1361.09.03
| روزشمار جنگ سال 1361 1361.09.3 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | سه آذر |
| تاریخ شمسی | 1361.09.3 |
| تاریخ میلادی | 24 نوامبر 1982 |
| تاریخ قمری | 8 صفر 1403 |
گزارش -540
تبادل آتش ميان نيروهاي خودي و دشمن در مناطق عملياتي؛ گلوله‌باران شهرهاي خرمشهر و آبادان؛ سقوط يك فروند هواپيماي اف5 ايران در يك درگيري هوايي و كشف مين در حوالي جزيره خارك در خليج‌فارس، مهم‌ترين وقايع امروز جنگ بود. امروز براثر آتش توپخانة نيروهاي عراقي روي آبادان و خرمشهر، 6 نفر مجروح شدند و به چند منزل مسكوني و يك مدرسه خسارت‌هايي وارد شد.[۱] همچنين در يك درگيري هوايي بين دو فروند ميگ25 عراقي و يك فروند اف5 نيروي هوايي جمهوري اسلامي ايران در حوالي "ايوان" در منطقه عملياتي مسلم‌بن‌عقيل(ع)، هواپيماي خودي هدف موشك هواپيماهاي عراقي قرار گرفت و سقوط كرد. هر دو خلبان اف5 با چتر نجات، سالم در منطقة خودي فرود آمدند.[۲] افراد نيروي دريايي جمهوري اسلامي ايران، امروز يك مين دريايي شناور را در 16 مايلي جزيره خارك در حدفاصل جنوب‌غربي اين جزيره و سكوي ابوذر، كشف و خنثي كردند.[۳]
گزارش -541
شوراي عالي دفاع به رياست آيت‌الله خامنه‌اي رئيس‌جمهور، تشكيل جلسه داد.* در پايان اين جلسه، آقاي هاشمي رفسنجاني سخنگوي شورا، دربارة موضوعات طرح‌شده در جلسه گفت: يكي از موضوعات مورد بحث در جلسه، نتايج عمليات محرم بود كه فرماندهان نيروي زميني و سپاه پاسداران و رئيس ستاد مشترك، گزارش جامعي دراين‌باره دادند. نتايج اين عمليات كه اعلام آنها هنوز به دلايل نظامي زود است و به مصلحت نيست، بسيار اميدواركننده است و بيش از آنچه در شروع عمليات فكر مي‌كردند، مؤثر بوده است. دشمن هم متوجه اين امر شده و با حركات و پاتك‌هاي مذبوحانة زيادي كه اجرا كرده، خسارات و تلفات سنگيني را متحمل شده است. وي افزود: مواضعي كه نيروهاي ما در منطقه به دست آورده‌اند، به‌آساني قابل دفاع است و به‌طوركلي، فرماندهان از نتايج عمليات محرم بسيار راضي‌اند. وي همچنين دربارة طرح تشكيل "گردان‌هاي قدس" به‌همت ارتش و با استفاده از نيروهاي داوطلب اضافه كرد: يكي از موضوعات جديد مطرح‌شده در اين جلسه، تشكيل گردان‌هاي احتياط قدس است كه با پيشنهاد نيروي زميني و تصويب ستاد مشترك ارتش اجرا خواهد شد. اين گردان‌ها از داوطلباني كه خدمت وظيفه را انجام داده‌اند، تشكيل خواهد شد و چيزي شبيه بسيج است. وي اضافه كرد: قرار است تعداد زيادي از اين گردان‌ها در سراسر كشور، پس از گذراندن يك دورة 6 ماهه به‌صورت داوطلب و با حقوقي كه براي آنها در نظر گرفته‌اند، تشكيل شود. در جلسة امروز، بودجه، امكانات و تداركات اين گردان‌ها بررسي و تصويب شد. اين يكي از حركت‌هاي جالب ارتش است كه ارتش را از يك نيروي عظيم داوطلب كه قدرت حملة آن را بالا خواهد برد، برخوردار مي‌كند. نمايندة امام در شوراي عالي دفاع همچنين دربارة وضعيت كلي جبهه‌ها و برنامه‌هاي آيندة جنگ اظهار كرد: برنامه‌ها را نمي‌توان گفت، چون از اسرار نظامي است و مردم بعد از عمل مطلع خواهند شد. به‌طوراجمال، ما درحال‌حاضر از خليج‌فارس تا حاج عمران در شمالي‌ترين قسمت مرزي با عراق، دستمان براي عمل باز است و در نقاط مرتفع قرار داريم و عراق، غير از يكي دو نقطه كه در خاك ما قرار دارد، در دشت مستقر است. ما همه اين مناطق را امشب بررسي كرديم و درباره نقاطي كه در آينده مي‌توانيم در آنها عمليات داشته باشيم، مطالعه و تصميماتي هم اتخاذ شد و مردم فقط بايد منتظر باشند و ببينند چه زماني سروصداي بچه‌هاي ما از آنجا بلند مي‌شود. ميدان درحال‌حاضر، باز و كار آسان است و به‌قدري محل‌هاي خوب براي عمليات داريم كه انسان در انتخاب محل بهتر دچار ترديد مي‌شود. آنچه مقداري مانع ما مي‌شود اين است كه ما جداً از اينكه نيروهاي ما و نيروهاي عراق از دست بروند، پرهيز داريم. به‌هرحال، اين امكانات متعلق به مردم مسلمان است و نمي‌خواهيم از بين بروند؛ بنابراين، سعي مي‌كنيم حتي‌الامكان با برخورد كمتر، نتايج بهتري بگيريم. البته، وقتي ضرورت پيدا كند و ببينيم حاضر نيستند تسليم حق شوند، ضربه‌‌اي مي‌زنيم كه متوجه بشوند. وي دربارة وضع نيروهاي عراقي نيز گفت: عراق به‌طوركلي قدرت حركت و مانور و هجوم ندارد و با تهديد نيروهايش، حركت‌هاي بسيار ساده‌‌اي مي‌كند كه با يك دفاع جدي متلاشي مي‌شوند و ما براي آينده نزديك و دور، هيچ‌گونه خطري براي مرزهايمان احساس نمي‌كنيم. حجت‌الاسلام هاشمي رفسنجاني اضافه كرد: عراق فقط اقدام به كارهاي ضد‌انساني و تخريبي ازقبيل حمله موشكي به شهرها يا خرابكاري در مؤسسات اقتصادي مي‌كند كه اسم اين را نمي‌توان جنگ گذاشت و اين كارها را براي روحيه‌دادن به نيروهايش و دلگرمي حاميانش انجام مي‌دهد تا بتواند چيزي از آنها بگيرد.*[۴]
گزارش -542
