1359.06.21

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
نسخهٔ تاریخ ‏۲۳ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۲۸ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها) (صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1359 |نام = 1359.06.21 |نام دیگر=بیست و یک شهریور |روز= 21 شهریور 1359 |تاریخ شمسی= 1359.06.21 |تاریخ میلادی= 12 سپتامبر 1980 |تاریخ قمری= 2 ذی‌القعده 1400 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1360.06.21</div> <div c...» ایجاد کرد)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1359
1359.06.21
نام‌های دیگر بیست و یک شهریور
تاریخ شمسی 1359.06.21
تاریخ میلادی 12 سپتامبر 1980
تاریخ قمری 2 ذی‌القعده 1400

گزارش - 577

نبردی که از هشت روز پیش با تشدید حمله‌های عراق علیه مناطقی از ایلام آغاز شده بود، دیروز و امروز، به‌خصوص با حملات گستردة نیروهای بعثی به نقاط مختلف ایلام، مهران غرب و میمک وسعت بیشتری یافت. در این نبرد که به‌ویژه در طول دیروز و امروز یکی از شدیدترین درگیری‌های چند روز اخیر بین دو طرف بود، بخش‌هایی از خاک ایران به تصرف مهاجمان عراقی درآمد. گزارش ژاندارمری ایران درمورد طرح حملة جاری عراق حاکی است: «دشمن قصد دارد ازطریق شوروشیرین به جادة جدید که ازطریق سد کنجان‌چم به پاسگاه جدید کانی‌سخت کشیده شده است، دست یابد تا به‌راحتی ارتفاعات "کولک" را متصرف و به‌طرف سد کنجان‌چم پیشروی نماید.» بنا به این گزارش، تقاضا شده که نیروهای خودی قبل از پیشروی نیروهای عراقی، در محل مزبور مستقر شوند، زیرا هم‌اکنون عراقی‌ها در مصب درة شوروشیرین هستند.[۱] در ساعت 13:25 دقیقه اعلام شد که پاسگاه شوروشیرین ایلام به محاصرة نیروهای عراقی درآمده و درصورت نرسیدن نیروهای کمکی و پشتیبانی هوایی، تا چند دقیقة دیگر سقوط خواهد کرد.[۲] ساعت 13:30 دقیقه، جنگنده‌های نیروی هوایی ایران، پاسگاه "عنبری" عراق واقع در چهار کیلومتری پاسگاه الشهدا این کشور در منطقة زرباطیه را بمباران کردند.[۳] بنا به گزارش استاندار ایلام: «در ساعت 14 امروز، 2 فروند میگ عراقی ایستگاه نخجیر را مورد حمله قرار دادند که در این تهاجم 3 درجه‌دار ارتش به شهادت رسیدند و 13 نفر دیگر زخمی شدند. در این درگیری‌ها که هم‌زمان با حمله به پاسگاه شوروشیرین رخ داد، نیروهای ارتش عراق حداقل با 200 تانک به پاسگاه نخجیر و شوروشیرین حمله‌ور شدند. در این درگیری‌ها فرمانده عملیات سپاه پاسداران مهران نیز به شهادت رسید.»[۴] گزارش مسئول اطلاعات سپاه ایلام نیز دراین‌زمینه حاکی است که «در ساعت 14، درگیری در منطقة مرزی ایلام شروع شد و تانک‌های دشمن در ساعت 15 شروع به پیشروی کردند که نیروهای خودی به‌ناچار وسایل سنگین را روی ماشین گذاشتند و عقب‌نشینی کردند. دراین‌حال، 4 تانک ارتش جمهوری اسلامی با یک قبضه تفنگ 106 م.م به جلو آمده و به‌دنبال آن برادران پیشروی کردند که حدود 2 ساعت درگیری ادامه داشت، ولی متأسفانه تانک‌ها عقب‌نشینی کردند و تانک‌های دشمن جلو آمدند. در حین عقب‌نشینی با فرمانده ستون تماس گرفته شد و وی اظهار داشت فقط 2 تانک سالم داریم، درصورتی‌که پایین‌تر از موضع خودِ ما 15 تانک سنگین مستقر بودند. در حین عقب‌نشینی، یک تانک از جاده منحرف و رانندة آن بلافاصله بیرون آمد. بدین‌ترتیب، نیروهای عراقی تا آخر بلندی‌های "میمک" و "نمک" پیشروی کردند و فعلاً در خاک متصرفی می‌باشند. ساعت 23 امروز، ارتش ایران تغییر موضع داد و 2 کیلومتر عقب‌نشینی کرد و در "سرنی" مستقر شد. افراد سپاه نیز 500 متر جلوتر از ارتش رو به ایلام مستقر هستند. فرمانده ستون می‌گوید از اصفهان نیروی کمکی اعزام شده و موقعی می‌توانیم پیشروی کنیم که آنها برسند. سؤال این است که چرا در این درگیری، ارتش فقط 4 تانک وارد جنگ کرده درحالی‌که 15 تانک دیگر در موضع داشت و بنا به گفتة ستاد ارتش، 100 تانک و تعدادی خودرو ارتش عراق در مناطق متصرف‌شده مستقر هستند.»[۵] دراین‌حال، جنگنده‌های عراقی وارد معرکه شده و شهر ایلام را به رگبار بستند، اما با آتش سپاه پاسداران ایلام و ارتش مجبور به عقب‌نشینی شدند و در برگشت چند راکت به‌طرف سایت نخجیر زدند که خساراتی به بار آورد. بنا به این گزارش: «ارتش عراق حدود 60 کیلومتر در خاک ایران پیشروی کرده و پاسگاه سرنی به‌دست ارتش عراق سقوط کرد و درحدود 10 الی 20 نفر از برادران پاسدار شهید و حدود 40 نفر نیز زخمی شده‌اند که به‌دلیل اینکه هنوز در محاصره قرار دارند، اجساد آنها به شهر منتقل نشده است.» در این گزارش همچنین آمده است: «پاسداران و افراد ژاندارمری در پاسگاه هلاله و شوروشیرین در محاصره‌اند و پیشروی ارتش عراق ادامه دارد و ایلام در آستانة سقوط است و تقاضای یک اسکادران هوایی شده است.»[۶] گزارش‌های بعدی حاکی‌از تصرف ارتفاعات میمک،[۷] میمه و نی‌خضر و سقوط پاسگاه‌های هم‌جوار پاسگاه انجیره[۸] ازجمله پاسگاه تلخاب به‌دست نیروهای عراقی و محاصرة پاسگاه‌های انجیره و شوروشیرین توسط دشمن است.[۹] اما خبرگزاری پارس در آخرین گزارش از وضعیت منطقه، آورده است که شامگاه امروز «ارتش بعث عراق با تمام تجهیزات به منطقة مرزی مهران حمله کرد.» طبق این گزارش، «فرمانده عملیات نیروهای جمهوری اسلامی ایران در این منطقه که به منطقه آشنا نبوده، دستور عقب‌نشینی می‌دهد؛ درنتیجه 4 پاسگاه مرزی در منطقة نی‌خزر، هلاله، انجیره و شوروشیرین به تصرف نیروهای بعث عراق درمی‌آید و نیروهای بعث عراق به‌سوی صالح‌آباد شروع به پیشروی می‌کنند. در این عملیات، ارتش بعث عراق تعداد زیادی تانک داشته است.» بنا به همین گزارش: «برای رسیدگی به این مسئله، آقای رئیس‌جمهور و همراهان عازم ایلام شدند. در جریان عملیات امروز یک میگ عراقی سرنگون شد. قسمتی از این میگ در منطقة عشایری چگر باقی مانده و راکت‌های آن را به استانداری ایلام برده‌اند.»[۱۰]

