1362.07.11
| روزشمار جنگ سال 1362 1362.07.11 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | یازده مهر |
| تاریخ شمسی | 1362.07.11 |
| تاریخ میلادی | 3 اکتبر 1983 |
| تاریخ قمری | 25 ذیحجه 1403 |
گزارش - 669
کاهش تدریجی میزان تضمین موفقیت* عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان، که دو هفته پیش درپی طرح اشکالات مانور ازسوی فرماندهان لشکرهای 31 عاشورا و 17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) آغاز شده بود، روز گذشته با گزارش سرتیم‌ها و عناصر شناسایی لشکر27 محمد رسول‌الله(ص) درمورد جزئیات مشکلات مانور قرارگاه‌های تاکتیکی نجف1 و 2 به اوج خود رسید، این امر سبب شد تا امروز فرماندهان ارشد ارتش و سپاه قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)** جلسات جداگانه‌ای را به‌منظور تصمیم‌گیری درمورد سرنوشت این عملیات، در قرارگاه مقدم نزاجا در غرب تشکیل دهند. در جلسه نخست که با شرکت فرماندهان ارتش در حضور سرهنگ صیاد شیرازی و محسن رضایی برگزار شد، ابتدا فرمانده نیروی زمینی ارتش درمورد عملیات دربندیخان گفت: درحال‌حاضر با تک پشتیبانی در منطقه دربندیخان می‌خواهیم دشمن را حتماً درگیر کنیم و به‌سرعت برای اجرای عملیات دهانه شیلر آماده شویم. در ادامه، سرهنگ جاودانی فرمانده ارتش در قرارگاه نجف، ضمن بیان مشکلات عملیات والفجر5، پیشنهاد کرد که عملیات دربندیخان به‌صورت مرحله به مرحله انجام گیرد. وی در تشریح این موضوع افزود: اگر در یک حرکت محدود، سد دربندیخان از زیمناکوه تهدید شود، نظر دشمن به این منطقه جلب خواهد شد و احساس خطر می‌کند، به‌این‌منظور باید در گام نخست به‌صورت هم‌زمان یک بخش از نیروها در محورهای شاخ شمیران و برددکان و بخش دیگری در ارتفاع بمو وارد عمل شوند. پنج شب و روز جاده در شاخ شمیران به پای کار برسد. با اشغال برددکان، شاخ شمیران و بمو، دشمن متوجه سد می‌شود. در گام بعدی به‌مرور زمان می‌توان این کار را توسعه داد و از پشت، زیمناکوه و هدف نهایی یعنی سد دربندیخان را تهدید و تصرف کرد.[۱] در جلسه دوم که با شرکت فرماندهان سپاه در حضور فرماندهی کل سپاه و فرمانده نیروی زمینی ارتش تشکیل شد، عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، ضمن تبیین مشکلات اساسی عملیات، باتوجه‌به شرایط كنونی پیشنهاد لغو یا اجرای محدود عملیات را مطرح كرد. به گفته این فرمانده شناسایی‌های اولیه در منطقه از وجود پنج اشکال عمده در پیش روی عملیات حكایت داشت: نخست نبود عقبه مناسب، دوم آلودگی مناطق حدفاصل خطوط خودی و دشمن (حضور عناصر اطلاعاتی ارتش عراق و جاسوسان ضدانقلاب)، سوم بعد مسافت عقبه تا خط مقدم و فقدان جاده، چهارم محدودیت شدید راهکارها و درنهایت صعب‌العبور بودن آنها. عزیز جعفری افزود: پس از اتمام شناسایی‌ها درحدود 20 روز پیش، ابهامات درمورد مانور عملیات والفجر5 به‌خصوص "محدودیت شدید راهکارها" و "صعب‌العبور بودن آنها" همچنان پابرجا بود، بااین‌حال، پس از جلسات دو هفته گذشته قرار شد که باوجود این مشکلات عملیات اجرا شود؛ در چنین شرایطی مسئله جدیدی تحت عنوان بررسی ضرورت وجود مهتاب در شب عملیات مطرح شد، درپی تداوم جلسات یگان‌های قرارگاه نجف دراین‌زمینه، فرصت زمانی شب مهتابی از بین رفت. علاوه‌براین گزارش سرتیم‌های لشکر27* درمورد جزئیات مشکلات پیش روی اجرای عملیات والفجر5 نیز مزید بر علت شد. فرمانده قرارگاه نجف سپس درباره آخرین وضعیت یگان‌های این قرارگاه برای اجرای عملیات تصریح كرد: درحال‌حاضر، حاج همت هم به‌دلیل نبود مهتاب و لورفتن عملیات، اجرای عملیات را در وضعیت کنونی امکان‌پذیر نمی‌داند.**[۲] عزیز جعفری همچنین، در تشریح پیشنهاد خود برای اجرای عملیات والفجر5 درقالب تک محدود در منطقه دربندیخان گفت: یک تیپ از لشکر27 محمد رسول‌الله(ص) به‌همراه نیروهای قیاده موقت که در منطقه شاخ شمیران مستقرند، ابتدا از شرق و شمال شاخ شمیران جاده‌ای احداث کرده، پس از آن روی دو ارتفاع شاخ شمیران و برددکان مستقر می‌شوند و با تکیه بر این دو جناح، ارتفاع مله‌سور (در امتداد شاخ شمیران - برددکان به‌سمت زیمناکوه و سد) را تصرف می‌کنند[۳] و درنهایت به‌سمت پایین در حاشیه جنوبی دریاچه گسترش می‌یابند. این اقدام که دشمن را نسبت به تهدید سد حساس خواهد کرد، باید هم‌زمان با عملیات شیلر باشد. در پایان جلسات امروز، فرمانده نیروی زمینی ارتش و فرمانده کل سپاه برای تصمیم‌گیری نهایی درباره عملیات قرارگاه نجف جلسه‌ا‌ی خصوصی برگزار کردند. به گزارش راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه، این جلسه پس از گذشت یک ساعت و بدون نتیجه‌گیری درمورد سرنوشت عملیات دربندیخان به پایان رسید.[۴] جلسات امروز درحالی برگزار شد که رحیم صفوی معاونت عملیات ستاد مرکزی، راجع به عملیات قرارگاه نجف در منطقه دربندیخان به راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ گفت: «عملیاتی که یك درصد تضمین موفقیت نداشته باشد نباید انجام بگیرد. عملیات‌نکردن بهتر از عملیات ناموفق است.»[۵]
گزارش - 670
درپی افزایش تحرکات ایران برای آماده‌سازی عملیات‌های دهانه شیلر و دربندیخان، گزارش عناصر اطلاعاتی یگان‌های حاضر در مناطق مزبور از افزایش اقدامات پدافندی و شناسایی ارتش عراق برای جلوگیری از حمله احتمالی ایران حكایت دارد. گزارش واحد اطلاعات - عملیات سپاه مریوان از منطقه عملیاتی والفجر4 (دهانه شیلر) حاكی است: «نیروی زیادی از ارتش بعث عراق بین کوه نالپاریز تا نمکوه و همچنین از کوخلان تا پایین گرمک مستقر شده‌اند و اکثراً به حالت آماده‌باش می‌باشند. ... 24 فروند هلیکوپتر همراه تعداد زیادی نیروی زرهی و پیاده در منطقه سراو سبحان آغا تا کانی‌پانکه مستقرند. ... یک دسته توپخانه در پایین نالپاریز محله کاله آلمان جهت کوبیدن مواضع مرزی بانه مستقر می‌باشد. ... شایع است تعدادی از جاش‌های عراقی و نیروهای بعث جهت حمله به ارتفاعات سورن ازطرف شانه‌دری و بانی‌بنوک آماده شده‌اند و همچنین جاش‌های منطقه هولیر و سلیمانیه و مناطق مختلف شمال عراق در نالپاریز به سر می‌برند جهت جلوگیری از حمله رزمندگان اسلام به عراق. ... لازم است هوشیاری مقتضی به نیروهای مستقر در ارتفاعات سورن داده شده و قسمت‌های لازم را تقویت نموده.»[۶] قرارگاه حمزه سیدالشهدا نیز در گزارش خود درباره تحرکات اخیر عراق، به اقداماتی نظیر افزایش فعالیت‌های مهندسی درزمینه ایجاد موانع و استحکامات در خطوط پدافندی، افزایش فعالیت‌های گشتی و شناسایی به‌ویژه با استفاده از دیده‌بانی و بهره‌گیری از عوامل مزدور داخلی به‌منظور کنترل حرکت یگان‌های ایران و افزایش فعالیت توپخانه و تحركات هوایی دشمن اشاره دارد.[۷] امروز همچنین برخی یگان‌های مجاور منطقه عمومی دربندیخان ازجمله رکن دوم ژاندارمری باختران از اعطای کمک مالی و واگذاری مقادیری مین توسط افسران اطلاعاتی عراق به عناصر ضدانقلاب جهت مین‌گذاری در مسیر عبورومرور نیروهای ارتش و سپاه ایران در مناطق قلخانی و باباجانی خبر دادند.[۸]
گزارش - 671
