1366.08.01
| روزشمار جنگ سال 1366 1366.08.01 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | یک آبان |
| تاریخ شمسی | 1366.08.01 |
| تاریخ میلادی | 23 اکتبر 1987 |
| تاریخ قمری | 29 صفر 1408 |
گزارش- 547
سرانجام پس از بررسي‌هاي طولاني درباره وضعيت دشمن، وضعيت منطقه عملياتي ماووت و اوضاع يگان‌هاي مستقر در منطقه، و مشاوره و هماهنگي و كسب تكليف از فرماندة كل سپاه و فرماندة قرارگاه خاتم‌الانبياء(ص)، زمان اجراي عمليات در غرب منطقه ماووت 24 آبان 1366 اعلام شد. بعدازظهر امروز با حضور فرمانده نيروي زميني سپاه و فرماندهان قرارگاه‌هاي نجف، قدس و رمضان و همچنين فرماندهان يگان‌هاي مستقر در منطقه عملياتي و برخي ديگر از مسئولان نيروي زميني و مسئولان اطلاعات، جلسه‌اي در قرارگاه شهيد بروجردي تشكيل شد. در اين جلسه ابتدا وضعيت نيروهاي دشمن، فعاليت‌ها و ميزان هشياري آنها در منطقه بررسي شد. گزارش مسئول اطلاعات قرارگاه نجف و چند تن از فرماندهان يگان‌ها حاكي از هشياري، افزايش فعاليت‌هاي مهندسي، افزايش آتش شبانه دشمن در محورهاي احتمالي عبور نيروهاي خودي، افزايش ديده‌باني‌ها و تقويت مواضع و ارتفاعات مهم (از جمله ارتفاعات گرده‌رش، قميش و ويولان) به وسيله ارتش عراق بود. لذا با توجه به اين وضعيت و بررسي‌هايي كه در جلسه روز گذشته شده بود، فرمانده نيروي زميني سپاه با تأكيد بر اينكه عمليات بايد با اطمينان به موفقيت اجرا شود و همچنين بيان نكات و عواملي همچون: آمادگي دشمن، وجود بخشي از نيروها در داخل عراق، وضعيت ناپايدار جوّي و بارش باران، ضرورت وجود پل روي رودخانه قلاچولان، روشن شدن تدريجي ماه در شب‌هاي آينده، تمام شدن مدت مأموريت بخشي از نيروها، آماده نشدن جادة منطقه عملياتي، و از همه مهم‌تر ضرورت غافل‌گيري دشمن؛ بر تعويق حدود 20 روزة عمليات تأكيد داشت. اما فرمانده قرارگاه رمضان با بيان اينكه اوضاع جوّي بدتر مي‌شود، نيروهاي فعلي ترخيص مي‌شوند و چون در جاي ديگر تحرك و عملياتي نداريم دشمن از اينجا غافل نمي‌شود و همچنين آثار منفي انجام نشدن اين عمليات در همكاري با اتحاديه ميهني كردستان عراق و مردم كردستان، بر اجراي هرچه زودتر عمليات تأكيد داشت. وي اضافه كرد كه در صورت امكان‌ناپذير بودن عمليات در يكي دو روز آينده، اين عمليات منتفي شود و تلاش‌ها در جهت عمليات بزرگ اصلي صورت گيرد. همچنين برخي از فرماندهان يگان‌هاي قرارگاه نجف با ذكر اينكه بخشي از نيروها از اين تأخيرها مسئله‌دار مي‌شوند و هشياري دشمن نيز پس از اين تأخير، كاهش نمي‌يابد مخالف تعويق عمليات بودند. از سوي ديگر، فرمانده قرارگاه قدس (عزيز جعفري) در موافقت با تعويق عمليات گفت: «برادران تا به حال چند عمليات سراغ دارند كه آمادگي دشمن مثل حالا بوده باشد و عمليات ما با موفقيت اجرا شده باشد؟ ما در دوپازا (عمليات نصر7) چون قبل از عمليات منطقه را خلوت كرديم، دشمن فريب خورد. اين منطقه را هم اگر 20 روز خلوت كنيم امكان غافل‌گيري دشمن زياد است.» در ادامة جلسه فرمانده نيروي زميني ضمن بيان اينكه براي يگان‌ها در روزهاي آينده نيروي جديدي اعزام مي‌شود و همچنين تأكيد بر اينكه با بيرون بردن نيروهاي فعلي از منطقه به روش صحيح، منطقه را خلوت كنيم و هيچ امكانات و تجهيزاتي را از منطقه خارج نكنيم تا در زمان اعلام عمليات همة امكانات پاي‌كار باشد و همچنين بيان موافقت فرمانده كل سپاه با تعويق عمليات و نيز بيان نظر فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبيا به نقل از محسن رضايي به اين مضمون كه «آقاي هاشمي گفته است كه الان از نظر سياسي در شرايطي نيستيم كه مجبور به اجراي عمليات با وضعيت فعلي باشيم، بلكه اگر تضمينِ كافي باشد، عمليات اجرا شود.» اعلام كرد كه يگان‌ها در مورد نحوة عبور از رودخانه قلاچولان و رفع نقاط ضعف خود تلاش كنند و براي اجراي عمليات در تاريخ 24/8/1366 آماده شوند. علي شمخاني افزود: لشكر32 انصارالحسين نيز ارتفاع برده‌هوش را كه نيروهاي دشمن چند روز قبل آن‌را اشغال كردند، آزاد نمايد. وي به فرماندهان يگان‌هاي مستقر در منطقه تأكيد كرد كه براي جلوگيري از عبور افراد دشمن از رودخانه قلاچولان، كمين بگذارند.[۱]
گزارش- 548
