1361.07.26

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
نسخهٔ تاریخ ‏۵ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۱۲ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1361
1361.07.26
نام‌های دیگر بیست و شش مهر
تاریخ شمسی 1361.07.26
تاریخ میلادی 18 اکتبر 1982
تاریخ قمری 30 ذی‌الحجه 1402





گزارش- 908

تبادل آتش میان نیروهای ایران و عراق در مناطق جنگی، امروز همچنان ادامه داشت و برخی مناطق مسکونی و عملیاتی هدف آتش شدید سلاح‏های ارتش عراق قرار گرفت. مناطق مسکونی شهر آبادان مانند روزهای قبل آماج گلوله‏های توپخانه و خمپاره‏های نیروهای عراقی بود که سه منزل مسکونی و یک ساختمان اداری آسیب دید و دو غیرنظامی نیز مجروح شدند.[۱] همچنین از ساعت 5:30 امروز جزیرة مینو هدف آتش شدید سلاح‏های سبک و سنگین عراق قرار گرفت که با واکنش متقابل نیروهای خودی پس از حدود یک ساعت و نیم آتش دشمن فروکش کرد.[۲] بیشترین حجم آتش دشمن در جبهه‏های میانی و غربی به منطقة عملیاتی مسلم‌بن عقیل مربوط می‏شد و در دیگر مناطق نیز کمابیش تبادل آتش وجود داشت.[۳] در جبهه‏های میانی و در محدودة منطقة عملیاتی مسلم‏بن ‏عقیل نیز نیروهای عراق تظاهر به تک و عملیات گشتی رزمی کردند که هر بار با اجرای آتش پرحجم نیروهای خودی، حرکت دشمن خنثی شد.[۴]

گزارش- 909

ارتش عراق برای جلوگیری از عقب‌نشینی نیروهای خود به اعدام افسران، درجه‎داران و سربازان متوسل شده است. در پی عملیات موفق مسلم‌بن عقیل که با سرعت عمل نیروهای خودی و غافلگیری کامل نیروهای عراقی همراه بود، فرماندهی لشکر 12 زرهی نامة شدید‌الحنی را در تأکید بر حکم قبلی مبنی‌بر اعدام آن دسته از افرادی که در جنگ عقب‌نشینی می‎کنند به تیپ‌های تحت امر خود ابلاغ کرد. در این نامه که عنوان آن "امریة" ابلاغی لشکر 12 زرهی است، آمده است: «نظر به این که در منطقة مندلی ضعف‌هایی از سوی یگان‌های ما مشاهده شد، لذا موارد زیر تأکید می‌گردد: 1ـ پدافند در مواضع کنونی تا آخرین نفر و آخرین فشنگ؛ 2ـ دستورات قبلی مبنی‌بر اعدام کلیة کسانی‎که مواضع خود را ترک کرده و یا تلاش کرده‌اند بدون اجازه مواضع خود را رها ساخته و عقب‌نشینی کنند، مجدداً و قویاً تأکید می‌شود. در رأس این‎گونه افراد فرماندهان گروه، دسته، گروهان و رده‌های بالاتر قرار دارند و هیچ‌گونه عذری از این افراد پذیرفته نخواهد بود. شایسته است برابر دستور عمل شود.»[۵]

گزارش- 910

مجاهدین مسلمان عراقی به همراه دیگر معارضان شهرهای بغداد، سلیمانیه، کرکوک و سیدصادق، امروز ضربه‏های مؤثری بر نیروهای دولتی وارد آوردند. مجاهدین مسلمان عراقی با پرتاب نارنجک دستی به محل تجمع نیروهای حزب بعث در هتل بغداد، سبب کشته شدن هفت تن و زخمی شدن عده‏ای از آنان شدند. همچنین در حملة نیروهای معارض عراق به یک ستون ارتش در جادة سلیمانیه ـ کرکوک چند خودرو نظامی منهدم و پنج نفر از نیروهای ارتش عراق کشته شدند. در حملة دیگری به محلة "اسکان" و "امام قاسم" در شهر کرکوک و تخریب یک دکل مخابراتی، تعدادی از نیروهای حزب بعث کشته شده و دو نفر به اسارت مجاهدین مسلمان عراقی در‏آمدند. این افراد همچنین به یکی از نیروهای جیش‏ الشعبی در شهر سیدصادق حمله کردند.[۶]

گزارش- 911

در تداوم تحرکات نیروهای ضدانقلاب در برخی مناطق شهری و روستایی، درگیری‏های میان نیروهای حزب دمکرات و کومه‏له با نیروهای دولتی ایران رخ داد. در این درگیری‏ها بسیاری از افراد ضدانقلاب کشته، دستگیر و یا تسلیم شدند و به نیروهای خودی و مردم عادی نیز خسارت‏هایی وارد شد. 1ـ یک اتومبیل لندرور حامل چند سرنشین که به قصد عزیمت به روستای "زیلا" از اشنویه خارج شده بود، در آخرین لحظات غروب در حد فاصل روستاهای "گروکاشان" و "کانی سپید" در شمال شرقی این شهر، به کمین چته‏های حزب دمکرات افتاد و با تیراندازی افراد این حزب، چهار سرنشین مرد اتومبیل کشته و سه سرنشین دیگر که یک زن و دو دختر بچه بودند، زخمی شدند. اهالی روستاهای اطراف افراد زخمی را به درمانگاه نقده انتقال دادند.[۷] 2ـ در سلماس یک دسته از نیروهای حزب دمکرات در ساعت 23:30 دکل مخابراتی این شهر را در 6 کیلومتری پاسگاه قره‏تپه، با آر.پی.جی.7 منفجر کردند. درنتیجة این اقدام، ارتباط مخابراتی شهرستان سلماس با دیگر شهرها قطع شد.[۸] 3ـ در بوکان افراد سازمان کومه‌له با نفوذ به داخل شهر، به سمت قرارگاه سپاه تیراندازی کردند که با اقدام متقابل نیروهای سپاه مواجه شدند. در این حادثه پنج تن از نیروهای کومه‌له کشته شدند. از نیروهای سپاه نیز یک تن مجروح شد.[۹] 4ـ در غرب شهر بوکان، نیروهای مسلح غیرقانونی به خودرو گشت سپاه در محور کانی‌سیب به پل باوین‏آباد حمله کردند که با مقاومت آنان مواجه شدند. این درگیری با اعزام نیروهای کمکی سپاه به محل درگیری و دستگیری ده نفر از مهاجمان خاتمه یافت.[۱۰] 5ـ یکی از اهالی روستای "گلین" در جنوب غربی سنندج عده‏ای از نیروهای حزب دمکرات را که برای تبلیغ وارد این روستا شده و در محلی تجمع کرده بودند، به هلاکت رساند. این روستایی که یکی از افراد پیشمرگ مسلمان کرد بود، نارنجکی را از لولة بخاری به محل تجمع آنان انداخت که براثر انفجار نارنجک، چند تن از عناصر ضدانقلاب کشته شدند.[۱۱] 6ـ امروز یکی از عناصر اصلی گروه‏های غیرقانونی، خود را به سپاه پاسداران بانه معرفی و ضمن اظهار ندامت، تقاضای امان‏نامه کرد. این فرد سلاح و تجهیزات انفرادی همراه خود را نیز به سپاه بانه تحویل داد.[۱۲] 7ـ در گزارش نوبه‏ای قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) در این روز آمده است: اخیراً افراد حزب تجزیه‌طلب دمکرات به ساکنان روستاهای تحت نفوذ خود اعلام کرده‏اند که اهالی حق استفاده از برنامه‏های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را ندارند و در صورت سرپیچی از این دستور، با آنان به‏شدت برخورد خواهد شد.[۱۳]