درحالی‌که با حضور فرماندهان ارشد ایران در جبهه غرب و شمال‌غرب، تلاش‌ها برای اجرای دو عملیات در مناطق عمومی دهانه شیلر و دربندیخان رشد فزاینده‌ای یافته، حملات هوایی ارتش عراق نیز در محدوده مرزی مناطق مزبور در روزهای گذشته و به‌ویژه امروز تشدید شده است. امروز شهر مریوان كه در عقبة منطقه عملیاتی آتی قرار دارد آماج حملات هوایی دشمن قرار گرفت. به گزارش شهربانی مریوان، ساعت 11 امروز یک هواپیمای شکاری عراق با تجاوز به حریم هوایی مریوان اطراف دریاچه را به رگبار بست.[۹] روز گذشته نیز توپخانه عراق در دو نوبت در ساعت‌های 10:45 و 11:45 چند توپ به‌سمت مریوان شلیك كرد كه تلفات و خساراتی نداشت.[۱۰] علاوه‌براین، امروز هواپیماهای عراقی در ساعات 10:25، 10:35 و 13:30 شهر سرپل ذهاب و اطراف آن در دشت ذهاب را هدف حمله قرار دادند. با واكنش پدافند هوایی خودی، هواپیماهای دشمن متواری شدند. در یک هفته گذشته این چهارمین بار است که هواپیماهای عراقی به قصد بمباران سرپل ذهاب به این منطقه حمله کرده‌اند.[۱۱] قرارگاه نجف نیز در گزارشی اعلام کرد جنگنده‌های دشمن پس از هفت نوبت پرواز بر روی منطقه سرپل ذهاب، شهرک المهدی و اطراف دزلی، قطعه سرپل و اطراف پادگان ابوذر را بمباران کردند.[۱۲] گفتنی است در جلسه امروز قرارگاه نجف نیز سرهنگ جمالی جانشین نیروی زمینی ارتش، ضمن اشاره به ازسرگیری حملات هوایی و بمباران ارتش عراق از حدود 9 روز پیش، محور بمباران‌های دشمن را مناطق تنگه بردلی، شیخ‌سله و منطقه عمومی سرپل ذهاب تا زیر ارتفاعات بازی‌دراز اعلام کرد.[۱۳]
گزارش - 672
امروز علاوه‌بر ادامه عملیات‌های پاک‌سازی در مناطق مختلف کردستان که از چند ماه پیش توسط قرارگاه حمزه سیدالشهدا آغاز شده است، درگیری‌هایی نیز بین نیروهای خودی و عناصر مسلح غیرقانونی در حوالی سردشت، مریوان، سنندج، سقز و سلماس رخ داد. خبرگزاری جمهوری اسلامی از ارومیه گزارش داد: امروز عناصر مسلح غیرقانونی دو کارگر بومی جهاد سازندگی را که در اطراف روستای هندآباد (از توابع سردشت) مشغول فعالیت عمرانی بودند به گروگان گرفتند. با واکنش نیروهای خودی به این اقدام، مهاجمان درحالی‌كه تعدادی از آنها زخمی شده بودند، منطقه را ترك كردند. هنوز از سرنوشت گروگان‌ها اطلاعی در دست نیست.[۱۴] از سوی دیگر، واحد عملیات سپاه سردشت اعلام كرد: «گروه ضربت سپاه سردشت مورخه 11/7/1362 یکی از دهات [منطقه] به نام هندآباد [را] محاصره کرده، تعدادی از گروه دمکرات را مجروح و 2 نفر از آنها را به اسارت گرفتند و ضمناً یک نفر پیشمرگ مسلمان زخمی شد.»[۱۵] همچنین امروز درپی عملیات پاک‌سازی نیروهای خودی در روستای زمزیوان از توابع سردشت، 8 نفر از افراد ضدانقلاب کشته و 4 نفر مجروح شدند.[۱۶] علاوه‌بر سردشت، امروز در مریوان هم نیروهای خودی با افراد وابسته به گروه‌های مسلح غیرقانونی درگیر بودند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، بعدازظهر امروز درپی حمله عناصر ضدانقلاب به یک اتومبیل سپاه در نزدیکی یکی از پایگاه‌های جنوب مریوان، 4 تن از نیروهای خودی به شهادت رسیدند. در درگیری دیگری كه امشب بین نیروهای خودی و عناصر مسلح غیرقانونی در منطقه انجیران از توابع مریوان رخ داد،20 نفر از افراد ضدانقلاب کشته شدند، در این عملیات از نیروهای خودی هم یك نفر به شهادت رسید و 6 نفر مجروح گشتند و یک سرباز که قبلاً به اسارت ضدانقلاب درآمده بود آزاد شد.[۱۷] امروز همچنین در عملیات کمین نیروهای خودی علیه عناصر ضدانقلاب در مائین‌بلاغ (اطراف تکاب)، 3 تن از افراد مسلح غیرقانونی کشته و یک نفر اسیر شد و یک دستگاه تویوتا دوکابین آنها هم به دست نیروهای خودی افتاد.[۱۸] در سنندج نیز گردان جندالله با اجرای عملیاتی موفق به پاك‌سازی روستاهای ماجکه سفلی، تازه‌آباد و هزاردره شد.[۱۹] در جریان این عملیات یک خودروی گردان ضربت جندالله سنندج در حوالی حسین‌آباد (از توابع دیواندره) به کمین عوامل مسلح غیرقانونی افتاد و درنتیجه 4 تن از نیروهای خودی شهید و 4 تن نیز اسیر شدند و یک نفر هم مجروح شد.[۲۰] همچنین درپی محاصره ضدانقلاب در روستای تازه‌آباد، 4 تن از پاسداران گروه ضربت شهید دادخواه به شهادت رسیدند و یک نفر هم مجروح شد.[۲۱] مهاجمان ضدانقلاب پایگاه سوته سقز را نیز هدف حمله قرار دادند. در این حمله 2 نفر از نیروهای خودی مجروح شدند.[۲۲] به گزارش طرح و برنامه عملیات سپاه سلماس امروز نیروهای پایگاه دلزی با عوامل حزب دمکرات درگیر شدند با مقاومت نیروهای پایگاه، پس از چهار ساعت مهاجمان مجبور به فرار شدند. همچنین امروز 3 تن از عناصر ضدانقلاب همراه با سلاح خود را به این پایگاه تسلیم کردند.[۲۳] افراد مسلح ضدانقلاب با خمپاره پایگاه دکل سرو را هدف قرار دادند كه براثر آن 3 تن از نیروهای خودی به شهادت رسیدند.[۲۴] از سوی دیگر شهربانی کردستان در گزارشی اعلام كرد: درپی درگیری دو روزگذشته بین نیروهای خودی و افراد ضدانقلاب در روستای پیرمران از توابع سقز، تعدادی از اهالی این روستا به گروهک‌ها پیوسته‌اند.[۲۵]
گزارش - 673
هم‌زمان با برگزاری سی‌وهشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، وزیران امور خارجه کشورهای عرب، امشب در نشست سالانه خود درمورد افزایش تلاش‌ها برای پایان‌دادن فوری به جنگ ایران و عراق به توافقاتی دست یافتند. در همین راستا، نخست‌وزیر الجزایر برای مذاکره با مقامات کویتی، امروز عازم کویت شد. خبرگزاری کویت از سازمان ملل درباره جلسه وزیران امور خارجه کشورهای عرب در نیویورک گزارش داد: «شاذلی بن قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب، طی بیاناتی گفت: "منافع اعراب ایجاب می‌کند که تمام تلاش‌های خود را برای هرچه زودتر پایان‌دادن به جنگ به طریقی که حداکثر منافع اعراب و امنیت کشورهای عرب در خلیج [فارس] را تأمین کند به کار گیریم." قلیبی افزود: "باوجودی‌که اقدامات سازمان ملل دراین‌زمینه بی‌نتیجه بوده است، این نباید ما را از ادامه تلاش برای دست‌یافتن به بهترین راه‌حل بازدارد. قلیبی پیشنهاد کرد کشورهای عرب از دبیرکل سازمان بخواهند تلاش‌های میانجیگری خود را در این درگیری از سر گیرد.» شیخ صباح الاحمد وزیر امور خارجه کویت نیز با خطرناک توصیف‌کردن اظهارات ولایتی در نشست اخیر مجمع عمومی سازمان ملل پیشنهاد کرد: «جنبش عدم‌تعهد جهت پایان‌دادن به این خصومت اقدامات تازه‌ای اتخاذ کند.» کلاویس مقصود سفیر اتحادیه عرب در سازمان ملل، درباره نشست سالانه وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب که طبق روال معمول پشت درهای بسته برگزار شد، گفت: «در نشست وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب نسبت به اقدامات سازمان ملل و مؤکداً نهضت عدم‌تعهد جهت پایان‌دادن به جنگ ایران و عراق اتفاق‌نظر وجود داشت.»[۲۶] علاوه‌بر مذاکرات و تلاش‌های انجام‌شده در نشست وزیران امور خارجه کشورهای عربی، امروز محمد بن احمد عبدالغنی نخست‌وزیر الجزایر، به دعوت شیخ صباح الاحمد وزیر امور خارجه کویت، عازم این کشور شد. خبرگزاری فرانسه ضمن اعلام این خبر افزود: محافل آگاه در پایتخت الجزایر، به این موضوع که دیدار نخست‌وزیر الجزایر و مذاکراتش با مقامات کویتی به ازسرگیری میانجیگری این کشور برای پایان‌دادن به جنگ بینجامد، با دیده تردید می‌نگرند؛ بااین‌حال، منابع مذکور معتقدند که در این دیدار، درباره جنگ و تلاش‌های میانجیگرانه‌ای که الجزایر در بغداد و تهران انجام داده است، گفتوگو خواهد شد. اوضاع جهان عرب به‌ویژه وضع لبنان و روابط دوجانبه کویت و الجزایر، از دیگر موضوعات گفت‌وگوی نخست‌وزیر الجزایر و مقامات کویتی خواهد بود.[۲۷]
