.»

________________________________________

6. در ادامه عملیات پاک‌سازی منطقه حیاتی شمال‌غربی ارومیه و اجرای ۵ عملیات افراد وابسته به گروه‌های مسلح غیرقانونی، حداقل ۳ تن از افراد مسلح شورشی کشته و ۲ تن دستگیر شدند. قوای خودی نیز ۹ تن شهید یا زخمی داشتنند. دومین مرحله عملیات شهید بهشتی با هدف آزادسازی محور چره به موانا و پاکسازی روستاهای اطراف به اجرا درآمد. در مرحله اول این عملیات که شامل پاکسازی بخشی از جاده ترانزیتی ایران - ترکیه در منطقه سرو می‌شد، بخشی از پاکسازی روستاهای نیچالان و کانی‌شوریک و تصرف ارتفاعات مسلط به منطقه در روز چهارم تیرماه به اجرا درآمد. در ادامه آن، نیروهای خودی شامل جندالله ارومیه و سپاه صائیندژ موفق شدند محور کانیشوریک و دوبره را آزاد کرده و روستای پسان را که یکی از مقرهای حزب دمکرات در آن قرار داشت، پاکسازی کنند. در این عملیات که از اولین دقایق امروز تا ساعت ۱۶، ادامه داشت یک تن از نیروهای خودی مجروح شد و عده‎ای از افراد حزب دمکرات نیز کشته یا زخمی شدند. البته آمار دقیقی دراینباره اعلام نشده است. همچنین یک قبضه تیربار به غنیمت نیروهای خودی درآمد. در همین منطقه، عناصر مسلح غیرقانونی به پایگاه نیروهای خودی در روستای باژرگه حمله کردند که منجر به شهادت ۲ تن از سربازان و زخمیشدن یک تن دیگر شد. در شمالغربی کامیاران نیز عوامل حزب دمکرات در روستای خامسان یکی از اهالی این روستا را ترور کردند. افراد این حزب در روستای گلیان نیز یکی از روستائیان را اعدام کرده و پس از آن روستا را ترک کردند. به‎علاوه، در شهر مهاباد، افراد مسلح بر سر راه گشت شهری نیروهای سپاه عملیات کمین اجرا کردند، ولی با هوشیاری نیروهای خودی ۲ تن از آنان کشته و ۲ تن دیگر دستگیر شدند. در این درگیری که ۲ ساعت، طول کشید مهاجمان ناچار به فرار شدند. ازطرفی، در شمال ارومیه، بین نیروهای پایگاه منگل و افراد مسلح حزب دمکرات کردستان درگیری رخ داد که در نتیجه آن یک تن از عناصر حزب دمکرات کشته شد و بقیه آنها متواری شدند. درهمین‏حال، افراد وابسته به گروههای مسلح غیرقانونی در حوالی محور سقز - بانه (گردنه خان) اقدام به کارگذاشتن مین کردند که ۳ تن از افراد اداره برق به این مین‏ها برخورد کرده و براثر انفجار این مینها پای یکی از آنان قطع شد و ۲ تن دیگر نابینا شدند.

________________________________________

7. لشکر۲۸ کردستان درباره فعالیت گروه علی مریوانی یکی از افراد جداشده از حزب دمکرات کردستان ایران که این روزها خود به طور مستقیم با سازمان استخبارات عراق همکاری می کند، اطلاعاتی را اعلام کرد. این اطلاعات حاکی است ۱۲ تن از افراد این گروه که انواع آموزشهای خرابکاری را در عراق فرا گرفته اند به تازگی از نالپاریز عراق به منطقه بسطام در شمال شرقی مریوان اعزام شده اند. این افراد ۲۱ بمب ساعتی، تعدادی مین ابتكاري، ۴ دستگاه بیسیم برد بلند، ۷ دستگاه بیسیم کوتاه برد، ۲ قبضه قناسه، ۲ قبضه آر.پی.جی۷، تعدادی کلاشینکف و کلت کمری همراه دارند و در نظر دارند بین روستای بسطام و توتسرخان در جنوب این روستا اقدام به مینگذاری کنند. از سوی دیگر، امروز نیز در ادامه تسلیم داوطلبانه افراد وابسته به گروه‌های شورشی، در مناطق مریوان، سقز و بوکان، ۹ تن از افراد سازمان کومهله، حزب دمکرات و گروه رزگاری خود را به نیروهای سپاه معرفی و درخواست اماننامه کردند. این افراد ۸ قبضه سلاح خود را نیز تحویل دادند. شایان ذکر است یکی از افراد یادشده، مسئول تشکیلات سازمان چریکهای فدایی خلق شهر سقز بود.