گزارش- 912

واحدهای عملیاتی قرارگاه حمزه، عملیات پاک‏سازی مناطق شمال غرب ایران در محور سردشت ـ پیرانشهر را ادامه داده و بخش دیگری از ارتفاعات منطقة آلواتان و شهرک ربط را تصرف کردند. آزادسازی محور سردشت ـ پیرانشهر که از 22 مهر آغاز و به‏دنبال آن برخی از ارتفاعات منطقه، از جمله "لیلانه" و پاسگاه آلواتان تصرف شده بود،[۱۴] امروز نیز ادامه یافت و با هماهنگی نیروهای تحت امر قرارگاه حمزة سیدالشهدا(ع) از جمله "تیپ ویژة شهدا"، "ارتش" و "بسیج عشایر"، عملیات پاک‏سازی حدود 10 کیلومتر دیگر از ارتفاعات مهم و سوق‏الجیشی "آلواتان" آغاز شد.[۱۵] در این عملیات که به‏صورت تعقیب و گریز انجام شد، عناصر گروه‏های مسلح با به‏ جا گذاشتن تعداد زیادی اسلحه، مقداری مهمات و اسناد درون‏گروهی، مجبور به ترک منطقه شدند و چند روستای منطقه از جمله "آلواتان"، "نمازایی"، "کاناله"، "کنه کشکه" و "علی مردان" پاک‏سازی شد.[۱۶] علاوه بر مناطق تصرف شده و در ادامة عملیات، منطقة "میرآباد" در 3 کیلومتری شرق آلواتان که یکی از مراکز مهم آموزش ضدانقلاب و از مراکز عمدة ورود کالاهای قاچاق از عراق محسوب می‏شد، نیز آزاد و پاک‏سازی شد.[۱۷] همچنین در ادامة عملیات روز گذشته برای آزادسازی شهرک ربط و ارتفاعات مشرف بر آن که دو روز قبل با موفقیت کامل و تصرف اهداف پیش‌بینی‌شده پایان یافت، ولی گروه‏های تجزیه‌طلب با هجوم مجدد توانستند این شهرک را از دست نیروهای خودی خارج کنند، امروز نیروهای سپاه با یک طرح از پیش تعیین شده، عملیاتی را به قصد تصرف کامل شهر انجام دادند و موفق شدند در ساعت 10:30 شهرک ربط را تصرف کنند.[۱۸]

گزارش- 913

برای تجلیل از عملیات‌های قرارگاه حمزه، امروز محسن رضایی وارد استان آذربایجان غربی شد و فرمانده ناحیة ژاندارمری کردستان نیز از عملیات‌های این قرارگاه قدردانی کرد. با توجه به عملیات‌های موفقیت‏آمیز قرارگاه حمزة سیدالشهدا(ع)، امروز محسن رضایی فرمانده‏ کل سپاه، وارد شهر ارومیه شد و هدف از سفر خود را نظارت بر ادامة عملیات قرارگاه حمزة سیدالشهدا(ع) اعلام کرد. وی همچنین از همکاری‏های مردم مسلمان کرد با نیروهای تحت امر قرارگاه حمزه قدردانی کرد و افزود: بعد از پاک‏سازی مناطق آلوده از وجود افراد ضدانقلاب، بلافاصله فعالیت‏های سازندگی شروع خواهد شد تا مردم منطقه از ثمره‏های انقلاب اسلامی بهره بیشتری ببرند. وی ابراز امیدواری کرد با استمرار این عملیات و همکاری مردم، خیلی زود معضل ضدانقلاب در مناطق کردنشین حل و فصل شود.[۱۹] سرهنگ بهرام‏پور فرمانده ناحیة ژاندارمری کردستان نیز در سمینار فرماندهان ژاندارمری در زاهدان دربارة وضعیت کردستان و اقدامات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) مطالبی بیان کرد. وی گفت: از زمان تشکیل قرارگاه حمزه هماهنگی خاصی بین همة رزمندگان ارتش، ژاندارمری، سپاه پاسداران و پیشمرگان کرد به ‏وجود آمده و در حال حاضر همة محورها و شهرهای منطقة کردستان تحت حاکمیت دولت جمهوری اسلامی ایران درآمده است. وی دربارة عملکرد قرارگاه حمزه افزود: قرارگاه حمزه که در ارومیه تشکیل شده، با ایجاد انسجام بین نیروها، چند عملیات موفقیت‏آمیز داشته است، از جملة این عملیات‌ها می‌توان به عملیات تصرف و پاک‏سازی محور پیرانشهر به سردشت اشاره کرد که با محاصرة مناطق اصلی ضدانقلاب و باز شدن مسیر پیرانشهر به سردشت، یکی از راه‏های تدارکاتی ضدانقلاب از عراق بسته شد و به‏زودی این محور کاملاً باز خواهد شد.[۲۰]

گزارش- 914

عناصر سازمان مجاهدین خلق در تهران به اقدامات تروریستی و تهدید هواداران نظام دست زدند. در محلة چهارصد دستگاه خیابان پیروزی تهران، عناصر سازمان مجاهدین خلق در ساعت 20:30 از داخل یک مینی‏بوس به سمت دو نفر از افراد متدین محل تیراندازی کرده و از محل گریختند. در این فاصله دو راکب یک موتور‏سیکلت به مجروحان نزدیک شده و با شلیک چند تیر خلاص آنان را به شهادت رساندند.[۲۱] در حادثة دیگری دو فرد مسلح که بر یک موتور سیکلت 250 سوزوکی قرمز رنگ سوار بودند، در خیابان مطهری تقاطع پل بزرگراه مدرس به سمت یک عابر تیراندازی کرده و متواری شدند. در این اقدام به کسی آسیبی نرسید.[۲۲] ساعت 20:20 نیز دو راکب یک موتورسیکلت برای ایجاد رعب و وحشت در خیابان پیروزی‌ تهران، اقدام به تیراندازی هوایی کرده و متواری شدند.[۲۳]

