1365.12.24

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
نسخهٔ تاریخ ‏۱۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۳۲ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1365
1365.12.24
نام‌های دیگر بیست و چهار اسفند
تاریخ شمسی 1365.12.24
تاریخ میلادی 15 مارس 1987
تاریخ قمری 14 رجب 1407



گزارش- 268

در پي پايان عمليات كربلاي5 و عمليات تكميلي آن در جبهه جنوب و آغاز فصل بهار، بار ديگر جبهه شمال غرب فعال شد كه موفقيت‌هاي قرارگاه رمضان در كردستان عراق نقش مهمي در آن دارد. در طرح جديد، نيروهاي منظم و نامنظم به‌طور هم‌زمان از مرزها و درون خاك عراق اقدام خواهند كرد. در اين خصوص امروز دستور عملياتي شماره1 قرارگاه مقدم نيروي زميني سپاه صادر شد. طبق اين دستور عملياتي، قرارگاه مقدم نيروي زميني سپاه با توكل به عنايات الهي و به كارگيري قرارگاه‌هاي حمزه سيدالشهدا(ع)، رمضان و سپاه كردستان در منطقه عمومي چوارتا - ماؤوت حمله خواهد كرد و شهر ماؤوت را تصرف و تأمين مي‌كند. در اين عمليات وظايف هركدام از قرارگاه‌ها بدين شرح مي‌باشد:  1- قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) با به‌كارگيري لشكر57 ابوالفضل(ع) در محور جنوبي تك خواهد كرد و پس از تصرف و تأمين شهر ماؤوت، در ارتفاعات "قميش" و "باناله" با يكي از يگان‌هاي مانوري سپاه رمضان الحاق مي‌كند. اين قرارگاه سپس با به‌كارگيري لشكر9 بدر از لشكر57 مي‌گذرد و پس از تصرف ارتفاع شاخ آمدين (1412) و قله 1067 "باش‌كالا"، در ارتفاع "وراز" با سپاه كردستان الحاق و در ارتفاعات سورقلات و شاخ كاتل با يكي از يگان‌هاي سپاه رمضان الحاق مي‌كند. 2- قرارگاه رمضان با به‌كارگيري يگان‌هاي تحت امر خود و اتحاديه ميهني كردستان عراق، پس از انهدام عقبه‌ها و قرارگاه‌هاي دشمن در محور عمومي چوارتا، ماؤوت، ارتفاعات سورقلات، شاخ كاتل، كاريزه، الاغلو، قميش، كلاله و شاخ گوجار را تصرف و تأمين مي‌كنند. 3- سپاه كردستان (قرارگاه بدر) با به‌كارگيري لشكر155 ويژه شهدا در محور غربي تك خواهد كرد و پس از تصرف ارتفاعات "رُت" 1 و 2 و ارتفاع "وراز"، در يال شمال غربي ارتفاع وراز با لشكر9 بدر الحاق مي‌كند.[۱]

