1361.11.12

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
نسخهٔ تاریخ ‏۷ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۰۸ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1361
1361.11.12
نام‌های دیگر دوازده بهمن
تاریخ شمسی 1361.11.12
تاریخ میلادی 1 فوریه 1983
تاریخ قمری 17 ربيع‌الثاني 1403



گزارش - 452

امروز نيز موضوع اصلي جلسات فرماندهان بحث در مورد جنبه‌هايي از مانور عمليات آينده در منطقه‌ي فكه ـ چزابه بود. از آن‌جا كه در صورت عمليات در محور فكه ـ چزابه، دشمن مي‌توانست به ويژه جناح راست عمليات (ارتفاعات فوقي و شمال رودخانه‌ي دويرج و در ادامه به سمت هورالسناف) را تهديد كند، اجراي تك پشتيباني در اين محدوده، عمده‌ترين موضوعي بود كه در بحث مربوط به مانور به آن پرداخته شد. اولين جلسه‌ي امروز ساعت 7:30 تا 8:50 صبح با حضور رحيم صفوي، غلامعلي رشيد، احمد غلامپور، حسين خرازي، احمد كاظمي، عزيز جعفري و بشردوست در محل قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) تشكيل شد. نتيجه‌ي جلسه اين بود كه اجراي عمليات در محور فكه ـ چزابه به دليل آمادگي يگان‌هاي عمل‌كننده‌ي خودي (در زمينه‌هاي مختلف از جمله انتقال عقبه‌ها، شناسايي‌ها و...) منطقي است. ضمن آن‌كه در صورت تصرف منطقه‌ي بين طاوسيه تا چزابه و پيشروي به عمق، نيروهاي خودي جناح مناسبي از دشمن مي‌گيرند و از اين منطقه به شيوه‌ي مناسب‌تري مي‌توان به سمت راست (شمال) متمايل شد و به پهلوي دشمن زد. گفتني است در صورتي‌كه پيشروي به سمت شمال تداوم نمي‌يافت، عراقي‌هاي مستقر در اين منطقه، نيروهاي ايراني را كه به سمت غزيله در عمق منطقه پيشروي كرده بودند، به طور جدي تهديد مي‌كردند. غلامعلي رشيد در اين باره گفت: «اگر به فوقي حمله بكنيم تك جبهه[يي] است، اما در پايين (محور فكه ـ چزابه) اين طور نيست اگر جاپاي طاوسيه تا چزابه را بگيريم از نيروهاي دشمن مستقر در فوقي پهلو مي‌گيريم و بهتر مي‌شود به طرف بالا (شمال) رفت و به پهلوي دشمن زد و اگر اين مانور را انجام ندهيم و در فوقي عمليات انجام بدهيم، انهدام [نيروهاي] خودي در جنوب دويرج زياد مي‌شود.» هر چند در اين جلسه تصميم مشخص و قطعي گرفته نشد، اما همه‌ي حاضران در مورد ضرورت اجراي تك پشتيباني براي درگير كردن و انهدام احتياط‌هاي دشمن اتفاق نظر داشتند. دومين جلسه‌ي امروز ساعت 9 صبح با موضوع "بررسي تك پشتيباني و جمع‌بندي نهايي از مانور فكه ـ چزابه" با حضور جمعي از فرماندهان سپاه و ارتش برگزار شد. در اين جلسه سرهنگ صياد شيرازي، سرهنگ مفيد، سرهنگ حسني سعدي، سرهنگ قويدل و سرهنگ محمدزاده‌ از ارتش و محسن رضايي، رحيم صفوي، غلامعلي رشيد، عزيز جعفري، حسين خرازي، احمد كاظمي، محمدابراهيم همت و بشردوست از سپاه شركت داشتند. در ابتداي جلسه سرهنگ حسني سعدي پرسيد: «هدف از تك پشتيباني چيست و اين تك از كدام محور انجام شود؟» غلامعلي رشيد پاسخ داد: «مفهومي كه از تك پشتيباني در ذهن [فرماندهان] سپاه است [اين است كه] ما به تكي نياز داريم كه 1. از تمركز و فشار دشمن در اطراف غزيله جلوگيري كند. 2. از ورود و پاتك دشمن از معابري كه از هورالسناف دارد جلوگيري كنيم. 3. نيروهاي دشمن را منهدم كنيم.» تعدادي از فرماندهان سپاه از جمله عزيز جعفري و محمدابراهيم همت نيز بستن راه‌هاي دشمن در هورالسناف را تأييد كردند. سرهنگ حسني سعدي در توضيح در مورد عمليات پشتيباني گفت: «تلاش اصلي و پشتيباني به اين معني است، اگر تلاش اصلي موفق نشد تلاش فرعي بتواند عمل خود را انجام دهد.» سرهنگ مفيد نيز افزود: «در جاهايي كه احتياط [دشمن] قوي است [بايد] سعي كنيم جاپاي‌مان را محكم كنيم. ما بايد كاري كنيم كه اگر تلاش اصلي به دلايلي موفق نشد بتوانيم تك پشتيباني را به تك اصلي تبديل كنيم.» اصرار مكرر ارتش بر اجراي عمليات ديگري از محور ارتفاعات فوقي هم‌زمان با عمليات اصلي و از سوي ديگر صحبت‌هاي فرماندهان سپاه مبني بر امكان‌پذير نبودن چنين اقدامي، كماكان مانع از رسيدن به يك جمع‌بندي قطعي در مورد چگونگي اجراي مانور پشتيباني شد، اما فرماندهان سپاه و ارتش در اين موارد زير به توافق رسيدند: • جا به جايي نيروها و ميزان آمادگي يگان‌ها. • عبور از رودخانه‌ي دويرج (چه بر اساس نظر ارتش، حركت از فوقي به سمت جنوب، و چه از نظر سپاه، حركت از دويرج به سمت فوقي). • كنترل و هماهنگي. • پشتيباني آتش توپ‌خانه. • تراكم نيرو. • احتمالات به كارگيري نيروهاي احتياط. • نحوه‌ي دست‌رسي به عقبه‌ي دشمن. • خاكريزهاي مورد نياز در حين عمليات. • وسايل مورد نياز براي ترابري. در ادامه‌ي جلسه با طرح موضوع زمان عمليات، بارديگر مسئله‌ي مانور مطرح شد. غلامعلي رشيد گفت: «دشمن شمال غزيله [سمت هورالسناف] را به رودخانه‌ي المشرح وصل كرده. عراق از وقت استفاده مي‌كند و با از دست دادن زمان، كار خيلي سخت مي‌شود.» محمدابراهيم همت نيز افزود: «فعاليت دشمن زياد است و اگر تا 4 شب ديگر عمل نشود كار مشكل مي‌شود چون تمام امكانات ما پايين است. براي عمليات در بالا [فوقي] تا 20 روز ديگر هم آماده نمي‌شويم.» حسين خرازي نيز در مورد حساسيت زماني گفت: «وقتي نيروهاي بسيجي مأموريت‌شان تمام مي‌شود نگه‌داشتن آن‌ها مشكل است.» همت اضافه كرد: «ما [سپاه 11 قدر] 18 گردان مأموريت تمام ‌شده داريم.» با اين همه، سرهنگ قويدل با اين استدلال كه اگر از بالا (فوقي) عمل شود بخش بيش‌تري از نيروي دشمن منهدم خواهد شد، همچنان برنظر ارتش اصرار ورزيد. از اين رو عزيز جعفري و غلامپور پيشنهاد كردند كه براي عمليات پشتيبان ابتدا با عبور از دويرج عقبه‌هاي دشمن در فوقي را ببندند تا اگر عمليات روي فوقي چند روز هم به تعويق افتاد مشكلي ايجاد نشود. در پايان غلامعلي رشيد به جمع‌بندي مباحث جلسه پرداخته و با مقايسه‌ي نظر ارتش و سپاه گفت: «1. آمادگي: در پايين فراهم است (فكه ـ چزابه). 2. آفند: انهدام دشمن و خودي و ميزان موفقيت در پايين بيش‌تر است يا بالا. 3. پدافند: امكان پدافند مناسب در پايين بيش‌تر است يا بالا. 4. ميزان تأثير: كدام (دو منطقه) بيش‌تر تأثيرگذار است.» وي افزود: «ما مانور (فكه ـ چزابه) را به يگان‌ها ابلاغ كرده‌ايم و يگان‌ها كارشان را دنبال مي‌كنند و اين كار كمي نيست و تغيير مانور مشكل است. ما به خاطر ترس از خطرات (عمليات در محور) پايين به اين فكر افتاديم كه طرح را (با عمليات پشتيبان) اصلاح و تكميل كنيم. امام [خميني] هم بعد از توضيح برادر محسن رضايي و صياد شيرازي در اين مورد گفتند كه اگر مي‌دانيد (در فكه ـ چزابه) صد در صد منهدم مي‌شويد مانور را تغيير دهيد، ولي اگر مي‌بينيد فقط يك مقدار مشكلات دارد توكل كنيد و عمل كنيد. مسئله‌ي بعد اين است كه ما در بحث‌ها اگر به كلياتي مي‌رسيم در مسائل جزيي نبايد كليات را به هم بزنيم.» راوي قرارگاه خاتم(ص) در گزارش اين بخش از جلسه آورده است: «برادران ارتش حرف برادر رشيد را در مورد مشكلات تغيير مانور پذيرفتند.» بدين ترتيب با وجود اصرار مكرر فرماندهان ارتش، فرماندهان سپاه تا حدي در متقاعد كردن آن‌ها موفق بودند. پس از پيشرفت نسبي در مباحث مربوط به مانور، در جلسه‌ي ديگري كه بر اساس نتايج جلسه‌ي دوم، ساعت 23:45 برگزار شد برادران محسن رضايي، غلامعلي رشيد، احمد كاظمي، محمدابراهيم همت، احمد غلامپور، عزيز جعفري و مرتضي قرباني يك‌بار ديگر جزئيات مربوط به مانور عمليات را مرور و نهايي كردند.[۱]

