1361.06.30
روزشمار جنگ سال 1361 1361.06.30 | |
---|---|
نامهای دیگر | سی شهریور |
تاریخ شمسی | 1361.06.30 |
تاریخ میلادی | 21 سپتامبر 1982 |
تاریخ قمری | 3 ذیالحجه 1402 |
گزارش- 452
هواپیماهای نیروی هوایی عراق، امروز مناطق جبهۀ میانی را هدف حملات خود قرار دادند و در چند مرحله این مناطق را بمباران نمودند و یا به حریم هوایی این مناطق تجاوز کردند. این هواپیماها در حمله به مقر یک تیپ از لشکر عاشورا که ـ در طراف سومار مستقر است ـ 8 بمب به مقر این تیپ فروریختند که براثر آن 15 تن شهید و 10 نفر زخمی شدند. در این حمله یک خودرو تویوتا لندکروز نیز منهدم شد.[۱] همچنین در حملۀ هواپیماهای عراق به یکی از محلهای تجمع لشکر 81 زرهی باختران در همان منطقه، یک تن شهید و 5 تن نیز زخمی شدند.[۲] در منطقۀ عمومی قصرشیرین نیز هواپیماهای عراقی چندین بار اقدام به بمباران کردند که از میزان خسارتهای احتمالی اطلاعی در دسترس نیست.[۳] هواپیماهای عراقی روستای پلکلک از بخش چوار شهرستان ایلام را نیز بمباران کردند که موجب آتشسوزی شد.[۴] علاوهبر حملات هوایی ارتش عراق، توپخانههای آن نیز مناطق مسکونی آبادان را گلولهباران کردند که در نتیجۀ آن 11 منزل مسکونی در آتش سوخت.[۵]
گزارش- 453
مجاهدین مسلمان عراقی در عملیاتی چریکی به پادگان شهر نالکاری عراق حمله و خسارات و تلفاتی به این پادگان وارد کردند. در این عملیات 7 تن از افراد این پادگان کشته و 12 تن زخمی شدند. روزنامه کیهان امروز دراینباره نوشت: این حمله به تلافی سرکوب خونین تظاهرات مردم شهر نالکاری انجام شد. در این تظاهرات که شعارهایی بر ضد رژیم صدام داده شده بود، نیروهای بعثی برای پراکنده کردن تظاهرات به سمت مردم شلیک و گروهی را زخمی کردند.[۶]
گزارش- 454
یک گروه از عناصر مسلح غیرقانونی امروز به نیروهای تأمین پایگاه نیروهای ژاندارمری در غرب سنندج حمله کردند که بلافاصله نیروهای کمکی به محل درگیری فرستاده شدند که در این درگیری 3 تن از سربازان مجروح شدند و یک نفر نیز مفقود شد. در این حمله به دو خودرو نیز خسارتهایی وارد شد. این درگیری که از ساعت 16 شروع شده بود، در ساعت 23:30 خاتمه یافت و از تلفات مهاجمان نیز اطلاعی در دست نیست.[۷]
گزارش- 455
دو عضو مسلح سازمان مجاهدین خلق دو نفر را در ساعت 9 صبح، در خیابان مدائن تهران، هدف سوءقصد قرار دادند. در نتیجۀ این حمله یکی از این افراد شهید و دیگری مجروح شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی ضمن اعلام این خبر افزود: «یک سبزیفروش که شاهد این اقدام بود، به یکی از مهاجمان حمله کرد و وی را مجروح ساخت. بااینحال مهاجمان با استفاده از یک دستگاه موتور سیکلت هوندا 125 از محل گریختند.»[۸] در اقدام مشابه دیگری سه تن از عناصر سازمان مجاهدین خلق به وسیلۀ موتور سیکلت هوندا ساعت 9:30، در خیابان مهر یک واقع در منطقة نارمک تهران صاحب یک دکۀ دستفروشی را هدف سوءقصد قرار دادند و وی را به شهادت رساندند. در این حمله یک عابر پیاده نیز هدف اصابت گلولههای مهاجمان قرار گرفت و مجروح شد. صاحب یک مغازۀ قصابی که شاهد این حادثه بود به یکی از مهاجمان حمله کرد و وی را مجروح ساخت، ولی فرد مجروح به کمک همراهان خویش توانست از محل فرار کند.[۹] همچنین در درگیری مسلحانه بین نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تهران و نیروهای وابسته به سازمان مجاهدین خلق در میدان 74 نارمک، دو تن از اعضای سازمان مجاهدین خلق کشته و دو تن دیگر دستگیر شدند. به گزارش روابط عمومی منطقۀ 10 سپاه پاسداران در بازرسی از محل استقرار این عده، چند قبضه اسلحه و مقداری مهمات و اسناد درونگروهی به دست آمد.[۱۰] در درگیری دیگری که امروز بین نیروهای کمیتۀ انقلاب اسلامی و اعضای سازمان مجاهدین خلق در خیابان شهرزاد واقع در خیابان قلهک تهران رخ داد، 2 تن از اعضای مجاهدین خلق کشته شده و 2 تن دیگر نیز دستگیر شدند.[۱۱] علاوهبراین، در خیابان دلگشای تهران نیز در مغازۀ یک فرد متعهد، بمبی کار گذاشته شده بود که مأموران آن را کشف و خنثی کردند. گفتنی است که یک گروه ترور سازمان مجاهدین خلق داماد صاحب مغازه را 22 روز پیش، به شهادت رسانده بودند.[۱۲] در خیابان ولیعصر نیز دو تن از افراد سازمان مجاهدین خلق به طرف مأموران شهربانی تیراندازی کردند و متواری شدند، در این اقدام به کسی آسیب نرسید.[۱۳] در خیابان خاوران نیز مردم نارنجکی را که به شکل تلۀ انفجاری کار گذاشته شده بود، کشف کردند. مأموران این نارنجک را خنثی کردند.[۱۴]
گزارش- 456
علیاکبر ولایتی وزیر امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با روزنامۀ جمهوری اسلامی با اشاره به کمکهای همهجانبۀ دولتهای حامی عراق، آنها را به روشنبینی و توجه به منافع ملی کشورشان دعوت کرد. وی گفت: «ما همواره حکومتهای منطقه را نصیحت کردهایم که دست از حمایت صدام بردارند و بر سر عقل بیایند و حتی برای حفظ منافع کشور خودشان دست از دشمنی با ایران بردارند. اگر معلوم شد که اینها دست از دشمنی با ما برداشته و حاضرند برمبنای منافع اسلام و مسلمین و مبارزه با دشمنان اسلام بخصوص صهیونیسم جنایتکار، دست اتحاد و دوستی به طرف ما دراز کنند، ما دست آنها را رد نخواهیم کرد. ولی به آنها اخطار میکنیم که تا دیر نشده، دست از حمایت صدام بردارند و به سمت خیر و صلاح ملت خود گام برداردند.»[۱۵]
