1359.06.30

روزشمار جنگ سال 1359 1359.06.30
نام‌های دیگر	سی شهریور
تاریخ شمسی	1359.06.30
تاریخ میلادی	21 سپتامبر 1980
تاریخ قمری	11 ذی‌القعده 1400

1360.06.30

1361.06.30

1362.06.30

1363.06.30

1364.06.30

1365.06.30

1366.06.30

گزارش - 712

درحالی‌که دولت جدید جمهوری اسلامی ایران با نخست‌وزیری محمدعلی رجایی، به‌دلیل اختلاف میان رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر بر سر تعیین برخی اعضای کابینه جدید ازجمله وزیر امور خارجه، فاقد وزیر امور خارجه و یک مسئول دیپلماسی فعال است، رژیم عراق هم‌زمان با افزایش تحرکات و حملات نظامی در جبهه‌های غرب و جنوب‌غربی، بر فشارهای سیاسی و دیپلماتیک خود بر ایران در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی نیز افزوده است. دراین‌ارتباط، امروز وزیر امور خارجه عراق در نامه‌ای رسمی* به دبیرکل سازمان ملل، در توجیه لغو یک‌جانبه قرارداد مرزی میان ایران و عراق، به دلایل واهی متعددی متوسل شده و چنین نوشته است: «شما بدون شک اطلاع دارید که عراق و ایران با میانجیگری الجزایر و درپی مذاکرات طولانی در حضور آخرین رئیس‌جمهوری الجزایر، آقای هواری بومدین، در تاریخ 6 مارس 1975، درمورد روابط میان دو کشور به توافق دست یافتند. در این توافقنامه، دو طرف تصمیم گرفتند به‌طور صادقانه به‌منظور دستیابی به حل‌وفصل نهایی و دائمی کلیه مسائل موجود میان دو کشور، با رعایت اصول تمامیت ارضی و مصونیت مرزها و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر، به موارد ذیل اقدام نمایند: 1. جهت علامت‌گذاری قطعی مرزهای سرزمین خود، براساس پروتکل 1913 قسطنطنیه و صورت‌جلسه کمیسیون 1914، درمورد تعیین حدود اقدام نمایند. 2. حدود مرزهای آبی را براساس خط تالوگ مشخص سازند. 3. امنیت، صلح و اعتماد دوجانبه در امتداد مرزهای مشترکشان بازگردانده شود و همچنین خودشان جهت کنترل دقیق و مؤثر بر مرزهای مشترکشان به‌منظور خاتمه‌دادن کامل به کلیه اقدامات نفوذی و خرابکاری، اقدام نموده و به مسائل حاشیه‌ای اهمیت ندهند. 4. طرفین همچنین موافقت کردند که ترتیبات خود را به‌عنوان عناصر لاینفک حل‌وفصل جامع مورد توجه قرار دهند. بنابراین هرگونه سهل‌انگاری در اجرای آن طبیعتاً مغایر با روح توافقنامه الجزایر خواهد بود. 5. به‌علاوه، طرفین تصمیم گرفتند برای ازسرگیری روابط سنتی دوستانه، حسن هم‌جواری، حذف عوامل منفی در روابط و تبادل‌نظر مداوم برای گسترش همکاری و منافع دوجانبه، اقدامات لازم را به عمل آورند. 6. طرفین رسماً اعلام کردند که منطقه باید از هرگونه دخالت خارجی عاری باشد. همچنین موافقت کردند که وزیران خارجه دو کشور با یکدیگر ملاقات نموده و ترتیبات لازم را برای ایجاد کمیسیون مشترک ایران و عراق جهت اجرای تصمیمات اتخاذشده در توافقنامه دوجانبه به عمل آورند. همچنین موافقت کردند که الجزایر باید به اجلاس مشترک مذکور دعوت شود. درنتیجه مذاکرات ایران و عراق در حضور و با شرکت هیئت الجزایری تشکیل شد، پیمان بین‌المللی مرزی و حسن هم‌جواری و نیز سه پروتکل و ضمیمه‌های آن را که در 13 ژوئن 1975 در بغداد امضا شده بود و به یکی از سه پاراگراف توافقنامه الجزایر که در بالا ذکر شد مربوط می‌شد، ضمیمه گردید. همچنین در دسامبر 1975، چهار توافقنامه دیگر نیز در بغداد درمورد مرزها و مأموران عالی‌رتبه، قوانین دریانوردی در شط‌العرب، استفاده از آبراه‌ها و چراگاه‌های مرزی، همراه با مبادله‌نامه‌ها و صورت‌جلسه مشترک درباره سایر موارد مهم فنی که به امضا رسید، مورد تأکید قرار گرفت. شایان ذکر است که ماده چهار پیمان‌نامه مرزی بین‌المللی و حسن هم‌جواری که با صراحت در بالا ذکر شده مربوط به مواد پاراگراف چهار قرارداد مذکور (الجزایر) بوده که به شرح ذیل می‌باشد: طرفین عالی‌رتبه قرارداد تصریح کردند که مواد سه پروتکل و ضمیمه‌های آنها به ماده‌های 1، 2، 3 این پیمان و ضمیمه مربوط، مرتبط بوده و شامل بخش‌های کاملی است که نهایی و دائمی می‌باشد و نمی‌تواند در هیچ زمینه‌ای و به‌هیچ‌وجه نقض گردد و شامل عناصر لاینفک حل‌وفصل مناقشات جهانی است. بنابراین نقض هر جزء تشکیل‌دهنده این حل‌وفصل به‌طور آشکار مغایر با روح توافقنامه الجزایر است. نخستین نکته که دراین‌باره مورد توجه می‌باشد اینکه در مرحله اولیه توافقنامه الجزایر و پیمان مرزی، ایران دارای مزیت بوده و از پروتکل تعیین حدود مرز آبی در شط‌العرب بهره می‌برد، اما از سوی دیگر با شانه خالی‌کردن از تعهداتش که تحت این پروتکل درمورد روند علامت‌گذاری مرزهای زمینی متعهد بود دفع‌الوقت نمود و با تأخیر زیاد در اجرای اقدامات جهت بازگرداندن سرزمین‌های عراق تخطی نموده و آنها را تحت ‌کنترل خویش حفظ کرده است. در این مهم دولت عراق این حقیقت را مورد توجه قرار داد که رژیم جدید ایران به زمان نیاز دارد تا به تعهداتش تحت این توافقنامه احترام بگذارد. به‌هرحال دیری نگذشت که این رژیم قدرتمندتر شد و نقض این تعهدات خود را آغاز کرد و به همین صورت هنوز ادامه می‌دهد. از آنجایی که قرارداد الجزایر براساس اصل عدم دخالت در امور داخلی دیگر کشورها تهیه شده، اما مقامات حاکم بر ایران سیاست مداخله مداوم در امور داخلی جمهوری عراق را دنبال کردند. قبلاً نیز گزارش کاملی از این سیاست که مغایر با توافقنامه الجزایر می‌باشد ارائه داده‌ام که طی نامه مورخ 25 ژوئن 1980 و ـ سند رسمی مجمع عمومی و شورای امنیت منتشر شد (A/35/305 ـ S/14020). در ادامه نامه وزیر امور خارجه عراق به دبیرکل سازمان ملل آمده است: «از سوی دیگر درحالی‌که ایران در قرارداد الجزایر جهت اعاده امنیت و پذیرش مرزهای مشترکش با عراق متعهد شده و می‌بایست کنترل شدید را به‌منظور پایان‌بخشیدن به کلیه اقدامات مخرب نفوذی به ‌کار می‌گرفت، اما ازسوی رژیم جدید، این مفاد اصلی تنها پس از مدت کوتاهی نقض شد و این رژیم درصدد نشان‌دادن اقتدار خویش برآمد و به رهبران شورشیان علیه عراق پیشنهاد پناهندگی داد. یعنی پسران بارزانی جاسوس و حامیان آنها که از خاک ایران استفاده می‌کردند سریعاً به‌وسیله مقامات حاکم بر ایران حمایت شده و ایران به‌عنوان پایگاهی جهت تهدید و دخالت در امنیت داخلی و همبستگی ملی عراق توسط معارضین قرار گرفت. دولت ایران هرگز خودش جهت توقف خدشه به روابط حسن هم‌جواری میان دو کشور اقدام نکرد و با اقدامات نفوذی و خرابکاری به پاشیدن بذر نفاق پرداخته است. همچنین به غارت و چپاول به‌ویژه در مناطق مرزی که مغایر با روح توافقنامه الجزایر می‌باشد، اقدام نموده است. از سوی دیگر، دولت ایران ماده دیگری از قرارداد مذکور را با تجاوز مکرر به مرزهای عراق، به‌طوری‌که در بالا ذکر شد نقض کرده و از بازگرداندن این اراضی به عراق علی‌رغم درخواست‌های مکرر عراق، اجتناب نموده است و نیز ادعای جدیدی را حتی درمورد پایتخت عراق و درواقع درمورد تمامیت کشور عراق مطرح ساخته است. بنابراین، جای تعجب نیست که دولت عراق اکنون خود را ملزم می‌بیند از حق قانونی‌اش جهت دفاع از حاکمیت خود و تمامیت ارضی و بازگرداندن اراضی‌اش با استفاده از زور اقدام نماید. ملاحظه می‌کنید که دولت ایران کلیه راه‌های قانونی شناخته‌شده جهت حل‌وفصل مسائل منبعث از تعهداتش را مسدود نموده است. به‌علاوه، دولت ایران در اعلامیه‌ها و اقدامات مقامات مسئول خود تصریح کرده و هرگز به‌طور تلویحی یا صریح تردید نداشته که بیش از این خودش را در قید و بند قرارداد الجزایر قرار دهد که کلیه این موارد نقض آشکار پاراگراف چهارم پیمان مرزی بین‌المللی و حسن هم‌جواری قرارداد سال 1975 میان دو کشور می‌باشد. بنابراین، ایران تعهدات بین‌المللی خویش تحت موافقت‌نامه و پیمان مذکور را نفی کرده است، از مواد قانونی حاکم بر مرزهای ایران و عراق به‌ویژه شط‌العرب که می‌بایست به دولت عراق قبل از مارس 1975 بازگردانده می‌شد، سرپیچی می‌نماید و این رودخانه همان‌طورکه همیشه در طی تاریخ یک رودخانه عراقی و تحت‌ کنترل کامل و حاکمیت عراق بوده باید مجدداً تحت ‌کنترل عراق قرار گیرد. دراین‌زمینه دولت عراق اعلام می‌نماید که روابطش با کلیه کشورهای جهان صادقانه بوده و به کلیه تعهداتش پایبند می‌باشد. همچنین ثابت کرده است که نمی‌تواند هیچ‌گونه تهدید و یا نقض حاکمیت و خدشه به مقام و اقتدار خود را بپذیرد و اراده‌اش بر این است که به‌خاطر حفظ حقوق قانونی‌اش بیشترین قربانی‌ها را بدهد. همچنین دولت عراق می‌خواهد در این فرصت، همان‌طورکه در گذشته نیز عمل کرده، تأکید نماید که در حفظ روابط حسنه با کلیه کشورهای همسایه به‌ویژه ایران پیش‌قدم بوده و هیچ چشمداشتی به سرزمین‌های ایران ندارد. به‌علاوه، عراق قصد ندارد جنگی را علیه ایران آغاز نماید و یا حوزه مناقشه‌اش را با این کشور بیش از محدوده دفاع از حاکمیت و حقوق قانونی‌اش گسترش دهد. دولت عراق صادقانه امیدوار است که دولت ایران وضعیت جدید را بپذیرد و با بصیرت عقل و منطق باتوجه‌به احترام عراق در حق قانونی‌اش در تمامیت ارضی خود و نیز خطوط آبی شط‌العرب عمل نماید. دکتر سعدون حمادی ـ وزیر امور خارجه.»