گزارش - 674
دیدارها و رایزنی‌های دیپلماتیک مقامات کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس به‌منظور عادی‌سازی روابط میان بغداد و دمشق و پایان‌دادن به اختلافات موجود میان کشورهای عربی همچنان ادامه دارد. به گزارش روزنامه الانباء (چاپ کویت)، امشب وزیران امور خارجه سوریه و عراق در نیویورک با حضور وزرای امور خارجه کویت و عربستان با یکدیگر ملاقات کرده و راه‌های برطرف‌كردن شکاف موجود میان دو کشور را بررسی کردند. در این دیدار، شیخ صباح وزیر امور خارجه کویت، با سفر به بغداد و شیخ سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان، با سفر به دمشق موافقت کردند. این روزنامه کویتی یادآور شده است: در دیدار امشب، مقرر شد وزیران امور خارجه کویت و عربستان زمینه را برای دیدار دوستانه رؤسای جمهور سوریه و عراق هنگام برگزاری اجلاس سران عرب (20 نوامبر/ 29 آذر) در پایتخت عربستان فراهم کنند.[۲۸] شیخ بن حمد آل ثانی وزیر امور خارجه قطر نیز پس از سفر کوتاه خود به بغداد و مذاکره با مقامات عراقی که در چارچوب تلاش‌های کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس برای رفع اختلافات عراق و سوریه انجام شده است، امشب بار دیگر وارد دمشق شد و با حافظ اسد رئیس‌جمهور سوریه، دیدار و گفتوگو کرد.[۲۹]
گزارش - 675
مانور نظامی مشترک کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس با عنوان سپر جزیره با هدف مقابله با تهدیدهای احتمالی در خلیج‌فارس امروز در سواحل امارات متحده عربی آغاز شد. خبرگزاری رویتر در گزارشی از این مانور اعلام کرد: سربازان شش کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس برای اجرای اولین مانور مشترک خود در صحراهای امارات متحده عربی آماده خواهند شد. این مانور با اسم رمز "سپر جزیره" و با حضور واحدهای نظامی کشورهای عربستان، بحرین، قطر، عمان و امارات به‌مدت سه هفته اجرا خواهد شد. به گفته شیخ خلیفه بن زاید معاون فرمانده نیروهای مسلح امارات، این مانور بخشی از جریان ایجاد یک نیروی واکنش سریع است که به ادامه برقراری ثبات در این بخش حساس از جهان کمک خواهد کرد. به گفته منابع مطلع خلیج‌فارس، ابعاد این مانور به دلایل سیاسی و نظامی از طرح اولیه محدودتر شده و زمان آغاز آن، صبح امروز، تعیین شده است. به نظر می‌رسد برای اجتناب از تشدید تشنج در منطقه، تبلیغات زیادی درمورد مانور سپر جزیره انجام نشده است. پس از برگزاری این مانور زمینی در طول سه هفته آینده، مانورهای دریایی و هوایی نیز سال آینده برگزار خواهد شد.[۳۰] رادیو امریکا و رادیو اسرائیل در گزارشی از این مانور، آن را تلاش کشورهای خلیج‌فارس برای مواجهه با تهدیدات خارجی خواندند.[۳۱] خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز به نقل از فرانس‌پرس گزارش داد: اکثر واحدهای شرکت‌کننده در مانور را سربازان امارات متحده عربی تشکیل می‌دهند، اما واحدهای نمایشی عربستان، بحرین، کویت، عمان و قطر هم در این مانور شرکت دارند. براساس این گزارش، قرار است در روز پایان عملیات (27 آبان‌ماه)، وزیران دفاع کشورهای عضو در مانور حضور یابند.[۳۲]
گزارش - 676
تلاش عراق برای انهدام منابع اقتصادی ایران در خلیج‌فارس و تهدید ایران مبنی‌بر انسداد تنگه هرمز، موجب افزایش نگرانی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و دولت‌های عرب درخصوص اوضاع منطقه شده و تحركاتی را در میان آنان درپی داشته است. حکومت یمن جنوبی که از مناقشات اخیر ایران و عراق و به‌خطرافتادن منافع خود احساس نگرانی کرده است، امروز اعلام کرد با دولت عمان، که در جنوب تنگه هرمز قرار دارد، روابط کامل سیاسی برقرار خواهد کرد. عمان اخیراً از برنامه‌های ایران در خلیج‌فارس به‌شدت ابراز نگرانی کرده بود.[۳۳] همچنین امشب وزیران امور خارجه الجزایر و عمان در دیدار با وزیر امور خارجه امریکا درباره تهدیدهای ایران مبنی‌بر بستن تنگه هرمز به گفتوگو پرداختند. گزارش‌ها حاكی است در این ملاقات درخصوص این موضوع که دربرابر اجرای احتمالی تهدیدهای ایران اقدامی انجام شود، صحبتی نشده، اما تهدیدهای ایران موجب نگرانی شدید امریکا شده است. وزیر امور خارجه عمان نیز اعلام کرد که تهدیدهای ایران را درباره بستن تنگه هرمز باید جدی گرفت و تا زمانی‌که جنگ ایران و عراق ادامه دارد، خطر بسته‌شدن تنگه هرمز به قوت خود باقی است. وی گفت: عمان آماده است نقش خود را در حفظ امنیت تنگه هرمز در چارچوب شورای همکاری خلیج‌فارس ایفا کند.[۳۴] وزیر امور خارجه عمان در پایان افزود: هرچند تلاش‌های شورای همکاری خلیج‌فارس برای خاتمه جنگ هنوز هیچ موافقت‌نامه‌ای را درپی نداشته است، درعین‌حال، با شکست نیز مواجه نشده است.[۳۵]
گزارش - 677
در ادامه بازتاب رسانه‌ای تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق و تهدید ایران مبنی‌بر بستن تنگه هرمز، امروز نیز بسیاری از رسانه‌های خبری به این موضوع پرداختند. تشدید نگرانی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی درمورد امنیت خطوط کشتیرانی در خلیج‌فارس، رقابت و مداخله ابرقدرت‌ها در منطقه به‌دلیل گسترش دامنه جنگ و تلاش‌هایی که برای کشاندن ایران به پای میز مذاکره انجام می‌شود، محور اصلی گزارش‌های رسانه‌های مذكور بود. روزنامه الخلیج (چاپ بحرین) امروز در مقاله‌ای نوشت: «تهدید جمهوری اسلامی ایران درجهت مسدودکردن تنگه هرمز پیش از آنکه قدرت این حکومت را نشان بدهد نشانه ضعف و ناتوانی نظامی ایران در مقابله با کشور عراق است.» این روزنامه علت تهدید منافع اقتصادی کشورهای کوچک عربی را ناامیدی ایران از کسب پیروزی در جنگ با عراق ذکر کرده است.