گزارش- 457
در ادامۀ جلسات شصت و نهمین کنفرانس اتحادیۀ بینالمجالس که در رم ایتالیا برگزار شد، کمیتۀ خلع سلاح این کنفرانس، بدون توجه به پیشنهادهای ایران، خواستار خاتمه یافتن جنگ از طریق مذاکرات سیاسی شد. گزارش روزنامه کیهان از گفتوگوهای انجام شده دراینباره و پیشنهادهای ایران برای پایان جنگ به این شرح است: «کمیتۀ خلع سلاح شصت و نهمین کنفرانس اتحادیۀ بینالمجالس با صدور قطعنامهای پیرامون جنگ تحمیلی رژیم عراق بر ایران، خواهان خاتمه یافتن سریع جنگ از طریق مذاکرات سیاسی و صلحآمیز شد. قطعنامۀ مذکور که توسط هیئت استرالیایی تهیه و پیشنهاد شده بود، از سوی هیئت جمهوری اسلامی ایران رد شد. محمد زنگنه یکی از نمایندگان ایرانی شرکتکننده در این کنفرانس طی سخنانی مخالفت هیئت ایران را با طرح استرالیا برای پایان یافتن جنگ به دلیل مطابقت داشتن آن با قطعنامۀ پیشنهادی عراق، اعلام کرد. هیئت شرکتکنندۀ کشورمان با ارائۀ قطعنامۀ پیشنهادی خود، خواستار محکومیت عراق بهخاطر لغو یکجانبۀ قرارداد 1975 و سپس تجاوز گسترده به ایران و اشغال سرزمینهای جمهوری اسلامی ایران، نقض حقوق قانونی و حقوق بشر در قتل عام و کشتار مردم بیگناه، بهویژه در تظاهرات مردم همدان در روز جهانی قدس و بمباران مدارس، بیمارستانها و شهرهای ایران توسط نیروهای رژیم صدام شده است. قطعنامۀ پیشنهادی ایران همچنین از دبیرکل اتحادیه درخواست کرده است که یک هیئت پارلمانی را جهت بازدید از جنایات صدام به ایران اعزام کند. همچنین تحت فشار قرار دادن رژیم عراق جهت صدور مجوز برای دیدار اسرا با خانوادههایشان و نیز بازگرداندن راندهشدگان عراقی به سرزمینهای خود و استرداد تمامی اموال مصادرهشدۀ آنان از دیگر مفاد قطعنامۀ پیشنهادی ایران است. از سوی دیگر سیاست توسعهطلبانۀ رژیم صدام و اصرار بر تعلق داشتن بخشی از سرزمینهای ایران به خاک عراق بار دیگر و اینبار از سوی یکی از نمایندگان این رژیم که در کنفرانس بینالمجالس شرکت کرده بود، مورد تأکید قرار گرفت. نمایندۀ رژیم بغداد در پاسخ به اظهارات نمایندۀ مردم ایران، طی سخنانی در یکی از کمیتههای فرعی کنفرانس گفت: "خوزستان از قبل نیز عربستان٭ بوده است و ایرانیها در سال 1952 آن را از ما گرفتند، گرچه ما در حال حاضر نمیخواهیم آن را مجدداً مطرح کنیم." [گفتنی است] نمایندۀ ایران با ارائۀ نقشهها و مدارک به دست آمده از نظامیان عراقی و همچنین دلائل و مدارک مستند، به بازگویی اهداف توسعهطلبانۀ صدام و از جمله تصمیم وی مبنیبر اشغال همیشگی استان خوزستان و تغییر نام آن به عربستان پرداخته بود.»(15)
گزارش- 458
کاهش میزان بدهی خارجی، استفاده نکردن از وام خارجی، موفقیتهای کلان اقتصادی دولت و وضعیت عمومی اقتصاد ایران از جمله مطالبی است که دکتر نوربخش رئیس کل بانک مرکزی ایران، در مصاحبة مطبوعاتی خود به آنها اشاره کرد. وی دربارة میزان بدهی کشورهای در حال توسعه و مقایسۀ آن با بدهیهای خارجی جمهوری اسلامی گفت: «تا پایان سال 1981 [1360ـ 1359]، کل میزان بدهی کشورهای در حال رشد به 629 میلیارد دلار رسیده است. این در حالی است که کل ذخایر خارجی آنها از 145 میلیارد دلار تجاوز نمیکند.» رئیس کل بانک مرکزی سپس در خصوص وضعیت مالی جمهوری اسلامی ایران گفت: «برعکس اکثر کشورهای مشابه، میزان بدهی خارجی جمهوری اسلامی ایران رو به کاهش است و این کاهش یکی از موفقیتهای بزرگ بوده و اهمیت این امر هنگامی بیشتر مشخص میشود که به نرخ بهره در جهان توجه کنیم.» وی گفت: «طبق آمار تا سال 1980 ـ 1979 [1359 ـ 1358] بدهیهای خارجی ما رقمی حدود 15 میلیارد دلار بود و این رقم در سال 1982 [1361 ـ 1360] به رقمی معادل دو میلیارد و دویست میلیون دلار رسید». وی افزود «از آنجایی که سیاست ما کم کردن اتکا به منابع خارجی است و وام تازهای دریافت نکردهایم، به حمدالله میزان بدهیهایمان کاهش یافته است.» نوربخش همچنین دربارة استفاده نکردن از صنایع خارجی با توجه به شرایط جنگی کشور و موفقیتهای به دست آمده در سطح کلان اقتصاد داخلی در خصوص سرمایهگذاریهای عمرانی، صدور نفت به میزان پیشبینیشده و بالا رفتن سطح میزان سپردههای مردم، گفت: «پس از دو سال جنگ بدون اتکای مالی به منابع خارجی و با توجه به منابع و ذخایر خودمان، طبق بررسیهایی که از وضع اقتصادی کشور در سه ماهۀ اول سال 1361 به عمل آمده است، کشورمان در جبهه اقتصادی به پیشرفتهای چشمگیری دست یافته است. اولین موفقیت ما در زمینه سرمایهگذاری عمرانی دولت بوده که طی سه ماه اول سال 1361 در مقایسه با مشابه سال گذشته 57 درصد افزایش داشته و به عبارت دیگر قدرت جذب دستگاههای دولتی زیادتر شده و این در شرایطی است که در سال دوم جنگ هستیم. همچنین باید گفت