گزارش - 578

به‌دنبال درگیری‌های یک هفتة گذشته، امروز در منطقة عمومی قصرشیرین و نفت‌شهر یکی از شدیدترین نبردهای خونین در جریان بود و نیروهای مدافع ایرانی در نبردی نابرابر به دفاع از خاک میهن پرداختند. این درگیری‌ها که با تبادل آتش و تلاش ارتش عراق برای پیشروی زیر آتش بالگردها و زرهی خود ادامه داشت، هنگام ظهر به اوج خود رسید، به‌طوری‌که در ساعت 13:20 دقیقه، عراق با توپخانه و سلاح‌های دیگر همة پاسگاه‌های مرزی را زیر آتش شدید قرار داد و فرمانده یکی از گردان‌های ارتش با اکیپی کمکی به پاسگاه‌های نفت‌شهر و سه‌تپان عزیمت کرد.[۱۱] همچنین، دو انبار مهمات در پله‌چفت عراق و نیز پاسگاه دوراجی این کشور منهدم شد. در درگیری‌های منطقة تنگاب‌کهنه نیز 8 نفر از افراد نیروهای مسلح ایران مجروح شدند. 2 نفر دیگر نیز براثر انفجار یک تانک در قصرشیرین مجروح شدند.[۱۲] گزارش فرزام یکی از مسئولان تأسیسات نفتی نفت‌شهر نیز حاکی است: «ارتش مزدور بعث عراق امروز از ساعت 2 بعدازظهر، با توپخانه و سلاح‌های سنگین دیگر شهر نفت را زیر آتش گرفته که این حملات تا ساعت 5 بعدازظهر با شدت هرچه ‌تمام‌تر ادامه داشت.» وی افزود: «در این درگیری به هیچ‌یک از تأسیسات نفتی و نظامی ما آسیب وارد نیامد.»[۱۳] گزارش‌ها حاکی است که این درگیری‌ها بعدازظهر امروز به اوج خود رسید، «به‌طوری‌که از ساعت 15:30 دقیقه، ارتش بعث عراق با توپخانه و سلاح‌های سنگین، کلیة پاسگاه‌های گروهان سومار ازجمله پاسگاه‌های نفت‌شهر، گیسکه، سلمان‌کشته، سه‌تپان، سانواپا، چقاشیرگه، کانی‌شیخ، تلخاب و بازرگان را زیر آتش شدید قرار داد و پاسگاه‌های مزبور نیز با سلاح‌های موجود به آتش آنها پاسخ دادند. در این درگیری یک نفر دلاور به نام سبیب یاری مجروح شد و ضایعات مالی نیز به بار آمد. درضمن، پاسگاه و سنگرهای الصمور عراق نیز توسط نیروهای ایران منهدم شدند.[۱۴] گزارش بعدی گروهان سومار نیز خبر از محاصرة پاسگاه بازرگان از سه طرف و انهدام کامل این پاسگاه می‌دهد. این گزارش افزوده است که افراد پاسگاه مزبور با سلاح‌های سبک ازقبیل خمپاره قادر به سرکوبی توپخانة عراق نمی‌باشد و بااینکه چندین بار از ارتش مستقر در سومار خواسته شده تعدادی تانک به این منطقه گسیل دارند، ولی هیچ‌گونه کمک و پشتیبانی به‌عمل نیامده است.»[۱۵] در ساعت 20:40 دقیقة امروز، تحرکات زرهی ارتش عراق ازطرف قوره‌تو عراق به‌طرف حسین‌آباد نشان می‌دهد که درگیری هنوز خاتمه نیافته است. پاسگاه هدایت ضمن درج این گزارش افزوده است: «به نظر می‌رسد عراقی‌ها قصد حمله به گرمک که معبری است نفوذی بین پاسگاه یکه‌شان و پاسگاه هدایت را دارند و فاصلة پاسگاه تا این معبر زیاد است و تقاضا نموده قبل از اینکه عراقی‌ها آنجا را تصرف کنند، واحدی در گرمک مستقر گردد.»[۱۶] امروز همچنین، «در جادة نوار مرزی، ماشین تانکر آب سپاه پاسداران قصرشیرین با یک مین ضدتانک برخورد کرد که آسیب دید و راننده آن نیز مجروح گردید.» بنا به این گزارش: «امروز یک گروهبان عراقی از یگان مربوطه فرار کرد و خود را تحویل سپاه پاسداران خسروی داد.»[۱۷] دراین‌حال، امروز نیز «طی ابلاغیه‌ای از مرکز فرماندهی ژاندارمری به کلیة رده‌های تابعه تا ردة پاسگاه دستور داده شده که هیچ‌کس، به هیچ عذر و بهانه‌ای حق عقب‌نشینی ندارد و باید تا آخرین نفس از مواضع خود دفاع نموده و ضمن اثبات وفاداری خود به نظام عدل الهی، در راه مملکت جانبازی کند.»[۱۸]

گزارش - 579

در نبردهای خونین چند روز گذشته در نوار مرزی غرب کشور که با آتشباری و بمباران‌های وسیع ارتش عراق روی مناطق مسکونی و تأسیسات شهری همراه بوده است، زن‌ها، بچه‌ها و افراد مسن بیش از دیگران در معرض آسیب بوده‌اند. دراین‌زمینه از اسلام‌آباد غرب خبر می‌رسد که «با آغاز تهاجمات وسیع ارتش عراق به شهرهای قصرشیرین، خسروی، مهران و دهلران، نیمی از مردم مهاجر این شهرها و آبادی‌های اطراف که اغلب زن و بچه‌ها هستند به اسلام‌آباد غرب آمده‌اند و عده‌ای از آنها به‌علت عدم وابستگی به اهالی و یا نداشتن سرپرست، در معابر شهر سرگردان هستند.»[۱۹] دراین‌حال، در ادامة کمک‌های امدادی به مناطق جنگی، «صبح امروز نیز ازسوی هلال‏احمر کرمانشاه یک تن دارو به‏همراه 10 نفر از امدادگران ورزیده به‌منظور کمک و مراقبت‌های پزشکی به شهرستان قصرشیرین فرستاده شد.»[۲۰]

گزارش - 580

هم‌زمان با حملات پی‌در‌پی و شدید نیروهای عراق به مناطق قصرشیرین، خسروی، ایلام، مهران و دهلران، ارتش عراق در این مناطق تحرکات گسترده‌ای داشته و بخش وسیعی از نیروهایش را در مجاور مناطق مذکور تقویت و مستقر کرده است. دراین‌زمینه، براساس یک مکالمة شفاهی با رئیس ستاد مشترک ارتش عراق، همة بخش‌های این یگان به‌حالت آماده‌باش ازنوع "ج" درآمده‌اند.[۲۱] در گزارش لشکر81 نیز ضمن اذعان بر آماده‌باش نیروهای عراقی، آمده است که عراق علاوه‌برآن، «اطراف پاسگاه‌های مرزی توپ‌های ضدهوایی مستقر کرده و تانک‌های عراقی از سنگرهای زیرزمینی استفاده می‌کنند. همچنین، کشور عراق با تقویت نیروهای خود در منطقة نفت‌خانه، قصد تصرف یک الی چند حلقه چاه‌های نفت‌شهر را دارد.» بنا به همین گزارش: «در ارتفاعات زینل‌کش، اطراف پاسگاه خورشیدبیک، جمعاً 8 قبضه موشک‌انداز سام 5، 6، 7، 8، 9 و 12 مستقر شده که یک قبضة آن در اطراف کانی‌سبز می‌باشد. در منطقة مابین کانی‌سبز و زینل‌کش نیز نقاط آماد و مهمات عراق قرار دارد. [درضمن] نیروهای دشمن که در ارتفاعات زینل‌کش مستقر گردیده‌اند 4 گردان و هر گردان به استعداد 300 نفر مرکب از یگان‌های پیاده و رزمی تابع لشکر6 می‌باشند.»[۲۲] امروز همچنین، «دو لشکر سلیمانیه و کرکوک به کمک افراد ارتش عراق مستقر در مناطق قوره‌تو نفت‌شهر و نوار مرز خانقین اعزام شده و مابین پایگاه‌های مرزی منطقة قصرشیرین تقسیم گردیده‌اند.»[۲۳] یک گزارش مشابه دیگر حاکی‌از انتقال قرارگاه گردان3 تیپ3 لشکر8 پیادة کوهستانی ارتش عراق از منطقة راوندوز به پادگان رزان واقع در 25 کیلومتری شرق راوندوز از توابع استان اربیل و تقریباً به فاصله 30 کیلومتری از مرز ایران است.[۲۴] عراق همچنین مشغول جاده‌کشی بین پاسگاه‌های صدرالعرفات و گرمیشه و آبزیادی این کشور در خط مرز به‌طرف پاسگاه‌های مرزی دهلران می‌باشد که دراین‌مورد، چگونگی امر به پاسگاه‌های آبزیادی و چنگولة ایران ابلاغ شده است.[۲۵] امروز همچنین عراق 40 دستگاه تانک خود را توسط کامیون‌های تانک‌بر جمعی تیپ10 زرهی به منطقة فلوجه منتقل ساخته است.[۲۶]