گزارش - 453

ارتش عراق شهرهاي آبادان و دهلران را هدف حمله قرار داد. امروز همچنين يك هواپيماي عراقي منهدم شد. امروز نيز آبادان هدف آتشبارهاي ارتش عراق قرار گرفت و 3 منزل مسكوني تخريب شد.[۲] هواپيماهاي عراقي چندين نقطه از شهر دهلران و اطراف آن را بمب‌باران كردند كه موجب وارد آمدن خسارت‌هاي فراواني به شهر شد. در اين حملات 2 نفر از جمله يك زن عشاير شهيد و 9 نفر زخمي شدند.[۳]* در منطقه‌ي چيلات يك هواپيماي عراقي هدف آتش سلاح‌هاي پدافند هوايي قرار گرفت و در ارتفاعات سه گلان در خاك عراق، سقوط كرد. فرماندهي قرارگاه فجر زمان اين حادثه را ساعت 13 اعلام كرد.[۴] سرهنگ معيني‌پور فرمانده نيروي هوايي ارتش نيز درباره‌ي ميزان آسيب‌هاي واردشده به نيروي هوايي عراق در طول جنگ گفت: «طي 18 ماه گذشته، 180 فروند از هواپيماهاي ارتش متجاوز صدام توسط واحدهاي پدافند و تيزپروازان نيروي هوايي جمهوري اسلامي ايران سرنگون ‌شده است، در حالي‌ كه ضايعات ما حتي يك دهم هواپيماهاي سرنگون‌شده‌ي دشمن هم نيست.»[۵]