قرارگاه نجف امروز پس از مشخص شدن تأخير حداقل 20 روزه در اجراي عمليات، در نامه‌اي به يگان‌هاي تحت امر، دستورالعملي به شرح زير ابلاغ كرد: «1- يگان‌هاي مهندسي در زمينه احداث پل روي رودخانه قلاچولان كار كنند. 2- نيروهاي شناسايي همه از دو شب ديگر فعال شوند. 3- هيچ امكاناتي از منطقه تخليه نشود و همة امكانات موجود در منطقه استتار شود. 4- لشكر32 انصار و تيپ48 فتح در برده‌هوش عمليات كنند و منطقة از دست داده را پس گيرند. براي عمليات آنها آتش تنظيم مي‌كنيم.»[۲] از سوي ديگر، فرمانده قرارگاه تاكتيكي فتح در داخل خاك عراق، امروز در ياغسمر در جلسه‌اي با جلال طالباني مشكلات و مسائلي كه نيروهاي لشكر9 بدر و تيپ پاسداران براي ورود به داخل عراق و پس از آن، با آن مواجه شدند و مسائلي كه به‌دليل توجيه نبودن و يا عدم همكاري لازم نيروهاي اتحاديه بروز كرد و از جمله علل تأخير در عمليات بود و همچنين ديگر علل تعويق عمليات را تشريح كرد و سپس به بيان دلايل و ضرورت‌هاي تعويق حدود 20 روزة عمليات پرداخت و از وي درباره چگونگي و محل اختفاي نيروها در داخل عراق تا زمان اجراي عمليات نظرخواهي كرد. جلال طالباني مشكل باريدن برف تا 20 روز ديگر و همچنين كشف عمليات در صورت باقي‌ماندن نيروها در منطقه را مطرح كرد. برادر جعفري در جواب وي موفقيت عمليات حاج‌عمران را در بهمن سال گذشته با وجود بارش برف زياد، يادآور شد و گفت كه با توجه به هشياري دشمن، در وضعيت كنوني احتمال موفقيت عمليات ناچيز است. پس از جلسه مذكور، در جلسة ديگري با حضور فرمانده قرارگاه فتح، جلال طالباني و ديگر مسئولان اتحاديه ميهني، مسائل عمليات و چگونگي همكاري براي اجراي آن بررسي شد. در ادامة جلسه جلال طالباني گفت: «ما آماده هستيم كه هر زماني شما بگوييد عمليات را شروع كنيم ولي بايد زودتر مشخص كنيد كه براي نيرو تدبير كنيم.» وي افزود: «دشمن قصد حمله به ماووت و گلان را دارد، و نيروي زيادي وارد منطقه كرده است: لشكر34، لشكر39، قوات سقرقر،تيپ‌هاي 68، 65، 66 و 69 كماندويي و قوات خاصة 5 و 7.» محمد جعفري نيز گفت: «عراق مسئله را جدي ديده كه اين نيروها را به منطقه آورده است.» در ادامة جلسه دربارة چگونگي توزيع نيروهاي خودي در داخل روستاهاي عراق تا زمان عمليات نيز بحث شد و نظر نهايي به جلسة فردا موكول گرديد. پس از اين جلسه، برادر جعفري طي تماسي با برادر ذوالقدر نتايج جلسه و توافق با اتحاديه را به اطلاع وي رساند.[۳]
گزارش- 549
حجت‌الاسلام هاشمي رفسنجاني امروز در خطبه دوم نماز جمعه تهران اوضاع منطقه، اهداف امريكا و پيامدهاي حضور نظامي امريكا را در منطقه تشريح كرد و اعلام نمود كه اگر كويت بي‌طرفي خود را در جنگ عراق عليه ايران اعلام كند، ما راه بازگشت را براي كويت باز گذاشته‌ايم و اميدواريم كه اين ضربات كويت را بر سر عقل بياورد. امام جمعه موقت تهران درباره اهداف امريكا گفت: «از ميان اهدافي كه امريكا در حال حاضر تعقيب مي‌كند فعلاً دو هدف بسيار مهم است: يكي اين است كه انقلاب اسلامي را تضعيف بكند و به همان اندازه صدام را از خطر سقوط نجات بدهد. و هدف مهم ديگر امريكا ايجاد شرايطي است كه مسئله اسرائيل را حل بكند. در مورد حفظ رژيم بعث عفلقي، كميته روابط خارجي سناي امريكا گزارشي منتشر كرده كه نشان مي‌دهد امريكا چقدر موفق بوده است. اين گزارش معتقد است كه عراق از درون در حال انفجار است و امريكا هم هيچ‌گونه كمكي نمي‌تواند بكند و به امريكا توصيه مي‌كند خود را به يك ديوار پوسيده‌اي مثل عراق تكيه ندهد.» رئيس مجلس شوراي اسلامي افزود: «اگر هدف امريكا اين بوده است كه وارد منطقه بشود و كشورهاي جنوب خليج فارس و شيوخ منطقه را نجات بدهد ولي دقيقاً اينها را وارد مخمصه كرده است. تا زماني كه امريكا وارد منطقه نشده بود اينها مشكلي نداشتند. حادثه‌اي كه براي كويت پيش آمد درصورت عدم حضور امريكا رخ نمي‌داد و اين نشان مي‌دهد كه امريكا اينها را دچار مشكل كرده است.» آقاي هاشمي با اشاره به خساراتي كه حضور امريكايي‌ها براي خود آنها داشته افزود: «امريكا در اين درگيري‌ها دو هلي‌كوپتر، دو كشتي و يك كشتي مين‌روب از دست داده و بيش از 40 تن كشته داده است و خسارات مالي فوق‌العاده هم دارد. همچنين اعتبار امريكا از چند جهت مخدوش شده است: با قطعنامه شوراي امنيت مخالفت كرده است و خشم مسلمانان را عليه خودش تحريك كرده است. آشفتگي اقتصادي كه امروز بر دنيا حاكم است ريشه‌اش در نيويورك است. تعبير كارشناسان روشن‌ضمير