گزارش - 581

درگیری‌های چند روز اخیر در مناطق مرزی کرمانشاه و ایلام میان قوای ایران و عراق و اقدام عراق در تصرف بخش‌هایی از خاک ایران، در میان مقامات رسمی و مطبوعاتی عراقی و رسانه‌های وابسته به این کشور قابل‌تأمل و حاکی‌از تأکیدهای مکرر عراق بر آغاز تهاجم‌ها و درگیری‌های خونین ازسوی این رژیم است. دراین‌زمینه، «یک منبع رسمی عراق خاطرنشان ساخت که ارتش عراق 120 کیلومتر مربع از اراضی خود در مرزهای ایران را درپی شدیدترین درگیری از زمان شروع درگیری‌ها در شش ماه قبل، آزاد کرده است. ازطرفی عراق اعلام کرد که نیروهایش 3 فروند هواپیمای ایرانی و 29 دستگاه تانک را منهدم ساخته است. ... روزنامة الشرق‌الاوسط اطلاع حاصل نمود که عراق پس از بازپس‌گیری اراضی خود خواستار اصلاح توافقنامه شط‌العرب و تثبیت مرزها به‌صورت نهایی براساس توافقنامة الجزایر خواهد شد. این درگیری‌ها در هفتة جاری در منطقه "زین‌القوس" آغاز و طی پنج روز گذشته ادامه یافت. یک سخنگوی مطبوعاتی عراق در لندن اظهار داشت که این درگیری‌ها تنها حوادث مرزی نیست، بلکه اساساً درگیری‌هایی برای آزادسازی اراضی اشغالی عراق می‌تواند باشد. وی اظهار نمود عراق ده‌ها یادداشت برای دولت ایران و سازمان ملل متحد پیرامون این اراضی و ضرورت بازگشت آن به عراق با استفاده از تقسیم مرزهای بین‌المللی، به‌موجب توافقنامة قسطنطنیه در سال 1921 و نیز توافقنامة الجزایر [بین شاه و صدام حسین] در سال 1975 ارسال داشته است، اما ایران از پاسخ به خواسته‌های مشروع عراق سر باز زده است. وی تأکید نمود که نیروهای عراق پیشروی خود را 8 کیلومتر ادامه می‌دهد تا به مرزهای ثبت‌شده‌ سازمان ملل به‌موجب توافقنامه مرزی دو کشور برسد. ... وی بیان داشت که شدیدترین درگیری‌ها در روز گذشته صورت گرفته که نیروهای عراقی در شرایطی سخت در مقابل ضدحملة ایران ـ که در بامداد دیروز به ‌وقوع پیوست ـ پیشروی کردند. "حسن طوالبه" مدیرکل وزارت [فرهنگ و] اطلاعات عراق، اعلام کرد که این کشور 120 کیلومتر مربع از اراضی خود در منطقة دیاله واقع در منطقه مرزی شمال‌شرقی بغداد [را] از اشغال ایران آزاد کرده است. این اقدام درپی گلوله‌باران شهرهای خانقین و زرباطیه، واقع در این منطقه، صورت گرفته است. این سخنگو از ذکر سرنگونی هواپیماهای جنگی عراقی در خلال این درگیری‌ها سر باز زد.»[۲۷] دراین‌حال «روزنامة اللواء چاپ بیروت ـ که ازسوی عراقی‌ها حمایت می‌شود ـ گفت: "یاسر عرفات اخیراً طی پیام جداگانه‌ای برای صدام و آیت‌الله خمینی برای میانجیگری اعلام آمادگی کرده است."»[۲۸] روزنامة فایننشال تایمز نیز در گزارش امروز خود (به قلم پاتریک تاک‌بورن) دربارة درگیری‌های چند روز گذشته بین ایران و عراق با اشاره به اطلاعیه‌های وزارت دفاع عراق درمورد اشغال بخش‌هایی از اراضی ایران، از قول صدام حسین، رئیس‌جمهور عراق، نوشته است: «صدام گفت که عراق خواهان جنگ گسترده با ایران نبوده و ادعای ارضی دیگری به غیر از اراضی که در قراردادهای قبلی از عراق گرفته شده، نسبت به ایران ندارد.» بنا به این گزارش: «اراضی که عراق ادعا می‌کند آزاد کرده ظاهراً آن قسمت از اراضی است که براساس قرارداد 1937 به ایران واگذار شده است. یک مقام وزارت دفاع عراق گفت: "سربازان عراقی، تمامی اراضی که ایرانی‌ها از استرداد آنها خودداری کرده بودند، آزاد کردند."» پاتریک تاک‌بورن، نویسنده مقاله افزود: «عراقی‌ها از چریک‌های جدایی‌طلب استان نفت‌خیز خوزستان به‌شدت حمایت کرده و حمایت‌های مالی و نظامی‌ای را نیز در اختیار کردهای ایران قرار داده‌اند. ایران اشغال سفارت خود را در لندن به عراق نسبت داده است و متعاقباً از نیروهای ضددولتی در عراق حمایت کرده است. ایران و عراق مدت‌هاست درگیر حملات تبلیغاتی علیه یکدیگر هستند، ولی تاکنون از گسترش جنگ خودداری کرده‌اند.»[۲۹] سعدون حمادی وزیر امور خارجة عراق نیز امروز اعلام کرد که «عراق توانسته است کلیة زمین‌های اشغال‌شده توسط ایران را آزاد سازد و زمین‌های دیگر را نیز اشغال کند.» وی گفت: «دولت عراق به‌هیچ‌وجه قصد به‌وجودآوردن جنگ گسترده‌ای علیه ایران ندارد، بلکه می‌خواهد که صلح، در منطقه پایدار بماند.»[۳۰] از سوی دیگر، رادیو صوت‌الجماهیر بغداد در برنامة "بررسی مطبوعات" خود به تیترهای مهم روزنامه‌های صبح امروز چاپ بغداد پرداخت: «1. وسایل تبلیغاتی عرب و جهان گفته‌های اخیر صدام حسین را در جلسة هیئت دولت که تأکید کرد "عراق تا پس‌گرفتن تمام مناطق اشغالی عراق از فارس‌ها، راحت نخواهد نشست"، با توجه و اهمیت زیاد دنبال می‌کنند. 2. نیروهای قهرمان عراق همچنان به پاک‌سازی اراضی اشغال‌شدة این کشور ادامه می‌دهند. 3. سقوط دو فروند هواپیمای فانتوم دشمن و واردآوردن تلفات جانی و خسارات مالی فراوان به افراد آن. 4. سربازان دلیرمان قهرمانانه در نبرد سرنوشت‌ساز در راه پاسداری از استقلال میهنمان و حفظ کرامت خلیج (فارس) جانبازی می‌کنند و قربانی می‌دهند.»[۳۱]

گزارش - 582

به‌دنبال حملات دیروز عراق به پاسگاه‌های منطقة بستان و سوسنگرد، امروز ضمن فروکش‌کردن شدت درگیری‌ها در مناطق یادشده، درگیری‌ها در پاسگاه‌های مرزی خرمشهر شدت یافت. طبق گزارش‌ها از ساعت 11 صبح امروز، در منطقة مرزی خرمشهر، ارتش عراق از سه طرف آتش شدید توپخانه و خمپاره‌انداز خود را متوجه پاسگاه‎های مؤمنی، خین و حدود و مقر پاسداران و مأموران این پاسگاه‌ها کرد که با مقاومت شجاعانة نیروهای ایرانی مواجه شد.[۳۲] تا ساعت 18:30 دقیقة امروز، که این درگیری‌ها همچنان ادامه داشته است، یک ارتشی شهید و 3 پاسدار و یک نفر از مأموران ژاندارمری زخمی شده‌اند. ضمناً برابر گزارش ژاندارمری مرکز، ازطریق لشکر92 زرهی درمورد تقویت پاسگاه‌های مزبور اقدام گردیده است.[۳۳] این درگیری با اعزام نیروی تقویتی مرکب از افراد پایگاه دریایی، تکاوران و ژاندارمری خرمشهر به مرز، در ساعت 20 خاتمه یافت،[۳۴] گفتنی است براثر حملة متقابل آتشباری نیروهای خودی، تنها پل ارتباطی عراق در مرز خیّن به‌کلی منهدم و یک پاسگاه عراقی در همان حوالی طعمة حریق شد.[۳۵] توپخانة ارتش ایران نیز در ساعت 16 امروز، پاسگاه الربیعه عراق را در استان عماره زیر آتش سلاح سنگین قرار داد.[۳۶] درپی حملات امروز نیروهای عراقی که منجر به حدود ده ساعت درگیری شدید بین دو طرف شد، مرزبان دولت جمهوری اسلامی ایران مراتب اعتراض شدید و رسمی ایران را به این اقدام عراق به اطلاع همتای خود در مرزبانی بصره رساند. در بخشی از نامة اعتراض‌آمیز مرزبان خرمشهر آمده است: «با کمال تأسف، مقارن ساعت 10 صبح جمعه 21/6/59، گزارش رسید که برخلاف تمام حقوق بین‌المللی و قرارداد انتظامات سرحدی و آرمان دولت مسلمان ایران و عراق، مأمورین پاسگاه‌های البوارین و شلحه و العقبات و خرنوبیه عراق با سلاح سنگین و توپخانه، پرسنل پاسگاه‌های خیّن و مؤمنی و [حدود] ایران را زیر آتش خمپاره و توپ قرار دادند. درنتیجه یکی از سربازان ما شهید و تعدادی مجروح شدند که هم‌اکنون بستری هستند.» در ادامة این نامه، ضمن اشاره به درخواست‌های قبلی مرزبان ایران مبنی‌بر مذاکرة مستقیم با همتای عراقی خود و نیز درخواست خون‌بهای سرباز شهید ایرانی، اشاره شده است که «دعوت ما را برای مذاکره دربارة این‌گونه نقل‌وانتقالات نیرو در مرز نپذیرفتید و مسلماً مسئول پاسخ‌گویی به هر دو حادثه خواهید بود. ...»[۳۷] همچنین، در ادامة تجاوزات هوایی هواپیماهای عراقی به حریم فضایی آبادان و خرمشهر، شامگاه امروز یک فروند هواپیمای عراقی در دو نوبت ازطریق آبادان به حریم فضایی ایران تجاوز کرد که هر دو بار با شلیک ضدهوایی مأموران مستقر در فرودگاه مواجه و ناچار به ترک آبادان شد. این، دومین تجاوز هوایی عراق در طول این هفته به فضای آبادان بوده است.[۳۸] در ساعت 1 بامداد نیز یک فروند و در ساعت 3:30 دقیقة بامداد نیز 2 فروند هواپیمای عراقی به حریم هوایی خرمشهر تجاوز کردند.[۳۹] درخصوص کسب اطلاعات ازسوی عراق، گزارش فرمانداری خرمشهر حاکی است که «دولت عراق با همکاری امریکایی‌ها از چندی ‌قبل اقدام به پخش پارازیت روی صدای [جمهوری] اسلامی ایران می‌نماید و در همین اواخر اقدام به تأسیس دستگاهی کرده که کلیة مکالمات هواپیماها و برج‌های مراقبت فرودگاه‌ها را ضبط و احتمال می‌رود که در دستگاه‌های رادار کشور جمهوری اسلامی ایران خرابکاری‌هایی انجام دهد.» در ادامة این خبر آمده است: «موضوع [موردنظر] به‌منظور تحقیق و بررسی به پایگاه چهارم شکاری دزفول و تیم کنترل فرکانس اهواز ارسال [شد]. پاسخ واصله از تیم مزبور حاکی است که فاقد دستگاه و یا آنتن لازم جهت شناسایی پخش پارازیت است.»[۴۰] در گزارش مشابه دیگری نیز آمده است که «مراکز دیدبانی گارد ساحلی عراق حرکات یگان‌های شناور نیروی دریایی جمهوری اسلامی را زیر نظر گرفته و کیلة حرکات را با ذکر زمان و موقعیت فرماندهی گارد ساحلی نیروهای دریایی گزارش می‌نمایند.»[۴۱] بااین‌حال، عراقی‌ها در ساعت 20 امروز نیز پاسگاه دویرج را در منطقة مرزی بستان زیر آتش گرفتند و پاسگاه طاوسیه را نیز در معرض تک‌تیرهای پراکنده خود قرار دادند.[۴۲] از سوی دیگر، در ادامة تقویت و نقل‌وانتقالات نیرو و تجهیزات نظامی ازسوی عراق در مناطق هم‌جوار مرز خوزستان، امروز نیز این تحرکات در حجم وسیعی ادامه داشت. دراین‌زمینه، بنا به گزارش عوامل اطلاعاتی خودی، عراق در منطقة کوت، یک تیپ کامل با تجهیزات و وسایل مربوطه متمرکز کرده است.[۴۳] همچنین، گزارش ستاد عملیات جنوب حاکی است: «تعداد 20 دستگاه تانک و تعدادی نفربر و سلاح خمپاره‌انداز و ضدهوایی ارتش عراق در روبه‌روی دژ شماره 3 واقع در 6 کیلومتری شلمچه، در پشت دیوارة خاکریزی‌شده مستقر شده‌اند.»[۴۴] در گزارشی از نیروی زمینی ارتش نیز آمده است: «یگان‌های نظامی عراق در محلی به نام "غرقل" در بالای شلمچه مستقر شده و تصمیم دارند ساعت 5 صبح روز بعد به یگان‌های ایرانی حمله کنند.»[۴۵] همچنین، طبق گزارش گروهان بستان، علاوه‌بر اینکه تعداد 27 دستگاه تانک و 6 نفربر در مقابل پاسگاه فکه عراق موضع گرفته‌اند، در ساعت 21 امروز، یک ستون نظامی به‌طرف پاسگاه دویرج درحال مانور بوده و بالاتر از پاسگاه مزبور، یک اردوگاه نظامی مستقر گردید. در ادامة این گزارش آمده است که «عراق یک واحد ارتش خود را در یک کیلومتری میله مرزی مستقر و درحال انتقال نیرو می‌باشد.»[۴۶] دراین‌حال، باتوجه‌به تشدید تردد عوامل داخلی وابسته به عراق ازطریق مرزهای هم‌جوار خوزستان، به‌خصوص مرز خرمشهر، نیروهای سپاه پاسداران خرمشهر مبادرت ‌به تله‌گذاری در نقاط مختلف مرزی کرده‌اند، این امر باعث شد که در ساعت 20:45 دقیقه امروز، فردی که قصد گریز از مرز "سعیدان" را داشت در برخورد با تلة انفجاری که در نوار مرزی کار گذاشته شده بود مجروح و متواری گردد.[۴۷]

