1359.08.16
روزشمار جنگ سال 1359 1359.08.16 | |
---|---|
نامهای دیگر | شانزده آبان |
تاریخ شمسی | 1359.08.16 |
تاریخ میلادی | 7 نوامبر 1980 |
تاریخ قمری | 28 ذیحجه 1400 |
گزارش - 169
امروز نيروهاي خودي با انجام يك سري عمليات نفوذي به محل تجمع نيروهاي عراقي در جاده آبادان ـ ماهشهر، صدمات قابل توجهي به آنها وارد آوردند؛ در اين عمليات حدود نود تن از نيروهاي دشمن كشته و مجروح شدند؛ انهدام سه تانك، چند دستگاه خودرو و همچنين به غنيمت گرفتن دو خودروي سنگين، يك جيپ فرماندهي و 180 موشك كاتيوشا و مينيكاتيوشا و …. از ديگر نتايج اين عمليات بود. [۱] آبادان همچنان زير آتش توپخانه قرار داشت كه خساراتي به منازل مسكوني وارد آمد. [۲] دشمن در منطقه تحت اشغال بستان در حال احداث جادهاي از طرف سابله در شمال بستان به طرف شهر است. از اقدامات مهندسي قابل توجه ديگر، نصب سه پل فلزي روي كرخه است كه يكي در شرق و دو پل ديگر درقسمت غرب بستان احداث شدهاند. [۳] امروز علاوه بر غارت خانهها و اموال مردم، گزارشهايي مبني بر تصرف منازل بستان براي اقامت نيروهاي عراقي ارسال شده است. [۴] در اين محور، عمليات دشمن براي تصرف روستاي دهلاويه در اثر مقاومت نيروهاي خودي شكست خورده و مهاجمين مجبور به عقبنشيني شدهاند. در اين عمليات بيست عراقي به هلاكت رسيدند. به تلافي اين مقاومت، دشمن اقدام به گلوله باران روستاي دهلاويه كرد كه به تخريب تعدادي از منازل مسكوني منجر شد. [۵] در محور اللهاكبر نيز نيروهاي عراقي كه از
حمايت آتش توپخانه مستقر در سابله برخوردار بودند، قصد پيشروي داشتند كه مواضعشان توسط هليكوپترهاي خودي در هم كوبيده شد و از پيشروي آنها جلوگيري به عمل آمد. [۶]
گزارش - 170
واحد اطلاعات سپاه گزارش داد: افراد جبهه التحرير و عناصر ضد انقلاب مستقر در پاسگاه و درمانگاه سعيديه واقع در غرب بستان، به نفع بعثيها جاسوسي ميكنند. [۷] همچنين دربارة يكي ديگر از گروهها در نامهاي از طرف فرمانده سپاه آبادان به مركز ارسال شده، آمده است: با توجه به شناختي كه از سازمان مجاهدين خلق داريد، اين افراد در حال حاضر مشغول جمعآوري سلاح و وسايل مخابراتي هستند؛ لطفاً تكليف سپاه را در اين مورد اعلام نماييد. [۸] در همين زمينه روزنامه جمهوري اسلامي در تاريخ 17/8/59 طي گزارشي درباره سازمان مجاهدين خلق نوشت: يك خانه تيمي اين گروه در آبادان كشف شده كه از آنجا سي قبضه اسلحه يك دستگاه بيسيم مسروقه از سپاه كه از آن براي شنود استفاده ميشد، و يك سري لباسهاي غواصي به دست آمده است. همچنين از اين خانه تيمي، اطلاعات وسيعي دربارة وضعيت استقرار واحدهاي ارتش جمهوري اسلامي، نقشه مقر سلاحهاي سنگين و مناطق جنگي به دست آمده است. [۹]
گزارش - 171
در جبهه مياني، در منطقه سومار، ارتفاعات كوره موش و مهران درگيريها ادامه يافت و در گيلان غرب نيروهاي خودي موفقيتهاي تازهاي به دست آوردند. [۱۰] همچنين درگيريهاي موضعي در منطقه سرني و اطراف مهران ادامه داشت. بنا به اظهارات استاندار ايلام، عدهاي از برادران پاسدار با پشتيباني آتش توپخانه موفق به تصرف سي و شش سنگر دشمن در ارتفاعات ايلام شدند. [۱۱]