[۳۶] رادیو اسرائیل نیز در تفسیری، تهدید اخیر ایران را از سر ضعف و تلاشی برای خاتمه جنگ ارزیابی کرد. مفسر این رادیو در بررسی تهدید ایران مبنی‌بر جلوگیری از تردد کشتی‌های حامل سلاح برای عراق گفت: سران حکومت ایران با تکرار تهدیدهای خود برای تأمین هدف‌های سیاسی و نظامی خود می‌کوشند جو متشنجی به وجود آورند. البته این نخستین‌بار نیست که حکومت تهران به چنین تهدیدی متوسل می‌شود، ولی این‌بار تهدیدها شدیداللحن‌تر بیان می‌شود و امیرنشین‌های خلیج‌فارس، کشورهای منطقه و ممالکی که به نفت این منطقه نیاز دارند نیز این تهدیدها را جدی‌تر می‌گیرند. این رادیو در ادامه مدعی شد: «تردیدی نیست که نه‌فقط تصمیم به ارسال هواپیماهای سوپراتاندارد موجب تهدیدهای مجدد ایران درمورد امکان بستن تنگه هرمز گردیده، بلکه این اقدام سیاسی با شکست حملات اخیر ایران به خاک عراق ارتباط مستقیم دارد.» رادیو اسرائیل در بخش دیگری از تفسیر خود با مقایسه وضعیت تسلیحاتی و نوع تجهیزات نظامی ایران و عراق گفت: «دولت بغداد همچنان ... از ده‌ها کشور دیگر جهان سازوبرگ جنگی می‌خرد و هیچ محدودیتی برای خویش قائل نیست. حکومت اسلامی ایران ناچار است دست به دامان دلال‌های بین‌المللی گردد و سلاح‌های مورد نیاز خود را به قیمتی بسیار گران‌تر و به کیفیتی بسیار پایین‌تر تهیه کند.» این رادیو در ادامه بر مسئولیت امریکا درخصوص بازماندن آبراه بین‌المللی تنگه هرمز تأکید کرده، با اشاره به سخنان دیروز وزیر دفاع امریکا در پاکستان، افزود: «[این اظهارات] جای هیچ تردیدی باقی نمی‌گذارد که بستن [تنگه] هرمز یک بحران بین‌المللی ایجاد خواهد کرد و بی‌جواب گذاشته نخواهد شد. گرچه ایران بزرگ‌ترین قدرت دریایی خلیج‌فارس است، ولی [با] تردید [می‌توان گفت که] خواهد توانست کشتی‌هایی را که از هرمز می‌گذرند متوقف کند و آنها را به بنادر خود بکشاند، ولی ناوگان دریایی امریکا در دریای عمان و رزم‌ناوهای انگلیسی و فرانسوی در اقیانوس هند آماده دخالت هستند و نفتکش‌ها و کشتی‌های بازرگانی را به داخل خلیج [فارس] همراهی خواهند کرد تا هرگونه تلاش رزم‌ناوهای ایرانی را خنثی سازند.» این رادیو در پایان مدعی شد: شاید برنامه ایران برای ایجاد بحران در منطقه و وخیم‌ترکردن اوضاع برای آن است تا بدون خدشه واردشدن به حیثیت و اعتبار این کشور، شعار جنگ جنگ تا پیروزی را کنار گذارد و پشت میز مذاکره بنشیند، اما «مسلم آنکه تهدیدهای روانی، سیاسی و نظامی اخیر ایران در جنگی که بیش از سه سال است ادامه دارد، وارد مرحله تازه‌ای شده که به وخامت اوضاع می‌افزاید و منطقه خلیج‌فارس را دربرابر خطر یک درگیری بین‌المللی قرار می‌دهد.»[۳۷] خبرگزاری فرانسه هم در گزارشی از سازمان ملل، به نقل از یک مقام بلندپایه این کشور گفت: «احتمال نمی‌رود فرانسه دربرابر تهدیدات ایران برای ممانعت از تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق تسلیم شود.» این خبرگزاری درمورد صحت‌وسقم تحویل سوپراتانداردها افزود: وزیر امور خارجه فرانسه فقط به تکذیب شایعاتی مبنی‌بر توافق پاریس و بغداد بر سر عدم تحویل سوپراتانداردها در ازای راه‌اندازی مجدد خط نفتی عراق - سوریه اکتفا کرده است. خبرگزاری مذكور در تبیین موافقت‌ها و مخالفت‌های موجود دربرابر این اقدام فرانسه، به ابراز نگرانی انگلیس، امریکا و آلمان‌غربی و همچنین انتقاد نخست‌وزیر سوئد اشاره کرد و در مقابل، کشورهای عربی را از تحویل سوپراتانداردها به عراق برای تغییر توازن جنگ به نفع بغداد خشنود و راضی دانست.[۳۸] فیلیپ دوبشر مفسر سیاسی فرانسه در امریکا، در گزارشی با عنوان "تحویل سوپراتانداردها انجام خواهد گرفت"، به نقل از یک مقام بلندپایه فرانسه، اقدام این کشور را جدی خواند و گفت: این منبع یادآور شده است که «کشورهای متعادل عربی» به‌عنوان موافقان این طرح می‌خواهند از این طریق، بیهودگی یک جنگ فرسایشی را به ایران ثابت کنند و درصورتی‌که نتوان با زبان منطق با ایران سخن گفت، «چاره‌ای نخواهد ماند جز آنکه در تعادل نظامی و اقتصادی دو طرف مخاصمه تغییراتی به عمل آورد و از دیدگاه این دولت‌ها، جنگنده‌های سوپراتاندارد چنین تغییراتی را به وجود خواهد آورد.»[۳۹] مجله الشراع (چاپ لبنان) نیز در شماره امروز خود در خبری با عنوان "تنگه هرمز میان واشنگتن و مسکو" نوشت: «دراین‌رابطه پایتخت‌های کشورهای خلیج [فارس] صحنه تماس‌های زیادی بودند که شاید این امر به تشکیل کنفرانس وزرای خارجه شورای همکاری خلیج [فارس] منجر گردد.» این مجله در ادامه با اشاره به درخواست این کشورها مبنی‌بر جلوگیری امریکا از ورود ناوگان هفتم این کشور به آب‌های خلیج‌فارس افزود: «در هفته‌های آینده برخی از ناوهای جنگی امریکا به‌سوی بنادر کشور بحرین حرکت خواهند کرد.» در ادامه این مطلب آمده است: سفیر شوروی در کویت نیز نارضایتی کشورش را از نفوذ کشورهای جهان در خلیج‌فارس به وزیر امور خارجه کویت ابلاغ کرد. البته کویت ملاقات مخفیانه سفیر مسکو با وزیر امور خارجه کویت را هنوز فاش نکرده است.[۴۰]
گزارش - 678
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و رئیس‌جمهور پاکستان امروز به سخنان روز گذشته وزیر دفاع امریکا هنگام ترک اسلام‌آباد، واکنش نشان دادند. احمد عزیزی قائم‌مقام وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، در واکنش به سخنان روز گذشته کاسپار واینبرگر وزیر دفاع امریکا، مبنی‌بر متعهدبودن این کشور به حفظ امنیت عبورومرور کشتی‌ها در خلیج‌فارس و تغییرنکردن سیاست امریکا در قبال این منطقه، گفت: «امنیت خلیج‌فارس ارتباطی به امریکا ندارد و اصولاً رمز صلح و آرامش در منطقه در تفهیم این حقیقت به امریکا است.» وی این‌گونه اظهارنظرهای مقامات امریکایی را «بخشی از ابعاد جنگ نظامی و روانی استکبار جهانی برعلیه انقلاب اسلامی» خواند و ضمن اعلام آمادگی جمهوری اسلامی برای مقابله با آن، افزود: «فرانسه و دیگر حامیان رژیم عراق نیز بهتر است سیاست‌های خود را براساس واقعیات منطقه انتخاب کنند.» عزیزی همچنین با اشاره به تغییرنکردن سیاست رایج در دوران کارتر و ریگان گفت: «این همان سیاست است که حمایت همه‌جانبه از رژیم شاه معدوم را لازمه تأمین منافع حیاتی امریکا در منطقه می‌دانست و آن نیز بی‌تردید بیش از توفیق کارتر برای حفظ ژاندارم خود در منطقه نخواهد بود.»[۴۱] ضیاءالحق رئیس‌جمهوری پاکستان و برخی مقامات کشورهای عربی منطقه خلیج‌فارس نیز به دخالت نظامی امریکا در منطقه واکنش نشان دادند. به گزارش رادیو بی‌بی‌سی، ژنرال ضیاءالحق رئیس‌جمهور پاکستان، دراین‌باره گفت: اتکای ایالات متحده به نیروی اعزامی برای دستیابی به نفت کشورهای عربی یک اشتباه است. موریس‌جنت از مفسران بی‌بی‌سی، در تفسیری، درباره هشدار رئیس‌جمهور پاکستان درخصوص امکان مداخله نظامی در خلیج‌فارس و همچنین واكنش کشورهای منطقه به این موضوع گفت: «نگرانی شدید بین‌المللی همه کشورهای عربی در حوزه خلیج‌فارس این است که جنگ ایران و عراق مبدل به رقابت میان ابرقدرت‌ها بشود و به‌نحو اینکه [درصورتی‌که] ایالات متحده امریکا به اقدامی نظامی دست بزند، اتحاد شوروی احساس کند که باید واکنش نشان دهد.» این رادیو در ادامه افزود: باوجود حمایت پاکستان از سیاست‌های امریکا و جنبش مقاومت افغانستان و جلوگیری از نفوذ کمونیزم در سایر نقاط جهان، رئیس‌جمهور این کشور در دیدار با وزیر دفاع امریکا، هرگونه مداخله امریکا در منطقه خلیج‌فارس را شبیه مداخله شوروی در افغانستان مخاطره‌آمیز توصیف کرد. مفسر بی‌بی‌سی همچنین با اشاره به سخنان وزیر دفاع امریکا مبنی‌بر تداوم حمایت سیاسی و نظامی از پاکستان، موضوع مداخله ابرقدرت‌ها در جنگ ایران و عراق را مورد توجه قرار داده و اذعان کرد که تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی موجب افزایش مداخله مستقیم ابرقدرت‌ها در جنگ خواهد شد. این رادیو در بخش دیگری از تفسیر خود، توانایی عراق در تداوم جنگ را ناشی‌از کمک‌های کشورهای حوزه خلیج‌فارس دانست و درمورد نگرانی این کشورها افزود: «[این کشورها] اکنون به امر دفاعی مشترک خود توجه بیشتری نشان می‌دهند. ... امید این کشورها این است که درصورت گسترش‌یافتن جنگ ایران و عراق، کشورهای حوزه خلیج‌فارس بتوانند بدون نیاز به مداخله یک ابرقدرت از خود دفاع کنند.»[۴۲]