گزارش - 454

روزنامه‌ي اطلاعات از ادامه‌ي اعزام نيروهاي فني و مهندسي و امدادگر به مناطق مختلف جنگي گزارش داد: «هشتمين كاروان بزرگ كمپرسي‌داران كازرون به هم‌راه 5 كاميون گچ و 60 نفر نيروي انساني از قبيل جوشكار، مكانيك، بنا، و راننده‌ي بلدوزر، لودر و گريدر، جهت بازسازي مناطق جنگي راهي شهر مقاوم آبادان شدند. از سوي هلال‌احمر برازجان، جمعي از برادران امدادگر و راننده به جبهه‌ها اعزام شدند. از سوي ستاد بازسازي شهر سوسنگرد در شهرهاي تنكابن و عباس‌آباد، دو اكيپ فني متشكل از بنا و كارگر ساده، جهت بازسازي سوسنگرد به اين شهر اعزام شدند. سنديكاي كاميون‌داران منطقه‌ي سوادكوه نيز 10 دستگاه كاميون جهت كمك به امر بازسازي و نوسازي سوسنگرد، به اين شهر فرستادند. ستاد پشتيباني جبهه‌هاي جنگ جهاد سازندگي خراسان اعلام كرد كه تعداد 61 دستگاه كمپرسي از شهرستان‌هاي گناباد، قاين و طبس، از طريق اين ستاد جهت ياري رساندن به رزمندگان، عازم جبهه‌ها شدند. يك اكيپ از برادران فني شامل مكانيك ماشين‌هاي سبك و سنگين، باطري‌ساز، جوشكار، رادياتورساز، صافكار و آهنگر از سوي ستاد پشتيباني جنگ جهاد سازندگي يزد، عازم جبهه‌ها شدند. گروهي از امدادگران هلال‌‌احمر شيراز كه آموزش‌هاي مقدماتي را طي يك دوره‌ي 30 روزه در شيراز فراگرفته‌اند، راهي جبهه‌ها شدند. به منظور ياري رساندن به سلحشوران پرتوان اسلام در نبرد حق عليه باطل، چهار اكيپ پزشكي شامل 9 پزشك متخصص و 61 نفر از برادران و خواهران كادر درماني،‌ جهت ارائه‌ي خدمات پزشكي به رزمندگان، از سوي سازمان منطقه‌يي بهداري استان مازندران به جبهه‌ها رفتند. گروه كثيري از نيروهاي رزمي و تداركاتي مركب از آشپز، جوشكار، راننده و نانوا جهت پشتيباني و كمك به نيروهاي اسلام از سوي جهاد سازندگي و بسيج سپاه پاسداران كاشان راهي جبهه‌ها شدند.[۶]

گزارش - 455

حجت‌الاسلام فلاحيان قائم‌مقام وزير كشور در كميته‌هاي انقلاب اسلامي، درباره‌ي اعزام نيروهاي پاسدار كميته به جبهه‌هاي جنگ گفت: «از ابتداي جنگ تحميلي، پاسداران كميته به جبهه‌ها اعزام ‌شده‌اند و در واحدهاي گوناگون خدمت كرده‌اند. پاسداران كميته‌ها با هم‌كاري سپاه در شناسايي بعثيون و شكست آن‌ها نقش مهمي داشته‌اند و در سه ماهه‌ي اخير، جمعاً 422 تن از برادران كميته‌ها به جبهه‌هاي غرب و 753 تن به جبهه‌هاي جنوب و اخيراً 310 تن ديگر به جبهه‌هاي حق عليه باطل رفتند.»[۷]

گزارش - 456

امروز حكومت عراق 120 تن از عراقي‌هاي ايراني‌تبار را كه از شهرهاي مختلف آن كشور جمع‌آوري كرده بود در حالي‌ كه هوا بسيار سرد بود و برف سنگيني مي‌باريد در منطقه‌ي مرزي شيخ‌سله رها كرد. اين افراد كه ساعت 3 بامداد با عبور از مرز وارد خاك ايران شدند با كمك ستاد امداد باختران به طور موقت اسكان داده شدند.[۸] عليزاده بخشدار جوانرود‌، درباره‌ي اين اقدام عراق، اقدامات انجام‌شده از جانب مقامات ايراني و همچنين وضعيت كلي رانده‌شدگان در مصاحبه با روزنامه‌ي كيهان گفت: «عمليات تخليه‌ي 150 تن از مردم بي‌گناه و رانده‌شده از عراق از ظهر آغاز شد و هنوز ادامه دارد.» وي افزود: «رانده‌شدگان در ميان برف و كولاك شديد از مرز شيخ‌سله واقع در منطقه‌ي جوانرود به داخل خاك ايران رانده شدند. [...] تخليه‌ي معاودين هنوز ادامه دارد، ولي تا كنون اين عده وارد شهر نشده‌اند.» بخشدار اضافه كرد: «بيش‌تر اين افراد زن و كودك هستند كه در سرماي شديد و در ميان برف و بوران رها ‌شده‌اند، اما هنوز آماري در مورد تلفات و يا جراحات احتمالي به دست ما نرسيده است.»[۹]

گزارش - 457

امروز در درگيري‌هاي حوالي مهاباد و در مين‌گذاري در جنوب غربي سنندج و اطراف سردشت 5 تن از نيروهاي خودي شهيد و عده‌يي مجروح شدند، در اين حوادث شماري از مهاجمان به هلاكت رسيدند. نيروهاي مسلح غير قانوني كه روز گذشته در حمله به پاسگاه شهيد عابدي (در 12 كيلومتري جنوب غربي مهاباد) ناكام مانده بودند، امروز نيز در ساعت 21 به اين پاسگاه حمله كردند. در درگيري ايجادشده كه 2 ساعت ادامه داشت، 2 تن از افراد پاسگاه شهيد شدند، از آمار تلفات مهاجمان گزارشي مخابره نشده است.[۱۰] در محور مهاباد ـ مياندوآب نيز 15 نفر از نيروهاي هيز21 پيشواي حزب دمكرات كردستان در حوالي گوگ‌تپه با اجراي عمليات كمين به سمت خودرو حامل مهندس نيك‌خواه معاون عمراني‌ استانداري آذربايجان غربي، تيراندازي كردند. در اين حادثه خودرو آتش گرفت و مهندس نيك‌خواه و ناصر فدائي‌ (از سرنشينان خودرو) به شهادت رسيدند.[۱۱] با تيراندازي متقابل پاسدار محافظ مهندس نيك‌خواه، 3 تن از مهاجمان از جمله موسي‌ فرخي فرمانده هيز 21 پيشوا‌ به هلاكت رسيدند. امروز همچنين در حوالي روستاي توريور در جنوب غربي سنندج، يك خودرو حامل نيروهاي بسيج كه عازم شهر سنندج بود، به مين برخورد كرد كه بر اثر انفجار آن 9 تن از سرنشينان خودرو زخمي شدند و يك تن هم به شهادت رسيد. [۱۲] در اطراف سردشت نيز يكي از نيروهاي پايگاه شهدا به روي مين رفت كه در نتيجه‌ي انفجار مين پاي وي قطع شد، نيروهاي پايگاه بلافاصله به كمك وي شتافتند. در همين حال افرادي كه مين را كار گذاشته بودند به سمت نيروهاي امدادگر حمله كردند كه با هوشياري‌ نيروهاي خودي نقشه‌ي آن‌ها بي‌نتيجه ماند. گزارش‌هاي رسيده حاكي از احتمال كشته شدن 3 نفر از مهاجمان است.[۱۳]