دنيا اين است كه امريكا الان قابل ترحم است، يعني آن‌قدر تحقير شده است و ابهتش شكسته كه قابل ترحم است.» آقاي هاشمي مشكلات مالي امريكا، شكست ابهت اين كشور و ظهور تناقض در سياست اين كشور را پيامدهاي مداخله در منطقه دانست و از جمله نتايج حاصل از اين اوضاع را كشف ماهيت جنگ تحميلي، تقويت روحيه اتكا به خدا در دل ملت ايران و آشكار شدن سياست منطقي جمهوري اسلامي بر جهانيان اعلام كرد. وي درباره راه‌هاي پايان بخشيدن به بحران گفت: «شما به عراق فشار بياوريد؛ چون كه شما بر او قدرت داريد و همه چيز عراق در دست شماست و شما به او بگوييد نزند ما هم نمي‌زنيم؛ آن‌وقت خليج فارس امن مي‌شود … ما به امريكا، انگليس، فرانسه و شيوخ ميهماندار منطقه اعلام مي‌كنيم كه باز راه برگشت وجود دارد و تا اينجا كه مسئله به زدن منابع و تأسيسات نفتي رسيده است، عقب‌نشيني كنند. آنها بايد يكي از راه‌هاي پيشنهادي را قبول كنند، به نحوي كه يا عراق حمله نكند يا اين كشورها بي‌طرفي خود را حفظ كنند و يا اينكه هرچه زودتر متجاوز را اعلام كنند تا به ختم جنگ برسيم. چرا كه در غيراين‌صورت، جمهوري اسلامي ايران از آنجا كه متكي به خداست، تيرهاي غيب مؤثرتري از آنها كه تاكنون استفاده شده، در اختيار دارد و درصورت تداوم لجاجت از آنها استفاده خواهد كرد.» آقاي هاشمي رفسنجاني در پايان افزود: «ما واقعاً جنگ نمي‌خواهيم و جمهوري اسلامي ايران نه در جنگ پيش‌قدم بوده و نه در زدن شهرها و يا استفاده از سلاح‌هاي شيميايي و همچنين حمله به كشتي‌ها در خليج فارس.»[۴] سخنان امروز آقاي هاشمي رفسنجاني درباره پيشنهاد به كويت براي اعلام بي‌طرفي، مورد توجه رسانه‌هاي غربي قرار گرفت و به تجزيه و تحليل آن پرداختند. راديو كلن در گزارشي گفت: «ايران پيشنهاد كرد اگر كويت در جنگ خليج فارس بي‌طرفي در پيش گيرد، از حملات خود به تأسيسات نفتي اين كشور دست برمي‌دارد. اين پيشنهادِ هاشمي‌رفسنجاني رئيس مجلس ايران، 24 ساعت پس از حمله ويران‌كنندة موشكي ايران به يك ترمينال نفتي كويت مطرح مي‌شود. هاشمي‌رفسنجاني گفت: كويت بايد به حركت كشتي‌هاي خود تحت حفاظت ناوگان امريكا پايان دهد.»[۵] راديو "فرانس‌انتر" هم گفت: «ايران مسئوليت حمله موشكي به كويت را به عهده گرفت. هاشمي‌رفسنجاني رئيس پارلمان ايران اعلام كرد: زماني كه كويت موضع بي‌طرفي در جنگ خليج فارس اتخاذ كند حملات ما پايان مي‌يابد. دراين‌حال نيروهاي امريكايي مستقر در خليج فارس به منظور مقابله با حملات انتحاري افراطيون ايران به‌حال آماده‌باش به سر مي‌برند.» خبرگزاري جمهوري اسلامي در ادامة گزارش خود از راديوهاي بيگانه، يادآور شده است: «راديوهاي منطقه هيچ‌گونه گزارش يا خبري در زمينه اظهارات آقاي هاشمي‌رفسنجاني پخش نكرده‌اند. دراينباره تنها خبرگزاري "خليج" به نقل از مطبوعات قطر يك تيتر بدين شرح نقل كرده است: رفسنجاني سه راه‌حل براي جلوگيري از وخامت اوضاع در خليج فارس پيشنهاد كرد.»[۶]
گزارش- 550
علي آهني مديركل سياسي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران كه در آلمان به سر مي‌برد در ديدار با رئيس كميسيون روابط خارجي پارلمان آلمان مواضع جمهوري اسلامي ايران را در قبال تحولات منطقه و جنگ تشريح كرد و درباره امنيت منطقه گفت: «درصورتي مي‌توان به بازگشت آرامش به اين منطقه اميدوار بود كه نيروهاي خارجي هرچه سريع‌تر آنجا را ترك كنند.» علي آهني در يك مصاحبه مطبوعاتي بحران‌آفريني‌هاي امريكا را به ضرر اقتصاد كشورهاي اروپايي و به نفع اقتصاد و سياست داخلي امريكا عنوان كرد و دلايل خود را چنين برشمرد: 1- تحت‌الشعاع قرار دادن تلاش‌هاي دبيركل سازمان ملل براي پيدا كردن راه‌حل عادلانه به منظور پايان دادن به جنگ. 2- حمايت و تشويق عراق براي ادامه حملاتش به كشتي‌هاي غيرنظامي و تأسيسات نفتي ايران. 3- انحراف افكار عمومي از شكست‌هاي سياسي داخلي امريكا كه تاكنون متوجه دولت ريگان شده است. 4- ايجاد اشكال در صدور نفت ايران. 5 - ايجاد بحران اقتصادي و صنعتي در اروپا و ژاپن.[۷]
گزارش- 551