پس از موضوع جنگ، اصلي‌ترين دغدغـه نيروهاي مسلح ايران، كنترل و مهار بحران در مناطق كردنشين است. گروه‌هاي مسلح غير‌قانوني در اين مناطق همچنان حادثه مي‌آفرينند و با اجراي عمليات‌هاي كمين، ترور، مين‌گذاري و... آسيب‌هايي به نيروهاي مسلح و مردم وارد مي‌كنند. در حمله عناصر مسلح غير‌قانوني به نيروهاي خودي در روستاي "كچل‌منگان" در جنوب سقز، يكي از نيروهاي خودي به شهادت رسيد و 4 تن زخمي شدند. عدهاي از نيروهاي مهاجم نيز كشته يا زخمي شدند كه آمار دقيقي از آنها در دست نيست.[۵] در محور مياندوآب ـ بوكان، بار ديگر عوامل حزب دمكرات به يك كاميون ارتش كه حامل غذا بود، حمله كردند و آن را به آتش كشيدند. از سرنوشت 6 سرنشين خودرو خبري در دست نيست.*[۶] بنابر گزارشي از شهرستان بانه، عدهاي از چته‌هاي حزب دمكرات با نفوذ به داخل شهر، 10 نفر از اهالي را ربوده، با خود بردند. 2 نفر از افراد متعهد شهر، يك نفر عضو تسليم‌شدة كومه‌له و چند تن از اعضاي چريك‌هاي فدايي خلق شاخه اكثريت، ازجمله افراد ربوده‌شده بودند.[۷] در مهاباد نيز 2 فرد مسلح با شليك چند گلوله به يك پاسدار، قصد ترور او را داشتند كه با واكنش به‌موقع وي مواجه شده، اقدام به فرار كردند. فرد پاسدار با تعقيب آنها موفق به‌دستگيري يكي از مهاجمان شد، اما نفر دوم كه يك زن بود، فرار كرد.[۸] طبق اطلاعاتي كه قرارگاه حمزه به دست آورده است، حزب دمكرات كردستان ايران، عدهاي از نيروهاي نظامي، انتظامي و ساير افرادي را كه به‌عنوان اسير يا گروگان در زندان‌هاي خود نگهداري مي‌كند، در مقابل دريافت اسلحه و مهمات در اختيار دولت عراق قرار داده است.[۹] همچنين قرارگاه حمزه اعلام كرد كه باتوجه‌به پيشروي نيروهاي خودي در محور پيرانشهر ـ سردشت، حزب دمكرات كه خود را آمادة ترك روستاي مرزي "دولتو" در 24 كيلومتري شمال‌غربي سردشت مي‌كند، در نظر دارد 100 نفر از زندانيانش را كه اكثراً از نيروهاي سپاه و بسيج هستند و در زندان اين حزب در اين روستا نگهداري مي‌شوند، اعدام كند.[۱۰] امروز نيز 4 تن از نيروهاي حزب دمكرات، ضمن اعلام پشيماني از اعمال گذشته، با تحويل‌دادن 3 قبضه اسلحه، خود را به نيروهاي سپاه سنندج معرفي و درخواست امان‌نامه كردند.[۱۱]
گزارش -543
از آغاز عمليات پيروزمندانة "فتح‌المبين"، تاكنون، 40 پاسگاه ژاندارمري در مناطق آزادشده غرب و جنوب كشور تأسيس شده است. سرهنگ كوچك‌زاده فرمانده ژاندارمري كل كشور كه به‌منظور معرفي فرمانده هنگ ژاندارمري يزد و بازديد از واحدهاي اين هنگ به اين استان سفر كرده است، در گفت‌وگويي با خبرگزاري جمهوري اسلامي، ضمن اعلام اين خبر، دربارة پاسگاه‌هاي آزادشده در مناطق غرب و جنوب كشور گفت: هيچ پاسگاهي نبود كه 3 الي 4 ساعت پس از آزادسازي داير نشود. البته، درحال‌حاضر پاسگاه‌هاي مذكور به‌صورت پاسگاه‌هاي صحرايي است كه ان‌شاءالله به‌زودي بازسازي خواهند شد. وي دربارة پاك‌سازي مناطق غرب كشور از وجود نيروهاي مسلح غير‌قانوني اظهار كرد: با همت رزمندگان اسلام مركب از برادران بسيج، سپاه، ارتش و ژاندارمري، ضربات محكمي بر پيكر رو به زوال ضد‌انقلاب و گروه‌هاي كومه‌له، دمكرات، منافقان و فدائيان وارد آمد و رزمندگان اسلام موفق شدند اخيراً محور راهبردي پيرانشهر ـ سردشت را كه ضد‌انقلاب روي آن سرمايه‌گذاري كرده بود و هميشه ادعا مي‌كرد كه هيچ‌گاه دست رزمندگان به آنجا نخواهد رسيد، آزاد كرده، تمام آبادي‌هاي اطراف اين محور را نيز پاك‌سازي كنند. درحال‌حاضر، در عمق مرز، پاسگاه‌هايي مركب از برادران ژاندارمري، بسيج، سپاه و ارتش ايجاد و پس از پاك‌سازي محور سردشت ـ مهاباد به طول 30 كيلومتر، هم‌اكنون پاسگاه‌هايي نيز در اين محور داير شده است. وي افزود: آثار اين حركت‌هاي پيروزمند به‌گونه‌‌اي بوده است كه ضد‌انقلاب مأيوس شده و سردمدارانشان فرار كرده‌اند. رزمندگان ما به حركت الهي خود ادامه مي‌دهند و در آيندة خيلي نزديك، باقيمانده گروهك‌ها را نيز پاك‌سازي خواهند كرد.[۱۲]
گزارش -544
امروز درگيري ميان گروه‌هاي ضد‌انقلاب و نيروهاي امنيتي جمهوري اسلامي در شهرهاي تهران، اصفهان و اروميه ادامه داشت و خسارت‌هايي به گروه‌هاي مسلح غير‌قانوني وارد آمد. در خيابان ولي‌‌عصر(عج) تهران، سرنشينان يك خودرو به‌قصد ترور يكي از نيروهاي كميته، به‌سمت وي شليك كردند كه تيرها به هدف نخورد و با اقدام به‌موقع و تيراندازي متقابل وي، يكي از سرنشينان خودرو مذكور زخمي شد.[۱۳] همچنين در همين خيابان، نيروهاي واحد گشتي سپاه به يك زن جوان مشكوك شدند و در بازرسي اوليه از وي، مقداري اسناد سازمان مجاهدين خلق (منافقين) و همچنين آدرس برخي از خانه‌هاي تيمي اين سازمان را به دست آوردند.[۱۴] در اصفهان نيز يكي از اعضاي تيم‌هاي عملياتي سازمان مجاهدين (منافقين) دستگير شد و از وي يك قبضه سلاح كمري و يك عدد نارنجك به دست آمد.[۱۵] در اروميه، 2 خانه تيمي چريك‌هاي فدايي خلق (شاخه اشرف دهقان) شناسايي شد و در درگيري بين نيروهاي امنيتي و افراد ساكن در آنها، 5 تن از افراد اين گروه كشته شدند.[۱۶] درپي محاكمة يك گروه سلطنت‌طلب كه در دادگاه انقلاب اسلامي برگزار شد، 8 تن از آنان به‌ترتيب، 3 نفر به حبس ابد؛ 2 نفر به 5 سال زندان؛ يك نفر به يك سال و يك نفر به 6 ماه زندان محكوم شدند و يك نفر هم با حكم برائت آزاد شد.[۱۷]