گزارش - 172
امام خميني ضمن سخنراني براي گروهي از حجاج پاكستاني به تضاد انديشه قوميت گرايي عربي صدام با اسلام و آثار مخرب آن، شروع جنگ توسط عراق و مسئوليت مسلمين جهان در قبال اين جنگ اشاره كرده و چنين فرمودند: … گزارشي كه يكي دو روز پيش از خبرگزاريها رسيد، اين بود كه صدام حسين در مجلس غيرقانوني خود صحبتهاي متفرقهاي كرده و اراجيفي بافته است، از جمله اينكه « فارس مسلم نيست، به دليل اينكه قرآن عربي است، پيغمبر عرب بوده است و اسلام مال عرب است » به منطق اين آدم منحرف كه از اسلام بياطلاع است و از آن جمله اعرابي است كه خداي تبارك و تعالي فرموده است: « اشدُّكفرا و نفاقاً و اجدر الاّ يعلموا حدود ما انزلالله » اين، سزاوارترند اين طور اشخاص از اينكه حدود خدا را و احكام خدا را نشناسند. به منطق اين آدمي كه اعتقاد به اسلام هم ندارد، شما آقايان كه مكه مشرف شديد، مسلم نبوديد و تمام مسلمين كه در شرق و غرب زمين هستند، مسلمان نيستند؛ فارس مسلمان نيست، ترك مسلمان نيست، بلوچ مسلمان نيست، پاكستاني مسلمان نيست، مسلمانان هندوستان مسلمان نيستند، اندونزيها مسلمان نيستند، مسلماني فقط منحصر به عرب است ! نظير عفلق، نظير صدام و نظير حزب بعث عراق ! اين منطق يك آدمي است كه از اسلام بياطلاع است، از قرآن بياطلاع است؛ ضرورت مسلمين است كه پيغمبر اسلام آخر نبيين است و مبعوث شده است بر تمام بشر در مشارق ارض و مغارب ارض. قرآن كريم حكايت ميكند كه اسلام مال تمام طوايف است؛ هركسي به او رسيد، بايد ايمان بياورد و روايات از رسول اكرم (ص) اين است كه اسلام براي همه است و اين آدم اگر تا حالا هم فرض كنيم (به فرض غلط) كه مسلم است براي اين كلمه از اسلام بيرون رفته است؛ براي اينكه خلاف ضرورت مسلمين، خلاف قرآنكريم و خلاف رسول اكرم (ص) گفته است …. اين كلام خبيث همان كلامي است كه آنها خواهند كه عرب را يك طرف قرار بدهند و مسلمين را در طرف ديگر. فقط عرب مسلم است ؟ پاكستاني مسلم نيست ؟ ايراني مسلم نيست ؟ عرب مسلم واقعي است ! اينها همه بايد (به حسب قولي كه او باز در يك كلامش گفته است) آقايي عرب را بپذيرند؛ اين برخلاف اسلام است، برخلاف دستورات قرآن است. قرآنكريم ميزان را تقوا قرار داده و فرموده است: « اناكرمكم عندالله اتقيكم » و صدام ميزان را عربيت قرار داده است. عربيت، چه عربيتي باشد كه مثل عفلق و امثال صدام باشد و چه سايرين؛ اين برخلاف موازين اسلام، برخلاف ضرورت مسلمين است اين همان معنايي است كه ابرقدرتها ميخواهند كه قشرها را از هم جدا كنند، عرب را از غير عرب جدا كنند. عرب را در يك طرف قرار بدهند و عجم را در يك طرف ديگر … مسلمين بايد يد واحده بر ماسوايشان باشند « و لا تنازعوا فتفشلوا و تدهب ريحكم » قرآن شريف