دریافتیهای مالیاتی افزایش قابل ملاحظهای داشته است.» وی افزود: «از نظر صدور و فروش نفت موفق شدیم به رقم پیشبینی شده در بودجه برسیم و صادرات نفت حدود 44 درصد افزایش یافته است. در زمینه فعالیتهای بانکی، بانکهای تخصصی کشورمان با رشد 3/1 درصد، وامها و اعتبارات بیشتری به بخشهای تولیدی پرداختهاند.» وی بالا رفتن میزان سپردههای مردم نزد بانکها را نیز نمونهای از اعتماد عمومی دانست و در خصوص تورم نیز گفت: «با کوششهایی که به عمل آمده از رشد تورم جلوگیری کردهایم و رشد متوسط شاخص بهای عمدهفروشی از 7/28 درصد طی سه ماه اول سال 1360 به 7/8 درصد طی مدت مشابه در سال 1361 کاهش یافته و همچنین نرخ تورم از 7/27 درصد در سه ماهۀ اول سال گذشته به 2/15 درصد در مدت مشابه سال جاری رسیده است.»[۱۶]
گزارش- 459
قائممقام وزیر خارجۀ ایران در گفتوگو با روزنامۀ کیهان دربارۀ اشغال سفارت ایران در غرب بیروت به دست نیروهای اسرائیل و اقدامات ایران در این خصوص، آخرین اطلاعات از چهار دیپلمات ربودهشدۀ ایران در لبنان و تلاش ایران برای رفع تهاجم حکومت سعودی علیه زائران ایرانی، توضیح داد. به نوشتة این روزنامه احمد عزیزی در پاسخ به این سؤال که «در رابطه با اشغال سفارت جمهوری اسلامی ایران در بیروت توسط صهیونیستها چه اقدامی از جانب وزارت امور خارجه صورت گرفته است؟» گفت: «ما در پی آن نیستیم که شکایتمان را به سازمان ملل ببریم. ما شکایتمان را در برابر ملتها مطرح خواهیم کرد و بعد از خدای متعال، ملتها بهترین شنونده و بهترین تصمیمگیرنده در برابر این تظلمات خواهند بود. بنابراین، تنها کاری که ما در برابر این اقدام صهیونیستها میتوانیم بکنیم، این است که به عملیات خودمان در جبهههای جنگ علیه صدام، این مزدور صهیونیزم ادامه دهیم و خودمان را سریعتر به جبهۀ جنگ با اسرائیل برسانیم. از این راه ممکن است یک قطعه از خاک ما دیرتر به دستمان برسد، ولی بیشک تحمل ضربهای که از این راه به اسرائیل برسد، برای صهیونیزم و استکبار بسیار مشکل و طاقتفرسا خواهد بود.» وی سپس در پاسخ به این سؤال که «سرنوشت چهار دیپلمات ایرانی اسیرشده در لبنان توسط فالانژیستها٭ به کجا انجامید؟» گفت: «علیرغم همۀ تلاشها، متأسفانه در این زمینه توفیقی نداشتهایم. البته با توجه به درجۀ خصومتی که رژیم صهیونیستی و نیروهای فاسد فالانژ با انقلاب و جمهوری اسلامی و طبعاً بازوهای اسلامی آنها دارند، بینتیجه ماندن تلاشهای ما دور از انتظار هم نبود.» عزیزی در خصوص «انعکاس اقدامات غیرانسانی و غیراسلامی دولت عربستان سعودی در مورد زائران ایرانی» گفت: «ما تضادها و اختلافاتی ریشهای با دولت عربستان سعودی داریم. بنابراین در رابطه با تهاجمات اخیر عربستان سعودی قدرت عمل ما در چارچوب تحرکات سیاسی و تماسهای دیپلماتیک محدود بوده و ما موارد تضییقات از طرف رژیم عربستان را نسبت به زائران ایرانی به تفصیل با مسئولان این کشور در میان گذاشتهایم و همواره اعلام کردهایم که ملتها بهترین قاضی برای تظلماتی هستند که از طرف این کشور نسبت به حجاج ایرانی اعمال میشود.»(18)
گزارش- 460
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با انتشار اطلاعیهای جنایات اخیر اسرائیل در غرب بیروت را محکوم کرد. در این اطلاعیه آمده است: «در ادامۀ توطئههای پلید استکبار جهانی به سرکردگی امریکای جنایتکار و مزدوران وابستهاش چون رژیم غاصب صهیونیستی اسرائیل و رژیم بعثی صهیونیستی عراق که با تأیید رهبران مرتجع و مزدور کشورهای اسلامی همهروزه به تجاوزات ننگین خود ادامه میدهند، بار دیگر رژیم پلید و غاصب اسرائیل جنایتی سهمگینتر از دیریاسین و کفَرقاسم را به نمایش گذارد و با اشغال بخش دیگری از خاک ملّت محروم لبنان و قتل و جرح هزاران تن از مردم مسلمان و بیگناه لبنان، سند جنایت دیگری بر صفحات سراسر تجاوز و کشتار تاریخ خود افزود. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ضمن محکوم کردن این جنایت امپریالیسم جهانی که توسط رژیم صهیونیستی اسرائیل با کشتار مردم بیگناه و ویرانی مناطقی از خاک مردم محروم لبنان صورت گرفت، در انتظار روزی است که تحت رهبریهای امام امت، رهبر مستضعفان جهان و در کنار ملل محروم و بهپاخاسته به نبردی قهرآمیز با سران کفر و شرک و تجاوز برخیزد و اسرائیل این جرثومه پلید را به نابودی کشاند.»(19)
گزارش- 461
