1365.08.15
| روزشمار جنگ سال 1365 1365.08.15 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | پانزده آبان |
| تاریخ شمسی | 1365.08.15 |
| تاریخ میلادی | 6 نوامبر 1986 |
| تاریخ قمری | 3 ربیع‌الاول 1407 |
گزارش -810
ميزان پيشرفت كار مهندسي و شناسايي منطقه هور ـ كه براي عمليات يدك انتخاب شده‌است ـ بعدازظهر امروز با حضور جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه در قرارگاه نصرت مورد بررسي قرارگرفت. از جمله فعاليت‌هاي مهندسي در اين منطقه احداث جاده‌هاي مختلف و نيز اتصال جاده‌هاي موجود به يكديگر است كه با تلاش جهادسازندگي اصفهان، گيلان و … صورت مي‌گيرد. يكي از اين اقدامات، اتصال جاده امام‌حسن به ابوذكر است كه 400 متر هم بعد از ابوذكر ادامه يافته و به طور متوسط 300 كمپرسي روي آن كار مي‌كنند. همچنين جاده‌اي كه به طرف ام‌النعاج احداث مي‌شود تاكنون 8 كيلومتر آن احداث شده و حدود 100 دستگاه مهندسي روي آن كار مي‌كند. جاده شمالي جزيره جنوبي نيز كه از شط‌علي شروع شده، از نهر طبر گذشته‌است. علي‌رغم اقدامات جاده‌سازي، براي احداث پدهاي توپخانه كاري صورت نمي‌گيرد. همچنين براي اتصال پدهاي غربي جزيره شمالي اقدامي صورت نگرفته‌است. علاوه بر اقدامات مهندسي، فعاليت‌هاي شناسايي گسترده‌اي در محورهاي مختلف منطقه هور صورت گرفته‌است و همچنان ادامه دارد. به طور كلي، به دليل كمي عمق آبراه‌ها فقط شناورهاي سبك و گاهي فقط با بَلَم امكان تردد در آبراه‌ها وجود دارد. خارج از آبراه‌ها نيز عمق آب حدود 20 تا 30 سانتي‌متر و كمتر از آن است. در نزديكي خط دشمن هم رده‌هاي متعدد موانع ايجاد شده تا دسترسي نيروهاي خودي ميسر نگردد. در محور البيضه از نهركساره تا جاده روطه دشمن با فنس‌كوبي يك ديواره توري ايجاده كرده‌است. نيروهاي شناسايي در سمت راست نهروان تا 10 متري سيل‌بند دشمن رفته‌اند. دشمن در اين محور 8 رديف سيم‌خاردار ايجاد كرده‌است. در محور الصخره، در آبراه عمار 13 رديف موانع وجود دارد كه 500 متر عمق اين موانع است. علاوه بر آن دشمن در اين محور بشكه‌هاي فوگاز هم گذاشته‌است و سنگرهايش حدود 20 تا 30 متر از يكديگر فاصله دارد. در آبراه مالك نيز نيروهاي شناسايي تا 6 رديف از موانع را رد كرده و جلو رفته‌اند. در محور خندق همه آبراه‌ها شناسايي شده‌اند. دشمن در چهارراه خندق نيروهايش را تعويض كرده و نيروهايي مستقر كرده كه فارسي بلدند. روي جاده خندق نسبت به محورهاي ديگر آتش بيشتري ريخته مي‌شود. فرمانده قرارگاه نصرت (برادر علي هاشمي) و مسئول گروهان ديده‌باني اين قرارگاه، پس از گزارش فرماندهان يگان‌هاي شناسايي، گزارشي از تشديد فعاليت‌هاي ارتش عراق در جزيره جنوبي دادند: فعاليت مهندسي دشمن در جزيره جنوبي افزايش زيادي يافته‌است و علاوه بر آن امروز دشمن 2 گروهان نيرو روي پد غربي جزيره جنوبي و يك گروهان روي پد الهويدي آورده‌است و فعاليت هلي‌كوپتري بسياري داشته‌است. در پي اين گزارش، برادر رحيم صفوي به فرمانده قرارگاه نصرت دستور داد كه به نيروهاي مستقر در منطقه آماده‌باش داده‌شود چون ممكن است دشمن بخواهد اقدامي بكند. برادر هاشمي ضمن تأييد اين احتمال، گفت: آماده‌باش داده‌ايم. برادر صفوي در پايان جلسه به برادر هاشمي تأكيد كرد كه با رعايت و مراقبت اطلاعاتي، شناسايي‌ها را تا كنار رود دجله ادامه دهيد؛ برادران شناسايي با احتياط از سيل‌بند دشمن عبور كنند. همچنين اگر درگيري با كمين‌ها مانع كار نمي‌شود، با كمين‌هاي دشمن درگير شويد. وي افزود: تا دو هفته ديگر براي توپ 170 ميلي‌متري موضع ساخته شود تا بتوانيم عماره را بزنيم. همچنين آماده‌سازي عمليات در جزيره جنوبي و كار مهندسي به خصوص احداث مواضع توپخانه را با جديت بيشتري انجام دهيد.[۱]
گزارش -811
معاونت اطلاعات سپاه در گزارشي ضمن تجزيه و تحليل فعاليت‌هاي ارتش عراق، تحركات دشمن را نسبت به گذشته پيچيده‌تر ارزيابي مي‌كند و حساسيت اصلي او درباره تك خودي را منطقه فاو و خانقين پيش‌بيني مي‌كند در اين گزارش آمده‌است: در مجموع با توجه به شواهد و قرائن بايد گفت تحركات مختلف دشمن نسبت به قبل از عمليات والفجر8 از پيچيدگي بيشتري برخوردار است و بعضاً نيز گمراه كننده و فريب بوده‌است. بدين معنا كه تظاهر به تقويت نيرو يا ترددهاي مستمر روي جاده‌هاي عقبه و … به منظور منحرف نمودن اذهان و پوشاندن مسير اصلي تحركات مي‌باشد. در عين حال دشمن همانند گذشته به دنبال آماده‌سازي زمينه هجوم‌هاي محدود به مناطق حساس مي‌باشد كه بيشترين تهديدات دشمن در مناطق سومار (ارتفاع 402)، مهران (ارتفاع قلعه‌آويزان) و جزيره جنوبي (پدهاي غربي و شرقي و مياني) واقع شده‌است. دشمن به موازات تحركات فوق همانند دفعات گذشته سعي در جمع‌آوري اطلاعات بيشتر در خصوص استقرار يگان‌ها و نيروهاي اسلام در عقبه‌ها، فعاليت‌هاي مهندسي و فعاليت‌هاي شناسايي و … مينمايد. دشمن در منطقه عمومي كردستان تمامي سعي خود را متوجه محصور نمودن راه‌هاي نفوذ نيروهاي مخالف به عمق كردستان عراق نموده و با توجه به آغاز بارندگي و فصل سرما، احتمال نقشه منطقه عمومي هور تهاجم ما را از غرب نمي‌دهد. در منطقه مياني، دشمن از قصرشيرين تا مهران تحركات زيادي دال بر وحشت از هجوم نيروهاي اسلام از خود نشان مي‌دهد، به خصوص محور قصرشيرين ـ خانقين.[۲] در كل منطقه سپاه دوم (سومار تا قصرشيرين) دشمن اقدام به جابه‌جايي‌هاي زياد و استقرار يگان‌هاي احتياط نموده‌است. در محور قصرشيرين ـ خانقين دشمن به دليل عدم آمادگي در خط پدافندي و وحشت از دور خوردن يگان‌ها، نيروهاي احتياط متحرك از رده سپاه كل و سپاه دوم و چهارم مستقر شده و به طور مستمر اقدام به مانور (تمرين) پاتك مينمايد. همزمان اقدام به استحكام خطوط و استقرار يگان‌هاي احتياط محلي جهت تقويت يگان‌هاي در خط نموده‌است. در منطقه عمومي جنوب از چزابه تا ام‌القصر نيز دشمن از خود فعاليت‌هاي مختلفي دال بر وحشت از هجوم نيروهاي اسلام از خود نشان داده كه به خصوص در مورد جنوب هورالهويزه و منطقه عمومي فاو تا ام‌القصر شدت بيشتري دارد.[۳] گفتني است كه منطقه عمومي هور از چزابه تا جزاير مجنون منطقه‌اي است كه دشمن از مدت‌ها قبل سعي در آماده‌سازي آن جهت مقابله با تهاجم وسيع ايران كرده‌است. ولي در حال حاضر بيشترين حساسيت دشمن در اين منطقه از روطه تا طلائيه مي‌باشد، به خصوص محور جزيره جنوبي. لذا علاوه بر تيپ56 مختلط از لشكر6، تيپ79 پياده جديدالتأسيس در جنوب جزيره جنوبي در منطقه سپاه سوم عراق مستقر گرديده‌است. منطقه عمومي سپاه سوم نيز به لحاظ حفاظت از شهر بصره از حساسيت هميشگي برخوردار است و تا زماني كه دشمن ناچار نباشد از نيروهاي درگير و احتياط اين منطقه كم نمي‌كند.[۴] در مجموع با در نظر گرفتن كليه عوامل و فعاليت‌هاي نشاندهنده حساسيت‌هاي دشمن به خصوص استقرار يگان‌هاي مانوري و احتياط مي‌توان گفت: كه در اولويت اول دشمن نسبت به منطقه فاو و منطقه خانقين و در اولويت دوم نسبت به منطقه جنوب هور، مهران، مندلي، منطقه سپاه سوم عراق حساس شده‌است.[۵]
گزارش -812
تحركات دشمن به نحو بارزي افزايش يافته‌است. دشمن با احتمال حمله رزمندگان اسلام، در طول شب‌ها از منطقه آبادان تا ام‌الرصاص و شلمچه به طور پراكنده اقدام به شليك گلوله‌هاي منور مي‌كند. همچنين ديده‌باني و كنترل منطقه و مواضع يگان‌هاي خودي از روي دكل‌هايي كه دشمن اخيراً احداث نموده‌است به طور مستمر انجام مي‌گيرد.[۶] بنابر شواهد موجود، ديده‌بانان دشمن در شب نيز به فعاليت خويش ادامه مي‌دهند.[۷] در همين حال فعاليت و تردد نيروهاي پياده دشمن در سواحل خورعبدالله و حاشيه درياچه نمك امروز افزايش چشمگيري يافته و همزمان گشت شناورهاي دشمن در داخل خور و دهانه وربه زياد شده‌است و فعاليت‌هاي مختلف اعم از تردد و فعاليت‌هاي مهندسي در داخل جزيره بوبيان كويت بسيار زياد شده‌است.[۸] همچنين پرواز هلي‌كوپترهاي دشمن از ام‌القصر و جزيره بوبيان به سكوهاي البكر و العميه در طول روز به منظور آماده و تداركات رساني و تعويض نيرو صورت مي‌گيرد.[۹]
