1365.07.11
| روزشمار جنگ سال 1365 1365.07.11 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | یازده مهر |
| تاریخ شمسی | 1365.07.11 |
| تاریخ میلادی | 3 اکتبر 1986 |
| تاریخ قمری | 28 محرم 1407 |
گزارش -265
امروز در حالي كه نيروهاي عملياتي ـ متشكل از نيروهاي سپاه و برخي گروه‌هاي معارض كرد عراقي مأمور به عمليات بزرگ نفوذي در كركوك ـ طبق برنامه تعيين‌شده، در عمق خاك عراق به پيش مي‌رفتند، در ساعت 19:15 يكي از برادران ايراني مستقر در مالبند2(برادر حاج‌احمد) واقع در روستاي "مورت خواردو" (در عمق 100 كيلومتري عراق)، پيامي به قرارگاه رمضان ارسال كرد كه در آن استقرار تيپ پدافند هوايي دشمن روي ارتفاعات "كاني دملان" ـ كه شهر و منطقه نفتي كركوك در دامنة آن واقع است ـ گزارش شده‌بود. اين خبر هرچند احتمال لورفتن عمليات را مطرح مي‌ساخت اما در مجموع به‌صورت جدي مورد توجه قرارنگرفت و فرماندهان آن را اقدامي از دشمن براي جلوگيري از تحرك هوايي نيروهاي خودي عليه تأسيسات كركوك دانستند.[۱] از سوي ديگر، امروز يكي از رهبران گروه‌هاي معارض كرد عراقي كه فرماندهي عمليات را از طرف معارضان به‌عهده دارد، خبر داد كه مهمات ارسالي به مقصد مالبند 1 و 2 رسيده و اوضاع منطقه عادي است.[۲] جنوب ارتفاعات پيرمكرون ـ پيشروي نيروهاي رزمنده به سمت كركوك
گزارش -266
در ادامة فعاليت‌هاي مهندسي دشمن در جبهه‌هاي جنوبي، معاونت عمليات نيروي‌زميني سپاه امروز گزارش داد كه دشمن موفق شده‌است خاك‌ريز واقع در شمال پاسگاه "بوبيان" را به خاك‌ريز واقع در جنوب پاسگاه "زيد" وصل كند. به اين ترتيب عراق فعاليت‌هاي پدسازي را كه از مدت‌ها قبل در شمال بوبيان شروع كرده‌بود، به ثمر رسانده و توانسته‌است خط دفاعي خود را در اين منطقه حدود سه كيلومتر به جلو بكشاند.[۳] همچنين به گزارش معاونت مهندسي نيروي‌زميني سپاه به نقل از اسيران دشمن، عراق در اقدامي جديد به‌منظور تقويت مواضع پدافندي خود در شرق بصره، از بشكه‌هاي "فوگاز" استفاده كرده‌است. اسيران در اين‌باره گفته‌اند: «بشكه‌هاي ناپالم فوگاز در مناطق آبي مانند هور، شط‌العرب و خورعبدالله به‌كار گرفته مي‌شود. اين بشكه‌ها در حضور صدام حسين، ملك حسين (شاه اردن)، وزير دفاع عراق، وزير كشور و ديگر افسران عالي‌رتبه با موفقيت آزمايش شده‌است. بشكه‌هاي مزبور در زير آب منفجر شده و بلافاصله در حدود 15 ثانيه پس از انفجار، موادشيميايي كه به صورت پودر هستند روي آب پخش و شعله‌ور مي‌شوند. ارتفاع اين شعله‌ها بين 50 تا 100 سانتي‌متر بالاتر از سطح آب مي‌باشند و بين 30 تا 60 دقيقه در حال سوختن خواهند بود. بشكه‌هاي كوچك پس از انفجار، منطقه‌اي به وسعت 100 مترمربع و نوع بزرگ‌تر آن، منطقه‌اي به وسعت 450 مترمربع را مي‌پوشاند.»[۴]
گزارش -267