ذفن دراگن معاون نخستوزیر یوگسلاوی که در رأس یک هیئت اقتصادی ـ سیاسی در بغداد به سر میبرد امروز با طه یاسین رمضان عضو شورای فرماندهی انقلاب و معاون نخستوزیر عراق دیدار کرد. به گزارش خبرگزاری عراق، معاون نخستوزیر یوگسلاوی در این دیدار با ابراز خشنودی از سفر به عراق گفت: «رهبری یوگسلاوی به نقش قوی و حیاتی عراق در جنبش عدم تعهد تأکید میکند و از تصمیم عاقلانه عراق در مورد محل برگزاری هفتمین کنفرانس سران غیرمتعهدها که نشانۀ علاقه جدی عراق به جنبش و احترام عراق برای اصول آن است، ستایش میکند.» دراگن ضمن تمجید از "ابتکارات صلح عراق برای خاتمة جنگ با ایران" و همکاری عراق با تلاشهای میانجیگرانه، ستایش دولت یوگوسلاوی از تصمیم عراق مبنی بر خارج کردن نیروهایش از اراضی ایران را به اطلاع معاون نخستوزیر عراق رساند. طه یاسین رمضان نیز در این دیدار گفت: «دیدار معاون نخستوزیر یوگسلاوی در شرایط فعلی، نشانگر روابط گسترده و حسنه بین دو کشور و نقش آنها در جنبش عدم تعهد است.» رمضان به ضرورت مقابله با تمام تلاشها جهت اختلال در نقش بشر دوستانه جنبش عدم تعهد تأکید کرد. خبرگزاری عراق در ادامه افزود، در این دیدار راههای همکاری و گسترش روابط بین دو کشور در زمینههای اقتصادی و فنی بررسی شد.(20) در این حال به گزارش خبرگزاری تانیوگ از بلگراد، ژنرال کنعان اورن و پیتر استامبولیچ رؤسای جمهور ترکیه و یوگسلاوی، با ابراز نگرانی از تداوم جنگ ایران و عراق، خواستار خاتمۀ منازعه بین دو کشور شدند. آنان همچنین اعلام کردند که تداوم این جنگ خطری برای امنیت منطقه خواهد بود.(21)
گزارش- 462
بررسی وضعیت فعلی جنگ ایران و عراق، راههای پایان جنگ و دلایل شروع آن از جمله محورهای مقالاتی است که خبرگزاری آسوشیتدپرس، رادیو دویچهوله، رادیو کلن و روزنامۀ واشنگتن تایمز به آنها پرداختهاند. موضوع مشترک این گزارشها تأکید بر این نکته است که عراق آغازگر جنگ ایران و عراق بوده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی می نویسد: «جنگ ایران و عراق در حالی وارد سومین سال خود می شود که هیچ پایانی برای آن پیشبینی نشده است و دوطرف، درگیر آن چیزی هستند که میتواند به یکی از طولانیترین رویاروییها در خاورمیانه بدل شود. یک دیپلمات کهنهکار عرب در بحرین گفت: علیرغم تمام مطالبی که ما از عراق و ایران در مورد اینکه یک نبرد نهایی و قاطعانه در آینده نزدیک صورت خواهد گرفت، میشنویم، من در صورت تحقق یافتن چنین نبردی حیرتزده خواهم شد. این دیپلمات گفت: توان دو کشور به پایان رسیده است. یکی از دو طرف احتمالاً برای وارد آمدن ضربه نهایی تلاش خواهند کرد، ولی آنها جنگجویانی هستند که در راند پانزدهم باقی ماندهاند، به هیچ داوری اجازه ورود داده نمیشود و هیچکس برای به صدا درآوردن زنگ وجود ندارد. به گزارش خبرنگاران، هر دو طرف جنگ دهها هزار سرباز را در خطوط جبهه جنگ مستقر کردهاند و در عین حال ایران به محاصرة بندر بصره و عراق به محاصرة ترمینال عمده ایران در خارک دست زده است. امتیاز عمدة عراق، یعنی نیروی هوایی که به آن صدمه وارد نیامده است بر اثر وجود مسافتهای طولانی و شبکۀ دفاع هوایی در خارک به شدت محدود شده است. ... گفته میشود عراقیها تهدید کردهاند که در صورت وقوع حمله ششم [به بصره] از سلاحهای شیمیایی و وسایل نابودکننده انسانی که تا کنون بهکار گرفته نشده استفاده خواهند کرد. این دیپلمات گفت کسی برای فقدان تولید نفت از سوی دو کشور عضو اوپک، ایران و عراق، دلتنگ نیست و به نظر میرسد تفاهم بینالمللی غیر مدونی در این مورد وجود دارد که هیچ یک از دو طرف نباید در این جنگ شکست بخورد. این جنگ بهطور رسمی در تاریخ 22 سپتامبر 1980 و بهدنبال افزایش تشنج بین دو کشور خلیج فارس آغاز شد. عراق [امام] خمینی را به سرپیچی از موافقتنامهای که با شاه در مورد مرزها و حقوق دو کشور نسبت به شطالعرب امضا کرده بود، متهم نمود. عراقیها همچنین ایران را به بمباران کردن دهکدههای مرزی و واداشتن حزب الدعوه به اقدامات خرابکارانه متهم کردند. در حول و حوش این درگیری خصومتهای قدیمی بین اعراب و ایرانیها قرار دارد که بر اثر اختلاف خونین مذهبی بین مسلمانان سنی و شیعه تشدید شده است. این اختلافات به روزهای نخستین اسلام و پذیرش مذهب جدید از سوی ایرانیان باز میگردد. ... صدام حسین رئیسجمهوری عراق که پیروزی سریع علیه کشوری که دچار انزوای بینالمللی و ناآرامیهای داخلی شده است را پیشبینی میکرد، در اولین روزهای جنگ به پیشرفتهای گستردة نظامی نائل آمد. در عوض نیروهای عراقی که در یک سرزمین بیگانه گیر افتاده بودند، با خطوط طولانی تدارکات و مسلمانانی مواجه شدند که بسیاری از آنها در سنین نوجوانی خود بودند. صدام عملیات جنگی خود را قادسیه نامید، این نام یک درگیری مسلحانه تاریخی بین ایرانیها و اعراب بود. وی سایر کشورهای عرب را دعوت به پیوستن به این عملیات کرد، ولی تا کنون موفقیتی کسب نکرده است. تصمیم صدام برای بمباران جزیرۀ خارک به طور آشکار همسایگان تولیدکننده نفت عراق را خشمگین کرد، این همسایگان از آغاز جنگ تا کنون 30 میلیارد دلار به خزانه عراق کمک کردهاند. عربستان سعودی شروع به ندیده گرفتن تمام اطلاعیههای نظامی عراق کرده [است. هنگامی که] سردبیران کویتی از صدام حسین پرسیدند که آیا وی فکر میکند که با اقداماتش احتمالاً ایرانیان را به تجاوز به ترمینالهای نفتی سعودی و یا کویت واخواهد داشت، صدام پاسخ داد: ایرانیها احتمالاً آنچه را که مایلند در زمان دلخواهشان انجام خواهند داد. صدام افزود که به دلیل امتناع مداوم ایران در نادیده گرفتن حرکتهای صلح عراق، اقدامات عراق جنبه مشروع و قابل توجیه مییابد. دیپلمات عرب گفت: ایران ممکن است خود را بهعنوان طرف سختگیر و عراق خود را به عنوان کشوری که خواهان صلح است جلوه دهند، ولی واقعیت قضیه این است که هیچ یک از دو طرف حتی با آتشبس موافقت نخواهند کرد، به دلیل این اطمینان که طرف دیگر از آتشبس برای دست زدن به یک حمله جدید استفاده خواهد کرد.»