1360.06.27
| روزشمار جنگ سال 1360 1360.06.27 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بیست و هفت شهریور |
| تاریخ شمسی | 1360.06.27 |
| تاریخ میلادی | 18 سپتامبر 1981 |
| تاریخ قمری | 19 ذیقعده 1401 |
گزارش- 800
درپی ابلاغ طرح مانور عملیات شهید مدنی* و کسب آمادگی لازم، این عملیات با هدف تصرف خاکریز اصلی خط مقدم نیروهای عراق از روستای دغاغله تا دهلاویه و همچنین آزادسازی روستای دهلاویه (در 13 کیلومتری شمال‌غرب سوسنگرد) و استقرار در آن، از ساعت 4:30 صبح امروز، در غرب سوسنگرد و در جنوب جاده سوسنگرد - بستان (از دهلاویه تا دغاغله) آغاز شد.[۱] در این عملیات، 500 نیروی رزمی شامل 160 نفر از ارتش، 180 نفر از سپاه پاسداران، 80 نفر از ستاد جنگ‌های نامنظم و 80 نفر از ژاندارمری شرکت داشتند. همچنین یک گردان پیاده از ارتش به‌عنوان نیروی احتیاط و یک گردان زرهی برای پشتیبانی عملیات و پدافند از منطقه تصرف‌شده در نظر گرفته شد.[۲] در محور سویدانی، نیروهای عمل‌کننده در ساعت 2 بامداد حرکت خود را از غرب چولانه به‌سمت مواضع عراقی‌ها آغاز و با عبور از موانع موجود، 200 متر در عمق منطقه دشمن نفوذ کردند و آماده درگیری و پیشروی شدند. با اعلام آمادگی نیروها برای درگیرشدن با دشمن، عملیات در محور دهلاویه نیز در ساعت 4:30 بامداد آغاز شد. بلافاصله پس از آغاز درگیری در محور سویدانی، واحدهای توپخانه و تانک ارتش بر روی مواضع دشمن به اجرای آتش پرداختند. یک ساعت بعد، همه خاکریزهای خط مقدم دشمن از دغاغله تا سویدانی و رمله و دحیمی و خاکریز غرب دغاغله سقوط کرد. پس از آن، نیروهای خودی پیشروی خود را به‌سوی خاکریز دوم و سوم در محور دغاغله ادامه دادند* و به‌سمت چپ خاکریز (سمت رودخانه العباس) گسترش یافتند و تا ساعت 7 صبح، خاکریز دوم و سوم را نیز به تصرف درآوردند. درپی این اقدام، روستاهای سویدانی، رمله، دحیمی، مگاصیص و دغاغله نیز آزاد شد.[۳] از سوی دیگر، درگیری‌ها در محور غرب دهلاویه همچنان ادامه داشت؛ با فشار نیروهای خودی بخشی از واحدهای پیاده دشمن از صحنه نبرد گریختند. ساعت 9 صبح، عراق اولین پاتک خود را در غرب دهلاویه در سمت رودخانه العباس (شط عباس) که نقطه آسیب‌پذیر نیروهای خودی بود، آغاز کرد، اما این پاتک با مقاومت رزمندگان دفع شد.[۴] دشمن بار دیگر با آرایش تانک‌ها، توان خود را روی خاکریز رودخانه العباس متمرکز کرد و این درگیری‌ها تا ساعت 11 صبح ادامه یافت. درنهایت دشمن توانست با فشار شدید روی نیروهای خودی، روستاهای مگاصیص و دغاغله و قسمتی از خاکریز سویدانی - دغاغله را پس بگیرد.[۵] بااین‌حال مقاومت رزمندگان سبب شد که عراق از بازپس‌گیری همه مناطق ازدست‌رفته و بازگشت به مواضع قبل از عملیات باز بماند.[۶] بدین‌ترتیب، با اجرای این عملیات خط روستاهای دهلاویه، دحیمی، رمله و سویدانی تثبیت شد[۷] و نیروهای خودی موفق شدند در سراسر این جبهه درگیری حدود 5/2 کیلومتر در عمق منطقه دشمن نفوذ و زمینی به مساحت 10 تا 15 کیلومتر مربع را آزاد کنند.