گزارش- 269

خبرنگاران رسانه‌هاي همگاني كه پس از پايان عمليات كربلاي7 از منطقة "حاج‌عمران" ديدن كردند [ر.ك. به: 22/12/1365-253]، گزارش‌هاي متعددي را در خصوص پيروزي نيروهاي جمهوري اسلامي ايران منتشر كرده‌اند. راديو امريكا در اين مورد گفت: «خبرنگاران خارجي اين گزارش‌ها را كه نيروهاي ايران در ماه‌هاي جاري يكي از ارتفاعات استراتژيك عراق را در شمال ميدان نبرد به اشغال خود درآوردند، مورد تأييد قرار مي‌دهند.» اين راديو به نقل از خبرنگار روزنامه "واشنگتن پست" افزود: «نيروهاي تهاجمي ايران مدافعين عراق را حدود 12 مايل به داخل خاك عراق رانده و به اين ترتيب يك پيروزي ديگر را در داخل خاك عراق نصيب خود كردند.[۲] نشريه "هرالد تريبون" نيز نوشته است: «ايران با باز كردن جبهه‌اي در شمال، يك بار ديگر نشان داد با اين عمليات اثر و توان ارتش عادي ايران - كه در جبهه‌هاي فعال جنوب جاي‌شان را به نيروهاي سپاه پاسداران داده‌اند - به‌خوبي به اثبات رسيد. پيروزي‌هاي جديد ايران به اين كشور قدرت مي‌دهد جاده‌هاي شمال عراق و انتقال نفت از شمال اين كشور را تهديد كند. هم‌اكنون ايران قادر است عبور و مرور در جاده رواندوز را با آتش توپخانه خود كنترل نمايد.»[۳] در مورد عمليات "كربلاي7" و اهميت آن، خبرگزاري فرانسه به نقل از "چارلز ردمن" سخن‌گوي وزارت خارجه ايالات متحده امريكا، اعلام كرد: «اين تهاجم (كربلاي7) در منطقه‌اي انجام شده‌است كه داراي منافع استراتژيكي كمي مي‌باشد، ما فكر نمي‌كنيم كه اين يك تهاجم مهم باشد.»[۴] جبهه جنوبي نيز كه در چند ماه اخير شاهد عمليات‌هاي وسيعي بوده‌است، مورد بازديد خبرنگاران خارجي قرار گرفت. راديو بي.بي.سي. با اعلام سفر خبرنگار خود به منطقه عملياتي كربلاي‌5، با توجه به سختي نبرد در شرق بصره گفت: «در حالي كه جنگ در شرق بصره ميان نيروهاي ايراني و عراقي ادامه دارد، منابع ديپلماتيك غرب در بغداد مي‌گويند كه انتظار نمي‌رفت كه ايران بتواند فشار تهاجم اخيرش را كه اكنون بيش از دو ماه از آن مي‌گذرد، براي چنين مدت طولاني حفظ كند.»[۵] هفته‌نامه "ميد" اين حملات را از ديدگاه اقتصادي مورد بررسي قرار داده است. اين هفته‌نامه در گزارشي از عراق نوشته‌است: «به دنبال حمله ايران به اطراف بصره، كمپاني هندي "چايپراكش آسوسيشن" كه مشغول كار روي پروژه 200 ميليون دلاري تأسيس شبكه فاضلاب در شهر بصره بود، از كار خود دست كشيد و قرار است كارگران خود را به بغداد منتقل كند و در اين رابطه تاكنون 337 تن از آنان اين شهر را ترك كرده‌اند. يك شركت هندي ديگري كه در "ام‌القصر" و "خورالزبير" به فعاليت‌هاي ساختماني مشغول بوده، دفتر خود را تعطيل كرده و كارگران خود را از منطقه خارج نموده‌است. همچنين حدود 1200 كارگر هندي كه براي يك كمپاني خارجي در فرودگاه بين‌المللي بصره مشغول كار بوده‌اند نيز قبلاً به نقاط امن‌تري انتقال يافته‌اند.»[۶]