دستور داده است كه اگر يك طايفه اي از مسلمين برطايفه ديگر بغي كردند و تعدي كردند، برهمه مسلمين واجب است كه برضد او قيام كنند. فرضاً از اينكه غير مسلم بغي كند بر مسلم، اگر طايفهاي از كفار هجوم بياورند به مملكت اسلامي، تكليف همه مسلمين است كه به او هجوم بياروند و او را از صحنه روزگار پاك كنند. چه شده است كه مسلمين در اين امري كه همه ميدانند تمام كساني كه اطلاع دارند از منطقه ميدانند كه دولت جابر صدام و بعث ناگهان بدون هيچ مقدمه حمله كرده است به ايران، از طرف دريا، از طرف هوا، از طرف زمين، و بدون اينكه دولت متوجه بشود بعضي از بلاد ايران را غصب كرده است…. ما بادي به جنگ نبوديم و نيستيم، لكن اگر كسي تعدي بكند دهان او را خرد ميكنيم. ابتدا از آنها بوده است و لهذا در مملكت ما اين واقعه واقع شده است. اگر ما بادي بوديم، خوب بود اول ما رفته باشيم يكي از دهات آنجا را گرفته باشيم و آنها آمده باشند و ما را عقب زده باشند … صدام در اين منطق خبيسش گفته است كه: « ما مدتها با دولت ايران صحبتها كردهايم، رفت و آمد كرديم و خواستيم تفاهم كنيم و دولت ايران قبول نكردهاست و ما ملزم شدهايم كه به دولت ايران، و آنها، دولت ايران، پاسگاههاي ما را در مرز خراب كرده اند و چقدر از پاسگاههاي ما را خراب كردهاند » و از قبيل اين اراجيف. دولت ايران قبل از حمله عراق حتي يك وجب در ملك آنها، در مملكت آنها نرفته است و بنا هم نيست كه برود و يك پاسگاه از آنها خراب نكرده است، لكن بعد از آن كه آنها حمله كردند و مردم ايران را، مردم عادي ايران را با توپهاي دورزن، و با موشكهاي زمين به زمين خانهها را خراب كردهاند، زن و بچههاي مردم را كشتند و همه شرارتها را كردند، البته دفاع بر هر مسلمي، بر هر انساني دفاع واجب است و ما به حسب امر خدا دفاع كرديم از خودمان و دفاع از اسلام، نه دفاع از كشور خودمان فقط … مسلمين را چه شده است كه در اين مسائل كه مربوط به اسلام است و مربوط به حيثيت مسلمين است ساكت نشستهاند، تماشاچي شدهاند ما احتياج به كمكهاي جندي و كمكهاي ارتشي نداريم؛ ما خودمان حساب اينها را پاك خواهيم كرد، لكن تأسف دارد كه مسلمين بيتوجه هستند به اين مسائل اسلامي، بيتوجه هستند به قران كريم، عمل نميكنند به صريح قران كريم كه فرموده است كه: اگر يك طايفهاي ولو مسلم باشد، اگر چنانچه حمله كرد برطايفه ديگر از مسلمين، بر مسلمين لازم است كه از آن طايفه مظلوم دفاع كنند. چرا خبرگزاريهاي خودشان را نميفرستند ببينند مسائلي كه در ايران واقع شده است، مصائبي كه در ايران واقع شده است ؟ و چرا اگر خبرگزاريهايي باشد و اطلاع بدهد به آنها، در راديوهاي آنها منعكس نميشود ؟ اين سكوت مرگبار چيست كه در مسلمين است ؟ شما گمان ميكنيد كه مطرح عراق و ايران است و صدام است و مملكت ايران ؟ قضيه اين نيست؛ مطرح اسلام است، نه مطرح يك كشور؛ مطرح تمام كشورهاي اسلامي است، مطرح مستضعفين جهانند …. [۱۲]
گزارش - 173