سه فروند هواپيماي گشت دريايي ايران امروز در آسمان درياي عمان مورد اخطار ناوهاي امريكايي قرار گرفتند. اين هواپيماها در ساعات 8:13، 8:59 و 10:00 در آسمان درياي عمان مقابل بندر جاسك درحال گشت‌زني دريايي بودند كه ناوهاي امريكايي از فاصله 20، 22 و 27 مايلي از هواپيماهاي گشت خواستند كه مسير خود را تغيير دهند. ناوهاي امريكايي در پيامي خطاب به خلبانان ايران گفتند: درصورت عدم اجراي اين خواسته به دستور وزارت دفاع امريكا به‌عنوان يك هدف تلقي خواهند شد. بهرغم اين هشدار، خلبانان ايراني به مسير خود ادامه داده و خطاب به ناوگان امريكايي گفتند كه تا فاصله قانوني به آنان نزديك خواهند شد. هواپيماهاي گشت دريايي ايران سپس تا فاصله 10 مايلي به ناوهاي امريكايي نزديك شده و پس از شناسايي آنها به پايگاه‌هاي خود بازگشتند. درهمين‌حال در ساعت 12:46 يك ناو انگليسي از فاصله 12 مايلي به هواپيماهاي گشتي ايران اخطار كرد كه به ناو نزديك‌تر نشود.[۸]
گزارش- 552
نيروي دريايي امريكا پنج "دلفين" تربيت شده به خليج فارس فرستاده است تا در عمليات مين‌يابيِ زير آب شركت كنند. خبرگزاري فرانسه از واشنگتن گزارش داد: «دلفين‌ها كه از 13 اكتبر (21 مهر) به‌كار گرفته شده‌اند، مأمور يافتن مين‌ها هستند نه منفجر ساختن آنها.»[۹] دلفين‌ها بخشي از برنامه 25 ساله نيروي دريايي امريكا در خصوص پستانداران دريايي است كه براي اجراي مأموريت‌هاي نظامي محرمانه تربيت شده‌اند. در آزمون‌هاي انجام شده در سال 1985 دلفين‌ها توانسته‌اند با انعكاس امواجي حدود 80 درصد مين‌ها را شناسايي كنند.[۱۰]
گزارش- 553
به‌دنبال تشديد بحران در خليج فارس و شليك چند موشك كرم ابريشم به بندر الاحمدي كويت در روزهاي اخير، امريكا و ديگر قدرت‌هاي بزرگ فرصت را براي فروش سلاح‌هاي خود به كشورهاي حاشيه جنوبي خليج فارس مناسب ديده‌اند و هيئت‌هاي متعددي را روانه منطقه كرده‌اند. روزنامه گاردين دراينباره نوشته است: «حمله موشكي به پايانه كويتي "سي‌ايلند" درحالي رخ داد كه هيئت‌هاي بلند پايه نظامي امريكا، فرانسه و ايتاليا در كويت سرگرم يافتن راهي براي افزايش توان دفاعي اين كشور بوده‌اند.»[۱۱] روزنامه واشنگتن‌پست نيز فاش كرد: «بحرين اعلام كرده كه حاضر است در مقابل دريافت موشك‌هاي استينگر و تقويت شبكه دفاعي، پايگاه‌هاي بيش‌تري به امريكا بدهد. به گفته منابع كنگره امريكا و منابع ديپلماتيك، بحرين براي دفاع از تأسيسات نفتي خود در برابر حملات هوايي احتمالي ايران، از امريكا موشك‌هاي ضدهوايي استينگر درخواست كرده و در عوض حاضر شده است براي امريكا دسترسي بيش‌تري به تأسيسات نظامي بحرين فراهم كند تا مورد استفاده نيروهاي امريكا در خليج فارس قرار بگيرد. "سام زاخن" سفير امريكا در بحرين ضمن پشتيباني از درخواست امير بحرين به دولت امريكا اصرار كرده كه نيازهاي دفاعي بحرين را تأمين بكند.»[۱۲] كويت هم اعلام كرده كه موشك‌هاي "هاوك" خود را براي مقابله با هرگونه حمله بعدي ايران آماده كرده است. راديو بي.بي.سي به نقل از جان بولاك خبرنگار اينديپندنت در تحليل مطلب فوق گفت: «اين گفته كويت احتمالاً در حكم سرپوشي براي ورود يك هيئت از كارشناسان امريكايي است كه مأموريت يافته‌اند توانايي دفاعي كويت را تحكيم كنند. از سوي ديگر، به گزارش خبرنگار گاردين از كويت، ايران به كويت هشدار داده است كه مؤثرترين تدبير آن كشور براي مصون ماندن از حمله موشك‌هاي ايران آن است كه عراق را ترغيب نمايد كه از حمله به كشتي‌هاي ايران خودداري كند.»[۱۳] راديو بي‌بي‌سي همچنين در تفسيري به بررسي تأثير حملات موشكي بر خريدهاي تسليحاتي به‌خصوص خريدهاي موشكي كشورهاي حاشيه جنوبي خليج فارس و پاسخ امريكا پرداخت و گفت: «در حقيقت حملات موشكي اخير ايران به درون آب‌هاي ساحلي كويت بسياري از كشورهاي عرب حوزه خليج فارس را بر آن داشت كه تا از امريكا بخواهند سيستم دفاعي تازه‌تري در اختيارشان بگذارد. امريكا كه هم‌اكنون تعداد زيادي از كشتي‌هاي نيروي دريايي‌اش را براي محافظت از كشتي‌ها به خليج فارس فرستاده است، طبعاً بهترين منبع براي تأمين اين تجهيزات دفاعي است. بحرين از امريكا خواسته است كه 70 موشك استينگر در اختيار اين كشور قرار دهد. انتظار مي‌رود كه ساير كشورهاي حوزه خليج فارس نيز از امريكا بخواهند كه موشك‌هاي استينگر در اختيارشان بگذارد. كويت، قطر، امارات متحده عربي از جمله كشورهاي ديگري هستند كه احتمالاً تقاضاي دريافت اين موشك‌ها را خواهند كرد.»[۱۴]
گزارش- 554
