1367.01.05
| روزشمار جنگ سال 1367 1367.01.05 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | پنج فروردین |
| تاریخ شمسی | 1367.01.05 |
| تاریخ میلادی | 25 مارس 1988 |
| تاریخ قمری | 6 شعبان 1408 |
گزارش - 227
در ادامه‌ي عمليات بيت‌المقدس4 در ارتفاعات جنوب درياچه‌ي دربنديخان، به درخواست علي فضلي فرمانده لشكر10 سيدالشهدا(ع) از ساعت يك بامداد با اجراي آتش توپخانه و ادوات، عمليات آغاز شد. اين در حالي بود كه 2 گردان از لشكر10 سيدالشهدا(ع) در عمق منطقه‌ي دشمن نفوذ كرده بود و اولين گردان لشكر27 محمد رسول‌الله(ص) پاك‌سازي ساحل جنوبي درياچه‌ي دربنديخان را كه با غافل‌گيري نيروهاي عراقي هم‌راه بود، انجام داده و لشكر57 ابوالفضل(ع) نيز درصدد انتقال 2 گردان به ساحل جنوبي درياچه‌ي دربنديخان بود.[۱] پس از اعلام رمز عمليات، رزمندگان لشكر10 با انهدام كمين‌هاي دشمن در شيارهاي منتهي به ارتفاع شاخ سورمر به سمت اهداف خود در اين ارتفاع حركت كردند. لشكر حضرت رسول(ص) نيز پس از تأمين و تصرف ساحل مقابل جنوبي درياچه‌ي دربنديخان گردان دوم را وارد عمل كرده، در دشت به سمت روستاي تولبي و شميران كه محل استقرار تانك‌هاي دشمن بود حركت كرد. لشكر57 ابوالفضل(ع) كه به دليل كمبود قايق و آتش دشمن در انتقال نيروهايش به آن سو دچار مشكلاتي شده بود، 2 گردان خود را تا ساعت 2:30 بامداد به ساحل دشمن انتقال داد، ولي به دليل حضور پراكنده‌ي نيروهاي عراقي در نقاط گوناگون از همان ابتدا با دشمن درگير شد. به طور طبيعي اين موضوع موجب كندي حركت نيروها براي صعود از دامنه‌ي ارتفاع شاخ شميران شد. البته، وضعيت زمين منطقه در كندي حركت نيروها نيز بي‌تأثير نبود. پيچيدگي زمين و وجود كمين‌هاي متعدد در شيارها و در ارتفاعات در مقابل لشكرهاي 57 ابوالفضل(ع) و 10 سيدالشهدا(ع) حركت آن‌ها را كند مي‌كرد، اما در دشت تولبي لشكر حضرت رسول(ص) اجازه‌ي سرعت عمل بيش‌تري داشت و با چنين مشكلاتي مواجه نبود. از اين رو، در ساعت 2:50 بامداد، لشكر حضرت رسول(ص) روستاي تولبي و ساحل سمت راست آن را تصرف كرد و رزمندگان لشكر، پيشروي به سمت روستاي شميران و كاني‌كوه را آغاز كردند. گذشت زمان، نزديك شدن روشنايي هوا و تأمين نشدن اهداف اصلي يگان‌ها، يعني ارتفاعات شاخ سورمر و شاخ شميران و برددكان، سبب ايجاد نگراني در سطح قرارگاه فتح و همچنين نيروي زميني شده است. در صورت ادامه‌ي اين وضعيت و ضربه نخوردن دشمن و استقرار نيروهايش در نقاط سركوب، اين خطر احساس مي‌شد كه دشمن بتواند به‌راحتي عقبه‌ي آبي يگان‌ها را مسدود كرده، نيروهاي خودي را محاصره كند. لذا، رحيم صفوي جانشين فرماندهي نيروي زميني سپاه، ساعت 3 بامداد در قرارگاه فتح، ضمن اعلام اين مطلب كه اوضاع دشمن هنوز به هم نريخته و تسلط كافي بر منطقه دارد،[۲] موارد زير را براي اجرا به احمد غلامپور فرمانده قرارگاه فتح ابلاغ كرد: - به دليل وابستگي يگان‌ها به عقبه‌ي آبي درياچه‌ي دربنديخان، هوانيروز از ابتداي روز در امر تدارك نيروها فعال شود. - لشكر محمد رسول‌الله(ص) تانك‌هاي عراقي را در دشت تولبي غنيمت بگيرد و از آن‌ها عليه دشمن استفاده كند. - باز كردن جاده‌ي چم سراژين به عنوان عقبه‌ي زميني يگان‌ها از سمت چپ ارتفاع شاخ شميران در اولويت قرار گيرد. - انتقال تانك و نفربر به آن سوي درياچه براي حمايت نيروهاي پياده حتماً انجام شود. - يگان‌ها حداكثر پيشروي را تا قبل از روشن شدن هوا در منطقه انجام دهند. در طول روز نيز در مقابل ضد حمله‌هاي دشمن مقاومت كرده، در شب دوم مأموريت‌هاي خود را كامل كنند.[۳] كندي حركت يگان‌ها موجب نگراني شده بود، اما از ساعت 4 صبح، درگيري شدت بيش‌تري يافت و پيشروي يگان‌ها سريع‌تر شد. رزمندگان لشكر57 ابوالفضل(ع) در سه‌راهي غرب ارتفاع شاخ شميران با دشمن درگير شدند و از ارتفاع بالا رفتند. به دنبال آن، رزمندگان لشكر سيدالشهدا(ع) نيز دو قله‌ي دامنه‌ي شمالي ارتفاع شاخ شميران را تصرف كردند و به سمت 3 قله‌ي ديگر در حاشيه‌ي سمت چپ ارتفاع حركت كردند. موقعيت قله‌هاي اين ارتفاع به گونه‌يي بود كه در صورت سقوط آن‌ها، تصرف شاخ سورمر به‌راحتي امكان‌پذير مي‌شد، زيرا ارتباط نيروهاي عراقي مستقر در شاخ سورمر با عقبه از طريق اين ارتفاع امكان‌پذير مي‌شد. نيروهاي لشكر محمد رسول‌الله(ص) نيز در اين موقعيت پيشروي در دشت تولبي را ادامه دادند و 3 دستگاه از تانك‌هاي دشمن را منهدم كردند. نيروهاي لشكر ابوالفضل(ع) هم در ساعت 4:40، سه دستگاه از تانك‌هاي دشمن را به غنيمت گرفتند. اخبار رسيده از شنود نيز از درهم‌ريختگي دشمن در اين ساعات حكايت مي‌كرد و نيروهاي عراقي به طور مكرر اعلام مي‌كردند كه در محاصره‌ي نيروهاي ايراني قرار گرفته‌اند. اجراي آتش سنگين و مؤثر توپخانه روي جاده‌ي اصلي عقبه‌ي دشمن از سد دربنديخان به برددكان نيز در تحركات دشمن اختلال ايجاد كرد. آخرين وضعيت يگان‌ها در ساعت 6 بامداد بدين ترتيب بود: رزمندگان لشكر سيدالشهدا(ع) در يال‌هاي شاخ شميران در پايگاه مقر تيپ دشمن مستقر شده و در ارتفاعات شاخ سورمر درگير بودند. نيروهاي لشكر ابوالفضل(ع) با راهنمايي 3 اسير دشمن از دامنه‌ي ارتفاع شاخ شميران در حال صعود بودند. رزمندگان لشكر محمد رسول‌الله(ص) نيز در حال پاك‌سازي دشت تولبي بودند و تا اين زمان 5 دستگاه از تانك‌هاي دشمن را منهدم كرده، حدود 10 دستگاه از آن‌ها را به غنيمت خود درآورده، عليه دشمن به كار گرفتند.[۴] در اين هنگام، گذرگاه آبي درياچه‌ي دربنديخان نيز امنيت نسبي يافته بود و يگان‌ها امكانات و نفرات خود را از اين طريق به جلو انتقال مي‌دادند. با روشن شدن هوا، نيروي هوايي وارد عمل شد. اولين بمب‌باران محل تجمع نيروهاي عراقي به دستور سرهنگ مصطفي اردستاني فرمانده عمليات نيروي هوايي ارتش انجام شد. هواپيماهاي خودي در مأموريت‌هاي اول خود با بمب‌باران دقيق محل تجمع و جاده‌ي مواصلاتي دشمن سبب تقويت روحيه‌ي رزمندگان شدند و فرماندهان يگان‌ها از عملكرد آن‌ها بسيار راضي بودند.[۵] حدود ساعت 10 صبح، نيروهاي لشكر ابوالفضل(ع) در شاخ شميران خود را به دشمن رسانده، پس از جنگ تن به تن به پاك‌سازي سنگرهاي دشمن اقدام كردند. با استقرار رزمندگان اين لشكر در شاخ شميران، نيروهاي عراقي كه در يال‌هاي سمت چپ آن و ارتفاع شاخ سورمر در مقابل لشكر سيدالشهدا(ع) به‌شدت مقاومت مي‌كردند، دچار تزلزل شدند و تعدادي تسليم و عده‌يي نيز اقدام به فرار كردند. بنابراين، نيروهاي لشكر سيدالشهدا(ع) به سمت اين ارتفاع پيشروي كردند، در حالي كه باقي‌مانده‌ي افراد دشمن در ارتفاع شاخ سورمر اظهار ناتواني كرده، نگران كمبود مهمات بودند. در نهايت، ساعت 10:45، لشكر ابوالفضل(ع) تصرف و پاك‌سازي كامل شاخ شميران را كه اصلي‌ترين هدف مرحله‌ي اول عمليات بود به اطلاع قرارگاه رساند. مقارن ظهر امروز، نيروهاي عراقي از چندين محور ضد حمله‌هاي خود را به سمت ارتفاع شاخ شميران آغاز كردند، ليكن با وجود تعداد كم نيروهاي مستقر در اين نقطه، تلاش‌هاي فراوان آنان نتيجه‌يي در پي نداشت.** نيروهاي لشكر ابوالفضل(ع) كه با منطقه به طور كامل آشنا بودند، با استقرار در نقاط كليدي ارتفاع به هر وسيله‌ي ممكن به دفع فشار دشمن پرداختند. گزارش ديد‌بان‌هاي در خط حاكي از آن بود كه دشمن از سمت ساحل دشت تولبي و از طرف برددكان در حال آوردن نيروهاي كمكي به منطقه است.