گزارش - 713

با گسترش دامنه زدوخوردهای مرزی میان ایران و عراق از مناطق غربی کشور به مرزهای خوزستان، به‌ویژه مرز آبی اروندرود و دهانه خلیج‌فارس، رسانه‌های گروهی جهان، به‌خصوص غرب، اوضاع منطقه و پیامدها و عواقب گسترش بیشتر درگیری‌های مزبور را به‌طور وسیعی مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار داده‌اند. خبرگزاری فرانسه: «مسئله لغو موافقت‌نامه همزیستی مسالمت‌آمیز سال 1975 بین ایران و عراق که با هیچ عکس‌العملی ازطرف ایران مواجه نشد و نیز مسئله مقاصد واقعی عراق و تأثیر اوضاع کنونی بر مسئله گروگان‌های امریکایی ازجمله مسائلی است که امروز توجه محافل سیاسی در تهران را به خود مشغول کرده است. به اعتقاد منابع سیاسی، تصمیم بنی‌صدر، رئیس‌جمهوری ایران، برای هدایت عملیات نظامی در غرب کشور یک عکس‌العمل شدید در قبال تشنجات رو به تزاید در مرزها محسوب نمی‌شود. ... عراق با لغو پیمان دوجانبه خود با ایران عملاً منکر کلیه توافق‌های مرزی بین دو کشور شده و ادعای ارضی خود را بر مناطقی واقع در درون مرزهای ایران مطرح کرده است. ... درمورد مسئله 52 گروگان امریکایی اکثر منابع سیاسی که با آنان مصاحبه شده اظهار داشتند اوضاع ایران و عراق بر مسئله گروگان‌ها تأثیری نامطلوب به ‌جای گذارده است. درست یا غلط، ایران اطمینان دارد که اگر واشنگتن بخواهد می‌تواند مانع از اقدامات عراق بشود. ... یک دیپلمات ایرانی گفت به امریکا گفته‌ایم تا اوضاع مرزی عادی نشود، مسئله گروگان‌ها حل نخواهد شد. ...» رادیو لندن: «مشکل ایران آن است که درنتیجه پاک‌سازی و تصفیه نیروهای نظامی بعد از انقلاب، ایران برای ادامه عملیات نظامی آمادگی کامل ندارد. کسانی که صدام حسین را به‌خوبی می‌شناسند عقیده دارند که او درصدد است خود را رهبر خلیج‌فارس و جهان عرب بنماید. تجزیه ایران یا جداشدن احتمالی خوزستان از ایران در خارج از این منطقه ایجاد نگرانی شدیدی خواهد کرد. ظاهراً ایران پس از تحصیل و تعمق فراوان تصمیم گرفته است که دربرابر تصمیم یک‌جانبه عراق درمورد شط‌العرب و سایر مناطق مرزی دو کشور به مقابله پردازد. درحالی‌که اوضاع به‌حالت انفجار درآمده، یاسر عرفات، رهبر سازمان آزادی‌بخش فلسطین، که با ایران و عراق روابطی حسنه دارد، سعی دارد که میان دو کشور وساطت کند، کوشش‌های او دراین‌زمینه از هفته گذشته آغاز شد، ولیکن تاکنون ثمری نبخشیده است.» نشریه تایمز لندن: «... نه غرب و نه جهان عرب هیچ‌یک خواستار افزایش تشنج در این منطقه نیستند، بلکه عکس آن صادق است، لکن همواره این خطر وجود دارد که تضعیف ارتش قوی ایران به‌دنبال انقلاب این کشور، ممکن است اعتماد کافی را در عراق برای حمله به ایران ایجاد کند. فشارهای غرب می‌تواند این اعتماد عراق را کاهش دهد لکن فشارهای داخلی در این کشور نیز باید علیه اعتماد زیاد عراق عمل کند. صدام حسین، رئیس‌جمهور عراق، می‌داند مسلمانان شیعه عراقی طرف‌دار انقلاب ایران هستند و برای نشان‌دادن تظلمات خود از بروز هر قیامی امتیاز خواهند گرفت.» رادیو لندن: «در صفحه اول هفته‌نامه ساندی‌تایمز مقاله‌ای تحت‌عنوان "ایران برای جنگ در خلیج‌فارس نیروهای خود را بسیج کرده است" این مقاله نظری به عواقب احتمالی یک جنگ واقعی بر تولید نفت و بهای نفت در جهان افکنده است. هفته‌نامه آبزرور نیز در صفحه اول خود از قول خبرنگار خود در بغداد می‌گوید: عراق تعداد زیادی از نیروها، تانک‌ها و توپخانه خود را از قسمت‌های شمالی و غربی کشور به مرز جنوبی خود با ایران منتقل کرده است. در مقاله دیگری، پاتریس سیل صاحب‌نظر روزنامه آبزرور در امور عربی، می‌نویسد: سؤالی که درنتیجه جنگ ایران و عراق پیش می‌آید آن است که کنترل شط‌العرب و سایر مسائل مرزی، منتهای حد مقاصد عراق خواهد بود یا خیر؟ سیل می‌گوید: آیا می‌توان سخنان پرزیدنت صدام حسین را مبنی‌بر اینکه عراق نظری توسعه‌طلبانه بر مناطق ایران ندارد و طالب جنگ نیست باور کرد؟ سیل می‌گوید: ایران در محافل بین‌المللی تقریباً بدون دوست و پشتیبان است و این موضوع تا اندازه‌ای ناشی از ادامه بازداشت گروگان‌های امریکایی است. سیل اضافه می‌کند: پرزیدنت صدام حسین بدون شک عقیده دارد که فرصت مناسب‌تری برای خوارکردن تکان‌دهنده یک همسایه خطرناک پیش نخواهد آمد. ... احتمالاً صدام حسین امیدوار است با تضعیف کنترل ایران بر استان خوزستان که بیشتر جمعیتش را ایرانیان عرب تشکیل می‌دهند و ازلحاظ نفت غنی می‌باشد، به این هدف خود برسد. ...» رادیو امریکا: «دولت عراق برای مطلع‌ساختن سایر کشورها از موقعیت عراق در اختلافاتش با ایران دست به یک سلسله اقدامات و تبلیغات دامنه‌دار زده است. خبرگزاری عراق گزارش داد که طارق عزیز از مشاوران نزدیک صدام حسین، رئیس‌جمهور عراق، برای مشورت و تبادل‌نظر با مقامات کرملین درزمینه اختلافات با ایران به مسکو رفته است.» و نیز: «ازجمله نقاط ضعف ایران در جنگ با عراق، نداشتن متخصصین آگاه به سلاح‌های پیچیده نظامی ازقبیل هواپیماهای جنگنده ای.اف.اف5 و جت‌های فانتوم است. بسیاری از خلبانان ایرانی در ماه‌های اخیر توسط مقامات رژیم ایران تصفیه شده‌اند و بدین‌خاطر فرماندهان نیروی هوایی ایران از خلبانان اخراجی درخواست کرده‌اند که خود را به پایگاه‌های هوایی معرفی نمایند.» روزنامه الشرق‌الاوسط: «... بنی‌صدر تاکنون هیچ‌گونه عکس‌العمل رسمی در مقابل اظهارات صدام حسین مبنی‌بر حاکمیت عراق بر شط‌العرب [اروندرود] از خود نشان نداده است. ...» روزنامه واشنگتن‌ پست: «بنی‌صدر، رئیس‌جمهور ایران، امروز [20 سپتامبر] هزاران نفر از نیروهای ذخیره مسلح ایران را "برای دفاع از تمامیت کشور" به خدمت فراخواند. ... طبق برآورد، عراق 220 هزار سرباز درحال ‌خدمت و 250 هزار نیروی ذخیره دارد، ولی تصور می‌شود روحیه نیروهای مسلح ایران [285 هزار نفر به‌اضافه 300 هزار نفر ذخیره در قبل از انقلاب اسلامی] به‌واسطه موج جدید دستگیری‌ها و پاک‌سازی‌هایی که به‌دنبال ادعای کشف یک توطئه کودتا در ژوئیه گذشته آغاز شد، ضعیف‌تر شده است. چند هزار پاسدار انقلاب اسلامی، یگان‌های ژاندارمری و داوطلبان مردمی اکنون در مرزها مشغول دفاع می‌باشند. این نیروها از زمان سرنگونی شاه ایران مشغول زدوخوردهایی با اشرار و نیروهای تجزیه‌طلب می‌باشند. ... مجلس ایران در روز سه‌شنبه قرار است بحران عراق و موضوع گروگان‌ها را مورد بحث قرار دهد و تمام ابعاد این موضوعات را بررسی کند.»

گزارش - 714

امروز آیت‌الله دکتر بهشتی پس از دیدار با امام امت در پاسخ به پرسش خبرنگار خبرگزاری پارس درباره درگیری‌های مرزی ایران و عراق اظهار کرد: «... ارتش ما، ژاندارمری ما، سپاه پاسداران ما، بسیج ما و همه نیروهای ما با تمام توان مشغول مقابله با تعرضات مزدوران بعثی عراق هستند، ولی مسئله اساسی این است که سربازان ارتش عراق و ملت عراق باید هوشیار باشند که نیرویی که بایستی در مرزهای فلسطین اشغال‌شده بجنگند در مرزهای عراق و ایران، دو کشور برادر، چه‌کار می‌کند ـ و این سؤالی است که ملت عزیز و شریف عراق و سربازان عراقی آنها باید از دولتشان بکنند ـ و این مسئولان حکومت تحمیلی عراق هستند که موظف‌اند به این سؤال ملت پاسخ دهند و اگر آنها پاسخ ندادند ملت باید این پاسخ را بخواهد.» دکتر بهشتی در پایان این گفت‌وگو افزود: «ارتش عراق به‌هرحال بایستی واقعاً هوشیارانه از مرزهای کشور برادرش دور بشود و نیروها را به‌سمت مرز فلسطین اشغال‌شده، محل حکمرانی رژیم اشغالگر قدس، دشمن اسلام و مسلمین و بشریت ببرد.»