[۸] در این عملیات، 500 نفر از نیروهای دشمن کشته یا مجروح و 167 نفر اسیر شدند. همچنین 5 تانک و نفربر دشمن منهدم شد و 3 تانک، 3 تیربار، 4 آر.پی.جی و تعداد فراوانی سلاح سبک به دست آمد.[۹] در طول عملیات، هواپیماهای نیروی هوایی ارتش و بالگردهای هوانیروز در چند نوبت به مواضع نیروهای عراقی حمله کردند.[۱۰] هواپیماهای عراقی نیز از ساعت 11 صبح تا 15:30، در پنج نوبت سوسنگرد و حومه آن را بمباران کردند که خسارت عمده‌ای به بار نیاورد. در همین حال، ستاد مشترک ارتش در اطلاعیه شماره 643 اعلام کرد در طول روز جاری، 7 هواپیمای نظامی عراق که بر فراز آسمان جبهه غرب سوسنگرد و شهرهای استان خوزستان ظاهر شده بودند، براثر آتش سلاح‌های پدافند هوایی نیروهای خودی سرنگون شده‌اند.**[۱۱]
گزارش- 801
در ادامه حملات عراق به شهرهای ایران امروز شهر شادگان هدف 4 گلوله توپ ارتش عراق قرار گرفت که براثر آن 4 نفر از اهالی شهر مجروح شدند و به یک خانه مسکونی، 2 مغازه و 4 اتومبیل خسارت وارد شد.[۱۲] علاوه‌براین، جنگنده‌های عراقی قسمت‌هایی از پالایشگاه آبادان و جزیره مینو را به‌وسیله بمب‌های خوشه‌ای بمباران کردند. این حمله خساراتی را درپی داشت.[۱۳]
گزارش- 802
نیروهای ارتش و سپاه با همکاری افراد حزب دمکرات کردستان عراق (بارزانی‌ها) در یک عملیات نظامی، بخشی از جاده سیدصادق به پنجوین را در استان سلیمانیه عراق تصرف کردند.[۱۴] در این عملیات 52 نفر از نیروهای ارتش عراق کشته و تعداد فراوانی زخمی شدند. جنازه کشته‌ها در محل درگیری باقی ماند. از نیروهای خودی نیز 30 نفر (1 نفر از ارتش، 1 نفر از سپاه و 28 نفر از بارزانی‌ها) شهید و 29 نفر (2 نفر از سپاه و 27 نفر از بارزانی‌ها) زخمی شدند.[۱۵] همچنین 2 بالگرد عراقی براثر آتش سلاح‌های نیروهای خودی سقوط کرد.[۱۶] درپی اجرای این عملیات ناصر کاظمی قائم‌مقام سپاه پاسداران کردستان، در گفت‌وگویی با روزنامه کیهان اعلام کرد: «نیروهای ما با نفوذ به داخل خاک عراق، جنگ را به 16 تا 20 کیلومتری عمق خاک عراق کشانیده و درحال‌حاضر کنترل جاده تدارکاتی سیدصادق و پنجوین دراختیار نیروهای رزمنده است و نیروهای ما علاوه‌بر قطع تدارکات دشمن، به‌وسیله آتش توپخانه ارتش جمهوری اسلامی ایران، هرگونه نقل‌وانتقال ستون‌های دشمن را در فواصل زیادی تحت کنترل خود قرار دادند.»[۱۷]
گزارش- 803
در چند اقدام تیراندازی و ترور در مشهد، قزوین، پره‌سر گیلان و بندرانزلی 7 نفر شهید و 6 نفر مجروح شدند. دو مورد پرتاب بمب هم بی‌نتیجه ماند. در مشهد، دو موتورسوار مسلح با اسلحه کلاشینکف بازدیدکنندگان نمایشگاهی را که به مناسبت هفته جنگ در دبستان طبرسی واقع در خیابان ششم گاز این شهر بر پا شده بود، به رگبار بستند. در این حادثه، 5 نفر ازجمله رمضانعلی احمدنژاد عضو جهاد سازندگی، محمد صادقی‌نژاد لطف‌آبادی و سید حسین جاوید، یک شخص مجهول‌الهویه و یک دختربچه 8 ساله به شهادت رسیدند و 4 نفر دیگر شامل یک مرد و 2 پسربچه 10 و 12 ساله مجروح شدند. مهاجمان پس از تیراندازی از محل حادثه گریختند.