گزارش - 679
طه یاسین رمضان عضو شورای انقلاب و معاون اول نخست‌وزیر عراق، صبح امروز بغداد را به مقصد اتریش و بریتانیا ترک کرد. در این سفر، هیئتی متشکل از وزرای بازرگانی و نفت و مسئولان مربوط، وی را همراهی می‌کنند. یاسین رمضان اهداف سفر خود را توسعه همکاری‌های اقتصادی و فنی و مذاکره درمورد اوضاع منطقه به‌خصوص جنگ ایران و عراق اعلام کرد.[۴۳] معاون اول نخست‌وزیر عراق امشب در دیدار با فرید سینوفاتز صدراعظم اتریش در وین، آخرین تحولات سیاسی، اقتصادی و نظامی جنگ را تشریح کرد. رمضان با تأکید بر همکاری عراق با تمام تلاش‌های بین‌المللی برای برقراری صلح، آمادگی كشورش را برای توقف جنگ اعلام کرد. وی همچنین ضمن یادآوری مسئولیت جامعه بین‌المللی درزمینه متوقف‌کردن جنگ و جلوگیری از خطرهایی که منطقه و امنیت و صلح جهانی را تهدید می‌کند از دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی خواست دربرابر اصرار ایران به ادامه جنگ و پایبندنبودنش به تصمیمات شورای امنیت موضع جدی بگیرند. رمضان در پایان بر استحکام اقتصادی کشورش و اصرار عراقی‌ها به ادامه سازندگی و پیشرفت تحت هر شرایطی تأکید کرد. صدراعظم اتریش نیز در این دیدار ضمن تقدیر از مواضع مثبت عراق برای تحقق صلح، مشی ایران در مخالفت با پیشنهادهای صلح را اشکال‌تراشی عمدی برای ادامه جنگ خواند و در پایان سخنان خود، به خساراتی که ادامه این جنگ به منطقه و نظام بین‌المللی تحمیل می‌کند، اشاره کرد.[۴۴] رادیو اسرائیل در گزارشی از این سفر به نقل از منابع آگاه اعلام کرد: «طه یاسین رمضان در این دیدار، از مقامات اتریش خواهد خواست مقادیر بیشتری نفت از عراق خریداری کنند، ولی اتریش به‌علت قراردادهایی که با عربستان سعودی دارد، قادر به خرید نفت بیشتری از عراق نمی‌باشد.»[۴۵] طه یاسین رمضان امروز قبل از ترک بغداد، با وزیر تأسیسات کره جنوبی دیدار کرد. در این دیدار، روابط میان عراق و کره جنوبی و گسترش همکاری‌های آنها درجهت خدمت به منافع دو کشور بررسی شد. طه یاسین رمضان در این جلسه، ضمن ابراز علاقه‌مندی به توسعه روابط میان دو کشور، بر پافشاری عراق برای ادامه طرح‌های عمرانی و سازندگی در شرایط مختلف و به‌طور ویژه شرایط جنگی تأکید کرد.[۴۶]
گزارش - 680
اولین میزگرد سران حزب منحله توده امشب از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد. در این نشست، تعدادی از اعضای این حزب به تشریح عملکرد، اهداف و برنامه‌های حزب توده در ایران پرداختند.* نورالدین کیانوری دبیر اول کمیته مرکزی حزب توده ایران ازجمله افرادی بود که در این جلسه نكات قابل‌توجهی را درخصوص فعالیت‌های این حزب بیان کرد. وی در ابتدای سخنانش یادآور شد که برخلاف ادعاهای بیان‌شده درباره استفاده از محلول‌های شیمیایی برای شکنجه اعضای حزب توده و گرفتن اعتراف از آنان و به‌رغم تصور جوانان توده‌ای دوآتشه، آنان به‌دلیل ترس از اعدام و مرگ، از عقاید خود صرف‌نظر نکرده‌اند، بلکه برخورد با حقایق و معیارهای تازه‌ای که تا قبل از زندانی‌شدن، با آنها آشنا نبوده و نیز سنجش گذشته حزب و گذشته خودشان با این معیارها سبب تحول و اتخاذ مواضعی صددرصد مخالف با عقاید و معیارهای پیشین آنها شده است. کیانوری در تشریح عملکرد حزب گفت: «واقعیت این است که حزب ما در سال 1320 در دامان اتحاد شوروی به وجود آمد. ... از همان وقت هم وابستگی کامل حزب ما وابستگی اقتصادی، سیاسی، عقیدتی و در مراحل مختلف مثل دوران اقامت طولانی افراد حزبی در کشورهای سوسیالیستی و بعداً هم در دوران جمهوری اسلامی، وابستگی اقتصادی، همه اینها ما را به‌صورت یک تابعی از یک متبوع که اتحاد شوروی بوده است درمی‌آورد.» وی در بخشی از اعترافات خود، درباره دوگانگی عملکرد حزب در ماجرای اعطای امتیاز نفت شمال گفت: نماینده حزب ما در مجلس با دادن هرگونه امتیاز به خارجی‌ها و امتیاز نفت شمال به امریکا، مخالفت کرد، ولی به‌محض اینکه شوروی این موضوع را مطرح ساخت، حزب ما به‌دلیل وابستگی کامل به سیاست شوروی از این امتیاز پشتیبانی کرد. کیانوری در ادامه، یکی از مهم‌ترین دلایل انحراف حزب را نداشتن شناخت کافی از جامعه ایران و پیامد آن را وابستگی عنوان کرد و افزود: ما پیشنهاد شوروی را اقدامی برای خنثی‌سازی امتیاز امریکا تلقی می‌کردیم، ولی جریان آذربایجان نشان داد که شوروی واقعاً خواستار امتیاز نفت بود و به‌همین‌دلیل غائله آذربایجان را به وجود آورد. فرقه دمکرات آذربایجان و کردستان بدون مشورت با حزب ما و با کمک اتحاد شوروی مسلح شد و حاکمیت را در آذربایجان به‌مدت یک سال در اختیار گرفت. سرانجام قوام به مسکو رفت، قرارداد نفت را امضا کرد و شوروی ارتش خود را از ایران خارج کرد. دبیر اول کمیته مرکزی حزب توده درمورد موضع این حزب در جریان ملی‌شدن صنعت نفت نیز تصریح کرد: «[ما] با آن مخالفت کردیم و گفتیم این یک نقشه امریکایی است برای اینکه بخواهند واگذاری نفت شمال در شوروی را غیرممکن بکنند. ... مطبوعات ما در سال‌های 29[13] تا 31[13]، آیت‌الله کاشانی را و مصدق را به سخت‌ترین شکل مورد حمله قرار می‌داد. ... تنها در سال 31[13] موضع‌گیری خودمان را تغییر دادیم و از سیاست دکتر مصدق دفاع کردیم. ... اما مبارزه علیه آیت‌الله کاشانی را ادامه دادیم و در آن گروهی قرار گرفتیم که کوشش می‌کردند روحانیت را از مبارزه دور بکنند.» وی در ادامه افزود: حزب توده از جریان کودتا با تمام جزئیات آن اطلاع داشت، ولی موضع انفعالی پیش گرفت. کیانوری در تبیین رویکرد حزب توده درخصوص تداوم حکومت شاه پس از کودتای 28 مرداد، به دو حادثه بزرگ؛ یکی مثبت و دیگری منفی در جامعه ایران اشاره کرد و گفت: «یک حادثه بزرگ منفی عبارت از اصلاحات شاه که به دستور امپریالیست‌های امریکایی در اینجا پیاده می‌شد، [در این زمان به وقوع پیوست.] ... ما این را نفهمیدیم و برعکس، به‌عنوان یک سلسله اقدامات مترقی از آن پشتیبانی کردیم؛ درعین‌حال که در برنامه ما سرنگونی شاه مطرح بود. ... ولی خُب ما دیگر از مشروطیت دم می‌زدیم و موافق بودیم که شاه بماند؛ فقط یک آزادی‌های محدودی به مردم بدهد.» وی درمورد حادثه مثبت دیگر؛ یعنی شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران نیز افزود: «ما البته از خرداد 1342، به نیکی یاد می‌کردیم و در رادیو پیک ایران از آن [آن را] به‌طور مثبت ارزیابی کردیم؛ علی‌رغم مطبوعات شوروی و سیاست شوروی، ولی واقعیت این است که ما پیگیر نبودیم و دراین‌زمینه اصولاً درک نکردیم. ... این هم همان عدم شناختی است که ما نسبت به جامعه ایران داشتیم؛ درک نکردیم. ... ما حتی در سال آخر، در سال 57، دچار سرگیجه بودیم.» کیانوری با اشاره به اختلاف‌نظر اعضای حزب درمورد پیروزی نهایی شریعتمداری یا امام خمینی نیز خاطرنشان كرد که مقامات شوروی بالاخره به این نتیجه رسیدند که در ایران فقط یک