گزارش - 583

به‌دنبال تحرکات و حملات چند روز اخیر عراق، به‌ویژه دیروز و امروز در مرز خرمشهر و بستان و نیز تجاوزات مکرر هوایی عراق به حریم فضایی ایران در مناطق مرزی خوزستان، مقامات استان تمهیداتی برای مقابله با تجاوزات آتی و احتمالی عراق پیش‌بینی و در نظر گرفته‌اند. ازجمله: شامگاه امروز به‌مدت 10 دقیقه برق قسمتی از شهر اهواز قطع شد و ازطریق رادیو اهواز برنامة ویژة مقابله با حملات هوایی و آشنایی مردم با آژیر خطر در هنگام حملة هوایی پخش شد.[۴۸] همچنین، امروز استانداری خوزستان طی دستورالعملی که صادر کرد از شرکت ملی نفت ایران و مناطق نفت‌خیز خوزستان درخواست نمود تا «باتوجه‌به شرایط حساس منطقه و درگیری نظامی در مرزهای خوزستان، کلیه امکانات موردنیاز لشکر92 زرهی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خوزستان را براساس تقاضای فرمانده لشکر و یا فرمانده سپاه منطقه خوزستان در اختیار این ارگان‌ها قرار دهند.» در پایان این ابلاغیه آمده است که «تخلف در اجرای این دستورالعمل موجب پیگرد قانونی زمان جنگ خواهد بود.»[۴۹] استانداری خوزستان همچنین در دستورالعمل مشابهی به فرماندار خرمشهر ابلاغ کرد که تمام امکانات مؤسسات دولتی در اختیار تدارکات نیروهای نظامی درگیر در مرز قرار گیرد. در این ابلاغیه همچنین از فرماندار خواسته شده که با استفاده از روحانیون محل، مردم را بسیج کرده تا از تجاوز نیروهای عراقی به شهر جلوگیری کرده و ضمناً اطلاعات لازم را به‌طور مستمر ازطریق امکانات مخابراتی در اختیار مردم قرار دهند.[۵۰] در چنین موقعیت و اوضاعی، مشکل اصلی سپاه پاسداران خوزستان علاوه‌بر آموزش‌های مناسب نظامی که ازسوی مرکز آموزشی سپاه واقع در منطقه پروکان‌دیلم اهواز توسط مربیان زبدة نظامی و سپاهی تاحدودی برطرف می‌گردد، وسایل و ادوات جنگی نیمه‌سنگین و سنگین است. دراین‌مورد برابر دستورالعمل امروز معاونت عملیات نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی به فرماندهان نظامی در منطقة خوزستان، ازسوی لشکر92 زرهی اهواز به یگان‌های تابع لشکر ابلاغ شد «درصورتی‌که به آمادگی رزمی آن یگان لطمه‌ای وارد نمی‌شود، وسایل موردنیاز سپاه در اختیار آنان قرار داده شود.»*[۵۱]

گزارش - 584

در میان درگیری‌هایی که در مناطق مختلف کردنشین در جریان است، شدیدترین درگیری‌ها میان ستون اعزامی از بانه به‌سوی سردشت و مهاجمان در نزدیکی سردشت درحال وقوع است. در سایر نقاط نیز تحرکات و عملیات ایذایی پراکنده ادامه دارد. دربارة ستون مزبور که از نیمه‌شب گذشته در محاصره است، متن پیام مرکز فرماندهی سپاه در ساعت 10:15 امروز به رکن3 ستاد مشترک ارتش چنین است: «برابر آخرین خبر رسیده از غرب، ستون اعزامی به سردشت، شدیداً در محاصره بوده و تعداد 15 نفر شهید و 144 نفر از برادران ارتشی و پاسدار زخمی شده‌اند. مراتب جهت آگاهی و اقدامات لازم اعلام می‌گردد.»[۵۲] این، شدیدترین درگیری‌ها و سنگین‌ترین تلفات نیروهای خودی در چند روز گذشته در مناطق کردنشین بوده است. دراین‌حال، در ساعت 14:00، رکن2 ستاد مشترک ارتش در پاسخ به پیگیری‌های رکن3، درخصوص پیام مزبور چنین نوشت: «هرگونه درخواستی که تاکنون از ستون مزبور، ازطریق دسک [احتمالاً منظور دفتر ستاد کل است!] کرمانشاه واصل گردیده، پشتیبانی شده است و بازهم پشتیبانی خواهد شد»[۵۳] از پاوه نیز خبر می‌رسد که در ساعت 18:30 دقیقه امروز، افراد مهاجم حدود 12 عدد گلوله خمپاره به‌طرف این شهر پرتاب کردند که تلفات جانی در بر نداشت.[۵۴] گزارش خبرگزاری پارس نیز حاکی است: «جمال کاوند، فرمانده عملیات سپاه پاسداران سرپل‌ذهاب، که دو ماه قبل توسط دمکرات‌ها به گروگان گرفته شده بود، امروز ازسوی آنها به‌طرز ناجوانمردانه‌ای به درجه شهادت نائل آمد.*...»[۵۵] در ارومیه، ساعت 22 امروز، بمبی در مقابل مسجد جعفرآباد معروف به مسجد چهاسو، که زیر یک ماشین سواری پارک‌شده کار گذاشته شده بود، منفجر شد که تلفات جانی نداشت و فقط شیشه‌های مسجد و خانه‌های مجاور خرد شدند.[۵۶] همچنین، در اولین ساعات بامداد امروز، یعنی «در ساعت 00:30 بامداد، یک دسته از گروه گشتی که در شهر سنندج با اتومبیل درحال ‌گشت بودند، در خیابان وکیل سابق سنندج از سه جهت مورد حمله و تیراندازی غافلگیرانة مهاجمین مسلح قرار گرفتند که درنتیجه 2 تن از پیشمرگان مسلمان به نام منصور محمودی 24 ساله و سیدحسین حسینی 33 ساله به شهادت رسیدند و 2 نفر پاسدار و یک نفر از افراد شهربانی مجروح شدند. مهاجمین نیز در تاریکی شب موفق به فرار شدند.»[۵۷] امروز همچنین، در نمازجمعة سنندج یکی از پیشمرگان مسلمان کرد اعلام کرد که ابراهیم یونسی، استاندار اسبق کردستان، دستگیر و زندانی شده است. گزارش خبرگزاری پارس دراین‌زمینه همچنین حاکی است که «مردم با امضاکردن طوماری خواستار مجازات وی به‌علت همکاری با ضدانقلابیون منطقه و به‌مصرف‌رسانیدن اعتبارات مالی کردستان در راه ضدانقلاب شدند.»[۵۸] از سوی دیگر، تحرکات گروه‌های مسلح معارض با نظام در روزهای اخیر، به‌ویژه امروز چشمگیر گزارش شده است. دراین‌زمینه، منابع اطلاعاتی سپاه پاسداران از مناطق آذربایجان‌غربی گزارش دادند: «حدود 450 نفر خرابکار از نقاط کردنشین غرب کشور به دهات بازرگان و ماکو وارد شده‌اند و مشغول تعلیمات و استخدام مزدور هستند و قصد دارند در فرصت مناسب در مرز بازرگان دست به خرابکاری بزنند.» بنا به همین گزارش: «سرهنگ کامرانی، سرپرست حزب دمکرات، قصد دارد دست به اقدامات خرابکارانه در شهر ارومیه بزند.» این گزارش می‌افزاید: «درحال‌حاضر، تعدادی از افراد مسلح پیشمرگ حزب دمکرات و کومه‌له در درة قاسملو مستقر شده‌اند.»[۵۹] یک گزارش دیگر از ژاندارمری مربوط به همین منطقه گویاست که تعداد 700 نفر از افراد پاک‌سازی‌شده از منطقة "قطور"، به درة "مصطفی قالاس" یا "آواجیق" وارد شده و قصد حمله به بازرگان را دارند.»[۶۰] همچنین، تحرکات و تجمع نیروهای مسلح مزبور در آبادی‌های بزیلا و شینو از توابع سردشت[۶۱] و نیز روستاهای طَوره و ملح‌ملو [ملحملی] از توابع خوی مشاهده شده است که همگی مجهز به سلاح‌های انفرادی و نیمه‌سنگین بوده‌اند.[۶۲]