امام جمعه تهران، آيتا… خامنهاي اظهار داشت: در جبهههاي جنگ مقاومتها غرورانگيز است و وضع آبادان از آن هفته تا اين جمعه به خاطر حماسهآفرينيهاي رزمندگان بسيار تفاوت كرده است. دشمن هفته گذشته به جزيره آبادان نفوذ كرده بود و منطقه كوي ذوالفقاري را زير اشغال درآورده بود. جنگ تن به تن در چند كيلومتري آبادان از طرف جزيره ادامه داشت، اما امروز به همت رزمندگان مسلمان از جناحهاي مختلف نظامي، انتظامي و داوطلب، دشمن از جزيره آبادان به كلي بيرون رانده شد و كناره رود بهمنشير در اختيار جوانهاي ماست. اين حرفي كه امروز گفته ميشود و بعضي از عناصر آن را تعقيب ميكنند مبني بر اينكه خبرهاي مربوط به جنگ كه از راديو تلويزيون گفته ميشود، صحيح نيست، (بله)، ممكن است يك خبر در ميان دهها خبر مبالغهآميز باشد، اما آن دستهايي كه سعي ميكنند با بياعتبار كردن خبر راديو و تلويزيون، مردم را به شنيدن راديو بيگانه سوق بدهند، بايد اعتراف كنند كه براي بيگانهها كار ميكنند. [۱۳] سخنگوي شوراي عالي دفاع دربارة مصوبه مجلس در مورد گروگانها، پيروزي ريگان در انتخابات و موضع جمهوري اسلامي گفت: اعلام شرايط آزادي گروگانها از طرف مجلس شوراي اسلامي به معناي خاتمه جنگ ما با استكبار آمريكايي نيست، زيرا تا وقتي ظلم در دنيا هست و استكبار هست و جهانخواري قدرتهاي بزرگ هست، مبارزه با اين قدرتها هم هست و هيچ ملتي نميتواند ادعا كند كه به اندازة ما عزم و تصميم خود را براي مقابله با آمريكا ثابت كرده و نشان داديم، باز هم با آمريكا ميجنگيم. [۱۴]
گزارش - 174
مشاور نخست وزير (بهزاد نبوي) در سخنراني قبل از خطبههاي نمازجمعه درباره علت شروع جنگ از سوي عراق و مساله كردستان گفت: اگر توجه كنيم، ميبينيم كه به مجرد پيروزي انقلاب نداي تجزيهطلبي شروع شد و در داخل، گروههاي ضدانقلاب شروع كردند به مبارزه با حكومت اسلامي؛ و باز اگر توجه كنيم، ميبينيم كه عراق در روزهايي حمله خود را به ايران شروع كرد كه آخرين مواضع ضدانقلابيون در كردستان در شرف پاكسازي بود. در اينجاست كه پيوستگي را ميتوان يافت. توطئه ديگر رسوخ ضدانقلاب به داخل انقلابيون بود. مثلاً تيمسار ناصر فربد كه يكي از فرماندهان سابق ارتش بود، بعد ديديم فراماسون از آب درآمد و مساله كردستان را به وجود آورد. البته ميبينيم كه تمام اين توطئهها با هشياري مردم و رهنمودهاي امام خنثي شدند … اين جنگي نيست كه حتي عراق هم بتواند به آن پايان بدهد. زيرا اگر حكومت عراق عقبنشيني كند، سقوط ميكند. ولي ما بايد آمادگي خود را براي هميشه حفظ كنيم و خود را براي بحرانهاي اقتصادي و بسياري از كمبودها آماده كنيم. [۱۵]
گزارش - 175