گزارش -545
امروز علاوه‌بر اعزام نيروهاي داوطلب بسيجي از نقاط مختلف كشور به جبهه‌هاي جنگ، حجت‌الاسلام سالك مسئول واحد بسيج مستضعفين سپاه، در آستانة هفتة بسيج در يك مصاحبة مطبوعاتي دربارة دلايل تشكيل بسيج، خط‌مشي و موانعي كه اين نهاد از زمان تشكيل تاكنون پشت سر گذاشته است با خبرنگاران گفت‌وگو كرد. هم‌زمان با آغاز هفته بسيج در كشور، امروز جمعي از نيروهاي داوطلب بسيجي از بندر گناوه،[۱۸] منطقة5 سپاه پاسداران انقلاب اسلامي (استان‌هاي آذربايجان‌شرقي و زنجان)،[۱۹] منطقة6 سپاه پاسداران انقلاب اسلامي (استان‌هاي هرمزگان، كرمان و سيستان‌وبلوچستان)[۲۰] و شهر اليگودرز[۲۱] عازم جبهه‌هاي جنگ شدند. مردم مشكين‌شهر نيز علاوه‌بر اعزام نيروهاي داوطلب بسيجي به مناطق جنگي، مبلغ 42 هزار ريال به‌منظور كمك به جبهه‌هاي جنگ به سپاه پاسداران تقديم كردند.[۲۲] همچنين حجت‌الاسلام سالك مسئول واحد بسيج سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به مناسبت اين روز در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: نياز به تشكيل ارتش 20 ميليوني كه امام عزيز به آن پاسخ دادند، در دوراني احساس شد كه لانه جاسوسي به‌دست برادران دانشجو تسخير شد و ناوگان بزرگ امريكا براي تهديد انقلاب اسلامي به‌سمت آب‌هاي گرم خليج‌فارس حركت كرد. در آن دوران، شديدترين محاصره اقتصادي و ارزي عليه كشورمان اعمال مي‌شد و ازنظر داخلي هم زير فشار گروهك‌هاي وابسته به شرق و غرب بوديم. مجموعه اين مشكلات، انقلاب اسلامي را در ابعاد نظامي و سياسي تهديد مي‌كرد. طبيعي است كه براي درهم‌كوبيدن اين قدرت‌ها و نيروها، لازم بود كه انقلاب اسلامي متناسب با خاصيت ذاتي آن، براي حفظ و حراستش ارگان‌هايي را متناسب با خود تشكيل دهد. ازجمله اين نهادها، كميته‌هاي انقلاب، سپاه پاسداران، بنياد مستضعفان، بنياد شهيد و ديگر ارگان‌ها و نهادهاي انقلابي و بسيج مستضعفين بودند. بنابراين، فرمان امام براي تشكيل بسيج مستضعفين و ارتش 20 ميليوني، پاسخ مثبت به نياز طبيعي و انقلابي جامعه بود. سالك درباره مشكلات و موانع موجود در مسير رشد و تقويت بسيج گفت: بعد از تشكيل بسيج، اين نهاد به‌مدت يك سال به‌دست ليبراليسم حاكم افتاد و بني‌صدر خائن تلاش مي‌كرد از وجود اين نيروي عظيم مردمي استفاده كند. او معتقد بود حكومت مال كسي است كه قدرت نظامي بيشتري داشته باشد. بنابراين، مي‌كوشيد در كنار حفظ ارتش، نيروهاي مردمي را هم حفظ كند، ولي به‌همت برادران حزب‌اللهي و آگاهي نمايندگان محترم مجلس شوراي اسلامي، طرح ادغام بسيج با سپاه پاسداران در دي‌ماه 1359 به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد و سپاه پاسداران با اين ادغام، مشت محكمي به دهان فرصت‌طلبان و ليبراليسم حاكم زد و آنها را از اين ادغام مأيوس كرد. وي همچنين دربارة نقش سپاه در سازماندهي و آموزش نيروهاي بسيج افزود: تدبير امام عبارت بود از تحقق ارتش 20 ميليوني كه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي طبق فرمان امام موظف شد كه مردم را آموزش بدهد و بيانات امام تماماً در اين جهت است. بنابراين، تهيه‌كنندة طرح و مجري تدبير امام براي تحقق ارتش 20 ميليوني، سپاه پاسداران شد و اين ادغام كمك كرد كه طرح‌هايي تهيه شود و برادران و خواهران در ارتش 20 ميليوني تشكل پيدا كنند. از زماني كه ادغام انجام شد تاكنون به ياري خدا، بسيج مستضعفين فعاليت خود را به‌سرعت شروع كرده و كارهاي بسياري را انجام داده است كه يكي از مهم‌ترين آنها تصفيه افرادي در بسيج بود كه در دوران بني‌صدر نفوذ كرده بودند. از ديگر كارهاي انجام‌شده، تشكيل شوراهاي مناطق و بعد تهيه طرح براي آموزش عقيدتي، سياسي، اخلاقي و آموزش نظامي مردم بود. مطلب ديگر، سازماندهي نيروهاي مردم بود كه براي ما اصل است و ما هرچه به مردم تشكيلات قوي‌تري بدهيم، ضمانت بقاي اين حركت زيادتر خواهد بود. مسئول بسيج مستضعفين دربارة برنامه‌هاي آيندة بسيج با تأكيد بر تعريف قانوني از تشكيل بسيج گفت: من نظر شما را به هدف كلي بسيج كه در مجلس شوراي ملي به تصويب رسيد، جلب مي‌كنم. هدف از تشكيل بسيج مستضعفين عبارت است از ايجاد توانايي در همه اقشار جامعه‌‌اي كه معتقد به قانون اساسي‌اند. شما مي‌دانيد كه ايجاد توانايي يك موضوع مطلق است كه هم زمان جنگ و هم دوران بعد از جنگ را شامل مي‌شود. واحد بسيج مستضعفين فقط مخصوص جنگ و زمان آن نيست، بلكه وقتي جنگ هم نباشد، برنامه‌هايي دارد و با همان سازماندهي و تشكيلاتي كه ايجاد كرده است، مي‌تواند بعد از جنگ كارش را ادامه دهد. اين هدف كلي ما است.[۲۳]