(22) رادیو دویچهوله آلمان نیز در برنامهای دربارة جنگ ایران و عراق گفت: «در دومین سالگرد جنگ ایران و عراق خبرنگاران هم به تهران و هم به بغداد دعوت شدهاند، ولی درحالیکه عراق با کمک فعالیتهای بینالمللی ظاهراً این درگیری را میخواهد خاتمه دهد، ایرانیها نیروهایشان در در طول مرز برای یک حملة فوری دیگر آرایش دادهاند. دولت بغداد خود میگوید که حمله ایران این دفعه در شرق بصره آغاز خواهد شد، ولی بعضی از کارشناسان بر این عقیدهاند که ایران این دفعه در مناطق شمالیتر، یعنی در جاده بصره ـ بغداد حمله خواهد کرد و میتواند به این ترتیب مستقیماً بندر عراقی را مورد حمله قرار دهد. بصره هدف حمله ایران در حمله "رمضان" در ماه ژوئن بود. این درگیری که یک کارشناس دفاعی غربی آن را مهمترین جنگ در دنیا میداند از وقتی که صدام حسین در 22 سپتامبر 1980 سربازانی را که به ایران فرستاد، تا کنون به قیمت جان دهها هزار نفر تمام شده است. عراق ظاهراً اوایل امیدوار بود که شطالعرب را در عرض چند هفته میتواند تسخیر کند، ولی از آن پس اوضاع درست برعکس شده است و ایران تمام تلاشها برای صلح را رد کرده است. رهبران مذهبی در تهران هنوز هم امید دارند که میتوانند صدام حسین را ساقط کنند، ولی وقتی امسال ایران دست به حمله متقابل زد، یک امید آنها به حقیقت نپیوست، یعنی قیام اسلامی شیعیان در عراق، اتفاق نیفتاد. کارشناسان نظامی حمله "رمضان" را به عنوان یک اشتباه تاکتیکی ایران قلمداد میکنند و به نظر آنها ایران باید به همین که نیروهای متجاوز عراق را از سرزمینهایش خارج کرده است، راضی میبود. از 22 تا 28 سپتامبر بهعنوان"هفته جنگ" در ایران جشن گرفته میشود. این جشنها ظاهراً برای این است که افکار عمومی ایران را دوباره برای جنگ علیه همسایه تحریک کنند. ولی عراق در مقابل سعی بر آتشبس دوطرفه دارد و به تهدید حمله ایران اخطار کرده است.»(23) رادیو کلن آلمان نیز در گفتاری به مناسبت آغاز سومین سال جنگ عراق علیه ایران، با بیان اهداف عراق از تجاوز به ایران، گفت: «جنگی که دو سال پیش از سوی عراق آغاز شد و قرار بود جمهوری اسلامی ایران را نابود سازد، بدون آنکه آتشبسی در میان دو کشور به وجود آمده باشد وارد سومین سال میشود. ... ایران پس از دوسال پیکار و بالابردن شرایط آتشبس کنونی از لحاظ مذاکره در موضع ضعیفتری قرار گرفته است. گرچه کشورهایی از حوزه خلیج فارس ـ که اسمی از آنها برده نشده ـ گویا حاضرند غرامتهای درخواست شده ایران را به مبلغ یکصد و پنجاه میلیارد دلار بپردازند، ولی تهران گویا حاضر به قبول این پیشنهاد نشد. رئیسجمهور ایران [آیتالله] علی خامنهای به نخستوزیر ترکیه بولنت اولوسو گفت که خود عراق بایستی این مبلغ را تهیه و ارائه دهد. حملات اخیر هوایی عراق به مهمترین ترمینال نفتی ایران در جزیره خارک، نمایانگر آن است که عراق میخواهد از صدور نفت ایران جلوگیری کند. ... نفت خام عاملی برای ادامة جنگ است و از اینرو عراق امیدوار است که با قطع درآمدهای نفتی ایران، ایرانیها قادر [مجبور] به برقراری صلح شوند. رفتار ایران همچنان سازشناپذیر است. رئیس پارلمان ایران حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی در هفتة گذشته تهدید به آن کرد که تهران قبل از آنکه راه صادراتی خود را از دست بدهد، جلوی تمام رفتوآمدهای نفتکشها از طریق خلیج فارس را خواهد گرفت. این امری است که همسایگان جنوبی از زمان اغاز جنگ از آن وحشت دارند. بدین ترتیب باید پرسید که آیا جنگ ایران و عراق آخرالامر به صورت یک جنگ کامل خلیج [فارس] درخواهد آمد یا خیر؟»(24) روزنامه امریکایی واشنگتن تایمز نیز در گزارشی درباره جنگ عراق و ایران نوشت: «جنگی که عراق دو سال پیش آغاز کرد تا جمهوری اسلامی ایران را نابود کند و همچنین کسب حیثیت در جهان عرب بنماید، وارد سومین سال خود میشود. درحالیکه خاتمۀ جنگ سرابی بیش نیست. ... در طول دوسال گذشته ایران شرایط خود را برای خاتمه دادن به جنگ به میزان زیادی افزایش داده است، ولی پس از اینکه [امام] خمینی دستور داد که نیروهایش به داخل خاک عراق بروند، ایران موضع خوبی برای چانه زدن ندارد. گرچه چند کشور نامشخص پیشنهاد کردهاند که غرامت جنگی را که به گفته ایران 150 میلیارد دلار است بپردازند، ولی ایران حاضر نیست که آن را قبول کند. رئیسجمهور ایران به نخستوزیر ترکیه گفت که عراق باید خود این خسارت را بپردازد.»(25)
گزارش- 463