گزارش- 915

نیروهای امنیتی ایران، امروز ضربات مؤثری به گروه‌های مجاهدین خلق، پیکار و رنجبران وارد آوردند و یکی از اعضای مؤثر سازمان در بندرعباس اعدام شد. یکی از اعضای تشکیلاتی سازمان مجاهدین خلق که کاندیدای سازمان برای انتخابات مجلس شورای اسلامی از گچساران نیز بود، به جرم فعالیت در فاز نظامی در شهر بندرعباس، نگه‏داری سلاح‏های مختلف از جمله کلاشینکف و کلت، نارنجک و بی‏سیم، جمع‏آوری کمک برای فعالیت‏های نظامی سازمان و داشتن مسئولیت بخش دختران سازمان در گچساران، با حکم دادگاه انقلاب اسلامی بندرعباس و با تأیید شورای عالی قضایی، در این شهر اعدام شد.[۲۴] در شیراز نیز 15 نفر مرتبط با گروه‌های مجاهدین خلق، پیکار و رنجبران دستگیر شدند.[۲۵] در صومعه‏سرا نیز یکی از عناصر وابسته به گروه اشرف دهقان دستگیر شد.[۲۶] در پی اعلام خبر یک چوپان، مبنی‏بر وجود یک مخفی‏گاه در جنگل‏های منطقة "ازارکی"، از این محل تعدادی پتو و موکت، مقداری دارو و اسنادی مربوط به سازمان مجاهدین خلق به ‏دست آمد.[۲۷]

گزارش- 916

امروز، مطلبی با عنوان «نخستین گزارش فرماندهی سیاسی، نظامی مجاهدین خلق در ایران (علی زرکش) به فرماندهی عالی سیاسی، نظامی مجاهدین خلق در پاریس مسعود رجوی» از رادیو وابسته به سازمان مجاهدین خلق پخش شد. در بخشی از این گزارش بدون ارائه آماری و با کلی‏گویی دربارة عملکرد دو ماه قبل این سازمان و با تأکید بر آن آمده است: «به‏دنبال دریافت جمع‏بندی و آخرین فرامین نظامی شما مبنی‏بر آغاز "فاز نوین مسلحانه"، در دو ماه گذشته به نتایج چشمگیری که از هر جهت مبین وحدت تئوری انقلابی است، [دست یافتیم.] در همین رابطه آمار عملیات انقلابی ضداختناق در تهران و شهرستان‏ها و همچنین جنگل و کردستان افزایش عجیبی یافته است. نگاهی سریع و گذرا به فهرست عملیات انجام‏شده در دو ماه مرداد و شهریور آنچه را که در گزارش آمده است، ملموس‌تر می‏سازد. فی‏المثل در عملیاتی که در طی مرداد ماه در تهران انجام گرفت، چندین واحد گشتی مزدوران سرکوبگر، مورد حمله قرار گرفتند و ده‏ها نفر از پاسداران و دیگر مزدوران و ایادی رژیم به هلاکت رسیدند.» در این گزارش بدون اشاره به کاهش عملیات‌های سازمان در داخل و نیز بدون توجه به دستگیری‌های فراوان اعضای سازمان به‏ نوعی سعی شده اذهان از مشکلات سازمان در ایران به مسائل سازمان در خارج از کشور معطوف و دربارة سرکردة سازمان بزرگ‌نمایی شود. در ادامة گزارش آمده است: «برحسب گزارشات برادرانی که از پاریس و از نزد خود شما بازگشته‏اند، چنین به نظر می‏رسد که شما چنان‏که باید به مسائل محافظتی پیرامون خود بها نمی‏دهید، ازاین‏رو باید خاطرنشان نمود که نگذارید دشمن خدا و خلق که مدت‏ها است از وارد آوردن ضربات استراتژیک بر سازمان و مقاومت در داخل کشور زبون و درمانده شده، با توطئه‌چینی‏های جدیدی که پیوسته در تدارک آنهاست به اهداف شوم خود علیه رهبری ما در خارج از کشور دست یابد.»[۲۸]

گزارش- 917

توصیه به خودباوری، امید به توانایی ملی برای اصلاح امور، یادآوری سیاست رژیم گذشته در وابسته نگه داشتن کشور به دستاوردهای کشورهای خارجی و اولویت داشتن منافع کشورهای خارجی نسبت به منافع داخلی، اهم مطالبی بود که امام خمینی در دیدار امروز متخصصان نیروی هوایی با ایشان مطرح کردند. ایشان فرمودند: «اینکه شما با ابتکارات خود و اعتماد به خداوند کارهاى مهمى انجام داده‏اید و دستگاه‏هاى پیچیده‏اى را به کار انداخته‏اید، موجب تقدیر و تشکر است. اتکال به نفس، بعد از اعتماد به خداوند منشأ خیرات است و اگر کشورها ما را آرام بگذارند، مردم همة امور را اصلاح مى‏کنند. مهم این است که شما خودتان را بیابید؛ زیرا در رژیم گذشته، ما خودمان را گم کرده بودیم و آنها هر کارى که مى‏خواستند کردند و به ما تزریق کردند که شما توانایى انجام کارها را ندارید و دانشمندان ما از آنها توسرى مى‏خوردند و این بود وضع ما، و مردم ما هم مى‏گفتند: براى چه کسى کار بکنیم؛ چون همه‌چیز ما وابسته است؛ و مصیبت بالاتر این بود که جوانان ما با دستور مستشاران خارجى عمل مى‏کردند و منافعشان به جیب اجانب مى‏رفت و قهراً هر کسى که مى‏خواست در چنین محیطى انسان مستقلى باشد، توسرى مى‏خورد و از مسائل مأیوس و افسرده مى‏شد. ولى اکنون که بحمد‌اللَّه، [کشور] از شّر آنها پاک‌سازى شده است، مى‏بینید که جوانان عزیز و مردم ما توانایى انجام کارها و برداشتن موانع را دارند؛ و من امیدوارم که به‌زودى به حد خودکفایى برسیم. من دعاگوى همة شما هستم‏.»[۲۹]