گزارش - 585

در درگیری‌های اخیر محور بانه ـ سردشت، چند تن از عناصر اصلی سازمان چریک‌های فدایی خلق (اقلیت) کشته شدند. این سازمان در همان حالی که در شهرهای مختلف به شدیدترین جنگ تبلیغاتی علیه نظام پرداخته، در مناطق کردنشین نیز در کنار سایر نیروهای ضدانقلابی علیه نظام جمهوری اسلامی درحال جنگ مسلحانه است. امروز سازمان چریک‌های فدایی خلق (اقلیت) پیامی به مناسبت کشته‌های اخیر خود در محور بانه ـ سردشت صادر کرد که سندی گویا از حرکت مسلحانۀ این سازمان علیه انقلاب اسلامی است. در بخشی از این پیام آمده است: «... در جنبش مقاومت خلق کرد نیز فداییان خلق همراه با سایر پیشمرگان نیروهای انقلابی و ترقی‌خواه شرکت نموده و فعالانه مبارزه کرده و شهید شدند. تا جایی که خاطرة شهدایی چون رفیق یوسف کشی‌زاده، هرمز گرجی بیانی، یعقوب تقدیری، در کنار شهدایی چون کاک فؤاد سلطانی همواره در خاطرة توده‌های محروم خلق کرد باقی مانده و باقی می‌ماند. شهادت رفقای فدایی در جنبش مقاومت خلق کرد که جزئی از جنبش ضدامپریالیستی دمکراتیک خلق‌های ایران است همچون برگ‌های زرینی خواهد بود که در تاریخ جنبش کمونیستی ایران ثبت خواهد گردید. دولت جمهوری اسلامی که مدعی دفاع از "مستضعفین" می‌باشد، در ماه‌های اخیر، تهاجمات گسترده‌ای را علیه خلق زحمت‌کش کردستان آغاز کرده و در این راه از هیچ جنایتی فروگذار نکرده است. ... در روزهای اخیر در جریان درگیری پیشمرگان قهرمان خلق کرد با پاسداران و ارتش ضدخلقی در راه بانه ـ سردشت، 2 نفر از فداییان خلق؛ رفیق کاک قاسم معروفی و رفیق ابوبکر آرمان در راه آرمان طبقة کارگر و زحمت‌کشان جان باختند. ... در جریان انشعاب در درون سازمان، وی فعالانه علیه خط ‌مشی سازش‌کارانه "کمیتة مرکزی" مبارزه نمود. وی بارها به مردم می‌گفت که "اینها که راه سازش در پیش گرفته‌اند، فدایی نیستند. اینها به دروغ نام فدایی بر خود نهاده‌اند." کاک قاسم همواره خط‌ مشی اپورتونیستی "اکثریت کمیته مرکزی" را افشا می‌نمود و برای جبران عقب‌نشینی "اکثریت کمیته مرکزی" که به دروغ نام فدایی بر خود نهاده‌اند و برای نشان‌دادن خط‌ مشی انقلابی فداییان واقعی، در بازسازی سازمان در کردستان به فعالیت چشمگیری می‌پرداخت. وی یکی از مسئولین نظامی سازمان در کردستان بود و سرانجام در ساعت 5/4 روز 18/6/59 دراثر اصابت گلوله خمپاره به سنگرش شهید شد. رفیق کاک ابوبکر آرمان از پیشمرگان قهرمان سازمان بود که در یکی از روستاهای حوالی بوکان متولد شد... وی از اولین پیشمرگانی بود که پس از انشعاب به جناح انقلابی سازمان پیوست. ... رفیق کاک ابوبکر همراه هم‌رزم قهرمانش در روز 18/6/59 در راه آرمان زحمت‌کشان سراسر ایران شهید شد. ...»[۶۳]

گزارش - 586

عصر امروز محمدعلی رجایی، نخست‌وزیر جدید جمهوری اسلامی ایران، در سخنانی که به ‌مناسبت سالگرد رحلت آیت‌الله طالقانی در "کانون مالک اشتر" ایراد کرد، موضع دولت را در قبال گروه‌های سیاسی کشور اعلام نمود. رجایی در سخنرانی خود پس از تجلیل از مقام شامخ آیت‌الله طالقانی در به‌راه‌انداختن مبارزات ضداستعماری و استبدادی در ایران و نقش وی در گردهم‌آوردن تمام گروه‌های مذهبی و غیرمذهبی برای مبارزه علیه رژیم گذشتة شاهنشاهی، به موقعیت گروه‌های سیاسی در ایران اشاره کرد و گفت: «دولت باتوجه‌به حرکت سیاسی گروه‌ها، برخوردی مناسب با حرکات آنان خواهد داشت.» رجایی سپس گروه‌های سیاسی فعال در ایران را به چهار گروه تقسیم کرد و موضع دولت را در قبال‌ هریک از این گروه‌ها چنین اعلام کرد: «گروه اول که در خط امام هستند و انقلاب را با تمام نیرو درک کرده‌اند، آنهایی هستند که به فرمان امام گردن نهاده‌اند و به فرمان امام می‌جنگند. این گروه‌ها از شروع انقلاب با تمام قدرت پابه‌پای آن حرکت کردند و امروز نیز خود را طلبکار نمی‌دانند و همچنان در فکر پیروزی انقلاب هستند. پس تمام امکانات دولت در اختیار این گروه است و آنها هستند که با عنوان وزیر و معاون تصمیم می‌گیرند. گروه دوم کسانی هستند که صددرصد و به‌طور همه‌جانبه در خط امام نیستند؛ یعنی در بعضی از موارد امام را قبول دارند و در بعضی از مواقع منکر آن می‌شوند. دولت اگرچه با این گروه رابطه نزدیک دارد و در کارهای اجرایی از وجود آنها استفاده می‌کند، اما در تصمیم‌گیری‌ها نمی‌توانند نقشی داشته باشند. گروه سوم کسانی هستند که انقلاب اسلامی را مطلقاً قبول ندارند و خود را شکست‌خورده می‌دانند. آنهایی که آرم داس و چکش و یا سندان چکش داشتند، می‌گویند جامعه باید از مراحل تاریخی خود بگذرد تا انقلاب به معنای علمی آن تحقق یابد و چون تصور ویژگی‌های انقلاب اسلامی را یک شیوه علمی صددرصد قبول کردند و وقتی هم که دیدند شیوة انقلاب اسلامی با معیارهای آنان مطابقت نمی‌کند، راه دیگری انتخاب کردند. اینها این انقلاب را قبول ندارند و برخورد دولت و همه نهادهای انقلابی با این گروه هشیارانه خواهد بود.» نخست‌وزیر افزود: «گروه چهارم کسانی هستند که به شکل‌های مختلف با انقلاب اسلامی در جنگ‌اند و دولت با این گروه همان‌طور عمل می‌کند که آنها عمل می‌کنند؛ یعنی تبلیغات ضدانقلابی آنها را افشا می‌کند و حرکاتشان را در نطفه خفه می‌سازد و در مقابل مسلسل‌هایی که از اربابان گرفته و یا از بیت‌المال به یغما برده‌اند، چه در کردستان و چه در گنبد و چه در نقاط دیگر کشور، مبارزه‌ای درخور مبارزة خودِ آنها خواهیم داشت، زیرا آنان را فتنه می‌دانیم و خداوند فرموده است که با آنها بجنگید که بسیاری از فتنه‌ها از قتل شدیدتر است.»[۶۴]