[۱۸] در حادثه دیگری در این شهر، دو موتورسوار یک بمب دست‌ساز به‌طرف ساختمان فرهنگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خیابان امام خمینی پرتاب کردند که براثر برخورد با دیوار ساختمان منفجر شد، اما خسارتی ایجاد نکرد. مهاجمان نیز متواری شدند.[۱۹] در قزوین هم یک پاسدار به نام سید علی حصاری هدف حمله دو فرد مسلح قرار گرفت و براثر اصابت سه گلوله کلت کالیبر45 به شهادت رسید. یکی از ضاربان با تلاش مردم دستگیر و تحویل سپاه پاسداران شد. این فرد با خوردن کپسول سیانور خودکشی کرد.[۲۰] در پره‌سر از توابع هشتپر طوالش در استان گیلان، افراد وابسته به گروه‌های مسلح ضدانقلاب به 2 نفر تیراندازی کردند. در این حادثه یک پاسدار به نام مسلم جوادی شهید و یک بسیجی مجروح شد. مهاجمان نیز گریختند.[۲۱] همچنین خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی در بندر انزلی، هنگام خروج از منزل هدف حمله یک فرد مسلح قرار گرفت و براثر اصابت چند گلوله به سر و دست مجروح شد که بی‌درنگ به بیمارستان انتقال یافت.[۲۲] در رامهرمز استان خوزستان هم یک بمب قوی به داخل منزل یکی از نیروهای سپاه پاسداران پرتاب شد، اما قبل از انفجار با تلاش صاحب‌خانه خنثی شد.[۲۳]
گزارش- 804
دو تن از هواداران سازمان چریک‌های فدایی خلق (اکثریت) با مراجعه به سپاه پاسداران لنگرود، 2 کلت رولور و کالیبر45 تحویل دادند.[۲۴] همچنین 2 تن از هواداران سازمان مجاهدین خلق در فومن و یک تن در بندر انزلی و 2 نفر هم در لنگرود در مراسم نماز جمعه حضور یافتند و با اظهار ندامت از عملکرد قبلی خود، از اقدامات سازمان اعلام برائت کردند.[۲۵]
گزارش- 805
درپی تظاهرات هواداران سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در محوطه کالج شهر دنور کانادا، تعدادی از هواداران انقلاب اسلامی ایران با تظاهرکنندگان درگیر شدند. در این ماجرا، 2 نفر زخمی و 14 نفر دستگیر شدند. خبرگزاری پارس به نقل از خبرگزاری یونایتدپرس اعلام کرده است: دستگیرشدگان که از هواداران جمهوری اسلامی ایران هستند متهم به برهم‌زدن یک اجتماع قانونی شده‌اند.[۲۶]
گزارش- 806
در آستانه اولین سالگرد حمله عراق به ایران امام خمینی درپیامی خطاب به مردم، به بررسی علل وقوع جنگ و ابعاد آن، انگیزه عراق از این اقدام و حمایت قدرت‌های بزرگ از صدام پرداختند. در این پیام، امام از مردم خواستند از آوارگان جنگ حمایت کنند و از نیروهای مسلح و رزمندگان نیز خواستند جنگ را سرلوحه همه امور قرار داده و با استمرار عملیات‌ها، ارتش عراق را از خاک ایران بیرون برانند. در بخشی از پیام امام که سید احمد خمینی در مراسم نماز جمعه این هفته در دانشگاه تهران قرائت کرد، آمده است: «یک سال از جنگ صدام تکریتی امریکایی با اسلام عزیز می‌گذرد. یک سال از هجوم بعث کافر عراق به سرزمین اسلام و جمهوری اسلامی ایران گذشت. اکنون در آستانة هفته جنگ و بررسی ابعاد مختلف آن، از انگیزه‌ها و پیامدها و دست‌های جنایتکاری که از آستین حزب بعث کافر عراق و صدام عفلقی پیداست، تا ثمرات تلخ و شیرینی که در مقابلة حق و باطل و اسلام و کفر به بار آورده است، سخن