عراق اعلام كرد كه به يك هدف دريايي حمله كرده‌است.[۵] اين هدف دريايي، كشتي "فري‌اينترپرايز" (Free enterpris) بوده‌است كه با پرچم كشور مالت حركت مي‌كرد و در 80 كيلومتري "خارك" با موشك‌هاي "اگزوسه" به آن حمله شد، اما خسارات جزئي ديد و توانست به سوي "لارك" ادامه مسير دهد.[۶] اين نفت‌كش مجهز به سيستم دفاعي ضدموشكي جديدي بود كه با هزينه 500 هزار دلار توسط يك شركت انگليسي روي آن نصب شده‌بود. وجود اين سيستم مانع از وارد آمدن خسارات جدي به كشتي شد. خبرگزاري فرانسه در ادامة اين خبر افزود: «قبلاً تصور مي‌شد كه اين سيستم قادر است موشك‌ها را از هدف منحرف سازد اما به نظر مي‌رسد كه اين سيستم ضدموشكي تنها مي‌تواند ميزان خسارات را كاهش دهد.»[۷]
گزارش -268
به گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "پيش‌مرگان حزب‌الله كرد عراق" (كه قرارگاه رمضان آنها را پشتيباني مي‌كند) طي يك عمليات در كردستان عراق در محور "ديانا ـ مرگسور" موفق شدند گردان "واسط" ارتش عراق را در عمق 45 كيلومتري خاك اين كشور، منهدم كنند. در اين عمليات كه از ساعت 11 ديشب آغاز و تا اولين ساعات بامداد امروز ادامه داشت، ضمن انهدام كامل اين گردان، كليه پايگاه‌هاي تابع آن در محور "ديانا ـ مرگسور" تصرف شد و نيروهاي بعثي مستقر در آنها به اسارت در آمدند. در طول اين عمليات، جادة "ديانا ـ مرگسور" در كنترل كامل پيش‌مرگان حزب‌الله كردستان قرار داشت. در جريان انهدام گردان مزبور، بسياري از تجهيزات نيروهاي دشمن منهدم شد و يا سالم به غنيمت پيش‌مرگان حزب‌الله كرد عراق درآمد. گفتني است كه در ميان اسيران عراقي چند تن از فرماندهان اين گردان نيز به چشم مي‌خورند.[۸]
گزارش -269
در ادامة درگيري بين دو گروه كومه‌له و دمكرات كه از مدت‌ها پيش ادامه دارد، امروز نيز درگيري ديگري روي داد كه از عوامل دمكرات پنج تن كشته يا زخمي شدند و از گروه كومه‌له يك دختر به هلاكت رسيد.[۹]
گزارش -270
در ادامة كمك‌هاي مردمي به جبهه‌ها، امروز نيز كارواني از هداياي كارگران كارخانجات استان تهران به جبهه‌ها ارسال شد. به همراه اين كمك‌ها، 250 تن از كارگران كارخانجات نيز جهت ديدار با رزمندگان اسلام به جبهه‌هاي نبرد عزيمت كردند. به گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، اين چهارمين كاروان از كمك‌هاي كارگران كارخانجات استان تهران است كه با همكاري دفتر جبهه‌وجنگ خانة كارگر و ستاد جذب و هدايت كمك‌هاي مردمي استان تهران تحت عنوان "لبيك يا امام" تدارك و به جبهه‌ها فرستاده شده‌است. به گزارش روابط عمومي خانة كارگر، كالاهاي اهدايي اين كاروان، 19 دستگاه انواع وانت، 17 دستگاه موتورسيكلت، 20 دستگاه حمام صحرايي، مقادير قابل توجهي موادغذايي، نايلون سنگري، لباس بهداشتي، باطري، لاستيك، اتومبيل، يخچال فريزر صندوقي، تانكر آب، قند و چاي، راديو، نوار كاست و مقاديري از ديگر اجناس مورد نياز رزمندگان مي‌باشند.[۱۰]
گزارش -271