به نظر مي‌رسيد تلاش دشمن دو علت اساسي دارد: - نيروهاي عراقي قصد داشتند قبل از فرارسيدن تاريكي شب، ارتفاع شاخ شميران را پس بگيرند. - وارد كردن يگان‌هاي تازه‌نفس در منطقه به منظور ايجاد رده‌هاي گوناگون دفاعي در برابر رزمندگان و ممانعت از حركت آنان در شب بعد به طرف ارتفاعات برددكان. نيروهاي لشكر سيدالشهدا(ع) نيز ساعت 2 بعد از ظهر، ارتفاع شاخ سورمر را به طور كامل تصرف كردند و بيش از يك‌صد تن از قواي دشمن از تيپ506 پياده را به اسارت خود درآوردند. باقي‌مانده‌ي نيروهاي عراقي در اين منطقه كشته، زخمي يا متواري شدند. همچنين در حوالي غروب روز اول، به قرارگاه اطلاع داده شد كه جاده‌ي چم سراژين (عقبه‌ي خشكي منطقه از سمت شرق ارتفاع سورمر) باز شده، ولي به دليل باتلاقي بودن بعضي نقاط آن تردد خودروها با مشكل مواجه است. دشمن در طول روز اول ضمن وارد كردن فشار زياد به دو محور دشت تولبي و شاخ شميران، اقدام به بمب‌باران شديد عقبه‌ي خودي كرد. بمب‌باران‌هاي شيميايي دشمن كه توأم با آتش شديد كاتيوشا و توپخانه بود، تقريباً همه‌ي مناطق را آلوده كرده، تا اندازه‌يي از توان رزم يگان‌هاي عمل‌كننده كاست.[۶]
گزارش - 228
حفظ هدف‌هاي تصرف‌شده در عمليات بيت‌المقدس4 مستلزم اجراي عمليات روي نقاط باقي‌مانده‌ي ارتفاعات بود، زيرا با وجود تصرف ارتفاع شاخ سورمر و قسمت‌هاي اصلي و قله‌ي ارتفاع شاخ شميران در طول عمليات بيت‌المقدس4، حضور نيروهاي عراقي در يال‌هاي غربي ارتفاع شاخ سورمر و داشتن ديد و تير بر جاده‌ي عقبه‌ي چم سراژين مانع تشكيل يك خط پدافندي منسجم در اين منطقه شده، ضرورت ادامه‌ي عمليات براي تصرف ساير نقاط را اجتناب‌ناپذير مي‌كرد. از سوي ديگر، با توجه به اهميت ارتفاع شاخ شميران، دشمن به‌سادگي دست از اين ارتفاع برنمي‌داشت و با توان بيش‌تري براي بازپس‌گيري آن وارد عمل مي‌شد. برهم زدن سازمان احتمالي دشمن و پدافند كردن در ارتفاعات جلوتر از شاخ شميران از جمله اهداف مهمي بود كه موجب شد فرماندهي قرارگاه فتح با وجود خستگي مفرط يگان‌ها تصميم به ادامه‌ي عمليات در شب دوم بگيرد. بر همين اساس و پس از جلسه با فرماندهان يگان‌هاي عمل‌كننده در قرارگاه فتح، مانور زير براي شب دوم طرح‌ريزي و تصويب شد: 1. لشكر محمد رسول‌الله(ص) روي ارتفاعات برددكان عمل كند. 2. لشكر سيدالشهدا(ع) ضمن تحويل گرفتن خط دشت تولبي از لشكر محمد رسول‌الله(ص) اقدام به پاك‌سازي اين دشت كرده، با پيشروي در اين محور، خط دفاعي مناسبي را در امتداد يال‌هاي برددكان به طرف ساحل درياچه‌ي دربنديخان ايجاد كند. 3. تيپ18 الغدير با هدف ادامه‌ي كار لشكر محمد رسول‌الله(ص) روي برددكان، صبح عمليات كند يا براي اجراي عمليات در شب سوم آماده شود. 4. لشكر ابوالفضل(ع) همچنان به تحكيم و تثبيت خط و مواضع خود در شاخ شميران اهتمام ورزد. علاوه بر مانور فوق، طبق دستور رحيم صفوي جانشين فرمانده نيروي زميني، به احمد غلامپور فرمانده قرارگاه فتح، يگان‌ها موظف شدند تا حد امكان نيرو، مهمات و تجهيزات به جنوب درياچه‌ي دربنديخان، به‌خصوص روي ارتفاعات شاخ شميران منتقل كنند. دليل اتخاذ چنين تدبيري علاوه بر آينده‌نگري، اخباري بود كه شنود مبني بر آمادگي دو تيپ دشمن براي اجراي ضد حمله دريافت كرده بود. لشكر محمد رسول‌الله(ص) آمادگي خود را براي عمليات در ساعت 1 تا 2 بامداد اعلام كرد. قرارگاه فتح اصرار داشت درگيري با دشمن زودتر آغاز شود.[۷] همچنين به توپ‌خانه‌ها دستور داده شد براي عمليات شب جاري بدون محدوديت مهمات اجراي آتش كنند.[۸] همچنين ساعت 3:40 بامداد امروز، ارتش عراق پس از گلوله‌باران شيميايي مواضع پدافندي قرارگاه قدس در محدوده‌ي خاكريز عصايي‌شكل در شرق شهر سيدصادق، با يك گردان پياده به نيروهاي لشكر55 ويژه‌ي شهدا در اين منطقه حمله كرد. نيروهاي لشكر شهدا نيز ضمن درخواست آتش توپخانه و ادوات از لشكرهاي 41 ثارالله(ع) و 7 ولي‌عصر(عج) به مقابله با تهاجم نيروهاي عراقي پرداختند و با وارد كردن تلفات فراواني و گرفتن 3 اسير، آنان را به عقب راندند و پس از آن ميدان ميني در مقابل خط دفاعي خود ايجاد كردند. نيروهاي لشكر پس از دفع ضد حمله‌ي ارتش عراق، با استقرار چند كمين جلوتر از خط اول، موقعيت خود را استحكام بخشيدند.[۹] رحيم صفوي جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه، از فعاليت هوانيروز چندان راضي نيست. وي عصر امروز از سرهنگ انصاري فرمانده هوانيروز خواست بال‌گردها در امر رساندن امكانات مورد نياز رزمندگان و تخليه‌ي مجروحان و شهدا فعال باشند و گروه‌هاي هجومي نيز عليه مواضع دشمن در برددكان وارد عمل شوند. سرهنگ انصاري فرمانده هوانيروز مي‌گويد كه 2 فروند بال‌گرد214 و يك فروند بال‌گرد شنوك براي حمل مجروحان و شهدا براي فردا آماده شده‌اند.[۱۰] نيروهاي دشمن بعد از ظهر امروز به مواضع لشكر محمد رسول الله(ص) در دشت تولبي و لشكر ابوالفضل(ع) در شاخ شميران حمله كرده، توانستند مقداري در دشت تولبي پيشروي كنند، ولي در ارتفاع شاخ سورمر با وجود وارد كردن فشارهاي زياد هر بار به عقب رانده شدند. از حدود ساعت 15، فعاليت نيروهاي خودي و دشمن براي ساعاتي متوقف شد. به نظر مي‌رسد طرفين پس از درگيري‌هاي سخت ديشب و امروز براي ساعتي به استراحت پرداخته‌اند. عصر امروز، ارتش عراق به‌شدت به گلوله‌باران و بمب‌باران شيميايي عقبه‌ها پرداخت كه اين اقدامات تلفاتي نيز در پي داشت.[۱۱] همچنين براي جلوگيري از تجمع و سازمان‌دهي نيروهاي عراقي براي اجراي ضد حمله به ارتفاعات شاخ سورمر و شاخ شميران، توپخانه پس از غروب آفتاب آتش پرحجمي را روي مواضع و جاده‌هاي ارتباطي دشمن اجرا كرد و به نيروهاي توپخانه براي مقابله با تحرك احتمالي دشمن در ساعت 4 تا 5 صبح فردا آماده‌باش داده شد.[۱۲]
گزارش - 229
اجراي عمليات بيت‌المقدس4 در ارتفاعات جنوبي درياچه‌ي دربنديخان در برخي رسانه‌ها بازتاب داشت. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، در اين عمليات كه به آزادسازي 50 كيلومتر مربع از اراضي اين منطقه به‌ويژه ارتفاع مهم شاخ شميران انجاميد، تا كنون 200 اسير به پشت جبهه منتقل شده‌اند و بيش از 20 دستگاه تانك به غنيمت درآمده است. همچنين انبوه خودروهاي منهدم‌شده و كشته‌هاي به جا مانده‌ي ارتش عراق در محورهاي منتهي به ارتفاعات منطقه مشاهده مي‌شود.[۱۳] راديو بيبيسي هم در بررسي نتايج اين عمليات به گمانه‌زني درباره‌ي عمليات بعدي ايران در مناطق كردنشين پرداخت و اعلام كرد: به دنبال پيروزي‌هاي هفته‌ي پيش ايران انتظار مي‌رفت كه اين نيروها به حمله‌ي عميق‌تري در داخل عراق دست بزنند. ممكن است تصرف سليمانيه كه مي‌تواند راه را براي رسيدن نيروهاي ايران به ميدان‌هاي نفتي كركوك عراق باز كند، يكي از هدف‌هاي مهم ايران باشد. هدف فوري‌تر ايران مي‌تواند نيروگاه آبي دربنديخان باشد كه برق بغداد را تأمين مي‌كند. نيروهاي ايران بر ساحل شرقي درياچه‌ي پشت سد مسلط‌اند و بنا به گزارش منابع كرد، نيروهاي ايران در حال آماده شدن براي عبور از درياچه هستند. ممكن است هدف عراق اين باشد كه نگذارد ايراني‌ها سرپل‌شان را به يكي از مناطق تحت تسلط كردها متصل كنند. در بازتاب عمليات بيت‌المقدس4 در رسانه‌ها، بر عمليات جبهه‌ي كردستان آنچنان كه بايد و شايد تأكيد نمي‌شود، زيرا به نظر مي‌رسد كه مشكلات حمل و نقل از تهاجم عمده‌ي ايران در اين منطقه جلوگيري كند. اما حالا ايران 5 سرپل مهم در داخل كردستان عراق در اختيار دارد و كردهاي عراق هم ادعا مي‌كنند كه در امتداد مرز ايران و عراق بر منطقه‌يي به مساحت لبنان مسلط شده‌اند. دولت عراق كه تسلطش بر شمال شرقي اين كشور به خطر افتاده، ممكن است نيروهاي بيش‌تري را به شمال منتقل كند. اگرچه با اين اقدام ممكن است جبهه‌هاي جنوبي با كمبود موانع رو به رو شوند.[۱۴]
گزارش - 230
در حملات امروز هواپيماهاي عراقي به 13 شهر كشور، 78 نفر شهيد و 264 نفر مجروح شدند و خسارات سنگيني به بار آمد. ساعت 13:05 هم‌زمان با برگزاري نمازجمعه، 4 فروند از هواپيماهاي دشمن 6 نقطه‌ي مسكوني شهر مياندوآب در آذربايجان غربي را بمب‌باران كردند[۱۵] كه در نتيجه 45 نفر از مردم شهيد؛ 80 نفر مجروح و تعدادي نيز مفقودالاثر شدند و به حدود 70 واحد مسكوني و مغازه و چند دستگاه اتومبيل خسارات زيادي وارد شد. پس از اين حادثه، بيش‌تر مردم شهر تخليه شده، در روستاها و اماكن خارج شهر اسكان يافتند.[۱۶] در ساعت 14:35 نيز 4 فروند هواپيماي عراقي اقدام به بمب‌باران شهر بروجرد در استان لرستان كردند و در مجموع 14 بمب و راكت به شهر اصابت كرد و در نتيجه 25 نفر از اهالي شهر شهيد و 90 نفر مجروح شدند. در اين بمب‌باران يك مدرسه و تعدادي منزل مسكوني و واحد تجاري هدف قرار گرفته، تخريب شدند.[۱۷] امروز همچنين 4 نقطه از شهر همدان از جمله كوچه‌هاي شهيد حق‌گويان، حسني‌حلم، سليماني و محراب مورد اصابت بمب‌هاي هواپيماهاي عراقي قرار گرفت و در نتيجه يك كودك 3 ساله شهيد و 89 نفر از مردم كه تعداد زيادي زن و كودك در ميان آن‌ها ديده مي‌شود، مجروح شدند. در اين حمله علاوه بر تخريب چند واحد مسكوني به يك مسجد و دو واحد آموزشي خسارت وارد شد.[۱۸] علاوه بر آن، بمب‌باران شيميايي روستاي قلعه‌جي و حومه‌ي روستاي تازه‌آباد از توابع مريوان 7 شهيد بر جاگذاشت.[۱۹] در حمله‌يي ديگر، 4 نقطه‌ي مسكوني شهرستان شوشتر در استان خوزستان در ساعت 11:35 بمب‌باران شد كه علاوه بر ويران شدن چند منزل مسكوني، 5 نفر نيز مجروح شدند.[۲۰] جنگنده‌هاي عراقي مناطق مسكوني شهر نودشه و روستاي باني‌لوان از توابع پاوه را نيز بمب‌باران شيميايي كردند كه بر اثر آن تعدادي از اهالي اين دو منطقه شهيد يا مجروح شدند.[۲۱] هواپيماهاي دشمن صبح امروز به حريم هوايي شهر باختران هم تجاوز كرده، 4 نقطه از ارتفاعات جنوب شهر در اطراف روستاي حسين‌آباد را بمب‌باران كردند كه اين حملات خسارتي در پي نداشت.[۲۲] علاوه بر موارد فوق، هواپيماهاي عراقي به حريم هوايي چند شهر از جمله سنندج، اهواز، سوسنگرد، اسلام‌آباد غرب، پاوه و نهاوند تجاوز كردند و ديوار صوتي را بر فراز بعضي از اين شهرها شكستند.[۲۳] عراق با صدور اطلاعيه‌ي نظامي شماره 3096 به حملات هوايي خود به شهرهاي همدان، كرمانشاه، مياندوآب، شوشتر و ملاير اذعان كرد.[۲۴]