________________________________________

8. آیتالله خامنهای رئیسجمهور، امروز به مناسبت سالگرد انفجار بمب در مقر حزب جمهوری اسلامی و شهادت عده‏ای از مسئولان کشور ازجمله آیت‌الله بهشتی، در یک گفتوگوی مطبوعاتی شرکت کرد و درباره عناصر شکل‎دهنده حادثه هفتم تیر و پیوند گروهها و خطوط سیاسی مختلف برای مقابله با خط امام و برنامه آنها برای به‎دست‎گیری حاکمیت جمهوری اسلامی مطالبی بیان کرد. رئیسجمهور درباره چگونگی وقوع حادثه هفتم تیر گفت: «بنده ریشه حادثه هفتم تیر را در به بنبست رسیدن خط نفاق و التقاط میبینم. در کشور ما بعد از انقلاب خط نفاق و التقاط شروع به انجام یک حرکت سریع و موفقی کرد. هرچه از آغاز پیروزی انقلاب گذشت و آگاهی و هوشیاری انقلابی مردم افزایش پیدا کرد حرکت نفاق و التقاط در کشور با موانع بیشتری روبهرو شد. با سقوط بنی‌صدر این خط به بنبست رسید. اگر این مطلب را بخواهیم تشریح کنیم که البته با آن شرح و تفصیل زیادی که طول می‎کشد، اجمالاً بخواهیم بگوییم باید اینجور بگوییم که وقتی ما میگوییم نفاق، مراد ما فقط نفاق دینی نیست، بلکه نفاق سیاسی است و نفاق انقلابی را هم شامل است. وقتی بگوییم التقاط، مقصودمان فکر مارکسیستی نیست، یعنی تلفیق فکر مارکسیستی و اسلامی باهم نیست، بلکه التقاط از تفکرات غربی لیبرالی و امثال آنها نیز هست. با این تعبیر میفهمیم که خط نفاق و التقاط شامل خطوطی میشود که بعد از انقلاب در مقابل خط امام در ایران قرار گرفتند. یعنی لیبرالها، منافقین، کمونیستهای محارب، ساواکی‌ها و وابستگان به امریکا و کلیه خطوط محارب با خط صحیح ولایت فقیه را شامل میشود.» آیت‎الله خامنه‎ای در ادامه درمورد تلاش متحد گروههای مخالف خط امام و اقداماتی که برای کسب کرسی ریاست‎جمهوری بنیصدر کردند و تلاش آنها برای متابعت مجلس از رئیسجمهور و شکست این تلاش و همچنین واکنش آنها در بهراهانداختن غائله ۳۰ خرداد و درپی آن هفتم تیر اظهار کرد: «اینها امیدوار بودند که بتوانند قانون اساسی را طبق میل خودشان درست کنند و در داخل مجلس خبرگان و قانون اساسی تلاش کردند نشد، امیدوار بودند که بتوانند مجلس شورای اسلامی را در مشت بگیرند و بنیصدر روی این مسئله کار زیادی کرد و دیدید که با حزب جمهوری اسلامی چه کردند، هدفشان هم همین بود، چون میدیدند قویترین دستی که ممکن است مجلس را، ترکیب مجلس شورای اسلامی را رقم بزند حزب جمهوری اسلامی است، لذا با آن مبارزه کردند تا حزب را منهدم و منزوی کنند و بنیصدر میگفت که نمایندگان مجلس باید با رئیس جمهور هماهنگ باشند، یعنی شرط نمایندگی این است با رئیسجمهور خوب باشد تا بتواند نماینده مجلس هم باشد، این شعار را مطرح کرده بودند. در داخل مجلس، بنیصدر چه تدابیری میاندیشید برای اینکه بتواند مجلس را تصرف کند و چگونه بر جناحهای گوناگون مجلس حتی بر بعضی از جناحهای روحانی با انواع گوناگون ترفندها تسلط خودش را تأمین کرده بود، اما درعین‌حال نشد. مجلس مقابل بنیصدر قرار گرفت و به دولت شهید رجایی رأی اعتماد داد. امیدوار بودند که در رأس قوه مجریه رئیسجمهور باشد که کلاً امور را در دست بگیرد و کشور را به همان طرفی که آنها میخواهند هدایت بکند. بنیصدر سر کار آمد تا اینجا موفق شدند، لکن بنی‌صدر هر روزی که گذشت با ناکامی جدیدی مواجه شد، چهره او افشا شد، آبروی قبلی که در طول چند ماه از اوایل انقلاب کسب کرده بود از دست داد و بین خود جناح‎های معارض تضاد بود و درنتیجه رئیسجمهور آن قدرت متوقع و مورد انتظاری که آنها می‎خواستند از دست داد و انتظاراتی که از این قبیل داشتند هیچ‎کدام عملی نشد. با خلع بنیصدر از فرماندهی کل قوا بهوسیله امام و سپس خلع او از ریاستجمهوری بهوسیله مجلس و تنفیذ امام، همه این آرزوها تمام شد، همه چیز آنها از دست رفت و این خطوط که با آن امید و با آن شوروشوق شروع کرده بودند به بنبست رسیدند یک دیوار بلند و غیرقابلنفوذ که نمیتوانستند حرکت کنند. در اینجا طبیعی است که هر نیرویی درصدد تحرک وحشیانه و تند و پرخاشگرانه بربیاید و همین کار را منافقین و گروههای نفاق و الحاد انجام دادند، اگرچه زیر نام منافقین خلق بود و از همه گروهها منافق التقاطی بودند مخصوص منافقین خلق نبود از همه جمع شده بودند و ماجرای ۳۰ خرداد [سال ۱۳۶۰] را بهوجود آوردند و وقتی‎که ۳۰ خرداد به‌وسیله مردم آن‎چنان با سرکوب شدیدی روبهرو شد و تودهنی محکمی از ناحیه مردم به اینها خورد درصدد طرح نقشههای تروریستی برآمدند البته باید بگویم ما غافلگیر شدیم، زیرا انتظار اینگونه خباثت را از این افراد نمیبردیم که ناگهان زبدهترین انسانهای این جامعه را بهخاطر مفاسد نفسانی خودشان مورد حمله قرار دادند، بنابراین ریشه این حادثه را در این بنبست می‎بینیم.»