گزارش- 270

مقابله با تحرك شناورهاي جنگي عراق، كنترل و بازرسي كشتي‌هاي خارجي در تنگه‌هرمز و استقرار موشك در سواحل خليج‌فارس خبرهاي دريايي امروز مي‌باشند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، چند فروند از ناوچه‌هاي دشمن با استفاده از تاريكي شب قصد پياده كردن گروهي از تفنگ‌داران دريايي خود را در اسكله البكر داشتند كه با آتش توپخانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي مواجه شدند و پس از تحمل خسارات و ضايعاتي، حركت آن‌ها متوقف شد و ناچار از منطقه گريختند.[۷] در ادامه كنترل‌كشتي‌هايي كه در خليج‌فارس به مقصد عراق يا يكي از كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس مي‌روند، امروز نيز نيروي دريايي ارتش ضمن نظارت بر تردد كشتي‌ها در منطقه دريايي خليج‌فارس و درياي عمان، هفت فروند كشتي تجاري و نفت‌كش‌خارجي را در محدوده آب‌هاي تنگه هرمز شناسايي و بازرسي كرد.[۸] در ادامه خبرهاي چند روز گذشته رسانه‌هاي گروهي جهان در خصوص استقرار موشك‌هاي زمين به زمين ايران در تنگه هرمز، امروز نيز ماهواره جاسوسي امريكا (در منطقه) اعلام كرد كه ايران موشك‌هاي ضدكشتي در جزيره قشم و شهر كوچك "كوهستك" (Kuhestak) مستقر كرده است. اين موشك‌ها به‌عنوان موشك Hy-2 يا "كرم ابريشم" شناخته شده‌اند. طبق آنچه اعلام شده، چين علي‌رغم انكار خود، يكي از مهم‌ترين صادركنندگان سلاح به ايران است كه تعدادي هواپيماي اف-7 چيني و جي-7 (همانند ميگ-21 روسي) به ايران ارسال كرده‌است و خلبانان و تكنسين‌هاي ايران را نيز آموزش مي‌دهد.[۹] روزنامه "نيويورك تايمز" درباره قصد ايران از استقرار اين موشك‌ها نوشته‌است: «حكومت اسلامي ايران شش دستگاه پرتاب موشك در نزديكي تنگه هرمز مستقر ساخته‌است و قصد دارد آن‌ها را عليه كشتي‌هاي خارجي كه در خليج‌فارس آمد و رفت مي‌كنند، به كار گيرد.» اين نشريه با استناد به گفته‌هاي مقامات اطلاعاتي امريكا افزوده‌است: «اين موشك‌ها ساخت چين كمونيست هستند كه براساس موشك‌هاي روسي مشابه، طرح‌ريزي و توليد شده‌اند. موشك مزبور كه به Hy-2 معروف است، 80 كيلومتر برد دارد و مي‌تواند نفت‌كش‌ها و كشتي‌هاي بازرگاني را تقريباً در همه بنادر عربي جنوب خليج‌فارس هدف قرار دهد.»[۱۰] هفته‌نامه "جينز ديفنس" چاپ لندن نيز ادعا كرد كه ايران 12 فروند از هواپيماهاي "شيانگ اف-6" چيني را كه قرار بود از كره شمالي و چين وارد كند، تحويل گرفته‌است. اين نشريه به نقل از يك ديپلمات مقيم انگليس نوشت: «تاكنون 12 فروند هواپيماي "شيانگ اف-6" ساخت چين كه نوع كامل‌تري از ميگ-19 روسي است، در اختيار سپاه پاسداران انقلاب در زاهدان قرار گرفته‌است. قبلاً 6 فروند ميگ-19 از طرف كره شمالي به ايران تحويل گرديده بود كه به علت رضايت‌بخش نبودن آزمايش آن‌ها، در انبار نگهداري مي‌شود.»[۱۱] خبرگزاري فرانسه نيز با بيان همين مسائل به نقل از يك مقام امريكايي اعلام كرد: «هيچ‌كس نمي‌تواند تصوركند ايرانيان به چه دليلي بايد بخواهند تنگه هرمز را مسدود كنند زيرا با اين كار نفت‌كش‌هاي ايران نيز قادر به ارسال نفت نخواهند شد. تا ماه سپتامبر گذشته سلاح حمله ايران عليه كشتي‌ها، هلي‌كوپتر بوده‌است ولي از اين ماه به بعد ايران براي حمله از ناوهاي جنگي استفاده كرده است. مقامات آمريكايي گفتند استيكس يا احتمالاً نوع چيني آن در صورتي كه در محل مستقر شود، براي ايران سلاح جديدي جهت كاربرد در منطقه تنگه هرمز خواهد بود.»[۱۲]