گزارش -813
عصر امروز تعداد 5 فروند ناوچه دشمن همراه 2 قايق بين بويه 23 و بويه 25 مشاهده گرديدند كه مدتي در آنجا بودند. با توجه به حضور تعداد 16 ناوچه و نيز 15 قايق كه بيشتر آن از امروز در آبراه خورعبدالله ظاهر شده‌اند، حركات دريايي دشمن افزايش يافته‌است.[۱۰] بنا به گزارش واحد شنود، نيروهاي خودي نيروهاي دشمن را در منطقه زير آتش قرار دادند كه ناوچه‌هاي دشمن در ساعت 17:03 به فرماندهي خود خبر از اجراي آتش شديد روي بندر البكر داده‌اند.[۱۱] گفتني است كه تا امروز جزيره بوبيان كويت چندان شلوغ نبود و تردد نيروها و ماشين‌آلات در آن بندرت صورت مي‌گرفت طوري كه تعداد افراد مشاهده شده در جزيره تا اين تاريخ شايد از 100 تن تجاوز نكرده‌باشد. ولي به صورت ناگهاني وضع جزيره تغيير كرد. اين تغيير وضع مصادف بود با ورود بيش از 5 ناوچه عراقي به حوالي بويه 21 خورعبدالله و گاه به بيش از 900 تن (در چندين ساعت مشاهده) مي‌رسيد. و نيز ورود همزمان بيش از 20 دستگاه تانك دشمن به منطقه، درست از همين تاريخ فعاليت شديد و مرتب در جزيره آغاز شد. همچنين بيش از 40 دستگاه انواع خودرو ظاهر گرديد. البته قبل از اين نيز فعاليت در جزيره ادامه داشت اما به صورت آشكار نبوده‌است كه اين تعداد از آغاز عمليات والفجر8 تا اين زمان بي‌سابقه و يا لااقل كم سابقه بوده‌است.[۱۲]
گزارش -814
حمله امروز نيروهاي عراقي به پايگاه‌هاي نيروهاي معارض كُرد در شمال عراق با 200 كشته به شكست انجاميد. براساس گزارش قرارگاه رمضان، نيروهاي عراقي امروز ساعت 7 صبح حمله خود را به منطقه كاريزه شروع كردند. اين حمله تا ساعت 14:30 امروز ادامه داشت و دشمن بعثي با تحمل بيش از 200 كشته عقب‌نشيني كرد. در اين گزارش آمده‌است: دشمن قبل از حمله به كاريزه در منطقه ماؤوت ـ دولبشك، ساعت 1:30 بامداد به شاخ بالوسه در اطراف الاغلو و باشق حمله آورد كه اين عمليات تا ساعت 5 صبح ادامه داشت. دشمن در اين عمليات شكست خورد و تعداد زيادي كشته به جاي گذاشت كه در ميان كشته‌شدگان افسر قواي مخصوص به نام "فارس فيض‌حسن" ديده مي‌شود. همچنين در اين عمليات يك سرباز عراقي اسير و دو قبضه آرپي‌جي با 30 گلوله و 2 قبضه تيربار و 5 قبضه كلاش و يك بي‌سيم به غنيمت رسيد.[۱۳] در گزارش ديگري از قرارگاه رمضان آمده‌است كه كردهاي معارض عراقي اخيراً فعاليت و همكاري‌هاي خود را بر عليه نيروهاي دولتي تشديد نموده و اخيراً چندين مورد همكاري نظامي بين اتحاديه ميهني كردستان عراق با حزب شيوعي در عمليات‌هاي مختلف مشاهده گرديده‌است و احتمال مي‌رود اين همكاري‌ها در آينده گسترش پيدا كند.[۱۴] از سوي ديگر، روزنامه ترجمان چاپ تركيه امروز در مطلبي با عنوان "اظهارات رئيس مجلس ايران مبني‌بر تعلق داشتن كركوك به كردها بي‌مورد نيست" نوشت: مسعود بارزاني اخيراً در يك گفت‌وگوي راديويي كه از راديوي حزب دمكرات كردستان پخش شد، هدف گروه خود را تعويض رژيم عراق و تسخير بعضي از شهرهاي مهم اين كشور و هدف اصلي را تسخير كركوك و ديگر مناطق نفت‌خيز عراق ذكر كرد. به نوشته ترجمان، بارزاني كه از تيره‌شدن روابط خود با تركيه باك دارد، در ادامه سخنانش افزوده است: ما تضادي با تركيه نداريم و صدمه‌اي به خط لوله نفت عراق ـ تركيه نخواهيم زد و در مورد جاده ترانزيتي عراق ـ تركيه طبق قوانين بين‌المللي رفتار خواهيم نمود. ترجمان در ادامه به نقل از ناظران سياسي اضافه كرد: تشديد جنگ ايران و عراق و فعاليت جدايي‌طلبان، اهميت استراتژيك منطقه كركوك را بيشتر كرده‌است.[۱۵]
گزارش -815
در ادامه اعزام نيرو به جبهه‌ها، امروز از استان مركزي 850 تن نيروي رزمي ـ تخصصي بسيجي و 450 تن نيروي پاسدار وظيفه آموزش ديده به جبهه‌ها اعزام گرديد و 800 تن نيروي مردمي نيز به پادگان‌هاي آموزشي روانه شدند.[۱۶]
گزارش -816
منطقه تحت كنترل نيروي دريايي ارتش جمهوري‌اسلامي گسترش يافت. ناخدا ملك‌زادگان فرمانده نيروي دريايي ارتش امروز در گفت‌وگويي با خبرگزاري جمهوري‌اسلامي اظهار داشت: «كشتي‌هايي كه در منطقه رفت و آمد مي‌كنند مدتي است برخلاف مقررات بين‌المللي، در خطوط بين‌المللي حركت نمي‌كنند و با استفاده از آب‌هاي ساحلي كشورهاي منطقه وارد تنگه هرمز مي‌شوند، [لذا] نيروي دريايي ارتش جمهوري‌اسلامي ايران به منظور تقويت سياست تدافعي قبلي خود، ناچار شد به منظور مقابله با اين حركت مذبوحانه، منطقه تحت حفاظت و كنترل خود را گسترش دهد و در حال حاضر كشتي‌ها در عمق درياي عمان، تنگه هرمز و در داخل خليج‌فارس در نقاط مختلف مورد بازرسي قرار مي‌گيرد.» ناخدا ملك‌زادگان اضافه كرد: «محموله‌هايي كه در مبادي مختلف به مقصد عراق بارگيري مي‌شوند، بعضاً بارنامه آنها به مقصد يك كشور ديگر صادر مي‌شود كه به منظور مقابله با اين حيله و هر سياست ديگري كه حاميان صدام در پيش گيرند، واحدهاي عمل كننده نيروي دريايي با تدابير خاصي كه براي هر مورد در نظر گرفته‌است، با هوشياري برخورد خواهند كرد.» وي گفت: «بازرسي كشتي‌هايي كه از منطقه عبور مي‌كنند و عازم بنادر شمال غربي خليج‌فارس هستند، ادامه دارد كه به روزانه 10 تا 15 مورد مي‌رسد.» ناخدا ملك‌زادگان افزود: «در هفته اخير سه كشتي نروژي، يوناني و ليبريايي توقيف شد تا محموله آنها مورد بررسي دقيق قرارگيرد.»[۱۷] راديو قاهره در انعكاس خبر مذكور گفت: «ايران اعلام داشته‌است كه نيروي دريايي اين كشور دامنه عمليات تعرضي و بازرسي كشتي‌هاي بازرگاني در خليج[فارس]، تنگه هرمز و خليج عمان را پيش از ورود آنها به آب‌هاي منطقه‌اي ساير كشورهاي خليجي گسترش خواهد داد.» اين راديو اضافه كرد: «در گزارش‌ها آمده بود كه ايران در خلال چند روز اخير، بيش از 12 كشتي را توقيف كرده‌است.[۱۸]
گزارش -817
مسئله جنگ، خريد سلاح، آينده عراق و عدم پذيرش پيشنهادهاي صلح از جمله موضوع‌هايي است كه در گفت‌وگوي خبرنگار مجله اشپيگل با رئيس‌جمهوري‌اسلامي ايران، مورد بحث قرارگرفته‌است. در اين گفت‌وگو كه در شماره امروز كيهان چاپ شده، آيت‌الله خامنه‌اي در جواب خبرنگار كه پشتوانه اين‌كه شما سال جاري را زمان پيروزي نهايي اعلام كرده‌ايد، چيست؟ اظهار داشت: «ما چنين وعده‌اي نداده‌ايم و هيچ‌كس هم نيست كه در يك جنگ بتواند لحظه پايان را مشخص كند، زيرا جنگ غيرقابل پيش‌بيني‌ترين حوادث عالم است. آنچه ما وعده داده‌ايم و ان‌شاء‌الله هم عمل خواهيم كرد، وارد كردن ضربه قاطعي بر رژيم عراق است و البته يك روزي هم حمله نهايي و پيروزي نهايي وجود خواهد داشت.» رئيس‌جمهور در پاسخ اين سؤال كه آيا درست است كه ايران اسلحه و تكنسين‌هاي فني هواپيما را از اسرائيل وارد مي‌كند؟ گفت: «اين دشنامي به ماست كه حتي آن كساني كه اين دشنام را به ما مي‌دهند مي‌دانند كه خلاف واقع مي‌گويند، وليكن چون حساسيت و دشمني ما را با اسرائيل مي‌دانند آن را تكرار مي‌كنند. در هر حال تمام روابط ما با اسرائيل قطع است و از هر نوع كمك اسرائيل كه ممكن هم باشد، بيزار هستيم.» وي در مورد تلاش عراق براي جلوگيري از صدور نفت ايران گفت: «آن روزي كه ما نتوانيم نفت خود را از تنگه هرمز صادر كنيم، ديگر كشورها هم نخواهند توانست.» خبرنگار اشپيگل سؤال كرد: ايران تا كنون تمام پيشنهادهاي صلح را رد كرده‌است، آيا اين مسئله مي‌تواند دليلي باشد بر اين‌كه جنگ به مخفي نگه‌داشتن مشكلات داخلي و در نتيجه پابرجا ماندن حكومت كمك مي‌كند؟ رئيس‌جمهور در پاسخ گفت: «اين درست همان حرفي است كه دشمنان ما در تبليغات خود عليه ما عنوان مي‌كنند. علت اين‌كه ما پيشنهادات صلح را قبول نمي‌كرديم اين بود كه اين پيشنهادات عادلانه نبود. ما اعتقاد داريم كه عدالت يك ارزش بالاتر از صلح است. بسيارند ملت‌ها و كشورهايي كه حالت صلح را بر هم مي‌زنند و براي تأمين عدالت به جنگ مي‌پردازند. بنابراين اگر پيشنهاد اصلي عادلانه نباشد، پذيرفتني نيست. ما به خاطر جنگ تا كنون از سازندگي‌هاي خود باز مانده‌ايم و جوان‌هاي خوب و متخصص و نيروهاي حزب‌اللهي ما امروز در ميدان‌هاي جنگ هستند و اگر جنگ نباشد، آنان همه نقاط اين مملكت را آباد مي‌كنند، زيرا روز پايان جنگ، روز شروع سازندگي ماست لذا دليلي ندارد كه ما از پايان جنگ خوشحال نباشيم … اگر ما امروز به يك پايان ناعادلانه جنگ تن در دهيم انقلاب ما بي‌محتوا و بي‌مفهوم خواهد بود، زيرا كه انقلاب اساساً براي ايجاد عدل است…»[۱۹]
گزارش -818
استراتژي ايران براي پايان دادن به جنگ در آخرين شماره نشريه ميدل‌ايست (چاپ لندن) مورد بررسي قرارگرفته‌است. اين نشريه با ذكر اين‌كه «ايران چاره‌اي به جز پيروزي در جنگ ندارد.» به بيان دو استراتژي درباره آينده جنگ مي‌پردازد و مي‌نويسد: «طبق يك نظريه، پيروزي بايستي از طريق تهاجم وسيع ـ كه بايد قبل از پايان سال صورت گيرد ـ به دست آيد. يك ديپلمات در تهران مي‌گويد: نظاميان سخت مشغول به كارند و در آستانه ارائه حركتي عظيم و غيرمنتظره هستند، ولي نه تنها آينده سياسي بلكه زندگي خود آنها آنچنان در معرض خطر است كه هيچ ريسكي نخواهند نمود.» و در ادامه مي‌افزايد: بيشتر ناظران معتقدند كه كمبودهاي سلاح و مهمات حمله ايران را ـ كه قبل از دريافت محموله‌هاي جديد نمي‌تواند صورت گيرد ـ به تأخير انداخته‌است. ليكن عوامل متعدد ديگري نيز وجود دارد از جمله روابط بين ارتش و سپاه، روابط با سوريه، تماس‌هايي با كشورهاي خليج[فارس] و ابرقدرت‌ها. ميدل ايست درباره استراتژي ديگر مي‌نويسد: «در حالي كه ايراني‌ها عمداً در مورد تهاجم بزرگ حالت انتظار را حفظ مي‌كنند و اقدام به حمله نخواهند نمود، در عوض در نظر دارند از طريق يك سري حملات محدود و مؤثر بر نيروهاي عراق فشار مداوم وارد كنند به اميد اين‌كه رژيم عراق از درون (با كودتا) يا از بيرون (از طريق مذاكرات با كشورهاي خليج بر سر جايگزيني صدام حسين) بي‌ثبات شود.»[۲۰]
گزارش -819
مشكلات جمهوري‌اسلامي ايران در تهيه تسليحات و تجهيزات نظامي و تأثير آن بر عمليات بزرگ و آينده جنگ و نگراني امريكا از احتمال پيروزي ايران، در دو رسانه همگاني امريكا مورد بررسي قرارگرفته‌است: تلويزيون اي.بي.سي امريكا به نقل از منابع وزارت جنگ امريكا از جمله مشكلات مهم قواي مسلح ايران براي حمله آينده را مشكلات تداركاتي برشمرد و آن را بسيار حاد توصيف كرد. شبكه اي.بي.سي. افزود كه اين مشكل عمده، يك عمليات وسيع ايران را كه قرار بود پاييز امسال صورت پذيرد، به تعويق انداخت و بنا به گفته منابع مطلع، ايران ديگر پايه تداركاتي لازم جهت كسب پيروزي در جنگ را ندارد. اي.بي.سي سپس ادعا مي‌كند: هواپيماهاي نيروي هوايي ايران از 600 فروند به كمتر از 50 فروند رسيده‌اند و يك‌هزار تانك ايران نيز در مقابل پنج‌هزار تانك عراق قادر به رقابت نيستند. گزارشگر اي.بي.سي براي كاستن از ميزان رسوايي امريكا كه در پي افشاي ماجراي مك‌فارلين پديد آمده‌است، تأكيد مي‌كند كه مشكلات تجهيزاتي و تداركاتي ايران آن قدر وخيم گزارش شده‌است كه ارسال تسليحات جديد از امريكا هيچ‌گونه تأثيري در نتيجه جنگ ايران با عراق نخواهد داشت. وي افزود كه امريكا نمي‌خواهد ايران را در جبهه جنگ پيروز ببيند بلكه فقط خواهان بازگرداندن گروگان‌هاي امريكايي است.[۲۱] روزنامه "كريستين ساينس مانيتور" در شماره امروز خود نيز با اشاره به موارد نگراني امريكا از پيروزي ايران در جنگ؛ روي كار آمدن ميانه‌روها را روزنه‌هاي اميد امريكا توصيف كرده و نوشته‌است: «مقامات رسمي محتاطانه اظهار اميدواري مي‌كنند كه ضعف تسليحاتي و نظامي ايران همراه با اوضاع نامناسب اقتصادي، احتمالاً مواضع عناصر ميانه‌رو را در تهران قوي‌تر كرده‌است. به عقيده كارشناسان دولت ريگان، هرگونه پيروزي قطعي ايران در جنگ فرسايشي عليه عراق مي‌تواند منجر به جسورتر شدن تهران در متزلزل كردن ثبات و سرنگوني حكومت‌هاي ميانه‌رو عرب خاورميانه گردد.» اين روزنامه امريكايي در ادامه مي‌نويسد: «لكن علي‌رغم نگراني‌هاي امريكا، يك مقام رسمي وزارت خارجه مي‌گفت كه فشارها بر ايران افزايش يافته‌است. منابع امريكايي اظهارنظر مي‌كنند كه تهديد اصلي پيروزي ايران در جنگ با عراق، تنها احتمال اشغال كشورهاي عربي همسايه نمي‌باشد بلكه نگراني اين است كه ايران احياناً با استفاده از لبنان به عنوان الگو در صدد باشد كه از پيروزي نظامي خود عليه عراق به عنوان سكويي در جهت اجراي برنامه‌هاي خرابكاري در داخل ساير كشورهاي عربي استفاده نمايد. به گفته يك مقام وزارت خارجه امريكا، آنچه در جنوب لبنان اتفاق افتاد هدف افراطيون در داخل رژيم ايران مي‌باشد يعني متزلزل كردن و سپس سرنگوني و بعد جايگزين كردن تمامي دولت‌ها در جهان اسلام.»[۲۲]
گزارش -820
به دنبال افزايش حمله به كشتي‌هاي تجاري در خليج‌فارس، 9 سازمان عمده كشتي‌راني بين‌المللي يادداشتي براي سازمان‌ملل ارسال داشتند. روزنامه لويدزليست ارگان شركت بيمه لويدز در توضيح خبر فوق نوشت: «اوج‌گيري حمله سراسري در خليج‌فارس به كشتي‌هاي بازرگاني شركت‌هايي كه با كشورهاي اين منطقه به جز ايران و عراق روابط تجاري دارند، انگيزه اصلي اين شركت‌ها براي ارسال يادداشت براي دبيركل سازمان‌ملل بود.» به نوشته لويدزليست سازمان‌هاي مزبور در اين يادداشت از سازمان‌ملل درخواست كردند تا با اقدامات مؤثر، دو كشور متخاصم ايران و عراق را به رعايت حق كشتي‌راني آزاد و در آب‌هاي بين‌المللي و تضمين امنيت خطوط آبي كشتي‌هاي بي‌طرف وادار سازد.[۲۳] در همين زمينه جرج‌كوپر وزير امور درياداري ليبريا نگراني عميق خود را از حملات ناشي از جنگ ايران و عراق ـ كه كشتي‌هاي ثبت شده در ليبريا قرباني آن هستند ـ ابراز داشت. به گزارش خبرگزاري فرانسه، كوپر در سخنراني راديويي خود گفت كه اوضاع خليج‌فارس غيرقابل كنترل است. از آغاز جنگ 17 نفت‌كش حامل پرچم ليبريا، كه در مجموع 7/3 ميليون تن نفت سنگين ظرفيت دارند، مورد حمله قرارگرفته‌اند. مقامات ليبريايي قبلاً نيز به دولت‌هاي ايران و عراق اعتراض كرده و خواهان حق عبور براي كشتي‌هاي بي‌طرف شده‌اند.[۲۴]
گزارش -821
در پي خاتمه كنفرانس سران كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس، امارات عربي متحده كه ميزبان اين كنفرانس بود، امروز تماس‌هاي ديپلماتيك را با ايران و عراق به منظور پايان دادن به جنگ شش ساله آغاز كرد. رشيدعبدالله وزير مشاور در امورخارجه امارات عربي متحده در ملاقات با طه‌‌رجب سفير عراق راجع به تحولات جنگ ايران و عراق و درخواست رهبران كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس براي پايان دادن به مخاصمات و اجراي قطع‌نامه شوراي امنيت در اين باره به بحث و گفت‌وگو پرداخت. رشيدعبدالله پيامي براي طارق‌عزيز حاوي نتايج كنفرانس سران شوراي همكاري و پيشنهادهايي جهت پايان دادن به جنگ به سفير عراق ارائه داد. رشيدعبدالله همچنين با مصطفي حائري سفير ايران ملاقات كرد و او را از نتايج كنفرانس به خصوص در مورد درخواست اين كشورها از ايران جهت پاسخ دادن به كوشش‌هاي بين‌المللي به منظور پايان دادن به جنگ آگاه ساخت. پيام او براي وزيرامورخارجه ايران به موضع كشورهاي شوراي همكاري خليج‌فارس در قبال جنگ و كوشش‌هاي آنها براي پايان دادن به آن معطوف است. از سوي ديگر، ژنرال عبدالله بشاره دبيركل شوراي همكاري خليج‌فارس در يك كنفرانس مطبوعاتي گفت كه فرمولي جهت كمك به پايان دادن به جنگ تهيه شده‌است كه جزئيات آن ظرف چند روز آينده اعلام خواهد شد.[۲۵]