________________________________________

9. حجت‌الاسلام ‌هاشمي رفسنجاني رئیس مجلس شورای اسلامی، در مراسمی ‌که به مناسبت بزرگداشت شهدای هفتم تیر در اصفهان برگزار شد، شرکت و سخنرانی کرد. وی در سخنان خود درباره نقش حادثه هفتم تیر در پالایش انقلاب و تأثیر این فاجعه در همبستگی ملی و افشای جریان پیوندخورده مجاهدین خلق و بنیصدر گفت: «فاجعه هفتم تیر در یک مقطع خاص زمانی به‎وجود آمد که باید با محورهای آن زمان تفسیر شود. این واقعه به‎دنبال اوجگیری اختلافات خط امام و لیبرال‌ها [رخ داد]. دشمنان انقلاب از داخل و خارج در اواخر خردادماه دو سال پیش درصدد بودند که از درگیری‌هایی که خودشان آفریده بودند به نفع خودشان استفاده کنند. در این مقطع، جنگ به اوج خودش رسیده بود و ارتش به‌خاطر فرماندهی ناقص بنیصدر فلج بود، سپاه و ارتش باهم نمی‌جوشیدند، شورایعالی دفاع به‌خاطر بنیصدر و کسانی که او را تأیید می‌کردند کارایی لازم را نداشت، با اخلال در مجلس به نفع لیبرال‌ها و علیه خط امام تبلیغ می‌شد، کابینه شهید رجایی بهعلت کارشکنی‌های بنیصدر ناقص بود و صحنه‌هایی که همانند ۱۴ اسفند متینگ منافقین و تظاهرات خیابانی و ضربه کاری که پس از عزل بنیصدر توسط امام امت و دادن رأی عدم کفایت سیاسی به وی وارد شد در این موقع تمام گروهک‌های ضدخط امام بهخاطر جلوگیری از انهدام خودشان دستبهدست هم دادند و شروع به حادثهآفرینی کردند که در تمام برنامه‌ها با حضور مردم در صحنه و حرکت‌های قاطع و به‌موقع امام امت کلیه اقداماتشان با شکست مواجه شد.» رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه ضمن تشریح توطئه‌ها و اقدامات شوم طیف ضدخط امام اظهار کرد: «ما از این حادثه یک خسارت بردیم و آن‌هم ازدستدادن نیروهای مدیر بافضیلت بود، ولی فلسفه شهادت این است که شهدا با شهادتشان اثرات بیشتری از حضور خودشان دارند و اگرچه شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی یک انسان استثنایی، مجتهد، مدیر، فیلسوف متکلم، شاعر، نویسنده، سیاستمدار و با چهار زبان زنده دنیا صحبت می‌کرد، ولی این انسان باعظمت با شهادتش بیشتر از خودش می‌تواند مؤثر باشد. همانطوری که شماها شاهد هستید و اگرچه ما خسارت فقدان این شهیدان را داریم، ولی به‎جای آن نقطهعطفی در مردم ما به‎وجود آمد و عظمت تشییع پیکر پاک شهدا در ۹ تیر که چنین جمعیتی و تجلیلی هیچ سابقه نداشته است و اتحاد و یکپارچگی مجلس و پیروزی‌های یکی پس از دیگری در جبهه‌ها از دیگر ثمرات خون شهدای هفتم تیر است.»