گزارش - 458

نيروهاي خودي اقدام به پاك‌سازي منطقه‌ي عمومي قوشچي كردند. همچنين افراد گروه‌هاي مسلح غير قانوني در غرب كشور دست به ترور و گروگان‌گيري زدند. نيروهاي خودي براي پاك‌سازي منطقه‌ي عمومي قوشچي و استقرار در برخي روستاها در محور اروميه ـ سلماس به اين منطقه اعزام شدند. اين عمليات با وجود موفقيت‌هاي اوليه، به دليل نامساعد بودن وضعيت جوي، ناقص ماند. در اين اقدام، 8 نفر از نيروهاي مسلح غير قانوني كشته؛ تعدادي زخمي و 15 نفر از آنان دست‌گير شدند. از نيروهاي خودي نيز يك تن شهيد و 4 تن ديگر زخمي شدند.[۱۴] امروز حوادث ديگري نيز در مناطق غربي كشور رخ داد از جمله: يكي از افرادي* كه چندي قبل توانسته بود از زندان نيروهاي كومه‌له فرار كند، امروز در خيابان گلشن شهر سنندج هدف گلوله‌ي افراد وابسته به اين گروه قرار گرفت و به شهادت رسيد.[۱۵] همچنين در منطقه‌ي ليلاخ در جنوب خاوري سنندج، افراد حزب دمكرات خادم مسجد خياره را به جرم هم‌كاري با نظام جمهوري اسلامي دست‌گير كرده و با خود بردند.[۱۶] در محور سقز ـ ديواندره نيز نيروهاي مسلح غير قانوني يكي از اهالي روستاي زيويه را به جرم پناه دادن به سه نفر از افراد بسيج به گروگان بردند.[۱۷] همچنين منابع اطلاعاتي خبر دادند كه در حومه‌ي اشنويه و جلديان گروه‌هاي مسلح غير قانوني يك زن و يك دختر را ربوده و پس از اعمال تجاوز آنان را رها كرده‌اند.[۱۸]

گزارش - 459

مسئول تشكيلات حزب دمكرات شاخه‌ي ديواندره و يكي ديگر از مسئولان اين حزب به هم‌راه 2 تن از هواداران آن خود را به قرارگاه حمزه تسليم و درخواست پناهندگي كردند. يك نشريه‌ي داخلي سپاه با اعلام اين خبر درباره‌ي دليل و سابقه‌ي اين امر نوشته است: «مسئول دمكرات در ديواندره از قطب مخالف قاسملو بوده و طرف‌داران فراواني دارد. پس از عمليات موفق قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع)، همچنين شدت گرفتن اختلافات درون تشكيلاتي در حزب دمكرات و پخش اخبار مبني بر طرح عمليات گسترده‌ي رزمندگان اسلام در جنوب و غرب كشور، آمار تسليم‌شدگان حتي در سطح رهبري حزب دمكرات بالا رفته است و به احتمال قوي روز به روز بر تعداد تسليم شدگان چه در سطح بالا و چه در سطح پايين ضد انقلاب افزوده خواهد شد. چنان‌كه در مدت اخير: 1. سعيد افشار مسئول تشكيلات هيز ديواندره‌ي حزب دمكرات در تاريخ 20/10/61 خود را به قرارگاه تسليم كرد. 2. فرهنگ شريفي‌ فرزند گرگين شريفي‌ از سران ضد انقلاب در منطقه‌ي سلماس در مورخه 25/10/61 به هم‌راه دو تن ديگر خود را به سپاه سلماس تسليم و امان‌نامه دريافت داشته‌اند. 3. قادر عبدي‌ از اعضاي سابق كميته‌ي مركزي حزب دمكرات در مورخه 2/11/61 خود را به سپاه اروميه تسليم كرد.»[۱۹]

گزارش - 460

به حكم دادگاه انقلاب اسلامي اراك يكي از اعضاي سازمان مجاهدين خلق به جرم ترور 5 تن و عامليت مستقيم در به شهادت رساندن آيت‌الله صدوقي به اعدام محكوم و حكم درباره‌ي وي اجرا شد. حجت‌الاسلام قدياني دادستان انقلاب اسلامي اراك در گفت و گويي با خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي درباره‌ي جرائم و جزئيات دست‌گيري اين فرد گفت: «وي مسئول تشكيلات منافقين در استان‌هاي اراك، اصفهان، يزد و كرمان بود و در سحرگاه 11/7/61 بعد از آن‌كه اتومبيلش از سوي واحد گشت كميته‌ي مركزي اراك متوقف مي‌شود با به شهادت رساندن يكي از پاسداران انقلاب اسلامي اراك متواري مي‌شود كه پس از چند ماه توسط امت شهيدپرور اين شهرستان دست‌گير و به دست عدالت سپرده مي‌شود.» وي افزود: «در مراحل رسيدگي به پرونده معلوم گرديد نام‌برده يكي از عاملين مستقيم ترور شهيد آيت‌الله صدوقي سومين شهيد محراب، مسئول مستقيم شهادت سرپرست كميته‌ي مركزي اراك و 4 تن ديگر از امت حزب‌الله و چندين طرح ترور ديگر مي‌باشد.»[۲۰]