جریان پیروز است و آن جریانی است که امام خمینی رهبری می‌کند. درنتیجه، رهبری حزب ما تغییراتی کرد و با توصیه آنها این تغییر انجام شد؛ یعنی همه کسانی نیز که مخالف این نظر بودند رأی دادند. در بخش دیگری از این میزگرد، شلتوکی از اعضای سازمان نظامی حزب توده، ابتدا شایعات موجود درباره کاربرد داروهای شیمیایی یا استفاده از جاسوس برای گرفتن اعتراف از اعضای حزب توده را تکذیب کرد و سپس به تشریح عملکرد دوگانه حزب پرداخت و گفت: عاملی که حزب را مقابل مردم قرار داده است، معلول دو علت اصلی است: یکی وابستگی و دیگری مکتب. این دو عامل قدرت تجزیه‌وتحلیل مستقل را از ما می‌گرفت و سیاست دوگانه «نه‌فقط حزب را در مقابل جامعه و در مقابل مردم قرار می‌داد، بلکه این دوگانگی در درون خود حزب و دربرابر اعضا و در مقابل مسئولین حزب نیز اعمال می‌شد.» وی ازجمله مصادیق سیاست دوگانه حزب توده را اقدامات نفوذی این حزب در نهادهای انقلابی ذکر کرده و افزود: «تعداد زیادی از اعضای حزب و تعداد قابل‌توجهی از مسئولین از ورود سازمان‌های نظامی، مخفی و نفوذ در نهادهای انقلاب بی‌خبر بودند. ... حزب در زمانی از قانون اساسی حمایت و دفاع می‌کند که تعداد زیادی از کادر مرکزی آن، در جریان و امر جاسوسی دست‌اندرکارند.» شلتوکی موضع حزب توده در قبال جنگ ایران و عراق را از دیگر مصادیق سیاست دوگانه حزب عنوان کرد و گفت: «دستگاه رهبری شیوه اعمال نظر خود را درمورد مسائلی که مربوط به سیاست خارجی می‌شد آن‌جور می‌خواست که مورد نظر خودش بود؛ به عنوان مثال، درمورد جنگ ایران و عراق باوجود اینکه ارسال سلاح ازطرف اتحاد شوروی به عراق به‌طور دائم در جریان بود، ولی ازطرف رهبری حزب این‌جور به اعضای حزب نظر داده شد که گویا ارسال اسلحه ازطرف شوروی تعطیل شده و اعضای حزب صادقانه از این نظر در جامعه دفاع می‌کردند.» وی دراین‌باره افزود: «یکی از دوگانگی‌های اساسی و اصلی که درواقع آخرین شعار ما در حیات سیاسی قبل از دستگیری‌ها بود، مربوط به جنگ ایران و عراق می‌شود؛ بااینکه تحلیل حزب بر مبنای عادلانه‌بودن جنگ ازطرف ایران و غیرعادلانه‌بودن و به تحریک امپریالیسم امریکا ازطرف عراق به حساب می‌آمد و در مراحل اولیه جنگ به‌درستی ما از جنگ برعلیه صدام و حزب بعث حمایت می‌کردیم، ولی آرام‌آرام آنجا که سیاست شوروی اعمال می‌شد و آنجا که نیروهای ایران برای جلوگیری از گسترش نیروهای بیگانه و خارج‌کردن شهرهای ایران از تیررس توپخانه دشمن پا به درون خاک عراق گذاشت، شعار ما هم آواز با کُر ارتجاعی که در منطقه ... ندا داده می‌شد [گردید و ما نیز با آنها] هم‌صدا شدیم.» در ادامه این بحث، گلاویژ یكی دیگر از اعضای كمیته مركزی، سیاست حزب توده را در قبال بحران آذربایجان و کردستان چنین تشریح کرد: شوروی به‌عنوان یک ابرقدرت بزرگ جهانی به‌دنبال توسعه نفوذ و سیطره خود در تمام مناطق جهان است. در کردستان ایران نیز سیاست شوروی همین است و همواره شوروی از بحران در کردستان به سود همان سیاست استفاده می‌کند. وی افزود: «احزاب کمونیست منطقه که در این چهار کشور [ایران، عراق، ترکیه، سوریه] وجود دارند، اینها هم در این خط حرکت می‌کنند. ... در چهار سال اخیر، حزب توده ایران، حالا دیگر حزب منحله توده در کردستان، با گروه‌های ضدانقلاب وابسته به غرب مخالفت می‌کرد. ... با قاسملویی‌ها، با کومه‌له، با دیگران، از راه سیاسی - ایدئولوژیک و غیره، انواع اوراق و اعلامیه و فلان پخش می‌کرد برای افشای آن گروه‌های ضدانقلاب وابسته به غرب، از میدان می‌راند، طردشان می‌کرد. ... تا به‌تدریج حزب توده خودش و آنهایی که شنوایی از حزب توده دارد، آنهایی [که] نزدیک به حزب توده هستند، در کردستان، به‌تدریج ازلحاظ تشکیلاتی، ازلحاظ سیاسی، ازلحاظ سازمانی، جای آنها را بگیرند و تبدیل به سازمان آن منطقه بشود.» فرج‌الله میزانی یکی دیگر از اعضای حزب توده در سخنان خود ضمن تكذیب ادعای مطرح‌شده در نامه سرگشاده این حزب خطاب به مقامات جمهوری اسلامی ایران درمورد شكنجه دستگیرشدگان حزب برای گرفتن اعتراف از آنها گفت: در زندان رفتار مقامات دادستانی و بازجوها با دستگیرشدگان كاملاً انسانی و منطبق بر موازین قانونی است و «[من] به‌عنوان یکی از تدوین‌کنندگان آن نامه سرگشاده، تمام مضمون آن را در اینجا رسماً تکذیب می‌کنم.»[۴۷]
گزارش - 681
روابط عمومی سازمان برنامه‌وبودجه اعلام كرد: با تصویب شورای عالی بازسازی مناطق جنگ‌زده، مقرر شد دستگاه‌های اجرایی مختلف، طرح‌های نیمه‌تمام بازسازی را که مقدار اعتبار مورد نیاز آنها برای سال 1363، قابل‌پیش‌بینی بوده یا طرح‌های دیگری که شروع به بازسازی نشده، اما اجرای آنها در سال 1363 از محل بازسازی قطعیت دارد، برآورد کنند تا تحت عنوان بازسازی زیر فصول مشخص بودجه‌ای منظور شود. تسهیلاتی که امسال برای هزینه‌کردن اعتبارات بازسازی اختصاص می‌یافته، برای سال آتی نیز به مجلس شورای اسلامی و هیئت دولت پیشنهاد خواهد شد.[۴۸]
گزارش - 682
حجت‌الاسلام سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها نماینده امام و سرپرست حجاج ایرانی، صبح امروز در مصاحبه‌ای مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی، به تشریح دستاوردهای مراسم عبادی - سیاسی حج امسال پرداخت. وی در ابتدای سخنانش به تعداد زائران ایرانی و نظم و انضباط آنان در برگزاری مراسم حج اشاره كرد و آن را نشان‌دهنده ثبات جمهوری اسلامی دانست. نماینده امام در ادامه، با اشاره به كارشكنی‌های حكام سعودی برای جلوگیری از فعالیت‌های سیاسی حجاج ایران گفت: باوجود مخالفت‌های شاه سعودی با برگزاری مراسم راه‌پیمایی زائران ایرانی و حمله پلیس این كشور به حجاج، این مراسم برگزار شد. مردم عربستان نیز از این حركت اصیل ایرانیان حمایت كردند و در صفوف راه‌پیمایان، زائران غیرایرانی نیز دیده می‌شد. حجت‌الاسلام خوئینی‌ها، راه‌پیمایی زائران ایرانی در مراسم حج امسال را از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی ذكر كرد كه به دنیا نشان داد جمهوری اسلامی همچنان بر شعار نه شرقی و نه غربی خود استوار است و از اصول خود عدول نمی‌كند و باوجود همه فشارهای اقتصادی و مشكلات جنگ، به مسائل جهان اسلام فكر می‌كند.[۴۹] وی همچنین به استقبال حجاج غیرایرانی از مراسم هفته جنگ و كمك‌های آنان به جبهه‌ها اشاره كرد؛ ازجمله كمك هزار دیناری یكی از اهالی شهر بصره كه اقدامی جالب‌توجه بوده است. سرپرست حجاج ایرانی درباره اقدامات انجام‌شده برای پیشگیری از تبلیغات سوء دشمنان در مراسم حج امسال مبنی‌بر اینكه صدام صلح‌طلب است و ایران جنگ‌طلب، گفت: «در حج امسال برخی از حجاج عراقی سؤال می‌كردند كه چرا جمهوری اسلامی صلح را نمی‌پذیرد، و وقتی از حقیقت امر آگاه می‌شدند، خود را ملامت كرده و رسانه‌های گروهی و تبلیغات سوء آنها را نفرین می‌كردند، اما باید ازنظر تبلیغات یك مقدار تلاش بیشتری كنیم.»[۵۰]
گزارش - 683