________________________________________

10. نخست‌وزیر در پایان جلسه هیئت دولت درباره اوضاع مطلوب سامانبخشی به برخی معضلات اقتصادی کشور ازجمله در بخش توزیع، وضع اقتصادی عراق، الزام مقامات آن کشور برای مردم در کمک به دولت و همچنین ارسال سلاح‌های فرانسوی برای رژیم بعث مطالبی ایراد کرد. میرحسین موسوی گفت: در سطح همه مسئولان، ارگان‌ها، بخش‌ها و نهادهای انقلاب حساسیتی فراخور این وضع اقتصادی باید به‎وجود بیایید و بی‌تردید این مسئله غیرقابلحل نیست و می‌شود آن را حل کرد. پس مسئله برخورد قوی و انقلابی در این موضوع مطرح است و این برخورد را هنگامی‌ می‌شود انجام داد که این احساس نیاز در همه بخش‌های مربوط به توزیع به‌وجود بیاید و به‌ویژه قوای مجریه و بازوهای اجرایی در کنار قوه قضائیه می‌توانند با این مسئله برخورد قوی داشته باشند، چراکه ما در بن و ریشه و درارتباطبا حیاتیترین مسائل اقتصادی حرکتی را شروع کردهایم که این حرکت سالم، قوی و رشدیابنده است و اکنون ما می‌توانیم از این نقطه دچار آسیب شویم و این همان نقطهای است که باید با آن مقابله کرده و آن را هم روئین و محکم کنیم برای اینکه رشد سالم خودمان را در جمهوری اسلامی‌داشته باشیم. نخست‎وزیر سپس درمورد اوضاع نابسامان اقتصادی عراق و تشکیل کمیته‌هایی برای مصادره زیورآلات زنان ازسوی مقامات عراقی اظهار کرد: این خبر حاکی‎از این است که وضعیت اقتصادی عراق بسیار وخیم می‎باشد و به‎طور طبیعی هر چقدر جنگ ادامه پیدا کند فشارش بر روی دوش مردم عراق خواهد بود. اگر در نظام جمهوری اسلامی‌ مردم مستضعف خون می‌دهند، ایثارگری می‌کنند، فرزندان خودشان را به جبهه‌ها می‌فرستند، جواهرآلات و ذخایر خودشان را درقالب‌های مختلف به مصرف می‌رسانند و برای اینکه نظام روی پای خود بایستد در نماز جمعه‌ها کمک به دولت یا همسایه‌ها می‎کنند، این از ویژگی‌های مخصوص انقلاب می‎باشد، طبیعی است یک نظام دیکتاتوری اگر رژیم دچار تنگنایی بشود دولت نمی‌تواند انتظاری از ملت داشته باشد و دراین‎موارد معمولاً متوسل به فشار و شانتاژ می‌شود و این چیزی است که ما احساس می‌کنیم در عراق وجود دارد. اگر جنگ ادامه پیدا کند این فشارها روی ملت عراق بیشتر خواهد شد. موسوی در پایان درباره تجهیز عراق به‎خصوص کرایهدادن هواپیمای سوپراتاندارد ازسوی فرانسه به رژیم عراق ابراز کرد: فرانسه تاکنون دشمنی عمیق خودش را با ملت ما نشان داده و این عمل هم در ادامه این سیاست‌ها است و همانطور که اشاره شد شکست عراق شکست همه قدرتهای استکباری است که دل به توازن موجود در منطقه غرب آسیا بستهاند، برای اینکه سقوط صدام می‌تواند این توازن را به نفع ملت‌های دربند در منطقه بر هم بزند، به همین دلیل دادن این نوع سلاح‌های پیچیده به رژیم صدام که در کنار آن سلاح‌های پیچیده شرق را هم می‎گیرد با بینش اسلامی ‌ما این‎گونه تعبیر می‌شود که اسلام و انقلاب اسلامی‌ بهصورت یک خطر عمده در منطقه غرب آسیا و در جهان محسوب شده و طبیعی است که همه در این صدد باشند که این خطر را بهاصطلاح مهار کنند و این مسئله را باید در این قالب تعقیب کرد.

________________________________________

11. امروز، در یک اقدام غیرمنتظره عبدالملک الزئبق معاون طارق عزیز نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه عراق، به مصر رفت و در قاهره با کمال حسن علی معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه این کشور، دیدار کرد. رادیو قاهره ضمن اعلام این خبر از دادن هرگونه اطلاعاتی درباره سفر مذکور و محتوای گفت‌وگوهای دو طرف خودداری کرد و فقط به این کلیات اشاره کرد که در این دیدار، پیام طارق عزیز درباره اوضاع جهان عرب و روابط مصر و عراق تسلیم کمال حسن علی شد و وزیر امور خارجه مصر دیدگاه‎های کشورش را در قبال آخرین تحولات جهان عرب به اطلاع فرستاده طارق عزیز رساند. ذکر این نکته ضروری است که بعد از اقدام مصر در انعقاد قرارداد کمپ دیوید با رژیم صهیونیستی در شهریور ۱۳۵۷، کشورهای عربی در اعتراض به سازش انورسادات رئیس‌جمهور مصر با رژیم اشغالگر قدس روابط خود را با مصر قطع کردند و به عضویت این کشور در اتحادیه عرب پایان دادند. پس از شروع جنگ ایران و عراق، مصر ضمن حمایت از عراق و ارسال تسلیحات مورد نیاز رژیم بعث به عراق و همچنین اعزام به‌اصطلاح داوطلبان نظامی ‌به این کشور، در میان کشورهای عربی پیشگام شد، ولی رابطه سیاسی و حتی رایزنی‌های متعارف و رسمی‌ بین دو کشور برقرار نبود. بنابراین، سفر امروز معاون طارق عزیز به مصر اولین دیدار رسمی‌ مقامات دو کشور بعد از قطع رابطه در سال ۱۳۵۷ است.