گزارش - 587

نمازجمعة این هفتة تهران، امروز در بهشت زهرا و در کنار مزار گلگون‌کفنان انقلاب برگزار شد. در مراسم امروز که به یاد و در ایام سالگرد فوت آیت‌الله طالقانی در بهشت زهرا برگزار شد، محمدعلی رجایی نخست‌وزیر و اعضای هیئت دولت و چند تن از اعضای شورای نگهبان و گروهی از علمای اهل تسنن بلوچستان شرکت داشتند. به گزارش خبرگزاری پارس: «[آیت‌الله] خامنه‌ای امام‌جمعة تهران در خطبة اول نماز به ویژگی‌های اخلاقی مرحوم طالقانی و نقش آن مرحوم در تداوم انقلاب اسلامی اشاره کرد و سپس درمورد بحث‌های پرمناقشه‌ای که در طول هفته‌ای که گذشت، گفت: "هفته شهیدان، هم سوز و داغ شهیدان را داشت و هم پیروزی هدرنرفتن خون آن شهیدان را. هفتة شهدای ما متأسفانه با مناقشات لفظی به تلخ‌کامی کشیده شد و از جمع‌های کوچک به میان توده‌های انبوه مردم برده شد." امام‌جمعة تهران خطاب به انبوه نمازگزاران گفت: "مردم ایران، اختلاف درک و فهم مسائل میان مسئولان نباید شما را مضطرب و نگران بکند. در میان مسئولان مملکت بر سر مسائل مختلف یک‌سری اختلافات هست. اختلافات بین مسئولان مملکت به‌لحاظ طرز تفکرهایشان طبیعی است، زیرا گروهی از مسئولین سال‌های ترور و اختناق را در ایران دیده و از نزدیک لمس کرده‌اند و عده‌ای سال‌های طولانی را در محیط‌های دیگر گذرانده‌اند. مسئولین دو نوع فرهنگ در ذهنشان حاکم است. اما طبیعی است که هر دو گروه دلسوزند و اگرچه بر سر بعضی از مسائل باهم اختلاف داشته باشند، اما شما مردم نباید به خود اضطراب و نگرانی راه بدهید، زیرا قانون اساسی که خون‌بهای شهیدان است نقش حَکم را دارد. مردم باید از مسئولان بخواهند که طبق قانون اساسی عمل کنند. قانون اساسی حدود اختیارات رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و سایر مسئولان را معین کرده است. مردم نباید اضطراب پیدا کنند و صحنه را ترک گویند، در غیر این صورت، خواست دشمن را اجابت کرده‌اند. اختلاف‌آفرینی فاجعه است. مردم باید بدانند که رهنمودهای امام امت اجازه نخواهد داد که اختلاف در ارگان‌های مختلف مملکتی ایجاد شود." [آیت‌الله] خامنه‌ای در ادامة سخنانش گفت: "امام مدت‌ها بود که می‌دانستند در میان مسئولین اختلاف‌نظر هست و این اختلاف‌نظرها بر سر همان مسائلی است که در رادیو تلویزیون مطرح کردند. امام وقتی دیدند که اختلاف‌نظرها ناشی از طرز تفکر مسئولان است، از آنان خواستند که اختلافات را پیش مردم علنی نکنند؛ چراکه مردم گناهی نکرده‌اند." امام‌جمعة تهران گفت: "چه مانعی داشت که رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر و سایر مسئولان اختلافاتشان را در اتاق‌های دربسته بین خودشان حل کنند. چه لزومی داشت که اختلافات به میان مردم کشیده شود. من به برادرمان آقای بنی‌صدر در این پایگاه الهی توصیه می‌کنم سعی کنند دم از اختلاف نزنند تا اعصاب مردم آرام بماند. رئیس‌جمهور هماهنگ‌کنندة نیروهاست. ما از رئیس‌جمهور انتظارمان این است که از یک موضع بالاتری به مسائل نگاه کنند. انتظار ما از رئیس‌جمهور این است که اختلافات را در وجود خود حل کند و اجازه ندهد این اختلافات باقی بماند." امام‌جمعة تهران سپس با انتقاد از سخنان بنی‌صدر در روز 17 شهریور اظهار کرد: "سخنرانی روز دوشنبة رئیس‌جمهور تند بود و صحیح نبود که ایشان این‌طور مردم را مضطرب و نگران بکند و اگر تصورات خود را حقیقت می‌دانند، حقایقی را باید گفت که مردم را وادار به حرکت و امیدواری بکند، حقیقت این است که برای مردم باید حقایقی را گفت که آنها شاد و خوشحال بشوند و وادار به حرکت شوند."... [آیت‌الله] خامنه‌ای آن‌گاه به سخنان امام اشاره کرد و گفت: "همگان دیدیم که امام چگونه "من" را و "منیت" را کوبیدند و گفتند "من" نگویید و بگویید "ما". "... مسئلة دیگری که امام‌جمعة تهران اضافه کرد، دربارة چماق‌داری و چماق‌کشی است. وی دراین‌مورد گفت: "نامه‌ها و مراجعات بسیاری ازطرف افراد مورد اطمینان من، به من شده است که گاهی عده‌ای در شهرها و خیابان‌ها به مراکزی و کتاب‌فروشی‌ها حمله می‌کنند. بدانید این کار خطا و خلاف است. اگر این خرابکاری‌ها ازسوی مغرضین انجام بگیرد، من‌به صراحت می‌گویم که ملت را دربرابر آنان قرار خواهیم داد و اگر این کارها ازسوی خیرخواهان صورت بگیرد آنها باید بدانند که کار آنها اهداف مقدس جمهوری اسلامی را مخدوش می‌کند. امروز ما دولت و قانونگذاری داریم و اگر قرار بشود مراکز تعطیل بشود باید از کانال‌های قانونی انجام بشود.»[۶۵]

گزارش - 588

در آستانه فرارسیدن ایام حج و برگزاری گردهمایی عظیم جهان اسلام در سرزمین وحی، امروز امام خمینی پیام مبسوطی خطاب به زائران بیت‌الله ‌الحرام ارسال کرد که محورهای اساسی آن به قرار زیر است: - «شیطان بزرگ که خوف آن دارد که انقلاب اسلامی ایران به سایر کشورهای اسلامی و غیراسلامی صادر شود و دست پلید او را از کشورهای تحت‌ سلطه قطع کند. درحالی‌که از حصر اقتصادی و حملة نظامی طرفی نبست، به حیلة دیگری دست زده است تا انقلاب اسلامی ما را در پیشگاه مسلمانان جهان خدشه‌دار کند و مسلمانان را به جان هم اندازد و خود به ستمگری‌ها و چپاول‌هایش در کشورهای اسلامی ادامه دهد و آن اینکه درست در آستانة کوشش بی‌امان ایرانیان برای وحدت کلمه و تشبث به اسلام بزرگ و توحید بین جمیع مسلمین جهان به یکی از مهره‌های خبیث امریکا و از دوستان شاه مخلوع معدوم دستور می‌دهد تا از فقها و مفتیان اهل سنت، فتوا بر کفر ایرانیان عزیز بگیرند. و بعضی از این مهره‌ها گفته‌اند اسلامی که ایرانیان می‌گویند غیر از اسلامی است که ما می‌گوییم. آری، اسلام ایران غیر از اسلام آنان است که از مهره‌های امریکا چون سادات و بگین پشتیبانی می‌کنند و در مقابل فرمان خدای متعال با دشمنان اسلام دست دوستی می‌دهند و برای تفرقه بین مسلمین از هیچ افترا و کوششی دریغ نمی‌کنند. - در آستانة هجوم ابرقدرت‌ها به کشورهای اسلامی همچون افغانستان و کشتار بی‌رحمانه و وحشیانة مسلمانان افغانی که نمی‌خواهند اجنبی در مقدرات آنان دخالت کند و یا امریکا که در فسادی دست دارد و هم‌زمان با هجوم همه‌جانبه اسرائیل جانی به مسلمین در فلسطین و لبنان عزیز و هم‌زمان با طرح جنایتکارانه اسرائیل برای انتقال پایتخت خود به بیت‌المقدس و گسترش جنایات و کشتار وحشیانه مسلمانان آواره از وطن خویش و در وقتی‌که مسلمانان بیشتر از هرزمان احتیاج به وحدت کلمه دارند، سادات این نوکر خیانتکار امریکا و دوست و برادر بگین و شاه مخلوع معدوم و صدام، آن خادم سرسپرده امریکا، دست به تفرقه‌افکنی مسلمانان زده‌اند و از هیچ جنایتی در این راه که ارباب جنایتکارشان امر نموده است فروگذار نمی‌کنند. - از مسائلی که طراحان برای ایجاد اختلاف بین مسلمین طرح و عمال استثمارگران در تبلیغ آن به‌ پا خاسته‌اند قومیت و ملیت است که دولت عراق سال‌هاست به آن دامن می‌زند و بعضی از طوایف هم همان راه را پیش گرفته‌اند تا مسلمانان را در مقابل هم قرار داده‌اند و حتی به دشمنی کشیده‌اند. - از ملی‌گرایی خطرناک‌تر و غم‌انگیزتر، ایجاد خلاف بین اهل سنت و جماعت با شیعیان است و القای تبلیغات فتنه‌انگیز و دشمنی‌ساز بین برادران اسلامی است. و بحمدالله تعالی در انقلاب اسلامی ایران هیچ اختلافی بین این دو طایفه وجود ندارد و همه با دوستی و اخوت در کنار هم زندگی می‌کنند و اهل سنت که در ایران جمعیتش بی‌شمارند و در اطراف و اکناف کشور زیست می‌کنند و دارای علما و مشایخ بسیار هستند با ما برادر و ما با آنها برادر و برابریم. - از تبلیغات دامنه‌داری که به‌ظاهر ضدایران و درحقیقت ضداسلام است آن است که انقلاب ایران نمی‌تواند کشور ما را اداره کند و یا دولت ایران درحال سقوط است؛ چون نه اقتصاد سالم و نه فرهنگ صحیح و نه ارتش منسجم و نه قوای مسلح آماده دارد. و این تبلیغات از همة رسانه‌های گروهی امریکا و وابستگان به آن پخش می‌شود و مایه دلخوشی دشمنان ایران و اسلام است و درحقیقت این تبلیغات علیه اسلام است و می‌خواهند وانمود کنند که اسلام در این زمان قدرت اداره کشورها را ندارد. - بدانید که قدرت معنوی شما بر همه قدرت‌ها چیره خواهد شد و قریب یک میلیارد جمعیت شما با خزاین و ثروت بی‌پایان می‌تواند تمام قدرت‌ها را درهم شکند. نصرت کنید خدا را تا نصرت دهد شما را. ای اقیانوس بزرگ مسلمانان خروش برآورید و دشمنان انسانیت را درهم شکنید، که اگر به خدای بزرگ روی آورید و تعلیمات آسمانی را وجهه خود قرار دهید، خدای تعالی و جنود عظیم او با شماست. - امریکا دشمن شماره یک مردم محروم و مستضعف جهان است. امریکا برای سیطرة سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و نظامی خویش بر جهان زیر سلطه از هیچ جنایتی خودداری نمی‌نماید. او مردم مظلوم جهان را با تبلیغات وسیعش که به‌وسیله صهیونیسم بین‌الملل سازماندهی می‌گردد استثمار می‌نماید. - امریکا عراق را وادار نموده است خون جوانان ما را بریزد. او سایر کشورهای تحت نفوذش را وادار نموده است تا ما را با حصر اقتصادی از پای درآورد؛ مع‌الاسف اکثر کشورهای آسیایی هم با ما سر ستیز برداشته‌اند. - ملت‌های مسلمان باید بدانند که ایران کشوری است که رسماً با امریکا می‌جنگد و شهدای ما، این جوانان و دلاوران ارتش و سپاه از ایران و اسلام عزیز در مقابل امریکا دفاع می‌کنند. پس ذکر این مسئله ضروری است که درگیری‌های غرب کشور عزیز ما، درگیری‌هایی است ازجانب امریکا که گروه‌های ازخدا بی‌خبر وابسته هرروز ما را با آن مواجه کرده‌اند. - بدانید که ما با عراق جنگی نداریم و مردم عراق پشتیبان انقلاب اسلامی ما هستند. ما با امریکا در ستیزیم و امروز دست امریکا از آستین دولت عراق بیرون آمده است و به امید خدا این ستیز تا استقلال واقعی ادامه دارد، که بارها گفته‌ام ما مرد جنگیم و تسلیم برای مسلمانان معنا ندارد. ای کشورهای بی‌طرف، شما را به شهادت می‌طلبیم که امریکا قصد نابودی ما را دارد، کمی به خود آیید و ما را در هدفمان کمک کنید. - بارها گفته‌ام که گروگان‌گیری توسط دانشجویان مسلمان و مبارز و متعهد ما عکس‌العمل طبیعی صدماتی است که ملت ما از امریکا خورده است و این فعلاً با باز‌پس‌دادن اموال شاه معدوم و لغو تمام ادعاهای امریکا علیه ایران و ضمانت به عدم دخالت سیاسی و نظامی امریکا در ایران و آزادگذاشتن تمامی سرمایه‌های ما، آزاد می‌گردند. که البته این امر را محول به مجلس اسلامی نموده‌ام تا آنان به هر نحو که صلاح می‌دانند عمل نمایند.»[۶۶]