گزارش -546
به‌دنبال شتاب‌گرفتن اقدامات بازسازي مناطق جنگ‌زده، علي‌اكبر رحماني سرپرست ستاد بازسازي استان و استاندار باختران و مسئولان بنياد مسكن استان‌هاي باختران و لرستان، در گفت‌وگوهايي پيشرفت كار بازسازي در اين دو استان را تشريح كردند. سرپرست ستاد بازسازي و استاندار استان باختران درباره فعاليت اين ستاد اظهار كرد: تاكنون از 6 ميليارد و 500 ميليون ريال اعتبار اختصاص‌يافته براي بازسازي و نوسازي مناطق جنگي اين استان، بيش از 3 ميليارد و 625 ميليون ريال آن وصول شده و براي تجهيز ماشين‌آلات و بازسازي در مناطق جنگي به مصرف رسيده است يا مي‌رسد. وي همچنين درباره پيشرفت بازسازي برخي شهرستان‌هاي اين استان گفت: در سرپل ذهاب تاكنون 90 واحد مسكوني بازسازي و نوسازي شده و براي بازسازي 400 واحد مسكوني، مصالح ساختماني تحويل شده است و هم‌اكنون فعاليت براي بازسازي در اين شهر باتوجه‌به همكاري و خودياري مردم به‌سرعت پيش مي‌رود؛ در منطقه ثلاث باباجاني 700 واحد مسكوني آماده تحويل است و كمبودهاي مصالح ساختماني ازجمله شيشه نيز تأمين شده است؛ در گيلان‌غرب نيز به‌موازات نوسازي و بازسازي 97 واحد مسكوني، هم‌اكنون با تأمين شيشه و در و پنجره، عمليات بازسازي به‌خوبي پيش مي‌رود. درحال‌حاضر، در اين منطقه فقط بين 60 تا 70 خانوار بدون سرپناه داريم و جمعاً به 1175 واحد مسكوني بين 20 تا 70 درصد آسيب رسيده بود. مسئول بنياد مسكن استان باختران نيز دربارة بازسازي واحدهاي مسكوني روستايي گفت: بنياد مسكن استان همدان تاكنون كار بازسازي واحدهاي مسكوني 10 روستا را به پايان رسانده و در 19 روستاي ديگر مطالعات لازم را انجام داده است. همچنين بنياد مسكن استان‌هاي آذربايجان شرقي و گيلان تاكنون عمليات بازسازي و نوسازي 2 روستا را در گيلان‌غرب به پايان رسانده‌اند و در 20 روستاي ديگر مشغول فعاليت‌اند. [۲۴] سرپرست بنياد مسكن استان لرستان نيز در گفت‌وگويي كه پس از ديدار از مناطق بمباران‌شده خرم‌آباد انجام داد، درباره فعاليت‌هاي بازسازي اين بنياد گفت: از 3 ماه پيش، اين بنياد فعاليت‌هاي مؤثري را براي بازسازي و نوسازي مناطق آسيب‌ديده از بمباران هواپيماهاي متجاوز عراقي در خرم‌آباد انجام داده است و تاكنون با استفاده از 150 ميليون ريال اعتبار ويژة بنياد مسكن انقلاب اسلامي لرستان و 20 ميليون ريال كمك‌هاي مردم ايثارگر اين استان، كار مرمت و بازسازي بيش از 150 واحد مسكوني در خرم‌آباد تمام شده و حدود 85 درصد عمليات ساختماني 30 واحد مسكوني در اين شهر به انجام رسيده است. وي افزود: به‌جز اين كوشش‌ها، بنياد مسكن انقلاب اسلامي لرستان، فعاليت‌هاي عمراني بسياري را نيز در منطقة دشت‌عباس و 120 روستاي استان ايلام شروع و با اعتبار اولية 40 ميليون ريال، احداث و استقرار كارگاه‌هاي توليد مصالح ساختماني را آغاز كرده است.[۲۵]
گزارش -547
درپي حمله هواپيماهاي عراقي به چند فروند كشتي در بوشهر و درحالي‌كه راديو صوت‌الجماهير از بغداد مدعي شد نرخ بيمة نفتكش‌هايي كه به مقصد بندر امام خميني حركت مي‌كنند، به‌شدت افزايش يافته، خبرگزاري يونايتدپرس از لندن به نقل از نشرية بيمة لويدز لندن اعلام كرد: با بروز تشنج مجدد در خليج‌فارس، نرخ‌هاي بيمة كشتي در شرايط جنگي در اين هفته كمي بالاتر بود، اما گزارش‌هاي رسيده تا روز چهارشنبه، حاكي‌از آن مي‌باشد كه اين نرخ‌ها به ميزان قبلي كه براي ترمينال نفتي ايران در جزيره خارك و بندر بوشهر يك درصد بود، بازگشته است. نشريه بیمه لويدز نوشته است: بديهي است كه بيمه‌گران، تحولات جنگ 27 ماهة ايران و عراق را به‌دقت دنبال مي‌كنند. هرچند براساس گزارش اين نشريه، چند كشتي در اين منطقه، شايد تا 4 فروند، آسيب ديده باشند، لكن ادعاهاي عراق در اواخر هفته مبني‌بر غرق‌شدن 5 تانكر نفتكش، اكنون مردود دانسته شده است. يونايتدپرس افزوده است: دلالان بورس و بيمه‌گران اظهار كرده‌اند: صاحبان كشتي‌ها درحال‌حاضر اشتياق فراواني براي رفتن به اين منطقه ندارند؛ بنابراين، سفارش‌هاي قطعي براي بيمه در مقابل جنگ زياد نيست و نرخ محصولات تغييري نكرده است. نرخ بازرگاني عمومي براي بدنه كشتي در شرايط جنگي براي تمامي مناطق دنيا 25 صدم درصد است، به استثناي نقاط درگيري و مناطق پرتشنج كه بيمه‌گران در اين قبيل موارد، نرخ‌ها را براي انطباق با شرايط، متغير نگاه مي‌دارند.[۲۶] روزنامه گاردين نيز با درج گزارشي با عنوان "صدور نفت، فارغ از حملة عراق" نوشته است: ظاهراً ديروز كشتي‌هاي نفتكش برحسب معمول در جزيرة خارك بارگيري كرده‌اند. باوجود اينكه عراق در چند روز گذشته به 3 كشتي در اين منطقه حمله كرده است، گويا حق بيمة كشتي‌هايي كه به اين ناحيه رفت‌وآمد دارند نيز تغييري نكرده است. خبرنگار گاردين افزوده است: نيروهاي ايران با توپخانه و موشك‌هاي زمين‌به‌هوا، هواپيماهاي اف14 و ناوهاي مجهز به موشك‌هاي دريابه‌هوا، به‌شدت از جزيره خارك دفاع مي‌كنند.[۲۷]