________________________________________

12. تحرکات عراق با محوریت درگیرکردن سازمان ملل متحد، بهدنبال انتشار گزارش هیئت کارشناسی این سازمان از ویرانی شهرهای ایران افزایش یافته است. پس از آنکه هیئت کارشناسی سازمان ملل متحد گزارش خود را داد**** و مشخص شد که عراق اقدام به تخریب هدفمند شهرها و مناطق مرزی ایران کرده و ابعاد آن نیز بسیار گستردهتر از ویرانی شهرهای عراقی بوده است، عراق برای پوششدادن و جبران عقبماندگی سیاسی ناشیاز این گزارش دست به اقداماتی زد. عراق در گام نخست ادعا کرد که وضعیت اسرای این کشور در ایران نامناسب است و درخواست کرد نمایندگان سازمان ملل از اردوگاه اسرای عراقی در ایران بازدید کنند و در ادامه این اقدام امروز نیز پیشنهاد تبادل کلیه اسرای عراقی که تعداد آنها بیش از سهبرابر اسرای ایرانی است را در قبال آزادی اسرای ایرانی کرد. رادیو صوتالجماهیر و رادیو ریاض دراینباره اعلام کردند: عراق امروز پیشنهاد کرد که عملیات مبادله اسرای جنگی با ایران زیر نظر صلیبسرخ بینالمللی انجام گیرد. این مطلب در اظهارات سخنگوی رسمی ‌عراق بیان شده است. همین سخنگو افزود عملیات مبادله کلی اسرای جنگی میان عراق و ایران با اصول و موازین شناختهشده بینالمللی مطابقت کلی دارد.