شب گذشته (15/8/59)، برنامهاي از شبكه دوم سيماي جمهوري اسلامي ايران كه زير نظر محمد مبلغي اسلامي از دوستان رئيس جمهور اداره ميشود، پخش شد كه به دستگيري صادق قطبزاده، شركت كننده برنامه منجر گرديد. در مورد اين برنامه، امروز ستاد تبليغات شوراي عالي دفاع، اطلاعيهاي به اين شرح انتشار داد: ستاد تبليغات شوراي عالي دفاع كراراً از رسانههاي گروهي خواسته است كه از دامن زدن به اقدامات فردي وگروهي پرهيز كنند تا در شرايط حساس كه بيش از هر چيز به نابودي دشمن بايد انديشيد، از هرگونه انحراف افكار عمومي جلوگيري شود. متاسفانه در برنامه ديشب شبكه دوم، آقايان محمد مبلغي اسلامي و صادق قطبزاده با طرح مسائل اختلاف برانگيز و ايجاد جو تشويش و بدبيني نسبت به مسئولين مملكتي و امور تبليغاتي كشور، موجبات نگراني امت مسلمان و دشمن ستيز ايران را فراهم آوردند …. اين ستاد در حال پي گيري اين امر بوده و از طريق مجاري قضايي كشور، اقدامات، مناسب را انجام خواهد داد. [۱۶] دستگيري صادق قطبزاده كه تا مدت كوتاهي قبل از اين داراي مناصب عالي حكومتي بوده و در زمان دستگيري نيز مورد حمايت رئيس جمهوري و يارانش بود، مورد توجه محافل خبري قرار گرفت. راديو لندن در اين زمينه گفت: دادگاه انقلاب اسلامي اظهار داشت كه حكم دستگيري آقاي قطبزاده پس از سخنراني تلويزيوني تحريكآميز وي در روز پنجشنبه صادر گرديده است. گفته شده كه آقاي قطبزاده، راديو تلويزيون ايران، نهادهاي انقلابي و دانشجويان به اصطلاح پيرو خط امام كه مسئول نگهداري گروگانهاي آمريكايي بودهاند، را مورد انتقاد قرار داده است. در برنامه پرسش و پاسخي كه از كانال دوم تلويزيون پخش گرديد، آقاي قطبزاده شديداً خط مشي كانال اول تلويزيون را كه در كنترل روحانيون تندرو است، مورد انتقاد قرار داد. وي اظهار داشته كه اعتماد مردم ايران از راديو تلويزيون سلب شده و نبايد مردم را ابله تصور نمود. از آقاي مبلغي اسلامي معاون سازمان راديو و تلويزيون كه در بحث روز پنجشنبه شركت داشته، خواسته شده است كه خود را به دفتر دادستان واقع در زندان اوين معرفي نمايد. قطبزاده كه در گذشته يكي از مخالفات بنيصدر بود، در حال حاضر يكي از ياران نزديك وي در برابر متعصبان حزب جمهوري اسلامي است. پس از انتخاب آقاي رجايي (نخست وزير)، آقاي قطبزاده يكي از كساني بود كه بارها در مخالفت با حزب جمهوري اسلامي صحبت كرده بود و حزب را متهم به اعمال روشهاي مستبدانه براي خاموش كردن مخالفان خود كرده بود. وي يكي از افرادي بود كه براي آزادي گروگانها بسيار مبارزه نمود. مخالفتهاي وي باعث شد كه به شكل يك هدف كاملاً واضح در برابر حملات سياسي متعصبان درآيد؛ مخصوصاً از زماني كه پست وزرات را هم در اختيار نداشته است. ولي او روابط نزديكي با آيتا… خميني دارد كه در سالياني كه هر دو در تبعيد به سر ميبردند، شكل گرفته است و مسئوليت وي تا حال ناشي از اين روابط بوداه است. دستگيري او براي بنيصدر بسيار ناگوار است، چنانچه اظهار داشته: « دادستان تهران اصولاً حق دخالت در اين مورد را نداشته است. » [۱۷]
گزارش - 176