گزارش - 461

به گزارش يكي از منابع اطلاعاتي اخيراً نيروهاي مجاهدين مسلمان عراق عليه نيروهاي دولتي اين كشور اقداماتي را انجام داده‌اند. بر اساس اين اخبار، عده‌يي از مجاهدين عراقي شبانه به ستاد حزب بعث در محله‌ي مدينه الحربه‌الثانيه بغداد حمله و يكي از مسئولان حزب به نام دكتر كمال ناطق‌ به هم‌راه چند نفر ديگر را به هلاكت رسانده‌اند.[۲۱] در حادثه‌ي ديگري، سرهنگ دوم مهدي ديلي رئيس يكي از شعبه‌هاي مخابرات العام‌ و راننده‌اش هنگام حركت در خيابان برموك بغداد به دست مجاهدين به هلاكت رسيده‌اند.[۲۲] همچنين نيروهاي مجاهدين مسلمان عراقي يكي از دفاتر اعضاي حزب بعث در استان بغداد را منفجر كرده‌اند كه در نتيجه يكي از مسئولان به نام حسن تكريتي‌ به هلاكت رسيده است.[۲۳]اين افراد در جاده‌ي سليمانيه به رانيه نيز تله‌ي انفجاري كار گذاشتند كه يك دستگاه اتومبيل مخابرات العامه كه حامل عده‌يي از مسئولان اين سازمان بود به اين تله برخورد كرده و سرنشينان آن به هلاكت رسيده‌اند.[۲۴]

گزارش - 462

آقاي هاشمي رفسنجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي امروز با احمد اسكندر وزير اطلاعات و معاون سياسي وزارت امور خارجه و سفير سوريه ديدار و گفت و گو كرد. در اين ديدار كه آقايان سيد محمد خاتمي وزير ارشاد اسلامي و حسين شيخ‌الاسلام معاون سياسي وزارت امور خارجه‌ي كشورمان نيز حضور داشتند، آقاي هاشمي رفسنجاني گفت: براي جمهوري اسلامي ايران تنها شخص صدام مطرح نيست و تنها مسئله‌ي اساسي كه ايران در نظر دارد دفاع از حريم اسلام و از ميان برداشتن موانع اتحاد مسلمين است و به همين دليل بر حذف امريكا از منطقه و احقاق حقوق مردم فلسطين تأكيد مي‌كند و آمادگي دارد پس از سرنگوني حكومت تجاوز‌گر صدام بخش عظيمي از امكانات خود را به مبارزه‌ي جدي با رژيم اشغال‌گر قدس اختصاص دهد. رئیس مجلس همچنين ضمن تأكيد بر قدرت رو به افزايش نيروهاي نظامي ايران اعلام كرد: كشورهايي كه به حكومت متجاوز صدام كمك مي‌كنند چنانچه دست از حمايت خود بردارند مي‌توانند مطمئن باشند پس از پيروزي نهايي رزمندگان جمهوري اسلامي ايران بر متجاوزين عراقي حدود آن‌ها محترم است و كشور اسلامي ايران از امنيت آن‌ها دفاع خواهد كرد.[۲۵] احمد اسكندر با آقاي مير حسين موسوي نخست‌وزير نيز ديدار و گفت و گو كرد، نخست‌وزیر در اين ملاقات ضمن تقدير از مبارزات و ايستادگي ملت سوريه در برابر توطئه‌هاي امپرياليسم امريكا و صهيونيسم غاصب گفت: «ما به آينده‌ي كنفرانسي كه اخيراً در دمشق بين سه كشور ايران، سوريه و ليبي برگزار شد خوش‌بين بوده و آن را ثمربخش مي‌دانيم.» ميرحسين موسوي در بخش ديگري از سخنانش با تشريح سياست جمهوري اسلامي ايران در خصوص كشورهاي خليج فارس گفت: «ما طالب صلحي پايدار در منطقه هستيم و اين تمايل خود را بارها اعلام داشته‌ايم، به همين دليل در احقاق حقوق ملت‌ها و مجازات متجاوز پافشاري مي‌كنيم.» نخست‌وزير در پايان گفت: «ما قصد دامن زدن به تشنج در منطقه را نداريم، گرچه اگر كشوري آتش را بيفروزد ترسي هم از داخل شدن در آتش نداريم. ما اگر اين جنگ را ادامه مي‌دهيم به خاطر اين است كه به كشورمان تجاوز ‌شده و جنگ بر ما تحميل ‌شده است، بنابراين ما صدام را عامل فشار و تباهي در منطقه مي‌دانيم.» وزير اطلاعات سوريه‌ نيز با ابراز خوشحالي از ملاقات با مقامات ايران گفت: «روابط عميقي كه بين دو كشور ايران و سوريه وجود دارد ايجاب مي‌كند مسئولين دو كشور با يك‌ديگر ملاقات و گفت و گو كنند.» وي همچنين در خصوص جنگ تحميلي عراق عليه ايران گفت: «رژيم صدام با آغاز جنگ عليه جمهوري اسلامي ايران به خدمت امريكا درآمد و عراق را به پايگاه مهمي براي امريكا تبديل نموده است.»[۲۶]

گزارش - 463

احمد عزيزي قائم‌مقام وزير امور خارجه كه براي تسليم پيام رياست‌جمهوري اسلامي ايران به فيدل كاسترو رئيس كشور كوبا‌ وارد هاوانا ‌شده است با ايزيدور ماليمريكا وزير امور خارجه‌ي كوبا‌ در محل وزارت امور خارجه‌ي اين كشور ديدار و گفت و گو كرد. قائم‌مقام وزير امور خارجه‌ي كشورمان در اين ملاقات ديدگاه‌هاي دولت جمهوري اسلامي ايران را درباره‌ي هفتمين كنفرانس سران كشورهاي عضو جنبش غير متعهد ـ كه در اسفندماه آينده در دهلي‌نو، برگزار مي‌شود ـ با وزير امور خارجه‌ي كوبا‌ در ميان نهاد. وي ضمن اظهار خرسندي از تغيير محل برگزاري كنفرانس سران كشورهاي غير متعهد از بغداد به دهلي‌نو يادآور شد كه اين تغيير تنها يك پيروزي براي جمهوري اسلامي ايران نيست بلكه يك دستاورد براي بقيه‌ي اعضاي جنبش نيز محسوب مي‌شود. عزيزي با تشريح چارچوب طرح‌هاي ايران براي شركت فعال در كنفرانس هفتم سران كشورهاي غير متعهد، از طرح صندوق مشترك، براي پاسخ به تهديدهاي مالي امريكا در صورت اخراج اسرائيل از سازمان ملل متحد و طرح سالم‌سازي جنبش نام برد و اظهار اميدواري كرد كه هماهنگي و تشريك مساعي كشورهاي پاي‌بند به اصول اوليه‌ي عدم تعهد موجب حركت سريع جنبش به سوي يك عدم تعهد واقعي در سال‌هاي آتي باشد.[۲۷]