گزارش - 231
در پي هشدار روز گذشته‌ي قرارگاه عملياتي غرب كشور درباره‌ي احتمال اجراي عمليات نظامي سازمان مجاهدين خلق در يكي از مناطق مرزي غرب كشور، لشكر81 زرهي ارتش با ابلاغ دستورات حفاظتي، تأميني و مراقبتي به واحدهاي در خط به آنان درباره‌ي وقوع اين حملات هشدار داد.[۲۵] همچنين به نيروهاي در خطوط دفاعي دستور داده شد هنگام رها شدن افراد اسير در دست سازمان مجاهدين خلق در نقاط مرزي و به‌خصوص منطقه‌ي ميمك و قصرشيرين نكات امنيتي و حفاظتي را به طور كامل رعايت كنند. در قسمتي از اين ابلاغيه رعايت موارد ذيل از يگان‌ها خواسته شده است: 1. همه‌ي فرماندهان گروهان‌ها و گردان‌ها توجيه شوند. 2. با همه‌ي نفرات آزادشده مانند اسير جنگي برخورد شود. 3. فرماندهان يگان‌ها ترتيبي اتخاذ كنند كه در كم‌ترين زمان ممكن پس از آزاد شدن اين افراد در صحنه حضور يابند و موضوع به حفاظت اطلاعات نيز اعلام شود. 4. همه‌ي نيروهاي منطقه‌ي غرب به‌خصوص ميمك، 402 و قصرشيرين در شب آزادسازي و تيپ به منظور آماده‌باش كامل به سر مي‌برند. 5. اقدامات اطلاعاتي در خصوص تغييرات لازم در كمين و حفاظت معابر نفوذي معمول گردد.[۲۶] علاوه بر اين، در چند گزارش ارسالي به قرارگاه عملياتي غرب، منابع اطلاعاتي لشكر81 زرهي ارتش و تيپ مسلم بن عقيل(ع) سپاه پاسداران اعلام كردند كه ارتش عراق در مناطق خسروي، مهران ـ چيلات و نفت‌شهر اقدام به تجمع نيرو كرده، با انجام دادن عمليات‌هاي گشت‌زني شبانه و احداث پايگاه، به احتمال زياد قصد اجراي عمليات در اين مناطق را دارد.[۲۷]
گزارش - 232
تعدادي از پزشكان و خبرنگاران خارجي عضو سازمان پزشكان بدون مرز كشور ايتاليا از شهر حلبچه و مناطق آزادشده‌ي استان سليمانيه عراق ديدن و نمونه‌برداري كردند و تعدادي از خبرنگاران نيز به ديدار اسراي عمليات والفجر10 در تهران رفتند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، اين پزشكان و خبرنگاران از اجساد باقي‌مانده و آثار بمب‌هاي شيميايي عراق در شهر حلبچه و روستاي انب عراق نمونه‌برداري كردند. آنان پس از بازديد اين مناطق، در يكي از بيمارستان‌هاي باختران، با مصدومان بمب‌باران‌هاي شيميايي كه عده‌يي از آن‌ها اسراي عراقي بودند، گفت و گو كردند. خبرنگار نشريه‌ي ال جورنه ايتاليا كه به‌شدت تحت تأثير قرار گرفته بود در گفت و گويي اظهار كرد: جناياتي كه حكومت عراق در حلبچه مرتكب شده واقعاً وحشيانه بوده است و با اين كه من از نقاط مختلف جهان ديدن كرده و شاهد حوادث گوناگون بوده‌ام، نظير چنين حادثه‌يي را در عمر خود نديده‌ام. وي افزود: پير و جوان، زن و مرد و كودك و خردسال به وسيله‌ي بمب‌هاي شيميايي كشته شدند و اجساد آن‌ها در خيابان‌هاي حلبچه و روستاي انب روي هم ريخته شده بود.[۲۸] راديو بيبيسي نيز گزارشي از ديدار خبرنگاران خارجي از اسراي عراقي عمليات والفجر10 در يك استاديوم در خارج از شهر تهران پخش كرد كه در ميان آنان تعدادي از افسران ارشد عراقي و فرماندار حلبچه ديده مي‌شدند. قسمتي از مطلب پخش‌شده‌ي بيبيسي به نقل از موريس جنت خبرنگار اين راديو در تهران به اين شرح است: در حدود 3 هزار اسير جنگي عراقي در استاديوم تهران در معرض تماشاي خبرنگاران قرار گرفتند. مقامات مربوط مي‌گفتند كه همه‌ي اين اسرا اخيراً و در عمليات فجر10 در جبهه‌هاي شمالي جنگ اسير شده‌اند. اسراي عراقي به جز افسران ارتش، در صفوف بسيار در شعار دادن عليه صدام حسين رئيس‌جمهور عراق شركت مي‌كردند. باقر حكيم رئيس مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق، با سخن‌راني در جمع اسراي عراقي، آنان را برادران مسلمان خود خطاب كرده، اظهار اميدواري كرد كه براي برانداختن رهبر كنوني عراق به ايران بپيوندند. وي قول داد كه با آنان خوش‌رفتاري شود. سربازان عراقي هم اغلب در طول سخن‌راني عليه صدام حسين شعار مي‌دادند. باقر حكيم اظهار كرد كه يك لشكر از سربازان عراقي كه هم‌اكنون از طرف ايران با عراق نبرد مي‌كنند، در پيروزي اخير شركت داشتند. در ميان 28 افسر ارشد عراقي كه به خبرنگاران خارجي نشان داده شدند، يك سرلشكر، 2 سرتيپ، 7 سرهنگ و 5 سرهنگ2 ديده مي‌شوند. سرلشكر عراقي به خبرنگاران گفت كه واحد تحت فرماندهي او كه لشكر43 است، در جبهه‌هاي شمالي جنگ محاصره شده بود. به گفته‌ي او نيمي از لشكر سي و هفتم نيز تحت محاصره بود و نيروهاي عراقي تلفات زيادي متحمل شده بودند. در ميان افسران ارشد اسيرشده كه در معرض تماشاي خبرنگاران قرار گرفته بودند، فرماندهان دو سپاه 5 و 8 دفاع ملي عراق و همچنين سرهنگي از نيروهاي ويژه‌ي لشكر68 ديده مي‌شدند. فرماندار شهر حلبچه نيز جزء اسرا بود. اين شخص هدف سلاح‌هاي شيميايي قرار گرفته است. فرماندار مذكور در زمان حمله‌ي شيميايي عراق، يعني روز شانزدهم ماه مارس در دست نيروهاي ايران بوده و تأييد كرده است كه حمله‌ي عراق به شهر خود را از راه دور ديده است. يك عراقي ديگر كه شاهد حمله بوده سرهنگي است به نام جعفر محمدحسين كه مي‌گويد 3 هواپيماي عراقي را ديده است كه بر فراز حلبچه پرواز مي‌كردند و پس از فروريختن بمب‌هاي گازي روي شهر به طرف بغداد بازگشته‌اند.[۲۹]
گزارش - 233
در زمان اوج جنگ شهرها و با وجود اصابت موشك‌هاي عراقي به تهران، اولين نمازجمعه‌ي پايتخت در سال جديد با حضور تعداد زيادي از مردم و به امامت آيت‌الله سيدعبدالكريم موسوي اردبيلي رئيس ديوان‌عالي كشور در دانشگاه تهران برگزار شد. در اين مراسم، امام‌جمعه‌ي موقت تهران مطالبي را درباره‌ي اجلاس وزيران امور خارجه‌ي كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي در امان (اردن)؛ عملكرد شوراي امنيت در مقابله با بمب‌باران حلبچه و تأثير گزارش‌هاي ارسالي خبرنگاران خارجي در ايران در روشن شدن اذهان عمومي دنيا درباره‌ي كشتار مردم كرد عراق و تأثير جنگ شهرها در مهاجرت مردم به خارج از پايتخت عنوان كرد. امام‌جمعه‌ي موقت تهران با انتقاد از كشورهاي اسلامي شركت‌كننده در اجلاس امان گفت: در اين كنفرانس به اصطلاح اسلامي كه در آن 40 كشور اسلامي نماينده دارند، قتل عام فلسطينيان؛ كاربرد سلاح‌هاي شيميايي در حلبچه؛ تحميل جنگ توسط صدام؛ تسلط امريكا و غارت معادن و ذخاير مسلمانان و ديگر موضوعات اسلام ناديده گرفته شده است و اين كشورها فقط راه‌پيمايي حج را ديدند و محكوم كردند. وي همچنين از حمايت شوراي امنيت و سازمان ملل از حكومت عراق انتقاد كرد و گفت: با بمب‌باران‌هاي شيميايي شهر حلبچه آيا آنان هنوز هم بر اين باور هستند كه عراق صلح‌طلب است و ايران قطع‌نامه را قبول نمي‌كند، بنابراين بايد به تحريم تسليحاتي ايران رأي دهند؟ آيت‌الله موسوي اردبيلي ضمن تقدير از خبرنگاران خارجي كه در محل نمازجمعه‌ي تهران حاضر بودند از آنان تشكر كرد، اما يادآور شد: پس از آن‌كه اين خبرنگاران اخبار و فيلم‌هاي خود را به كشورهاي‌شان مخابره كردند، دولت‌ها با ابراز نگراني، تأسف و محكوميت و با لفظ شديداً "محكوم مي‌كنيم" با جنايت عراق برخورد كردند. آيا آتش زدن 5 هزار نفر را مي‌توان با واژه‌هايي چون "متأسف و نگرانم" تمام كرد؟ و هنوز كه چندين روز از فاجعه گذشته است در اعزام كارشناس تعلل دارند. اگر قرار باشد شديدترين واكنش در برابر جنايات شيميايي صدام فقط محكوم كردن باشد، جنايت‌كار در ارتكاب جنايت خود جري خواهد شد. وي همچنين خواستار اعزام كمك‌هاي جهان براي مداواي مجروحان شيميايي حلبچه شد و تأكيد كرد: ايران به‌تنهايي نمي‌تواند جراحت اين مجروحان را معالجه كند.[۳۰] برگزاري مراسم نمازجمعه‌ي تهران و سخنان رئيس ديوان عالي كشور در راديو بيبيسي انعكاس يافت. اين راديو در گزارشي درباره‌ي روحيه‌ي مردم تهران در اوج جنگ شهرها به نقل از موريس جنت خبرنگار خود در تهران گفت: به رغم حملات موشكي عراق به تهران، امروز هزاران نفر از مردم تهران در مراسم نمازجمعه در دانشگاه تهران شركت كردند. در اين مراسم، آيت‌الله موسوي اردبيلي رئيس ديوان‌عالي كشور گفت: پرزيدنت صدام حسين رئيس‌جمهور عراق، هيچ راهي براي نجات خود ندارد. بخش عمده‌يي از مركز شهر به ترافيك بسته شده بود و مردم به حملات موشكي كه ديروز آن همه در تهران خرابي ايجاد كرد بي‌توجه بودند. هزاران نفر نتوانستند در محوطه‌ي دانشگاه جايي براي خود بيابند. آن‌ها سجاده‌هاي خود را در خيابان‌هاي اطراف بر زمين گستردند. امام‌جمعه‌ي تهران در ادامه‌ي سخنان خود گفت: حملات موشكي و شيميايي اخير عراق تصميم مردم ايران را راسخ‌تر كرده و صدام حسين با همه‌ي موشك‌ها و بمب‌هايش نخواهد توانست خود را نجات دهد. آيت‌الله موسوي‌اردبيلي از همه‌ي مردم ايران خواست كه براي پيشبرد جنگ به يك‌ديگر بپيوندند. وي همچنين از خبرنگاران غربي خواست كه شاهد باشند هنوز عده‌ي زيادي از مردم در نمازهاي جمعه شركت مي‌كنند. بعد از نماز، جمعيتي در اطراف خبرنگاران گرد آمده، شعارهاي مرگ بر امريكا، مرگ بر شوروي و مرگ بر اسرائيل سر دادند. آنان هنگامي كه دريافتند بيبيسي نيز نماينده‌يي در ميان خبرنگاران دارد، شعار "ما تاچر را نابود خواهيم كرد" را هم بر شعارهاي ديگر افزودند.[۳۱]
