1366.01.03
| روزشمار جنگ سال 1366 1366.01.03 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | سه فروردین |
| تاریخ شمسی | 1366.01.03 |
| تاریخ میلادی | 23 مارس 1987 |
| تاریخ قمری | 22 رجب 1407 |
گزارش- 338
در اغلب مناطق عملياتي جبهه‌هاي نبرد و به‌ويژه مناطق حاج‌عمران و شلمچه امروز درگيري‌هاي پراكنده‌اي بين نيروهاي ايران و عراق وجود داشت. همچنين سرفرماندهي ارتش عراق از حمله نيروهاي اين كشور در منطقه "شرق دجله" (منطقه استقرار سپاه ششم عراق) خبر داد. اين حمله را ايران و بسياري از خبرگزاري‌هاي جهان تأييد نكرده‌اند ولي راديو عراق از كشته شدن 8 تن از نيروهاي ايراني نيز در اين حركت سخن گفته‌است.[۱] همچنين در اين روز معاونت اطلاعات ستاد كل سپاه به‌نقل از ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي ايران اعلام كرد كه پيش‌مرگان حزب‌الله كرد عراق يك فروند هلي‌كوپتر ارتش صدام را به غنيمت گرفتند و خلبان آن را نيز اسير كردند.[۲]
گزارش- 339
خليج‌فارس امروز يكي از ناآرام‌ترين روزهاي خود را پشت سر گذاشت. حملات متعدد به كشتي‌ها، نفت‌كش‌ها، سكوها و چاه‌هاي نفت؛ حضور ناوهاي قدرت‌هاي بزرگ و واكنش‌هاي گوناگون كشورها از موارد مهم گزارش شده مي‌باشد. در خصوص اقدامات ايران در خليج‌فارس ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي ايران اعلام كرد كه نيروي دريايي ارتش علاوه بر پاسداري از مرزهاي آبي كشور و كنترل تردد كشتي‌راني در خليج‌فارس و تنگه هرمز، 3 فروند كشتي و ناو خارجي را مورد شناسايي قرار داد.[۳] از سوي ديگر، سرفرماندهي ارتش عراق در اطلاعيه‌اي از يك حمله ناموفق قايق‌هاي توپ‌دار ايران در خليج‌فارس خبر داد. در اين اطلاعيه آمده‌است: «دشمن (قواي ايران) در يك تلاش جديد براي تصرف اسكله العميق (العميه) تعدادي از قايق‌هاي نفربر خود را به اين اسكله نزديك كرد كه در نتيجه مقاومت نيروهاي ما، به درگيري بين دو نيرو انجاميد و با انهدام دو قايق و غرق نمودن آن‌ها، ساير نيروهاي ايراني مجبور به عقب‌نشيني شدند.»[۴] اكثر حملات امروز در خليج‌فارس را عراق انجام داد. اهداف اصلي حملات امروز عراق در خليج‌فارس عبارت بودند از: حوزه‌هاي نفتي نوروز، سيروس، اردشير، اسكله خارك و نفت‌كش ايراني "دنا". حوزه نفتي نوروز دو مرتبه هدف حمله هواپيماهاي عراقي قرارگرفت.[۵] كه بر اثر آن، 9 تن از سربازان منطقه دوم دريايي بوشهر شهيد و 4 تن نيز مجروح شدند.[۶] همچنين هواپيماهاي عراقي در دو مرحله سكوي نفتي ابوذر و حوزه نفتي سيروس و تأسيسات آن را مورد حمله قرار دادند. چاه نفتي اردشير و سكوهاي بارگيري آن نيز در ساعت 14:47 بمباران شد.[۷] براساس گزارش‌هاي قرارگاه نوح و نامه شركت نفت خارك، در ساعت 15:16 اسكله‌هاي شماره 15 و 11 هدف حمله هواپيماهاي عراقي قرارگرفت. در اين حملات دو نقطه از اسكله غربي (شماره 15) معروف به "آذرپاد" و پايانه نفتي ايران در جزيره خارك مورد اصابت موشك قرارگرفت و دچار آتش‌سوزي شد كه در ساعت 15:50 آتش مهار گرديد. خسارات وارده به اين اسكله 15 تا 20 درصد بوده‌است، ولي تلفات جاني در برنداشت. هم‌زمان با اين حملات، نفت‌كش بزرگ ايراني "دنا" كه در كنار اسكله شماره 15 در حال بارگيري بوده است، از ناحيه عرشه و انبار لوازم يدكي مورد اصابت موشك قرارگرفت و در پي آن، ستون‌هايي از دود به هوا برخاست. اين نفت‌كش حدود 2 ميليون بشكه نفت بارگيري كرده‌بود.[۸] ( ضميمه دارد)