نشریه نیوزویک به نقل از هامیلتون جردن منشی سابق کاخ سفید فاش کرد، مقام ایرانی که به وی گفته بود اگر سازمان سیا شاه را بکشد، گروگانهای امریکایی در تهران آزاد میشوند، صادق قطبزاده بوده است. روزنامه لیبراسیون چاپ فرانسه امروز دراینباره نوشت: «جردن در کتاب خود موسوم به بحران نام این مأمور ایرانی را فاش نکرده بود، زیرا از آن میترسید که این مأمور از آنجا که از دستورات آیتالله [امام] خمینی سرپیچی کرده بود، ممکن بود در معرض خطر قرار گیرد.»(26) رادیو امریکا نیز گفت: «جردن در کتاب خاطرات خود میگوید از پیشنهاد قطبزاده به شدت تکان خورد و دریافت که رهبران حاکم بر ایران در پی چه هستند و تا چه اندازه امریکا را مسبب مشکلات ایران میدانند.»(27) روزنامه الرایه چاپ قطر هم در شماره امروز خود در این باره نوشت: «هامیلتون پس از اعدام قطبزاده به اتهام کودتا، هفته گذشته موافقت کرد که نام او را برای مجله نیوزویک فاش سازد. وی گفت که ملاقات نماینده ایران با امریکاییها در ماه فوریه 1980 در یکی از کشورهای اروپایی که از ذکر نام آن خودداری کرد انجام گرفت. ... جردن اضافه کرد که قطبزاده در پیشنهاد خود کاملاً جدی بود و هنگامیکه این پیشنهاد رد شد، قطبزاده با ناراحتی گفت: پس این مسئله را چگونه میتوان با سرعت حل کرد؟ هامیلتون جردن اضافه کرد که این پیشنهاد را قاطعانه رد کرده است و افزود تماسهای خود با قطبزاده را تا آوریل 1980 و ماجرای طبس ادامه داده است.»(28) روزنامه اونیتا چاپ ایتالیا پس از درج این خبر نوشت: «[با توجه به این اخبار] این ممکن است واقعیت داشته باشد که قطبزاده نقشه کودتا کشیده باشد.»(29)
گزارش- 464
به دنبال اعلام خبر اعزام مجدد نیروهای امریکا، فرانسه و ایتالیا بهعنوان نیروهای چندملیتی به لبنان، خبرگزاری تاس (خبرگزاری رسمی شوروی) در تفسیری گفت: دولت ریگان از کشتار جمعه گذشته فلسطینیها در بیروت سوءاستفاده می کند. تاس با اشاره به عدم محکومیت اسرائیل در سخنان دیشب ریگان افزود: این امر نشان داد که امریکا اسرائیل را مسلح کرده است و در مسئولیت فاجعه عظیم بیروت سهیم است. پافشاری ریگان در مورد خروج کلیه نیروهای خارجی از لبنان به این دلیل است که امریکا قبل از همه خواستار خروج نیروهای سوری مستقر در لبنان است. به همین دلیل ریگان متجاوزان و نیروهایی را که برای دفاع از قربانیان تجاوز در لبنان هستند در یک سطح قرار میدهد. ریگان در تلاش است که لبنان را به صورت قلمرو دائمی منافع امریکا و اسرائیل درآورد. در همین حال هنری جکسون سناتور دمکرات ایالت واشنگتن ضمن مخالفت با اعزام نیرو به لبنان گفت: ما به لبنان میرویم ولی فقط یک معجزه میتواند از کشته شدن امریکاییان جلوگیری کند. تصمیم به اعزام نیرو به لبنان در حال حاضر عاقلانه نیست و به نظر من میتواند منجر به دردسرهای بیشتری شود.(30)
گزارش- 465
یاسر عرفات رئیس سازمان آزادیبخش فلسطین ـ که به عربستان سفر کرده است ـ اعلام کرد شمار قربانیان قتل عام بیروت حداقل 3200 تن است. وی گفت: بولدوزرهای اسرائیلی گروهی از قربانیان این کشتار دستهجمعی را در زیر آوارها مدفون کردند. به همین دلیل تعداد دقیق کشتهها را نمیتوان اعلام کرد. عرفات در مصاحبه با شبکه تلویزیونی عربستان و خبرگزاری این کشور گفت: نیروهای اسرائیل اردوگاههای صبرا و شتیلا را محاصره کرده و با راهنمایی افراد سرگرد یاغی سعد حداد نیروهای کماندو به داخل اردوگاه فرستادند و این کشتار را به راه انداختند. عرفات گفت: یک هزار و هشتصد نفر در اردوگاههای صبرا و شتیلا، یک هزار و نود و هفت نفر در بیمارستان غزه و چهارصد نفر در بیمارستان اکره قتل عام شدند. عرفات به نقل از یکی از پرستاران بیمارستان غزه که شاهد کشتار دستهجمعی بوده و گفت: در این بیمارستان به پرستاران تجاوز شده و علاوه بر آوارگانی که در این بیمارستان جمع شده بودند، پزشکان بیماران و پرستارها نیز قتل عام شدهاند. عرفات گفت: مسولیت این کشتارها به عهده ریگان است، چون واشنگتن تضمین کتبی داده بود که پس از خروج فلسطینیهای مسلح از غرب بیروت حفظ جان ساکنان این بخش از پایتخت را به عهده خواهد گرفت. عرفات گفت: تضمین جان ساکنان غرب بیروت توسط فیلیپ حبیب مأمور ویژه دولت امریکا که قرارداد خروج فلسطینیهای مسلح را از غرب بیروت با پادرمیانی وی امضا شده، صورت گرفته بود. عرفات در این مصاحبه نیروهای چندمیلتی غرب را نیز تا حدی مسئول کشتارهای دستهجمعی در غرب بیروت معرفی کرد و گفت: این نیروها قبل از موعد مقرر بیروت را ترک کردند و در نتیجه تا حدودی مسئولند.(31)
گزارش- 466
واکنشها به قتل عام صبرا و شتیلا همچنان ادامه دارد. آسوشیتدپرس گزارش داد: کارگران فرودگاههای ایتالیا با انتشار اعلامیهای در اعتراض به کشتار فلسطینیان در بیروت امروز کلیه پروازها به مقصد و از مبدأ اسرائیل را به مدت هشت روز تحریم کردند. این تصمیم کارگران فرودگاهها پس از اجتماع وسیع امروز که با شرکت دهها هزارتن از ایتالیاییها در رم جهت محکوم کردن کشتار بیروت تشکیل شده بود، اعلام شد. این خبرگزاری از هلسینکی نیز گزارش داد: دولت فنلاند گفت، دولت اسرائیل را مسئول کشتار فلسطینیها در بیروت میداند. همچنین فنلاند تصمیم گرفت در نیروهای پاسدار صلح در لبنان تحت نظارت سازمان ملل متحد شرکت کند. دولت فنلاند اعلام کرد که با تأسف از خبر کشتار فلسطینیها آگاه شد و به قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که