گزارش - 715

از صبح امروز، نبردهای سنگینی در طول آبراه اروندرود و دهانه این رودخانه پهناور تا خرمشهر با انواع سلاح‌های سنگین و نیمه‌سنگین به‌وقوع پیوست و دامنه این تیراندازی‌ها به ترمینال خرمشهر و فرودگاه و حتی پالایشگاه آبادان و مخازن عظیم نفت در بوارده جنوبی نیز کشیده شد و در مقابله با حملات آتشباری عراق بر روی این مناطق، تمامی نواحی ساحلی عراق در طول اروندرود زیر آتش سنگین ایران قرار گرفت. به گزارش گارد ساحلی ژاندارمری آبادان، نیروهای بعثی امروز در دو نوبت با سلاح‌های سنگین به گارد ساحلی خسروآباد* حمله کردند. در حمله آتشباری اول که در ساعت 8:45 دقیقه بامداد، صورت گرفت و با آتش متقابل نیروهای ژاندارمری مواجه شد، 3 نفر از نیروهای ژاندارمری زخمی شدند. دومین درگیری و حمله عراق به گارد ساحلی خسروآباد در ساعت 10:40 دقیقه با آتشباری سنگین عراق بر روی گارد ساحلی رخ داد که با آتش شدید نیروهای ژاندارمری پاسخ داده شد. ضمناً نیروهای خودی تقاضای اعزام هواپیما و پشتیبانی آتش توپخانه کردند. دراین‌باره، یک سخنگوی نظامی عراق مدعی شد نیروهای عراقی امروز 5 قایق جنگی ایران را در پایگاه خسروآباد از بین برده و در حمله به این پایگاه خساراتی وارد کرده‌اند. گارد ساحلی و هنگ آبادان نیز در گزارش‌های خود اعلام کردند که «دشمن در دهانه اروندکنار به پاسگاه شناور نمره 4 گارد ساحلی حمله‌ور شده و قصد بردن پاسگاه شناور را دارد.» بنا به این گزارش، فرماندهی ژاندارمری کل کشور درخواست کرده است از گارد ساحلی آبادان توسط یگان‌های نیروی دریایی پشتیبانی و حمایت شود. در این درگیری پاسگاه "دشنه" عراق با سلاح‌های نیمه‌سنگین نیروهای خودی منهدم شد. این درگیری‌ها در ساعت 10 صبح امروز، با آتشباری عراق بر روی نیروی دریایی خرمشهر اوج گرفت، اما پیش از آن، تغییرات عمده‌ای در آرایش نیروهای عراقی در نقطه مرزی مقابل ایران در منطقه خرمشهر به چشم می‌خورد: «چهار دستگاه تانک تی55 در مقابل پاسگاه شلمچه ایران به‌طور استتار مستقر شده‌اند. تعداد 6 دستگاه لودر به‌سرعت مشغول احداث سنگر می‌باشند و یک گروهان مکانیزه از لشکر5 مکانیزه به گشتی‌های ساحلی روبه‌روی آبادان ـ خرمشهر اضافه شده است.» به‌هرحال، این درگیری در ساعت 10:50 دقیقه به اداره گمرک خرمشهر نیز کشیده شد. حادثه، زمانی رخ داد که مردم در ساعت 10 صبح، تازه راه‌پیمایی خود را برای تشییع شهدای روز قبل، آغاز کرده بودند. در این درگیری که با پاسخ شدید نیروی دریایی خرمشهر مواجه شد، پاسگاه روبه‌روی بندر خرمشهر و برج‌ دیدبانی عراق واقع در دهانه اروند منهدم گردید. این درگیری که تا ساعت 14:52 دقیقه امروز، همچنان ادامه یافت، خسارت جانی نداشت، اما براثر اصابت گلوله دشمن، یک ناوچه نیروی دریایی خودی روبه‌روی پاسگاه بغلانیه غرق شد. امروز همچنین در آتشباری عراق بر روی ساختمان اداره بنادر و کشتیرانی و ترمینال خرمشهر، 5 نفر زخمی و یک نفر شهید شد. «در 5 کیلومتری جاده خسروآباد، یک فروند هلیکوپتر خودی دراثر اصابت گلوله ضدهوایی دشمن سقوط کرد و سرنشینان آن مصدوم و مقتول شدند.»* همین گزارش حاکی است: «ازسوی دشمن، تیراندازی‌های پراکنده‌ای به‌سوی گاراژ مرکزی جنب پالایشگاه آبادان شروع شده و تاکنون خسارات و تلفات مشخص نشده است.» در ساعت 11 صبح امروز، نیروهای شنود ارتش اعلام کردند که عراق قصد دارد در ساعات آتی امروز با توپخانه نیروهای مستقر در نوار مرزی جنوب را مورد حمله قرار دهد. بنا به این گزارش در همین ساعت، درگیری بین پایگاه دریایی خرمشهر و نیروهای عراقی همچنان ادامه دارد و خساراتی به پایگاه وارد آمده است. در ساعت 11:45 دقیقه، درگیری‌های شدید میان قوای دو طرف در نوار مرزی پاسگاه‌های خیّن، مؤمنی تا اطراف آبادان همچنان ادامه داشته است و دو ناوچه عراقی روبه‌روی پایگاه دریایی خرمشهر در نزدیکی جزیره بئرعلی (قیس‌علی) از دور تیراندازی می‌کنند. یک ناوچه عراقی نیز روبه‌روی پایگاه خین و یک ناوچه در جزیره فیصله (فیله) لنگر انداخته و افراد آنها در نخلستان‌ها موضع گرفته‌اند. این ناوچه عراقی براثر آتش متقابل نیروهای خودی آتش گرفته و قسمتی از آن منفجر شد. حملات آتشباری نیروهای عراقی از آن‌سوی اروند بر روی پایگاه دریایی خرمشهر، خسروآباد، ترمینال خرمشهر و اسکله‌های 11 و 12 آبادان چنان شدید شده بود که در ساعت 11:45 دقیقه، ستاد مشترک ارتش به کلیه یگان‌های آتشباری نیروی زمینی (یک آتشبار130 و یک آتشبار105) دستور داد که یگان‌های عراقی را با آتشباری شدید خود، درهم بکوبند و در این آتشباری ترجیحاً از توپخانه 105 میلی‌متری استفاده کنند. این درحالی است که براثر آتشباری سنگین عراق بر روی منطقه سوم دریایی خرمشهر، کلیه سیستم‌های ارتباطی پایگاه دریایی با یگان‌های شناور در دریا قطع شده و پایگاه دریایی بوشهر کنترل یگان‌ها را به‌ عهده گرفته است. درحدود ساعت 12:30 دقیقه تا 13 امروز، براثر آتش توپخانه دشمن، یک ناوچه نیروی دریایی خودی در روبه‌روی جزیره مینو غرق شد و 3 نفر زخمی و 2 نفر نیز مفقود‌الاثر شدند. این درگیری تا ساعت 12:30 دقیقه، همچنان ادامه داشته است. در همین خصوص، عراق مدعی شد: یک قایق ایرانی که قصد انتقال مجروحان از ناوچه65 واقع در جزیره مینو را داشت، مورد اصابت گلوله توپخانه ارتش عراق قرار گرفت و غرق شد. دراین‌حال، عراق امروز در منطقه مقابل جزیره مینو بازهم دست به جابه‌جایی و تقویت نیروهایش زد. از طرف دیگر، آتشباری عراق درحدود ساعت 13 امروز، به فرودگاه و باند پرواز و هواپیماهایی که در درون آشیانه‌های خود بودند نیز کشیده شد و ستاد مشترک ارتش به نیروهای تحت ‌امر خود دستور اکید داد که هواپیماهای موجود در فرودگاه آبادان تخلیه و فعلاً از پروازها به‌علت درگیری خودداری شود. اما عراق در حملات خود فقط به یگان‌های زمینی و شناورهای نیروی دریایی ارتش ایران اکتفا نکرد بلکه «در ساعت 15:30 دقیقه امروز، یک کشتی راهنما به نام "آزادی" را که متعلق به سازمان بنادر و کشتیرانی بندر امام بود و از خورموسی به‌طرف دریا درحال حرکت بود را با هواپیما یا مین دریایی مورد هدف قرار داد که درنتیجه کشتی مزبور از سمت چپ آسیب دید و 3 نفر از سرنشینان آن زخمی شدند که به بیمارستان مصدق ماهشهر انتقال یافتند.» گزارش مجدد گروهان خسروآباد نیز حاکی است که «از ساعت 16 امروز، نیروهای عراقی اطراف اروندکنار و پاسگاه علی‌شیر را زیر آتش سلاح‌های سنگین قرار دادند و گروهان خسروآباد تقاضای پشتیبانی با سلاح‌های سنگین را نموده است.» در این درگیری، چند قایق جنگی ایران صدمه دید و دو قایق نیز منهدم گردید. نیروهای ژاندارمری نیز با کمک نیروهای مردمی و کمیته‌ها و پشتیبانی آتش سنگین ارتش و دو فروند ناوچه گارد ساحلی خسروآباد، پاسگاه قشله و اسکله گارد ساحلی عراق و انبار مهمات آنها در منطقه را منهدم کرده، به آتش کشیدند. آتشباری عراق نیز به چند باب منزل مسکونی در اطراف پاسگاه علی‌شیر خسارت وارد کرد و یک پسربچه 10 ساله مجروح شد. اما بعدازظهر امروز، حملات آتشباری عراق بر روی پاسگاه مؤمنی ایران در مرز خرمشهر مجدداً شروع شد که با آتش متقابل نیروهای مستقر در پاسگاه، برج دیدبانی عراقی‌ها در جلو پاسگاهِ خیّن منهدم شد و شیشه‌های پاسگاه مؤمنی نیز شکست. پاسگاه مؤمنی نیز تقاضای کمک کرده است. گزارش فرمانده گارد ساحلی آبادان همچنین حاکی است: براثر درگیری‌هایی که بعدازظهر امروز، در دهانه فاو خلیج‌فارس صورت گرفت، 2 ناوچه عراقی و یک انبار مهمات به آتش کشیده شد و آتش‌سوزی تا پاسی از شب همچنان ادامه داشته است. یکی از دو ناوچه مزبور، ناوچه جنگی شماره 4 عراق به ‌نام ضرغام بوده که به‌وسیله جنگنده‌های نیروی هوایی منهدم شده است. در ساعت 17:50 دقیقه امروز، توپخانه ایران مواضع عراقی‌ها را در بندر واصلیه زیر آتش قرار داده و درگیری تا ساعت 19:45 دقیقه ادامه داشته است و از قسمتی از بندر، دود مشاهده گردیده و مرکز بی‌سیم بندر به‌کلی منهدم شده است. بنا به همین گزارش، عراق درحال‌حاضر 4 ناوچه جنگی خود را در بندر البوفلس مستقر کرده است. از سوی دیگر، بعدازظهر امروز، عراق اندکی از آتش خود را متوجه پالایشگاه آبادان کرد. دراین‌زمینه، در گزارش هنگ ژاندارمری آبادان آمده است: «در برخوردهای روز جاری، گروهان یکم حفاظت [صنعت] نفت به مدت 2 ساعت و نیم با دشمن برخورد داشته که در این درگیری تعداد 2 عدد [موشک] آر.پی.جی7 به‌سمت پالایشگاه شلیک و در زمین پالایشگاه افتاد، ولی عمل نکرده و تقاضا شده اقدام عاجلی دراین‌مورد به ‌عمل آورند.» گزارش خبرگزاری پارس نیز حاکی است: «در این آتشباری، تانک نفت شماره 513 واقع در پالایشگاه آبادان نیز مورد [اصابت] گلوله توپ قرار گرفت و به آتش کشیده شد، لیکن این آتش خیلی زود خاموش شد و خسارت زیادی به‌ بار نیاورد.» در ساعت 17:30 دقیقه، عراق آتش خود را به‌سمت تانک‌های عظیم نفت تانک‌فارم واقع در بوارده جنوبی متمایل کرد که درنتیجه دو تانک بنزین ازجمله تانک شماره 532 آتش گرفتند و نیروهای آتش‌نشانی تا پاسی از شب مشغول اطفای حریق بودند.* در ساعت 22 امروز، یک فروند هواپیمای عراقی به حریم ماهشهر تجاوز کرد که با آتش پدافند خودی، از آنجا دور شد. بعد از این واقعه، به مدت یک ربع خاموشی در سطح شهر اجرا شد. همچنین، بنا به اعلام ستاد مشترک ارتش، در ساعت 10:45 دقیقه شامگاه امروز، کلیه چراغ‌های شهر بصره و شعله‌های نفت پالایشگاه بصره خاموش گردید.

گزارش - 716

درپی ادامه تحرکات عراق در مناطق روبه‌روی خرمشهر و آبادان، به‌خصوص تحرکات عمده روزهای گذشته و امروزِ ارتش عراق، ازجمله ورود نیروی 65 نفره تکاوران دریایی عراق در غروب امروز به جزیره ام‌الرصاص، ساخت استحکامات و سنگرهای جدید و نیز استقرار تعدادی تانک لوله‌بلند در این منطقه، ستاد هماهنگی نیروهای انتظامی واحد خرمشهر به ستاد هماهنگی نیروهای انتظامی استان خوزستان توصیه کرد که «بهتر است واحدهای نظامی و انتظامی خودی هدف خمپاره‌ها و جنگ‌افزارهای سنگین خود را متوجه مناطق ذیل کنند: الف) کوت‌زین، که دارای پاسگاه قوی و چند واحد زرهی و یک واحد توپخانه و ضدهوایی است. ب) جزیره طویله و ام‌الخصایص و البوارین، از این جزایر به‌ترتیب با خمپاره و آر.پی.جی7 تیراندازی می‌کنند. ج) پل مابین خرنوبیه و سلیمانیه، زیرا شاهرگ ارتباطی برای جزایر البوارین و خرنوبیه و شلحه می‌باشد.»

گزارش - 717

درگیری‌های شدید آتشباری میان قوای زمینی و دریایی ایران و عراق در آبراه اروندرود و دهانه اروند مشرف به خلیج‌فارس از یک‌سو، و جزرومد شدید رودخانه پهناور اروند از سوی دیگر، امروز باعث شد تا برخی از واحدهای شناور دو طرف درگیر به‌موقع نتوانند به مقصدهای خود برسند و در دهانه اروند به گل بنشینند. همچنین، خطر انهدام ازسوی نیروهای دو طرف، واحدهای دریایی تجارتی را نیز در این آبراه تهدید می‌کند. دراین‌زمینه، بنا به خبر رسیده از ایستگاه راهنمایی نوید مستقر در دهانه اروندرود به فاصله 3 مایلی واحد مذکور، دو فروند ناوچه موشک‌انداز عراقی و یک فروند ناوچه گارد ساحلی عراق در نزدیکی یک کشتی تجارتی (ایرانی) به گل نشستند و 2 فروند ناوچه عراقی نیز در نزدیکی بویه شماره 10 مستقر گردیده‌اند. بنا به همین گزارش، «باتوجه‌به اینکه ایستگاه راهنمایی نوید و یدک‌کش اصفهان مستقر در دهانه، توسط دو ناو [چه] موشک‌انداز عراقی تحت‌ نظر می‌باشند و پرسنل این واحدها پیشنهاد ترک دهانه و عزیمت به بندر امام خمینی را دارند، خواهشمند است دراین‌مورد اعلام ‌نظر فرمایید تا مراتب به اطلاع فرماندهان کشتی نوید و یدک‌کش اصفهان برسد.» در یک گزارش مشابه نیز آمده است: یک فروند یدک‌کش که حامل دوبه بزرگ و وسایل شرکت نفت بود در نزدیکی دوبارج کنترل تردد قاچاق در دهانه شط‌العرب لنگر انداخته، همراه نفرات دوبارج دیگر همگی به ساحل آمده و کلیه واحدها را بدون سرنشین رها کردند و یدک‌کش و دوبه را تقریباً به نزدیکی پایگاه ساحلی نمره 4 رسانده و روی گل نشانده‌اند. دراین‌حال، باتوجه‌به تحرکات تازه عراق و درگیری‌های دیروز و امروز در مرز آبی خرمشهر و اروندرود و تهدید شناورهای دریایی ایرانی، اداره بندر خرمشهر به دستور فروزنده، معاونت امور اداری و سیاسی استاندار خوزستان، درخواست کرد که کلیه یدک‌کش‌ها و واحدهای شناور بندر خرمشهر از تیررس دشمن دور شده و به رودخانه کارون و اسکله‌های نیروی دریایی منتقل شوند. دستور معاون اداری و سیاسی استاندار خوزستان به‌دنبال گزارش و کسب تکلیف اداره کل بنادر و کشتیرانی خرمشهر از این استانداری بود که در آن آمده است: «باتوجه‌به تجاوزاتی که علیه یدک‌کش‌های عسلو، لنگه و جرثقیل شناور بابک که باعث خسارات فراوان و احتمالاً باعث غرق‌شدن آنها گردیده، تعدادی زخمی و احتمال تلفات جانی نیز می‌رود، خواهشمند است درمورد چگونگی انتقال یا عدم انتقال تجهیزات دریایی بندر خرمشهر و یدک‌کش‌ها و واحدهای آتش‌نشان این بندر به بنادر دیگر نظریه لازم اعلام فرمایید.» همچنین، مرزبان خرمشهر در نامه اعتراضیه‌ای که امروز به مرزبان بصره ارسال کرد، به هدف قرارگرفتن قایق بیست فوتی بابک (یدک‌کش بابک) در روبه‌روی نهر ناهید در روز گذشته توسط مأموران گشتی دریایی عراق، به‌شدت اعتراض کرد. در این نامه آمده است: «ناخدای یدک‌کش به نام محمد شهید و تعدادی از کارکنان اداره بندر خرمشهر به‌شدت مجروح شده‌اند.» از طرف دیگر، رادیو صوت‌الجماهیر بغداد امروز ادعا کرد: «هنگامی‌که کشتی انگلیسی اورینت ‌استار در راه خود به بندر بصره پرچم عراق را برافراشته بود مورد تعرض ناوچه‌های جنگی ایران در منطقه الزیابیه در شط‌العرب قرار گرفت.»

گزارش - 718

به‌دنبال درگیری‌های دیروز و امروز در منطقه مرزی خرمشهر، مردم این شهر با اجتماع در مقابل ستاد امداد هلال‌احمر مستقر در مسجد جامع، کمک‌های خود را به این ستاد اهدا کردند. مجروحان جنگ نیز به بیمارستان‌های مصدق، پایگاه دریایی و مهر در خرمشهر و بیمارستان طالقانی آبادان انتقال یافتند. دکتر کلانتر، رئیس بیمارستان مهر خرمشهر، درباره تعداد مجروحان گفت: از بین 12 مجروح، 9 نفر نظامی هستند که زیر نظر پزشکان قرار دارند و از مردم می‌خواهیم که خون کافی هدیه کنند. بنا به این گزارش، در خرمشهر برای اهدای خون صف‌های طولانی تشکیل شده است. پیکر دو شهید درگیری‌های شنبه از مقابل بیمارستان مصدق تا گورستان شهر تشییع شد و مردم در شعارهای خود، صدام دست‌نشانده را محکوم کردند.