در پي حمله موشكي به بندر الاحمدي كويت و كاهش احتمالي حجم صادرات نفت كويت، بهاي نفت درياي شمال افزايش جزئي يافت.[۱۵] خبرگزاري رويتر گزارش داد: «كويت ممكن است از بخشي از ظرفيت صادراتي خود محروم شده باشد. براساس برآورد مقام‌هاي صنعت نفت، كويت كه در حال حاضر حدود 2/1 ميليون بشكه نفت خام در روز صادر مي‌كند اگر نتواند سريعاً اين ترمينال را تعمير كند و يا سيستم ديگري را براي صادرات جايگزين نمايد، حدود 30درصد از درآمد نفتي‌اش را از دست خواهد داد.»[۱۶] پايانه سي‌ايلندِ كويت كه سخت آسيب ديده براي مدتي غيرقابل استفاده است. مقام‌هاي نفتي كويت اعلام كردند كه اين كشور براي جبران صادرات از دست رفته خود يك پايانه نفتي و لنگرگاه متروكه ديگري را به كار خواهد انداخت.[۱۷] "شيخ علي الخليفه" وزير نفت كويت تلفني با همتاهاي سعودي، عراقي و بحريني خود تماس گرفت. اين سه نفر به وي اطمينان دادند آماده‌اند كمك نفتي و مالي به كويت بنمايند تا جريان صدور نفت خام اين كشور تضمين شود.[۱۸] درهمين‌حال شركت‌هاي بيمه شب گذشته در لندن اعلام كردند كه نرخ بيمه نفتكش‌هاي عازم سواحل كويت و شمال عربستان را تا ميزان 50 درصد افزايش خواهند داد.[۱۹]
گزارش- 555
اصابت يك موشك كرم ابريشم به پايانه نفتي بندر الاحمدي كويت بار ديگر توجه كشورهاي جهان را به خطر گسترش جنگ و توانايي‌هاي ايران در مقابله با كشورهايي كه از انجام وظايف و تكاليف دول بي‌طرف خودداري مي‌كنند به نمايش گذاشت. حساسيت جهانيان به جنگ ايران و عراق و تحولات منطقه افزايش يافته است و در پي هر حادثه‌اي تعداد زيادي از كشورهاي جهان درمورد آن اعلام موضع مي‌كنند كه بيش‌تر بر پايان جنگ تحميلي تأكيد دارند. "خاوير پرز دكوئيار" دبيركل سازمان ملل متحد گفت: «آخرين حمله موشكي به ترمينال نفتي كويت به‌شدت اقتضا مي‌كند تا به سرعت و به‌طور كامل قطعنامه آتش‌بس سازمان ملل به اجرا گذاشته شود.»[۲۰] تعدادي از كشورهاي عربي با صدور اطلاعيه‌اي حمله موشكي به بندر الاحمدي كويت را محكوم كردند و خواستار پايان يافتن جنگ ايران و عراق شدند. خبرگزاري فرانسه گزارش داد: «صدام‌حسين رئيس‌جمهور عراق حمله موشكي ايران به يك سكوي بارگيري نفتي كويتي را محكوم كرد. وي در يك تماس تلفني با شيخ جابر الصباح امير كويت تأكيد كرد: شوراي فرماندهي و ملت عراق اقدامات تجاوزگرانه ايران عليه كويت را محكوم مي‌كند. از سوي ديگر، وزير مشاور در امور خارجه قطر "شيخ حمد بن سيف آل ثاني" نيز حمله ايران عليه كويت را تقبيح و خاطرنشان ساخت كه اين كشور در جنگ ايران و عراق دست ندارد. وي سپس اظهار عقيده كرد كه ادامه تجاوزات ايران تشنج را در خليج [فارس] افزايش داده و امنيت در منطقه را به تهديد مي‌كشاند. دولت يمن شمالي نيز حمله موشكي ايران را تقبيح كرد. سخنگوي رسمي دولت "صنعا" گفت: يمن شمالي عميقاً از افزايش تنش در خليج [فارس] و خطرهايي كه در كمين منطقه هستند نگران است.»[۲۱] وزير دفاع عربستان "شاهزاده سلطان بن عبدالعزيز" نيز در يك تماس تلفني به وزير دفاع كويت گفت: «نيروهاي مسلح عربستان سعودي به‌منظور جانبداري و حمايت از ارتش كويت در حالت آماده‌باش كامل به‌سر مي‌برند و عربستان در برابر تجاوزكاري ايران از كويت حمايت مي‌كند.»[۲۲] يمن جنوبي نيز ضمن تقبيح حمله امريكا به سكوهاي نفتي ايران در خليج فارس، همبستگي خود را با كويت ابراز و از حمله ايران به ترمينال بارگيري نفت خام كويت در بندر الاحمدي اظهار تأسف كرد. "حيدر ابوبكر العطاس" رئيس‌جمهوري يمن جنوبي، در تماسي تلفني با "شيخ جابر الاحمد الصباح" امير كويت، وي را از همبستگي يمن جنوبي مطمئن ساخت. خبرگزاري فرانسه نوشت: «اين نخستين باري است كه يمن جنوبي با ذكر نام، ايران را محكوم مي‌كند. بر پايه اين گزارش "العطاس" گفته است كه حمله ايران به تشديد تشنج كمك مي‌كند و اين وضع به نفع امپرياليسم به‌ويژه امريكا است كه تلاش مي‌كند ناوگان خود را در منطقه حفظ كند.»[۲۳] راديو بي.بي.سي در تفسيري از مواضع كشورهاي حاشيه خليج فارس در قبال بحران منطقه گفت: «عربستان سعودي اعلام كرد كه نيروهايش آماده‌اند تا در مقابل حملات بعدي ايران به كويت، از كويت دفاع كنند و ساير كشورهاي عرب حوزه خليج فارس يعني بحرين، امارات متحده عربي، قطر و عمان نيز مايلند همبستگي خود را با كويت، در نتيجه به‌طور مستقيم با عراق نشان دهند، اما اين كشورها درعين‌حال سعي كرده‌اند خصومت ايران را برنينگيزند.»