روزنامة امريكايي "وال استريت ژورنال" گزارش داد كه عراق به‌منظور مقابله با حملة بزرگ نيروهاي ايراني، موانع و استحكامات فراواني در شرق بصره و نقاط مورد تهديد به‌وجود آورده‌است و همچنين قصد دارد كه در صورت شكست اين تدابير، از سلاح‌شيميايي استفاده كند. اين روزنامه امريكايي به نقل از تحليل‌گران دفاعي نوشت: «علي‌رغم همه آسيب‌پذيري‌هاي بصره، عراقي‌ها تقريباً تا جايي كه توانسته‌اند خود را آماده كرده‌اند. در اين زمينه عراق علاوه بر احداث ديوار زرهي، خاك‌ريز طولاني و تمركز سربازان در منطقه، در مناطق عظيمي از مرداب‌ها آب‌انداخته تا فضاي مانور ايرانيان را كاهش دهد. به گفتة تحليل‌گران، سربازان عراقي جاده‌هاي تازه‌اي احداث كرده‌اند تا در صورت نفوذ نيروهاي ايران بتوانند آسان‌تر به تجديد قوا بپردازند. بيشتر تحليل‌گران مي‌دانند اگر اين تدابير دفاعي شكست بخورد، عراق آماده است كه به ويرانگرترين و آخرين سلاح خود يعني سلاح شيميايي توسل جويد؛ سلاحي كه ايران و سازمان ملل‌متحد پيش از اين عراق را متهم به استفاده از آن كرده‌اند.»[۱۱]
گزارش -272
آقاي هاشمي‌رفسنجاني در خطبه‌هاي نمازجمعه امروز تهران به احتمال تغيير موضع حاميان صدام، فشارهاي سازمان ملل و كشورهاي متعدد برجمهوري‌اسلامي براي مصالحه با صدام، مواضع برخي عناصر داخلي در مخالفت با جنگ و سياست اخير دولت مبني‌بر سهميه‌بندي بنزين اشاره كرد و تنها راه رسيدن به اهداف جنگ را تجهيز و تأمين نيروهاي 500 گردان رزمي دانست. حجت‌الاسلام هاشمي‌رفسنجاني در اين مراسم ابتدا دربارة تغيير موضع حاميان صدام گفت: «بعضي از حاميان بسيار جدي صدام به ما اطلاع دادند كه كمك‌هايشان را قطع كرده‌اند و مي‌خواهند رابطة خود را با عراق قطع بكنند كه اين مسئله براي ما مقطع جديدي را باز مي‌كند.» وي در مورد فشارهاي داخلي و خارجي بر ايران به‌منظور سازش با صدام خاطرنشان كرد: «در ابتداي جنگ كه احتمال پيروزي ايران را نمي‌دادند، دشمنان خيلي حرف‌ها مي‌زدند اما هنگامي كه آشكار شد ايران طرف پيروز اين نبرد است، شروع كردند به بيان اين مطلب كه اين جنگ آدم‌كشي است و جنگ مسلمان با مسلمان است.» وي در ادامه به انتقاد از مواضع برخي گروه‌هاي داخلي پرداخت و گفت: «ما در مقاطع مختلف گرفتار ليبرال‌ها بوده‌ايم. اين‌ها كه در لباس دلسوزي حرف مي‌زنند و براي "بچه‌هاي حزب‌اللهي" كه شهيد مي‌شوند اشك‌تمساح مي‌ريزند، دشمن حزب‌اللهي‌ها هستند. اين‌ها هروقت كار انقلابي قاطعي مي‌خواست بشود، مي‌ايستادند؛ از جمله در مورد نهادهاي انقلاب چه دردسري داشتيم! وقتي نهادي انقلابي، تشكيل مي‌شد، اين‌ها مي‌گفتند همان روال گذشته باشد.»[۱۲] امام‌جمعه موقت تهران با اشاره به اجلاس جاري مجمع‌عمومي سازمان ملل، افزود: «الآن وضعيت سازمان ملل را شما مي‌بينيد، همه دارند آن‌جا مي‌روند كه بگويند اين جنگ را تعطيل كنيد.» وي سپس ضمن انتقاد از برخي گروه‌ها در داخل كه هماهنگ با اين فشار جهاني خواستار ختم جنگ و سازش با عراق مي‌باشند، ادامه داد: «همان حرفي كه الآن اسرائيل مي‌گويد، از زبان بعضي ظاهرالصلاح‌ها در داخل كشور هم متأسفانه مي‌شنويم. البته اين‌ها بسيار حقيرتر از آن هستند كه بخواهيم دربارة آنها صحبت كنيم اما بايد از آنها پرسيد كه مگر ما كار ديگري جز تداوم جنگ مي‌توانيم انجام دهيم؟ پيشنهاد شما چيست؟ پيشنهادتان اين است كه ما همين الآن اين جنگ را ول بكنيم؟ اگر اين كار را كرديم، به ما غرامت مي‌دهند؟ آوارگان عراقي به عراق برمي‌گردند؟ صدام به اشتباهش اعتراف مي‌كند؟» آقاي هاشمي تنها راه رسيدن به اين اهداف را تداوم جنگ تا پيروزي نهايي دانست و تأكيد كرد: «من به ملتمان تأكيد مي‌كنم همين حماسه‌اي را كه با پيشنهاد تشكيل 500 گردان شروع كرده‌ايد، ادامه بدهيد.» وي سپس از همة رزمندگان مخصوصاً نيروهاي اعزام مجدد و همه كساني كه سابقه فرماندهي دارند خواست جبهه را پر كنند تا ريشة اين عنصر خطرناك از منطقه كنده شود. وي همچنين پس از تأييد سياست اخير دولت در مورد سهميه‌بندي بنزين، گفت: «در حال حاضر روزانه سه‌ميليون ليتر بنزين وارد كشور مي‌شود و بابت آن دلار پرداخت مي‌گردد. عاقلانه نيست در شرايط فعلي اقتصادي، روزانه اين قدر بنزين وارد شود.» وي با توجه به هزينه‌هاي هنگفت تمام شده براي مواد سوختني، افزود: «مصرف بي‌رويه و غيرضروري بنزين در اين شرايط درست و منطقي نيست… البته اين سهميه‌بندي موقتي و مقطعي خواهد بود.»[۱۳]
گزارش -273
در پي درخواست هفت كشور وابسته به اتحاديه عرب (عراق، اردن، كويت، مراكش، عربستان‌سعودي، تونس و جمهوري عربي يمن)، امروز شوراي امنيت سازمان ملل درباره جنگ ايران و عراق جلسه اضطراري تشكيل داد و در آن دبيركل سازمان ملل، دبيركل اتحاديه‌عرب و معاون نخست‌وزير عراق سخن‌راني كردند. وزير خارجه و معاون بين‌المللي وزارت‌امورخارجه جمهوري‌اسلامي‌ايران اين جلسه را تحريم كردند ولي دربارة آن و مواضع جمهوري‌اسلامي به اظهارنظر پرداختند. اين اجلاس ويژه از امشب آغاز گرديد. روزشمار مذاكرات سازمان ملل در اين باره نوشته‌است: «دبيركل طي سخناني عمق نگراني جامعة بين‌المللي و هشدار در خصوص طولاني‌شدن و توسعة دامنة جنگ ايران و عراق را ابراز داشت. وي هدف از تشكيل اين دور از جلسات شوراي امنيت را بحث دربارة عمليات نظامي سال جاري، افزايش حملات به كشتي‌هاي تجاري كشورهاي ثالث و توسعة منطقة جنگ كشتي‌ها، تهديد امنيت كشورهاي همجوار و عزم اعلام شدة ايران براي ترتيب‌دادن يك حملة نظامي سرنوشت‌ساز دانست.» به نوشته اين منبع، دبيركل در سخنان خود گفته‌است: «هيچ فرصتي را براي خاتمه‌دادن به جنگ از دست نداده‌ام. بعضي از ابتكاراتم كه توجه به مسائل انساني داشته، براساس مقررات بين‌المللي و براي كاهش آلام ناشي از جنگ بوده‌است. اين ابتكارات گام‌هايي در جهت خاتمه‌دادن به خصومت‌ها و پيشروي به سوي مذاكره به شمار مي‌آيد. طرح هشت ماده‌اي نيز در همين خصوص تنظيم شده، اما اين اقدامات به ثمر نرسيده و شش قطع‌نامة شوراي امنيت بلااجرا مانده‌است.» "خاوير پرز دكوئيار" سپس