گزارش -822
مك‌فارلين به طور تلويحي سفر به ايران را تأييد كرد. به گزارش يونايتدپرس مشاور امنيت ملي پيشين ريگان امروز اعلام كرد كه خبرهاي مربوط به سفرش به ايران خيال‌بافي است ولي او اين مطلب را كه از طرف امريكا پيشنهادهايي به دولت ايران ارائه داده، تكذيب نمي‌كند. مك‌فارلين افزود: هم اكنون در شرايط سختي هستم كه نمي‌توانم در مورد اين گزارش‌ها اظهارنظري بنمايم. اين گزارش‌ها خيلي خيال پرورانه و مطالب جعلي هستند و من در زمان مناسب درباره آنها اظهارنظر خواهم كرد. مك‌فارلين در ادامه گفت: من مايلم كه بتوانم خبرهاي نادرست مهم را تصحيح كنم ولي نمي‌توانم اين كار را در حال حاضر انجام بدهم … آنچه كه اهميت دارد اين است كه دولت امريكا اعلام كرده‌است تا زماني كه ايران سياست حمايت از تروريسم را تعقيب مي‌كند سياست ما مبني‌بر عدم تحويل هرگونه سلاحي به آنها ادامه خواهد يافت. مردم به زودي آگاه خواهند شد كه پيروي و حمايت از اين سياست مورد عمل قرارگرفته‌است.[۲۶] در اين حال، جرج شولتز وزيرخارجه امريكا در مصاحبه‌اي از پاسخ به سؤالات مربوط به گفت‌وگو با مقامات ايران جهت آزادي گروگان‌ها خودداري كرد و گفت: اطلاعات رسمي در اين زمينه فقط از كاخ سفيد منتشر خواهد شد. راديو اسرائيل ضمن اعلام اين خبر افزود: «شولتز از موافقت كاخ سفيد با مذاكره با رژيم اسلامي تهران و به ويژه تحويل اسلحه به اين دولت عصباني است.»[۲۷] شولتز در اين مصاحبه گفت: امريكا بايد به سياست عدم فروش اسلحه به ايران ادامه دهد[۲۸] وي افزود: ايالات متحده مايل است كه شاهد پايان اين جنگ بدون وجود يك قرباني و يك پيروز باشد.[۲۹] از سوي ديگر، برژينسكي توضيحات ريگان را در اين باره غيرقابل قبول دانست. مشاور پيشين امنيت ملي امريكا در مصاحبه‌اي گفت: «اظهارات ريگان را درباره گفت‌وگوهاي سري با ايران و ارسال اسلحه به اين كشور را با هدف بهبود مناسبات و صرفاً براي رهايي گروگان‌هاي امريكايي در لبنان، نمي‌پذيرد.» برژينسكي ضمن آن كه از هدف‌هاي ريگان جانب‌داري مي‌كرد، افزود كه به عقيده وي شيوه‌هاي اجرايي براي تحقق چنين هدف‌هايي بسيار خطرناك بوده و براي امريكا به قيمت گزافي تمام خواهد شد. چنين شيوه‌هايي اين خطر را در بردارد كه مي‌تواند از كمك به ايران كه با عراق در حال جنگ است حكايت داشته‌باشد و ارسال اسلحه به ايران حتي اگر محدود و شامل تجهيزات دفاعي باشد، مي‌تواند از سياست اعلام شده امريكا در مورد عدم مداخله در جنگ تصوير نادرستي ارائه دهد.[۳۰] از ديگر مخالفان تماس سري امريكا با ايران، رئيس دمكرات‌ها در سناي امريكاست. وي گفت: سخنراني ريگان در اين زمينه به جاي روشن كردن قضيه، مسائل بيشتري به وجود آورد، از جمله اين‌كه روشن نشد كه تحويل تجهيزات جنگي به ايران چه تأثيري بر دوستان عرب امريكا در منطقه خليج‌فارس، از خود باقي مي‌گذارد.[۳۱]
گزارش -823
سفر محرمانه مك‌فارلين به تهران، همچنان مهم‌ترين موضوع مورد بحث و تفسير رسانه‌هاي همگاني به ويژه رسانه‌هاي امريكاست. روزنامه لوس‌آنجلس تايمز در اين باره نوشت: «ريگان شخصاً ارسال اين سلاح‌ها را به ايران تصويب كرده‌بود و اين امر موجب خشم وزيران امورخارجه و دفاع ايالات متحده شد.» به نوشته اين روزنامه، نه تنها مك‌فارلين به تهران سفر كرده، بلكه در يك سال اخير "كلنل اوليور نورث" عضو شوراي امنيت ملي امريكا و چند تن ديگر ملاقات‌هايي با نمايندگان حكومت اسلامي در تهران و چند شهر اروپايي داشته‌اند. ايرانيان در اين ملاقات‌ها از يك سو خواستار دريافت تجهيزات نظامي شده‌اند و از سوي ديگر، از امريكا خواستند كه زمينه افزايش بهاي نفت را فراهم كند.[۳۲] كريستين ساينس مانيتور نيز نوشته‌است: «مقام‌هاي دولت امريكا بارها گفته‌اند كه فروش تسليحات به ايران ممكن است جنگ را به بهاي گزاف از دست رفتن جان انسان‌ها طولاني‌تر كند و يا حتي بدتر از آن، ايران را به پيروزي برساند و در نتيجه ثبات كشورهاي ميانه‌روي خليج‌فارس را كه در مورد منافع امريكا نظري دوستانه دارند، در معرض خطر قرار دهد. شولتز وزير امورخارجه امريكا گفته‌است امريكا نبايد از تحريم هشت ساله فروش تسليحات به ايران دست بردارد، اما سخن‌گوي كاخ سفيد با گفتن اين‌كه "هرگونه فروش جنگ‌افزار امريكايي به ايران تنها به تمايل ايران در زمينه طرد و نفي تروريسم مشروط خواهد بود،" عملاً به تغييري در سياست امريكا اشاره كرد.[۳۳] از سوي ديگر، تحليل‌گران مطبوعات انگليس ضمن اين‌كه اقدام ريگان را مثبت شمرده‌اند، معتقدند امريكا قصد داشته كه با بهره‌برداري از اختلاف‌نظر ميان جناح‌هاي سياسي ايران، اوضاع را به نفع خود تغيير دهد. از جمله روزنامه گاردين در سرمقاله خود به منطق حمايت واشنگتن از يك جناح عليه جناح ديگر اشاره كرده، مي‌نويسد: «وظيفه وزارت خارجه امريكاست كه از افرادي كه با آن تمايل همكاري دارند، عليه افرادي كه با آن همكاري نمي‌كنند، حمايت نمايد. امريكا بايد تلاش كند نفوذ فزاينده ايران در خليج‌فارس عليه متحدينش در منطقه به كار گرفته نشود.[۳۴]
گزارش -824
ارتباط مسائل اخير خاورميانه با يكديگر، از جمله آزادي گروگان‌ها و نقش ايران و سوريه در آن، نقش سوريه در افشاي سفر مك‌فارلين، تأثيرات اين سفر در مسائل سياسي منطقه و روابط ايران و رژيم‌هاي منطقه، تأثير در قيمت نفت و جنگ كشتي‌ها و … از جمله موضوع‌هاي مورد بحث رسانه‌هاي همگاني دنيا است كه مهم‌ترين آنها در ادامه درج مي‌گردد. روزنامه لبناني السفير امروز به نقل از يكي از محافل وزارتي در لبنان نوشته‌است: «مسئله گروگان‌هاي خارجي در لبنان، بازداشت‌شدگان لبناني در كويت، ارسال اسلحه به ايران، جنگ خليج‌فارس، بحران لبنان و عمليات فشار به سوريه از سوي امريكا و انگليس، به يكديگر مربوط ميباشند.» السفير ـ‌كه عمدتاً از مواضع سوريه در خاورميانه حمايت مي‌كندـ پيش‌بيني كرده‌است كه ديدارها و مذاكراتي كه ميان مسئولان كويتي و ايراني انجام شده، به نتايجي برسد و نقش اساسي در حل بسياري از مشكلات ايفا كند. السفير افزوده است: «اگر مسئله گروگان‌هاي امريكايي و فرانسوي در لبنان مانند آزادي "جاكوبسن" حل شود، نقش سوريه را در منطقه و لبنان محدود خواهد كرد … زيرا ايران هنگامي كه سوريه با فشار امريكا و انگليس رو به رو است به طور مستقيم روابطي را با اروپاي غربي آغاز كرده‌است.» به نوشته السفير: «تحرك مستقل ايران در رابطه با كشورهاي غربي مدتي است كه به طور محرمانه آغاز شده‌است و محافل ديپلماتيك در لبنان تأكيد مي‌كنند كه اين تحرك جديد ايران بر كشورهاي غربي تأثيراتي گذاشته كه از جمله آن بركناري زكي‌يماني وزير نفت عربستان است كه هدف آن افزايش قيمت نفت است. همچنين برقراري تماس‌هاي امريكا و ايران براي بازگرداندن اموال ايران از امريكا و دست يافتن به اسلحه و لوازم يدكي امريكايي و تماس فرانسه و ايران براي بازگرداندن اموال ايران از فرانسه از ديگر تأثيرات اين امر است.»