[۲۴] مقام‌هاي مصر نيز ضمن تكذيب گزارش نشريه ساندي تايمز مبني بر اينكه كارشناسان نظامي اين كشور در كويت دوشادوش نيروهاي مسلح كويت فعالند، گفتند: «دولت مصر با تقبيح حمله موشكي عليه كويت، مجدداً اعلام مي‌كند كه مصر به سهم خود از كويت حمايت خواهد كرد.»[۲۵] هفته‌نامه ساندي تايمز در شماره ديروز خود نوشته بود: «مصر سرگرم تكميل قراردادهاي محرمانه است تا براساس آن به كويت براي دفاع در مقابل حملات ايران كمك‌هاي نظامي بكند. در ازاي اين كمك‌هاي نظامي، قرار است مصر براي كمك به وضع نامطلوب اقتصادي خود كمكي مالي به ارزش 20 ميليون دلار دريافت كند. البته اين اقدام براي مصر بيش از سر و سامان دادن به وضع اقتصادي اهميت دارد. كمك‌كردن به كويت موقعيتي است كه مصر مدت‌ها در انتظار آن بوده است تا به اين وسيله بتواند بار ديگر به جهان عرب پذيرفته شود. گزارشگر نشريه آبزرور نيز مي‌گويد: شوراي همكاري خليج در اجلاس خود موضوع تضمين بدهي‌هاي خارجي قاهره را در ازاي كمك نظامي مصر به كشورهاي حوزه خليج فارس مورد بررسي قرار مي‌دهد.»[۲۶]
گزارش- 556
"ميخائيل گورباچف" رهبر شوروي در ديدار با "جورج شولتز" وزير خارجه امريكا از سياست امريكا در خليج فارس انتقاد كرد و هشدار داد كه حضور نيروي دريايي امريكا در خليج فارس ممكن است فضاي بهبود يافته در روابط بين دو ابرقدرت را از بين ببرد. براساس گزارش خبرگزاري تاس، گورباچف خطاب به شولتز گفت: «استحكامات نيروي دريايي امريكا در خليج فارس، برخلاف آنچه واشنگتن اعلام كرده شرايط و اوضاع در آنجا را نه‌تنها بهبود نبخشيده بلكه آن‌را پيچيده‌تر ساخته است. لزوم تضمين تأمين نفت براي ما نيز قابل درك است ولي ما اقداماتي را كه دقيقاً به نتايج مخالف منجر مي‌شود درك نمي‌كنيم. خليج فارس يك منطقه جدا شدني و در انزوا نگهداشته شده نيست، اگر از اين سياست پيروي شود ممكن است خيلي چيزها در يك سلسله عمليات بين‌المللي از جمله خيلي چيزها در روابط شوروي و امريكا از بين برود.» وي ابراز اميدواري كرد كه رهبري امريكا كليه نتايج احتمالي سياست خود در خليج فارس را به‌طور جدي مورد بررسي و تجديد نظر قرار دهد.[۲۷]
گورباچف رهبر شوروي ضمن انتقاد از سياست امريكا در خليج فارس به جورج شولتز وزير خارجه امريكا هشدار داد كه حضور نيروي دريايي امريكا در خليج فارس ممكن است فضاي بهبود يافته در روابط دو ابرقدرت را از بين ببرد.
گزارش- 557
امريكا براي تحريم خريد نفت از ايران، به ژاپن فشار مي‌آورد. وزير انرژي امريكا پس از ديدار از كشورهاي حاشيه خليج فارس در يك مصاحبه مطبوعاتي گفت: «ما خواهان آنيم كه در تحريم اقتصادي و نظامي عليه ايران، ژاپن نيز به كمك ما بشتابد و خريد نفت از ايران را متوقف كند.» وي افزود: «دراينباره با سفيران ژاپن در كشورهاي عربي حوزه خليج فارس مذاكره داشته و آنها نيز وعده داده‌اند كه در جست‌وجوي راه‌هايي براي كمك بينديشند.» ژاپن بزرگ‌ترين خريدار نفت ايران است و براي اين كشور آسان است كه نفت خود را از ديگر كشورهاي خليج فارس تأمين كند. وزير انرژي امريكا درباره همكاري كويت با عراق در جنگ تحميلي گفت: «جنگنده‌هاي عراق از فضاي كويت پرواز مي‌كنند و تجهيزات عراقي نيز از خاك كويت عبور مي‌كند و كويتي‌ها نگران اين مسئله هستند. ... كويتي‌ها خواستار وسايل نظامي از جمله موشك هاوك شده‌اند.»[۲۸] از سوي ديگر، روزنامه "يوميوري شيمبون" چاپ ژاپن در سرمقاله امروز خود به بررسي بحران خليج فارس پرداخته و با اشاره به حمله امريكا به سكوهاي نفتي ايران و اصابت موشك به بندر الاحمدي كويت نوشته است: «وقايع خليج فارس نشان مي‌دهد كه هم ايران و هم امريكا با احتياط قابل توجهي عمل كرده‌اند و مي‌توان گفت كه هر دو طرف نشان داده‌اند نمي‌خواهند وارد يك درگيري كامل شوند.» اين روزنامه از امريكا خواست كه بيش از حد به ايران فشار نياورد؛ زيرا اين عمل ممكن است به نزديكي بيش‌تر ايران و شوروي منجر شود و يا تهران را به انجام اقدامات غيرمسئولانه‌اي مجبور نمايد. اين روزنامه افزوده است: «اين قطعي نيست كه هدف موشك ايران واقعاً نفتكش كويتي با پرچم امريكا بوده است، اما فكر مي‌كنيم به‌طور اصولي وضعيت عبارت است از يك پاسخ ملايم به يك حمله ملايم و مي‌توان نتيجه گرفت كه هر دو طرف تمايل خود را به اجتناب از يك درگيري كامل نشان داده‌اند ... رفتار ايرانيان اخيراً به‌طور آشكاري نسبت به سازمان ملل