گزارش- 340
مقام‌هاي پنتاگون طرح‌هايي براي بمباران جمهوري اسلامي ايران آماده كرده‌اند. تلويزيون ان.بي.سي. با اعلام اين خبر افزود: «هواپيماهاي امريكايي مستقر در ناوگان منطقه آماده‌اند در صورت بسته شدن تنگه هرمز، ايران را مورد حمله قرار دهند.» به گفته ان.بي.سي. براساس طرح‌هاي آماده شده، چنانچه ايران براي بستن تنگه هرمز اقدامي بكند، هواپيماهاي امريكا از ناو هواپيمابر "گيتي هاوك" به پرواز درآمده و پايگاه‌هاي موشكي جمهوري اسلامي و تأسيسات نظامي بندرعباس را بمباران خواهند كرد. به گفته منابع آگاه، امريكا هم‌اكنون بين خليج‌فارس و شمال اقيانوس هند، 18 فروند كشتي جنگي مستقر كرده‌است.[۹] به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، روزنامه كويتي "الوطن"، نيز در اين باره نوشته‌است: «امريكا با ارسال شناورهاي دريايي بيش‌تري از ناوگان دريايي خود به منطقه خليج‌فارس، حضور خود را در اين منطقه ظرف 48 ساعت گذشته تقويت كرده‌است. سفر ژنرال‌كراو رئيس ستاد كل ارتش امريكا نيز به كشورهاي عربي حوزه خليج‌فارس از جمله كويت و بحرين به‌طور مستقيم در ارتباط با ورود كشتي‌هاي جنگي امريكا به منطقه خليج‌فارس بوده‌است.»[۱۰] يك ديپلمات غربي مستقر در خليج‌فارس نيز در اين باره چنين اظهار نظر كرده‌است: «غير محتمل است ايرانيان خطر برخورد با نيروهاي دريايي قدرت‌هاي بزرگ را بنمايند، ليكن آن‌ها مي‌توانند با شليك يك موشك به‌عنوان اعلام خطر، جرقه بحران موشكي تنگه هرمز را روشن كنند. البته چنين بحراني خود ممكن است صادرات نفت ايران را متوقف كند، ليكن دست ايران را براي مطالبه غرامت جنگ از ساير كشورهاي توليدكننده نفت، باز مي‌گذارد. هم‌زمان چنين بحراني مي‌تواند به‌عنوان سرپوشي براي به تحقق نپيوستن وعده‌هاي ايران در جنگ به كار رود.»[۱۱] از سوي ديگر، خبرگزاري آسوشيتدپرس به نقل از منابع دولتي امريكا اعلام كرد: «ايالات متحده به‌طور رسمي به كويت پيشنهاد حمايت نظامي از نفت‌كش‌هاي آن كشور را در آب‌هاي خليج‌فارس داده‌است تا عليه هر تهديدي از جانب ايران مقابله كند. اين منابع - كه نخواستند نامشان فاش گردد - اعلام داشتند دولت ايالات متحده منتظر دريافت پاسخ از جانب كويت است كه مدتي قبل جهت دريافت پشتيباني امريكا از نفت‌كش‌هاي خود با امريكا تماس‌هايي برقرار كرده‌بود. يكي از اين منابع اظهار داشته در آن موقع كويت امكان شركت شوروي را هم مطرح ساخته‌بود، ولي واشنگتن اشتياق كمي به آن نشان داد. در مراحل اوليه كويتي‌ها كوشش داشتند پشتيباني شوروي و امريكا را از نفت‌كش‌هاي خود جلب كنند، آن‌ها همچنين ابراز علاقه كرده‌بودند كه بخشي از نفت خود را توسط نفت‌كش‌هاي شوروي حمل كنند. منابع امريكا به كويت پشنهاد نموده‌اند كه نفت‌كش‌هاي آن كشور را بدون شركت شوروي در كنف حمايت خود قرار دهند. زير چتر حمايتي قرار دادن نفت‌كش‌هاي خارجي توسط امريكا، تأييد مستقيم كاخ سفيد را مي‌طلبد، چنين تأييدي تاكنون از سوي كاخ سفيد صادر نشده‌است و امريكا تاكنون كشتي‌هاي خارجي در منطقه را تحت حمايت خود نگرفته‌است.»[۱۲] گويا پيشنهاد حمايت از نفت‌كش‌هاي كويتي را پس از تقاضاي اين كشور، وزارت دفاع امريكا به ريگان رئيس‌جمهوري اين كشور ارائه داده و وي آن را پذيرفته‌است. به بيان كريستوفر: «وقتي كه پرزيدنت ريگان پيشنهاد واينبرگر وزير دفاع امريكا را داير به پرچم‌گذاري نفت‌كش‌هاي كويتي و حفاظت دريايي نظامي مناسب براي آن‌ها را تصويب كرد، فرماندهي مركزي امريكا به آن‌ها پاسخ مثبت داد. در انجام چنين كاري، پرزيدنت ريگان تعهد بزرگي را براي نيروي دريايي امريكا در جنگ ايران و عراق ايجاد كرد.»[۱۳]