گزارش - 464

اكبر تركان استاندار ايلام، در پايان سفر هفت‌روزه‌ي خود به شهرها و بخش‌هاي مختلف اين استان، ضمن تشريح مشكلات جنگ‌زدگان استان ايلام، از بنياد مهاجران جنگي انتقاد كرد. روزنامه‌ي كيهان در گزارشي در اين باره آورده است: «[استاندار ايلام گفت:] "ما از كليه‌ي جنگ‌زدگان مستقر در دره‌شهر و بدره و آبدانان ايلام شرمنده هستيم كه تا امروز نتوانستيم آن‌ها را زير يك سقف و سرپناه نگه‌داري كنيم و بنياد مركزي در اين باره بايد شرمنده‌تر باشد كه نتوانست حتي يك نفر را در اين مناطق از زير چادر به داخل يك چهار ديواري قابل سكونت انتقال دهد." استاندار همچنين افزود: "چه خوبست سرپرست بنياد مركزي [مهاجران جنگ تحميلي] به اين منطقه بيايد و ببيند كه طي 3 سال گذشته چرا جنگ‌زدگان هنوز زير چادر به سر مي‌برند؟" تركان كه به اتفاق حجت‌الاسلام محمدي‌ امام‌جمعه‌ي ايلام به مناطق مختلف استان سفر كرده بود، در مورد مشكلات جنگ‌زدگان استان ايلام گفت: "بايد از بنياد مركزي مهاجرين جنگ تحميلي انتقاد كرد كه با صدور مكرر بخش‌نامه‌ و ايجاد ضوابط تازه و تحت نظر مسئولان بنياد، در استان‌ها را مي‌بندند و در مورد اسكان و اشتغال اين گروه از مردم جنگ‌زده‌ي ما به قدر كافي فعال نيست." وي در عين حال با تمجيد و تأييد كار مسئول بنياد ايلام ـ كه مشاور استاندار نيز است ـ گفت: "در ايلام، ملكشاهي‌، الوان و صالح‌آباد كه كار در دست مشاور ما بود بيش از يك‌هزار واحد مسكوني ايجاد گرديد و اين مي‌رساند كه عيب كار در بنياد مركز است. [...]" استاندار سپس با مقايسه‌ي پيشرفت فعاليت‌هاي بازسازي مناطق آزادشده‌ي جنگي ايلام با خوزستان گفت: "در اين زمينه نيز استان‌هاي يزد و لرستان كه مجري طرح‌هاي بازسازي در استان ايلام هستند، چندان فعال نبودند و حال آن‌كه پيشرفت بازسازي در مناطق آزادشده‌ي هويزه، بستان و شوش خوزستان به مراتب بيش‌تر بوده است و اين شايد توجهي باشد كه هنوز هم به خوزستان كه از قديم در "بورس" بوده مي‌شود." وي افزود: "مردم جنگ‌زده‌ي دهلران و موسيان كه خانه‌هايشان در جنگ تحميلي تخريب ‌شده بود با دشمن بعثي شجاعانه جنگيدند و حالا هم مظلوم مانده‌اند و توجه به حل مشكلات آن‌ها بسيار ضروري است."»[۲۸]

گزارش - 465

خوئينگ مشاور وزير امور خارجه‌ي چين‌ كه در رأس هيئتي در تهران به سر مي‌برد، امروز در مصاحبه‌يي مطبوعاتي شركت كرد. وي ابتدا به مناسبت در پيش بودن سال‌گرد پيروزي انقلاب اسلامي درباره‌ي پيشينه‌ي ايران و تأثير انقلاب در عرصه‌ي جهاني گفت: «ملت ايران، ملتي قهرمان و داراي سنت مبارزاتي و انقلابي است و به خاطر استقلال كشور خود در سال‌هاي طولاني به طور خستگي‌ناپذير مبارزه كرده است. چهار سال پيش ملت بزرگ ايران تحت رهبري امام خميني خاندان ظالم پهلوي را سرنگون و جمهوري اسلامي را در ايران برقرار كرد. با انقلابي كه شما كرديد يك دوره‌ي كاملاً جديدي در ايران آغاز گرديد.» وي سپس به اهداف سفر هيئت چيني به ايران اشاره كرد و گفت: «وظايفي را كه ما مي‌بايست در اين سفر انجام مي‌داديم مي‌توان در سه نكته خلاصه كرد. هدف اول ما تقويت شناسايي متقابل و دوستي و مودت بين چين و ايران است و هدف دوم استحكام و اتحاد بيش‌تر در هم‌كاري بين دو كشور و آخرين هدف اين است كه ما حامل سلام‌ گرم و بهترين آرزوهاي رهبران دولت و ملت چين براي رهبران دولت و ملت برادر ايران هستيم.» خوئينگ در ادامه‌ي سخنانش ضمن اظهار خشنودي و تشكر از پذيرايي گرم دولت و مسئولان جمهوري اسلامي ايران از وي و هيئت هم‌راه، به ملاقات‌هاي خود با مقامات بلندپايه‌ي كشورمان از جمله نخست‌وزير و وزيرخارجه در محيطي گرم و دوستانه، اشاره كرد و نتيجه‌ي اين ديدار و مذاكرات را موفقيت‌آميز و ثمربخش خواند. وي اضافه كرد: «بعد از يك سري مذاكرات فهميديم كه نظرات دو كشور درباره‌ي اوضاع بين‌المللي و توسعه‌طلبي و سلطه‌جويي و رقابت و افزايش سلاح‌هاي دو ابرقدرت يك‌سان يا به هم نزديك است، هر دو طرف روي اتحاد و هم‌كاري كشورهاي جهان سوم تكيه مي‌كنند و هر دو طرف معتقدند اين سيستم غير عادلانه‌ي جهان فعلي بايد اصلاح شود تا يك سيستم كاملاً جديد و عادلانه جاي‌گزين آن شود. نظر دو طرف درباره‌ي ابرقدرت‌ها يك‌سان است و هر دو كشور نمي‌خواهند تسليم يا وابسته‌ي آن‌ها شوند و به اصطلاح شما يك سياست مستقل آزاد و عدم تعهد را اجرا مي‌كنند.» رئيس هيئت سياسي چين با اشاره به مناسبات بين دو كشور گفت: «هر دو طرف آرزوهاي‌مان يكي است؛ هر دو مي‌خواهيم مناسبات را گسترش دهيم و آن‌ها را از زمينه‌هاي سياسي به زمينه‌هاي فرهنگي و بازرگاني نيز گسترش دهيم. مناسبات بين دو كشور به سرعت پيشرفت مي‌كنند و مبادله‌ي هيئت‌ها بيش‌تر مي‌شود و حجم تعيين‌شده‌ي مبادلات بين دو كشور نيز رقم دل‌پذيري است. به نظر ما يك ايران مستقل، آزاد و مقتدر و شكوفا در غرب آسيا با منافع ملت چين موافق است.»[۲۹]