ملايم شده است و ناظران عقيده دارند كه دبيركل سازمان ملل نزديك است در ميانجيگري براي حل وضعيت موجود موفق شود.» اين روزنامه سپس نتيجه‌گيري مي‌كند: «چنين اقداماتي ممكن است ايران را بيش‌تر در دست شوروي قرار دهد و آن‌را مجبور نمايد كه از سر ناچاري به اقدامات غيرمسئولانه دست بزند. يك گفته قديمي كه به يك ژنرال دوران گذشته نسبت داده شده مي‌گويد: حتي وقتي‌كه قلعه دشمن خود را در محاصره داريد بايد يك راه فرار براي خصم خود باقي بگذاريد و لذا امريكا نبايد شتابزده كشورهاي ديگر را مجبور كند كه خريد نفت ايران را تحريم كنند؛ زيرا اين امر مي‌تواند نتايج بسيار متفاوتي به‌دنبال داشته باشد.»[۲۹]
گزارش- 558
با وجود افزايش تشنج در خليج فارس، واردات نفت ژاپن از خليج فارس افزايش يافته است. خبرگزاري جمهوري اسلامي در گزارشي از توكيو نوشت: «واردات نفت خام ژاپن از خاورميانه در ماه سپتامبر تقريباً 25 درصد در مقايسه با ماه قبل از آن (اوت) افزايش نشان مي‌دهد. كشورهاي اين منطقه با صدور مجموعاً 6/65 ميليون بشكه نفت به ژاپن تقريباً 70درصد از كل نفت خام وارداتي بزرگ‌ترين بازار انرژي آسيا را تأمين كردند. متوسط واردات نفت خام ژاپن از خاورميانه در سال 1986 نزديك 65 درصد از كل واردات آن را تشكيل مي‌داد. اما در ماه‌هاي اخير اين درصد به‌دليل تشديد تشنج در خليج فارس كاهش يافته و به حدود 55 درصد رسيده بود. كويت بيش‌ترين سهم را از افزايش خريد نفت ژاپن از منطقه داشته است و صادرات آن به اين كشور در ماه سپتامبر تقريباً دو برابر ماه اوت شد و به 74/8 ميليون بشكه بالا رفت. اين حجم تقريباً 4 برابر رقم مشابه يك سال پيش است. خريد ژاپن از ايران نيز افزايش قابل توجه 5/64درصد را نسبت به يك‌سال پيش نشان داد و به 91/6 ميليون بشكه رسيد درحالي‌كه واردات آن از عراق با 3/53درصد كاهش به 939 هزار بشكه رسيد. عربستان سعودي از سه ماه پيش بار ديگر مقام خود را به‌عنوان بزرگ‌ترين تأمين كننده نفت ژاپن به‌دست آورد.»[۳۰] راديو بي‌بي‌سي نيز در گزارشي از تداوم جريان نفت از منطقه خليج فارس گفت: «بهرغم حملات شديد عراق در پنجم اكتبر(13 مهر) به تأسيسات پايانه نفتي "لارك" در نزديكي مدخل خليج فارس كه عمليات بارگيري نفتكش‌ها در آنجا صورت مي‌گيرد، چنين به‌نظر مي‌رسد كه ايران موفق شده است در اين ماه ميزان توليد خود را در حد 2/2 ميليون بشكه در روز تثبيت كرده و كوشش‌هاي عراق براي مختل‌كردن كار نفتكش‌هايي را كه از جزيره خارك به طرف جنوب خليج فارس حركت مي‌كنند ناكام كند. در حدود 30 نفتكش به كار حمل و نقل در اين منطقه كه عمليات پرخطري است مشغول هستند و در مقايسه با اوايل سال جاري، تعداد اين نفتكش‌ها دو برابر شده است.»[۳۱] از سوي ديگر، خبرگزاري "خليج" به نقل از وزير نفت عراق، با اعلام اينكه عراق بيش از سهميه خود در اوپك، نفت توليد مي‌كند، نوشت: «عراق در حال حاضر روزانه بيش از 7/2 ميليون بشكه توليد مي‌كند و اين مفاد پيمان منعقدة سازمان اوپك در ماه دسامبر(آذر 1365) را رد نموده است. در اين پيمان توليد نفت عراق كمتر از توليد نفت ايران است. توليد نفت روزانه ايران در حال حاضر 36/2 ميليون بشكه مي‌باشد. سهميه فعلي نفت عراق 54/1 ميليون بشكه تعيين شده ولي عراق آن را رعايت نكرده و ادعا مي‌كند تا زماني‌كه جنگ با ايران ادامه يابد آن كشور مي‌خواهد سهميه توليدي مساوي با ايران داشته باشد.»[۳۲]
گزارش- 559
توان تسليحاتي طرفين جنگ در تعيين سرنوشت جنگ اهميت زيادي دارد. رسانه‌هاي گروهي جهان به مناسبت‌هاي مختلف به تجزيه و تحليل توان تسليحاتي ايران و عراق، كشورهاي تأمين كننده سلاح، توان مالي و تسهيلات و مشكلات موجود براي هركدام از دو كشور مي‌پردازند. نشريه امريكايي "دفاع و ديپلماسي"، به نقل از هفته‌نامه اكونوميست درباره وضعيت تسليحاتي ايران نوشت: «در سال گذشته ايران با اتكا به توليدات داخلي توانسته است 3/1 ميليارد دلار از واردات تسليحاتي را كم كند. مواد منفجره و فشنگ، از جمله توليدات غيرپيشرفته است كه ايراني‌ها به حد خودكفايي رسيده‌اند. گزارش‌ها حاكي است كه ايراني‌ها در حمله خود به بصره از هواپيماهاي بي‌سرنشين و كنترل از راه دور استفاده كرده‌اند و همچنين اين گزارش‌ها خبر از برنامه و طرح ساخت موشك‌هاي زمين‌به‌زمين "اسكاد - بي" مي‌دهند. ايراني‌ها سلاح‌هاي اتوماتيك 9 ميلي‌متري، آر.