گزارش - 719

علاوه‌بر اطلاعیه‌های نظامی که به تبیین خلاصه‌ای از وقایع و درگیری‌های میان قوای ایران و عراق در مرزهای غرب و جنوب‌غربی می‌پردازد، امروز دو اطلاعیه دیگر ازسوی ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران صادر شد. در اطلاعیه شماره 6 این ستاد درباره نحوه اطلاع‌رسانی وقایع جنگی آمده است: «به فرمان مقام ریاست‌جمهوری و فرماندهی کل نیروهای مسلح، از این تاریخ اطلاعیه‌های عملیاتی و درگیری‌های عملیاتی درون‌مرزی، مرزی و برون‌مرزی نیروهای مسلح ارتش جمهوری اسلامی منحصراً ازطریق ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران به استحضار ملت شریف ایران می‌رسد. اخبار و اطلاعیه‌های دیگر که ازطریق سایر سازمان‌ها اعلام می‌گردد، مورد تأیید ستاد مشترک نمی‌باشد.» آقای محمدعلی رجایی نخست‌وزیر نیز پس از ملاقات امروز صبح خود با امام خمینی، در پاسخ به سؤال خبرگزاری پارس درباره اوضاع جبهه‌های غرب، تأکید کرد: «این مطلب را حتماً اعلام کنید که حتی نخست‌وزیر هم ترجیح داد که اخبار مرزی ازطریق یک کانال واحد منتشر شود تا هرج‌ومرج خبری پیش نیاید.» در اطلاعیه شماره 7 ستاد مشترک ارتش نیز از نیروهای ذخیره منقضی خدمت سال 1356 درخواست شده که از روز سه‌شنبه 1/7/1359 با دردست‏داشتن کارت پایان خدمت، خود را به نزدیک‌ترین هنگ یا گروهان یا پاسگاه ژاندارمری محل اقامت خود معرفی کنند.

گزارش - 720

تحرکات شب گذشته و امروز و آرایش جدید نیروهای عراقی در مناطق هم‌جوار مرزی در محور بستان و سوسنگرد، به‌ویژه اعلام و دستور سکوت رادیویی به کلیه ‌بی‌سیم‌های تابع لشکر5 مکانیزه عراق ازسوی ستاد این لشکر، نشان می‌دهد که عراق ظرف امشب یا فردا دست به یک حمله غافلگیرانه وسیع در سطح استان خوزستان خواهد زد. استقرار موشک‌های زمین‌به‌هوای سام به تعداد تقریبی 8 دستگاه در مسافتی به طول 30 کیلومتر در منطقه مقابل بستان به‌همراه تعداد فراوانی تانک و زره‌پوش در اطراف این منطقه مرزی؛ تقویت بی‌سابقه و پرحجم نیروهای پیاده مکانیزه و تجهیزات زرهی در سرتاسر حوزه استحفاظی گروهان هوزگان و پاسگاه طلائیه قدیم و سنگربندی تا نزدیکی میله مرزی، که با استقرار تعدادی از نیروهای ایرانی در مقابل آنها هم‌زمان بوده است؛ تقویت رادارهای وابسته به موشک‌های زمین‌به‌هوای سام6 و انواع دیگر آن در مناطق مختلف عراق ازجمله جنوب بغداد، ناصریه و غرب الکوت (مواردی که مورد شناسایی نیروهای خودی قرار گرفته)، ازجمله تحرکات چشمگیر عراق در روزهای اخیر به‌ویژه روز گذشته بوده است. به‌علاوه، طبق بررسی‌ها و تحقیقات دیدبان‌های لشکر92 زرهی اهواز، فرمانده* لشکر اعلام کرد: باتوجه‌به «استقرار یک گروه رزمی مرکب از یک گروهان تانک و یک گردان پیاده زرهی و عوامل پشتیبانی رزمی دیگر در مقابل منطقه ساهندی (این زمین سال‌های متمادی مورد اختلاف ایران و عراق بوده است) با احداث جاده و متصل‌کردن به این زمین که تا مقابل سعیدیه ایران ادامه دارد، مسلماً پس از نفوذ و استقرار در این زمین، محور بستان را کنترل نموده تا عمده قوای دشمن بتواند پس از عبور از سابله، بدون درگیری، در ارتفاعات الله‌اکبر مستقر گردد.» بنا به این گزارش، «درصورت موفقیت، دشمن قادر خواهد بود: 1. از محور بستان ـ سوسنگرد ـ اهواز تکِ خود را دنبال نماید. 2. از محور الله‌اکبر ـ سد کرخه ـ اهواز اقدام به تک نماید. 3. پس از تسخیر ارتفاعات الله‌اکبر، یگان‌های ایرانی را دور زده و از پشت مورد محاصره قرار دهد. 4. پس از تسخیر ارتفاعات مزبور، [با] یک گردش 90 درجه به ارتفاعات دوسلق و عین‌خوش دست یافته و تک خود را در محور پای پل دزفول دنبال کند.» در ادامه این گزارش آمده است: «باتوجه‌به عرایض بالا و عطف توجه به تمایلات [تعداد قلیلی از افرد وابسته به] عشایر منطقۀ حیادر ـ ابوکملیله ـ محیره که اکثراً [بعضاً] از اعضای جبهه به‌اصطلاح تحریر خوزستان و وابسته به جبهه خلق عرب بوده و اکثراً از عوامل اطلاعاتی و ستون‌پنجم دشمن هستند، استدعا می‌شود به این مسئله حیاتی و مهم بذل توجه فرمایند تا خدای‌نکرده، دشمن نتواند در منطقه نفوذ کرده و خسارات جبران‌ناپذیری را به‌ بار آورد.»* دراین‌حال، با عطف به موارد فوق در گزارش لشکر92 زرهی و نیز تحرکات و نقل‌وانتقالات چند روز اخیر و به‌ویژه شب گذشته نیروهای ارتش عراق به نزدیکی خطوط تماس، ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی نیز در امریه‌ای که صادر کرد، حمله غافلگیرانه عراق را در ساعات آتی، از محورهای زیر برآورد کرده است: «1. گروه تانک سنگین از محور عماره ـ فکه ـ دزفول ـ شوش. 2. گروه پیاده ـ مکانیزه از محور حلفائیه ـ الله‌اکبر. 3. یک گروه رزمی سنگین از محور تنومه ـ کوشک وارد منطقه شده و شهر خرمشهر را محاصره نماید.»**

گزارش - 721

درحالی‌که عراق در شب گذشته و امروز دست به انتقال بخش زیادی از نیروهای پیاده و زرهی خود به منطقه مرزی بستان و سوسنگرد زده است، حجم آتش سنگین عراق نسبت به روزهای پیش در این نواحی افزایش ملموس و چشمگیری داشته است. لذا امروز نیز پاسگاه‌های فکه، سوبله و دویرج بازهم مورد هجوم نیروهای زرهی و توپخانه عراق قرار گرفتند. دراین‌زمینه، «گزارش هنگ ژاندارمری سوسنگرد حاکی است که از ساعت 8:45 دقیقه بامداد امروز، توپخانه دشمن اجرای آتش بر روی پاسگاه‌های دویرج و سوبله را شروع نموده است.» در ساعت 10:35 دقیقه بامداد، حملات آتشباری عراق متوجه پاسگاه فکه نیز شد که با آتشباری متقابل نیروهای مستقر در منطقه مواجه گردید. درگیری فکه که ساعتی بعد اندکی فروکش کرده بود، مجدداً از ساعت 12 امروز از سر گرفته شد و نیروهای دو طرف بر روی یکدیگر آتش گشودند. گزارش بعدی ناحیه ژاندارمری خوزستان گویاست که در درگیری فکه که در ساعت 15:30 دقیقه تشدید شد، با حمله متقابل نیروهای مستقر در منطقه، یک دستگاه نفربر عراق منهدم و دیواره شمالی پاسگاه فکه عراق نیز ویران شد و باتوجه‌به رفت‌وآمد آمبولانس‌های دشمن، تعداد زیادی از افراد آنها نیز زخمی ‌شده‌اند. ناحیه ژاندارمری خوزستان همچنین اعلام کرد که در آخرین ساعات امروز، وضعیت پاسگاه‌های این منطقه به قرار زیر است: «1. در پاسگاه سوبله، تانک‌های ایرانی مستقر و تانک‌های عراقی عقب‌نشینی نمودند. 2. پاسگاه طلائیه قدیم منهدم [شد] و سقوط کرده و تانک‌های عراقی در آن مستقر هستند. 3. پاسگاه طلائیه جدید و کوشک [همچنان] زیر آتش شدید دشمن قرار دارد. 4. از پاسگاه‌های طاوسیه، دویرج و صفریه به‌علت قطع ارتباط، خبری در دست نیست.» از سوی دیگر، باتوجه‌به ناامن‌بودن راه‌های مواصلاتی در نوار مرزی و مشکل‌بودن کمک‌رسانی به نیروهای درگیر، طبق گزارش لشکر92 زرهی خوزستان، «آقای شیخ علی کرمی، نماینده دشت آزادگان، در ساعت 10 امروز از راه‌های ارتباطی نوار مرزی دیدن نمود.» بنا به این گزارش، «نماینده دشت آزادگان به نیروهای نظامی و وزارت راه و ترابری پیشنهاد نمود که تمام تلاش خود را در ایجاد راه‌های متعدد وصولی از پشت جبهه به واحدهای درگیر با همه قدرت انجام دهند. ...» همچنین، باتوجه‏به حتمی بودن حمله هوایی عراق به شهرهای مرزی، امروز اداره کل مخابرات استان خوزستان در نامه‌ای از استاندار خواست «دررابطه‌با وضع جاری تقاضامند است دستور فرمایید جهت حفظ و حراست یکی از مهم‌ترین مراکز مخابراتی در ایران؛ یعنی تپه اهواز که در حاشیه شهر جای دارد، اقدام لازم معمول فرمایند.»

گزارش - 722

درپی افزایش حملات و تحرکات ارتش عراق و گروه‌های مسلح معارض با نظام در مناطق غرب کشور، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی اعم از ارتش، ژاندارمری، سپاه پاسداران، پیشمرگان مسلمان کرد و دیگر نیروهای داوطلب مردمی نیاز به هماهنگی بیشتر و وحدت فرماندهی را بیش از پیش احساس می‌کنند. ازاین‌رو، امروز «بنا به امر و رهنمود امام در شرایط حساس کنونی دایر بر همکاری نیروهای ارتش جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران انقلاب، کمیسیونی متشکل از نمایندگان امام در ارتش و سپاه و فرماندهی نیروی زمینی و شورای فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب و سرکار سرهنگ صیاد شیرازی فرمانده قرارگاه عملیات غرب تشکیل شد و موارد زیر مورد توافق و تصویب قرار گرفت: 1. عملیات نظامی درحال‌حاضر به‌وسیله دو قرارگاه هدایت خواهد شد: الف) قرارگاه تاکتیکی مقدم مستقر در کرمانشاه. ب) قرارگاه فرماندهی مخصوص مستقر در کرمانشاه یا سنندج درحال‌حاضر با فرماندهی سرهنگ توپخانه صیاد شیرازی. 2. درحال‌حاضر فرماندهی مخصوص [متشکل از یگان‌های زیر] تشکیل می‌شوند: الف) قرارگاه هدایت‌کننده. ب) تیپ نیروهای ویژه هوابرد. پ) لشکر28 سنندج. ت) عناصری از هوانیروز بنا به وضعیت موجود. ث) سپاهیان پاسدار منطقه تحت مسئولیت. ج) پیشمرگان و سایر عناصر مسلح مردمی. چ) علی‌الاصول عناصر ژاندارمری و شهربانی منطقه در جریان عملیات و در کنترل عملیاتی واحدهای نظامی خواهند بود. 3. قرارگاه تاکتیکی مقدم درحال‌حاضر عبارت است از: الف) لشکر81 زرهی کرمانشاه. ب) لشکر92 [زرهی] خوزستان. پ) لشکر16 زرهی قزوین. ت) عناصر دیگری از سایر یگان‌های نیروی زمینی به‏موجب وضعیت. ث) سپاه پاسداران منطقه خوزستان و ایلام و قسمتی از کرمانشاه که در منطقه عملیاتی قرار می‌گیرند. ج) عناصری از هوانیروز برحسب وضعیت. چ) ژاندارمری و شهربانی، نیروهای مردمی و هر نیروی مسلح موجود دیگر در منطقه در کنترل عملیاتی ارتش خواهد بود. 4. فرماندهی هر دو قرارگاه با فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی می‌باشد. 5. نظارت بر حسن اجرای این صورت‌جلسه و عدم تخلف از آن به‌عهده نمایندگان ویژه امام می‌باشد. 6. نیروهای وابسته به لشکر81 و 16 که هم‌اکنون تأمین جاده‌ها و محورها را در منطقه غرب به عهده دارند تا جایگزین‌کردن نیروهای جدید، همچنان در منطقه باقی می‌مانند. (نیروهای جایگزین عبارت‌اند از: یک گروهان از لشکر77 خراسان و گردان مالک ارتش از منطقه لشکر81 و عناصری از سپاه پاسداران اعزامی از مرکز و بالاخره نیروهای مردمی). 7. رهاکردن عناصر لشکر81 و 16 زرهی مستقر در محورهای غرب، حداکثر یک هفته پس از آنکه دو گردان موردنظر (گردان لشکر77 و گردان مالک اشتر) در اختیار فرماندهی مخصوص کرمانشاه قرار گرفت، انجام خواهد گرفت. امضا: سرهنگ شیرازی»* دراین‌حال، پیش از هماهنگی کامل فرماندهی در میان نیروهای مسلح مدافع مرزهای کشور و باوجود رشادت‌های کم‌نظیر اغلب نیروهای ارتش و ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران، باتوجه‌به مسائل متعدد و مختلف ازجمله نابرابری آشکار قوا و تجهیزات نیروهای خودی دربرابر دشمن، عدم آمادگی خودی و در مقابل آمادگی و حملات غافلگیرانه دشمن با حجم آتش چندین برابر، گاه مواردی از فرار و ترک جبهه جنگ از نیروهای مزبور مشاهده شده، که این روزها رو به افزایش است. دراین‌زمینه، امروز سرهنگ توپخانه صیاد شیرازی، فرمانده عملیات مشترک منطقه غرب کشور، در گزارشی به فرمانده نیروی زمینی از این موارد متعدد گلایه کرده است: «همان‌گونه‌که قبلاً به عرض رسیده است تعدادی از یگان‌های ژاندارمری مستقر در نوار مرزی، کمترین مقاومتی در مقابله با تهاجمات دشمن ننموده و خاک وطن را با جاری‌نشدن خون از بینی یک نفر از ابواب جمعی و بهای سلامتی‌شان فروخته‌اند. بازپس‌گرفتن هر وجب از این خاک در گرو خسارات سنگین و جان صدها نفر از سربازان و پاسداران جان‏برکف این مرزوبوم است. گزارش‌های گروه رزمی217 مستقر در منطقه ایلام و [تیپ] نوهد که به پیوست تقدیم می‌گردد دلیلی است بر اثبات موضوع. استدعا می‌شود مقرر فرمایند: 1. هیئتی جهت رسیدگی به مواردی که تخلفات آشکار تا این حد روشن است، اعزام نمایند. 2. درصورت امکان با رسیدن نیروهای جدید ارتش، پاسگاه‌های مرزی ترمیم و تقویت گردد. ف عملیات مشترک منطقه غرب ـ سرهنگ صیاد شیرازی.»