[۳۵] در اين حال «براساس مشاهدات خبرنگار خبرگزاري فرانسه، سوريه طي هفته اخير آشكارا به كنترل خود در دره بقاع لبنان استحكام بخشيده و شعاع عمل جنبش‌هاي بنيادگراي طرفدار ايران را محدود كرده‌است. از ماه اكتبر (مهرماه) گذشته يك افسر جديد در سرويس‌هاي اطلاعاتي سوريه، سياست مشت آهنين را در اين منطقه همجوار با مرز سوريه تحميل كرده‌است.»[۳۶] وال‌استريت ژورنال درباره نقش سوريه در افشاي سفر مك‌فارلين به ايران نوشت: «سوريه كه اغلب مانعي براي ديپلماسي خاورميانه‌اي امريكا است، اكنون نيز به نظر مي‌رسد مخرب اصلي يك تفاهم ظريف ميان امريكا و ايران در مورد آزادسازي گروگان‌هاي امريكايي در لبنان و آزادي اهداي تسليحات نظامي از جانب امريكا به ايران بوده‌است. سوري‌ها ممكن است در اثر سخنان رونالد ريگان در روز يكشنبه كه گفته بود "سوريه هيچ نقشي در آزادسازي ديويد جاكوبسن نداشته "تحريك شده‌باشند. سوريه مكرراً به راه‌هايي متوسل مي‌شده كه به امريكا نشان دهد كه نمي‌تواند سوريه را از صحنه حوادث خاورميانه جدا نمايد.»[۳۷] گزارش يونايتدپرس نيز در اين زمينه حاكي است: «منابع ديپلماتيك گفتند گزارشي ظاهراً تعمدي كه از طريق يك مجله طرفدار سوريه در مورد ديدار فرستاده ويژه امريكا از تهران و معامله تسليحاتي بين واشنگتن و تهران درز كرد، شانس‌هاي نزديك براي رهايي گروگان‌هاي امريكايي در لبنان را از بين برد … گزارش مجله الشراع نشان دهنده روابط دمشق و تهران نيز مي‌باشد. سوري‌ها با درك تصوير مخدوش بين‌المللي خود و ماركي كه اخيراً با عنوان تروريست به دست آورده‌اند، دريافتند كه حداقل يك جناح در داخل ايران در صدد كودتايي تبليغاتي به وسيله معامله پاياپاي آزادي گروگان‌هاي امريكايي است. يك منبع گفت سوري‌ها كه با ربوده‌شدن يك ديپلمات خود در تهران تحقير شده‌بودند، احساس كردند كه بهترين پاسخ به اين جريان، دادن خبر جزئيات ديدار مك‌فارلين و معامله تسليحاتي ايران و امريكا به مجله‌اي است كه هزينه آن را تأمين مي‌كنند. اين منبع گفت سوري‌ها كه در مورد آزادي تقريباً تمام گروگان‌هاي غربي در لبنان كسب اعتبار كردهاند، نمي‌توانستند بگذارند ايرانيان به وسيله گروگان‌هاي امريكايي يك پيروزي تبليغاتي كسب كنند.[۳۸] از سوي ديگر، نشريه اكونويست چاپ انگلستان به بررسي و پيش‌بيني نتايج بهبود احتمالي روابط ايران و امريكا پرداخته و ايران را غيرمستقيم به اين امر تشويق مي‌كند: «اگر ايران آماده بهبود روابط خود با شيطان بزرگ باشد روشن است كه چه امتيازاتي داده مي‌شود. احتمالاً اسلحه امريكايي بيشتري از طريق كشورهاي ديگر وارد مي‌شود. حمايت از عراق، در ميان شيخ‌نشين‌هاي خليج(فارس) نيز احتمالاً كاهش مي‌يابد… گفته مي‌شود كه ايران ممكن است در عوض آزادي گروگان‌ها به طور مستقيم يا غيرمستقيم از ايالات متحده سلاح و پول دريافت دارد و بنا به درخواست جهاد اسلامي دولت كويت 17 تروريست شيعه‌اي را كه به خاطر مشاركت‌شان در بمب‌گذاري تأسيسات نفتي و سفارت‌خانه‌هاي فرانسه و امريكا و تلاشي ناموفق جهت به قتل رساندن حاكم كويت در زندان به سر مي‌برند، آزاد نمايد. گفته مي‌شود از كويت همچنين خواسته شده تا موضعي بي‌طرفانه‌تر در جنگ خليج(فارس) اتخاذ نمايد. در عوض، ايران نيز با كويت كاري نخواهد داشت. يكي از منابع ما مي‌گويد، كويت با اين شرايط موافقت كرده‌است. اگر چنين باشد كويت احتمالاً خواستار ضمانت‌هاي سفت و سخت براي حفظ امنيتش شده و به نوعي توافق در مورد عاقبت كشور همجوار خود يعني عراق دست يافته‌است. منابع ما همچنان از يك توافق‌نامه موقت ثالث بين ايران و عربستان سعودي گزارش مي‌دهند. قرار است ايران حملاتش را به كشتي‌هاي مورد استفاده در پايانه‌هاي نفتي عربستان سعودي متوقف كند، در عوض سعودي‌ها به آرامي كمكشان را به عراق كاهش دهند. با اين حال ظاهراً ايران و عربستان سعودي به اميد افزايش جهاني بهاي نفت، در مورد اتخاذ يك موضع مشترك شديدتر در سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك) گفت‌وگو كردهاند. ممكن است اين امر با بركناري شيخ يماني از سمت وزارت نفت عربستان سعودي در ارتباط باشد. پرنس عبدالله وليعهد عربستان يك شخصيت مهم در بروز تغيير و تحولات اخير بوده‌است.[۳۹] هرالدتريبون چاپ پاريس نيز در تفسيري دست‌آوردهاي ريسك واشنگتن به منظور نزديكي به تهران را با ارزش مي‌داند و مي‌نويسد: «كوشش‌هاي دولت ريگان با وجود مخاطره‌آميز بودن، منطقي است. به صرفه امريكا نيست كه به ايران بابت خصومتش پاداش نيك دهد و يا سلاح‌هايي در اختيار ايران بگذارد كه در جنگ عليه عراق اثر تعيين‌كننده داشته‌باشد. ليكن آزاد شدن بي‌درنگ همه گروگان‌ها هدفي كوتاه مدت است كه بايد بابت آن بهايي پرداخت شود. اما دست‌آوردهاي درازمدت از اين هم خوشايندتر خواهد بود.[۴۰] در همين زمينه به نوشته كريستين ساينس مانيتور، شيرين‌هانتر كارشناس امور خليج‌فارس در مركز مطالعات بين‌المللي و استراتژيك، وجود تمايلي مشترك براي آغاز يك گفت و شنود بين دو كشور را بي‌نهايت مثبت مي‌داند. و داشتن اين‌گونه دسترسي به ميانه‌روها را تنها شانس موجود براي امريكا دانست تا راه را براي آينده هموار كند. اما تحليل‌گران ديگر نگرانند كه هرگونه نزديكي امريكا به ميانه‌روها در ايران يعني كشوري كه در آن احساسات ضدامريكايي هنوز هم شديد است، ممكن است غيرسازنده باشد.[۴۱]
گزارش -825
يكي از مهم‌ترين موضوع‌هاي مطرح در ماجراي مك‌فارلين، ارسال سلاح‌هاي امريكايي در مقابل آزادي گروگان‌هاي امريكايي در لبنان بود. آنچه مسلم است اين‌كه ايران تجهيزاتي از جمله موشك‌هاي ضد تانك "تاو" و لوازم سيستم دفاع ضدهوايي "هاگ" را دريافت داشته‌است، اما در پس افشاي اين ماجرا، رسانه‌هاي غربي كه از قبل نيز براي تخريب وجهه جمهوري‌اسلامي، شايعه ارسال سلاح از اسرائيل به ايران را منتشر مي‌كردند، به نحو گسترده‌تري ـ و شايد به تلافي افشاي اين ماجرا ـ به اين شايعه دامن زدند. گفتني است كه شرط جمهوري‌اسلامي در خريد سلاح از دلالان بين‌الملل، عدم قبول سلاح اسرائيلي بود. يك بار هم كه مسئولان اين امر دريافتند كه سلاح از اسرائيل آمده، بلافاصله عودت دادند و مجدداً به دلالان تأكيد كردند كه هيچ سلاح اسرائيلي را نخواهند پذيرفت. در ادامه به مطالب بعضي از نشريات در اين زمينه اشاره مي‌گردد. روزنامه واشنگتن‌پست به نقل از منابع مطلع نوشته‌است: « يك هواپيما دي‌سي 8 حامل تسليحات روز چهاردهم سپتامبر 1985 در شهر تبريز محموله خود را تخليه كرد. اين هواپيما كه قرار بود عازم اسپانيا شود به علت نقض فني در سيستم مخابرات خود، ناگزير به توقف پيش‌بيني نشده در تل‌آويو شد. در همان روز يك گروگان امريكايي به نام "بنجامين ويه‌ير" توسط جهاد اسلامي در بيروت آزاد شد.» واشنگتن‌پست افزود: «يك محموله تسليحاتي ديگر در ژوئيه گذشته، همزمان با آزادي "مارتين جنكو" (گروگان امريكايي)، ارسال شده‌است.» اين روزنامه به مبدأ سلاح‌هاي مذكور اشاره نمي‌كند، لكن يك منبع ديگر گفت كه اين سلاح‌ها در بازار آزاد تسليحات خريداري شده‌است.»