این کشتار را محکوم کرده است، میپیوندد. گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از پاریس نیز حاکی است، به دعوت احزاب فرانسه و 15 گروه و سازمان دیگر از جمله سندیکای کارگری و سازمان دوستی فرانسه و فلسطین، هزاران نفر عصر امروز در تظاهراتی در اعتراض به کشتار بیرحمانه بیگناهان فلسطینی و تجاوز اسرائیل به لبنان شرکت کردند. تظاهرکنندگان با حمل پلاکاردها و دادن شعارهایی چون "ریگان، بگین قاتل"، "اسرائیل خارج از لبنان"، "بگین قاتل، میتران شریک جرم"، "قتل عام را بس کنید"، "مرگ بر صهیونیزم" از میدان ملی پاریس به سوی میدان جمهوری این شهر راهپیمایی کردند. در این تظاهرات دبیرکل حزب کمونیست فرانسه نیز شرکت داشت. تعداد تظاهرکنندگان بیش از 10 هزار نفر بود. گفتنی است حزب سوسیالیست (حزب حاکم) در این تظاهرات شرکت نداشت. خبرگزاری رویتر نیز از پکن گزارش داد: قریب دویست دانشجوی عرب و خارجی به عنوان اعتراض به قتل عام صدها فلسطینی در بیروت تظاهرات آرامی برپا کردند. تظاهرکنندگان با دادن شعارهای ضداسرائیلی و حمل پلاکاردها و تصاویری از عرفات به طرف سفارت امریکا به راهپیمایی پرداختند و در مقابل سفارت اجتماع کردند. روی پلاکاردها این شعارها نوشته شده بود: "کمک امریکا به اسرائیل قطع شود"، "قتل عام را متوقف کنید" و "مرگ بر نئونازیسم". همچنین دولت چین با محکوم کردن این جنایت اعلام کرد ایالات متحده در جنایتهای فاشیستی اسرائیل در لبنان سهم دارد. روزنامه مردم ارگان حزب کمونیست نوشت: دولت ریگان همچنان دست در دست خونین مناخین بگین نخستوزیر اسرائیل دارد. در واشنگتن در اعتراض به قتل عام غیرنظامیان فلسطینی در بیروت تظاهراتی با شرکت صدها نفر در مقابل وزارت امور خارجه امریکا برگزار شد. به گزارش خبرگزاری کویت از واشنگتن تظاهرکنندگان پلاکاردهایی با خود حمل میکردند که بر روی آنها نوشته شده بود:"دست امریکاییها به خون فلسطینیها آغشته است"، "دلارهای امریکایی ضامن جنایات اسرائیل". بر اساس همین گزارش این تظاهرات با فریادهای "امریکا و اسرائیل از لبنان بیرون" برگزار گردید. خبرگزاری کویت از لندن نیز گزارش داد: در اعتراض به قتل عام غیرنظامیان فلسطینی در بیروت صدها نفر مقابل سفارت امریکا در لندن دست به تظاهرات زدند. به گزارش این خبرگزاری برنامههای مختلفی از جمله تظاهرات و راهپیمایی در اعتراض به کشتار فلسطینیها از سوی گروههای مختلف در انگلستان اعلام شده است. بر اساس همین گزارش امروز نیز تظاهراتی در برابر سفارت رژیم صهیونیستی در لندن برگزار میشود. همچنین مردم و سازمانهای اجتماعی ژاپن به منظور اعتراض به قتل عام غیرنظامیان فلسطینی در برابر سفارت رژیم اشغالگر قدس در توکیو دست به تظاهرات زدند. به گزارش خبرگزاری تانیوگ از توکیو، حزب سوسیالیست ژاپن نیز در این رابطه از دولت خواست تا ضمن فراخواندن سفیر این کشور از تلآویو تحریم اقتصادی شدیدی را علیه رژیم صهیونیستی به اجرا درآورد. بنابر این گزارش یک سخنگوی وزارت امور خارجه ژاپن پس از دریافت این درخواست گفت وزارت خارجه در مورد این مسئله با اعضای شورای امنیت سازمان ملل مشورت خواهد کرد و آن را مورد بررسی قرار خواهد داد. بر اساس همین گزارش سوزوکی نخستوزیر ژاپن قتل عام فلسطینیها را تقبیح کرد و آن را عملی بیرحمانه و غیر قابل تحمل خواند. وی مجدداً خواستار خروج فوری نیروهای اسرائیلی از لبنان شد. وزرای خارجه ده کشور عضو بازار مشترک اروپا نیز طی اعلامیۀ مشترکی که در بروکسل انتشار یافت، قتل عام غیرنظامیان فلسطینی در بیروت را محکوم کردند. به گزارش خبرگزاری فرانسه از بروکسل، در این اعلامیه، ضمن تأکید بر اتخاذ موارد ضروری برای برقراری امنیت مردم لبنان، اجرای قطعنامه 521 شورای امنیت سازمان ملل متحد و خروج نیروهای اسرائیل از غرب بیروت تقاضا شده است. از سرزمینهای اشغالی نیز خبر میرسد اعتصابها و تظاهرات فلسطینیهای ساکن کرانه باختری رود اردن و نوار غزه در اعتراض به قتل عام وحشیانه غیرنظامیان فلسطینی اردوگاههای صبرا و شتیلا همچنان ادامه دارد. به گزارش خبرگزاری فرانسه در شهرهای هیرون و بیتاللحم و شرق بیتالمقدس کلیه مغازهها از روز گذشته در حال اعتصاب هستند. در این حال در اردوگاههای بلاته و شهر نابلس همچنان از سوی رژیم صهیونیستی مقررات منع عبور و مرور برقرار بود. در شهر هیرون نیز مردم دست به تظاهرات زدند و نیروهای صهیونیستی این تظاهرات را سرکوب کردند. گفتنی است اعتصابهای گسترده که 680 هزار عرب ساکن فلسطین اشغالی در آن شرکت دارند، تا دو روز آینده نیز ادامه خواهد داشت.(32)
گزارش- 467