شماری از دانشجویان عراقی عضو انجمن اسلامی دانشجویان لندن، با برگزاری تظاهرات در مقابل سفارت یونان در لندن، خواستار عدم استرداد سه مجاهد عراقی زندانی در یونان به دولت عراق شدند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از لندن، یازده ماه پیش، سه تن از مجاهدین عراقی برای تماس با انجمن اسلامی دانشجویان عراقی، عازم انگلیس بودند که پلیس یونان آنان را به‌اتهام حمل اسلحه و تلاش برای انفجار سفارت عراق در یونان به‌وسیله بمب، دستگیر کرد. این افراد در دادگاه به چندین سال زندان محکوم شدند. دولت عراق از دولت یونان خواسته است تا با تجدیدنظر در دادگاه این کشور بتواند این سه نفر را به عراق بازگرداند و به‌جرم توطئه علیه عراق محاکمه کند. دولت یونان نیز این درخواست را پذیرفته است. از همین رو، امروز بعدازظهر، دانشجویان عراقی عضو انجمن اسلامی دانشجویان در مقابل سفارت یونان در لندن، تظاهرات کردند تا از این طریق، دولت یونان را از این کار منصرف کنند.[۵۱]
گزارش - 684
روزنامه کویتی الوطن از تلاش هنری کسینجر وزیر امور خارجه اسبق امریکا، برای تهیه طرح جدید صلح در منطقه غرب آسیا خبر داد. به نوشته این روزنامه، این طرح که جرج شولتز وزیر امور خارجه امریکا نیز در تهیه آن شرکت دارد، قبل از برگزاری اجلاس سران عرب در فاس در ماه نوامبر (29 آبان) اعلام خواهد شد. حسن دوم شاه مراکش نیز که درخصوص طرح جدید در تماس مداوم با دولت امریکا است، از امریکا خواسته است رژیم صهیونیستی را تحت فشار قرار دهد تا سیاست شهرک‌سازی خود را در سرزمین‌های اشغالی اعراب متوقف کند. منابع دیپلماتیک انتظار دارند شاه حسن به‌عنوان رئیس کمیته هفت‌نفره اجلاس سران عرب در فاس این کمیته را متقاعد کند.[۵۲]
گزارش - 685
درحالی‌که تلاش‌های دیپلماتیک کشورهای مختلف برای برقراری صلح در لبنان ادامه دارد، اقدام سوریه به تعطیل‌كردن دفاتر الفتح در این کشور و پیشروی واحدهای زرهی سوریه به‌سمت اردوگاه‌های الفتح در شمال لبنان، از تحولات تازه‌ای در منطقه خبر می‌دهد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، نیروهای دولتی سوریه بامداد امروز تمامی دفاتر الفتح را در دمشق بستند و بعضی از آنها را به گروه ناراضیان وابسته به ابوموسی که هوادار سوریه است سپردند. خبرگزاری آسوشیتدپرس از کویت نیز گزارش داد: سازمان آزادی‌بخش فلسطین با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «واحدهای زرهی سوریه با حمایت توپخانه درحال پیشروی به‌سوی اردوگاه‌های الفتح در شهر طرابلس واقع در شمال لبنان هستند. ... اقدامات سوریه در شمال لبنان مقدمات یک اقدام نظامی گسترده علیه الفتح در این منطقه است.»[۵۳] از سوی دیگر امروز، 140 تن از افسران و درجه‌داران و رزمندگان جنبش الفتح (گروه اصلی ساف) خبر پیوستن خود به جنبش شورشی ابوصالح - که به رهبری عرفات معترض است - را اعلام کردند. در همین حال، بنا به گزارش خبرگزاری فلسطینی وفا، یاسر عرفات امروز در طرابلس با رشید کرامی نخست‌وزیر پیشین لبنان، که عضو جبهه رستگاری ملی و متحد جنبلاط است، دیدار و گفتوگو کرد.[۵۴] از لبنان نیز خبر می‌رسد وزارت امور خارجه این كشور براساس بیانیه‌ای که دولت لبنان صادر کرده است، از نمایندگان پنج کشور عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل و همچنین کشورهای کمک‌دهنده به نیروهای چندملیتی در بیروت خواسته تا توجه دولت‌های خود را به خطر تجزیه لبنان، که درپی اقدام دروزی‌ها در اعلام حکومت مدنی، محتمل به نظر می‌رسد، معطوف دارند. به گزارش خبرگزاری رویتر از بیروت، براساس این بیانیه دیپلمات‌های امریکا، شوروی، انگلستان، فرانسه، ایتالیا و چین به‌طور جداگانه با یک مقام وزارت امور خارجه لبنان ملاقات کردند. دولت لبنان، اقدام اخیر جنبلاط مبنی‌بر اعلام یک حکومت مدنی موقت برای اداره امور روزمره مردم در کوه شوف را اقدامی درجهت تجزیه لبنان تلقی کرده است. امروز ولید جنبلاط در واکنش به این اتهامات گفت: «ما خواهان داشتن یک کشور برای خودمان نیستیم ... ما خواهان گفت‌وگوی سیاسی برای تفاهم ملی هستیم.»[۵۵] در این وضعیت، تلاش‌های دیپلماتیک منطقه‌ای و بین‌المللی برای حل مسئله لبنان و برقراری صلح در این کشور نیز همچنان پیگیری می‌شود. در همین خصوص، خبرنگار اعزامی امریکا به رم گزارش داد: مک فارلین دو روز پیش، پس از دیدار با وزیر امور خارجه ایتالیا گفت: اوضاع لبنان به مرحله‌ای رسیده است که ضرورت تحکیم صلح را ایجاب می‌کند. وی تأکید کرد درحال‌حاضر، تلاش‌هایش را بر موضوع خروج نیروهای سوری، اسرائیلی و فلسطینی از لبنان متمرکز کرده است. مک فارلین اقدام اخیر ولید جنبلاط را نیز دور از انتظار ندانست. از سوی دیگر، رفیق حریری معاون نماینده عربستان، بامداد امروز وارد لبنان شد و در دیدار با مشاور امین جمیل در امور امنیتی، درباره موضوع استقرار ناظران بی‌طرف در لبنان گفتوگو کرد. وی سپس با سلیمان فرنجیه (مارونی) رئیس‌جمهور سابق لبنان و رشید کرامی (دروزی) نخست‌وزیر اسبق لبنان دیدار کرد. حریری امروز با مشاور سیاسی امین جمیل و کامیل شمعون رئیس‌جمهور سابق لبنان هم مذاکراتی انجام داد. دیدار با ولید جنبلاط از دیگر برنامه‌های امروز رفیق حریری بود. وی در این دیدار تأکید کرد که همه گروه‌های سیاسی لبنان برای آغاز هرچه زودتر مذاکرات ملی آمادگی کامل دارند و موضوع اصلی مذاکرات وی با رهبران لبنان نیز تسریع گردهمایی‌های جناح‌های سیاسی برای ایجاد سازش بین لبنانی‌ها بوده است.[۵۶]
ضمیمه گزارش680: نام و سابقه فعالیتی سران حزب توده شرکت‌کننده در میزگرد صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران منوچهر بهزادی؛ آخرین مسئولیت: عضویت هیئت سیاسی، هیئت دبیران و مسئول شعبه مطبوعات حزب. غلامحسن قائم‌پناه: همکاری با ک.گ.ب؛ آخرین مسئولیت: عضو کمیته مرکزی حزب، عضو هیئت تحریریه نامه مردم، عضو شعبه مرکزی بازرسی و رسیدگی حزب. مهدی کیان: عضو کمیته مرکزی، همکاری با ک.گ.ب، عضو هیئت تحریریه نامه مردم؛ آخرین مسئولیت: سرپرستی شعبه مرکزی کارگری حزب. آصف رزم‌دیده: عضو کمیته مرکزی؛ آخرین مسئولیت: فعالیت در شعبه مرکزی کارگری حزب. عباس خجری: عضو کمیته مرکزی کارگری، عضو هیئت سیاسی و هیئت دبیران و مسئول سازمان ایالتی تهران. گلاویژ: عضو کمیته مرکزی؛ آخرین مسئولیت: مسئول سازمان ایالتی کردستان. حسین جودت: عضویت تفتیش کل و کمیته مرکزی؛ آخرین مسئولیت: عضو هیئت سیاسی و مسئول شعبه امور کارگری حزب. رضا شلتوکی: عضو هیئت سیاسی و هیئت دبیران و مسئول امور شهرستان‌ها و مسئول شعبه خبر، عضویت در سازمان نظامی حزب. نورالدین کیانوری: عضو کمیته تفتیش، عضو کمیته مرکزی، عضو هیئت اجرایی، دبیر دوم حزب؛ آخرین مسئولیت: دبیر اول کمیته مرکزی حزب. فرج‌الله میزانی: عضو مشاور و عضو کمیته مرکزی حزب و مسئول کل تشکیلات، عضو هیئت سیاسی و دبیر کمیته مرکزی حزب. انوشیروان ابراهیمی: عضو هیئت سیاسی و دبیر کمیته مرکزی حزب؛ آخرین مسئولیت: مسئول فرقه دمکرات آذربایجان و تشکیلات حزب در آذربایجان. محمدمهدی پرتوی: از پایه‌گذاران و مسئولان سازمان نوید وابسته به حزب توده؛ آخرین مسئولیت: عضویت در کمیته مرکزی و مسئول تشکیلات مخفی حزب در ایران، مشاور واصلی هیئت سیاسی حزب. محمد پورهرمزان: عضو کمیته مرکزی و مسئول انتشارات حزب توده. احمدعلی رسدی: مشاور کمیته مرکزی؛ آخرین مسئولیت: مسئولیت شعبه بازرسی و رسیدگی به سازمان ایالتی تهران، عضویت در شعبه مرکزی بازرسی و رسیدگی جنب هیئت دبیران. فریدون تفرشی؛ آخرین مسئولیت: مسئولیت بخش4 ناحیه شمال. شاهرخ جهانگیری: عضو هسته اولیه سازمان نوید؛ آخرین مسئولیت: از مسئولان سازمان مخفی حزب، مشاور کمیته مرکزی حزب. آدیک آوانسیان: عضو کمیته مرکزی امور تحقیق؛ آخرین مسئولیت: مسئول تدارکات حزب.[۵۷]