گزارش -548
16 تن از ائمة جمعه شيعه و سني شهرهاي گوناگون استان خراسان* صبح امروز در حسينية جماران با امام خميني ديدار كردند. پس از گزارش آيت‌الله سيدابوالحسن شيرازي امام‌جمعة مشهد، دربارة همكاري ائمه جمعه شيعه و سني، نمايندگان مجلس خبرگان رهبري و ائمه جمعه خراسان با ارگان‌هاي دولتي، امام خميني مطالبي را خطاب به حاضران ايراد كردند. بخش‌هايي از سخنان ايشان به اين شرح است: «اين زمزمه‌هايي كه گاهي مي‌شود مبني‌بر اينكه گرفتاري زياد است و مثلاً گراني زياد شده است و مردم دلسرد شده‌اند، بي‌اساس است. شما مي‌بينيد كه اينگونه مسائل در كشورهايي كه سال‌هاي طولاني انقلاب كرده‌اند وجود دارد و شما كشوري را سراغ نداريد كه چهار سال از پيروزي انقلابش گذشته باشد و همه چيزش درست باشد و هر روز مردم بيشتر در صحنه باشند و بيش‌ازپيش از انقلاب و دولت پشتيباني كنند و اين چيزي نيست جز اينكه اين انقلاب، اسلامي و مربوط به اسلام است. اگر اين انقلاب مثل ساير انقلاب‌ها مربوط به طايفه و حزبي خاص بود و يا عدهاي با كودتا قدرت را به‌دست مي‌گرفتند ممكن نبود كه ملت اين‌طور يكپارچه دنبالش حركت كنند و از آنها حمايت كنند و اين نعمتي است كه اسلام به ما عنايت فرموده و ما بايد قدر اين عنايت خدا را بدانيم. اين از عنايات اسلام است كه همه برادران اهل سنت و شيعه باهم هستند و اختلافي هم با يكديگر ندارند و بحمدالله كساني را كه در دو طرف بودند و تفرقه ايجاد مي‌كردند را هم شناختند و كنار زدند و امروز صادقانه در كنار يكديگر خدمت مي‌كنند و من اميدوارم كه اين رويه مستدام باشد. ... ازجمله اموري كه اجانب به آن دامن مي‌زنند، همين مسئله انتخابات است. هر انتخاباتي كه در ايران مي‌شود مي‌گويند مردم اين دفعه نمي‌آيند، مردم سست و خسته شده‌اند. و شما ديديد كه در انتخابات گذشته، از انتخابات اصل نظام جمهوري اسلامي گرفته تا مجلس خبرگان براي قانون اساسي، مجلس و رؤساي جمهور، مردم هر دفعه بهتر از دفعه قبل شركت كرده‌اند، الآن هم عدهاي در خارج نشسته‌اند و تبليغ مي‌كنند كه اين دفعه ديگر مردم خسته شده‌اند و شور سابق را ندارند و از اين قبيل حرف‌ها. اينها اكثراً عقده‌هايي در دل دارند و روي همين عقده‌هاست كه اين صحبت‌ها را مي‌كنند. اگر عقده‌هاي دروني آنها حل مي‌شد، چنين صحبت‌هايي را نمي‌كردند. همين منافقين و ديگران كه مردم آنها را از ايران بيرونشان كرده‌اند، در خارج نشسته‌اند و مي‌گويند مردم با ما هستند. ... ما هر روز شاهديم كه مادران شهدا، كساني كه حتي چند شهيد داده‌اند، فرياد مي‌زنند كه اگر بازهم داشتيم در راه خدا مي‌داديم و تأسف مي‌خورند كه ديگر فرزندي ندارند كه در راه خدا بدهند. اجانب تبليغ مي‌كنند كه در ايران بچه‌هاي كوچك را با زور به جبهه مي‌فرستند، درحالي‌كه چنين نيست؛ مردم مي‌خواهند جلوي اين جوان‌هاي چهارده پانزده ساله را بگيرند كه به جبهه نروند، ولي آنها از دست پدر و مادرها فرار مي‌كنند و به جبهه مي‌روند. مسلماً فردي را كه بالغ نيست نه كسي مي‌گويد به جبهه برو و نه كسي چنين حقي دارد كه بگويد. مردم ما بحمدلله خودشان از رفتن به جبهه‌ها استقبال مي‌كنند و جبهه‌ها را پر مي‌كنند. من اميدوارم كه شما آقايان با صفاي قلب در كنار يكديگر باشيد... و مردم را به حضور در صحنه دعوت كنيد.» [۲۸]
گزارش -549
امام خميني امروز در جمع گروهي از نيروهاي تحت امر قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) و تعدادي از اعضاي خانواده شهدا در حسينيه جماران، در سخناني كوتاه خطاب به حاضران گفتند: «من الفاظ را و گفتار را ناقص‌تر از اين مي‌دانم كه در ستايش از شما جوانان عزيز و همه ارگان‌هايي كه در ايران خدمت مي‌كنند، از ارتش و سپاهي و كميته و بسيج و هم اينها، الفاظ كوتاه هستند كه از شما برادران و از اين چهره‌هاي نوراني مستعد براي شهادت مديحه بگويند. شما آبروي اسلام و آبروي رسول خدا را در پيشگاه مقدس حق تعالي حفظ كرديد؛ و شما برادران موجب سرافرازي حضرت امام زمان ـ سلام‌الله عليه ـ در پيشگاه خداي تبارك و تعالي شديد. حماسه‌هايي كه شماها در كردستان و نيز دوستان شما در جاهاي ديگر ازقبيل "جبهه مسلم" و "محرم" و ساير جبهه‌ها آفريديد، قابل توصيف نيست و شما مستعد اين باشيد كه امام زمان ـ سلام الله عليه ـ از شما توصيف كند و خداي تبارك و تعالي به شما عنايات خاصه خودش را بكند و ان‌شاءالله خواهد كرد.» ايشان همچنين درباره موضوعات غرب كشور افزودند: «من يك كلمه