گزارش - 234
نخست‌وزير جمهوري اسلامي در مصاحبه با تلويزيون تركيه و نماينده‌ي ايران در سازمان ملل تأكيد كرد كه ايران به دور جديد مذاكرات صلح در جنگ ايران و عراق كه قرار است هفته‌ي آينده در اين سازمان آغاز شود، نخواهد پيوست مگر آن‌كه سازمان ملل در مورد استفاده‌ي اخير عراق از سلاح شيميايي تحقيق كند. به گزارش روابط عمومي نخست‌وزيري، ميرحسين موسوي در مصاحبه‌يي با شبكه‌ي دوم تلويزيون ملي تركيه گفت: ما منتظر هستيم ببينيم دبيركل سازمان ملل و شوراي امنيت چه واكنشي در مقابل فاجعه‌ي حلبچه نشان خواهند داد. پاسخ ما بستگي به اين موضع خواهد داشت. نخست‌وزير افزود: در 9 سال گذشته برخورد سازمان‌هاي بين‌المللي با ما به گونه‌يي بوده است كه ما را به نيات واقعي آن سازمان‌ها مظنون ساخته است، زيرا در هيچ حركت آنان قصد تحقق عدالت ديده نمي‌شود. ما بر اساس اصولي كه داريم مي‌جنگيم. ما جنگ را صرفاً براي جنگ كردن انجام نمي‌دهيم و اكنون نيز هرگونه راه‌حل مبتني بر عدالت را خواهيم پذيرفت و اگر ارگاني در اين جهت گامي بردارد، از آن استقبال خواهيم كرد، اما با هر حركتي كه بخواهد به متجاوز و مظلوم به يك ديد بنگرد مخالفت مي‌كنيم و همچنان پاسخ را در جبهه خواهيم داد. وي گفت: عمليات پيروزمندانه‌ي اخير رزمندگان ما در جبهه‌ها ثابت كرد كه ما تسليم فشارهاي بين‌المللي نمي‌شويم و پيروزي ما در عمليات والفجر10 اثبات كرد كه در اين جنگ يك پيروزي نظامي ممكن است.[۳۲] همچنين به گزارش خبرگزاري رويتر، محمدجعفر محلاتي ضمن انتقاد شديد از سازمان ملل به دليل عدم پاسخ‌گويي به درخواست ايران براي اعزام يك تيم از كارشناسان سازمان ملل هشدار داد كه اگر اين وضعيت ادامه يابد، امكان يك بحث جدي وجود نخواهد داشت، لكن اگر دبيركل به فوريت يك هيئت را اعزام كند در آن صورت اين اقدام يك معيار عمده براي تدارك فضاي لازم جهت مذاكرات خواهد بود.[۳۳] سخنان نماينده‌ي ايران در حالي بيان شد كه با گذشت چند روز از تسليم درخواست ايران هنوز مسئولان سازمان ملل به بهانه‌هاي مختلف در تأمين اين درخواست ابراز ترديد مي‌كنند. به گزارش خبرگزاري فرانسه از نيويورك، فرانسوا گليايي سخن‌گوي سازمان ملل متحد، امروز در سخناني با اعلام اين‌كه درخواست تهران همچنان در دست بررسي است، به ترديد مسئولان اين سازمان اشاره كرد و گفت: «مشكل نخست اين است كه تحقيق در مورد تقاضاي تهران مربوط به حوادثي مي‌گردد كه در يك منطقه از كردستان عراق كه هم‌اكنون در اشغال نيروهاي ايراني مي‌باشد روي داده است.» سخن‌گوي سازمان ملل متذكر شد: «براي دبيركل اين نكته بسيار دشوار است كه هيئتي را به درخواست يك دولت ديگر به خاك يك كشور ديگر بفرستد.» ضمناً هيجاني كه به واسطه‌ي تصاوير تلويزيوني از قربانيان اين حملات شيميايي در جهان برانگيخته شده عامل ديگري است كه مسئولان سازمان ملل بيم دارند اين امر مذاكرات را در سطح بسيار بالا ميان خاوير پرز دكوئيار و ايران و عراق كه قرار است دو هفته‌ي آينده در نيويورك و به منظور از سر گرفتن جست و جوي يك راه حل براي جنگ انجام شود به خطر افكند. تا اين‌جا هيچ يك از دو كشور ايران و عراق رسماً به دعوت‌نامه‌ي خاوير پرز دكوئيار كه از وزيران امور خارجه‌ي دو كشور يا معاونان ايشان دعوت كرده است، پاسخ نداده‌اند.[۳۴]
گزارش - 235
ساعاتي پس از آن كه محمدجعفر محلاتي نماينده‌ي ايران در سازمان ملل از مشروط كردن شركت ايران در ادامه‌ي مذاكرات صلح به اعزام كارشناسان تسليحاتي اين سازمان سخن گفت، خاوير پرز دكوئيار دبيركل سازمان ملل متحد براي اولين بار با انتشار بيانيه‌يي حكومت عراق را به دليل استفاده از سلاح‌هاي شيميايي در حلبچه محكوم كرد و از اعزام يك هيئت كارشناسي براي بررسي آثار و نتايج اين اقدام به ايران خبر داد. به گزارش خبرگزاري فرانسه از نيويورك، دبيركل سازمان ملل كه رسماً و بدون كوچك‌ترين ابهامي استفاده از سلاح‌هاي شيميايي را محكوم كرده، شخصاً به محمد محلاتي نماينده‌ي ايران در سازمان ملل اطلاع داد كه دو كارشناس از جمله يك پزشك در مأموريتي كوتاه‌مدت به تهران سفر كرده، از مصدومان ديدن خواهند كرد. دكوئيار در بيانيه‌ي خود كه در سازمان ملل منتشر شد، يادآور گرديد كه شواهد جدي و فراواني وجود دارد كه نشان مي‌دهد عراق از سلاح‌هاي شيميايي عليه مردم ايران و عراق استفاده كرده و عده‌ي زيادي را به قتل رسانده است. منابع ديپلماتيك معتقدند، بيانيه‌ي دبيركل سازمان ملل متحد حاوي سه محور مهم است: اول اين‌كه دبيركل براي اولين بار موضوع استفاده‌ي عراق از سلاح‌هاي شيميايي را به عنوان يك موضوع مستقل و جدا از موضوع ديگر مطرح كرده است. دوم، اين اولين بار است كه دبيركل از عراق به‌صراحت نام برده و مسئوليت استفاده از سلاح‌هاي شيميايي را بر عهده‌ي دولت بغداد قرار داده است. سوم، استفاده از سلاح شيميايي را محكوم كرده است. همين گزارش به نقل از محافل رسمي اضافه مي‌كند، هيئت كارشناسي سازمان ملل مأموريت خود را تنها به بيمارستان‌ها محدود مي‌كند و قصد ندارد كه به كردستان عراق سفر كند.[۳۵] سخن‌گوي سازمان ملل متحد گفت: اين هيئت قرار است دوشنبه‌ي آينده وارد تهران شوند.[۳۶]
گزارش - 236
هفدهمين اجلاس سازمان كنفرانس اسلامي امشب با صدور قطع‌نامه‌يي به كار خود پايان داد. در اين قطع‌نامه از پيشنهاد عربستان سعودي براي ايجاد محدوديت در پذيرش حجاج براي سال آينده حمايت شده و ضمن قدرداني از موضع عراق درباره‌ي قطع‌نامه‌ي598، از ايران براي آنچه كه خودداري از پايان بخشيدن به جنگ و همچنين تظاهرات خشونت‌آميز سال گذشته در مكه خوانده شده، انتقاد گرديده است. به گزارش راديو مونت‌كارلو، در اين بيانيه وزيران خارجه‌ي عضو سازمان كنفرانس اسلامي پيشنهاد سعود الفيصل وزير خارجه‌ي عربستان سعودي را مبني بر محدوديت پذيرش حجاج براي سال آتي و تعيين درصد آنان مطابق با تعداد جمعيت هر كشور، تصويب كردند. علاوه بر اين، درباره‌ي جنگ ايران و عراق، سازمان كنفرانس اسلامي از ايران خواست قطع‌نامه‌ي598 شوراي امنيت سازمان ملل را با رعايت ترتيب مواد مندرج در آن به عنوان گامي براي توقف جنگ هفت ساله ميان دو كشور بپذيرد. هيئت ايراني به رياست حجت‌الاسلام تسخيري ضمن رد تصويب طرح عربستان براي كاهش تعداد حجاج و نيز پشتيباني سازمان كنفرانس اسلامي از قطع‌نامه‌ي598 شوراي امنيت، محل اجلاس را به عنوان اعتراض ترك كرد.[۳۷] خبرگزاري خليج نيز از امان جزئياتي از متن بيانيه‌ي پاياني اجلاس 5 روزه‌ي وزيران خارجه‌ي عضو سازمان كنفرانس اسلامي را به شرح زير مخابره كرد كه در قسمت‌هايي از آن آمده است: كنفرانس وزيران خارجه‌ي كشورهاي اسلامي در قطع‌نامه‌ي پايان كنفرانس خود اعمال خراب‌كارانه و آشوب‌گرانه‌ي حجاج ايراني در مناسك حج سال گذشته در مكه‌ي مكرمه را محكوم مي‌كنند و هم‌بستگي كامل خود را با عربستان سعودي از اقدامات به كار گرفته براي تضمين امنيت انجام مناسك حج اعلام مي‌دارند و با هرگونه اعمالي كه باعث ايجاد آشوب در اماكن مقدس شود يا امنيت و آسايش و سلامت زائران و حاكميت عربستان سعودي را به خطر اندازد مخالفت مي‌ورزند. اين كنفرانس بار ديگر از ادامه‌ي جنگ ايران و عراق ابراز تأسف كرد و آن را خطري براي امنيت و ثبات و صلح منطقه‌يي و جهاني خواند. همچنين اين كنفرانس بر لزوم اجراي مفاد قطع‌نامه‌ي598 شوراي امنيت تأكيد كرد و خواستار آتش‌بس فوري و خاتمه‌ي همه‌ي عمليات‌هاي نظامي و بازگشت نيروهاي طرفين به پشت مرزهاي بين‌المللي و انجام دادن مذاكرات مسالمت‌آميز براي پايان جنگ شد. كنفرانس وزيران خارجه‌ي كشورهاي اسلامي از موضع مثبت عراق در برابر قطع‌نامه‌هاي بين‌المللي و اسلامي از جمله پذيرش قطع‌نامه‌ي598 شوراي امنيت قدرداني كرد.[۳۸] در همين حال، خبرگزاري جمهوري اسلامي به نقل از روزنامه‌ي كويتي القبس اعلام كرد: بر اساس تصميم كنفرانس وزيران خارجه‌ي كشورهاي اسلامي در امان، دولت عربستان سعودي تعداد زائران كشورهاي ايران، اندونزي و پاكستان را محدود و زوار ايران را به 30 هزار نفر كاهش داده است، در حالي كه ايران درخواست كرده است امسال 150 هزار زائر به خانه‌ي خدا اعزام كند.[۳۹]
گزارش - 237