گزارش- 918

هیئت پارلمانی کرة ‏شمالی به ریاست هوانک جانک یوپ رئیس مجلس این کشور امروز با حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، آقای میرحسین موسوی نخست‌وزیر و آقای دکتر ولایتی وزیر امور خارجه در تهران دیدار کردند. هیئت پارلمانی، سیاسی و اقتصادی جمهوری دمکراتیک خلق کره که به ریاست آقای هوانگ جانگ یوپ رئیس مجلس این کشور به ایران آمده است، آخرین دور مذاکرات خود را با آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی انجام داد. در این دیدار که معاون سیاسی وزارت امور خارجه و چند تن از نمایندگان مجلس نیز حضور داشتند، رئیس مجلس کره با تأکید بر لزوم تغییر مکان اجلاس آتی بین‏المجالس که قرار است در سئول پایتخت کره‏ جنوبی برگزار شود، خواستار حمایت و همکاری ایران در این باره شد. آقای هاشمی رفسنجانی نیز با تأکید بر حمایت ایران از نظرهای کره ‏شمالی، با پیشنهاد همتای کره‏ای خود مبنی‌بر تغییر محل کنگرة آتی بین‏المجالس موافقت و در حمایت اقتصادی از کشورهای محروم، بر تشکیل صندوق مشترک کشورهای غیرمتعهد تأکید کرد.[۳۰] این هیئت با میرحسین موسوی نخست‏وزیر نیز دیدار کرد. در این دیدار نخست‏وزیر ایران گفت: «برای مبارزه با ابرقدرت‏ها بایستی در درجة اول به مکتب و نیروی مردم تکیه کرد و با تکیه به ابزار نمی‏توان با قدرت‏های استکباری مقابله نمود. ملت ما با اتحاد و یکپارچگی خود که در نتیجة ایمان به خدا آن را به دست آورده است، موفق شد در مقابل تمام توطئه‏های قدرت‏های استکباری به‏ویژه امریکا ایستادگی کند.» وی افزود: «ملت ما اینک بدون نیاز به مستشاران خارجی، کارخانه‌ها را راه‏اندازی می‏کند و ما تا کنون توانسته‏ایم علی‏رغم کمبودها و توطئه‏های گوناگون، در این زمینه به پیشرفت‏های چشمگیری دست یابیم.»[۳۱] هیئت کره‏ای همچنین با دکتر ولایتی وزیر امور خارجه دیدار و گفت‌و‌گو کرد. در این دیدار رئیس مجلس کره شمالی با اشاره به تغییر محل کنفرانس آتی جنبش عدم تعهد از بغداد به دهلی‌نو گفت: «جمهوری اسلامی در این کار نقش اساسی را به عهده داشت و ما هم با شما هم‌رأی بودیم، زیرا تغییر محل کنفرانس برای ایران و کشورهای غیرمتعهد یک پیروزی است.» وی در ادامه به برگزاری اجلاس آتی بین‌المجالس در کره جنوبی اشاره کرد و از دکتر ولایتی خواست در حمایت از موضع کرة شمالی، با برگزاری این اجلاس در سئول مخالفت کند. وزیر خارجة ایران نیز در این دیدار تغییر محل کنفرانس جنبش عدم تعهد از بغداد به دهلی‌نو را موجب نجات این جنبش از انحطاط دانست و با تشکر از موضع جمهوری دمکراتیک خلق کره در تغییر محل آن گفت: «اگر کنفرانس در بغداد برگزار می‌شد، یک مرد سفاک و دیکتاتور سه سال ریاست جنبش را به عهده می‌گرفت و درحقیقت، از این طریق برای تثبیت حاکمیت غاصبانة خود سوء استفاده می‌کرد.» در ادامه دکتر ولایتی با اشاره به رأی منفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در کنفرانس بین‌المجالس در رم، به برگزاری اجلاس آتی این مجمع در سئول، طرف‏داری ایران از وحدت دو کره را اعلام کرد و امریکا را عامل نفاق و جدایی بین کرة شمالی و جنوبی دانست. وزیر خارجة ایران در این دیدار همچنین پیشنهاد تشکیل صندوق مشترک در کشورهای عضو جنبش عدم تعهد برای رفع نیازهای این کشورها و تأمین استقلال آنان را مطرح کرد.[۳۲] همچنین امروز وزیر اقتصاد خارجی جمهوری دمکراتیک خلق کره ـ که از اعضای هیئت کره‏ای در سفر به ایران است ـ با آقایان مهندس بهزاد نبوی وزیر صنایع سنگین و حسین کاظم‏پور اردبیلی معاون امور بین‏المللی و اقتصادی وزارت خارجه ملاقات کرد که در این دیدارها، چند یادداشت‏ تفاهم نیز امضا شد.[۳۳]

گزارش- 919

اجازه تردد خانوادة اسیران، پیگیری وضعیت تندگویان وزیر نفت ایران که در اسارت ارتش عراق است و نقض کنوانسیون ژنو از طرف عراق، از مواردی بود که در دیدار امروز وزیر خارجة ایران با مدیر اجرایی سازمان صلیب سرخ جهانی مطرح شد. آقای ولایتی در دیدار با آقای "اوکه" معاون و مدیر اجرایی سازمان صلیب سرخ جهانی، مسائل مربوط به اجازة تردد خانوادة اسیران را که نخستین‏بار ایران پیشنهاد آن را مطرح کرده بود، بررسی کردند. همچنین در این دیدار وزیر خارجة ایران از نمایندة صلیب سرخ خواست تا دربارة سرنوشت محمدجواد تندگویان وزیر وقت نفت ایران که از اوایل جنگ به اسارت نیروهای عراقی درآمده است، تحقیق کرده و نتیجه را به دولت ایران اطلاع دهد. پیگیری نقض موادی از کنوانسیون ژنو از طرف عراق نیز درخواست دیگر ایران بود که در این دیدار مطرح شد.[۳۴]

گزارش- 920

سفیر کشور هندوستان در دیدار امروز خود با معاون بازرگانی خارجی وزارت بازرگانی، بر لزوم تسریع در مبادلة هیئت‎های اقتصادی و بازرگانی بین دو کشور تأکید کرد. خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز پس از این دیدار درباره حجم مبادلات بازرگانی دو کشور با یکی از مسئولان سفارت هند گفت‏و‏گو کرد که وی با یادآوری توافق‎های انجام‏شده در سفر اخیر وزیر بازرگانی هند به ایران گفت: با توافق‏نامه‌ای که بین وزیران دو کشور در ماه گذشته در تهران به امضا رسید، انتظار می‎رود حجم مبادلات دو کشور در سال جاری نسبت به سال قبل افزایش یابد. در سال‏های 1980 (1359 ـ 1358)، و 1981 (60 ـ 1359) ایران 120 میلیون دلار کالا شامل چای، ماشین‎آلات سبک، پارچه، کنف و چرم از هند و در مقابل نیز هند 135 میلیون دلار کالا از ایران خرید. وی افزود: میزان نفتی که هند پس از پیروزی انقلاب از ایران خریده، نسبت به سال‎های قبل از انقلاب بیشتر است.[۳۵]