پي.جي و يوزي را خود در ايران توليد مي‌كنند. هر چند كه ايراني‌ها سلاح‌هاي بسيار پيشرفته توليد نمي‌كنند، اما بسياري از لوازم يدكي ساخت امريكا را كه در زمان شاه از امريكا بايستي وارد مي‌شد در حال حاضر، خود توليد مي‌كنند. از جمله قطعات هلي‌كوپتر، موشك‌هاي ضدهوايي و مهمات.»[۳۳] از سوي ديگر، به گزارش خبرگزاري فرانسه ارسال تسليحات برزيلي به عراق از آغاز جنگ به سه برابر رسيده است. شركت "اوي براس" كه اصلي‌ترين شركت برزيلي تأمين كننده اسلحه براي عراق است، رقم فروش خود را به عراق در شش ماه اول سال ميلادي نسبت به سال قبل نزديك به 5/2 برابر افزايش داده است.[۳۴] روزنامه تايمز‌مالي نيز با اشاره به 30 ميليارد دلار بدهي عراق به كشورهاي عربي، درباره كمك‌هاي مالي و تسليحاتي كويت نوشت: «بخش اعظم 30 ميليارد دلار بدهي عراق به كشورهاي عربي وامي است كه بغداد از كويت دريافت داشته است و تسليحات ارسالي براي عراق كه عمدتاً تسليحات ساخت شوروي مي‌باشد از طريق يك بندر ويژه در كويت براي عراق ارسال مي‌گردد.»[۳۵]
منابع و مآخذ روزشمار 1366/08/01
- ↑ سند شماره 440 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش دوره‌اي راوي قرارگاه نيروي زميني سپاه (اسدالله احمدي)، مهر و آبان 1366، ص98؛
- ↑ سند شماره 1522/ د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه نجف در عمليات نصر8 انجام‌نشده (نادر نوروزشاد)، 27/7 تا 4/8/1366،ص54.
- ↑ سند شماره 1533/ د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه رمضان (مسعود سرمدي)، 23/7 تا 2/8/1366، ص98 تا 113.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 2/8/1366، ص9.
- ↑ - مأخذ 7، ص‌آخر، لندن - خبرگزاري فرانسه.
- ↑ - مأخذ 4، ص8، واحد مركزي خبر، به نقل از خبرگزاري رويتر.
- ↑ روزنامه كيهان، 2/8/1366، ص3.
- ↑ - مأخذ 5، ص16، منامه - خبرگزاري فرانسه، 1/8/1366، به نقل از روزنامه القبس.
- ↑ روزنامه رسالت، 2/8/1366، ص12.
- ↑ Facts on File Yearbook 1987, p.839.
- ↑ مأخذ 4، ص8، لندن - واحد مركزي خبر، به نقل از روزنامه گاردين.
- ↑ مأخذ 5، ص47 و 48، راديو امريكا، 3/8/1366، به نقل از روزنامه واشنگتن‌پست.
- ↑ مأخذ 5، ص39، راديو بي‌بي‌سي، 2/8/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 218، 2/8/1366، ص23 و 24، راديو بي‌بي‌سي، 1/8/1366.
- ↑ مأخذ 7، ص‌آخر، لندن - خبرگزاري فرانسه.
- ↑ مأخذ 4، ص8، واحد مركزي خبر، به نقل از خبرگزاري رويتر.
- ↑ مأخذ 7، ص20، خبرگزاري رويتر.
- ↑ مأخذ 5، ص16، منامه - خبرگزاري فرانسه، 1/8/1366، به نقل از روزنامه القبس.
- ↑ مأخذ 4، ص8، لندن - واحد مركزي خبر.
- ↑ مأخذ 4، ص8، خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از خبرگزاري يونايتدپرس.
- ↑ مأخذ 14، ص15، بغداد - خبرگزاري فرانسه، 1/8/1366.
- ↑ سند شماره 046273 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: سماجا2، معاونت اطلاعات، 2/8/1366؛ و - مأخذ 7، ص‌آخر، واشنگتن - راديو امريكا.
- ↑ مأخذ 5، ص16، عدن - خبرگزاري فرانسه، 2/8/1366.
- ↑ مأخذ 9، ص12، راديو بي.بي.سي.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 221، 5/8/1366، ص20، راديو بي‌بي‌سي، 4/8/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 220، 4/8/1366، ص9، راديو بي‌بي‌سي، به نقل از هفته‌نامه ساندي تايمز، 3/8/1366.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 3/8/1366، ص9، خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از خبرگزاري تاس.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 2/8/1366، ص16.
- ↑ مأخذ 14، ص22 و 23، توكيو - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 1/8/1366، به نقل از روزنامه يوميوري شيمبون.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 3/8/1366، ص15، توكيو - خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ مأخذ 5، ص50، راديو بي.بي.سي، 2/8/1366.
- ↑ روزنامه كيهان، 3/8/1366، ص19، منامه - خبرگزاري آسوشيتدپرس، به نقل از خبرگزاري خليج.
- ↑ مأخذ 28، ص16، هفته‌نامه اكونوميست.
- ↑ مأخذ 4، ص2، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از خبرگزاري فرانسه.
- ↑ مأخذ 9، ص12، روزنامه تايمز‌مالي.