گزارش- 341
عراق با به‌كارگيري نيروهاي پليس در جبهه، درصدد تأمين نيازهاي انساني جنگ و ترميم ارتش خود مي‌باشد. اسيران عراقي عمليات "كربلاي7" گفته‌اند كه اخيراً حكومت عراق دژبان‌هاي شهرها و جاده‌ها را به جبهه‌ها مي‌فرستد و همين امر موجب شده‌است كه در بعضي نقاط بغداد از استعداد آن‌ها بكاهد و مثلاً يك گروهان را به يك دسته كاهش دهد. به علاوه در بسياري موارد به جاي نيروهاي دژباني (پليس) معلولان را جايگزين كرده‌است. به گفته اسيران، اخيراً گردان ويژه‌اي نيز از افراد نخبه و خبره تشكيل شده‌است كه مقرشان در حرير مي‌باشد و مأموريت آن‌ها مقابله با افراد سپاه و پيش‌مرگان كرد عراقي است. اين اسيران افزوده‌اند كه با بمباران شهرهاي بصره و بغداد در حمله جنگنده‌هاي ايران، بسياري از مردم، اين دو شهر را تخليه كرده‌اند و اكثراً به شهرهاي كربلا و نجف رفته‌اند. صدام نيز در پيامي به مناسبت فرا رسيدن سال نو ايراني، به كشته شدن شمار بسياري از نيروهاي خود اعتراف كرده‌است.[۱۴] خبر ديگري حاكي است كه تعدادي از طرف‌داران "ياسر عرفات" و "جرج حبش" مشتركاً براي كمك به عراق وارد اين كشور شده‌اند و از مناطق "سوره ديزه،" "چوارتا"، "قلاچولان"، "سيتك" و مختصات 43 - 46 "برزنجه" بازديد نموده‌اند. دو تن از فرماندهان منافقين نيز آن‌ها را همراهي مي‌كرده‌اند. طبق اين خبر، قرار است به‌زودي كنفرانسي با شركت سران احزاب مخالف جمهوري اسلامي ايران با وساطت "ياسر عرفات" و "جرج حبش" در بغداد تشكيل شود.[۱۵]
گزارش- 342
شاه حسين براي برقراري مناسبات سياسي ميان سوريه و عراق در تلاش است. به نوشته روزنامه كويتي "القبس" در اثر تلاش‌هاي اردن، مقام‌هاي امنيتي عراق و سوريه در مرزهاي مشترك دو كشور با يكديگر ملاقات كردند. القبس كه خبر خود را به منابع آگاه در امان نسبت داده، افزوده است: «انتظار مي‌رود مقامات سياسي دو كشور عراق و سوريه نيز در نيمه‌هاي ماه آوريل جاري با يكديگر ملاقات نمايند.» اين روزنامه ملاقات آينده مقام‌هاي سياسي عراق و سوريه را مهم خواند، اما به مكان اين ملاقات اشاره‌اي نكرد. يادآوري مي‌شود كه به دنبال ميانجي‌گري‌هاي اخير شاه حسين و عربستان سعودي ميان بغداد و دمشق، مقام‌هاي امنيتي عراق و سوريه در مرزهاي مشترك دو كشور با يكديگر چند بار ملاقات كرده‌اند اما ظاهراً اين ملاقات‌ها در بهبود روابط ميان دو كشور اثر مهمي نگذاشته‌است.[۱۶] راديو "بي.بي.سي." نيز از لندن گزارش داد كه در اوضاع فعلي شايد "حافظ اسد" رئيس‌جمهوري سوريه حاضر باشد روابط خود با ايران را تا حدي به خطر اندازد تا نگذارد بنيادگرايان اسلامي در لبنان قدرت بگيرند؛ مثلاً سوريه اكنون ارسال تسليحات به ايران براي جنگ اين كشور عليه عراق را متوقف كرده‌است اما از سوي ديگر، از آن‌جا كه بدهي فراواني به دولت ايران دارد و براي تأمين نفت خام خود شديداً بر واردات نفت از ايران متكي است، از آن آزادي عمل كه مايل است، برخوردار نمي‌باشد.[۱۷]
گزارش- 343