به شما و اهالي كردستان عرض مي‌كنم كه شما اهالي كردستان و ديگراني كه در آن نواحي هستند گول اين گروهك‌ها را نخوريد. اينها نغمه‌اي بلند كردند برخلاف قرآن مجيد و برخلاف اسلام. نغمة نژادپرستي، طرح اينكه كُرد، لر، فارس، اينها بايد از هم جدا باشند و هريك مستقلاً براي خود چيزي داشته باشند، اين آن است كه اسلام آمده است كه بردارد از ميان اين ديوارها را؛ اسلام آمده است كه خراب كند [اين ديوارها را]؛ و همه شما و همه ما و همه مسلمين [بايد] در تحت لواي "لااله‌الا‌الله" و توحيد همقدم باشيم و هم‌نفس باشيم و اسلام را به پيش ببريم و اميدوارم كه موفق بشويد به اينكه اسلام را در همه كشورهاي اسلامي و حقايق اسلام را در همه دنيا پياده كنيد و شما بحمدالله الگو هستيد براي تمام كشورهايي كه هستند و مسلم بدانيد كه چشم همه كشورها ـ يعني مسلمان‌هاي كشورها و مستضعفان كشورها ـ به شما دوخته شده است و دعاي ما بدرقه شماست. و خدايا! تو را به اوليايت قسم مي‌دهيم كه اين عزيزان ما را حفظ كن، اين دوستان خدا و دوستان امام زمان را پيروز كن.»[۲۹]
گزارش -550
درپي بروز اختلاف ميان سرتيپ قاسم‌علي ظهيرنژاد رئيس ستاد مشترك ارتش و سرهنگ علي صيادشيرازي فرمانده نيروي زميني ارتش، امروز فرمانده نيروي زميني ارتش با آقاي هاشمي رفسنجاني ملاقات كرد. آقاي رفسنجاني در خاطرات اين روز نوشته است: «ظهر، آقاي [علي] صيادشيرازي آمد. از سياسي ايدئولوژي و ستاد مشترك گله و پيشنهاد تغيير هر دو را داشت. قرار شد كه براي رسيدگي، جلسة مشتركي تشكيل شود و طرفين حرف‌هايشان را بزنند.»[۳۰]
گزارش -551
دكتر "اشتوان هتني" وزير دارايي مجارستان، كه در رأس هيئتي اقتصادي به ايران سفر كرده است، پس از 4 روز اقامت در كشورمان، پيش‌ازظهر ديروز، تهران را به مقصد مجارستان ترك كرد. وزير دارايي مجارستان و همراهان وي پيش از ترك تهران، در محل وزارت كشاورزي و عمران روستايي، يادداشت تفاهمي را درزمينه‌هاي گوناگون اقتصادي، فني، صنعتي، بازرگاني، كشاورزي، دامداري و تبادل تجارب علمي و تحقيقاتي، با وزير كشاورزي و عمران روستايي ايران به امضا رساندند. در اين يادداشت تفاهم، مجارستان متعهد شده است كه ميزان واردات غير‌نفتي خود را از جمهوري اسلامي ايران افزايش دهد و دربارة صدور فناوري، ساخت داروهاي پزشكي و دامپزشكي و ساخت گيربكس و ديفرانسيل كاميون در ايران اقدام كند. درزمينه صنعتي نيز مجارستان علاوه‌بر صدور فناوري ساخت ماشين‌آلات موردنظر ايران، آمادگي خود را براي ساخت دوچرخه، ديزل الكترونيك و ديزل لكوموتيو راه‌آهن در كشورمان اعلام كرده است. همچنين در اين يادداشت تفاهم با اشاره به زمينه‌هاي وسيع همكاري و مواضع مشترك سياسي طرفين در سطح جهاني تصريح شده است: دو كشور مجارستان و جمهوري اسلامي ايران، در روابط اقتصادي خود سعي خواهند كرد تا فناوري ساخت مصنوعات صنعتي را در ايران توسعه دهند و در همه زمينه‌ها از تجارب دو طرف استفاده كنند.[۳۱]
گزارش -552
اخبار مربوط به تشكيل "مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق" و بازتاب‌هاي آن، ازجملة اخبار مهم جنگ در روزهاي اخير در داخل و خارج از كشور است. اقدام شوراي عالي دفاع در مأموريت‌دادن به سپاه پاسداران براي واگذاري فضاي نظامي مناسب براي آموزش اعضاي مجلس؛ اعلام حمايت شخصيت‌ها، گروه‌ها و جريان‌هاي گوناگون عراق؛ مصاحبه‌هاي مطبوعاتي سخنگوي مجلس اعلا در تهران و... اين جريان را به‌عنوان آغاز يك فصل جديد در مبارزات مردم عراق مطرح كرده است. در چنين شرايطي، حجت‌الاسلام محمدباقر حكيم سخنگوي اين مجلس، امروز نيز در مصاحبة مطبوعاتي خود به جنبه‌هايي از مبارزات مردم عراق و موضوعات مربوط به اين اقدام اشاره كرد. وي دربارة نحوة همكاري مجلس با ساير گروه‌هاي غير‌اسلامي گفت: در واقع، مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق داراي اهدافي اساسي است كه در رأس آن سرنگون‌كردن حكومت صدام و برقراري حكومت اسلامي در عراق قرار دارد. از اهداف ديگر مجلس، مبارزه و مقابله با استكبار جهاني و دفاع از محرومان و مستضعفان جهان و نيز دفاع از مصالح و منافع تمامي ملت عراق بدون درنظرگرفتن مذهب، نژاد و زبان آنان است. به همين دليل، اين مجلس آماده است دست همة نيروهاي صادق و خالصي را كه براي نيل به اين اهداف مبارزه مي‌كنند، بفشارد. دربارة گروه‌هاي سياسي غير‌اسلامي نيز درصورتي‌كه در مبارزة خود صادق باشند و بخواهند ما را در رسيدن به تعدادي از اهدافي كه به آنها اشاره شد، همراهي كنند، مي‌توانيم به يك همكاري واقعي و جدي اقدام كنيم. سخنگوي مجلس اعلا دربارة جريان‌ها و گروه‌هاي شركت‌كننده در اين تشكيلات اظهار كرد: اين مجلس به‌هيچ‌وجه از ائتلاف ميان احزاب و گروه‌ها به وجود نيامده است كه مثلاً جبهه‌‌اي به وجود آورده باشد. اين مجلس از گروهي از