گزارش- 921

سودان از فرستادن مجدد سربازان خود به عراق برای کمک به ارتش این کشور خودداری کرد. پس از یک دورة به نسبت طولانی تبلیغات وسیع حزبی مبنی‏بر اعزام نیروهای نظامی سودان به عراق برای کمک به ارتش این کشور در جنگ علیه ایران در چارچوب تصمیم سران کشورهای عرب در کنفرانس "فاس"، در حالی خبرگزاری بغداد خبر ارسال پیام کتبی جعفر نمیری در مورد آمادگی سودان برای اعزام سرباز به عراق را منتشر کرده است[۳۶] که روزنامة المدینه چاپ عربستان سعودی دو روز قبل اعلام کرده بود: رژیم حاکم بر سودان از فرستادن نیروهای خود به عراق در حال حاضر منصرف شده است. این روزنامه در توجیه این تصمیم نوشت به‏دلیل تقاضای دبیرکل سازمان ملل مبنی‏بر ادامة میانجیگری میان عراق و ایران، سودان از اعزام نیرو به عراق خودداری کرد.[۳۷]

گزارش- 922

اجلاس دو روزة وزیران کشور اعضای شورای همکاری خلیج ‎فارس که دیروز در ریاض آغاز شده بود، امروز با وجود همة تلاش‌هایی که برای دست‎یافتن به یک پیمان امنیتی‌ مشترک انجام شد، بدون نتیجه پایان یافت. شاهزاده نایف‏بن‏ عبدالعزیز وزیر کشور عربستان سعودی، قبل از تشکیل این گردهمایی گفته بود: این اجلاس برای تحکیم یک زیربنای واحد امنیتی که قادر به مقابله با هر نوع ستیزه‌جویی چه در زمان حاضر و چه در آینده باشد، برگزار می‏شود. موضوع یکسان کردن گذرنامه‏های کشورهای عضو و ایجاد یک مرکز کامپیوتری اطلاعاتی ـ که مرکز آن در ریاض خواهد بود ـ در دستور کار اجلاس قرار دارد.[۳۸] در بیانیه‎ای که پس از دو روز گفت‏وگو در ریاض انتشار یافت، گفته شده است که اعضا پس از بررسی طرح پیشنهادی بر آن شدند تا با در نظر گرفتن آنچه در این گردهمایی گفته شده گفت‌وگو‎های بیشتری انجام دهند.[۳۹] خبرگزاری عربستان سعودی نیز با اظهار عدم دسترسی به یک توافق بین اعضا، با اشاره به ضرورت مذاکرات بیشتر، اعلام کرد: از آنجا که در این گردهمایی دو روزه، "پیمان فراگیر امنیت داخلی" به‏طور مبسوطی بررسی شد و وزیران قصد داشتند دربارة همة عناصر پیمان به توافق برسند، لذا قرار شد مذاکرات بیش‏تری انجام شود.[۴۰] خبرگزاری امارات متحدة عربی نیز از ریاض گزارش داد: روز گذشته وزیران شش کشور عضو شورای همکاری خلیج ‌فارس با تصویب مصوباتی برای تحکیم امنیت و ثبات منطقه، به گفت‌وگوهای خود پایان دادند. وزیران کشور عربستان سعودی، کویت، قطر، بحرین، امارات متحدة عربی و عمان (اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس) پیشنهاد تأسیس یک مرکز اطلاعاتی امنیتی را برای استفادة کشورهای عضو تصویب کردند و از دبیرکل شورا خواستند، اقدامات لازم را برای اجرای این طرح آغاز کند. آنها همچنین همة پیشنهادهای مدیران اداره‌های مهاجرت شش کشور عضو را تصویب کردند و از دبیرکل شورا خواستند مطالعة برخی پیشنهادهای ناقص را تکمیل کند. در اعلامیه‌ای که در پایان این اجلاس انتشار یافت، گفته شده است که وزیران همچنین پیش‌نویس موافقت‌نامة امنیت مشترک را بررسی کرده و تصمیم گرفتند به‏منظور تکمیل عوامل اساسی لازم برای این موافقت‏نامه، به تماس‌های خود ادامه دهند. در این اعلامیه آمده است: وزیران پس از تکمیل مطالعات لازم، برای اجرای قطعنامه‌های مصوبِ دبیرکل شورا، دوباره گرد هم خواهند آمد.[۴۱] اما منابع مطّلع دیپلماتیک گفتند: با توجه به تدارکاتی که برای تضمین موفقیت کنفرانس فراهم شده بود، اختلاف نظر دربارة پیمان مشترک نظامی، شکستی برای مبتکران این طرح محسوب می‏شود، زیرا این گردهمایی قرار بود یک پیمان مشترک نظامی بین اعضا را جایگزین پیمان‏های دوجانبه‏ای کند که میان عربستان با سایر کشورهای عضو به‏جز کویت به امضا رسیده بود. این منابع افزودند: کویت برخی از جنبه‏های پیمان مشترک را نپذیرفته و از قبول سیاست‏های عربستان سعودی دربارة امنیت منطقه ابا دارد.[۴۲] رادیو اسرائیل نیز در گزارشی دربارة دلایل عدم دستیابی وزیران کشور اعضای شورای همکاری خلیج فارس، به برخی از جنبه‏هایی که مانع تحقق اهداف اجلاس شد اشاره کرده و گفت: عربستان سعودی در جلسات کنفرانس، پیشنهادی برای تشکیل یک نیروی ویژة مداخلة سریع در منطقة خلیج ‏فارس علیه هر منبعی که امنیت منطقه را تهدید کند، مطرح کرده، مشروط بر آنکه هستة این نیرو را واحدهای ویژة سعودی و نیروهایی از عمان و پاکستان تشکیل دهد گفت که واحدهای پاکستانی برای حمایت از رژیم حاکم بر عربستان در چارچوب ارتش این کشور فعالیت می‏کنند و سایر کشورهای خلیج فارس در خصوص شرکت دادن هرگونه نیروی پاکستانی در نیروی پیشنهادی برای حفظ امنیت خلیج فارس، احتیاط کرده و علاقة خود را برای تشکیل این نیرو از واحدهای کشورهای منطقه، بدون مشارکت نیروهای خارجی ابراز کرده‏اند. دومین موضوعی که در این کنفرانس مطرح شد، میل عراق به اجارة دو جزیرة استراتژیک کویت بود. دو جزیرة "بوبیان" و "وربه" در خلیج ‏فارس قرار دارند و عراق می‏خواهد از این دو جزیره به‏عنوان پایگاه‏های دریایی مقدم برای ناوگان دریایی خود استفاده کند و سایر کشورها در خصوص قبول تقاضای عراق برای مبدل کردن این دو جزیره به پایگاه‏های دریایی برای خود احتیاط کرده‌اند و از این بیم دارند که این موضوع، ایران را به طرف حمله به دو جزیره و سرانجام وارد کردن کویت و شاید سایر کشورهای حاشیة خلیج ‎فارس به جنگ عراق و ایران سوق دهد؛ جنگی که با حملات اخیر ایران به مندلی و بصره شدت بیش‏تری یافته است.[۴۳]