گزارش- 271

در ادامه رسيدگي به بودجه سال آينده نيروهاي مسلح، امروز بخشي از بودجه وزارت دفاع از تصويب نمايندگان مجلس شوراي اسلامي گذشت. تبصره 26 لايحه بودجه سال 1366 شمسي كه در جلسه علني امروز مجلس قرائت و تصويب شد، بدين شرح است: «تبصره 26 - الف - به وزارت دفاع و نيروهاي انتظامي جمهوري اسلامي ايران اجازه داده مي‌شود در ازاي درآمدهاي ناشي از عوايد داخلي پادگان‌ها، يگان‌ها و پايگاه‌هاي خود، موضوع رديف‌هاي 421000 و 421100 قسمت سوم اين قانون و همچنين در ازاي درآمدهاي حاصله از فعاليت‌هاي كشاورزي و دامپروري نيروهاي سه‌گانه موضوع رديف 420116 قسمت سوم اين قانون كه پس از وصول به حساب خزانه واريز مي‌شود، از اعتبار رديف 503001 (هزينه‌هاي پيش‌بيني نشده) قسمت چهارم اين قانون براي تأمين هزينه‌هاي ضروري واحدهاي مذكور به شرح زير استفاده نمايند: 1- وزارت دفاع معادل 50 درصد درآمد وصولي عوايد داخلي پادگان‌ها، يگان‌ها و پايگاه‌ها و واريز شده به خزانه حداكثر تا مبلغ پانصد ميليون (000/000/500) ريال. 2- وزارت دفاع معادل 40 درصد درآمد حاصله از فعاليت‌هاي كشاورزي و واريز شده به خزانه حداكثر تا معادل يك‌صد ميليون (000/000/100) ريال. 3- نيروهاي انتظامي جمهوري اسلامي ايران معادل 50 درصد درآمد وصولي و واريز شده به حساب خزانه حداكثر تا مبلغ دويست ميليون (000/000/200) ريال.» همچنين تبصره 27 در مورد بودجه حفاظت از راه‌ها، مرزها و پاسگاه‌ها و . . . بدين ترتيب به تصويب رسيد: «تبصره 27 - مبلغ هفت ميليارد (000/000/000/7) ريال اعتبار منظور در رديف 503052 قسمت چهارم اين قانون براي احداث و به‌سازي راه‌ها و پاسگاه‌ها و حفاظت فيزيكي به منظور حراست از مرزهاي كشور به شرح زير قابل مصرف خواهد بود: 1- پنج ميليارد و پانصد ميليون (000/000/500/5) ريال براي احداث و بهسازي راه‌ها. 2- يك ميليارد و پانصد ميليون (000/000/500/1) ريال براي احداث و بهسازي پاسگاه‌ها و حفاظت فيزيكي. 3- هشتاد درصد اعتبار اين تبصره براي حراست از مرزهاي شرقي و جنوبي كشور و مرز ايران و تركيه اختصاص مي‌يابد. آئين‌نامه اجرايي اين تبصره ظرف مدت دو ماه بنا به پيشنهاد وزارت‌خانه‌هاي كشور و برنامه و بودجه تهيه و به تصويب هيئت وزيران خواهدرسيد.»[۱۳]

گزارش- 272

مهندس "ميرحسين موسوي" نخست‌وزير، در پايان جلسه امروز هيئت دولت در خصوص عمل‌كرد دولت و سخنان روزگذشته رهبر انقلاب "امام خميني" [ر.ك. به: 23/12/1365-261] و ايستادگي نظام در برابر توطئه‌هاي دشمنان به‌ويژه در جنگ با عراق و لزوم ادامه آن و گسترش عمليات جنگي تا پيروزي نهايي، به خبرنگاران گفت: «. . . براي ارزيابي عمل‌كرد دولت در سال جاري بايد سخت‌ترين توطئه‌هاي دشمنان از جمله كاهش قيمت نفت به‌دقت بررسي شود . . . علي‌رغم توطئه‌هاي گوناگون دشمنان، اگر ما به منظره جنگ و ساير مسائل نظر افكنيم، خواهيم ديد كه نظام ما به صورت قوي و سازش‌ناپذيري در مقابل اين توطئه‌ها ايستادگي كرده‌است و به همين دليل دشمنان ما اعتراف مي‌كنند كه نظام ما توان ايستادن در مقابل توطئه‌هاي جهاني را دارد.» نخست‌وزير رمز اين ايستادگي را هم‌كاري گسترده مردم، دولت و هدايت‌هاي امام امت دانست. مهندس "موسوي" درخصوص گزارش‌هاي اقتصادي و همچنين گزارشي در مورد جنگ، به هيئت دولت گفت: «اين گزارش‌ها نشان‌دهنده تلاش همه جانبه بخش‌هاي مختلف براي ايستادن بر روي اصلي‌ترين مسئله يعني جنگ است كه رهبر انقلاب بر آن تأكيد دارند.»[۱۴] آقاي "سالك" دبير كنفرانس هم‌ياري معارضان عراقي، در مصاحبه با خبرگزاري جمهوري اسلامي، برنامه‌هاي اين كنفرانس را براي حمايت از مبارزه مردم عراق اعلام كرد. وي گفت: «دبيرخانه مقدماتي كنفرانس به منظور پي‌گيري مصوبات كنفرانس هم‌ياري و تشكل مبارزه معارضين عراقي كار خود را آغاز كرده‌است. اين دبيرخانه با چهار كميته نظامي، حقوق بشر، سياسي و كميته آينده عراق، به منظور تداوم مبارزه معارضين عراقي تا سقوط صدام و حزب بعث فعاليت مي‌كند. دبيرخانه با دعوت از نمايندگان گروه‌هاي مخالف عراقي، پيش‌نويس قانون اساسي عراق را تهيه خواهد كرد.»[۱۵]