________________________________________

13. روزنامه فرانسوی لوکوتیدین دوپاری در مقالهای با اشاره به قرارداد واگذاری ۵ فروند هواپیمای جنگی فرانسوی سوپراتاندارد و خرید نفت از عراق، حمایت فرانسه از این کشور را مورد انتقاد قرار داد. در این مقاله علاوهبر موضع‌گیری انتقادی روزنامه از عملکرد دولت فرانسه، اطلاعاتی نیز از محتوای قرارداد خرید نفتی از عراق افشا شده است. روزنامه کیهان به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی ‌درباره مقاله لوکوتیدین دوپاری نوشت: «روزنامه فرانسوی لوکوتیدین با اشاره به پاسخ روز شنبه کلود شسون وزیر روابط خارجی فرانسه، به سؤال خبرنگاران دررابطهبا تعداد هواپیماهای فرانسوی سوپراتاندارد که بایستی به عراق قرض داده شود، نوشت شسون در پاسخ این سؤال تنها اظهار داشت که من مسئول این حسابرسی نیستم. لوکوتیدین ادامه می‌دهد یا شسون حقیقت را نمی‌گوید و او مسئول این حسابرسی می‌باشد یا اینکه وی در کابینهای وزارت می‌کند که کاملاً غیرمسئول و نامربوط می‌باشد که این البته چیزی است که ما به آن معتقد هستیم. این روزنامه سپس طی مقاله‌ای اقدامات اخیر دولت سویالیستی فرانسه در قبال عراق را شدیداً مورد انتقاد قرار داده و می‌نویسد تصمیم دولت فرانسه مبنیبر قرضدادن ۵ سوپراتاندارد به بغداد حاکیاز دستپاچگی پاریس از شکست همپیمانان خود و درنتیجه شکست مالی خویش می‌باشد. لوکوتیدین می‌افزاید پاسخ کلود شسون همچنین یادآور وسعت تعهدات نظامی ‌فرانسه در قبال عراق و بهخصوص وسعت قروض این کشور به فرانسه که بسیار قابلتوجه است، می‌باشد. چنین وضعیتی فرانسوا میتران رئیس‌جمهور فرانسه را مجبور نموده تا در محافل خصوصی اعتراف نماید که شکست عراق در مقابل ایران بهمنزله شکست فرانسه است. لوکوتیدین در بخش دیگری از مقاله خود دررابطهبا قرارداد نفتی بهامضارسیده بین فرانسه و عراق می‌نویسد علیرغم اجباری که ازسوی دولت فرانسه در امر رازداری این مطلب به همه ارگان‌های ذینفع تحمیل شده و معمولاً نیز این امر مورد رعایت قرار گرفته است، خبرنگاران روزنامه موفق شدند به طرح زیر دسترسی پیدا کنند: ١. دولت فرانسه می‌خواهد که حداکثر اعتبارات خود در قبال عراق را مسترد نماید. عراق ٨٠ میلیارد فرانک در درازمدت به فرانسه بدهکار است که از این مبلغ ١٥ میلیارد فرانک آن مربوط به سال جاری می‌شود. عراق می‌گوید که مایل به پرداخت قروض خود می‌باشد، لیکن قادر به انجام این کار نیست و درنتیجه بایستی سعی در یافتن راهی برای ملایمنمودن ترس بانکداران پاریس نمود. ٢. پاریس راهحل را در بستن قراردادهای نفتی به سبک سنتی، یعنی بین دولت و دولت یافته است، اما آیا با در نظر گرفتن بازار نفتی، متحدساختن خویش در قراردادهای درازمدت حماقت نیست. ٣. کمپانی‌های نفتی ایالاف و توتال ابتدا از انجام چنین قراردادی امتناع می‌کردند، لیکن باتوجهبه قانون به‎اصطلاح وظیفه ملی که در سال ١٩٢٨، وضع گردید و طبق آن در بعضی شرایط هم شرکت‌های نفتی که در فرانسه به کار مشغولاند اعم از خارجی و غیرخارجی مجبور به برداشت نفت از کشورهای خاصی برای تقسیم بین خود بهطور مساوی می‌باشند مجبور به انجام آن بودند. لوکوتیدین در پایان می‌نویسد عراق که در موضع یک دولت بدهکار قرار دارد دررابطهبا حل همه این مسائل ناتوان بوده و حداقل کاری را که می‌توانسته انجام دهد این بوده که از ترکها بخواهد بمب‌های ناپالم را تاحدامکان بر سر مبارزین کرد در مسیر خط لوله نفتی که از ترکیه عبور می‌کند، فرو ریزند.» دراینحال، حزب جمهوریخواه فرانسه به رهبری ژاک شیراک که از مخالفان و رقیب دولت سوسیالیست نیز هست بهگونهای از اقدامات دولت فعلی در همکاری با عراق پشتیبانی کرد و خواستار حمایت بیشتر دولت فرانسوا میتران از این کشور شد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی‌ «اعضاي حزب جمهوریخواه [که رهبری آن را] ژاک شیراک برعهده دارد و یک حزب مخالف در فرانسه است در پاریس طی تظاهراتی حمایت خود را از رژیم بعثی عراق در جنگش علیه ایران اعلام داشته و هشدار دادند نابودی عراق عواقب بسیار جدی برای تمامی‌ منطقه در بر خواهد داشت. به گزارش خبرگزاری کویت از پاریس یک مقام روابط خارجی حزب جمهوریخواه گفت: عراق یک موضع حیاتی را در منطقه خاورمیانه از آن خود ساخته و هشدار داد نابودی عراق برای منطقه بسیار خطرناک خواهد بود. تظاهرکنندگان همچنین دولت سوسیالیست فرانسه را بهخاطر حمایتش از عراق در جنگ کنونی مورد ستایش قرار دادند.»

________________________________________

14. نشت بیش از ۵ هزار بشکه نفت خام از چاه‌های نفتی نوروز به خلیجفارس که متعاقب حمله هواپیماهای عراقی از اسفندماه سال قبل رخ داد و تشکیل لکه‌های نفتی، تهدید سواحل کشورهای عربی جنوب خلیجفارس به‎علت لکه‎های نفتی مزبور، اعلام عراق در مداومت بر حمله به این چاه نفتی و مخالفت این کشور با هرگونه فرصت و مهلت برای مسدودکردن نشت نفت، نگرانی‌هایی را در کشورهای عربی منطقه به‎وجود آورده است. روزنامه اماراتی البیان بدون پرداختن به نقش و مسئولیت عراق در این فاجعه زیستمحیطی درباره گسترش ابعاد لکه‌های نفتی هشدار داد و دراین‎خصوص نوشت: «پس از گذشت بیش از صدوبیست روز از نشت نفت خام و نشت صدها هزار بشکه نفت به آب‌های خلیج، دریاچهای به مساحت تقریبی بیست هزار کیلومتر مربع از سموم کشنده تشکیل شده است و این به نفع هیچکس نیست که این خطر ادامه یابد و بهوسیله باد و جریانات آب به هر سو حرکت کند.» این روزنامه با اشاره به خطرات این لکه نفتی برای سواحل منطقه درج کرد: «کارشناسان محیط زیست که هماکنون در منامه تشکیل جلسه داده‌اند بدون شک این خطرات را درک می‌کنند، اما نباید این کارشناسان یا وزرای محیط زیست که جلسات خود را بعداً تشکیل خواهند داد مسئول مقابله با خطرات لکه نفت بدانیم آنها بیشتر از آنکه اقدامات پیشگیرانهای انجام دهند کار دیگری نمی‌توانند انجام دهند و مقابله با این لکه مستلزم متوقفنمودن نشت نفت از چاه‌های نوروز است.» البیان در پایان نوشت: «معالجه ریشهای است و این مسئله مستلزم حل اختلافات میان عراق و ایران از راه‌های صلحآمیز است.»