گزارش - 466

نشريه‌ي امريكايي كريستين ساينس مانيتور در مقاله‌يي وضعيت نظامي و اقتصادي عراق را مورد بررسي قرار داده است. در اين مقاله به موضوعاتي چون شروع تجاوز نظامي حكومت عراق به ايران، وضعيت فعلي جنگ، پيش‌بيني تحليل‌گران نظامي درباره‌ي آينده‌ي جنگ، نگاهي گذرا به اقتصاد عراق قبل از تجاوز به ايران و پس از آن، ميزان فروش نفت عراق و تنگناهاي حكومت عراق در اين باره، پرداخته ‌شده است: در بخشي از اين مقاله آمده است: «دو سال پيش زماني كه صدام حسين رهبر عراق با تانك‌هاي خود به ايران حمله‌ور شد، كشورش شتاب‌زده در راه نوسازي پيش مي‌رفت او نيز خود را آماده مي‌كرد نقش بزرگ‌تري را به عنوان يك رهبر منطقه‌يي در دست گيرد، اما اينك اوضاع تفاوت كرده است، جنگي كه با حركت سريع واحدهاي رزمي و يا پياده‌نظام آغاز شد شكل نبردي را يافته است كه ارتش ايران در آن دست بالا را دارد. ايرانيان بيش‌تر مناطقي را كه در مراحل اوليه‌ي جنگ به تصرف عراقي‌ها درآمده بود بازپس گرفتند و به داخل عراق هم نفوذ كردند. عراقي‌ها خود مي‌پذيرند كه حدود 40 كيلومتر مربع از خاك كشورشان در كنترل ايران است.» اين نشريه مي‌افزايد: «هر چند ارتش سيصد هزار نفري عراق ناچار به گرفتن يك موضع دفاعي ‌شده است، ولي تعداد ناظران نظامي كه معتقدند ايران ممكن است به پيروزي دست يابد انگشت‌شمارند. يك تحليل‌گر غربي مي‌گويد كارايي نيروهاي عراقي اينك كه در خاك خود مي‌جنگند بيش‌تر شده است. فرماندهي عالي بغداد كه هنوز به وجود حدود 2200 تن از مشاوران نظامي شوروي و اروپاي شرقي متكي است توانايي خود را از سازمان دادن به استراتژي دفاعي‌اش به ثبوت رسانده است. از اين گذشته گمان مي‌رود كه نيروي هوايي عراق هنوز مي‌تواند آسمان‌ها را كنترل كند.»[۳۰] كريستين ساينس مانيتور در بخش ديگري از مقاله آورده است: «عراق كه تا دو سال پيش كشور پررونقي در خاورميانه تلقي مي‌شد، امروز با دشواري‌هاي مالي دست به گريبان است و در نتيجه خود را با اوضاعي رو به رو مي‌بيند كه مي‌تواند سرنوشت سياسي رژيم كنوني صدام حسين را تعيين كند. به گفته‌ي يك بازرگان فرانسوي، صدام حسين با برخورداري از نيروي انساني، منابع اقتصادي و قابليت سياسي مي‌توانست به با نفوذترين رهبر منطقه تبديل شود، اما او كه بين كوشش براي دنبال كردن جنگ با ايران و اجراي يك برنامه‌ي عمراني‌ گسترده گرفتار آمده نه‌تنها با يك بن‌بست سياسي رو به رو شده، بلكه ديگر نمي‌تواند صورت حساب‌هايش را بپردازد.» در ادامه، نويسنده‌ي مقاله چندين عامل را در گرفتاري‌هاي كنوني عراق سهيم مي‌داند: «يكي جنگ كه آثار منفي خود را در داخل و خارج برجاي گذاشته است؛ صادرات نفت كه در سال 1980، سه ميليون و سيصد هزار بشكه در روز بود اينك به ششصد هزار بشكه رسيده است. حتي اگر بتواند ميزان توليد را افزايش دهد از نظر بالا بردن صادرات با دشواري رو به رو خواهد بود؛ خط لوله‌يي كه از سوريه مي‌گذرد، بسته‌ شده و تنها خط لوله‌يي كه از تركيه عبور مي‌كند باقي مانده است. از اين گذشته، عربستان سعودي و كشورهاي خليج فارس از كمك‌هاي خود به عراق كاسته‌اند، ركود جهاني؛ قيمت‌هاي پايين نفت و هزينه‌هاي جنگ كه بنا به تخمين منابع غربي به يك ميليارد دلار در ماه مي‌رسد از جمله دلايل آن كاستي عنوان مي‌شود. اما تحليل‌گران مي‌گويند اعراب ميانه‌رو در حالي‌ كه از طرح‌هاي ايران در منطقه مي‌ترسند از كوشش‌هاي صدام حسين براي تحميل خود بر جامعه‌ي عرب بيمناك‌اند.» كريستين ساينس مانيتور مي‌افزايد: «اوضاع اقتصادي عراق كه به سرعت رو به خرابي مي‌رود از نظر سياسي نيز دشواري‌هايي براي رژيم حسين به وجود آورده است.»[۳۱]