[۴۲] به گزارش يونايتدپرس، اتحاديه ملوانان دانمارك امروز اعلام كرد: «امريكا با استفاده از كشتي‌هاي دانماركي و ظاهراً به منظور دست‌يابي به آزادي گروگان‌ها در لبنان، محموله‌هاي سلاح به ايران ارسال داشته‌است.» معاون اتحاديه ملوانان دانمارك گفت اين اتحاديه شواهدي در دست دارد مبني‌بر اين‌كه معامله‌گران اسرائيلي اسلحه بين ماه‌هاي مه و اوت حداقل 3600 تن سلاح ساخت امريكا به ايران ارسال داشته‌اند. وي به يونايتدپرس گفت: «اين چيز عجيبي است زيرا كه اسرائيل و ايران دشمن خوني يكديگرند و هيچ معامله خصوصي نمي‌تواند در اسرائيل بدون آگاهي مقامات صلاحيت‌دار صورت گيرد.» هنريك برلو افزود: به نظر مي‌رسد كه ارسال اين محموله‌ها در سال جاري به دستور امريكا صورت گرفته‌است تا آزادي گروگان‌ها در لبنان حاصل شود. وي در ادامه گفت: «اين اتحاديه سرگرم گردآوري مستندات در مورد ارسال اين محموله‌هاست … به نظر مي‌رسد سلاح‌ها، قطعات يدكي و مهمات امريكايي از امريكا به اسرائيل حمل شده تا از آنجا به ايران ارسال شود. وي به نقل از يك ملوان كشتي باري دانماركي گفت: مقامات بندري اسرائيل به ما گفتند تمام علائمي را كه بتواند نشاندهنده اين باشد كه ما در اسرائيل بوده‌ايم، از جمله نشانه‌هاي روي ظرف غذا كه گرفته‌بوديم و آنچه كه بر روي كانتينرهاي حامل سلاح بود جدا كنيم.[۴۳] سه شبكه عمده تلويزيوني امريكا "اي.بي.سي" و سي.بي.اس" و "ان.بي.سي" در صدر اخبار سراسري پنجشنبه خود طي گزارش‌هايي از قول مقامات و منابع نامشخص، ادعاي معاملات سري تسليحاتي ميان ايران و امريكا از طريق رژيم صهيونيستي در قبال كمك ايران به آزادي گروگان‌هاي امريكايي در لبنان را مورد تأكيد قرار داده و خاطرنشان ساختند كه چنين اقدامي تخلف صريح از سياست قاطع دولت ريگان مبني‌بر تحريم تسليحاتي ايران است.[۴۴] شبكه "سي‌بي‌اس" به نقل از منابع دولت امريكا اعلام كرد كه ريگان شخصاً ارسال تسليحات به ايران را تأييد كرده‌است و مجريان اصلي اين مأموريت "رابرت مك‌فارلين" و "اوليور نورث" از اعضاي شوراي امنيت ملي دولت ريگان بودند كه با كمك اسرائيل و چند تن از درجه‌داران بازنشسته ارتش امريكا كه در ارسال مخفيانه تسليحات دست دارند عمليات ارسال اسلحه به ايران پي‌گيري شده‌است.[۴۵]
گزارش -826
علل تلاش امريكا براي برقراري روابط با ايران و ادعاي وجود جناحي در حاكميت ايران كه مايل به برقراري رابطه با امريكاست، بحث بسياري از محافل غربي است. راديو بي‌بي‌سي در اين باره، اظهارات "فرد هاليدي" استاد مدرسه عالي اقتصاد لندن را چنين نقل مي‌كند: «مهم‌ترين حساب امريكا اين بود كه چون ايران سخت به تجهيزات نظامي و وسايل يدكي آن نياز دارد، به پيشنهاد امريكا در مورد تأمين اين اقدام روي خوش نشان خواهد داد. عامل ديگر اين‌كه چون ايران در چند ماه گذشته در پي بهبود روابط با كشورهاي اروپايي بوده، امريكا گمان مي‌كرده كه اين كشور مايل به حسن روابط با امريكا نيز هست. عامل بعد منافع مشترك ايران و امريكا در افغانستان و حمايت از شورشيان افغانستان است. عامل ديگر اين‌كه ايران در عين بهبود بخشيدن روابط خود با اروپا، به شوروي نيز نزديك شده‌است و اين چيزي است كه امريكا به هيچ وجه خواستار آن نيست. هدف استراتژيك امريكا، بازگرداندن ايران به دامان غرب است.» فرد هاليدي در پايان افزود: «به نظر مي‌سد كه يك جناح ميانه‌رو در ايران وجود دارد كه مايل به بهبود روابط با غرب است. از جمله افراد اين جناح آقاي هاشمي‌رفسنجاني است. خود او سفر هيئت امريكايي به ايران را اعلام كرد و نحوه اعلام اين خبر با ضابطه‌هاي حاكم در ايران بسيار ملايم است.[۴۶] راديو بي‌بي‌سي به نقل از "فايننشال تايمز" گفت: «بعضي مفسرين امريكايي معتقدند كه يك جناح طرفدار امريكا در داخل رژيم ايران در حال شكل گرفتن است و همين امر تمايل امريكا به درخواست كمك از ايران براي آزادي گروگان‌ها در بيروت را توجيه مي‌كند ولي ديپلمات‌هاي غربي نگران اين هستند كه امريكا در محاسبات خود اشتباه كرده‌باشد.»[۴۷] در سرمقاله "گاردين" نيز چنين آمده‌است: «اعزام مك‌فارلين نه تنها به قصد تسهيل آزادي گروگان‌ها صورت گرفته، بلكه بخشي از طرح بلندپروازانه امريكا براي تجديد روابط با كشوري بود كه نفوذش در منطقه رو به افزايش است.» روزنامه "اينديپندنت" نيز نوشت: «اين ماجرا سبب شده‌است كه تفرقه عميقي كه در رژيم آيت‌الله خميني وجود دارد علني شود. رفسنجاني به عنوان رهبر جناحي شناخته شده كه آماده است با امريكا به معامله بپردازد.»[۴۸] بني‌صدر (رئيس‌جمهور معزول ايران) نيز در مصاحبه با تلويزيون "اي.بي.سي" امريكا گفت كه مدت زيادي است كه اطلاع داشته‌است امريكا به ايران اسلحه ارسال مي‌كند. بني‌صدر افزود: «روابط ايران و شوروي نزديك‌تر مي‌شود. نفوذ شوروي در ايران، ايران را در بخشي از "خط سرخ" جاي خواهد داد كه از افغانستان آغاز مي‌شود و تا سوريه ادامه مي‌يابد.» ژنرال هيگ (وزيرخارجه پيشين امريكا) كه در همين برنامه تلويزيوني شركت داشت با اين نظريه "خط سرخ" بني‌صدر هم عقيده بود و اضافه كرد كه اين خط از سوريه هم فراتر مي‌رود و تا شمال افريقا ادامه خواهد داشت. "هيگ" در ادامه به اهميت روزافزون سياسي، جغرافيايي و استراتژيكي ايران به عنوان كشوري غيرعرب، براي امريكا، اشاره كرد و افزود: «به همين دليل هم اقدام دولت امريكا براي حفظ روابطش با عناصر ميانه‌رو در حكومت ايران، اقدامي موجه است.[۴۹]
گزارش -827
در پي اظهارات خلبانان اسير عراقي (مندرج در روزشمار 10/8/1365) مبني‌بر همكاري كويت با عراق در اجازه به هواپيماهاي عراقي براي استفاده از خاك كويت جهت بمباران مناطق صنعتي و غيرنظامي در ايران و متعاقباً اعتراض ايران به دبيركل سازمان‌ملل، امروز نيز راديو بي‌بي‌سي گفت: «سعيد رجايي‌خراساني نماينده ايران در سازمان‌ملل، شكايت كرده‌است كه كويت به عراق در جنگ با ايران كمك مي‌كند. رجايي‌خراساني در يادداشت خود به دبيركل سازمان‌ملل مي‌گويد كه خلبان اسير عراقي فاش كرده‌است كه خلبانان عراقي مرتباً از جزاير بوبيان استفاده مي‌كنند و از اين جزاير به عنوان محل سوخت‌گيري هواپيماهاي جنگي عراقي در راه بازگشت‌شان استفاده مي‌شود. در اين يادداشت آمده‌است تجهيزات نظامي براي عراق مرتباً در فرودگاه كويت پياده مي‌شود و سپس از راه زمين به عراق فرستاده مي‌شود. خراساني در يادداشت خود مي‌گويد: سومين خلباني كه با وي مصاحبه شده‌است از توافقي بين عراق و كويت سخن گفته كه به هواپيماهاي عراقي اجازه مي‌دهند كه از قلمرو هوايي كويت براي حمله به هدف‌هايي در ايران استفاده كنند.» راديو بي‌بي‌سي افزود:«از سوي ديگر، كويت اين اتهامات را رد كرده و طي يادداشتي به دبيركل سازمان‌ملل از اتهاماتي كه ايران وارد كرده و مدركي همراه آن نيست، ابراز تأسف كرده‌است و مي‌گويد شهادت اسراي عراقي به عنوان مدرك و دليل پذيرفته نيست. در يادداشت‌آمده‌است اتهاماتي كه ايران به كويت وارد آورده، مي‌تواند به روابط دو كشور لطمه زده و تشنج در منطقه را افزايش دهد.[۵۰]
گزارش -828
راديو اسرائيل در تفسيري، با احتمال گسترش جنگ در منطقه خليج‌فارس و دخالت ابرقدرت‌ها و تبديل شدن به جنگ جهاني، تنها راه خاتمه جنگ را توافق دو ابرقدرت دانست. راديو اسرائيل گفت: «جنگ خليج‌فارس به صورت فرسايشي درآمده و نشانه‌اي از خاتمه آن در آينده نزديك به چشم نمي‌خورد … اين جنگ براي هر دو ابرقدرت مسئله‌اي بسيار حساس است. به ويژه كه امكان گسترش جنگ به سوي كشورهاي همسايه خطر عظيمي را براي حوزه‌ها و ميادين نفتي به وجود مي‌آورد كه اين منابع براي غرب اهميتي به سزا دارد. بدون ترديد در صورت سرايت جنگ به نواحي نفت‌خيز منطقه غرب و در رأس آنها امريكا دخالت خواهد كرد و چه بسا كه چنين دخالتي شوروي را به رويارويي بكشد و جرقه‌هاي جنگ جهاني ديگري از خليج‌فارس زده شود. با اين توضيح مي‌توان دريافت كه هم امريكا و هم شوروي به ادامه جنگ و به ويژه گسترش آن رغبت ندارند و مصالح آنها خاموشي آتش هفت ساله خليج‌فارس را ايجاب مي‌كند. بسياري معتقدند كه تنها راه وصول به آتش‌بس، توافق دو ابرقدرت مي‌باشد كه با تحت فشار قراردادن تهران و بغداد و خودداري از تحويل اسلحه به دو طرف، آنها را پشت ميز مذاكره بكشند. ولي راه مطمئن‌تر و منطقي‌تر، نه فشار و تحميل بلكه تفاهم و توافق است. در پاره‌اي محافل سياسي ابراز اميدواري مي‌شود كه طرفين پس از گذشت بيش از 6 سال خون‌ريزي و ويراني بر شرايط اوليه خود پافشاري نكنند … اعراب صدام حسين را تنها نگذاشته و از هر طريقي توانسته‌اند مالي، سياسي يا تبليغاتي او را ياري كردهاند. در حالي كه ايران در صحنه جنگ يكه و تنها بوده و اگر هم كشورهايي مانند سوريه و ليبي با آن لاف دوستي زده‌اند، فقط و فقط براي منافع مادي خودشان بوده‌است و ديگر هيچ ترديد وجود ندارد كه مسئله خليج‌فارس دير يا زود به عنوان موضوعي مستقل بين شرق و غرب مورد بحث قرار خواهدگرفت و اين مذاكرات تعيين‌كننده و سرنوشت‌ساز خواهد بود و هر توافقي درباره آن، آثار و عواقب خود را در آينده اين جنگ نشان خواهد داد.»[۵۱]