گزارش - 723

گزارش‌های امروز بازهم حاکی‏از تشدید و افزایش تجاوزات عراق و درگیری ‌میان قوای دو کشور ایران و عراق در مناطق مرزی کرمانشاه می‌باشد. «پاسگاه چقاحمام که دیروز به‌وسیله ژاندارمری تخلیه شده و مهمات زیادی ازجمله 2 قبضه تفنگ106 و یک قبضه خمپاره81 میلی‌متری و مقدار زیادی مهمات به ‌جا گذاشته شده بود، دیروز بعدازظهر به‌وسیله 3 تن از برادران تیپ نوهد و 10 تن از برادران پاسدار تخلیه شد و امروز صبح عراق این پاسگاه را به‌علت کمبود نیروی [خودی] به تصرف درآورد.» در گزارش دیگری، علاوه‌بر تأیید و ذکر موارد فوق، ازجمله تصرف پاسگاه چقاحمام، آمده است: «... باتوجه‌به اینکه پاسگاه تلخاب نیز در آن‌طرف نفت‌شهر قرار دارد و به تصرف دشمن درآمده، [بنابراین] نفت‌شهر از دو طرف محاصره است و احتیاج به یک حمله عراق دارد که از سومار به نفت‌شهر به تصرف عراق درآید. لذا درخواست می‌شود که ازطریق ارتش اقدام به حمل توپخانه به گیلان‌غرب برای پشتیبانی آتش و تصرف این پاسگاه [چقاحمام] شود.» دراین‌خصوص و به‌منظور اجرای دستور ستاد عملیات مشترک غرب برای آزادسازی پاسگاه چقاحمام، نزدیک ظهر امروز «یک اکیپ به سرپرستی یک نفر افسر از گروهان خان‌لیلی جهت اشغال پاسگاه مزبور ازطریق گروهان به [سمت] پاسگاه چقاحمام حرکت [کرد. ]» درزمینه پشتیبانی آتش سنگین از پاسگاه‌های تابع گروهان سومار ازجمله پاسگاه‌های یادشده و نیز پاسگاه بازرگان، مشکل اصلی، دوربودن گروه رزمی مستقر در سومار است که به همین دلیل قادر به اجرای آتش برای پاسگاه بازرگان و پاسگاه‌های دیگر این گروهان نیست. اما پاسگاه‌های مرزی گروهان سومار از ساعت 17 امروز با آتشباری پرحجم ارتش عراق مواجه شدند، چنان‌که علاوه‌بر این مطلب، در گزارش مرزبانی سومار آمده است: «مخصوصاً پاسگاه‌های گیسکه و میان‌تنگ در زیر آتش شدید نیروهای بعث عراق قرار گرفته و پاسگاه میان‌تنگ منهدم و پاسگاه گیسکه بعد از دو ساعت مقاومت سقوط نموده که از افراد [آن] تاکنون اطلاعی در دست نیست. کلیه سلاح‌ها در پاسگاه جا مانده و کشور عراق سریعاً نیروهایی ازقبیل توپخانه و پیاده‌نظام در پاسگاه مستقر [کرده است.]» این گزارش در پایان درخواست بمباران پاسگاه مزبور و نیروهای دشمن را نموده و هشدار داده است: «اگر چنانچه پاسگاه از وجود عناصر نظامی عراق پاک نشود، بخش سومار و نفت‌شهر و پاسگاه‌های مرزی صددرصد سقوط می‌نمایند.» علاوه‌بر دو پاسگاه گیسکه و میان‌تنگ، پاسگاه سانواپا نیز در ساعتی بعد زیر آتش شدید ارتش عراق قرار گرفت و ضمن تقاضای پشتیبانی هوایی درمورد سقوط احتمالی این سه پاسگاه هشدار داد. هنگ ژاندارمری قصرشیرین نیز علاوه‌بر تأیید مطالب یادشده، تقاضای اعزام و استقرار یک دسته موشک‌انداز تاو در محل نموده و اصرار دارد که حتماً پیش از سقوط پاسگاه‌های مزبور، این اقدام صورت پذیرد. ادامه این گزارش درباره سرنوشت نیروهای پاسگاه گیسکه است: «پس از سقوط پاسگاه گیسکه، پرسنل پاسگاه به‌همراه مأمورین اعزامی از سومار در ارتفاعات گیسکه درحال نبرد با عوامل بعث عراق بوده و تقاضای پشتیبانی هوایی دارند.» در این درگیری که تا ساعت 20:30 امروز همچنان ادامه داشته، 3 نفر از نیروهای ژاندارمری زخمی شدند. آخرین گزارش درمورد پاسگاه‌های گیسکه، سانواپا و میان‌تنگ حاکی است که تا ساعت 23:30 امروز، درگیری در این سه پاسگاه همچنان با شدت تمام ادامه داشته است و نیروهای مسلح خودی توانستند پیشروی 70 دستگاه تانک عراقی را سد کنند و 4 دستگاه تانک دشمن نیز براثر آتش متقابل واحد ژاندارمری منهدم شد.

  اما از منطقه گروهان خسروآباد خبر می‌رسد که نیروهای عراقی در ساعت 17:40 دقیقه، تعداد زیادی از نیروهای خود را به‏همراه چندین دستگاه تانک روی تپه‌های مقابل و مشرف بر پاسگاه خسروی و ولدکشته به فاصله 800 الی 1000 متری پاسگاه خسروی و 1600 الی 1800 متری پاسگاه ولدکشته مستقر کرده، آرایش حمله به خود گرفته‌اند. گروهان قصرشیرین نیز تقاضای اعزام چند دستگاه تانک به پاسگاه‌های مزبور را کرده است. این حمله که درمورد آن هشدار داده شده بود، در ساعت 20 امروز با آتشباری سنگین عراق بر روی پاسگاه‌های خسروی و ولدکشته آغاز شد و بااینکه واحد توپخانه ارتش مستقر در "خرناصرخان" پاسگاه‌های فوق را پشتیبانی می‌کند، ولی بازهم آتش نیروهای خودی جواب‌گوی دشمن نیست و باید نیروهای زرهی در پاسگاه‌های مزبور مستقر گردند. در این گزارش بازهم هشدار داده شده که «اگر ارتش در این امر [ارسال زرهی] پاسگاه‌ها را یاری نکند درصورت سقوط پاسگاه‌ها، مسئولیت از عهده گروهان [قصرشیرین] خارج است.» آخرین وضعیت پاسگاه خسروی در شامگاه و ساعات پایانی امروز چنین است: «در ساعت 20:30 دقیقه، ارتش عراق مستقر در پشت ارتفاعات گمرک منذریه، به‌وسیله توپخانه، پاسگاه و سنگرهای اطراف خسروی را زیر آتش شدید قرارداده که [به] وسیله افراد موجود با سلاح‌های مربوطه به آتش توپخانه دشمن پاسخ داده شد و تا ساعت 23:45 دقیقه، این درگیری ادامه داشته است و خسارتی به ساختمان پاسگاه وارد آمده است.» از ساعت 6 بعدازظهر امروز نیز آتش توپخانه عراق شهر قصرشیرین را هدف قرار داد و برق شهر به مدت 2 ساعت قطع بود. خبرنگار کیهان ضمن بیان این مطلب، از قول یکی از منابع مطلع مرزی، اعلام کرد: «عراق در مسیر پاسگاه‌های مرزی خان‌لیلی به‌طرف زینل‌کش، حدود 250 الی 300 دستگاه تانک مستقر کرده است.» همچنین، «در ساعت 22 امروز، نیروهای مزدور عراق مستقر در ناحیه قوره‌تو، ارتفاعات آق‌داغ قصرشیرین و محورهای آن را زیر آتش شدید توپخانه قرار داده که دراثر اصابت گلوله به داخل شهرداری و ساختمان‌های اطراف خساراتی وارد گردید و 2 نفر از درجه‌داران ارتش مجروح شدند.» آخرین گزارش‌ها حاکی است علاوه‌بر سقوط پاسگاه گیسکه، پاسگاه‌های کانی‌شیخ و بازرگان در سومار و نیز پاسگاه‌های ولدکشته و خسروی در قصرشیرین شدیداً زیر آتش دشمن و درحال سقوط می‌باشند. همچنین، جنگ آتشبارهای دو طرف در تمام طول مدت شب و روز بعد هم در این مناطق ادامه داشته است.

 

گزارش - 724

در ادامه تحرکات و تجاوزات زمینی و هوایی عراق به مناطق مرزی ایلام، گزارش‌های متعدد نیروهای خودی حاکی‌از جابه‌جایی‌ها و نقل‌وانتقال نیروها و تجهیزات زرهی و توپخانه‌های عراقی به مناطق نزدیک مرز به‌ویژه در منطقه چیلات و بیات است. دراین‌زمینه، امروز نیروی هوایی عراق سه بار به حریم هوایی ایلام تجاوز کرد؛ در نخستین حمله، در ساعت 1 بامداد امروز، یک فروند هواپیمای عراقی با حمله به مناطق مرزی ایلام موضع توپخانه ایران را هدف قرار داد که هیچ‌گونه تلفات جانی و خساراتی نداشت. دومین حمله هوایی عراق در ساعت 4:20 دقیقه بامداد، با تجاوز 2 فروند هواپیمای دشمن صورت گرفت که منطقه فرح‌آباد ایلام را بمباران و فرار کردند که این حمله نیز تلفاتی نداشت. سومین حمله هوایی عراق در ساعت 13:30 دقیقه امروز، رخ داد که تعدادی بمب‌افکن عراقی اطراف شهر دهلران را بمباران کردند که هیچ‌گونه خسارتی به ‌بار نیاورد. علاوه‌براین، ارتش عراق امروز تحرکات زمینی وسیعی در نقاط مرزی هم‌جوار ایلام داشت. ازجمله گزارش گروهان موسیان حاکی است: «ارتش عراق واحدهایی از تانک و پیاده‌نظام خود را در منطقه روبه‌روی پاسگاه بیات مستقر کرده و احتمالاً قصد حمله تلافی‌جویانه را دارد.» صبح امروز همچنین 2 دستگاه خودرو حامل نیروی تکاور از دیوانیه و ازطریق کوت به مناطق مرزی ایلام اعزام شد. این گزارش حاکی است که عراق، در منطقه کوت تعداد بیشتری سرباز و لودر مستقر کرده است. امروز همچنین عراق اقدام به انتقال نیروها و تجهیزات بیشتر به مناطق هم‌جوار و نزدیک مرز ایلام کرده است. ازجمله: اعزام 10 دستگاه خودرو حامل افراد تکاور از پادگان التاجی ازطریق دیوانیه به مناطق مرزی در عصر امروز و انتقال 24 تانک دیگر به عماره، ابلاغ و دستور به تیپ3 لشکر2 برای استقرار در عماره. بنا به همین گزارش، جلودار این تیپ فعلاً به بغداد رسیده است. گزارش گروهان مهران نیز حاکی‌از فعالیت‌های شدید واحدهای مهندسی رزمی عراق در ایجاد استحکامات و سنگرها در پاسگاه "تعان" عراق، روبه‌روی پاسگاه گمرک قدیم ایران در ساعت 15 امروز، می‌باشد. طبق این گزارش، نیروهای پیاده و خودروهای عراقی نیز در این محل حضور فعالی دارند. دراین‌حال، به‌دنبال افزایش تحرکات و انتقال نیرو و تجهیزات زرهی عراق در منطقه چیلات، نیروهای عراقی از ساعت 17:30 دقیقه امروز، با شدت تمام به پاسگاه چیلات ایران حمله کردند و پاسگاه مزبور ضمن دفاع متقابل، تقاضای تانک و تفنگ106 میلی‌متری کرده است. بر اساس این گزارش: «ضمناً دشمن از قسمت رودخانه درحال پیشروی است و تمام افراد با تمام رشادت ایستادگی کرده و می‌جنگند و پاسگاه چیلات عراق منهدم گردیده است و عراقی‌ها درخواست کمک هوایی کرده‌اند.» ضمناً درگیری بین ارتش عراق و نیروهای ایرانی مستقر در پاسگاه انجیره نیز در همین ساعت با ‌شدت تمام آغاز شده و تا پاسی از شب ادامه داشته است. درارتباط‌با تلفات نیروهای عراقی در این درگیری، پایگاه دهلران به نقل از یک منبع اطلاعاتی خود، اعلام کرد که در این برخورد، نیروهای عراقی حدود 47 نفر تلفات داشته‌اند که اکثراً جمعی تیپ27 عماره و 3 نفر نیز شرطه بوده‌اند. همچنین، در مقابله با حرکت رو به جلوی نیروهای زرهی و یگان‌های پیاده ـ مکانیزه ارتش عراق، در ساعت 7 بعدازظهر امروز، هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی ایران بر فراز مواضع و شهرهای هم‌جوار عراق به پرواز درآمده و 3 ستون زرهی و مکانیزه عراق را که درحال ‌حرکت به‌سمت مرز ایلام بودند، درهم کوبیده و تلفات سنگینی به آنها وارد آوردند. یک گزارش دیگر نیز از منطقه ایلام حاکی است: «نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران به پشتیبانی از نیروی زمینی، پاسگاه اینزی عراق را منهدم ساخت.» بنا به همین گزارش، «در درگیری‌های منطقه میمه ایلام 4 دستگاه تانک عراقی منهدم شدند و خبرهای تأییدشده حکایت از کشته‌شدن 120 مزدور بعث عراق را دارند.» در ساعت 20 امروز نیز، توپخانه ایران پاسگاه صدام را زیر آتش قرار داد که تا چندین ساعت درگیری بین دو توپخانه ادامه داشته است.