امروز نمايندگان ايران و عراق در سازمان ملل متحد به‌ترتيب دو و يك نامه در ارتباط با مسائل جنگ و حضور ناوگان‌هاي جنگي امريكا تسليم اين سازمان كردند. همچنين خلاصه‌ي بيانيه‌ي دبيركل درباره‌ي جنگ شهرها به عنوان سند سازمان منتشر گرديد. در اولين نامه‌ي ايران، نيمه‌افراشته كردن پرچم جمهوري اسلامي در اين سازمان به مناسبت اعلام عزاي عمومي از جانب دولت به مناسبت كشتار مردم حلبچه در بمب‌باران شيميايي اين شهر و شهادت مردم فلسطين در زمين‌هاي اشغالي درخواست شده و در دومين نامه فهرستي مشتمل بر 17 مورد نقض مقررات حقوق بين‌المللي و حاكميت سرزميني جمهوري اسلامي ايران در آب‌هاي خليج فارس به وسيله‌ي ناوهاي جنگي امريكا ارائه شده است. در اين موارد ناوها و هواپيماهاي امريكايي در خليج فارس به هواپيماهاي گشت ايراني در محدوده‌ي آب‌هاي ساحلي ايران هشدار داده يا آن‌ها را به وسيله‌ي جنگنده‌هاي خود ره‌گيري كرده‌اند. عراق نيز در نامه‌يي مدعي گلوله‌باران صرفاً مسكوني نقاطي در استان‌هاي سليمانيه، دياله، بصره و ميسان توسط ايران شد. همچنين خلاصه‌ي بيانيه‌ي دبيركل سازمان ملل كه در آن از تشديد جنگ شهرها ابراز نگراني شده و بر اجراي قطع‌نامه‌ي598 تأكيد گرديده است، به عنوان سند شوراي امنيت با شماره S/19420/Add.11 منتشر شد.[۴۰]
گزارش - 238
روزنامه‌ي امريكايي نيويورك تايمز امروز در مقاله‌يي با اشاره به دستاوردهاي نظامي محدود ايران در سال 1366، معطوف شدن توجه دولت‌هاي عربي به قيام مردم فلسطين به جاي جنگ ايران و عراق و بن‌بست در تحريم تسليحاتي ايران، كاربرد اقدامات سياسي و ديپلماتيك را در شرايط موجود از پيروزي‌هاي نظامي مهم‌تر دانسته، از تفوق گام به گام ديپلماسي بر حركت‌هاي كندشده‌ي نظامي سخن مي‌گويد. نيويورك تايمز نوشته است: تحليل‌گران غربي بر اين باورند كه برخلاف سال‌هاي گذشته نبردهاي زميني امسال ايران و عراق محدودتر، اما حمله به كشتي‌ها و شهرها ابعادي گسترده‌تر يافته است. به گفته‌ي تحليل‌گران، اين تغيير جهت در استراتژي قبلي مي‌تواند كاربرد سياسي و ديپلماتيك مهم‌تر از پيروزي‌هاي نظامي داشته باشد. به گفته‌ي ديپلمات‌هاي غربي حاصل چنين وضعي آن است كه تلاش‌هاي كشورهاي غربي به منظور اعمال تحريم فروش تسليحات به ايران با بن‌بست رو به رو شده است. از ديدگاه ديپلمات‌هاي غربي جنگ ايران و عراق تا چند ماه قبل براي كشورهاي عرب حائز اهميت بود و آن‌ها تلاش مي‌كردند به گونه‌يي به اين جنگ پايان دهند، اما قيام فلسطيني‌ها در كرانه‌ي غربي رود اردن و نوار غزه جنگ ايران و عراق را تحت‌الشعاع خود قرار داد و از اهميت آن كاست. اواخر سال گذشته، عراق از نظر ديپلماسي منطقه‌يي موقعيتي بهتر از ايران داشت. كشورهاي ميانه‌رو عرب حوزه‌ي خليج فارس نيز با عراق هم‌صدا شدند. اين روزنامه به نقل از ديپلمات‌هاي غربي مي‌نويسد: به رغم پيش‌بيني‌هاي ايران در مورد حمله‌ي سرنوشت‌ساز زمستان، حمله‌هاي ايران محدود بود، زيرا از يك طرف حكومت ايران نتوانست نيروي بسيجي كافي تدارك ببيند و از سوي ديگر كشورهاي غربي نتوانستند حمايت شوروي را در خصوص طرح تحريم فروش تسليحات به ايران جلب كنند.[۴۱]
گزارش - 239
پترويچ كولينف معاون وزارت خارجه‌ي شوروي پس از پايان اجلاس وزيران پيمان ورشو در صوفيه‌ي بلغارستان، درباره‌ي تأثير مذاكرات شرق و غرب بر جنگ ايران و عراق گفت: موضوعات بين‌المللي همگي به هم مربوط مي‌باشند، ولي بايد به‌صراحت بگويم حل مشكل افغانستان تأثير مطلوبي در پايان جنگ ايران و عراق دارد. وزارت امور خارجه‌ي ايران در نشريه‌ي داخلي روزانه‌ي خود با اشاره به سخنان اين مقام روسي درباره‌ي تأثير متقابل مذاكرات امريكا و شوروي درباره‌ي افغانستان با جنگ ايران و عراق، به چند نكته توجه كرده است كه معناي آن مخالفت شوروي با راه حل‌هاي امريكا براي پايان دادن به جنگ ايران و عراق قبل از حل موضوع افغانستان و گره زدن اين دو موضوع به يك‌ديگر است. قسمت‌هايي از تحليل وزارت امور خارجه‌ي ايران به اين شرح است: 1. روس‌ها پس از سفر شوارد نادزه به واشنگتن براي اولين بار به‌سرعت اعلام مي‌كنند كه حل مشكلات افغانستان به حل مسائل جنگ ايران و عراق كمك خواهد كرد. اين نشان مي‌دهد كه روس‌ها مي‌خواهند از همه‌ي امكانات خود براي تحت فشار قرار دادن امريكايي‌ها استفاده كنند. 2. اين سخنان نشان مي‌دهد كه استراتژي روس‌ها در منطقه بر اين است كه جنگ نبايد قبل از حل مشكلات افغانستان پايان يابد و بازي‌هاي آن‌ها در شوراي امنيت و ديگر موارد احتمالاً از اين تحليل نشئت مي‌گيرد و حتي اگر آن‌ها به تحريم تسليحاتي هم رأي دهند و تا آن موقع تكليف افغانستان روشن نشده باشد باز به طريقي كار خواهند كرد كه آتش جنگ ايران و عراق تا حل مشكل افغانستان برافروخته بماند. اين‌كه روس‌ها در هر شرايطي مايل‌اند ارتباطات ظاهري خود را با ما حفظ كنند در واقع براي زنده نشان دادن اهرم خود در برابر طرف‌هاي مقابل مي‌باشد، طوري كه حتي در وضعيت كنوني كه روابط‌شان با ايران دچار بحران است نمي‌توانند از به رخ كشيدن اهرم ايران (اهرم جنگ ايران و عراق) در مقابل طرف‌هاي مقابل دست بردارند.[۴۲]
گزارش - 240
آخرين وضعيت اسكان مهاجران كرد عراقي در 4 اردوگاه برپاشده در استان كردستان ايران به روايت استانداري اين استان به اين شرح است: از آغاز عمليات بيت‌المقدس3 در مناطق آزادشده‌ي شمال عراق و عمليات والفجر10 در منطقه‌ي دشت زور، تا امروز بيش از 500,13 نفر از مردم اين منطقه از طريق مرزهاي چومان در بانه و ملخور در مريوان به استان كردستان مهاجرت كرده‌اند. با پيش‌بيني‌هاي استانداري كردستان از قبل و بعد از عمليات بيت‌المقدس3 و والفجر10، چهار اردوگاه جديد براي اسكان مهاجران كرد عراقي در مناطق هزارخاني و گرگينه در شهرستان مريوان، بوئين در شهرستان بانه و اردوگاه كامياران داير گرديده است. عمليات تجهيز اردوگاه‌هاي فوق و ارائه‌ي خدمات به مهاجران كرد عراقي و پذيرايي از آنان با بسيج همه‌ي امكانات موجود در سطح استان كردستان و با حمايت نخست‌وزيري و وزارت كشور به اردوگاه‌هاي هزارخاني، گرگينه، بوئين و كامياران انجام شد. از كل مهاجرين كرد عراقي كه به استان كردستان مهاجرت كرده‌اند، حدود 210 خانوار از خانوار پيش‌مرگان اتحاديهي ميهني كردستان و حزب دمكرات كردستان عراق و حزب سوسياليست كردستان عراق هستند كه با هماهنگي قرارگاه رمضان و استانداري در 14 روستا از توابع شهرستان بانه اسكان داده شده و تحت پوشش قرار گرفته‌اند. در ميان اين مهاجران بالغ بر 1200 نفر به وسيله‌ي هواپيماهاي دشمن مجروح و مصدوم شيميايي شده‌اند كه به محض ورود به ايران به نقاهت‌گاه‌هاي از پيش تعيين‌شده در سنندج انتقال يافته و تحت مداوا قرار گرفته‌اند كه بيش‌تر آنان تا كنون بر اثر تلاش كادر پزشكي و درماني استان كردستان و بهداري رزمي نيروي زميني سپاه پاسداران سلامت خود را بازيافته‌اند و شهداي آنان كه بيش از 50 نفر مي‌باشند دفن گرديده‌اند.[۴۳] ژاندارمري باختران نيز به نقل از گردان مرزي پاوه اعلام كرد كه از زمان اجراي عمليات والفجر10 تعداد 5200 نفر از طريق مرز نوسود وارد خاك جمهوري اسلامي شدند.[۴۴]
گزارش - 241
انتشار اخبار مربوط به بمب‌باران شيميايي حلبچه به‌ويژه پس از نمايش تصاوير اين حادثه در تلويزيون‌هاي امريكا و اروپا، موجي از اعتراض‌ها را به صورت تظاهرات از طرف عراقي‌ها و ايراني‌ها در چند شهر اروپايي به هم‌راه داشت. راه‌پيمايي‌هاي اعتراض‌آميز امروز در لندن، پاريس، واشنگتن، بروكسل، وين و اسلو از جمله‌ي آن‌هاست. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از فرانسه، صدها تن از كردهاي عراقي به منظور ابراز خشم به حمايت واشنگتن از حكومت بغداد، ديروز در مقابل سفارت امريكا در لندن تحصن كرده، امريكا را به دادن كمك به عراق در زمينه‌ي توليد سلاح‌هاي شيميايي متهم كردند. اين گردهمايي اعتراض‌آميز كه تعداد زيادي از زنان با فرزندان‌شان در آن شركت كرده بودند، ساعاتي قبل از طلوع آفتاب با مراسم روشن كردن شمع به ياد شهداي حمله‌ي شيميايي عراق به شهر حلبچه آغاز شد. به گفته‌ي منابع آگاه در لندن، كردها به‌خصوص از اين‌كه امريكا در جلسه‌ي دوم فروردين‌ماه شوراي امنيت از محكوم كردن حكومت عراق امتناع كرد، به شدت خشمگين هستند. اين منابع اضافه كردند: هدف از ترتيب دادن اين گونه اجتماعات، اعتراض به كمك‌هاي امريكا در زمينه‌ي توليد سلاح‌هاي شيميايي عراق است و در لندن كردها سعي خواهند كرد كه با چارلز پرايس سفير امريكا ملاقات كرده، خشم خود را از حركت واشنگتن كه به عدم محكوميت عراق در شوراي امنيت انجاميد، ابراز كنند.[۴۵] تظاهرات ديگري نيز با حضور تعدادي از پناهندگان ايراني در مقابل دفتر سازمان ملل در لندن برگزار شد. به گزارش بيبيسي، بسياري از اين افراد پلاكاردهايي در دست داشتند كه در آن‌ها خواسته شده بود، دادن تسليحات نظامي به عراق متوقف شود؛ استفاده از تسليحات شيميايي در جنگ را متوقف كنيد و افكار عمومي عليه جنگ ايران و عراق است.[۴۶] راديو امريكا نيز در گزارشي از تظاهرات ديگري كه با دعوت سازمان‌هاي دفاع از حقوق بشر در ايران در مقابل مقر سازمان يونسكو برگزار شد، اعلام كرد: عصر امروز، ساعت 18 به وقت پاريس صدها تن ايراني و فرانسوي در تظاهراتي آرام در برابر مقر سازمان بين‌المللي يونسكو خواستار قطع فوري جنگ شهرها؛ توقف فروش و صدور تجهيزات جنگي به ايران و عراق؛ قطع بمب‌باران‌هاي شيميايي و بالاخره خواستار پايان يافتن جنگ ايران و عراق شدند. اين تظاهرات با قرائت قطع‌نامه‌يي كه حضار آن را تأييد كردند و سپس متن آن در اختيار مقامات سازمان بين‌المللي يونسكو قرار داده شد، پايان يافت.