گزارش -829
آسوشيتدپرس گزارش داد: «دولت عربستان سعودي امروز درباره درخواست هاشمي‌رفسنجاني از دانشجويان جهت حمله به سفارت‌خانه‌هاي عربستان و كويت در تهران و همچنين حمله به منافع اين كشورها در ساير نقاط جهان ابراز خشم كرد. خبرگزاري دولت عربستان به نقل از يك منبع رسمي آن كشور اعلام داشت پادشاهي "عربستان سعودي" چنين اقداماتي را كه از يك رهبر مسئول ايران در تشويق به اقدامات عوام الناسي و تروريسم مشاهده مي‌شود، عجيب و غيرقابل قبول مي‌داند. خبرگزاري مزبور اعلام كرد كه اظهارات رفسنجاني روز گذشته از راديو تهران پخش شده‌است. مقام سعودي اضافه كرد كه سخنان مزبور زماني منتشر شد كه ملك‌فهد و ساير رهبران كشورهاي شوراي همكاري خليج با صدور بيانيه‌اي خواستار برقراري تفاهم، برادري و صلح در منطقه شدند.»[۵۲]
گزارش -830
صفوت‌الشريف وزير اطلاعات مصر حضور سربازان مصري را در عراق تكذيب كرد و گفت: در عراق تنها داوطلبان مصري وجود دارند كه در آن كشور كار مي‌كنند. شريف در مصاحبه‌اي كه در روزنامه الاتحاد چاپ شد گفت: مسئله اسيران جنگي مصري در ايران جزء وظايف كميته صليب‌سرخ بين‌المللي است زيرا آنها داوطلباني هستند كه در ارتش عراق خدمت مي‌كنند.[۵۳] از سوي ديگر، گفته مي‌شود كه تعداد 300 تا 500 نفر خلبان از كشورهاي شوروي، امريكا، مصر و هند هم‌اكنون مشغول آموزش دادن انواع هلي‌كوپتر به خلبانان عراقي ميباشند.[۵۴]
گزارش -831
اعضاي دو شبكه بمب‌گذار طي هفته اخير دستگير شدند. دستگيرشدگان كه مجموعاً 5 نفر هستند تصميم داشتند تا در مراكز پر جمعيت و پر رفت و آمد تهران انفجاراتي را انجام دهند. به گزارش روابط عمومي وزارت اطلاعات از دستگيرشدگان ـ كه از امكانات و كمك‌هاي مالي رژيم بعثي عراق بهره مي‌گرفته‌اند ـ 60 كيلوگرم مواد منفجره كشف شده‌است.[۵۵]
گزارش -832
"تلويزيون ايرانيان" هوادار نهضت مقاومت ملي وابسته به بختيار ـ كه در كاليفرنيا برنامه پخش مي‌كند ـ با اشاره به وجود رقابت‌ها و اختلافات موجود بين ضدانقلابيون خارج از كشور در يكي از برنامه‌هاي اخير خود طي گزارشي درباره سيستان و بلوچستان گفت: «گروهي تبعيدي خوش‌خيال در پاريس و لندن و لوس‌آنجلس و رم و اين گوشه و آن گوشه دنيا كه به غوره‌اي سرديشان مي‌شود به مويزي گرميشان؛ عده‌اي مي‌گويند بلوچستان را ما گرفتيم عده‌اي ديگر مي‌گويند اين ما بوديم كه فلان كار را كرديم. ماجرا اين است كه برادر شيخ‌عزالدين با يك بشكه از دلارهاي عراقي در كراچي نشسته است و به بلوچ‌هايي كه به داخل ايران بروند و برايش سر يك پاسدار بياورند دلار مي‌دهد. قضيه چيزي بيشتر از اين نبوده‌است. 6 سال هم هست كه قضيه تكرار مي‌شود. برادر شيخ‌عزالدين حسيني در برابر چهل متر سيم‌هاي تلگرافي كه بلوچي برود و از ايران بكند و براي او بياورد چهل‌هزار دلار مي‌دهد. سر هر پاسدار 50 دلار قيمت دارد و سر 5 پاسدار را 250 دلار مي‌خرند. به هر صورت، در حال حاضر لشكر88 زاهدان بر اين شهر مسلط است. آنچه مهم است اين است كه آيت‌الله در جماران نشسته و هنوز زمام امور را در دست دارد و مي‌خواهد جنگ بزرگ خود را عليه صدام آغاز بكند.[۵۶]
گزارش -833
چهارهزار نفر از فراريان ايراني در تركيه، از دولت يونان درخواست پناهندگي سياسي نموده‌اند كه 130 نفر از آنان در مرز تركيه به يونان گرد هم آمده‌اند تا به كشور يونان وارد شوند. خبر مذكور حاكي است كه 30 نفر از فراريان ايراني ـ كه امروز از مرز تركيه وارد خاك يونان شده‌بودند ـ را 7 سرباز يوناني دستگير كردند كه 15 نفر از آنان را زنداني و بقيه را به تركيه برگردانده‌اند.[۵۷] به گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، ايرانيان فراري كه در منطقه مرزي تركيه و يونان در كنار رودخانه "اوروس" سرگردان مانده‌اند، روزانه شاهد شليك گلوله‌هاي سربازان ترك يا يوناني به سوي خود هستند و در حال حاضر آنان از تركيه رانده شده و از يونان مانده‌اند.[۵۸] از سوي ديگر، يك سخن‌گوي وزارت خارجه تركيه روز پنجشنبه پس از رد اتهام خبرگزاري يونان، مبني‌بر اين‌كه مقامات تركيه با گردآوردن هزاران فراري ايراني در استانبول به آنها براي ورود به خاك يونان كمك مالي مي‌كنند، آن را حيله‌گرانه و تحريف شده توصيف كرد.[۵۹]
گزارش -834
طبق نوشته بولتن رويدادهاي و سپاه‌پاسداران، در پي انتشار جزوه "پيام نهضت آزادي به رهبر انقلاب اسلامي" كه با استقبال و استفاده فراوان محافل امپرياليستي و جريانات ضدانقلاب خارج از كشور روبه‌رو شد، و هر كدام براساس ديدگاه‌هاي خاص خود به نوعي حركت اخير "نهضت آزادي" را تحليل كردهاند، "كيهان چاپ لندن" (كه تريبون اصلي اپوزيسيون و مخصوص سلطنت‌طلب‌ها مي‌باشد) در يكي از شماره‌هاي اخير خود درباره اين پيام نهضت آزادي، تحليلي را درج كرده‌است. در اين تحليل آمده‌است كه پيام نهضت آزادي، امام را مسئول ادامه جنگ معرفي مي‌كند و از او دعوت مي‌كند كه به مذاكرات صلح تن دهد. در بخشي از اين تحليل درباره يكي از انگيزه‌هاي اصلي بازرگان از انتشار اين پيام، آمده‌است: «بازرگان با آميختن درست و نادرست سعي دارد خود را مرد صلح معرفي كند و پشتيباني قدرت‌هاي جهاني را براي گروه خود جلب كند، اما بازرگان هيچ برنامه و پيشنهادي در اين زمينه ندارد. او فقط مي‌گويد كه جنگ بايد متوقف شود و بدين ترتيب ما را به ياد شيخنا و كرامات او مي‌اندازد. بازرگان خواستار پايان جنگ از راه مذاكره است. در اين صورت بايد پرسيد چگونه [امام]خميني يا هركس ديگري مي‌تواند ناگهان اعلام كند كه جنگ تمام شده‌است، پيش از آن‌كه تضميني براي رفع تهديد از ايران و جبران خسارات وارده و از همه مهم‌تر جلوگيري از تكرار تجاوز شكل گرفته‌باشد. آيا بازرگان نمي‌داند كه [امام]خميني يا هركس ديگري كه جاي او باشد نمي‌تواند صدهزار قرباني اين جنگ را به كلي ناديده بگيرد و با مسئولان واقعي آغاز اين جنگ به مذاكره بنشيند.» در دنباله اين بحث براي رفع كدورت احتمالي از دل بازرگان اين نكته يادآوري مي‌گردد: «اين مطلب را بايد تأكيد كرد كه ما به هيچ وجه خواستار خاموش ماندن بازرگان يا هركس ديگري نيستيم … و معتقديم كه بازرگان و يارانش لااقل اين امتياز را دارند كه بر خلاف ديگر مدعيان ملي‌گرايي كه به خارج گريخته‌اند و يا با رژيم فساد همكاري مي‌كنند، گاه‌گاه صدايي از خود در مي‌آورند.» كيهان چاپ لندن در پايان مقاله خود ضمن تأكيد بر اين‌كه زمان انتقام‌جويي نيست و همكاري گذشته بازرگان و يارانش با جمهوري‌اسلامي قابل بخشيدن است، آنان را به همدلي و همبستگي با ساير ضدانقلابيون دعوت مي‌كند.[۶۰]
گزارش -835