"ژان برنارد ريمون" وزير امورخارجه فرانسه كه امروز وارد ابوظبي پايتخت امارات متحده عربي شد، بعد از يك ملاقات رسمي با "راشد عبدالله" وزير مشاور در امور خارجي اين كشور، خواستار قطع فوري مخاصمات بين ايران و عراق شد و از دو كشور متخاصم خواست از طريق مسالمت‌آميز به جنگ شش و نيم ساله خود پايان دهند. فرانسه و امارات مراتب نگراني خود را نيز از ادامه جنگ و آثار نامطلوب آن بر ثبات منطقه ابراز كردند.[۱۸] وزير خارجه فرانسه همچنين گفت: «فرانسه از ادامه جنگ ايران و عراق نگران است. . . . تمايل فرانسه به تحكيم روابط با ايران به هيچ‌وجه به قيمت مناسبات اين كشور با عراق تمام نخواهد شد بلكه روابط دوستانه با عراق همچنان ادامه خواهد يافت.» به گفته آقاي ريمون، گفت‌وگوهاي فرانسه با حكومت اسلامي ايران هنوز به بن‌بست نرسيده ولي از نيمه راه نيز فراتر نرفته و موجب ناخشنودي دولت پاريس است. وي افزود كه هنوز پنج فرانسوي در اسارت سازمان‌هاي تروريستي شيعه در لبنان هستند.[۱۹]
- * *
ضميمه گزارش شماره 339 "اليزابت گاملن" و "پال راجرز" در مقاله‌اي به سمينار بازشناسي جنبه‌هاي تجاوز و دفاع، حملات عراق را به كشتي‌ها به منظور تعقيب دو هدف عمده دانسته‌اند: اول، تحريك ايران به مسدود كردن تنگه هرمز و نهايتاً قطع عرضه نفت به غرب و ترغيب غرب به اتخاذ تدابيري به منظور پايان دادن به جنگ. دوم، محدود كردن صادرات نفتي ايران و در نتيجه محدود كردن توانايي ايران در تأمين مالي سلاح‌هاي جنگي خود در بلند مدت. به نوشته اين مقاله، استراتژي اول با خويشتن‌داري ايران و بي‌اعتنايي غيرمنتظره بين‌المللي در مورد حمله به كشتي‌هاي بي‌طرف غيرنظامي، با شكست روبه‌رو گرديد. در ادامه مقاله آمده‌است: «حملات تلافي‌جويانه ايران به كشتي‌هاي نفت‌كش تا ماه مه 1984 رخ نداد و حتي پس از آن نيز همان‌طوري كه در جدول شماره 1 نشان داده شده‌است، حملات تلافي‌جويانه بر مبناي يك به يك نبود. به هر حال لازم به يادآوري است كه قدرت‌هاي غربي طرح‌هايي را براي اطمينان حاصل كردن از باز بودن تنگه هرمز - كه احتمال مسدود شدن آن به دست ايران مي‌رفت - آماده ساختند. درك منطق استراتژي عراق و طرح‌هاي غرب دشوار است، زيرا تقريباً تمام نفت ايران از طريق تنگه هرمز صادر مي‌گردد بديهي است كه ايران تلاش براي مسدود كردن تنگه هرمز به عمل نخواهد آورد مگر آن‌كه منابع صدور نفتش آنچنان تخريب شود كه ديگر باز بودن يا نبودن تنگه براي او اهميتي نداشته باشد؛ يا اين‌كه اين كشور راه ديگري براي صدور نفت خود پيدا كند. . . . جدول شماره2، شماره تقريبي حمله به كشتي‌ها را در منطقه خليج‌فارس بر طبق كشور حمله‌كننده نشان مي‌دهد. مسئوليت عراق براي مبادرت ورزيدن به جنگ نفت‌كش‌ها را مي‌توان از طريق بررسي دقيق دفعاتي كه جنگ نفت‌كش‌ها به اوج خود مي‌رسد، احراز كرد. تقريباً هميشه حمله اول را عراق انجام داده است.[۲۰]
| حمله‌كننده / سال | 1980 | 1981 | 1982 | 1983 | 1984 | 1985 | 1986 | 1987 | جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| عراق | 0 | 5 | 62 | 16 | 53 | 33 | 66 | 88 | 283 |
| ایران | 5 | 0 | 62 | 0 | 18 | 14 | 45 | 91 | 173 |
| حمله‌كننده / زمان | ژانويه | فوريه | مارس | آوريل | ژوئن | ژوئيه | اوت | سپتامبر | اكتبر | نوامبر |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| عراق | 6 | 8 | 5 | 7 | 5 | 2 | 3 | 4 | 13 | 8 |
| ایران | 6 | 3 | 4 | 4 | 10 | 5 | 4 | 5 | 7 | 10 |
منابع و مآخذ روزشمار 1366/01/03
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، گزارش‌هاي ويژه، نشريه شماره 4 (4/1/1366)، ص3، به نقل از سرفرماندهي ارتش عراق، اطلاعيه نظامي شماره 2613.