گزارش - 589

وضعیت داخلی ایران، به‌ویژه بالاگرفتن اختلافات میان دو جناح رقیب حاکم‌ بر نظام جمهوری اسلامی ایران، نگرانی‌هایی را در مقامات رسمی و رسانه‌ای امریکا و نیز سازمان ملل متحد دربارة امکان آزادی قریب‌الوقوع گروگان‌های امریکایی برانگیخته است، به‌طوری‌که کورت والدهایم، دبیرکل سازمان ملل متحد، در مصاحبه‌ای با خبرنگاران در نیویورک اظهار کرد: «انتظار نمی‌رود که بحران گروگان‌های امریکایی در ایران به‌زودی حل شود.» وی اضافه کرد: «بااین‌وجود، سازمان ملل تماس‌هایی را با نخست‌وزیر جدید ایران برقرار کرده و کمیسیون تحقیق سازمان ملل ـ که در زمستان گذشته تشکیل یافته ـ برای حل مسئله گروگان‌ها به‌حال آماده‌باش می‌باشد.» والدهایم اعلام کرد: «پارلمان ایران روز یکشنبه آینده دربارة نامه 186 تن از نمایندگان کنگرة امریکا که تقاضای آزادی فوری گروگان‌ها را نموده‌اند، به مذاکره خواهد نشست.»[۶۷] دراین‌حال، رادیو لندن امروز به نقل از روزنامة تایمز مالی آورده است: «درحالی‌که دولت تهران دراثر منازعات فرقه‌ای فلج شده، چندان امیدی به آزادی فوری گروگان‌های امریکایی نیست.» بنا به گزارش این رادیو: «در سرمقالة امروز روزنامة فایننشال تایمز آمده است که ایران به‌کلی فلج شده است. این سرمقاله دربارة اینکه به‌زودی گروگان‌های امریکایی آزاد خواهند شد، خوش‌بین نیست.»[۶۸] از سوی دیگر، «وزارت خارجة ایالات متحده تقاضا کرده است تا رسیدگی به ادعای خسارت دولت ایران از امریکا ـ به تقاضای دادگاه این کشور ـ علیه شاه سابق به مبلغ 56 و نیم میلیارد دلار، به تعویق بیفتد. معاون وزیر خارجه امریکا توضیح داد که رسیدگی به این ادعا احتمالاً آزادی گروگان‌های امریکایی را مشکل خواهد ساخت.»[۶۹]

گزارش - 590

امروز در ترکیه یک کودتای نظامی بدون خونریزی به ‌وقوع پیوست و 118 تن از رهبران و مقامات سیاسی این کشور بازداشت شدند. دراین‌زمینه، رادیو دولتی ترکیه در ساعت 5:45 دقیقه بامداد امروز به وقت تهران، خبر کودتای نظامی در این کشور را اعلام کرد. به گزارش رادیو دولتی ترکیه، فرماندهی این کودتای نظامی را ژنرال چهارستاره "کنان اورن" به ‌عهده دارد. بنا به گزارش خبرگزاری‌ها، در بیانیة نیروهای مسلح ترکیه ـ که از رادیو آنکارا پخش گردید ـ آمده است: ارتش برای جلوگیری از وقوع جنگ داخلی میان چپ‌گرایان و راست‌گرایان افراطی دست به کودتا زده است. براساس بیانیه فوق، مقررات منع عبورومرور در سراسر ترکیه اعلام گردید، همچنین پارلمان و کلیة احزاب سیاسی و اتحادیه‌های حرفه‌ای ترکیه منحل اعلام و تمام فعالیت‌های سیاسی ممنوع گردید. حکومت نظامی نیز که درپی اغتشاشات سیاسی در بیش از یک‌سوم استان‌های ترکیه برقرار شده بود، در سراسر ترکیه اعلام شد. به گزارش خبرگزاری‌ها، واحدهای گشتی ارتش ترکیه در خیابان‌های شهرهای مهم این کشور به حرکت درآمده‌اند و در مناطق راهبردی شهرها نظامیان راه‌بندهای موقت ایجاد کرده‌اند. به نظر می‌رسد کودتای امروز ترکیه بدون خونریزی بوده است. بلافاصله پس از وقوع کودتا ارتباط ترکیه با خارج قطع گردید و تمام فرودگاه‌های این کشور بسته شدند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، "سلیمان دمیرل" نخست‌وزیر، "بلند اجویت" رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق و 118 تن دیگر از مقامات سیاسی ترکیه توسط نظامیان دستگیر شدند. ژنرال "کنان اورن" رهبر نظامی تازة ترکیه امروز در نطق رادیو تلویزیونی خود به‌شدت دولت "سلیمان دمیرل" نخست‌وزیر دولت سرنگون‌شدة ترکیه را مورد حمله قرار داد. ژنرال اورن اظهار کرد ترکیه در دوران حکومت سلیمان دمیرل کشوری بی‌صاحب بود. وی همچنین اختلافات سیاسی در جامعه ترکیه را که در سال جاری بیش از 5 هزار قربانی به جای گذاشته است تقبیح کرد و جناح‌های افراطی راست و چپ را شدیداً مورد حمله قرار داد. به گزارش یونایتدپرس، اورن همچنین به مسلمانانی که خواهان استقرار حکومت اسلامی در ترکیه هستند به‌شدت حمله کرد و آنها را متهم ساخت که از اصول میهن‌پرستی که کمال آتاتورک بنیانگذار آن بوده، منحرف شده‌اند.[۷۰]