گزارش- 273

مديركل اداره ارزيابي و برنامه‌ريزي وزارت امورخارجه شوروي، آقاي "لئواساكويچ مندلويچ" كه براي گفت‌وگو با مقام‌هاي جمهوري اسلامي ايران به تهران سفر كرده‌بود، امروز قبل از ترك تهران در مصاحبه‌اي با خبرنگاران خبرگزاري جمهوري اسلامي، تمايل كشورش را براي كمك به جمهوري اسلامي ايران به منظور دست‌يابي به يك راه‌حل صلح‌آميز براي توقف جنگ اعلام كرد. وي گفت: «. . . اين تصور اشتباهي است اگر گفته شود كه ما در اين جنگ از عراق حمايت مي‌كنيم. امروز نيروهاي شما بر خلاف اوايل جنگ در داخل خاك عراق مستقر مي‌باشند. ما دو كشور عراق و ايران را به‌عنوان دو حلقه مهم در زنجيره كشورهاي ضدامپرياليستي مي‌دانيم.» وي در پاسخ به اين پرسش كه "در صورت قبول پيشنهاد شوروي مبني بر پايان بخشيدن به جنگ، چه تضميني وجود خواهد داشت كه در آينده رژيم عراق دست به تجاوز ديگر نزند؟ "گفت: «براي جلوگيري از تجاوزات آتي اولين چيز قدرت يك ملت است كه دشمن را از تجاوزش باز مي‌دارد اما راه‌هاي ديگري هم براي چنين تضميني وجود دارد از جمله تعهد كشورهاي ثالث مبني بر كمك به كشور مورد تجاوز و يا تضمين شوراي امنيت سازمان ملل متحد كه براساس ماده25 منشور سازمان ملل متحد اجراي آن براي همه الزامي است.» مندلويچ همچنين گفت: «شما مي‌خواهيد جنگ‌افروز محكوم شود و اين حق مسلم شما است و هم‌اكنون كه پيشنهادي در شوراي امنيت مبني بر تشكيل كميته‌اي براي رسيدگي به عوامل آغازگر جنگ و طرفي كه جنگ را تحميل كرده‌است، مطرح مي‌باشد، شما مي‌توانيد به اين كميته مراجعه نماييد. اگر شما معتقديد كه عراق آغازگر جنگ بوده‌است، با مراجعه به اين كميته شايد اين مرجع را متقاعد كنيد كه متجاوز را تنبيه كند.» وي با رد مقايسه تجاوز رژيم عراق به جمهوري اسلامي ايران با حمله آلمان هيتلري به خاك شوروي، در خصوص مواضع امريكا و شوروي در مورد پايان جنگ گفت: «اختلاف ما با آن‌ها در اين است كه امريكا دروغ مي‌گويد و خواهان پايان جنگ نيست چرا كه ادامه جنگ و فرسايش دو كشور از هر جهت به نفع امپرياليسم است.» وي تصريح كرد: «تلاش مذبوحانه امريكا در جريان "ايران‌گيت" بايد نيت شوم امپرياليسم امريكا را براي كشور شما روشن كرده‌باشد كه كردار و گفتار امريكايي‌ها بسيار از هم دور است و ما باور نمي‌كنيم كه آنان خواهان پايان جنگ باشند.»[۱۶]

گزارش- 274

دولت فرانسه از "سازمان عدالت انقلابي لبنان" خواست از اعدام "ژان لويي نورماندن" خودداري كند. وزارت امورخارجه فرانسه در پاسخ به تهديد اين سازمان مبني بر اعدام گروگان‌هاي فرانسوي، در بيانيه‌اي اعلام كرد: «فرانسه قصد دارد به بهبود مناسبات خود با ايران ادامه دهد و از آن انتظار نتايج مثبتي در جنبه‌هاي مختلف دارد.» به گزارش نشريه "النهار"، سازمان عدالت انقلاب اعدام گروگان فرانسوي را 48 ساعت به تعويق انداخته‌است. رئيس‌جمهوري فرانسه كه اظهارات اخيرش [ر.ك. به: 19/12/1365-235] موجب اين واكنش شده‌است، از دادن توضيح خودداري كرد. اما سخن‌گوي نخست‌وزير ايران هشدار سازمان عدالت انقلابي لبنان را رد كرد و افزود: «پاريس هرچند دشمن ايران نيست اما فرانسه در يازده سال گذشته به عراق اسلحه فروخته و ارسال آن را همچنان ادامه خواهدداد.»[۱۷]