پاورقی‌ها
منابع و مآخذ روزشمار 1362/07/11
- ↑ سند شماره 12793/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی امکان عملیات در محور دربندیخان عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 11/7/1362، نوار شماره 12793)، صص 3 - 10.
- ↑ همان، صص 18 - 11.
- ↑ همان، صص 22 - 20.
- ↑ سند شماره 285/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 11/7/1362 تا 28/7/1362، صص 22 - 19.
- ↑ همان، صص 7 - 6.
- ↑ همان، صص 7 - 6.
- ↑ گزیده اسناد عملیات والفجر4، جلد3، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش واحد اطلاعات - عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا (دوره 10/7/1362 تا 11/7/1362)، صص 111 - 109؛ و - سند شماره 20438 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه حمزه سیدالشهدا، دوره 10/7/1362 الی 11/7/1362، صص 3 - 1.
- ↑ سند شماره 273172 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاندارمری باختران (رکن2) به فرمانده قرارگاه عملیاتی غرب (رکن2)، 11/7/1362.
- ↑ سند شماره 285/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 11/7/1362 تا 28/7/1362، صص 22 - 19.
- ↑ سند شماره 12793/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی امکان عملیات در محور دربندیخان عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 11/7/1362، نوار شماره 12793)، صص 3 - 10.
- ↑ همان، صص 18 - 11.
- ↑ سند شماره 20452 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات - عملیات قرارگاه نجف به اطلاعات - عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه، 12/7/1362.
- ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر4، حسین اردستانی، 15/6/1362 تا 11/7/1362، ص233.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 199، 13/7/1362، ص12.
- ↑ سند شماره 351603 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد عملیات سپاه سردشت به طرح و عملیات قرارگاه حمزه، 11/7/1362.
- ↑ گزیده اسناد مناطق کردنشین (سردشت)، جلد3، 1362، ص192.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 199، 13/7/1362، ص14؛ و - سند شماره 351553 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات - عملیات قرارگاه حمزه به اطلاعات - عملیات ستاد مرکزی سپاه، 15/7/1362، صص 2 - 1.
- ↑ سند شماره 351553 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 2 - 1.
- ↑ سند شماره 285/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 11/7/1362 تا 28/7/1362، صص 22 - 19.
- ↑ همان، صص 22 - 20.
- ↑ سند شماره 351807 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات ستاد ناحیه کردستان به اطلاعات - عملیات ستاد منطقه 11، 19/7/1362.
- ↑ روزنامه کیهان، 12/7/1362، ص22.
- ↑ سند شماره 351606 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از طرح و برنامه عملیات سپاه سلماس به طرح و برنامه عملیات منطقه 11، 13/7/1362.
- ↑ سند شماره 113724 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین غرب کشور، شماره 133، 16/7/1362، ص3.
- ↑ سند شماره 329191 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی کردستان به استانداری کردستان، 20/7/1362.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 11/7/1362، ص15.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 199، 13/7/1362، ص11، سازمان ملل - خبرگزاری کویت، 12/7/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 200، 14/7/1362، صص 13 - 12، کویت - خبرگزاری آسوشیتدپرس، 13/7/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 199، 13/7/1362، ص21، خبرگزاری کویت، 12/7/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 197، 11/7/1362، ص4، بحرین - خبرگزاری رویتر، 10/7/1362.
- ↑ همان، ص16، رادیو امریکا، 10/7/1362.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 12/7/1362، ص2.
- ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر4، حسین اردستانی، 15/6/1362 تا 11/7/1362، ص233.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 13/7/1362، صص 9 - 8.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 198، 12/7/1362، ص10، مسقط - خبرگزاری قطر، 11/7/1362.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 17/7/1362، صص 4 - 3، رادیو بغداد.
- ↑ واحد مرکزی خبر صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 12/7/1362، صص 16 - 13، رادیو اسرائیل، 11/7/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 198، 12/7/1362، صص 6 - 4، نیویورک - خبرگزاری فرانسه، 11/7/1362.
- ↑ همان، صص 31 - 30، رادیو ایران، 11/7/1362.
- ↑ اداره‌کل مطبوعات خارجی وزارت ارشاد اسلامی، بررسی مطبوعات جهان، شماره 405، 28/7/1362، ص30، مجله الشراع لبنان، 11/7/1362.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 12/7/1362، ص12.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 198، 12/7/1362، صص 25 - 23، رادیو بی‌بی‌سی، 11/7/1362.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 12/7/1362، ص4، رادیو صوت الجماهیر.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 13/7/1362، صص 5 - 4، رادیو بغداد؛ و - خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 199، 13/7/1362، وین - خبرگزاری خلیج، 12/7/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 198، 12/7/1362، ص26، رادیو اسرائیل، 11/7/1362.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 12/7/1362، ص4، رادیو صوت الجماهیر.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 12/7/1362، صص 20 - 17.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 11/7/1362، ص9.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 12/7/1362، ص12.
- ↑ روزنامه كیهان، 12/7/1362، ص3.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 13/7/1362، ص3.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 198، 12/7/1362، ص14، کویت - خبرگزاری قطر، 11/7/1362.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 12/7/1362، ص20.
- ↑ روزنامه کیهان، 12/7/1362، ص24.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 12/7/1362، ص16.
- ↑ همان، ص16.
- ↑ روزنامه کیهان، 12/7/1362، صص 7 - 6 و 23.