گزارش- 923

دو نشریة آلمانی اشپیگل و فرانکفورتر الگمانیه در شماره‌های امروز خود وضعیت ایران و عراق را پس از دو سال جنگ ارزیابی کردند. مجله آلمانی اشپیگل در مقاله‏ای با عنوان "جنگ خلیج ‏[فارس] روز تعیین‏کننده" به طرح مسائلی دربارة جنگ عراق و ایران پرداخت. در این مقاله آمده است: «عراق توانست برتری هوایی خود را حفظ کند و ایران فقط برای یک حملة بزرگ دیگر آمادگی دارد و سرگرم فراهم کردن مقدمات آن می‏باشد. ... ایرانی‏ها توانسته‏اند پس از آغاز جنگ خلیج [فارس] در دو سال پیش مهارت غیرقابل انتظاری را از خود نشان دهند. بدین معنی که قادرند فانتوم‏ها و "استارفایر"های خود را باز کرده از هم بپاشند و با قطعات به دست آمده، تعدادی محدود از آنها را ترمیم و برای انجام مأموریت آماده نمایند. ... پنج ماه پیش زمانی که ایرانی ‏ها پیروزی بزرگ خود را در خرمشهر به دست آوردند و هزاران نفر را اسیر کردند، به نظر می‏رسید که عراق به پایان زندگی‌اش رسیده است و سربازان عراقی با چنان فراری به خاک خود عقب ‏نشینی کردند که غیرقابل تصور است. ... صدام که تحت فشار ملت خسته از جنگش می‏خواهد بالاخره پیروزی‌ای را به آنها نشان دهد اکنون سعی می‏کند ضربه ‏های جدیدی را به ایرانی ‏ها بزند. یکی از آن ضربه‏ ها به صادرات نفت ایران وارد می‏شود و جت‏های عراقی پروازهای حساب‏شده‏ای را بر روی جزیرة نفتی خارک انجام می‏دهند، جایی که قسمت اعظم نفت ایران از آنجا به خارج صادر می‏شود. صدام حسین حتی تهدید کرد که تانکرهای نفتی را اگر به جزیره نزدیک شوند غرق خواهد کرد و در این بین چند کشتی نیز زیر آتش قرار گرفته و حداقل دو تای آنها غرق شدند که این برای ایران بسیار بد بود. چون برنامه‏ریزان ایرانی که به لحاظ جنگ و بی‏نظمی انقلاب صندوقشان خالی است مشتریان بین‏ المللی نفت را با قیمت‏های ارزان به طرف خود جذب کرده‏اند ولی اکنون فقط تعداد کمی از شرکت‏ها خواهان انعقاد قراردادهای نفتی با ایران هستند آنها نمی ‏خواهند از دست رفتن کشتی ‏هایشان را به جان بخرند. شرکت‏های بین‏المللی برای سفر به ایران چندین برابر قیمت معمولی بیمه کشتی را مطالبه می‌کنند و وزرات نفت ایران اعلام کرده است که شرکت بیمه ایران حاضر است که مشتریان نفت ایران را بیمه کند. ولی با این وجود حمله‌های نفتی عراقی‏ها اثر خود را نشان داد و کشور نفتی ایران بنزین را سهمیه‏بندی کرد. ... هر روز واضح‏تر می‏شود که ایران به راحتی نمی‏تواند مایحتاج خود را به حد کافی از کسانی که تا به حال به آن کمک می‏کردند دریافت کند چون به خاطر جنگ لبنان، کمک‏های سوریه متوقف شده و بدتر از آن روسیه نیز از کمک به ایران [امام] خمینی خودداری می‏کند و بیشتر مایل است به دشمن او یعنی صدام حسین کمک کند، چون عراقی‏ها به اندازة‏ کافی باهوش بودند، کمونیست‏های بازداشتی را آزاد کردند و این یک اقدام دلخواه مسکو بود. در صورتی که نزد آیت‏‏الله‏ها کمونیست‏ها دوباره تحت فشار زیاد قرار گرفته‏اند. گذشته از این روس‏ها به عراق هواپیمای میگ ـ 25 مورد نیازش را تحویل می‏دهند و در این بین عراق حتی اکثر میراژهای "اف ـ 1" سفارش خود را هم از فرانسه دریافت کرده است. این کمک‏ها برای بغداد برای اولین بار برتری هوایی را به بار می‏آورد. از 100 هواپیمایی که ایران در ژوئن (خرداد ـ تیر) آمادة پرواز داشته است، به نظر کارشناسان غربی در ماه اکتبر (مهر) حدود 50 هواپیما قابل پروازند. این عیب ایرانی‏ها را مانع از آن می‏کند که حملة خود را که در اوایل ماه آغاز کردند، با قدرت پیش ببرند. عراقی‏ها کاملا خونسرد در مواضع خوب خود منتظر حمله بودند. دشمن آن‏طور که انتظار می‏رفت از جنوب حمله نکرد، بلکه از میان جبهه، جایی که جادة "بغداد ـ تهران" از آن می‏گذرد حمله کرد و از آنجا که فقط 100 کیلومتر تا بغداد فاصله است، عراقی‏ها با مشکلات و مصائب زیاد توانستند حمله را متوقف کنند، چون ایرانی‏ها توپخانة قوی و هواپیمای جنگی نداشتند. در این جبهه نتیجة جنگ می‏تواند معلوم شود و از اینجا ایرانی‏ها اگر موفق شوند از کوه‏ها به مناطق مسطح برسند، قادرند سریعاً به بغداد بروند. احتمالاً ایرانی‏ها همچنین در حال تصمیم‏گیری برای حملة دوجانبه از جنوب به بصره و از وسط به بغداد هستند. این به این دلیل است که آنها در بصره 100 هزار سرباز و در شرق بغداد 75 هزار سرباز آماده نگاه داشته‏اند. بنابراین آنها در مقابل خط دفاعی عراق از نظر تعداد 3 برابر بیشتر هستند. عیب دیگر عراقی‏ها این است که بسیاری از واحدهای آنها بدون وقفه از شروع جنگ در حال عملیات هستند و بسیار خسته شده‏اند، ولی به نظر کارشناسان امریکایی، ایرانی‏ها فقط می‏توانند یک حملة بزرگ دیگر را تدارک ببینند و آنها برای یک حملة بزرگ دیگر اسلحه و مهمات و سوخت کافی ندارند. بنابراین نتیجة جنگ می‏تواند بسیار نزدیک باشد و مذهبیون شیعه حتی از حالا تاریخ آن را حدس می‏زنند. حملة نهایی آن روزی است که به اعتقاد و مذهب شیعه، واقعة مهمی اتفاق افتاد، یعنی روزی که در آن نوة پیغمبر [امام] حسین[ع] توسط دشمنانش [شهید] شد، یعنی روز 26 اکتبر [دهم ماه محرم].»[۴۴] از سوی دیگر روزنامة فرانکفورتر الگمانیه نیز با اشاره به سخنان آقای دکتر ولایتی در مجمع عمومی سازمان ملل، آن را تهدید غیرمستقیم وزیر خارجة ایران مبنی‏بر جلوگیری از انتقال نفت ‏خام کشورهای حوزة خلیج ‏فارس به کشورهای صنعتی غرب خواند و نوشت: «این تهدید از نتیجه‏گیری‏های مربوط به موقعیت فعلی جنگ خلیج ‏[فارس] به عمل می‏آید که پیشرفت‏های ایران در جبهه‏های جنوبی و مرکزی به ‏طرف بصره با موفقیت‏های اندکی مواجه بوده و ضدحمله‏های عراق با حملات هوایی به تأسیسات نفتی و کشتی‏رانی در جزیرة خارک نشان می‏دهد که کدام‏یک از طرفین درگیر خود را در وضع ناخوشایندتری حس می‏کند.» این روزنامه ادامه داد: «از آنجا که ممکن است این جنگ سال‏ها طول بکشد، برای سلطان‏نشین‏ها می‏تواند مهم باشد که جهت کاستن قطعی اهمیت نقش ایران به‌عنوان یک نگهبان در تنگة هرمز، آن‏طور که ولایتی وزیر امور خارجه ادعا کرده است، از طریق احداث یک خط لولة مستقیم از طریق عمان به دریای عرب، دست به تلاش‏های مشترک بزنند.»[۴۵]