شخصيت‌هاي اسلامي و مذهبي تشكيل شده كه ممكن است در عمل، به يكي از نيروهاي اسلامي موجود در عراق وابسته باشند، اما ازنظر مجلس، يك فرد، شناخته مي‌شوند و نه نمايندة گروه‌ها و سازمان‌ها يا احزابي كه بدان وابسته‌اند و عضويت آنها فقط به اين دليل است كه شخصيتي ديني و مذهبي و مورد قبول و احترام مردم عراق مي‌باشند و در جنبش اسلامي عراق و حركت‌هاي مردم نقشي ايفا كرده‌اند و تمام نيروهاي موجود و فعال به آنها ايمان دارند. آقاي حكيم با طرح پاره‌‌اي از مشكلات داخلي كشور عراق، به تلقي مجلس اعلا از موضوع قوميت در اين كشور اشاره كرد و گفت: از ميان اين مشكلات بايد از مشكل نژادي و جدايي كه اكنون ميان كردها و عرب‌ها وجود دارد، نام برد كه وجود چنين موضوعي به‌دليل دوري مسلمانان عراقي از انديشه‌هاي اسلامي و نيز حكومت براساس احساسات نژادپرستانه و قومي مي‌باشد. بنابراين، واكنش طبيعي در مقابل چنين حاكميتي اين است كه مثلاً كردها خود را محروم و تحت فشار احساس كنند، ولي وقتي كه حكومت، براساس اسلام و اخوت اسلامي باشد و امكانات و فرصت‌هاي لازم در اختيار كردها و عرب‌ها قرار گيرد كه در حاكميت و به‌دست‌گرفتن مقدرات خويش سهيم باشند، در آن صورت مشكلي به اسم مشكل كردها وجود نخواهد داشت، زيرا در آن شرايط همة مسلمانان با حقوق يكسان و برابر، در عراق زندگي خواهند كرد. در چنين اوضاع و احوالي، مسلمانان صرف‌نظر از اينكه چه مليتي دارند، از حقوق يكساني برخوردار خواهند بود. آقاي حكيم همچنين دربارة تصميم جمهوري اسلامي براي دادن پايگاه نظامي به نيروهاي عراقي به‌منظور گسترش مبارزه عليه رژيم عراق اعلام كرد: يكي از اهداف اساسي اين مجلس، سرنگون‌كردن رژيم مزدور عراق است، اما تحقق اين هدف، فقط با اتخاذ راه و روش‌هاي سياسي امكان‌پذير نيست، بلكه لازم است كه راه شهادت و مبارزة مسلحانه نيز براي نابودكردن حكومت پيموده شود، از اينجاست كه وجود پايگاه‌هاي نظامي يك نياز ضروري مي‌باشد؛ زيرا ازنظر اين مجلس، تحقق اهداف تعيين‌شده جز از راه مبارزه مسلحانه امكان‌پذير نيست، كمااينكه تعداد زيادي از رانده‌شدگان عراقي كه در ايران به سر مي‌برند، همچنين پناهندگان و حتي آنان كه در خارج از ايران هستند، به‌شدت اصرار مي‌كنند كه به آنها اجازه داده شود تا بتوانند در كنار رزمندگان جمهوري اسلامي عليه مزدوران بعثي وارد مبارزه شوند و طبعاً اين موضوع نيز خود ضرورت وجود اين پايگاه‌ها را بيشتر آشكار مي‌سازد. اين پايگاه‌ها مي‌تواند در گردهم‌آوردن برادراني كه اكنون پراكنده هستند و بهره‌برداري از ايمان و شهادت‌طلبي‌شان نقش مؤثري ايفا كند.[۳۲]
گزارش -553
مبارزه نيروهاي معارض عراقي عليه رژيم عراق همچنان ادامه دارد. امروز نيروهاي معارض عراقي عملياتي را عليه نظاميان اين كشور انجام دادند و با حمله به پايگاه ارتش عراق در نزديكي ده "سيركوتك"، اين پايگاه را تصرف كردند و 14 سرباز را به اسارت گرفتند. در اين عمليات، 13 قبضه اسلحه كلاشينكف، يك دستگاه بي‌سيم، يك خمپاره‌انداز 60 ميلي‌متري و مقدار فراواني مهمات به غنيمت گرفته شد.[۳۳] همچنين مجاهدين مسلمان عراقي در يك اقدام نظامي، بر سر راه عبور يك كاروان نظامي مين‌گذاري كردند كه براثر آن، 2 خودرو عراقي منهدم شد و 8 تن از سرنشينان آن كشته و تعدادي نيز زخمي شدند.[۳۴] به گزارش ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي ايران، مجاهدين معارض عراقي درطول هفته گذشته نيز اقدامات زير را عليه نظاميان عراق انجام دادند: 1. حمله به يك واحد گشتي در مسير جاده چواره ـ قرنه كه به كشته يا مجروح‌شدن 4 نفر از افراد اين واحد انجاميد. 2. حمله با سلاح‌هاي سبك و سنگين به پادگان "توتمان" كه پس از يك ساعت درگيري بين دو طرف، تلفات و خساراتي به نيروهاي دولتي وارد شد. 3. پرتاب نارنجك به مقر سازمان امنيت سليمانيه كه سبب آتش‌سوزي در ساختمان مذكور و واردآمدن خساراتي به نيروهاي امنيتي شد. 4. كارگذاشتن مين در جاده "ماووت" به‌دست پيش‌مرگان كه موجب انهدام يك خودرو و جيپ فرماندهي ارتش عراق و كشته يا مجروح‌شدن سرنشينان آن شد. 5. به‌آتش‌كشيدن دفتر حزب بعث و مقر پليس "شاندري" و حملة مسلحانه به مقر نيروهاي بعثي در مناطق "ماؤوت" و "دوله‌رش" كه ضايعاتي را به اين نيروها وارد كرد. 6. كارگذاشتن مين در حوالي "زاخو" كه سبب انهدام يك خودرو نظامي حامل نيروهاي ارتش خلق و كشته يا مجروح‌شدن همه سرنشينان خودرو مذكور شد. 7. برگزاري تظاهرات گسترده در شهر اربيل كه با واكنش نيروهاي امنيتي و پليس شهر، 2 نفر از تظاهركنندگان كشته و تعدادي نيز دستگيرشدند. 8. مقابله با يورش نيروهاي دولتي متشكل از افراد ارتش، ارتش خلق و نيروي مخصوص كه با پشتيباني بالگردهاي توپ‌دار براي تصرف و پاك‌سازي روستاهاي "شاخه گالانه" و "كلي كفارك" از توابع "عقره"وارد عمل شده بودند. در اين درگيري خسارت‌هايي به نيروهاي دولتي عراق وارد شد و به عقب‌نشيني آنان انجاميد. 9. كارگذاشتن مين در مسير شهرك "نالپاريز" كه موجب انهدام يك دستگاه خودرو زيل ارتش عراق و كشته يا مجروح‌شدن تعدادي از سرنشينان خودرو شد.[۳۵]