________________________________________

15. سفر وزیر امور خارجه کویت به ایران در اواخر اردیبهشتماه و دیدار و گفت‌وگوی وی با مقامات ایرانی، ادامه نشت نفت از چاه‌های نوروز، گزارش هیئت کارشناسی سازمان ملل از ویرانی شهرهای ایران براثر بمباران و اقدامات تخریبی ارتش عراق و گرایش ایران بهسمت سازمان ملل موضوعاتی است که روزنامه المستقبل (چاپ پاریس) دستمایه یک مقاله تحلیلی کرده و به نحوی نتیجه گرفته که ایران با صرفنظر‎کردن از شرایط خود برای پایاندادن به جنگ به‌سمت پایان جنگ گام برداشته است.***** گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی‌ از مقاله المستقبل بدین‌شرح است: «این مجله با اشاره به اینکه وزیر خارجه کویت علاوهبر بررسی مسائل فنی، مسائل سیاسی را هم ازنظر دور نداشته است، نوشت شیخ صباح وزیر خارجه کویت، ازسوی شورای همکاری خلیج (فارس) عازم تهران شد[******] تا مسائل سیاسی مربوط به آلودگی نفتی یا به عبارت دقیقتر مسئله جنگ ایران و عراق را مورد بررسی قرار دهد. به اعتقاد این مجله، این امر نخستین نشانه عدول ایران از مواضع سرسختش می‌باشد. این مجله می‌افزاید در ۲۴ ساعتی که وزیر خارجه کویت در تهران بود، نخست‌وزیر الجزایر نیز وارد تهران شد، البته در پوشش توسعه روابط اقتصادی و سیاسی میان ایران و الجزایر و بدین‌ترتیب گفت‌وگوها از مرحله بررسی مسائل فنی وارد مرحله بررسی مسائل سیاسی مربوط به آن که هدف اصلی دیدار این دو هیئت از ایران بود - گردید. به نوشته المستقبل، علاوهبر دیدارهای سهگانه وزیر خارجه کویت با رئیس‌جمهور و وزیر خارجه و نخست‌وزیر ایران مهمترین بخش ملاقات وی با رئیس مجلس شورای (اسلامی) ایران، حجت‌الاسلاموالمسلمین‌ هاشمی ‌رفسنجانی بوده است******* چراکه رئیس مجلس شورا نماینده گروه طرفدار ادامه جنگ و مخالف با برقراری آتشبس است. المستقبل افزود از سوی دیگر، درخواست ایران از سازمان ملل متحد جهت اعزام یک هیئت برای تحقیق در خرابی‌های حاصله از بمباران مناطق مسکونی ایران توسط رژیم عراق این معنی را می‌رساند که ایران دبیرکل سازمان متحد را بیطرف تلقی کرده و هیئت اعزامی ‌سازمان ملل متحد را به بیطرفبودن پذیرفته است که این نخستین اقدام از نوع خود می‌باشد و این نشانهای از نرمش ایرانی‌ها و پیدایش دگرگونی در مواضع سرسخت آنها است. المستقبل در ادامه گزارش خود می‌نویسد برای نخستینبار است که در میان محافل خلیج (فارس) چنین شایع گردیده که ایران آماده انجام مذاکرات درجهت پایاندادن به جنگ می‌باشد به شرط آنکه کشورهای خلیج (فارس) هزینه بازسازی مناطق ویرانشده براثر جنگ را طبق برآورد هیئت اعزامی ‌سازمان ملل بهعهده گیرند. درعینحال، الجزایر وظیفه برقراری آتشبس را بهعهده می‌گیرد و درنتیجه این توافق هم‌زمان اعلام می‌شود. این مجله با اشاره به علل پیدایش این نرمش در مواضع ایرانی‌ها می‌گوید مهمترین عاملی که ایرانی‌ها را واداشت تا این مواضع را اتخاذ کنند ناتوانی آنها از انجام حمله نظامی ‌دیگری مانند حمله‌های قبل و گسترش نارضایتی در میان ایرانیان دررابطهبا تلفات جانی ناشیاز جنگ می‌باشد. همچنین تیرگی روابط میان ایران و شوروی که درپی دستگیری رهبران حزب توده صورت گرفت برخی از مقامات ایرانی را متقاعد ساخت که مصلحت ایجاب می‌کند آتشبس برقرار شود مبادا شوروی با تمام نیرو از عراق در این جنگ حمایت کند.»