گزارش - 725

درمورد درگیری‌های امروز میان قوای ایران و عراق، سخنگوی نظامی عراق اعلام کرد: «1. در ساعت 17 روز 30/6/59، توپخانه ارتش ایران شهر مندلی عراق را زیر آتش توپخانه خود قرار داده است. 2. در روز 30/6/59 نیروی هوایی ایران مجدداً به شهر مندلی حمله کرده است. 3. نیروهای ایرانی مستقر در قصرشیرین در تاریخ 30/6/59 منطقه مسکونی شهر خانقین را زیر آتش توپخانه خود گرفته‌اند. 4. در ساعت 22 روز 30/6/59 نیروهای ایرانی به مخفرالحسین در خانقین حمله کرده که ارتش عراق به آتش نیروهای ایران جواب داده و موفق شدند آتش نیروهای ایران را ساکت نمایند. 5. در ساعت 22 روز 30/6/59 نیروهای ایران پاسگاه موسی‌الکاظم واقع در خانقین عراق را مورد حمله قرار دادند که با پاسخ آتشباری نیروهای عراقی مواجه شد. ...»

گزارش - 726

درپی بالاگرفتن و گسترش نبردهای میان نیروهای مسلح ایران و عراق از غرب تا جنوب‌غربی و دهانه خلیج‌فارس، عصر امروز، کمیسیون امنیت ملی جلسه فوق‌العاده خود را در ستاد مشترک ارتش تشکیل داد. به گزارش کیهان: «این جلسه با حضور دکتر سیدابوالحسن بنی‌صدر رئیس‌جمهوری و فرمانده کل قوا و محمدعلی رجایی نخست‌وزیر و فرماندهان نیروها تشکیل شد. در این جلسه فوق‌العاده کمیسیون امنیت ملی، [دربارۀ] مشکلات امنیتی غرب کشور و نحوه عمل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در رویارویی با نیروهای مزدور رژیم بعث عراق گفت‌وگو، تبادل‌نظر و تصمیماتی اتخاذ شد. جزییات این گفت‌وگوها به‌دلیل اهمیت مسائل و همچنین مسائل نظامی اعلام نشده است.» بنا به این گزارش، «نکته قابل‌توجه این جلسه کمیسیون امنیت ملی، حضور حجت‌الاسلام مجد سرپرست سازمان بسیج مستضعفین و همچنین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی [مرتضی] رضایی بود. علاوه‌بر این مسئولان، سرتیپ فلاحی، جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی، سرتیپ ظهیرنژاد، فرمانده نیروی زمینی، سرهنگ فکوری وزیر دفاع و فرمانده نیروی هوایی و دکتر مصطفی چمران حضور داشتند.» از سوی دیگر، بنی‌صدر پیش‌ازظهر امروز، از قسمت‌های مختلف نیروی هوایی بازدید کرد. گزارش خبرگزاری پارس دراین‌زمینه حاکی است: «در این بازدید که حدود چهار ساعت به طول انجامید، قسمت‌های مختلف ستاد نیروی هوایی و پس از آن انبارهای لوازم یدکی و قسمت‌های مختلف آمادگاه الکترونیک و قسمت جهاد سازندگی نیروی هوایی مورد بازدید رئیس‌جمهوری قرار گرفت و در هر قسمت، به‌وسیله سرهنگ فکوری وزیر دفاع و فرمانده نیروی هوایی و مسئولان مربوطه توضیحات لازم داده شد.»

گزارش - 727

هم‌زمان با گسترش حملات عراق به مرزهای استان‌های غرب و جنوب‌غربی کشور، فعالیت‌های تخریبی عوامل داخلی وابسته به رژیم عراق نیز ادامه دارد. دراین‌زمینه، ازجمله گزارش لشکر92 زرهی خوزستان حاکی است: «در ساعت 22 مورخه 30/6/59، دو عدد بمب ساعت‌شمار در زیر لوله‌های نفتی که از یونیت به‌طرف پاسگاه بیات ادامه دارد کار گذاشته شده که دراثر انفجار، لوله نفت متلاشی و منفجر و آتش‌سوزی مختصری می‌شود.» براساس این گزارش، آتش‌سوزی مزبور با تلاش مأموران آتش‌نشانی بلافاصله با قطع نفت، خاموش می‌گردد. در هامش این گزارش علاوه‌بر ارزیابی "صحت دارد" آمده است که «در طول مدتی کمتر از 20 روز، این چهارمین اقدام تخریبی عوامل ضدانقلاب در منطقه چیلات تا بستان می‌باشد.»

گزارش - 728

رژیم بعث عراق علاوه‌بر حمایت و پشتیبانی تدارکاتی و تسلیحاتی از گروه‌های مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین، افراد فراری و پناهنده‌شده به عراق را که در اردوگاه‌های نزدیک مرز نگهداری می‌کند، مورد سوءاستفاده و بهره‌برداری قرار می‌دهد. معمولاً این افراد بمب‌های آماده‌ای را ـ که توسط مأموران عراقی در ماشین‌های سواری یا وانت جاسازی شده ـ با خود از مرز عبور داده و در شهرهای مهم ازجمله تهران و در جاهای شلوغ منفجر می‌کنند. گزارش حاضر که توسط یکی از عوامل کُرد نفوذی خودی مأمور مرکز اطلاعات سپاه غرب کشور تهیه شده، دراین‌مورد حائز توجه و اهمیت است: «موضوع: طرح خرابکاری عراق در تهران. محمدامین عظیم مریوانی که خانه‌اش در چادرهای پنجوین [عراق] است، ماشینی را که خیلی تازه [نو] و شماره خارجی بوده [را] به شخصی که هنوز اسمش مشخص نشده، تحویل داده و شخص تحویل‌گیرنده خانه‌اش در مریوان می‌باشد. بنا به شایعات صحیح، ماشین را در عراق مجانی در اختیار آورنده گذاشته‌اند که در مقابل 50 هزار تومان، آن را به تهران برده و در خیابان لاله‌زار بگذارد و دست روی سویچ موردنظر [کلید انفجار] که قبلاً سویچ را به آورنده نشان داده بودند گذاشته و فوری خودش را از آن منطقه دور کند. پس از ورود به ایران تا ژنین، از دهات ژاوه‌رود کردستان نزدیک پایگلان، توسط دمکرات و پیکار ماشین نگه داشته می‌شود و آورنده ماشین از 50 هزار تومان اجرت خرابکاری، فقط 25 هزار تومان پیش‌قسط گرفته و احساس می‌کند که این ماشین را از او می‌خواهند بگیرند، دست روی سویچ موردنظر می‌گذارد و ماشین منفجر شده و چندین انسان و قاطر و درخت را از بین برده و آورنده ماشین به این علت در زندان پیکار می‌باشد و از طرف دیگر، شایعه را عوض کرده و به نفع خودشان در بین مردم پخش می‌کنند: که این ماشین توسط یک نفر به نام حسین‌بیک دزی و توسط حکومت ایران از تهران آورده شده که برای خرابکاری بوده است و به این جرم حسین‌بیک دزی بی‌گناه را که روحش از این جریان خبر نداشت، اعدام می‌کنند. درصورتی‌که این ماشین از عراق برای کشتار مردم تهران و به‌وجودآوردن جو متشنج و ناآرام در تهران که بتوانند عده‌ای را به وحشت بیندازند آورده شده بود، که به یاری خدا موفق نشدند.»

گزارش - 729

امروز مریوان و نوسود جولانگاه مهم‌ترین موارد تحرکات غرب کشور با همراهی مستقیم عراق است. به‌دنبال خبرهایی که از نقل‌وانتقال زرهی و نیروهای ارتش عراق ازجمله استقرار 18 تانک در منطقه "خانم‌شیخان" در 12 کیلومتری مریوان، تا صبح امروز، گزارش شده و همچنین درپی جاده‌سازی عراقی‌ها در ارتفاعات این منطقه با 8 دستگاه لودر و تقاضای پادگان مریوان مبنی‌بر استقرار توپخانه 130 میلی‌متری و هشدار این پادگان دراین‌مورد که عراق قصد حمله و تصرف مریوان را دارد، گزارش‌ها از نوار مرزی مریوان حاکی است که شب گذشته واحدهایی از ارتش عراق با کمک عوامل داخلی خود، با نیروهای مرزی ایران درگیر شدند. این درحالی است که «از مریوان خبر می‌رسد که ازطرف بایوه [در 1 کیلومتری مرز ایران و عراق] و باشماق [صدای] تیراندازی و انفجار شدید به گوش می‌رسد.» امروز همچنین، شاهین، معاون فرمانداری پاوه، گفت: «پایگاه عوامل مزدور بعث عراق هنوز در نوسود تخلیه نشده، ولی پیشروی ما تا حدود 7 کیلومتری نوسود ادامه داشته است.» وی افزود: «تمام بلندی‌ها و ارتفاعات نوسود در اختیار قوای ارتش، سپاه پاسداران، پیشمرگان مسلمان کرد و افراد ژاندارمری است.» شاهین گفت: «اوج درگیری در نقطه‌ای به نام "دودان" است، که پس از پیشروی نیروهای ما از باینگان به‌طرف نوسود به‌ وجود آمد. در این نقطه که نزدیک مرز ایران و عراق قرار دارد، مزدوران بعثی و افراد مسلح غیرقانونی درحال عقب‌نشینی هستند.» وی همچنین افزود: «33 نفر از عوامل فریب‌خورده "زردوئی" که خود را به ما معرفی کرده بودند، پس از آموزش و جلب اطمینان، مجدداً به منطقه درگیری اعزام شدند.» باوجوداین، آخرین خبر امروز از شهر نوسود حاکی است: «شهر نوسود همچنان در محاصره نیروهای نظامی و انتظامی قرار دارد و رزمندگان اسلام مشغول پاک‌سازی روستاهای منطقه هستند. بااین‌حال، اوضاع نوسود کاملاً متشنج است و افراد حزب دمکرات کاملاً بر امور شهر حاکمیت دارند.»