نماينده بيرجند در مجلس شوراي اسلامي در نطق پيش از دستور مجلس خواستار جلوگيري از سوءاستفاده‌كنندگان از وضعيت اقتصادي كشور، جلوگيري از واردات كالاهاي لوكس و جلوگيري از بازخريد كردن كارگران شد. ابوالحسن حائري‌زاده گفت: «رزمندگان در جبهه‌ها ايثار مي‌كنند و روستائيان بيشترين كمك‌ها را به جبهه‌ها مي‌كنند، جمع كثيري از كسبه جزء صادقانه خدمت مي‌كنند، اما متأسفانه جمعي از خدا بي‌خبر با گران‌فروشي و دلال‌بازي، در آستانه سال تحصيلي دزدانه چندين ميليون تومان از لوازم التحرير و …به جيب مي‌زنند. سران بازار و اتحاديه‌هاي صنفي و شوراهاي اصناف چه مي‌كنند؟ چرا چپاول‌گران را به دادگاه‌ها معرفي نمي‌كنند …» وي در بخش ديگري از سخنان خود گفت: «وزارت اقتصاد و دارايي گام‌هاي مؤثر ديگري در جلوگيري از ورود كالاهاي لوكس و تجملي و غيرضروري بردارد … در شرايط فعلي اين يك ضرورت است كه دولت محترم در به دست آوردن درآمد و گرفتن ماليات از آنها كه بيشترين سود را دارند و سودهاي ميليوني مي‌برند، سريع‌ترين و بيشترين تلاش را بنمايد … هم اكنون در تهران و بعضي شهرها خانه‌هاي ده، پانزده و بيست ميليون توماني ساخته مي‌شود. در همين چند سال براي ده هزار كارخانه مختلف موافقت اصولي صادر شده كه اكثراً براي توليد كالاهاي ضروري است اگر ارزهاي كالاهاي صادراتي و سرمايه كالاهاي لوكس و غيرضروري صرف اين كارخانجات شود، اقتصاد شهرستان‌ها جان مي‌گيرد …» حائري‌زاده در ادامه سخنان خود بازخريد كردن كارگران با تجربه صنايع و كارگاه‌ها را كه سرمايه‌هاي بسيار با ارزشي هستند، را بسيار زيان‌بار خواند و گفت: «اكثر بازخريدشدگان واردِ سيستم دلالي و واسطه‌گري كالاهاي عمومي مي‌شوند يا سرگردان مي‌مانند.» وي در مورد عقد قراردادهاي "باي‌بك" به دولت هشدار داد و گفت بسياري از اين قراردادها در دنيا استعماري است. نماينده بيرجند در پايان خواستار تغيير سياست‌ها و جهت دادن به امكانات و نيروهاي عظيم موجود شد و گفت: «به عنوان مثال آستان قدس رضوي با قدرت و با صدها ميليون تومان امكانات مادي كه دارد مي‌تواند كل شرق ايران و همه خراسان پهناور و سيستان و بلوچستان را آباد نمايد.…»[۶۱]
منابع و مآخذ روزشمار 1365/08/15
- ↑ سند شماره 1257 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت راوي قرارگاه خاتم‌الانبيا (داود رنجبر)، 12/8 تا 24/8/65، ص‌ص49 تا 59.
- ↑ سند شماره 024485 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات سپاه، 27/8/65.
- ↑ پيشين.
- ↑ سند شماره 024271 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات نيروي زميني سپاه، 16/8/65، ص1.
- ↑ مأخذ شماره 2.
- ↑ سند شماره 024752 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات نيروي زميني سپاه، 10/9/65.
- ↑ سند شماره 060629 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات سپاه يكم كربلا، 25/8/65.
- ↑ سند شماره 024805 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات نيروي زميني سپاه، 13/9/65، ص1.
- ↑ سند شماره 024603 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: اطلاعات نيروي زميني سپاه، گزارش نوبه‌اي شماره 36، 3/9/65.
- ↑ سند شماره 024298 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: واحد اطلاعات قرارگاه نوح، گزارش نوبه‌اي شماره 84، 18/8/65، ص5.
- ↑ سند شماره 024266 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: يگان جنگال قرارگاه خاتم‌الانبيا، 16/8/65، ص2.
- ↑ سند شماره 08577مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات قرارگاه نوح، گزارش استفاده عراق از جزيره بوبيان (فروردين تا 20/9/65)، 14/1/66، ص7.
- ↑ سند شماره 024850 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: سپاه پنجم رمضان، بولتن هفتگي، شماره 8، 15/8/65، ص18.
- ↑ سند شماره 024747 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: واحد اطلاعات سپاه پنجم رمضان، بولتن هفتگي، شماره 9، 10/9/65، ص3.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 232، 16/8/65، ص13.
- ↑ سند شماره 078183 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ستاد سپاه ناحيه مركزي، 15/8/65.
- ↑ روزنامه كيهان، 17/8/65، ص3.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 233، 17/8/65، ص5.
- ↑ روزنامه كيهان، 15/8/65، ص19.
- ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت ارشاد اسلامي، بولتن "بررسي مطبوعات جهان"، شماره 1191، 24/8/65، به نقل از ميدل ايست لندن، نوامبر 1986(نيمه آبان 1365).
- ↑ مأخذ شماره 15، ص52.
- ↑ مأخذ شماره 18، ص‌ص4 و 5.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص‌ص21 و 22.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص4.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص‌ص7 و 8، خبرگزاري امارات.
- ↑ مأخذ شماره 18، ص21، يونايتدپرس.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 234، 18/8/65، ص هشت، راديو اسرائيل.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 17/8/65، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي به نقل از گاردين.
- ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت ارشاد اسلامي، بولتن "بررسي مطبوعات جهان"، شماره 1188، 14/8/65، نشريه يواس نيوز.
- ↑ راديو صداي امريكا، 15/8/1365.
- ↑ راديو كلن آلمان، 15/8/1365.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص‌ص41 و 42، راديو اسرائيل.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص‌ص35 تا 37.
- ↑ روزنامه گاردين (چاپ لندن)، 15/8/1365.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص‌ص19 و 20.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص22.
- ↑ مأخذ شماره 18، ص35.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص‌ص44 و 45.
- ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت ارشاد اسلامي، بولتن "بررسي مطبوعات جهان"، شماره 1192، 27/8/65، ص‌ص7 و 8.
- ↑ پيشين، ص‌ص10 و 11.
- ↑ مأخذ شماره 17، ص20، به نقل از كريستن ساينس مانيتور.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص‌ص8 و 9.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص‌ص6 و 7، يونايتدپرس.
- ↑ مأخذ شماره 18، ص هشت.
- ↑ مأخذ شماره 18، ص هشت.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص‌ص37 تا 39.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص43.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص43.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري‌اسلامي ايران بولتن "راديوهاي بيگانه"، 17/8/65، ص‌ص24 تا 27، راديو بي‌بي‌سي.
- ↑ پيشين، راديو بي‌بي‌سي، 15/8/65.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص‌ص10 و 11.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص29، آسوشيتدپرس.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص64.
- ↑ سند شماره 024269 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گردان اطلاعات نور قرارگاه نجف3، گزارش نوبه‌اي شماره 35، 16/8/65، ص4.
- ↑ مأخذ شماره 19، ص2.
- ↑ سپاه‌پاسداران، دفتر سياسي نمايندگي امام، "رويدادها"، شماره 118، 15/8/65، ص21.
- ↑ سند شماره 024352 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي سپاه چهارم حمزه، 20/8/65.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص شش.
- ↑ مأخذ شماره 15، ص هفت، رويتر.
- ↑ مأخذ شماره 56، ص21.
- ↑ مأخذ شماره 17، ص18.