می‌باشد، ... آنچه تاکنون از انگیزه صدام بعثی و حزب بعث عراق بر روشن‌بینان نباید مخفی باشد آن است که ابرقدرتان جنایتکار و خصوصاً امریکا در این انقلاب به این نتیجه رسیده‌اند که انقلاب اسلامی ملت ایران با سایر انقلاب‌های غیرالهی تاریخ فرق اساسی دارد و رمز پیروزی شگفت‌انگیز آن را پس از تجزیه‌وتحلیل، در اسلام راستین یافتند. چنانچه رمز وحدت کلمه و نهضت همة اقشار ملت را نیز در اسلام بزرگ احساس کردند و خطر عظیم صدور انقلاب و پرتو حق در جهان اسلام بلکه در جهان مستضعفان آنان را در وحشت انداخت؛ وحشتی که در آن کوتاه‌شدن دست جنایتکارشان از کشورهای اسلامی بلکه از کشورهای مظلوم تحت سلطه را در پهناور گیتی به عیان می‌دیدند و شیاطین کارشناس آنان زنگ خطر سقوط امپراتوری جهانی‌شان را به صدا درآوردند. لذا از انقلاب هرچه گذشت بر توطئه‌هایشان برای سقوط اسلام، این رمز الهی برچیده‌شدن دستگاه‌های ستمگران و چپاولچیان، افزایش پیدا کرد و در بین حکومت‌های منطقه، حکومتی را که صددرصد با اسلام مخالف و در سرکوبی آن مصمم است جز بعث عراق و شخص صدام نیافتند و او را با وعده فتح و پیروزی و امید چیره‌شدن بر اسلام با بهانه‌ای ابلهانه به این دام انداختند و بحمدالله برخلاف میلشان ماهیت زشت او که برای مسلمانان عراق واضح و الحاد و کفر او به فتوای فقیه وقت ثابت شده بود، برای سایر مسلمانان نیز واضح گردید. صدام اکنون پس از یک سال شرارت و جنایت و خسارات فراوان و به‌هدردادن نیروهای فراوان انسانی و مادی از ملت مظلوم ایران و عراق و آن‌همه تشبث به قدرت‌ها و حکام منطقه، دیوانه‌وار به کشتار ملت و ارتشیان عراق کمر بسته است و از آنان که به الحاد او تن در نمی‌دهند انتقام می‌گیرد و زندگی نکبت‌بارش را مأیوسانه می‌گذراند. انگیزة او و دوستانش سرکوبی اسلام به نفع ابرقدرت‌ها و انگیزة ملت و قوای مسلح اسلامی ایران دفاع از اسلام و قرآن کریم به نفع ملت‌های اسلامی و مستضعفان جهان است. حزب بعث خبیث عراق با انگیزة شیطانی خود در سراشیبی سقوط به‌سوی عذاب الیم الهی می‌غلتد، ولی ملت و ارتش و پاسداران و بسیج قوای مسلح نظامی و انتظامی و مردم ایران، با احدی الحسنیین؛ پیروزی یا شهادت و وصول به لقاءالله، قلة سعادت را می‌پیمایند. ... تأسف ما در این جنگ تحمیلی آن است که قدرت‌هایی که باید صرف برانداختن اسرائیل و نجات بیت‌المقدس بزرگ شود با تبانی شیاطین بزرگ و صهیونیسم جهانی و بین حزب بعث عراق، صرف هجوم برضد مخالف سرسخت اسرائیل و امریکا شد و می‌شود. ما اکنون نیز تکرار می‌کنیم که تا ملت‌های اسلام و مستضعفان جهان برضد مستکبران جهانی و بچه‌های آنان خصوصاً اسرائیل غاصب قیام نکنند، دست جنایتکار آنان از کشورهای اسلامی کوتاه نخواهد شد و این غدة سرطانی از بیت‌المقدس و لبنان اخراج نخواهد گردید و امثال صدام و سادات به جنایات خود ادامه خواهند داد و مصر و عراق را به تباهی خواهند کشید. چاره برای دفع این ستمکاران، پناه به اسلام و گرایش متعهدانه به قرآن کریم و در زیر پرچم توحید با وحدت و انسجام به‌پا خاستن است. ... اکنون بر