گزارش - 730

در آذربایجان‌غربی، مهاباد همچنان محور اصلی درگیری‌هاست، ولی در حاشیه آن، مسائل ارومیه (مرکز استان) و نیز بوکان در جنوب آن همچنین سقز از نواحی نزدیک به استان نیز قابل‌ذکر است. در مهاباد، در ادامه پاک‌سازی شهر و مناطق هم‌جوار آن، امروز نیز از ساعت 1 بامداد تا 4 بعدازظهر، در این شهر درگیری‌های نسبتاً شدیدی رخ داد. دراین‌زمینه گزارش خبرنگار کیهان از ارومیه حاکی است: «پایگاه ژاندامری که در تلویزیون مرکز مهاباد مستقر است، از ساعت 1 تا 4 بامداد امروز، مورد حمله و تیراندازی مهاجمین در مهاباد قرار گرفت که مأمورین با آتش شدید به آنان پاسخ دادند. در این تیراندازی‌ها یک خمپاره به داخل ساختمان تلویزیون اصابت کرد و 3 نفر از درجه‌داران ژاندارمری مجروح شدند. ...» گزارش سپاه ارومیه تعداد تلفات و مجروحان خودی را در شب گذشته و امروز در درگیری مهاباد، 2 نفر پاسدار شهید و 3 نفر پاسدار زخمی اعلام کرده است. از مهاجمان (ضدانقلاب) نیز تعداد زیادی کشته و زخمی شده‌اند. بنا به این گزارش، «اعزام نیرو جهت ادامه پاک‌سازی شهر مهاباد امری است حیاتی» و درخواست اقدام عاجل برای اعزام نیرو شده است. اما گزارش امروز سپاه ارومیه، وضعیت مهاباد را وخیم‌تر نشان می‌دهد، چنان‌که در این گزارش آمده است: «پیرو مذاکرات تلفنی و ارسال پیام حدود 15 روز پیش، درخواست 400 نفر نیرو جهت عملیات مهاباد شده و اگر تا ساعت 4 بعدازظهر 31/6/59، نیرو اعزام نشود احتمال 90 درصد سقوط مهاباد می‌رود و سپاه ارومیه دیگر هیچ‌گونه مسئولیتی را به‎ عهده نخواهد گرفت.» درحالی‌که فشار نیروهای خودی در مناطق مختلف استان آذربایجان‌غربی به‌ویژه شهرستان مهاباد است، نیروهای مهاجم برای کاستن از این فشار به مراکز و ستون‌های نظامی در دیگر شهرها و روستاها و راه‌های ارتباطی به مهاباد حمله می‌کنند تا از توان نیروهای خودی برای تصرف این شهر راهبردی بکاهند. ازجمله، «از ساعت 24 شنبه تا ساعت 4 بامداد امروز، پاسگاه ژاندارمری مستقر در روستای نلیوان اشنویه مورد تهاجم و تیراندازی‌های افراد مسلح قرار گرفته که به‌وسیله افراد مستقر، این حمله‌ها بدون تلفات دفع شد.» اما شهرستان ارومیه که مرکز استان و جبهه پشتیبانی اصلی برای نیروهای خودی به شمار می‌رود، دیروز و امروز با حملات متعدد مهاجمان مسلح ضدانقلاب مواجه شد. به گزارش روابط عمومی سپاه ارومیه، در جریان درگیری‌های امروز ازسوی مهاجمان مسلح به‌طرف برادران ستون اعزامی در نقاط مختلف تیراندازی شد و درنتیجه یکی از پاسداران به نام عبدالصمد بختیاری شهید و 3 پاسدار دیگر و یک سرباز ژاندارمری نیز مجروح شدند. بر اساس این گزارش، «امروز ضدانقلابیون در روستای بالقچی نقده یک انبار علوفه را به آتش کشیدند. این انبار علوفه آذوقه 150 رأس گوسفند در زمستان بود.» همچنین در اطلاعیه لشکر64 ارومیه نیز درباره حمله به پادگان ارومیه آمده است: «این درگیری که از ساعت 1:30 دقیقه تا 5 بامداد ادامه داشت، به غیر از اندک خسارت مالی، هیچ‌گونه خسارت مهم و جانی نداشت و با حملات متقابل افراد مستقر در پادگان ارومیه آتش ضدانقلاب نیز خاموش شد.» البته درخصوص طرح حمله‌های مجدد و آتی به ارومیه، امروز هشدار داده شد؛ چنان‌که در گزارش امروز اداره دوم ستاد مشترک ارتش آمده است: «برابر اطلاع واصله، سرهنگ فراری کامرانه [یا کامرانی] سرپرست حزب دمکرات قصد دارد در مورخه 30/6/59 در شهر ارومیه دست به اقدام خرابکارانه بزند.» این گزارش می‌افزاید: «درحال‌حاضر عده‌ای از افراد مسلح پیشمرگ حزب دمکرات و کومه‌له در ده قاسملو ـ شلمکان و منددول مستقر شده‌اند.» به هر ترتیب، به‌دنبال این هشدار، «در ساعت 5/1 بامداد امروز، با انفجار شدیدی که توسط گلوله آر.پی.جی7 ضدانقلابیون رخ داد، منبع شماره 9 شرکت نفت ارومیه واقع در بلوار آزادی طعمه حریق شد که برای خاموش‌کردن آن تقاضای هلیکوپتر یا هواپیمای آتش‌نشانی شد، اما در ساعت 9 بامداد روز بعد، این آتش‌سوزی مهیب توسط مأمورین آتش‌نشانی و مردم خاموش شد.» بنا به این گزارش، «این مخزن دارای 000,200,1 لیتر نفت سفید بوده است که فقط یک میلیون لیتر آن توسط مأمورین از این مخزن خالی شده است و بقیه درحال سوختن است.» دراین‌حال از منطقه میاندوآب ـ بوکان خبر می‌رسد: «افراد سپاه پاسداران به‏همراهی واحد ارتش مستقر در میاندوآب که از تاریخ [چهار] شنبه 26/6/59 به‌طرف بوکان درحال پیشروی می‌باشند بعد از خلع‌سلاح چند روستا همچنان به پیشروی خود ادامه می‌دهند.» سخنگوی روابط عمومی سپاه ارومیه ضمن بیان این مطلب، افزود: «مردم روستاهای گاومیش‌گلی، ابراهیم، حسین‌قلعه، شینوا و عسگرآباد در مسیر راه ضمن استقبال از واحد، اسلحه‌های خود را تحویل سپاه دادند.» وی افزود: «هم‌اکنون افراد سپاه و ارتش در مناطق حساس این نواحی بدون هیچ‌گونه درگیری مستقر شده‌اند.» شهر سقز نیز بااینکه در دست نیروهای خودی است، وضعیت امنیتی مطلوبی ندارد؛ بدین‌شرح که: «ارتش و سپاه پاسداران در سقز هماهنگی ندارند و از مقر پادگان خارج نمی‌شوند و هر شب ضدانقلاب شهر را به گلوله می‌بندد و چند زخمی از سپاه و ارتش می‌گیرد و روز به ‌روز به جسارت ضدانقلاب افزوده می‌گردد.»

گزارش - 731

درپی درگیری‌های شدید روز گذشته در قائم‌شهر که به‌دنبال تصفیه و پاک‌سازی شهر از پوسترهای تبلیغاتی و کیوسک‌ها و دکه‌های نشریات غیرمجاز گروه‌های سیاسی، بین هواداران این گروه‌ها و عده‌ای از مردم ایجاد شد و طی آن یک نفر به نام محمدحسین صادقی کشته و حدود 400 نفر زخمی شدند، گروه زیادی از مردم قائم‌شهر امروز مقابل شهربانی تحصن کردند؛ تقاضای آنها از مسئولان، جلوگیری از فعالیت گروه‌های سیاسی به دستور دادگاه انقلاب اسلامی قائم‌شهر تا تعیین تکلیف آنها ازطرف مجلس شورای اسلامی بود. «مردم متحصن همچنین خواهان محاکمه سریع عاملان این درگیری‌ها شدند. فرماندار قائم‌شهر دراین‌مورد اظهار داشت: برای ازبین‌بردن این‌گونه تشنجات، شورایی به نام شورای تأمین تشکیل شده است.» به گزارش خبرگزاری پارس، «شادنوش، فرماندار قائم‌شهر، در اجتماع متحصنین شرکت کرد و طی سخنانی از مردم خواست حفاظت شهر را به‌عهده مأمورین انتظامی بگذارند و خود پشتیبان آنها باشند و همچنین قول داد کلیه مسببین این درگیری‌ها دستگیر و مجازات خواهند شد. وی در خاتمه از مردم خواست به ندای آیت‌الله منتظری لبیک گفته و راه‌پیمایی سه‌شنبه را با شکوه هرچه‌ بیشتر برگزار کنند.» بنا به این گزارش، «در این تحصن جامعه روحانیت، بازاریان، کارگران و کشاورزان شرکت دارند و خواستار رسیدگی به وضع آشفته شهر و دستگیری عاملین شده‌اند. در این درگیری‌ها که تا ساعت 22:30 شب گذشته ادامه داشت، علاوه‌بر یک شهید (حسین صادقی فرزند اسمعیل، 14 ساله، ساکن آهنگرکلاه) بیش از 400 زخمی، خساراتی نیز به دفاتر روزنامه و کانون تبلیغات اسلامی و جنبش معلمان این شهر وارد آمد.» خبرگزاری پارس درباره علت و انگیزه اصلی درگیری، در گزارش خود آورده است: «در ساعت 9 صبح 29 شهریور، اعلامیه توهین‌آمیزی نسبت به رهبر انقلاب در یکی از نشریه‌های گروه‌های چپ منتشر و در سطح شهر پخش شده بود. درپی آن ستادی متشکل از شهربانی، سپاه پاسداران، کمیته و ژاندارمری برای اجرای حکم دادستانی تشکیل شد.»

گزارش - 732

در ساعت 9:30 دقیقه صبح امروز، آقای محمدعلی رجایی، نخست‌وزیر، با امام خمینی دیدار و گفت‌وگو کرد و پس از این ملاقات به چند پرسش خبرنگار خبرگزاری پارس پاسخ داد. رجایی ازجمله درباره معرفی دیگر اعضای کابینه دولت خود گفت: «دراین‌مورد گزارشی تسلیم امام کردم و ان‌شاءالله چند نفر از این افراد را تا روز سه‌شنبه معرفی می‌کنم. چون هنوز بعضی از آنها خیلی قطعی نشده، فعلاً از گفتن نامشان خودداری می‌کنم، ولی به‌طور قطع ان‌شاءالله روز سه‌شنبه چند نفر از آنها معرفی می‌شود.» امروز همچنین در آستانه بازگشایی مدارس و پخش شایعات و افزایش فشار تبلیغاتی گروه‌های سیاسی ناهمسو با نظام، آقای محمدعلی رجایی در گردهمایی رؤسای مدارس شرکت کرد و درخصوص مسائل مختلف آموزش‌وپرورش و مشکلات پیش رو و نیز درباره توطئه به تعطیلی کشاندن مدارس در روز اول مهر سخن گفت. «آقای رجایی ضمن اشاره به توطئه‌های ضدانقلاب گفت: امسال مدارس با یک برنامه خاص باز خواهد شد. مسئله توطئه در بازگشایی مدارس از حد یک شایعه گذشته است، زیرا می‌دانیم ضدانقلاب به‌دنبال آن است که تا خللی در بازگشایی مدارس ایجاد کند.» وی افزود: «ضدانقلاب همیشه توطئه‌های خود را به‌گونه‌ای انجام می‌دهد که شناخته نشود و همیشه سعی دارد برای پیاده‌کردن اغراض خود از دانش‌آموزان استفاده کند؛ لذا نباید برای مقابله با ضدانقلاب، رودرروی دانش‌آموزان قرار گرفت. ما باید ضدانقلاب را خوب بشناسیم و با آن مقابله کنیم زیرا می‌دانیم دانش‌آموزان هیچ‌گاه انگیزه توطئه ندارند.» آقای رجایی گفت: «آنچه که بیش از تربیت مهم است، راه و روش تربیت است و ما باید آن را مراعات کنیم. ما باید بدانیم که در هنگام تدریس و کار در مدارس به تعداد دانش‌آموزان خود، دنیا داریم و هر دانش‌آموزی بسان یک دنیا است، لذا ما باید برخوردی متناسب با هریک از آنها داشته باشیم. آقای رجایی آن‌گاه ضمن تأکید بر چگونگی برخورد با مشکلات گفت: باید در هنگام مقابله با مشکلات از خداوند بخواهیم به ما ظرفیت لازم را بدهد تا بتوانیم حرف خودمان را به دانش‌آموزان بفهمانیم. ...»

گزارش - 733

درحالی‌که تلاش‌های رسمی و غیررسمی برای حل بحران گروگان‌های امریکایی همچنان با ناکامی و شکست مواجه می‌شود، امروز رادیو امریکا اعلام کرد: «از حوادث ناخوشایند در هفته گذشته در خارج از امریکا آن بود که هم‌زمان با شدت‌یافتن مبارزات انتخاباتی در امریکا، ناگهان امید رهایی گروگان‌ها در دل‌ها جوانه زد، ولی پارلمان ایران نشان داد که عجله‌ای برای حل مشکل گروگان‌ها و آزادی آنان ندارد. دولت ایران علاوه‌بر مسکوت‌گذاشتن مشکل گروگان‌ها، سیاست ستیزه‌جویانه‌ای در کنفرانس اوپک در وین پیش گرفت. حکومت ایران اخیراً مشکل درگیری‌های نظامی با عراق را نیز به دیگر مشکلات خود افزوده است.» از سوی دیگر، «در مصاحبه‌ای که در کویت انتشار یافت از قول کاردار لیبی در واشنگتن گفته شده است دولت لیبی سال گذشته به درخواست رئیس‌جمهوری ایالات متحده هیئتی را برای میانجیگری درزمینه آزادکردن گروگان‌های امریکایی به ایران فرستاد. روزنامه کویتی الانباء به نقل از دکتر علی احمد الخدیری دیپلمات لیبیایی، نوشت که وی ازسوی برژینسکی، مشاور امنیتی پرزیدنت کارتر، به کاخ سفید دعوت شده بود. برژینسکی که می‌گفت ازسوی پرزیدنت کارتر صحبت می‌کند، پرسید که آیا سرهنگ قذافی، رهبر لیبی، می‌تواند برای تضمین آزادی گروگان‌ها با آیت‌الله خمینی میانجی شود یا نه. در این مصاحبه از قول وی اضافه شده است که این درخواست [که] در ملاقاتی توسط برژینسکی در روز 6 دسامبر در کاخ سفید ترتیب یافته بود، توسط شخص کارتر نیز تکرار شد. خدیری در این مصاحبه گفته است: به درخواست پرزیدنت کارتر، سرهنگ قذافی هیئتی را به ایران اعزام کرد، در جریان ملاقاتی با آیت‌الله خمینی، ما نقطه‌نظرهای خود را پیرامون به‌گروگان‌گرفتن دیپلمات‌های امریکا بیان داشته و درخواست کردیم که آنها باید بدون آنکه محاکمه شوند آزاد گردند.» دراین‌حال، خبرگزاری فرانسه نیز خبر از ملاقات یکی از مقامات پشت پرده ایران با وزیر خارجه آلمان‌غربی داد. بنا به این گزارش، «صادق طباطبائی هفته اخیر در بن با هانس دیتریش گنشر، وزیر امور خارجه آلمان فدرال، دیدار و گفت‌وگو کرد. دیدار طباطبائی از آلمان فدرال تا به امروز اعلام نشده بود. سخنگوی دولت آلمان اعلام داشت در این ملاقات وضع گروگان‌های امریکا و اوضاع ایران مورد مذاکره قرار گرفته است.» براساس این گزارش، «جزئیات دیدار طباطبائی از آلمان فدرال افشا نشد.

ضمیمه گزارش715: گزارش کوتاه گارد ساحلی خسروآباد درباره میزان آمادگی رزمی این واحد نظامی و هشدار درباره زاغه‌های مهمات خسروآباد آبادان «با عنایت به شدت درگیری گارد ساحلی با کشور عراق، امکان حمله با سلاح‌های دوربرد ازطریق هوا و زمین به این پاسگاه امکان دارد، لذا موارد زیر جهت صدور اوامر لازم و ارشاد مرکز آموزش ذکر می‌گردد: 1. درحال‌حاضر فقط یک گروهان از این مرکز آموزش، برنامه تیراندازی را اجرا و آمادگی نسبی دارد و بقیه آمادگی رزمی لازم را ندارند. ضمناً تعداد 16 نفر افسر و درجه‌دار از این پاسگاه به هنگ آبادان و سوسنگرد اعزام شده‌اند. 2. حدود 80 خانواده پرسنل این مرکز آموزش و حدود 40 خانواده پرسنل گردان دژ در این پادگان مستقر و در معرض خمپاره قرار دارند. 3. تعداد زاغه‌های مهمات مربوط به هنگ آبادان و گارد ساحلی و ناحیه در پایگاه‌های دریایی خرمشهر و همچنین واحد کاتیوشا در این مرکز مستقر می‌باشند که درصورت حمله هوایی، موجب انفجار و آتش‌سوزی شدید خواهد شد. ...»