گزارش- 275

دبيرخانه يونسكو در بخش‌نامه‌اي به ادارات وابسته خود مجدداً بر استفاده از نام "خليج‌فارس" در مدارك رسمي تأكيد كرد. اين بخش‌نامه با اشاره به تبليغات گسترده برخي از كشورهاي عربي تصريح كرد: «يونسكو در رابطه با جدال‌هايي كه احياناً مي‌تواند در مورد نام‌گذاري جغرافيايي محلي بروز نمايد، به هيچ‌وجه نمي‌تواند نقش داور را ايفا كند. اين سازمان در مورد استفاده واژه‌هايي كه نام منطقه يا سرزميني جغرافيايي را شامل مي‌شوند، از آنچه كه در سازمان ملل متحد متداول است پيروي مي‌كند.» دبيرخانه يونسكو سپس با يادآوري اين موضوع كه سازمان ملل در مدارك و انتشارات رسمي خود همواره واژه خليج‌فارس را به كار مي‌برد، از ادارات وابسته خود خواست تا در اين مورد دقت لازم را مبذول دارند. "رضا فيض" نماينده دائمي جمهوري اسلامي ايران در يونسكو، در تماس با خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي در اين باره گفت: «اين بخش‌نامه بيش از يك ماه است كه صادر شده و البته چيزي جز تأييد يك واقعيت قطعي تاريخي و روشن حقوقي معمول در سازمان ملل نيست.» وي با اشاره به مقاله هفته‌نامه عربي زبان "الطليعه العربيه" به امضاي نماينده رژيم عراق در يونسكو، خاطرنشان ساخت: «اين مطلب به هيچ‌وجه تعجب‌آور نبوده و به خودي خود گوشه ناچيزي از تجاوزات مستمر اين رژيم و اهداف واقعي آن را نشان ميدهد.» آقاي فيض افزود: «نماينده رژيم عراق حتي به برگزاري مراسم بزرگداشت خاطره امام محمد غزالي و فخرالدين رازي كه هر دو ايراني بوده و يكي در "ري" و ديگري در "طوس" متولد شده‌اند، فرياد اعتراض برآورده و يونسكو را نيز به همين دليل متهم و تهديد نموده‌است.»[۱۸]



منابع و مآخذ روزشمار 1365/12/24

  1. سند شماره 667 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش عمليات كربلاي10، "تلاش ناموفق در آغاز استراتژي جديد جنگ"، جمع‌بندي ستاد، صص22 و 23.
  2. واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن "رويدادهاي بيگانه"، 25/1/1365، ص6، به نقل از راديو امريكا، 25/12/1365.
  3. روزنامه كيهان، 26/12/1365، ص3، روزنامه هرالدتريبون، به نقل از خبرنگار واشنگتن پست.
  4. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 363 (27/12/1365)، ص4، واشنگتن - به‌نقل از خبرگزاري فرانسه، 26/12/1365.
  5. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه، نشريه شماره 361 (25/12/1365)، ص9، راديو بي.بي.سي.، 24/12/1365.
  6. روزنامه اطلاعات، 24/12/1365، ص18، لندن - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از هفته‌نامه "ميدل‌ايست اكونوميك دايجست".
  7. روزنامه كيهان، 25/12/1365، ص3.
  8. روزنامه جمهوري اسلامي، 25/12/1365، ص2.
  9. Ballanee, Edgaro. The Gulf War. London. Brassey defence Publishers, 1988, p.204.
  10. مأخذ 5، ص11، راديو اسرائيل، 24/12/1365، به نقل از روزنامه "نيويورك تايمز" و شبكه تلويزيوني "سي.بي.اس".
  11. سند شماره 226135 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نشريه شماره 129، (24/12/1365)، ص12، به نقل از مجله "جينز ديفنس"، چاپ لندن.
  12. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 362 (26/12/1365)، ص23.
  13. اداره تندنويسي مجلس شوراي اسلامي، روزنامه رسمي، مشروح مذاكرات جلسه علني مجلس شوراي اسلامي، جلسه 3850، شماره 12285، صص18 تا 26.
  14. مأخذ 8، ص آخر.
  15. مأخذ 8، ص2.
  16. مأخذ 5، ص3 و 5.
  17. مأخذ 7، ص آخر.
  18. مأخذ 6، ص2، به نقل از هفته‌نامه عربي زبان "الطليعه العربيه"، چاپ پاريس.