- ↑ سند شماره 077269 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد كل سپاه - معاونت اطلاعات، به ستاد سپاه پنجم نيروي زميني سپاه - معاونت اطلاعات، 3/1/1366، شماره 105.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 9/1/1366، ص2، اطلاعيه شماره 2785 ارتش جمهوري اسلامي ايران.
- ↑ مأخذ1، ص2، به نقل از اطلاعيه نظامي شماره 2613 سرفرماندهي عراق درباره حمله قايق‌هاي توپ‌دار ايران براي تصرف اسكله العميق.
- ↑ سند شماره 27381 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي معاونت اطلاعات و عمليات نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، 3/1/1366، صص10 و 11.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، گزارش‌هاي ويژه، نشريه شماره 6 (6/1/1366)، ص3.
- ↑ سند شماره 077275 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سماجا 2، به سماجا 3؛ و- مأخذ1، ص1، به نقل از اطلاعيه نظامي شماره 2612 سرفرماندهي عراق.
- ↑ سند شماره 077316 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش فرمانده نيروي دريايي سپاه به فرمانده كل سپاه، 6/1/1366؛ و-
- ↑ واحد مركزي خبر، صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه، 6/1/1366، ص12، راديو ايران، 3/1/1366، به نقل از تلويزيون ان.بي.سي. امريكا.
- ↑ مأخذ 1، ص6، كويت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به‌نقل از روزنامه كويتي "الوطن"، 30/1/1366.
- ↑ مأخذ 8، بخش سوم، ص2، منامه - به نقل از خبرگزاري آلمان‌غربي، 4/1/1366.
- ↑ مأخذ 8، بخش سوم، ص13، واشنگتن - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 4/1/1366.
- ↑ Chrirstopher C. Joyner. The Persian Gulf War: Lessons for Strastegy, Law , and Diplomacy U.S.A. (New York: Greenwood Press 1990), P.153-172.
- ↑ سند شماره 077277 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده سپاه پنجم رمضان، به فرمانده نيروي زميني - معاونت اطلاعات، شماره 71، 3/1/1366.
- ↑ سند شماره 077270 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده سپاه پنجم رمضان - معاونت اطلاعات، به فرمانده نيروي زميني - معاونت اطلاعات، شماره 79، 3/1/1366.
- ↑ پيشين؛ و- خبرگزاري جمهوري اسلامي، گزارش‌هاي ويژه، نشريه شماره 13 (13/1/1366)، ص18، كويت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 12/1/1366، به نقل از "القبس".
- ↑ مأخذ 8، بخش سوم، ص24، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 4/1/1366 به نقل از راديو "بي.بي.سي".
- ↑ مأخذ 1، صص11 و 12، ابوظبي - خبرگزاري امارات متحده عربي، 3/1/1366.
- ↑ مأخذ 10، ص3، راديو اسرائيل، 3/1/1366.
- ↑ اليزابت گاملن و پال راجرز، «قرار گرفتن نفت‌كش‌هاي كويتي زير پرچم ايالات متحده و تأثيرات آن»، بازشناسي جنبه‌هاي تجاوز و دفاع (مجموعه مقالات)، جلد دوم، ابعاد سياسي و حقوق بين‌الملل، تهران، دبيرخانه كنفرانس بين‌المللي تجاوز و دفاع، 1368، صص153 تا 160.