دربارة جناح بندي رژيمهاي عربي در قبال جنگ ايران و عراق اظهارات همزمان ملك حسين و حافظ اسد نمونه قابل ذكر است كه ارائه ميشود. ملك حسين در مصاحبه با مجله الحوادث گفت: اگر ناسازگاري ايرانيان نبود، جنگ خاتمه مييافت. جنگ هنگامي پايان خواهد يافت كه ايران متوجه راه غلطي كه در پيش داشته است، بشود. شاه حسين بار ديگر حمايت خود را از عراق اعلام كرد و گفت: يكي از دلايل درگيريها، فعاليت ضد عرب ايران است. در واقع سياستهاي توسعه طلبانه ايران هيچ فرقي با سياستهاي دولت اشغالگر قدس ندارد … وضع جاري تفاوت فراواني با شرايط ما در برابر دولت اشغالگر قدس ندارد. [۱۸] در مقابل، حافظ اسد در مراسم جشن فارغالتحصيلي گروهي از چتربازان سوري گفت: چرا حكم كنوني بغداد كه خود اسناد و مدارك مربوط به قراردادهاي سال 1975 الجزاير را امضاء كردهاند، تا زماني كه رژيم خائن به آرمان اعراب در ايران سر كار بود، كوچكترين ادعايي نداشتند و حال پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران همه چيز را دگرگون ساختهاند. چرا حكام فعلي بغداد كه حتي يكي از اعضاء هيأت عراقي حاضر در جلسات قرارداد سال 1975 الجزاير تغيير نكردهاند و اگر تغييري در تركيب آن هيأت حاصل شده، تنها در دو يا سه پست وزارتي است، پس از امضاي اين قرارداد اسمي از حق خود در ايران به ميان نياوردند ؟ و چرا حتي به طور محرمانه و خصوصي با هيچ يك از برادران عرب گفتگويي دربارة وجوه اختلاف نكردهاند ؟ ولي اكنون كه تمام امضا كنندگان قرارداد حاضر هستند، يكباره تمام حقوقشان، چنانكه مدعي هستند، به وسيله انقلاب ايران پايمال شده است ! همانطور كه ملت عرب با اين جنگ بدون مقدمه روبه رو شدند، ملت ايران نيز با آن مواجه گشتند؛ زيرا آتش جنگي كه رژيم بغداد عليه ايران روشن ساخته، برپايه هيچ معيار و اصول انساني و بينالمللي تكيه ندارد و تازه اسم آن را جنگ ملت عرب عليه فارسها قلمداد ميكند. اگر اين جنگ كوچكترين خدمتي به آرمانهاي اعراب و حتي گامي در جهت منافع ملت عرب دربر داشت. من شخصاَ و همه ملت سوريه در كنار عراق قرار ميگرفتيم. رژيم بغداد، انقلاب ايران را در شرايط سياسي و حساس منطقه كه ميرفت تمام معيارهاي سياسي را عليه اسرائيل برهم بزند، زير حملات و يورشهاي ناگهاني، سلاحهاي سنگين خود قرار داد. [۱۹]
گزارش - 177
دربارة اهداف عراق در جنگ، يك صاحب نظر آمريكايي كه رويتر از وي به عنوان يك مقام رسمي آمريكا ياد كرده است، گفت: همان طوري كه بعضي از گزارشها نشان ميدهد، اگر عراق بخواهد خوزستان را مستقل كند و يا آن را جزيي از خاك عراق سازد، بايد خطوط راه آهن و راههاي استراتژيك شهر دزفول را قطع كند تا راههاي رسيدن آذوقه به شهر بسته شوند … عراق به جاي قطع ريشههاي اين استان (خوزستان) فقط مشغول چيدن برگهاي آن است. [۲۰] همچنين كارشناسان وزارت دفاع آمريكا درباره علت تهاجم عراق اظهار داشتند: دولت عراق اهداف محدودي را دنبال ميكند و اصولاً قصد اين كشور كنترل شطالعرب است نه تجزيه خود ايران. نفوذ آسان عراق به خوزستان كه ميتوان آن را به عنوان تصرف قسمتي از خاك ايران تلقي كرد، ظاهراً نشانگر