به مناسبت سومین سالگرد جنگ تحمیلی عراق علیه ایران امروز پیامی از طرف "حرکت مردم مسلمان عراق " منتشر شد. در این پیام با محکوم کردن حملۀ عراق به ایران و ردّ صلح پیشنهادی عراق، مقاومت ایران در برابر متجاوزان، "بیدارگر امت مسلمان" خوانده شده است. در بخشی از این پیام آمده است: «درحالیکه جهان اسلام از خواب سنگین برمیخواست، حکام بغداد با اهدافی پلید برای از بین بردن انقلاب اسلامی و به هدر دادن نیروهای امت و از میان برداشتن حرکتهای اسلامی در همه جا و میدان بازکردن برای طرحهای امپریالیزم و صهیونیزم برای بازگشت دوباره به این منطقه، اقدام به تجاوز به حریم سرزمینهای جمهوری اسلامی ایران و تصرف آن کردند.» همچنین در بخش دیگری از این پیام آمده است: «ما به هزاران خانوادۀ شهیدانی که در راه خدا جهت رویارویی با حرکتهای دشمنانۀ امپریالیزم و صهیونیزم در ایران، عراق، لبنان و همۀ نقاط جهان گام نهادهاند، تبریک و تسلیت گفته و از آنها و همۀ مردم مسلمان ادامۀ راه شهدا را خواهانیم. همانطور که به ما آموختند، برای دفاع از حریم اسلام و جنگ، با این یورش وحشیانه به این امت و سرزمینشان همچون دفاع انبیا از عدالت و مستضعفان، نهیب سرمیدهیم تا بار دیگر به اذهان عمومی برسانیم، با وجودی که تمام جنگها عموماً ضرورتهایی را دربردارد، اما این جنگ اسلام و کفر رهآوردهای نوینی را برای امت مسلمان محقق خواهد ساخت.» در خاتمۀ این پیام آمده است: «امپریالیزم، صهیونیزم و مزدوران مرتجع آنها بدانند، محصولی که درو کردهاند مانند همیشه تلخ و ناکام خواهد بود و آنها هرگز نخواهند توانست از بیداری این امت و قهرمانان آن جلوگیری به عمل آورند.»(33)
گزارش- 468
سه انفجار سفارت عراق و دفتر هواپیمایی این کشور در وین و ساختمان مرکز فرهنگی عراق در مادرید، خسارتهایی به این اماکن وارد کرد. به گزارش یونایتدپرس از وین، اولین بمب در ساعت 22 دوشنبه به وقت وین در سفارت عراق منفجر شد که باعث شکسته شدن تمام پنجرههای ساختمان و آسیب دیدن در ورودی سفارت و وارد آمدن خسارت به اتومبیل سفیر شد. دومین انفجار دو دقیقه بعد از نیمه شب سه شنبه در دفتر هواپیمایی عراق اتفاق افتاد. به دنبال این دو انفجار "اووین لانگ" وزیر کشور اتریش گفت: «احتمالاً دومین سالگرد جنگ بین ایران و عراق، تروریستها را تحریک کرده است تا به چنین حملاتی دست بزنند.» این خبرگزاری همچنین گزارش داد: امروز در مادرید نیز یک بمب در مرکز فرهنگی عراق منفجر شد. این بمب که در نمایشگاه عکس مربوط به جنگ خلیج (فارس) منفجر شد، باعث پاره شدن عکسها و خرد شدن شیشههای پنجرههای ساختمان مرکز فرهنگی عراق گردید. در این انفجار کسی آسیب ندید. خبرگزاری یونایتدپرس افزود: تا کنون در وین و مادرید هیچ گروهی مسئولیت این بمبگذاریها را به عهده نگرفته است.(34)
گزارش- 469
در پی کشته شدن بشیر جُمیل رئیسجمهور لبنان، امروز امین جُمیل برادر وی با 77 رأی مثبت و 3 رأی سفید پارلمان لبنان به ریاستجمهوری این کشور برگزیده شد. روزنامۀ کیهان ضمن اعلام این خبر نوشت: «رئیسجمهور لبنان طبق قانون اساسی این کشور یک مسیحی مارونی است. امین جُمیل پنجشنبۀ آینده که تاریخ انقضای مدت ریاستجمهوری الیاس سرکیس است، رسماً کار خود را شروع خواهد کرد. بشیر جُمیل قبل از تصدی رسمی پست ریاستجمهوری در انفجار دفتر حزب کتائب (فالانژها) کشته شد.(35)
منابع و مآخذ روزشمار 1361/06/30
- ↑ سند شماره 17049 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات عملیات قرارگاه لشکر ظفر، به اطلاعات عملیات قرارگاه نجف اشرف، 31/6/1361، ص 3؛ وـ سند شماره 43893 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از عملیات منطقه 7 (باختران)، به طرح و برنامه مرکز، 31/6/1361.
- ↑ سند شماره 17062 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبهای، ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی، شماره 187، 1/7/1361، ص 8.
- ↑ سند شماره 17085 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن اطلاعاتی هفتگی، از ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به اطلاعات عملیات ستاد مرکزی، طرح و برنامه عملیات، 5/7/1361، ص 4.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه "گزارشهای ویژه"، شماره 188، 2/7/1361، ص 2، ایلام ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 1/7/1361.
- ↑ سند شماره 17037 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبهای اطلاعاتی، 30/6/1361.
- ↑ روزنامه کیهان، 30/6/1361، ص 17.
- ↑ سند شماره 17053 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاندارمری جمهوری اسلامی (رکن 3)، مرکز فرماندهی، به مقام وزارت کشور، 31/6/1361.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه "گزارشهای ویژه"، شماره 186، 31/6/1361، ص 7، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/6/1361.
- ↑ سند شماره 93850 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: مرکز خبری، روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، منطقه 10، 3/7/1361، ص 1.
- ↑ همان، ص 2.
- ↑ همان.
- ↑ همان، ص 1؛ وـ دفتر سیاسی نمایندگی امام در سپاه، "رویدادها و تحلیل"، نشریه شماره 46، 11/8/1361، ص 12.
- ↑ مأخذ 9، ص 2.
- ↑ همان.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 30/6/1361، ویژه نامه، ص 8.
- ↑ روزنامه کیهان، 31/6/1361، ص 24.