[۴۷] در واشنگتن نيز تظاهراتي با حضور تعدادي از ايرانيان مقيم اين شهر در مقابل سفارت عراق برگزار شد. به گزارش راديو امريكا، هرچند حاضران در اين مراسم از حكومت ايران دفاع نمي‌كنند، لكن به برخي از واقعيت‌هاي جنگ از جمله متجاوز بودن عراق و برخورد يك‌جانبه‌ي برخي قدرت‌هاي جهاني با ايران تأكيد مي‌ورزند و خواستار اصلاح اين روش به عنوان راه حلي براي پايان دادن به جنگ هستند. در بخشي ديگر از گزارش راديو امريكا آمده است: جمعه شب از دومين روز تظاهرات، 400 نفر از ايرانيان مقيم واشنگتن در برابر سفارت امريكا جمع شدند و پس از دادن شعارهايي بيانيه صادر كردند. در قسمتي از اين بيانيه گفته مي‌شود: ما كساني كه در اين جا گرد آمده‌ايم به اين واقعيت‌ها معتقديم كه متجاوز بودن دولت عراق را در حمله به كشور ما رسماً قبول و اعلام دارند. اگر قصد تحريم اسلحه واقعيت دارد، كشورهاي بزرگ و ابرقدرت‌ها فروش اسلحه به هر دو كشور را تحريم كنند، نه اين‌كه فقط تحريم را برخلاف اصول متوجه كشوري كنند كه مورد هجوم و حمله قرار گرفته است. جلوي اين كشتارهاي جمعي مردم بي‌گناه شهرها گرفته شود و به اين فاجعه خاتمه داده شود، زيرا اين حمله و هجوم اگر مواجه با جان‌بازي ملت و ارتش غيور كشور ما نمي‌گرديد، بدون شك امروز لطمه‌ي بزرگي به تماميت ارضي كشور ما وارد مي‌شد.[۴۸] تظاهرات ديگري هم با حضور صدها تن از مردم بلژيك و تعدادي از دانشجويان و ايرانيان مقيم اين كشور در يك مسير 4 كيلومتري در بروكسل برگزار شد و راه‌پيمايان با حمل تصاوير كودكان و زنان قرباني سلاح‌هاي شيميايي و ماكت‌هايي از خانه‌هاي تخريب‌شده به اقدام عراق در بمب‌باران شيميايي مناطق مسكوني عراق و نقاط مرزي ايران اعتراض كردند. همچنين به گزارش خبرگزاري آلمان، تعدادي از كردهاي مقيم اتريش كه در مقابل سفارت عراق در وين تجمع كرده بودند، به داخل سفارت هجوم بردند و با تعدادي از كاركنان اين محل درگير شدند. با دخالت پليس 60 نفر از تظاهركنندگان دست‌گير شدند و وزير كشور اتريش ضمن ابراز تأسف از اين واقعه قول داد تحقيق كامل درباره‌ي حملات نابخشودني تظاهركنندگان انجام شود. به گزارش واحد مركزي خبر، در اسلو پايتخت نروژ نيز گروهي از عراقي‌ها و كردهاي عراقي مقيم نروژ در اعتراض به جنايات اخير رژيم حاكم بر عراق در حمله‌ي شيميايي به شهر حلبچه، دفتر صليب سرخ نروژ در اسلو را اشغال كردند. معترضان كه عمدتاً زنان كردي بودند كه فرزندان خود را در آغوش گرفته، عكس‌هايي از صحنه‌هاي قتل عام حلبچه در دست داشتند، اعلام كردند كه در اعتراض به جنايات رژيم حاكم بر عراق دست به اعتصاب غذا زده‌اند و تا زمان محكوميت اين رژيم از سوي مجامع بين‌المللي و ارسال كمك‌هاي پزشكي لازم از سوي كشورهاي خارجي براي درمان مجروحان اين فاجعه در بيمارستان‌هاي ايران، به اعتصاب غذاي خود ادامه خواهند داد.[۴۹]
گزارش - 242
نارضايتي حاميان عراق در شوراي امنيت سازمان ملل متحد و متقاعد شدن افكار عمومي بين‌المللي درباره‌ي استفاده كردن عراق از سلاح‌هاي شيميايي و ادامه يافتن محكوميت اين اقدام از جمله نكات مورد توجه امروز رسانه‌هاي خارجي در خصوص بمب‌باران حلبچه است. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، روزنامه‌ي تايمز مالي در سرمقاله‌ي امروز تأكيد كرد حملات عراق به نقاط مسكوني ايران و كشتار غير نظاميان عراق در شهر حلبچه به وسيله‌ي بمب‌هاي شيميايي نتيجه‌ي معكوس براي حكومت عراق به هم‌راه داشته و حاميان آن كشور را در شوراي امنيت سازمان ملل ناراضي كرده و سرمايه‌هاي سياسي عراق را كاهش داده است. تايمز مالي يادآور شد: در ابتداي سال 1988 به نظر مي‌رسيد كه تلاش‌هاي بين‌المللي براي پايان دادن جنگ احتمالاً به نتيجه خواهد رسيد، اما تحولات چند هفته‌ي اخير، آن اميدها و مقدار زيادي از اعتبار شوراي امنيت را كه به نظر مي‌رسيد امسال بار ديگر به دست آمده بود، نابود كرده است. به نوشته‌ي اين روزنامه‌ي انگليسي، مسبب اصلي اين وضع، حكومت عراق مي‌باشد كه بمب‌باران نقاط مسكوني و حملات شيميايي و حملات به كشتي‌ها را با شدت از سر گرفته است و تنها نتيجه‌ي اين حملات تحكيم عزم ايران به ادامه‌ي جنگ بوده است. تايمز مالي حملات شيميايي عراق عليه حلبچه را وحشت‌آور خواند و از دبيركل سازمان ملل خواست گروهي از كارشناسان را براي بررسي اين فاجعه به منطقه اعزام كند.[۵۰] نشريه‌ي لوسوار چاپ بلژيك نيز در شماره‌ي امروز با چاپ مطلبي با عنوان "سرزنش عراق پس از قتل عام شيميايي" نوشت: قتل عام روزانه‌ي جنگ شهرها و نبرد دريايي بي‌وقفه و مهلك در خليج، هيچ كدام تا چند روز پيش موفق نشده بودند جنگ ايران و عراق را از حالت فراموش‌شده و عدم درك به درآورند و اين موضوعات بيش از پيش به طور هولناكي عادي جلوه مي‌نمود. سپس نخستين شايعات شنيده شد و به دنبال آن عكس‌ها و تصاوير آن را ثابت كردند. عراق بدون ترديد در هفته‌ي گذشته از سلاح‌هاي شيميايي مهلك ـ گاز خردل و گاز اعصاب ـ در بمب‌باران ناحيه‌ي كوچكي از كردستان عراق كه اخيراً به دست نيروهاي ايران افتاده، استفاده كرده است. روز چهارشنبه واكنش‌هاي متعددي در جهان مشاهده شد، از جمله كميته‌ي بين‌المللي صليب سرخ كه اين عمل را تقبيح و پيشنهاد كرد تا كمك پزشكي به تهران فرستاده شود. در بلژيك "سازمان پزشكان بدون مرز" اعلام كرد كه يكي از گروه‌هاي آن، روز چهارشنبه شب به درخواست يكي از مهم‌ترين سازمان‌هاي كرد (اتحاديهي ميهني كردستان) به هم‌راه يك سم‌شناس رهسپار منطقه‌ي آسيب‌ديده شده است. سازمان پزشكان بدون مرز گفته است كه حدود 10 هزار تن از عواقب گازهاي التهاب‌آور رنج مي‌برند و نياز به مداواي مناسب دارند. از اطلاعاتي كه در محل به دست آمده اين طور برمي‌آيد كه عراق از گاز خردل، سيانور و به‌ويژه گازهاي اعصاب كه بر مغز اثر مي‌گذارند استفاده كرده است. گازهاي اعصاب بر اساس اعلام منابع مستقل، گاز سارين و تابون بوده است. عراق دو كارخانه در نواحي سامرا و فلوجه براي توليد اين قبيل گازها احداث كرده و هر ماه قادر به توليد 60 تن گاز خردل، 4 تن سارين و 4 تن تابون مي‌باشد. چنانچه اين اطلاعات صحيح باشد، عراق بزرگ‌ترين توليدكننده‌ي سلاح شيميايي در خاورميانه خواهد بود.[۵۱] ميزگرد خبري شبكه‌ي تلويزيوني به نام نايت لاين بيبيسي با حضور محمدجواد محلاتي نماينده‌ي ايران در سازمان ملل، جلال طالباني رهبر اتحاديهي ميهني كردستان عراق و عبدالعامر الانباري سفير عراق در واشنگتن از جمله برنامه‌هاي رسانه‌هاي غرب در اين باره است. به گزارش واحد مركزي خبر، در اين برنامه نماينده‌ي ايران تأكيد كرد ادعاي عراق درباره‌ي حمله شيميايي ايران به حلبچه روز 27 اسفند گزارش شده در حالي كه وزير خارجه‌ي عراق در تاريخ 26 اسفند در نامه‌يي به دبيركل ادعا كرد كه ايران حلبچه را تصرف كرده است. چه طور ممكن است اتهام سفير عراق مبني بر استفاده‌ي ايران از تسليحات شيميايي در حلبچه صحت داشته باشد و چه طور ممكن است ايران نيروهاي خود را مورد حمله‌ي شيميايي قرار دهد. جلال طالباني نيز ضمن تأكيد بر استفاده‌ي عراق از سلاح‌هاي شيميايي در حلبچه افزود: عراق قبلاً نيز روستاهاي كردستان را هدف حملات شيميايي قرار داده است. وي تأكيد كرد: بلافاصله پس از كسب اطلاع در مورد اين جنايت با ارسال نامه‌هايي به سازمان ملل و رهبران 5 كشور عضو اصلي شوراي امنيت از آن‌ها تقاضاي اعزام هيئت تحقيق به منطقه را كرده است. اما سفير عراق در امريكا به رغم اذعان مراجع مختلف بين‌المللي درباره‌ي استفاده‌ي عراق از تسليحات شيميايي بدون ارائه‌ي دليلي از پاسخ‌گويي طفره رفته، هر گونه استفاده از اين سلاح‌ها را در حلبچه كاملاً تكذيب كرد و فقط به استناد ادعاي سخن‌گوي وزارت خارجه‌ي امريكا مبني بر احتمال استفاده‌ي ايران از گلوله‌هاي توپ شيميايي عليه عراق آن را دقيق‌تر توصيف كرد. وي همچنين از پاسخ به سؤال مجري برنامه‌ي نايت لاين مبني بر اين‌كه به چه دليل شما با اعزام تيم‌هاي تحقيق سازمان ملل براي بررسي كاربرد سلاح‌هاي سمي مخالفت مي‌كنيد، پيوسته طفره رفته، گفت: ايراني‌ها انسان‌دوست و دل‌رحم نيستند و بچه‌هاي خود را با اعزام به كشتارگاه و جبهه‌هاي جنگ قتل عام مي‌كنند. سفير حكومت بعثي عراق همچنين گفت: ايران با اصرار بر اعزام هيئت تحقيق آغاز جنگ شهرها، حملات شيميايي و حملات عليه كشتي‌راني در خليج فارس سعي در منحرف كردن اذهان از قطع‌نامه‌ي598 سازمان ملل و جلوگيري از تحميل يك تحريم تسليحاتي عليه خود دارد.[۵۲] علاوه بر اين موارد، به گزارش خبرگزاري رويتر، راديو اسرائيل نيز بمب‌باران حلبچه را محكوم كرد و از سكوت محافل جهاني در اين باره اظهار تعجب كرد و با اشاره به سكوت كنفرانس كشورهاي اسلامي در امان از كشورهاي عرب و محافل بين‌المللي خواست اين اقدام را محكوم كنند.[۵۳]
گزارش - 243