گزارش- 924

خبرگزاری آسوشیتدپرس از نیکوزیا و به نقل از نشریة نفتی "بررسی اقتصادی خاورمیانه" دربارة توان صادراتی نفت ایران گزارش داد که با وجود جنگ با عراق، صادرات نفت ایران در سطح بالای بیش از دو میلیون بشکه در روز، ادامه دارد. نشریة بررسی اقتصادی خاورمیانه در شمارة اخیر خود نوشت: حملة هوایی عراق به ترمینال نفتی خارک در 14 اکتبر (22 مهرماه) هیچ اثر مهمی بر عملیات بارگیری نفت نداشت و اگرچه به نظر می‏رسد یک مخزن نفت هدف اصابت موشک عراقی‏ها قرار گرفته باشد، اما هیچ خسارتی به تانکرها یا تأسیسات صادراتی گزارش داده نشده است. این نشریه می‏نویسد: در ماه اکتبر (مهرماه) میانگین صادرات نفت جزیرة خارک به میزان 8/1 تا 2 میلیون بشکه در روز بوده است. چنانچه 200 هزار بشکة دیگر برای صادرات از ترمینال‏های دیگر خلیج ‏فارس به این تعداد افزوده شود، کل صادرات ایران به 2 تا 2/2 میلیون بشکه در روز می‏رسد. این نشریه در ادامه آورده است: با فرض اینکه ظرفیت پالایش داخلی، روزانه 400 هزار بشکه است، کل تولید نفت ایران در حال حاضر روزانه به میزان 4/2 تا 6/2 میلیون بشکه می‏رسد که این رقم در حقیقت کاملاً به آن چیزی نزدیک است که بسیاری از متخصصان آن را محدودیت ظرفیت فیزیکی قابل دوام ایران، یعنی روزانه حدود 3 میلیون بشکه دانسته‏اند و در نهایت اینکه این صعود اخیرا براثر خریدهای عمدة کمپانی‏های بازرگانی، به‏ویژه ژاپن، تقویت شده است.[۴۶]

ضمیمة گزارش912 گزارش خبرنگار روزنامه لوماند از روستای میرآباد: ما در میرآباد، روستای بزرگی در نزدیکی عراق و بین راه سردشت ـ پیرانشهر، در اجلاس یکی از این شوراهای شهر به ریاست رسول حسن‌زاده مغازه‌دار عضو حزب دمکراتیک کردستان ایران شرکت کردیم. در این جلسه نمایندگان شهرداری که به‏وسیلة ساکنین محل انتخاب شده‌اند، تصمیم گرفتند با اخذ مالیات از افراد پردرآمد، مانند بازرگانان و تاجران که پول خوبی در آن محل مرزی به دست می‌آورند، یک سیستم جمع‌آوری زباله ایجاد کنند. همچنین در نظر گرفته شد که مغازه‌دارهای کوچک و کارگاه‌ها ضمن نظافت مقابل دکان‌های خود، از ریختن زباله در خیابان خودداری کنند. به‏دنبال آن شورا تصمیم گرفت، اگر نتیجه رضایت‌بخش نبود به توبیخ یا جریمه متوسل شود. در‏حقیقت، میرآباد خیلی سریع رشد کرده است و پس از اشغال شهرهای بزرگ توسط ارتش این محل تبدیل به مرکز بازرگانی مبارزین کرد و قاچاق شد. بازار کاملاً مجهز این محل برای مشتریانی که اجباراً باید از آنجا خرید کنند، به نظر بیهوده می‌آید. در این بازار خورده‌ریزهای بسیاری از جمله لوازم آرایش، عطر، شیرینی‌جات، دستمال‌های نقاشی‌شده فرش‌های گرا‏ن‏قیمت و... به چشم می‌خورد و در پشت تلی از قوطی‌های آب میوه و بطری‌های شیر، آب جو و حتی ویسکی مخفی شده است. یک پمپ بنزین که از مناطق آزاد‏شده در بشکه‌های پانصد لیتری، بنزین دریافت می‌کند، سوخت تراکتورهای بزرگ ساخت رومانی روستاییان اطراف، کامیون‌ها، اتوبوس‌ها، تاکسی‌ها و اتومبیل‌های شخصی که خیابان اصلی شهر را پر کرده‌اند، تأمین می‌کند و در همه جا مردم، خانه، مغازه و رستوران‌های تازه می‌سازند. از تمام نقاط کردستان سنگ‌تراشان، بناها، نجاران و بار‌بران عازم این روستای در حال رشد هستند و هنوز نرسیده، مشغول به کار می‌شوند. این فراوانی زیاد احتمالاً موقتی است. به این دلیل بعضی‌ها سعی می‌کنند از آن استفاده ببرند و ثروتمند شوند. شیء مورد علاقة کردها، حتی تحصیل کرده‌هایشان، اسلحه است. قاچاقچیان کوچک، کلاشینکف ساخت شوروی را با قیمت‌های بسیار بالا، یعنی 35 هزار فرانک عرضه می‌کنند و مشتریانی پیدا می‌شوند که با پرداخت این پول به‏صورت نقد، اسلحه را حمایل می‌کنند و به راه می‌افتند، با این فکر که مردم خیال خواهند کرد که آنها از رزمندگان کرد هستند، ولی رزمندگان واقعی از سوی حزب دمکرات کاملاً مجهز می‌شوند و تنها در محل نبرد حضور دارند و فرصت وقت‌گذرانی در این محل را ندارند.[۴۷]