________________________________________

• حاضران در جلسه عبارت بودند از: سرهنگ علی صیاد شیرازی، سرهنگ جاودانی، سرهنگ علیاکبر قویدل، سرهنگ تاجالدینی، عزیز جعفری، امین شریعتی، عباس محتاج، علی‏اکبر رحمانی (استاندار باختران)، علیاکبر ترکان (استاندار ایلام) و حسین اردستانی راوی قرارگاه نجف.
  • منظور از تهران احتمالاً شورایعالی دفاع یا توافق فرماندهی سپاه و فرماندهی نیروی زمینی ارتش است که تا روز پیش در تهران حضور داشتند.
    • اجرای عملیات در منطقه بیشگان در این زمان به‌کلی منتفی نشده بود، بلکه به‌علت وجود برخی مشکلات، اجرای هم‌زمان دو عملیات در بیشگان و مهران با هدف تک پشتیبانی منتفی شد، لذا مباحث مربوط به عملیات بیشگان در روزهای بعد هم ادامه یافت هرچند به‌علت همان مشکلات و همچنین به‌کارگیری یگان‌های در نظر گرفته شده در این منطقه برای عملیات والفجر۲، اجرای این عملیات منتفی شد.
      • کلیات گزارش هیئت کارشناسی سازمان ملل متحد در روزشمار ۱/۴/۱۳۶۲ به نقل از سعید رجایی خراسانی نماینده دائمی ایران در سازمان ملل متحد، درج شده است.
        • هرچند بخشهایی از این تحلیل که شامل نگاه مثبت ایران به سازمان ملل متحد و شخص دبیرکل بود تا حدودی صحیح است، ولی قسمت‏هایی که عملکرد شورای امنیت و گروه کارشناسی سازمان ملل متحد را قضاوت می‌کرد، بسیار ناامیدکننده بود و بهنوعی انتظار می‏رفت که شورای امنیت اقدامات عراق را که سبب ویرانی شهرهای مسکونی ازطریق بمباران و تخریب هدفمند به‏وسیله دستگاههای مهندسی و اقدامات تخریبی شده، محکوم کرده و راه را برای پایاندادن به جنگ باز کند، ولی این شورا در نهم آبانماه قطعنامه ۵۴۰ را صادر کرد و بدون توجه به گزارش صریح هیئت کارشناسی سازمان ملل متحد و بدون محکومکردن عراق در تخریب اماکن مسکونی و... فقط دو طرف را به خویشتن‌داری و صلح و آتشبس توصیه کرد. این اقدام شورای امنیت نشان داد که هر نوع خوشبینی ایران به شورای امنیت بلاوجه است.
          • این سفر در ۲۶ اردیبهشتماه سال جاری انجام شد.
            • نوشته آقای هاشمی رفسنجانی درباره این ملاقات به شرح زیر است:

نوشته حجت‌الاسلام ‌هاشمی ‌رفسنجانی در یادداشت‏های روزانه خود درباره جلسه امروز وی با وزرای امور خارجه کویت و امارات متحده عربی نشان می‌دهد که گزارش مجله المستقبل از این جلسه درست بوده و این مجله به‌احتمال زیاد به منابع موثق یا اشخاص مطلعی دراینباره دسترسی داشته است. نوشته کوتاه حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی از این جلسه بدین‎شرح است: ساعت ۵ با الصباح احمد الجابر الصباح وزیر امور خارجه کویت و الراشد عبدالله النعیمی وزیر امور خارجه امارات، ملاقات داشتم. کمی‌ درباره نشت نفت در خلیجفارس صحبت کردند و بیشتر درباره جنگ، می‌خواهند از موضوع نشت نفت به نفع تمامکردن جنگ استفاده کنند. پیشنهادشان عقبنشینی به پشت مرزها و تأسیس صندوق بینالملل کمک به دو کشور است. در بخش ضمائم این یادداشت‎ها در توضیح بیشتر مذاکرات این جلسه، بخش‌های کوتاهی از سخنان حجت‏الاسلام‌ هاشمی ‌رفسنجانی بدین‎شرح آورده شده است: آقای ‌هاشمی ‌در این دیدار گفت ما خواهان جلوگیری هرچه سریعتر از نشت نفت به خلیجفارس هستیم تا به مسلمانان منطقه آسیبی نرسد، ولی کشورهای منطقه خلیجفارس باید رژیم عراق را تحتفشار قرار دهند تا تسلیم شده و دست از ماجراجویی بردارد. [اکبر هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش (کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۲)، به اهتمام مهدی هاشمی، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ سوم ۱۳۸۶، صص ۸۴ و ۴۱۵]

پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/04/06