در پي وسعت يافتن دامنه‌ي تبليغات جمهوري اسلامي در مورد ابعاد فاجعه‌ي حلبچه در روزهاي گذشته، امروز مقامات و شخصيت‌هاي سياسي كشورهاي كانادا، يوگسلاوي، جامعه‌ي اقتصادي اروپا، انگلستان و لبنان كاربرد سلاح‌هاي شيميايي در جنگ ايران و عراق را محكوم كرده، اما برخي از آنان از عنوان نام عراق به عنوان عامل استفاده از اين گونه تسليحات در حلبچه خودداري كردند. به گزارش خبرگزاري رويتر، وزير خارجه‌ي كانادا گفت: كانادا به‌شدت مخالف هر نوع استفاده از سلاح‌هاي شيميايي است و آن را محكوم مي‌كند و از دبيركل سازمان ملل مي‌خواهد با اعزام كارشناساني ادعاي ايران مبني بر كشته شدن پنج هزار نفر بر اثر سلاح‌هاي شيميايي در يك منطقه شمالي عراق را بررسي كند. وي افزود: كانادا در پي كسب حمايت ديگر كشورها در تحريم ارسال اسلحه به ايران و عراق يا هر گونه اقدامات ديگر به منظور خاتمه‌ي جنگ خليج فارس است.[۵۴] وزارت خارجه‌ي يوگسلاوي نيز كه از هم‌پيمانان اقتصادي عراق محسوب مي‌شود در بيانيه‌يي بدون ذكر نام عراق و حلبچه به عنوان مكاني كه در آن از سلاح‌هاي شيميايي استفاده شده است، خاطرنشان كرد: چنين واقعه‌يي بار ديگر لزوم قبول و اجراي قطع‌نامه‌ي598 شوراي امنيت سازمان ملل را كه مبناي واقعي براي خاتمه بخشيدن به اين مناقشه‌ي غمناك است تأييد و نمايان مي‌كند.[۵۵] وزارت خارجه‌ي انگليس هم در پي ديدار كاردار ايران در لندن با يك مقام عالي‌رتبه‌ي اين وزارت‌خانه اعلام كرد: اعزام افرادي از سوي سازمان ملل به منظور بررسي اوضاع حلبچه ضروري است. يك گروه پارلماني انگليس نيز موسوم به "كادري" با انتشار بيانيه‌يي از دبيركل سازمان ملل خواست براي تحقيق درباره‌ي حملات هوايي عراق عليه مردم حلبچه گروهي كارشناس به اين شهر اعزام كنند. اين گروه در بيانيه‌يي جداگانه اعلام كرد: عراق اولين حكومتي است كه عليه مردم خود سلاح شيميايي به كار گرفته است و از مردم جهان خواست اين اقدام را محكوم كنند و خواستار تعطيل شدن كارخانه‌هاي توليد سلاح‌هاي شيميايي و ميكروبي عراق در سامرا، سلمان‌پاك و يك شهر ديگر شد. جامعه‌ي اقتصادي اروپا نيز در نامه‌يي به دبيركل سازمان ملل، از اوج‌گيري مجدد جنگ خليج فارس و استفاده از سلاح‌هاي شيميايي بدون اشاره به نام حكومت عراق به عنوان استفاده‌كننده از اين سلاح‌ها انتقاد كرد. حزب حاكم سوسياليست اسپانيا هم با صدور بيانيه‌يي بدون ذكر نام عراق در خصوص استفاده از سلاح‌هاي شيميايي و جنگ شهرها ابراز نگراني كرد. علاوه بر آن، به گزارش وزارت امور خارجه‌ي جمهوري اسلامي، چند تن از مقامات سياسي لبنان از جمله سليم الحص كفيل نخست‌وزير، حسين الحسيني رئيس پارلمان و وليد جنبلاط از شخصيت‌هاي سياسي لبنان در ديدارهاي جداگانه با سفير ايران در اين كشور كشتار اكراد عراقي را در شهر حلبچه محكوم كرده، خواهان پايان دادن به استفاده از اين سلاح‌ها شدند. وزارت خارجه‌ي سوئيس نيز اعلام كرد اين كشور تصميم گرفته است در پي استفاده‌ي عراق از سلاح‌هاي شيميايي در شهر حلبچه يك كمك فوري به مبلغ 359 هزار دلار به ايران ارسال كند.[۵۶]
گزارش - 244
در پي اصابت 2 فروند موشك ايراني به بغداد در روز گذشته، سخن‌گوي وزارت خارجه‌ي انگليس امروز از شهروندان اين كشور خواست تا هر چه سريع‌تر عراق را ترك كنند. وي با ادعاي اصابت يكي از موشك‌ها به يك منطقه‌ي پرجمعيت بغداد كه تلفات نسبتاً سنگيني را در پي داشته در خصوص اين‌كه آيا در ميان كشته‌شده‌هاي انفجار موشك، تبعه‌ي انگليس وجود دارد، اظهار بي‌اطلاعي كرد. اين سخن‌گو افزود: به مسافران انگليسي كه هم‌اكنون در بغداد به سر مي‌برند توصيه مي‌شود اقامت آن‌ها در پايتخت عراق كاملاً ضروري نيست، اين شهر را ترك كنند و همه‌ي انگليسي‌هايي كه قصد دارند به بغداد سفر كنند، سفر خود را لغو كنند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از لندن، همچنين رسانه‌هاي انگليسي نوشته‌اند كه دولت اين كشور معتقد است كه تاكتيك پرتاب موشك ايران تغيير كرده است و اكنون مركز بغداد را هدف مي‌گيرد. گزارش رسيده از بغداد به نقل از منابع ديپلماتيك حاكي از آن بوده است كه موشك‌هاي ايران قبلاً به سوي مراكز نظامي و اقتصادي عراق هدف‌گيري مي‌شده‌اند و در روزهاي اخير خبرگزاري آسوشيتدپرس اعلام كرده است كه دو فروند موشك ايران به پادگان نظامي الرشيد اصابت كرده و به ساختمان نيروي هوايي عراق آسيب رسانده است. موشك‌هاي ديگر نيز در نزديكي پالايشگاه قديمي بغداد منفجر شده‌اند.[۵۷]
گزارش - 245
وزارت امور خارجه‌ي تركيه امروز در اطلاعيه‌يي، با انتساب بمب‌باران اطراف پاسگاه مرزي هابور در جنوب شرقي اين كشور به ايران، سفير جمهوري اسلامي را به اين وزارت‌خانه در آنكارا فراخواند و به اين اقدام اعتراض كرد. به گزارش خبرگزاري فرانسه، وزارت خارجه‌ي تركيه امروز در اطلاعيه‌يي اعلام كرد: هواپيماهايي كه ديروز صبح در دو نوبت 6 بمب را در نزديكي پاسگاه مرزي هابور در استان ماردين در جنوب شرقي تركيه رها كرد، ايراني بوده‌اند. هواپيماهاي مزبور قصد داشتند پل‌هابور را كه روي رودخانه و حد فاصل بين مرز تركيه و عراق قرار دارد، منهدم كنند. آقاي متكي سفير ايران در آنكارا، پنجشنبه شب به محل وزارت امور خارجه‌ي تركيه احضار شد و اعتراضيه‌ي آنكارا در خصوص نقض حريم هوايي تركيه و نيز بمب‌باران خاك اين كشور تسليم وي شد. متن اعتراضيه حاكي از آن است كه تركيه مايل نيست كه اين گونه حوادث تكرار شود.[۵۸] در همين حال، روزنامه‌هاي تركيه نيز اتهام و اعتراض وزارت خارجه‌ي اين كشور عليه ايران را با تيترهاي درشت در صفحات اول خود چاپ كرده‌اند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از آنكارا، مطبوعات كثيرالانتشار تركيه در گزارش‌هاي صبح امروز خود جنگنده‌هاي ايراني را مسئول بمب‌باران منطقه‌ي مرزي‌هابور كه نقطه‌ي اتصال جاده‌ي ترانزيتي عراق به تركيه مي‌باشد، دانسته‌اند. اين در حالي است كه روزنامه‌ي حريت به نقل از مسئولان دولت تركيه كه نامي از آن‌ها برده نشده است، علت حادثه را اشتباه نيروهاي ايراني ذكر كرده و نوشته است: هدف اصلي جنگنده‌هاي ايراني بمب‌باران قصبه‌ي زاخو در داخل خاك عراق بوده است. حريت اضافه مي‌كند: نيروهاي ايراني قصد مقابله به مثل در برابر حملات هوايي رژيم بغداد به پل ارتباطي قطور كه تنها راه ارتباط راه‌آهن تركيه به ايران مي‌شود را داشته‌اند.[۵۹]
گزارش - 246
ساير خبرهاي امروز عبارت‌اند از: 1. گزارش‌هاي ديد‌باني يگان‌هاي مستقر در منطقه‌ي فاو از تحركات زياد عراقي‌ها در پشت خط‌هاي آن‌ها حكايت دارد. در قسمتي از گزارش ديد‌باني در محور لشكر33 المهدي(عج) آمده است: فعاليت دشمن در عمق منطقه‌ي فاو بسيار زياد بوده و تا كنون چنين تحركاتي مشاهده نشده كه شامل انتقال قبضه‌هاي توپ و خودروهاي فرماندهي بوده است. همچنين جاده‌ي فاو ـ بصره صبح امروز شلوغ و پرتردد بوده است.[۶۰] 2. نيروهاي معارض عراقي در عملياتي نامنظم، 4 دكل برق فشار قوي در محور بغداد ـ كركوك را منفجر و سرنگون كردند. در گزارش مربوط به اين اقدام آمده است كه گروهي از نيروهاي كميته‌ي انقلاب امام حسين(ع) تابع قوات سيدالشهدا(ع) اين عمليات را انجام داده‌اند.[۶۱] 3. عراق اعلام كرد كه هواپيماهاي اين كشور امشب 2 نفت‌كش را در نزديكي سواحل ايران هدف قرار داده و به آتش كشيده‌اند. منابع بي‌طرف اين خبر را تأييد نكردند.[۶۲] 4. فشار ارتش عراق به مواضع نيروهاي معارض عراق در منطقه‌ي قره‌داغ امروز هم ادامه يافت. در 3 نوبت بمب‌باران هواپيماي عراقي، 3 نفر از نيروهاي حزب دمكرات كردستان عراق شهيد و بيش از 50 نفر مجروح شدند و خساراتي به تجهيزات آنان وارد آمد.[۶۳] در پي اين حملات، اين حزب در نامه‌يي به قرارگاه رمضان خواستار حمايت توپخانه و نيروي هوايي ايران براي گلوله‌باران و بمب‌باران مواضع ارتش عراق در اين منطقه شد.[۶۴] 5. وزيران خارجه‌ي 5 كشور اسكانديناوي شامل سوئد، نروژ، فنلاند، دانمارك و ايسلند در اجلاس خود در نروژ از بمب‌باران و هدف توپ قرار گرفتن كشتي‌ها و نفت‌كش‌هاي كشورشان در خليج فارس ابراز نگراني كردند و از سازمان ملل خواستند به منظور حفاظت از كشتي‌راني در اين منطقه يك نيروي دريايي بين‌المللي به منطقه اعزام كند. بنا به گزارش‌ها، از هر 4 كشتي كه هدف قرار گرفته مي‌شود، يك كشتي متعلق به نروژ است.[۶۵] 6. تعدادي اعلاميه‌ي دست‌نويس در مورد ضرورت قطع سريع جنگ ايران و عراق توسط عوامل حزب توده در سطح شهر همدان پخش شد. در چند روز گذشته چندين مورد شعارهايي عليه مسئولان در معابر شهر ديده شده است.[۶۶] 7. وزير خارجه‌ي انگليس در مصاحبه‌يي با روزنامه‌ي كويتي الوطن گفت: شدت يافتن جنگ شهرها، اجراي قطع‌نامه‌ي598 شوراي امنيت براي برقراري آتش‌بس بين ايران و عراق را دشوارتر كرده است. به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس، سرجفري‌هاو در اين گفت و گو كه در لندن انجام شد، افزود: ما درباره‌ي اين‌گونه تشديد مناقشات هشدار مي‌دهيم و معتقديم كه اين امر به منازعه خاتمه نخواهد داد. ما خواستار خاتمه‌ي جنگ شهرها هستيم. وزير خارجه‌ي انگليس گزارش مربوط به امتناع شوروي از حمايت از اعمال تحريم تسليحاتي عليه ايران را تكذيب كرد و گفت: ادوارد شوارد نادزه وزير خارجه‌ي شوروي اخيراً به وي گفته است كه شوروي مايل است كه در اسرع وقت قطع‌نامه‌ي تحريم تسليحاتي اجرا شود، زيرا اجراي اين قطع‌نامه كمك بيش‌تري به خاتمه‌ي جنگ خواهد كرد.[۶۷]
منابع و مآخذ روزشمار 1367/01/5
- ↑ سند شماره 1683/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه كربلا (فتح) در عمليات بيت‌المقدس4 (عبدالله درويش)، 1/1/1367 تا 10/1/1367، صص 46 ـ 43؛ و ـ سند شماره 323373 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه تاكتيكي تيپ63 خاتم‌الانبيا(ص)، 10/1/1367، ص 1.