منابع و مآخذ روزشمار 1359/06/21

  1. سند شماره 34423 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاجا (رکن3) مرکز فرماندهی به دفتر ریاست‌جمهوری، 21/6/1359، بنا به گزارش رسیده از مرزبانی مهران.
  2. سند شماره 34425 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاجا (رکن سوم ـ مرکز فرماندهی) به دفتر ریاست‌جمهوری، وزارت کشور و سماجا، 21/6/1359، برابر گزارش مرزبان مهران؛ و ـ سند شماره 283563 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه کرمانشاه به هنگ قصرشیرین (دفتر فرماندهی ناحیه)، 21/6/1359، برابر گزارش مرزبان مهران؛ و ـ سند شماره 283715 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه کرمانشاه به اهواز (فرماندهی لشکر 92 زرهی)، 21/6/1359، برابر گزارش مرزبانی مهران مستند به اعلام گروهان صالح‌آباد؛ و ـ سند شماره 283867 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ ژاندارمری ایلام به تهران (رکن3 ـ دایره عملیات)، 21/6/1359، برابر گزارش گروهان صالح‌آباد.
  3. سند شماره 65132 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا2 (132م) به نزاجا، 22/6/1359، برابر اطلاعات واصله از شنود مستند به گزارش مقامات اطلاعات نظامی عراق، 21/6/1359.
  4. روزنامه جمهوری اسلامی، 22/6/1359، ص4، در تماس با استاندار ایلام، بعدازظهر 21/6/1359.
  5. سند شماره 65128 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی غرب به مرکز فرماندهی سپاه، 22/6/1359؛ ساعت12:40 دقیقه؛ و ـ سند شماره 50605 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه (مرکز فرماندهی) به سماجا3 (مرکز فرماندهی)، 22/6/1359، برابر اطلاع واصله از سپاه غرب بنا به اظهار مسئول اطلاعات سپاه ایلام.
  6. سند شماره 50588 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه (مرکز فرماندهی) به سماجا3 (مرکز فرماندهی)، 21/6/1359، طبق خبر واصله از سپاه غرب و سپاه ایلام، ساعت 21:45.
  7. سند شماره 283879 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرزبانی مهران به تهران (ژاجا)، 21/6/1359، برابر گزارش گروهان صالح‌آباد.
  8. سند شماره 283894 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از گروهان صالح‌آباد به فرمانده هنگ ایلام، 21/6/1359.
  9. سند شماره 65132 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا2 (132م) به نزاجا، 22/6/1359، برابر اطلاعات واصله از شنود مستند به گزارش مقامات اطلاعات نظامی عراق، 21/6/1359.
  10. خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره179، 23/6/1359، از کرمانشاه، 22/6/1359.
  11. سند شماره 277241 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ قصرشیرین به تهران (ف ـ ژاجا)، 21/6/1359، برابر گزارش گروهان سومار.
  12. روزنامه کیهان، 22/6/1359، ص2، خبرنگار کیهان از قصرشیرین.
  13. همان.
  14. سند شماره 34424 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاجا (رکن3 ـ مرکز فرماندهی) به دفتر ریاست‌جمهوری، 21/6/1359، بنا به گزارش هنگ قصرشیرین مستند به اعلام گروهان سومار؛ و ـ سند شماره 283176 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از 05 رکن2 به فرماندهی عملیات مشترک غرب، 22/6/1359، برابر گزارش گروهان سومار، 21/6/1359؛ و ـ سند شماره 276825 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ قصرشیرین به تهران (ف ـ ژاجا)، 21/6/1359، برابر گزارش گروهان سومار.
  15. سند شماره 277389 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از گروهان سومار به تهران (مرزبانی)، 21/6/1359.
  16. سند شماره 298355 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ قصرشیرین به ناحیه کرمانشاه (رکن3)، 21/6/1359، برابر گزارش پاسگاه هدایت قصرشیرین.
  17. روزنامه جمهوری اسلامی، 22/6/1359، ص4.
  18. سند شماره 277209 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از 05 رکن3 به فرماندهان هنگ‌های ایلام، قصرشیرین و گردان امداد، 21/6/1359، برابر امریه واصله از مرکز فرماندهی ژاندارمری.
  19. سند شماره 34427 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی جمهوری اسلامی ایران به وزارت کشور، 21/6/1359، برابر اعلام شهربانی قصرشیرین.
  20. روزنامه جمهوری اسلامی، 22/6/1359، ص4.
  21. پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، جنگ ایران و عراق از نگاه مطبوعات جهان، ج1، منبع عربی: مکالمه محرمانه، ترجمه زهرا محب ‌احمدی، 12/9/1980 (21/6/1359).
  22. سند شماره 283838 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از تهران (رکن3 ژاجا) به ناحیه 05، 21/6/1359.، برابر نامه واصله از سماجا، مستند به گزارش لشکر81 زرهی.
  23. سند شماره 141628 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی سپاه به مرکز فرماندهی غرب، 28/6/1359؛ و ـ سند شماره 283823 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه کرمانشاه به فرماندهی هنگ قصرشیرین (رکن دوم)، 28/6/1359، برابر گزارش ژاجا (مرکز فرماندهی) و به‌استناد اعلام نزاجا، 21/6/1359.
  24. سند شماره 63773 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا2 (132م) به نزاجا، 22/6/1359.
  25. سند شماره 283870 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ ایلام به ناحیه کرمانشاه (رکن سوم)، 21/6/1359، برابر اطلاع واصل.
  26. سند شماره 63773 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  27. پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، جنگ ایران و عراق از نگاه مطبوعات جهان، ج1، صص281 و 282، روزنامه عربی‌زبان الشرق‌الاوسط، چاپ انگلستان، از بغداد، 12/9/1980 (21/6/1359)، ترجمة مهتاب افضلی.
  28. همان، ص285، روزنامه گاردین (چاپ انگلستان)، 12/9/1980 (21/6/1359)، به نقل از خبرگزاری رویتر از تهران، ترجمة مهدی رنجبران.
  29. همان، ص283، فایننشال تایمز، پاتریک تاک‌بورن، 12/9/1980 (21/6/1359)، ترجمة مهدی رنجبران.
  30. ستاد تبلیغات جنگ، ستیز با صلح، چاپ اول، تهران: ستاد تبلیغات جنگ، شورای عالی دفاع، 1366، ص84.
  31. خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره178، 22/6/1359، ص33، بخش عربی رادیو صوت‌الجماهیر بغداد، ساعت 8:30 دقیقه 21/6/1359.
  32. سند شماره 286833 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی استان خوزستان (اهواز) به استانداری خوزستان، 21/6/1359، ساعت 15:30 دقیقه؛ و ـ سند شماره 50567 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به نزاجا، 21/6/1359، ساعت 17:05دقیقه؛ و ـ سند شماره 65114 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاجا (رکن3 ـ مرکز فرماندهی) به دفتر ریاست‌جمهوری، 21/6/1359، ساعت 15:57دقیقه؛ و ـ روزنامه کیهان، 22/6/1359، ص2، به نقل از خبرگزاری پارس از اهواز در تماس تلفنی با فرماندار خرمشهر.
  33. سند شماره 34430 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاجا (رکن سوم ـ مرکز فرماندهی) به دفتر ریاست‌جمهوری، 21/6/1359، ساعت 18:30 دقیقه.
  34. سند شماره 407 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 23/6/1359، شماره سریال: 9، ص4، به نقل از ستاد لشکر92 زرهی (رکن3) برابر گزارش یگان مستقر در شلمچه و گزارش ستاد عملیات جنوب، 21/6/1359.
  35. روزنامه کیهان، 22/6/1359، ص2، به نقل از خبرگزاری پارس از اهواز در تماس تلفنی با فرماندار خرمشهر.
  36. سند شماره 65133 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا2 (132م) به نزاجا، 22/6/1359.
  37. سند شماره 21420 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، شماره سریال: 8، ص3، 23/6/1359، از مرزبانی آبادان به ف ـ ژاجا ـ رکن؛ و ـ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 179، 23/6/1359، ص1، خبرگزاری پارس از اهواز، 22/6/1359، مستند به متن اطلاعیه روابط عمومی ژاندارمری ناحیه خوزستان، شامگاه 22/6/1359.
  38. فیش سیاسی شماره 51234 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: مورخ 21/6/1359؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 22/6/1359، ص4.
  39. فیش سیاسی شماره 51201 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: مورخ 21/6/1359.
  40. سند شماره 343524 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد لشکر92 زرهی (رکن2) به ت ـ ف ـ نزاجا (مد اطلاعات)، 21/6/1359.
  41. سند شماره 343503 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد لشکر92 زرهی (رکن2) به استانداری خوزستان، 21/6/1359، برابر اعلام نزاجا.
  42. سند شماره 486 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 30/6/1359، به نقل از فرماندهی لشکر92 زرهی خوزستان (عملیات)، حسب اعلام گروهان ژاندارمری بستان، 21/6/1359.
  43. سند شماره 50569 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به نزاجا (معاونت عملیات و اطلاعات)، 21/6/1359.
  44. سند شماره 407 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ:گزارش استانداری خوزستان، 23/6/1359، شماره سریال: 9، ص4، از ستاد لشکر92 زرهی (رکن2)، مورخ 21/6/1359.
  45. سند شماره 50588 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه (مرکز فرماندهی) به سماجا3 (مرکز فرماندهی)، 21/6/1359، طبق خبر واصله از سپاه غرب و سپاه ایلام، ساعت 21:45.
  46. سند شماره 133849 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (تکاب)، ص116، بولتن خبری مرکز فرماندهی ـ عملیات سپاه، 22/6/1359، ص3، برابر گزارش گروهان بستان، 21/6/1359.
  47. روزنامه کیهان، 22/6/1359، ص4، خبرنگار کیهان از خرمشهر به نقل از یک مقام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خرمشهر.
  48. همان، ص2، خبرنگار کیهان از اهواز.
  49. سند شماره 343500 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از استاندار خوزستان (معاونت امور سیاسی و اداری) به شرکت ملی نفت ایران (مناطق نفت‌خیز خوزستان)، 21/6/1359، ساعت17:15 دقیقه.
  50. سند شماره 343509 و سند شماره 343535 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از استانداری خوزستان (معاونت امور سیاسی و اداری) به فرمانداری خرمشهر، برادر گلی، 21/6/1359.
  51. سند شماره 375 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ:گزارش استانداری خوزستان، 21/6/1359، ص7، از ستاد لشکر92 زرهی ـ رکن سوم (عملیات)، 21/6/1359.
  52. سند شماره 50568 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه (مرکز فرماندهی) به سماجا3 (مرکز فرماندهی)، 21/6/1359، ساعت 10:15 دقیقه صبح.
  53. سند شماره 50571 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به سماجا2، 21/6/1359، ساعت 14.
  54. سند شماره 390 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی جمهوری اسلامی ایران به وزارت کشور، 21/6/1359، ساعت20:10دقیقه.
  55. روزنامه کیهان، 23/6/1359، ص2، به نقل از خبرگزاری پارس از خرم‌آباد.
  56. سند شماره 32520 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (ارومیه)، ص229، از ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران (رکن2، دایره اطلاعات) به دفتر ریاست‌جمهوری ایران، 3/7/1359؛ و ـ روزنامه کیهان، 23/6/1359، ص‌آخر، خبرنگار کیهان از ارومیه.
  57. سند شماره 133849 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (تکاب)، ص116، بولتن خبری مرکز فرماندهی ـ عملیات سپاه، 22/6/1359، ص3، برابر گزارش شهربانی کردستان، 21/6/1359؛ و ـ روزنامه کیهان، 22/6/1359، ص2، به نقل از خبرگزاری پارس از سنندج.
  58. روزنامه جمهوری اسلامی، 23/6/1359، ص4، به نقل از خبرگزاری پارس از سنندج.
  59. سند شماره 65132 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا2 (132م) به نزاجا، 22/6/1359، برابر اطلاعات واصله از شنود مستند به گزارش مقامات اطلاعات نظامی عراق، 21/6/1359.
  60. سند شماره 425479 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (ماکو)، ص34، از فرمانده سپاه تهران به سپاه ارومیه، 21/6/1359؛ و ـ سند شماره 425469 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (ماکو)، ص35، از سپاه ماکو (اطلاعات) به سپاه ارومیه، 22/6/1359، برابر گزارش ژاندارمری ماکو، 21/6/1359.
  61. سند شماره 63755 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (سردشت)، ص118، از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به شاجا، 23/6/1359، برابر اطلاع واصله، 21/6/1359.
  62. سند شماره 32520 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (خوی)، ص128، از ژاندارمری جمهوری اسلامی (رکن2 ـ دایره اطلاعات) به دفتر ریاست‌جمهوری ایران، 3/7/1359.
  63. هفته‌نامه کار، ارگان سازمان چریک‌های فدایی خلق (اقلیت)، شماره 77، مورخ 1/7/1359، ص16.
  64. روزنامه کیهان، 22/6/1359، ص4.
  65. روزنامه جمهوری اسلامی، 22/6/1359، ص15؛ و ـ روزنامه کیهان، 22/6/1359، ص‌آخر، به نقل از خبرگزاری پارس از تهران.
  66. صحیفه نور، ج13، ص80 تا 85، 21/6/1359.
  67. 178 خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره178 (ضمیمه)، 22/6/1359، ص28، رادیو اسرائیل (فارسی)، ساعت 19، مورخ 21/6/1359.
  68. خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره178، 22/6/1359، ص5، رادیو لندن، 21/6/1359.
  69. همان، ص28، رادیو اسرائیل (فارسی)، ساعت 19، مورخ 21/6/1359.
  70. روزنامه انقلاب اسلامی، 22/6/1359، صص 1 و4، به نقل از خبرگزاری‌ها از آنکارا.