افزوده‌است: «عراق اعلام كرده‌است كه مايل به اجراي قطع‌نامه‌ها مي‌باشد. اما ايران به دليل آن كه شورا به اعتراضات اساسي ايران رسيدگي نكرده، اين قطع‌نامه‌ها را نپذيرفته‌است. من بارها ـ كه آخرين بار آن ديروز بود ـ از ايران درخواست كردم كه در شورا حاضر شده و مسئله را در شورا مطرح نمايد». دبيركل در پايان بر ضرورت فوري رسيدگي به وضع موجود و لزوم طرح اصولي كه در مذاكرات براي هر دو طرف (ايران و عراق) قابل قبول باشد، تأكيد كرد.[۱۴] در اين جلسه، "شاذلي قُليبي" دبيركل تونسي اتحاديه عرب و همچنين "عصمت عبدالمجيد" وزير خارجه مصر نيز طي سخناني ايران را عامل تداوم جنگ دانستند و خواستار اقدامات جدي‌تر سازمان ملل براي ختم جنگ شدند.[۱۵] در اين جلسه طارق عزيز وزيرخارجه عراق گفت كه كشورش آماده قبول صلحي جامع، دائمي و عادلانه است.[۱۶] چنان‌كه ذكر شد ايران اين جلسه را تحريم كرد و دكتر ولايتي بعد از اجلاس مجمع عمومي امشب به تهران بازگشت. وي در فرودگاه مهرآباد تهران طي مصاحبه‌اي در اين‌باره گفت: «مواضع و تصميم‌هاي شوراي امنيت و يا هر ارگان بين‌المللي ديگر در مورد جنگ تحميلي كه بر مبناي عدالت نباشد، براي ايران قابل پذيرش نيست. ما در مورد جنگ تحميلي منتظر تصميم هيچ مجمع بين‌المللي نيستيم و سرنوشت جنگ را همان‌طور كه بارها گفته شده‌است، رزمندگان ما در صحنه‌هاي نبرد تعيين مي‌كنند.»[۱۷] دكتر لاريجاني معاون بين‌الملل و اقتصادي وزارت امورخارجه نيز در مصاحبه‌اي با روزنامه كيهان به بيان علل تحريم اين جلسه پرداخت و افزود: «ما فكر نمي‌كنيم آقاي دبيركل مجبور شده‌باشد تحت فشارهاي متعدد قدرت‌هاي پشت پرده، از موضع مثبتي كه تاكنون داشته‌اند عدول كند. ما بار ديگر اعلام مي‌كنيم تا زماني كه به شورا اعتماد پيدا نكنيم، در آن شركت نمي‌كنيم. زماني به شورا اعتماد مي‌كنيم كه مواضع خود را كه تاكنون بدون استثنا يك‌طرفه و به نفع متجاوز بوده‌است، تغيير داده و موضع عادلانه‌اي اتخاذ كند. ما تاكنون درهاي ايران را بر روي دبيركل به دليل مواضع معتدل وي باز نگه‌داشته بوديم و اميدواريم كه بيانيه امروز ايشان حيثيت او را بين ملت ما مخدوش نكند.»[۱۸] راديو "بي.بي.سي" در خصوص برگزاري اين اجلاس گفت: «جلسه شوراي امنيت، فعاليت تازه دولت‌هاي عرب را نشان مي‌دهد كه مي‌خواهند توازن ديپلماتيك را به زيان ايران برهم زنند و با شايعة حمله قريب‌الوقوع ايران مقابله كنند.»[۱۹] خبرگزاري آلمان‌غربي نيز گزارش داد كه دولت‌هاي مذكور از اين شورا خواسته بودند تا در اين اجلاس اقداماتي را براي اجراي قطع‌نامه فوريه گذشته سازمان ملل، به‌عمل آورد. به گفتة اين منبع، در قطع‌نامه قبلي شورا از طرفين درگير خواسته شده‌است به خصومت‌ها پايان دهند و نيروهاي خود را تا مرزهاي بين‌المللي عقب بكشند.[۲۰]
گزارش -274