- ↑ مأخذ 1، بخش اول، ص 55.
- ↑ سند شماره 1641/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني در عمليات والفجر10 و بيت‌المقدس4 (اسدالله احمدي)، 3/1/1367 تا 10/1/1367، صص 42 ـ 41.
- ↑ مأخذ 1، بخش اول، صص 59 و 64؛ و ـ سند شماره 622/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي لشكر57 ابوالفضل(ع) در عمليات بيت‌المقدس4 (ملكوتيان)، ص 1/5.
- ↑ مأخذ 1، بخش اول، ص 55.
- ↑ مأخذ 1، بخش اول، صص 73 و 81 ـ 78 و 87؛ و ـ سند شماره 332252 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: خلاصه بازجويي تعدادي از اسراي عمليات بيت‌المقدس4، ص 4.
- ↑ مأخذ 3، صص 1/68 ـ 68.
- ↑ مأخذ 3، صص 1/68 ـ 68.
- ↑ مأخذ 3، صص 51 ـ 50؛ و ـ سند شماره 1689/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي لشكر55 ويژه‌ي شهدا در عمليات بيت‌المقدس4 (سعيد زاغري)، 2/1/1367 تا 5/1/1367،صص 9 و 35 ـ 34.
- ↑ مأخذ 3، صص 68 ـ 1/66.
- ↑ مأخذ 1، بخش اول، صص 81 و 84.
- ↑ مأخذ 3، ص 1/68.
- ↑ مأخذ 5، بخش اول، ص 7، تهران، 6/1/1367.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 6، 6/1/1367، ص 23، تهران، 5/1/1367.
- ↑ همان، صص 6 ـ 5، اروميه، 5/1/1367.
- ↑ مأخذ 5، بخش اول، صص 9 ـ 8، اروميه، 6/1/1367؛ و ـ سند شماره 380927 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سپاه مياندوآب به قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) (فرماندهي)، 8/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 14، ص 6، خرم‌آباد، 5/1/1367؛ و ـ سند شماره 86147 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر فرماندهي سپاه سوم قدس به دفتر روابط عمومي نيروي زميني سپاه، 10/1/1367، ص 1.
- ↑ مأخذ 14، صص 6 ـ 5، همدان، 5/1/1367.
- ↑ سند شماره 381011 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندار شهرستان مريوان به استانداري استان كردستان، 5/1/1367، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 380938 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي سپاه مريوان به فرماندهي سپاه يازدهم، 6/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 14، صص 6 ـ 5، اهواز، 5/1/1367؛ و ـ سند شماره 86101 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سپاه ناحيه مستقل 6 خوزستان (اطلاعات) به ستاد مركزي سپاه (اطلاعات)، 6/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 10، 10/1/1367، صص 7 ـ 6، باختران، 9/1/1367.
- ↑ سند شماره 86105 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه به دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه، 6/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 14، صص 6 ـ 5، اهواز، 5/1/1367؛ و ـ سند شماره 200764 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش روزانه، وزارت اطلاعات، شماره 786، 6/1/1367، صص 4 ـ 3.
- ↑ مأخذ 14، ص 1، راديو صوت‌الجماهير، 5/1/1367.
- ↑ سند شماره 142920 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي قرارگاه بعثت2 سپاه چهارم نيروي زميني به لشكر81 زرهي (ركن2)، 5/1/1367، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 142898 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده م لشكر81 زرهي (ركن1) به فرمانده تيپ1، 2، 3 و 4 (ركن2)، 5/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ سند شماره 268586 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از تيپ4 لشكر81 زرهي به گيرندگان، 5/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ سند شماره 142921 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي قرارگاه بعثت2 سپاه چهارم نيروي زميني به لشكر81 زرهي (ركن2) تيپ مسلم بن عقيل(ع)، 5/1/1367؛ و ـ سند شماره 142897 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي قرارگاه بعثت، 5/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ روزنامه‌ي اطلاعات، 7/1/1367، ص 10.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه، 6/1/1367، صص 4 ـ 3.
- ↑ روزنامه‌ي اطلاعات، 6/1/1367، ص 11.
- ↑ مأخذ 29، ص1.
- ↑ مأخذ 28، ص 2.
- ↑ مأخذ 14، ص 10، سازمان ملل ـ خبرگزاري رويتر، 5/1/1367.
- ↑ مأخذ 3، صص 51 ـ 50؛ و ـ سند شماره 1689/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي لشكر55 ويژه‌ي شهدا در عمليات بيت‌المقدس4 (سعيد زاغري)، 2/1/1367 تا 5/1/1367،صص 9 و 35 ـ 34.
- ↑ مأخذ 30، ص 16.
- ↑ مأخذ 1، بخش اول، صص 84 ـ 81؛ و ـ سند شماره 678/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش عمليات بيت‌المقدس4 (عبدالله درويش)، ص 36.
- ↑ روزنامه‌ي كيهان، 6/1/1367، ص 12، امان، اردن، خبرگزاري‌ها.
- ↑ مأخذ 14، صص 33 ـ 32، امان ـ خبرگزاري خليج، 5/1/1367.
- ↑ مأخذ 5، بخش اول، صص 37 ـ 36، كويت، 6/1/1367.
- ↑ مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، جنگ ايران و عراق در اسناد سازمان ملل، ترجمه‌ي محمدعلي خرمي، جلد 8، تهران: مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، 1389، صص 141 ـ 136.
- ↑ سند شماره 1641/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني در عمليات والفجر10 و بيت‌المقدس4 (اسدالله احمدي)، 3/1/1367 تا 10/1/1367، صص 42 ـ 41.
- ↑ سند شماره 212802 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن روزانه سياسي، وزارت امور خارجه، شماره 5/6، 16/1/1367، صص 4 ـ 2.
- ↑ سند شماره 317020 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از استانداري كردستان به آيت‌الله خامنه‌اي، 6/1/1367، صص 3 ـ 1.
- ↑ سند شماره 85986 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا (ر2) مركز فرماندهي به دفتر نخست‌وزيري، 5/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ روزنامه‌ي اطلاعات، 9/1/1367، ص 15؛ و ـ سند شماره 78490 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 8/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 29، صص 11 ـ 10.
- ↑ مأخذ 5، بخش اول، ص 13، راديو امريكا، 6/1/1367؛ و ـ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه، 7/1/1367، صص 11 ـ 10.
- ↑ مأخذ 5، بخش اول، صص 17 ـ 16، تهران، 6/1/1367.
- ↑ مأخذ 45، بخش اول، ص 15.
- ↑ مأخذ 5، بخش اول، ص 28، لندن.
- ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت ارشاد اسلامي، نشريه‌ي بررسي مطبوعات جهان، شماره 1310، 31/1/1367، صص 27 ـ 26.
- ↑ مأخذ 14، صص 14 ـ 12، واشنگتن، 5/1/1367؛ و ـ مأخذ 37، ص 11.
- ↑ مأخذ 29، صص 7 ـ 6.
- ↑ مأخذ 5، بخش اول، صص 22 ـ 21، اوتاوا ـ خبرگزاري رويتر، 6/1/1367.
- ↑ مأخذ 1، بخش اول، ص 55.
- ↑ وزارت امور خارجه، بولتن روزانه سياسي، شماره 4/6، 3/1/1367، صص 15 ـ 9.
- ↑ مأخذ 14، صص 39 ـ 38، لندن، 5/1/1367.
- ↑ مأخذ 14، ص 28، آنكارا ـ خبرگزاري فرانسه، 5/1/1367.
- ↑ مأخذ 14، صص 27 ـ 26، آنكارا، 5/1/1367.
- ↑ سند شماره 327036 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از محور لشكر33 المهدي(عج) به فرماندهي قرارگاه تاكتيكي كربلا، 7/1/1367، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 326601 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ديد‌باني توپخانه (دكل) به واحد طرح عمليات ت 303، 5/1/1367، صص4 ـ 1.
- ↑ سند شماره 179166 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قره‌داغ به قرارگاه فجر، 5/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ سند شماره 121208 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از گردان فني الكترونيك تيپ16 امام حسن عسگري(ع) به فرماندهي قرارگاه مقدم نيروي زميني جنوب كربلا، 8/1/1367، ص 5.
- ↑ سند شماره 411619 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از اداره كل اطلاعات استان كردستان به استاندار كردستان، 18/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ سند شماره 493265 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از مسعود بارزاني به فرماندهي قرارگاه نصر رمضان، 5/1/1367، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 62.
- ↑ مأخذ 3، صص 68 ـ 1/66.
- ↑ مأخذ 5، بخش اول، ص 7، تهران، 6/1/1367.