منابع و مآخذ روزشمار 1361/09/03
- ↑ سند شماره 292539 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از شهرباني خوزستان به استانداري خوزستان، 3/9/1361، ص2؛ و ـ سند شماره 73441 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش وضعيت روزانه، از سماجا3 (مركز فرماندهي) به نزاجا ـ معاونت عمليات و اطلاعات (مديريت عمليات)، شماره249، تاريخ 5/9/1361، ص3.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي وي‍ژه، شماره 249، تاريخ 3/9/1361، ص2، ايلام ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 4/9/1361.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي وي‍ژه، شماره 251، تاريخ 5/9/1361، ص2، اهواز ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 5/9/1361.
- ↑ روزنامه كيهان، 4/9/1361، صص 3 و 17.
- ↑ سند شماره 341352 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از شهرباني كردستان به استانداري كردستان، 11/9/1361.
- ↑ سند شماره 358310 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن خبري روزانه، از واحد اطلاعات و بررسي‌هاي تأميني قرارگاه حمزه به فرماندهي قرارگاه حمزه، شماره 9، تاريخ 13/9/1361، ص2؛ و ـ سند شماره 320875 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ناحيه ژاندارمري كردستان (ركن سوم) به مقام استانداري استان كردستان، 4/9/1361، صص 1 و 2؛ و ـ سند شماره 58331 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد منطقه 5 فرماندهي به ستاد مركزي فرماندهي كل، 11/9/1361، ص1.
- ↑ سند شماره 74331 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد منطقه7 به ستاد مركزي سپاه، 6/9/1361، ص1.
- ↑ مأخذ 6، بخش اول، ص3.
- ↑ سند شماره 103848 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش روزانه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع)، بولتن شماره 191، تاريخ 6/9/1361، ص2.
- ↑ همان.
- ↑ سند شماره 227497 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: مركز اخبار و رسانه‌ها، ارتباطات روابط عمومي ستاد مركزي سپاه، خبرنامه، نشريه شماره 365، تاريخ 10/9/1361، ص1.
- ↑ مأخذ4، ص19.
- ↑ سند شماره 103849 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش روزانه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، بولتن شماره 192، تاريخ 7/9/1361، ص4.
- ↑ همان، ص3.
- ↑ سند شماره 54674 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد سپاه منطقه 2 (اطلاعات) به ستاد مركزي سپاه ـ اطلاعات، 22/9/1361.
- ↑ سند شماره 73340 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد مركزي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي (اطلاعات) به ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامي منطقه 6 (اطلاعات)، 3/9/1361، ص2.
- ↑ روزنامه كيهان، 3/9/1361، ص2.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 4/9/1361، ص4.
- ↑ مأخذ11، صص 5 و 6.
- ↑ سند شماره 227496 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: مركز اخبار و رسانه‌ها، ارتباطات روابط عمومي ستاد مركزي سپاه، خبرنامه، شماره 364، تاريخ 4/9/1361، ص5.
- ↑ همان.
- ↑ مأخذ11، ص5.
- ↑ مأخذ 17، ص13.
- ↑ مأخذ 18، ص9.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 3/9/1361، ص5.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي وي‍ژه، شماره 250، تاريخ 4/9/1361، صص 8 ـ 6، لندن ـ خبرگزاري يونايتدپرس، 3/9/1361.
- ↑ همان، ص28، راديو بي‌بي‌سي، 3/9/1361.
- ↑ مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، صحيفه امام، (مجموعه آثار امام خميني)، جلد هفدهم، تهران: چاپ اول، پاييز 1378، صص 107 ـ 104.
- ↑ همان، صص 109 ـ 108.
- ↑ كارنامه و خاطرات هاشمي رفسنجاني (پس از بحران)، 1361، به اهتمام فاطمه هاشمي، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، 1380، ص316.
- ↑ مأخذ4، ص2.
- ↑ مأخذ 25، ص2.
- ↑ سند شماره 358324 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي، از قرارگاه مركزي حمزه (طرح و برنامه عمليات) به ستاد مركزي سپاه (طرح و برنامه عمليات)، 16/9/1361، ص1.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 4/9/1361، ص2.
- ↑ سند شماره 167755 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن هفتگي، ستاد مشترك ارتش ـ اداره دوم ـ فرماندهي اطلاعات، شماره 233، تاريخ 4/9/1361، صص 6 و 7.