منابع و مآخذ روزشمار 1361/07/26

  1. روزنامه کیهان، 27/7/1361، ص 2.
  2. روزنامه جمهوری اسلامی، 27/7/1361، ص 2.
  3. مأخذ 1.
  4. همان.
  5. سند شماره 17700 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای شماره 139، از قرارگاه کربلا ـ سپاه (اطلاعات عملیات)، به دفتر سیاسی سپاه، 8/9/1361، ص 3.
  6. روزنامه اطلاعات، 28/7/1361، ص 3.
  7. سند شماره 58094 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه منطقه 5 ـ فرماندهی، به فرماندهی کل، 13/8/1361.
  8. سند شماره 54476 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه 5، به فرماندهی کل، 27/7/1361، وـ سند شماره 104804 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: معاونت اطلاعات سپاه پاسداران، "گزارش روزانه"، بولتن شماره 166، 28/7/1361، ص 2؛ وـ سند شماره 402046 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از پایگاه سلماس ـ فرماندهی، به قرارگاه بعثت ـ فرماندهی، 26/7/1361.
  9. سند شماره 350357 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه 7، به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 3/8/1361؛ وـ سند شماره 17386 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: طرح و برنامه اطلاعات عملیات منطقه 7، 5/8/1361، ص1؛ وـ سند شماره 17435 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن اطلاعات هفتگی شماره42، ستاد مرکزی سپاه، طرح و برنامه عملیات، اطلاعات عملیات، 10/8/1361، ص 3.
  10. سند شماره 103931 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: معاونت اطلاعات سپاه پاسداران، "گزارش روزانه"، بولتن شماره 167، 29/7/1361، ص4؛ وـ سند شماره 218077 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اطلاعات و تحقیقات کمیته مرکزی انقلاب اسلامی، "خبرنامه سیاسی و اطلاعاتی"، نشریه شماره 17، 20/8/1361، ص 20.
  11. سند شماره 113131 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش امنیتی مناطق دهگانه، از مرکز فرماندهی سپاه، به فرماندهی کل، آبان 1361، ص 3.
  12. سند شماره 227494 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: ارتباطات ـ روابط عمومی ستاد مرکزی سپاه پاسداران، خبرنامه، بولتن شماره 359، 29/7/1361، صص 4 و 5.
  13. سند شماره 54461 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای شماره 12، از قرارگاه حمزه ـ طرح و برنامه عملیات، به ستاد مرکزی سپاه، 26/7/1361، ص 1.
  14. سند شماره 350197 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه ـ واحد طرح و برنامه، به رکن 3 قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) ـ رکن 3، 28/7/1361.
  15. سند شماره 54459 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، واحد طرح و برنامه، به ستاد مرکزی، 26/7/1361.
  16. مأخذ 11، ص 2.
  17. مأخذ 6، ص 2.
  18. مأخذ 13، ص 1؛ وـ سند شماره 54079 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‏ای شماره 13، از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، واحد طرح و برنامه عملیات، به ستاد مرکزی عملیات، 28/7/1361؛ وـ سند شماره 54466 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‏ای شماره 12، از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، واحد طرح و برنامه عملیات، به ستاد مرکزی سپاه، 26/7/1361، ص 1؛ وـ سند شماره 350197 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) واحد طرح و برنامه عملیات، به قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) ـ رکن3، 28/7/1361؛ وـ دفتر سیاسی سپاه، "رویدادها و تحلیل"، نشریه شماره 46، 11/8/1361، ص 15.
  19. مأخذ 1، ص 19.
  20. روزنامه اطلاعات، 26/7/1361، ص 2.
  21. سند شماره 104804 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: معاونت اطلاعات سپاه، "گزارش روزانه"، بولتن شماره 166، 28/7/1361، ص 4.
  22. سند شماره 93851 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: واحد اطلاعات سپاه، ارتباطات روابط عمومی ستاد منطقه 10، "خبرنامه"، بولتن شماره 120 و 121، 1/8/1361، ص 1؛ وـ مأخذ 21.
  23. سند شماره 93851 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: واحد اطلاعات سپاه، ارتباطات روابط عمومی ستاد منطقه 10، "خبرنامه"، بولتن شماره 120 و 121، 1/8/1361، ص 2.
  24. مأخذ 1، ص 17.
  25. مأخذ 11، ص 1.
  26. سند شماره 73161 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی ستاد منطقه 3، به فرماندهی مرکز، 3/8/1361، ص 3.
  27. مأخذ 11، ص1؛ وـ سند شماره 104803 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: معاونت اطلاعات سپاه پاسداران، "گزارش روزانه"، بولتن شماره 170، 4/8/1361، ص 1.
  28. سند شماره 405671 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اخبار رادیوهای بیگانه، از روابط عمومی فرمانداری سنندج، به معاونت محترم استانداری کردستان، 26/7/1361، صص 10 و 11.
  29. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، "صحیفه امام"، مجموعه آثار امام خمینی(س)، جلد 17، تهران: چاپ اول پاییز 1378، ص 62.
  30. روزنامه اطلاعات، 27/7/1361، ص 3.
  31. همان.
  32. مأخذ 2، ص 12.
  33. مأخذ 30، صص 3 و 2.
  34. مأخذ 30، ص 1.
  35. مأخذ 2، ص 9.
  36. خبرگزاری جمهوری اسلامی، "گزارش‏های ویژه"، نشریه شماره 213، 27/7/1361، ص 3، بغداد ـ خبرگزاری عراق، 26/7/1361.
  37. خبـرگزاری جمهوری اسلامی، "گـزارش‌های ویـژه"، نشریه شمـاره 212، 26/7/1361، ص 5، کویت ـ خبـرگزاری جمهوری اسلامی، 25/7/1361.
  38. روزنامه کیهان، 26/7/1361، ص 20.
  39. مأخذ 36، ص 18 و 19، رادیو بی.بی.سی، 26/7/1361.
  40. مأخذ 30، ص 16.
  41. مأخذ 1، ص آخر.
  42. مأخذ 30، ص 16.
  43. خبرگزاری جمهوری اسلامی، "گزارش‏های ویژه"، نشریه شماره 214، 28/7/1361، صص 33 و 34، رادیو اسرائیل، 27/8/1361.
  44. مأخذ 36، صص 4 ـ 7، بن ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 26/7/1361.
  45. مأخذ 36، ص7، هامبورگ ـ خبرگزاری آلمان ، 26/7/1361.
  46. مأخذ 1، ص 20.
  47. خبرگزاری جمهوری اسلامی، "گزارش‏های ویژه"، نشریه شماره 158، 3/6/1361 صص 17 و 18، روزنامة لوموند 22/5/1361.