در ادامه اقدامات پنهاني امريكائيان براي برقراري ارتباط با ايران، و در تداوم گفت‌وگو با كانال دوم ارتباط پنهاني با ايران، امروز نورث به پويندكستر گزارش داد: «خويشاوند امروز صبح با "ديگ" تماس گرفت و گفت كه تازه از بيروت مراجعت كرده و خيلي مايل است با ما در 6 اكتبر (15/7/1365) در فرانكفورت ملاقات كند. او خاطرنشان ساخت كه در مورد گروگان‌ها خبرهاي خوبي دارد و آرزو دارد كه اين موانع هر چه زودتر برطرف شود.» نورث در ادامه نكاتي را در مورد ملاقات آتي به پويندكستر گوشزد كرده‌است: «او از ما خواسته كه نمونه قطعي اطلاعاتي را كه در جلسة قبلي بحث شد به همراه بياوريم… حتماً بياد مي‌آوريد كه درخواست خويشاوند براي بدست آوردن اطلاعات جاسوسي بسيار صريح بود. در عين حال كه مسئله دادن اطلاعات جاسوسي كاملاً شناخته شده‌است، بايد توجه داشت كه وي براي دريافت اين اطلاعات بيش از دريافت دو نوع كمك ديگري كه ما مي‌توانيم به آنها بدهيم، اولويت قائل شده‌است. در جلسه‌اي كه با حضور "ويليام‌كيسي" (رئيس سازمان سيا)، كيو نورث با شما داشتيم همگي موافق بوديم كه بعيد است دادن چنين اطلاعاتي خط سير جنگ را تغيير دهد، به‌علاوه ما هم قبول داشتيم كه لازم نيست اين اطلاعات دقيق باشد زيرا با توجه به ماهيت پرقدرت اين درگيري، بسيار مهلك خواهد بود، ما معتقديم كه در اين ملاقات با دادن مقداري اطلاعات واقعي و ساختگي، نگراني آنها در مورد حسن‌نيت، ارضاء مي‌شود… بايد به "كيسي" گفته شود كه اطلاعات مورد نياز را براي اين جلسه آماده نمايد.» نورث سپس مطلبي را اين‌چنين به پويندكستر پيشنهاد كرد: "خويشاوند" گفته‌است كه يك جلد قرآن براي رئيس‌جمهور با خود به همراه مي‌آورد و ما هم به عنوان يك حركت متقابل يك جلد انجيل براي هديه به "خويشاوند" خريداري كرده‌ايم كه با خود به تهران ببرد. با توجه به صحبت‌هاي قبلي بسيار بجا خواهد بود كه رئيس‌جمهور عبارتي كوتاه را در صفحة اول انجيل با دست خود بنويسد.اين عبارت به‌خصوص از آن جهت مهم است كه اشاره به حضرت ابراهيم در انجيل عهد جديد است كه از نظر مسلمانان، يهوديان و مسيحيان، بنيان‌گذار همه ملل جهان است. در صورتي‌كه رئيس‌جمهور اين عبارت را با دست بنويسد و بدون آن‌كه به شخص به‌خصوصي آن‌را خطاب كرده باشد مهر و امضاء كند بي‌نهايت مؤثر خواهد بود.[۲۱]
گزارش -275
در حالي‌كه موشك‌هاي ضدهوايي هاوك كه يكي از اصلي‌ترين اقلامي است كه امريكا براي ايجاد ارتباط سياسي در چندين نوبت به ايران ارسال داشته‌است، به گزارش آسوشيتدپرس، يك تاجر پاكستاني به اتهام تلاش براي صدور غيرقانوني قطعات الكترونيكي موشك‌هاي ضدهوايي ساخت امريكا (هاوك) به ايران، دست‌گير شد. به گزارش اين منبع، "اريف دوراني" 37 ساله ساكن كاليفرنيا امروز در "دانبري" واقع در ايالت "كانتي كات" در حالي دست‌گير شد كه مأموران گمرك امريكا 60 دستگاه "اسيلاتور" مربوط به موشك‌هاي زمين به هواي هاوك را در كالاهاي صادراتي وي يافتند. "اسيلاتورها" قرار بود از طريق بلژيك به ايران تحويل شود. يك سخن‌گوي ايالت "كانتي‌كات" گفت كه "دوراني" اين قطعات را به مبلغ 347 هزار دلار خريداري كرده و تعدادي از آنها را به ارزش 22 هزار و 165 دلار به‌طور غيرقانوني به بلژيك فرستاده‌است تا از آن‌جا راهي ايران شود. اين سخن‌گو يادآوري كرد كه ابزار و قطعات يدكي نظامي بدون دريافت مجوز خاصي از وزارت خارجه امريكا قابل صدور نمي‌باشد. وي افزود: «در صورت اثبات جرم، "دوراني" حداقل به ده سال زندان و جريمه‌اي تا يك ميليون دلار محكوم خواهد شد.»[۲۲]
منابع و مآخذ روزشمار 1365/07/11
- ↑ سند شماره 294 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات فتح1 (كركوك)"، گزارش راوي قرارگاه رمضان، (مسعود سرمدي)، ص‌ص12 تا 14.
- ↑ سند شماره 1253 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه رمضان در عمليات فتح1، راوي: مسعود سرمدي، ص49.
- ↑ سند شماره 23824 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش نوبه‌اي و اطلاعاتي شماره 1517"، قرارگاه عملياتي جنوب، ص3، 15/7/1365.
- ↑ سندشماره 1239601 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت مهندسي نيروي‌زميني سپاه (مديريت تخريب)، 20/8/1365، ص‌ص 2 و 3.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 198، 12/7/1365، ص يك، راديو صوت‌الجماهير، 11/7/1365.
- ↑ Sreedher kapil kaul Taker war,Aspect of Iraq-Iran war (1980-88) New Delhi,A.B.C publishing House, 1989.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 201، 15/7/1365، ص11، لندن، خبرگزاري فرانسه، 14/7/1365.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 13/7/1365، ص14، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي.
- ↑ سند شماره 226121 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: منابع سياسي داخلي سپاه، 23/7/1365، ص16.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 13/7/1365، ص14.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 12/7/1365، ص5، راديو امريكا، 11/7/1365، به نقل از روزنامه "وال استريت ژورنال".
- ↑ روزنامه جمهوري‌اسلامي 12/7/1365، ص‌ص 8 و 11.
- ↑ روزنامه كيهان، 12/7/1365، ص 18.
- ↑ Chronology of U.N. negotiations to end the Iran-Iraq war yearbook U.N 86, P.226 (S/18372).
- ↑ روزنامه اطلاعات، 12/7/1365، ص16؛ و ـ پيشين.
- ↑ مأخذ شماره 14.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 12/7/1365، ص 2.
- ↑ روزنامه كيهان، 12/7/1365، ص‌ص 2 و 20.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه 199، 13/7/1365، ص23، راديو بي.بي.سي.
- ↑ روزنامة اطلاعات، 12/7/1365، ص 14، به نقل از خبرگزاري آلمان‌غربي.
- ↑ سند شماره 200228 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: منابع سياسي خارجي، ص‌ص 533 تا 535.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 204، 18/7/1365، ص 26، خبرگزاري آسوشيتدپرس.