يك جنگ طولاني و فرسايشي است. يك مقام وزارت دفاع گفت: كنترل شطالعرب كه تنها راه آبي عراق به خليج فارس استژن دليل اصلي عراق در وارد شدن به اين جنگ است و اين مقام آن را براي صدام غيرقابل مذاكره خواند. متخصصين ديگر وزارت دفاع گفتند استراتژي عراق به اين صورت است كه شهرهاي اصلي غرب ايران را به جاي تصرف محاصره كرده سپس آنها را بمباران ميكند تا مقاومت ايران در مقابل خواسته عراق براي كنترل شطالعرب ضعيف كند. [۲۱]
گزارش - 178
در مورد موضع مسئولين ايران در قبال وضعيت جديد گروگانها و انتخاب ريگان به رياست جمهوري آمريكا، روزنامه ديلي تلگراف نوشت: انتخاب ريگان به رئيس جمهوري آمريكا، اميدواري براي آزادي گروگانهاي آمريكايي را بشدت كاهش داده است. دولت و رسانههاي گروهي ايران ديروز آقاي ريگان را هدف حملات شديد خود قرار دادند و اين عقيده را كه مذاكرات براي آزادي گروگانها با نتيجه نهايي خود فاصله زيادي دارد، بشدت تقويت كردهاند. [۲۲] روزنامه فايننشال تايمز نيز نوشت: در حال حاضر جنگ با عراق موقعيتي مناسب براي رهبران ايران فراهم كرده است، تا با حداقل مخالفت داخلي گروگانها را آزاد كنند … … چند هفته آينده از اين نظر مهم خواهد بود كه ميزان تمايل مقامات ايران را در آزاد ساختن گروگانها روشن خواهد ساخت، ولي با توجه به شرايط موجود، براي ايران پايان دادن به جنگ با عراق خيلي مشكل تر از حل مسأله گروگانهاست. [۲۳]
پاورقیها
منابع و مآخذ روزشمار 1359/08/16
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 17/8/1359. دفتر مركزي خبر از آبادان.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 17/8/1359.
- ↑ سند شماره 001575 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: « بولتن خبري 24 ساعته » واحد اطلاعات سپاه خوزستان، شماره 37، 16/8/1359.
- ↑ پيشين.
- ↑ پيشين.
- ↑ پيشين
- ↑ پيشين.
- ↑ سند شماره 001572 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ستاد عمليات سپاه خوزستان، 16/8/1359.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 17/8/1359. دفتر مركزي خبر از آبادان.
- ↑ ماخذ شماره 2.
- ↑ روزنامه انقلاب اسلامي، 18/8/1359، خبرگزاري پارس.
- ↑ وزارت ارشاد اسلامي، صحيفه نور، مجموعه رهنمودهاي امام خميني، جلد 13
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 17/8/1359 .، خبرگزاري پارس.
- ↑ پيشين.
- ↑ پيشين.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 17/8/1359.
- ↑ خبرگزاري پارس، « گزارشهاي ويژه »، نشريه 235، 48/8/1359، راديو لندن.
- ↑ خبرگزاري پارس، « گزارشهاي ويژه »، نشريه 234، 17/8/1359.
- ↑ ماخذ شماره 19، بخش عربي راديو دمشق، 16/8/1359.
- ↑ ماخذ شماره 19، رويتر، واشنگتن، 16/8/1359.
- ↑ پيشين.
- ↑ ماخذ شماره 19، راديو لندن، 16/8/1359، روزنامه ديلي تلگراف.
- ↑ ماخذ شماره 19، راديو لندن، 16/8/1359، روزنامه فايننشال تايمز.