گزارش - 467

خبرگزاري فرانسه از كاهش غير رسمي بهاي نفت در بازارهاي جهاني پس از نشست اخير وزراي نفت كشورهاي عضو اوپك خبر داد. به گزارش اين خبرگزاري، در حالي‌ كه بهاي رسمي نفت سبك از سوي اوپك 34 دلار تعيين ‌شده است، نفت سبك پادشاهي عربستان از بشكه‌يي 25/29 تا 50/29 دلار هم 50 سنت كم‌تر به فروش مي‌رسد. همچنين نفت درياي شمال نيز كه قيمت رسمي آن بشكه‌يي 90/38 دلار است به بهاي 50/33 دلار براي هر بشكه كاهش يافت.



منابع و مآخذ روزشمار 1361/11/12

  1. سند شماره 161/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه خاتم(ص) در عمليات والفجر مقدماتي (داود رنجبر)، 9/11/1361 تا 17/11/1361، صص 27، 39 ـ 37 و 63 ـ 41.
  2. سند شماره 292294 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن خبري روزانه، از شهرباني استان خوزستان (اطلاعات) به استانداري استان خوزستان (دفتر سياسي)، شماره 226، 13/10/1361، ص 2.
  3. روزنامه‌ي كيهان، 13/11/1361، ص 2، گزارش از ايلام؛ و ـ سند شماره 64711 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سماجا3 به نزاجا (معاونت عمليات و اطلاعات)، تاريخ 14/11/1361، ص 3.
  4. سند شماره 331553 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌يي اطلاعاتي، فرمانده تيپ فجر (ركن2)، شماره 42، 14/11/1361، ص 2.
  5. مأخذ 3، بخش اول، ص 18.
  6. روزنامه‌ي اطلاعات، 13/11/1361، ص 4.
  7. همان، ص 11.
  8. روزنامه‌ي كيهان، 12/11/1361، ص 2، گزارش رسيده از باختران.
  9. مأخذ 3، بخش اول.
  10. سند شماره 353201 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) (ركن2) به فرماندهي نزاجا (معاونت عمليات و اطلاعات)، 14/11/1361، ص 1؛ و ـ سند شماره 66656 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سماجا3 به نزاجا (معاونت عمليات و اطلاعات)، 12/11/1361، ص 1.
  11. مأخذ 3، بخش دوم، ص 3؛ و ـ دفتر اطلاعات و تحقيقات نخست‌وزيري، نشريه‌ي بولتن ويژه مناطق كردنشين غرب كشور، شماره 81، 17/11/1361، ص 2، مهاباد ـ مياندوآب؛ و ـ سند شماره 353299 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) به فرماندهي، 16/11/1361، ص 1.
  12. سند شماره 64517 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از اداره‌ي اطلاعات شاجا به نخست‌وزيري (دفتر اطلاعات و تحقيقات)، 12/11/1361، سند تك‌برگي؛ و ـ مأخذ 11، بخش دوم، ص 1، سنندج.
  13. سند شماره 341061 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ناحيه‌ي ژاندارمري كردستان (ركن سوم) به مقام استانداري كردستان، 13/11/1361، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 64614 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: وضعيت روزانه، از سماجا3 به نزاجا (معاونت عمليات و اطلاعات) مد عمليات، 13/11/1361، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 353325 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه حمزه به فرماندهي نزاجا (معاونت عمليات و اطلاعات) مد عمليات، 13/11/1361، ص 4.
  14. سند شماره 353326 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) به فرماندهي نزاجا (معاونت عمليات و اطلاعات)، 12/11/1361، ص 2؛ و ـ مأخذ 10، بخش اول؛ و ـ سند شماره 66726 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سماجا3 به نزاجا (معاونت عمليات و اطلاعات)، 11/11/1361، ص 2.
  15. سند شماره 346810 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از شهرباني استان كردستان به استانداري استان كردستان، 13/11/1361، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 353353 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از اطلاعات كردستان به اطلاعات قرارگاه عملياتي، 14/11/1361، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 64515 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از اداره‌ي اطلاعات شاجا به نخست‌وزيري (دفتر اطلاعات و تحقيقات)، تاريخ 12/11/1361، سند تك‌برگي.
  16. سند شماره 346873 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از لشكر28 پياده (ركن2) به فرماندهي ناحيه 4 (ركن2)، 12/11/1361، سند تك‌برگي.
  17. سند شماره 346875 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از لشكر28 پياده (ركن2) به فرماندهي ناحيه 4 (ركن2)، 12/11/1361، ص 1.
  18. سند شماره 232117 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن اخبار مناطق كردنشين، از دفتر نخست‌وزيري، شماره 83، 26/11/1361، ص 2.
  19. سند شماره 103876 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن گزارش روزانه، واحد معاونت اطلاعات كل سپاه پاسداران، شماره 225، 4/11/1361، صص 3 و 4.
  20. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 320، 14/11/1361، صص 5 و 6، اراك ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 13/11/1361.
  21. سند شماره 367772 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ناحيه‌ي كردستان (ركن2) به استانداري استان كردستان، 12/11/1361، ص 1.
  22. همان.
  23. همان.
  24. همان.
  25. مأخذ 3، بخش اول، ص 18.
  26. روزنامه‌ي كيهان، 14/11/1361، ص 2.
  27. مأخذ 3، بخش اول، ص 1.
  28. مأخذ 3، بخش اول، ص 7.
  29. مأخذ 3، بخش اول، ص 19.
  30. واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي، بولتن راديوهاي بيگانه، 12/11/1361، صص 5 و 6، به نقل از روزنامه‌ي كريستين ساينس مانيتور.
  31. مأخذ 3، بخش اول، ص 2، به نقل از خبرگزاري فرانسه از لندن.