ملت شریف و مبارز ایران است که در مقابل تمام توطئه‌ها و شرارت‌ها بایستد و همان‌طورکه با قیام و انقلاب خود دست قدرت‌های بزرگ و تفاله‌های آنان را از ایران قطع کردند، برای ادامه انقلاب اسلامی خود و برای اقامة عدل الهی از هیچ قدرتی و شرارتی هراس به خود راه ندهند و بر قوای مسلح اسلامی، از ارتش، سپاه، بسیج و سایر قوای نظامی و انتظامی تا نیروهای مردمی در جبهه و پشت جبهه است که چون سیلی خروشان مزدوران جبهه را از کشور اسلامی‌شان برانند و ایران عزیز را از این خس و خاشاک‌ها پاک نمایند و بدانند که نیروی ایمان پیروز است و بر ملت قهرمان است که با پشتیبانی بی‌دریغ خود از قوای انتظامی و سپاه پاسداران، این گروهک‌های ورشکسته را که در خیابان‌ها به شرارت می‌پردازند دستگیر کرده و به محاکم صالحه تحویل دهند و بر محاکم انقلاب است که برطبق فرمان الهی با آنان رفتار نمایند و بی‌کم‌وکاست حکم قرآن کریم را اجرا نمایند و به خواست خداوند فتنه را بخوابانند و از تجاوز و افراط خودداری کنند. از ملت عزیز و خصوص دست‌اندرکاران و قوای مسلح می‌خواهم که هیچ امری آنان را از جنگ تحمیلی اغفال نکند و جنگ را سرلوحة همة امور قرار دهند که دست‌های خیانتکار برای انصراف آنان از جنگ در کار است و به آوارگان مظلوم جنگی تأکید می‌کنم که صبر و شکیبایی را از دست ندهند و مطمئن باشند که خسارات جنگی با خواست خداوند به دست ملت و دولت جبران خواهد شد و از ملت و دولت تقاضا دارم که نسبت به حوائج آوارگان جنگی از هیچ کوشش دریغ ننمایند.»[۲۷]
گزارش- 807
در آستانه اولین سالگرد جنگ، خبرگزاری فرانسه و رادیو مسکو در تفاسیری به بررسی جنگ یک‌ساله ایران و عراق پرداختند. در برنامه خبرگزاری فرانسه حمله به مرزهای ایران و ادعاهای ارضی عراق، اعلام لغو یک‌طرفه قرارداد 1975 الجزایر ازجانب صدام، به‌نتیجه‌نرسیدن تلاش‌های میانجیگران، خسارت‌های جنگ و بمباران تأسیسات نفتی و اقتصادی دو کشور مورد توجه قرار گرفته است. قسمتی از این تفسیر چنین است: «جنگ عراق و ایران یک سال بعد از شروعش در جبهه‌ای به طول 500 کیلومتر تبدیل به جنگی موضعی در خوزستان و کرمانشاه شده است که در آن حملات و ضد حملات محدودی صورت می‌گیرد. علاوه‌براین، به نظر می‌رسد کوشش‌های دیپلماتیک برای پایان‌دادن به این جنگ از بین رفته باشد. ... حمله سی‌ویکم شهریور سال گذشته عراق به ایران هرچند که موجب نگرانی در جهان شد، ولی در آن زمان چنین تصور می‌شد که این جنگی برق‌آسا خواهد بود. در آن روز قبل از نفوذ نیروی زمینی عراق به خوزستان نیروی هوایی آن کشور اقدام به بمباران تأسیسات نظامی ازجمله فرودگاه مهرآباد کرد. عراق که در این تهاجم از یک حمله غافلگیرانه سود می‌برد قبلاً دست به یک رشته عملیات چریکی در مرز دو کشور زده بود که شدیداً مورد اعتراض رژیم آیت‌الله خمینی قرار گرفته بود. ازنظر بغداد که رسماً از ادعای ارضی خود در خوزستان دفاع می‌کند، تهران باید حقوق عراق در آن منطقه مخصوصاً درمورد اروندرود را به رسمیت بشناسد. مقامات ایرانی درمورد مسئله آب‌های مرزی متوسل به