ضمیمه گزارش720: آرایش و استعداد نیروهای ارتش عراق قبل از تجاوز و خلاصه طرح حمله عراق به ایران؛ دست‌نوشته‌ها و اعترافات یکی از فرماندهان عالی‌رتبه ارتش عراق در زمان اسارت در ایران «[مقدمه]. ... در 17/9/1980 (26/6/59) عراق یک‌طرفه قرارداد الجزایر را لغو کرد و در 22/9/1980 (31/6/59) عراق حمله بزرگ و گسترده خود را به کیان اسلام آغاز کرد و نیروهای عراق در محورهای زیر حمله را آغاز کردند: الف) محور خانقین ـ قصرشیرین ـ سرپل‌ذهاب. ب) محور مندلی ـ سومار ـ گیلان‌غرب. ج) محور بدره ـ مهران. د) محور امامزاده عباس ـ پل نادری ـ دزفول. ه) محور فکه ـ شوش ـ عمق ایران. و) محور شیب ـ بستان ـ سوسنگرد ـ اهواز. ز) محور نشوه ـ جفیر ـ هویزه. ح) محور کباصی ـ اهواز. ط) محور شلمچه ـ کارون ـ آبادان. ی) محور شلمچه ـ خرمشهر.

ـ آرایش نیروهای عراقی قبل از تجاوز و در زمان ضربه اول الف) سپاه دوم: 1. لشکر2. 2. لشکر4 پیاده. 3. لشکر6 زرهی. 4. لشکر8 پیاده. 5. لشکر12 زرهی. 6. تیپ32 نیروهای ویژه. ب) سپاه سوم: 1. لشکر2 زرهی. 2. لشکر5 مکانیزه. 3. لشکر9 زرهی. 4. لشکر یک مکانیزه. 5. لشکر10 زرهی. 6. تیپ31 نیروهای ویژه ـ با کمبود یک گردان. 7. تیپ33 نیروهای ویژه دریایی. پ) احتیاط کلی: 1. تیپ10 زرهی. 2. تیپ گارد ریاست‌جمهوری [که هر دو نیروهای گارد ریاست‌جمهوری هستند.]

ـ خلاصه طرح حمله عراق الف) اقدام به حمله غافلگیرانه هوایی بر روی پایگاه‌های هوایی ایران برای نابودی هرچه ‌بیشتر هواپیماهای ایران و فلج‌ساختن کار پایگاه‌های هوایی و ازبین‌بردن باندها، تا یگان‌های زمینی عراق بتوانند پیشروی کنند و اهداف خود را به‌ دست آورند، بدون آنکه نیروی هوایی ایران بتواند بر سیر و روند عملیات آنها تأثیر گذارد. ب) پیشروی و هجوم غافلگیرانه و سریع به‌وسیله نیروی زمینی (سپاه‌های دوم و سوم) در عمق خاک ایران و اشغال شهرهای اصلی مرزی، تنگه‌ها و ارتفاعات حساس و اشغال منطقه نفت‌خیز خوزستان ازسوی سپاه سوم و تحمیل شرایطی بر ایران و سقوط رژیم اسلامی.

ـ محور سپاه دوم مسئولیت سپاه دوم منطقه بمو، منطقه جنوب دربندیخان، مناطق سرپل‌ذهاب و از شمال قصرشیرین تا جنوب منطقه مهران. قبل از اجرای مأموریت، یگان‌ها در مناطق زیر تجمع نمودند: الف) لشکر6 زرهی، تجمع در منطقه خانقین. ب) لشکر8 پیاده، تجمع در تپه‌های غرب خانقین و سعدیه. ج) لشکر4 پیاده، تجمع در نزدیکی منطقه سعدیه. د) لشکر12 زرهی، تجمع در نزدیکی مندلی. و) تیپ32 نیروهای ویژه، تجمع در منطقه دراوشکه. ز) مقر سپاه در منطقه منصوریه مستقر شد.

ـ طرح حمله سپاه دوم 

خلاصه طرح حمله‌ای که سپاه دوم مأمور اجرای آن گردید: الف) اشغال قصرشیرین و گرفتن گردنه پاطاق و ارتفاعات مهم منطقه در سه محور: 1. محور زین‌القوس ـ گردنه کوهینه ـ امام حسن، برای قطع‌کردن راه گیلان [غرب] ـ قصرشیرین و اشغال کوه کمکو و امام حسن. فرماندهی این پیشروی به‌دست تیپ شانزدهم زرهی که با یک گردان نیروهای ویژه و بعضی از یگان‌ها تقویت شده بود، قرار داشت. 2. محور قره‌نو تا کوه‌کچل سرپل‌ذهاب برای محاصره قصرشیرین از جناح چپ یگان‌های عراقی. فرماندهی این قسمت به‌عهده تیپ سوم و احتیاط محور تیپ25 مکانیزه مأمور پیشروی و الحاق به محور راست و محاصره قصرشیرین گردید. 3. محور مرکزی که درپی کامل‌شدن محاصره شهر عمل می‌شود. ب) اشغال شهر گیلان‌غرب با پشت‌سرگذاشتن مرزهای بین‌المللی در محور مندلی و اشغال سومار و پیشروی به‌سوی گیلان‌غرب؛ که به‌عهده لشکر چهارم گذاشته شد. ج) اشغال شهر مهران و مناطق اطراف آن که به‌صورت زیر به‌عهده لشکر2 پیاده گذاشته شد: 1. محور بدره ـ پاسگاه الصیحه ـ پاسگاه الزیادی، تیپ2 2. محور زرباطیه ـ پاسگاه رضاآباد ـ سد کنجان [چم] ـ این مأموریت به‌عهده تیپ4 پیاده لشکر2 (جناح چپ) گذاشته شد. 3. محور زرباطیه ـ پاسگاه محمدالقاسم ـ مهران ـ تیپ36 پیاده لشکر2 و تیپ37 زرهی لشکر12 زرهی این مأموریت برای اشغال شهر مهران را به‏موقع به اجرا می‌گذارند. د) مقر سپاه در منصوریه گذاشته و مستقر می‌شود.

ـ روند نبرد یگان‌های سپاه دوم تا اتخاذ موضع دفاعی یگان‌ها در نزدیکی مرزهای بین‌المللی و در مقابل محورهای مربوط به خود قبل از عملیات در ساعت 19 موضع گرفتند و در ساعت... روز 22/9/1980 (31/6/59) درپی اجرای ضربه هوایی به فرودگاه‌های ایران، یگان‌های مرزی، مرزهای بین‌المللی ایران را پشت سر گذاشتند و در عمق خاک ایران برای اشغال اهداف تعیین‌شده، به‌صورت غافلگیرانه نفوذ کردند. ... ز) اما در محور مهران، یگان‌هایی که در اشغال آن مشارکت داشته عبارت‌اند از: 1. تیپ2 پیاده لشکر2 به فرماندهی سرهنگ دوم ستاد مدلول مهنا. 2. تیپ‌4 پیاده لشکر3 به فرماندهی سرهنگ دوم ستاد عبالزهره شکاره. 3. تیپ36 پیاده لشکر2 به فرماندهی سرهنگ دوم ستاد جبریر بهی عبود. 4. تیپ37 زرهی لشکر12 به فرماندهی سرهنگ ستاد منذر عبدالله. 5. چهار گردان توپخانه. در آن زمان فرماندهی لشکر دوم به‌عهده سرتیپ ستاد حازم سلیمان برهاوی بود. ح) یگان‌ها به‌سوی منطقه تجمع کردند و در روز 21/9/1980 (30/6/59) در منطقه جصان کامل شدند. ط) طرح حمله برای اشغال مهران براثر بند شماره 18 ج بود. ی) یگان‌ها در منطقه زرباطیه آرایش گرفتند.

ـ مسیر نبردها برای اشغال مهران به‌صورت خلاصه 1. در ساعت 15 روز 21/9/1980 (30/6/59)، به یگان‌های فوق‌الذکر دستور داده شد از راه بدره ـ دیوانیه که در آن مستقر بودند به‌سوی منطقه تجمع در جصان حرکت کنند. 2. در ساعت 3 روز 22/9/1980 (31/6/59)، به یگان‌های مستقر در منطقه تجمع دستور داده شد به‌سوی منطقه استقرار خود حرکت نمایند و همه یگان‌ها باید قبل از ساعت 5 روز 22/9/1980 (31/6/59) در مناطق خود حاضر گردند. 3. ساعت 6، روز 22/9/1980 به‌عنوان ساعت شروع تعیین گردید. ...

ـ محور سپاه سوم حوزه مسئولیت سپاه سوم از جنوب منطقه مهران (و دهلران) در شمال و تا رأس‌البیشه و آبادان در جنوب. یگان‌های سپاه سوم قبل از تجاوز، در مناطق زیر تجمع کرده بودند: الف) لشکر یک پیاده مکانیزه در پل غزیله در محور عماره تجمع کرده بود. ب) لشکر3 زرهی ناقص: تیپ6 در منطقه تنومه در مقابل شلمچه ـ تیپ8 مکانیزه در منطقه النشو مقر لشکر غرب شط‌العرب به‌عنوان نیروی احتیاط برای شرایط بحرانی مستقر گردید. ج) لشکر5 پیاده مکانیزه در منطقه الکباسی تجمع کرده بود و تیپ‌های 6 زرهی و 8 زرهی و 33 نیروهای ویژه تحت امر این لشکر قرار گرفته بودند. د) لشکر9 زرهی در محور العماره در مقابل شیب (محور عملیات لشکر) تجمع کرده بود. ه) لشکر10 زرهی در محور العماره جنب ایستگاه رادیو تلویزیون تجمع کرده بود ـ البته لشکر، تیپ24 و تیپ42 زرهی را در اختیار نداشت که بعداً به لشکر پیوستند. و) تیپ31 نیروهای ویژه به‌استثنای گردان یک: گردان سوم تحت امر لشکر9 زرهی قرار گرفت و گردان دوم تحت امر لشکر5 پیاده قرار گرفت و گردان یکم در کرکوک باقی ماند. ز) تیپ33 نیروی ویژه درزمینه عملیات تابع سپاه سوم شد و تحت امر لشکر5 قرار گرفت و از ابوالخصیب تا فاو به‌عنوان موضع دفاعی به این تیپ داده شد و دفاع از شط‌العرب نیز به‌عهده تیپ قرار داده شد و همچنین به‌عنوان نیروی احتیاط سپاه قلمداد گردید. ح) تیپ12 زرهی ابن‌الولید به‌عنوان نیروی احتیاط سپاه. ط) قرارگاه اصلی سپاه در [پایگاه] میمونه در استان میسان (العماره) قرار گرفت.

طرح حمله سپاه سوم فرمانده سپاه سوم، سرلشکر ستاد عدنان الجبوری، دستور عملیات را به‌صورت کتبی فقط برای لشکر5 مکانیزه و تیپ33 نیروی ویژه فرستاد که البته به‌علت سهل‌انگاری بود (نه عمداً) ولی این مسئله موجب برکناری و بازنشستگی وی شد و بعداً دستورات بخشنامه‌ای بازپس گرفته شد. در روز 21/9/1980 (30/6/59) سپتامبر، فرماندهی سپاه سوم به سپهبد ستاد اسماعیل تابه الیغمی سپرده شد که وی به دلایلی که گفته شد، دستورات عملیات را شفاهاً صادر کرد. طرح حمله‌ای که سپاه سوم موظف به اجرای آن بود به‏صورت زیر بود الف) پیشروی لشکر10 زرهی و یگان‌های تابعه: جاده ـ دوراهی فکه ـ شرهانی ـ امامزاده عباس و پل نادری و عبور از رودخانه کرخه و جاده اهواز به اندیمشک و محاصره دزفول و پیشروی به‌طرف کرخه جاده اصلی. ب) لشکر یک مکانیزه: پیشروی در محور فکه ـ شوش و عبور از نهر کرخه و گذشتن از جاده اهواز ـ دزفول برای محاصره اهواز از شمال و دزفول از جنوب و هماهنگی با لشکر10 زرهی با تسلط بر دزفول و مناطق اطراف آن. ج) لشکر9 زرهی: پیشروی در محور شیب ـ بستان ـ سوسنگرد و پیشروی به‌طرف اهواز برای سقوط آن با هماهنگی با لشکر5 مکانیزه که در جنوب این محور قرار داشت. د) لشکر5 مکانیزه: 1. تیپ26 زرهی در روز 22/9/1980 (31/6/59) به‌منظور قطع‌نمودن جاده خرمشهر ـ اهواز و محاصره خرمشهر تا رودخانه کارون و اشغال آن، حمله می‌کند؛ درپی محور شلمچه ـ خرمشهر و شرق منطقه ساختمان‌های پیش‌ساخته. 2. تیپ6 زرهی درپی محور شلمچه ـ خرمشهر ـ شرق خرمشهر و گذشتن از جاده خرمشهر ـ اهواز و پیشروی به‌سوی رود کارون و عبور از کارون در منطقه گصبه [قبصه] و پیشروی به‌طرف جاده آبادان ـ اهواز و جاده آبادان ـ شیخ بدیر و کنترل این جاده و سپس عبور از نهر بهمنشیر و شط‌العرب برای محاصره آبادان و خرمشهر یا اشغال آن. ه) تیپ نیروی ویژه: مأموریت دفاع از شط‌العرب از منطقه ابوالخصیب تا فاو به‌منظور ممانعت از نفوذ عبور ایران برعهده این تیپ گذاشته شد. و) مقر لشکر سوم: به‌عنوان احتیاط در حالت‌های اضطراری و پیش‌بینی نشده. ز) تیپ الکولید: احتیاط کلی سپاه. ه) مقر سپاه در میمونه، استان میسان (العماره). ...»

منابع و مآخذ روزشمار 1359/06/30