توافقنامه 1975 الجزایر مابین ایران و عراق می‌شوند. عراق چند روز قبل از تهاجم خود به ایران به‌طور یک‌جانبه قرارداد فوق را لغو کرد و این درحالی است که در قرارداد مذکور برای اختلافات یک روش حکمیت پیش‌بینی شده است. تاکنون هیچ‌یک از کوشش‌های میانجیگری ازسوی دبیرکل سازمان ملل، کنفرانس اسلامی و کشورهای غیرمتعهد به نتیجه نرسیده و هیچ‌یک نتوانسته آشتی‌ناپذیری مقامات ایرانی را از بین ببرند، در نظر مقامات ایرانی بدون عقب‌نشینی نیروهای عراقی از ایران صلح به دست نمی‌آید. ... دوم مهرماه 1359؛ یعنی دو روز بعد از شروع جنگ، یاسر عرفات رئیس کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین برای رفع دشمنی دو کشور به بغداد و تهران سفر کرد. بعد از آن نیز عرفات به کوشش‌های خود خاتمه نداد. سازمان آزادی‌بخش فلسطین همچنین در هیئت حسن‌نیت کشورهای اسلامی و هم در هیئت غیرمتعهدها شرکت کرد. از سوی دیگر، کشورهای عربی از شکافی که بین آنها به‌خاطر جنگ عراق و ایران به وجود آمده است، نمی‌تواند چشم‌پوشی کنند. در این جنگ اردن به پشتیبانی از عراق و سوریه به حمایت از ایران برخاست. جنگ فوق همچنین موجب رودررویی دو کشور عضو جنبش غیرمتعهدها شده است. بدین مناسبت فیدل کاسترو رئیس کنونی جنبش غیرمتعهد، اولین کسی بود که دراین‌مورد عکس‌العمل نشان داد. به‌محض بروز جنگ، وزیر امور خارجه کوبا به بغداد و تهران سفر کرد. خانم ایندیرا گاندی نخست‌وزیر هند، نیز بدین مناسبت اظهار داشت به‌وسیله جنگ عراق و ایران اقتصاد تمام جنوب آسیا عمیقاً تحت‌تأثیر قرار گرفته است. به‌علت عدم وجود ارقام دقیق ازسوی عراق و ایران تخمین نتایج اقتصادی جنگ فوق بسیار مشکل است. به‌دنبال شروع جنگ و انهدام تأسیسات نفتی، تولید نفت هردو کشور قطع شد، ولی کمی بعد ایران و عراق به مقدار کمتری شروع به تولید و صدور نفت کردند. به‌طوری‌که اکنون صادرات ایران 2/1 میلیون بشکه در روز و صادرات روزانه عراق 9/0 میلیون بشکه برآورد می‌شود. از سوی دیگر، تخمین تلفات انسانی همان‌قدر مشکل است که برآورد خسارات مالی. براساس اظهارات منابع آگاه در تهران، ارزش خسارات وارده بر ایران احتمالاً بالغ‌بر سی میلیارد دلار می‌شود که علاوه‌براین، روزانه احتمالاً درحدود شش میلیون دلار مخارج تسلیحاتی دارد. طبق تنها آمار رسمی ایران 4442 عراقی در ایران اسیر و 1500 تن ایرانی در عراق در اسارت به سر می‌برند.»[۲۸] رادیو مسکو نیز در برنامه‌ای به بررسی جنگ ایران و عراق پرداخت و نتیجه وقوع جنگ را حضور نظامی امریکا و انگلستان در خلیج‌فارس دانست. در بخشی از تحلیل رادیو مسکو آمده است: «امپریالیست‌ها تصمیم گرفته‌اند از تیره‌شدن مناسبات میان دو کشور واقع در خلیج‌فارس برای تثبیت حضور نظامی خویش در این منطقه استفاده کنند. پنتاگون در همان هفته‌های اول انجام عملیات جنگی به‌بهانه تأمین دفاع بیشتر به‌اصطلاح منافع حیاتی امریکا، واحدهای اضافی از نیروی دریایی خود را به منطقه خلیج‌فارس فرستاد. دولت خانم تاچر بلافاصله پس از آغاز عملیات جنگی اعلام کرد که دو ناو جنگی ازجمله ناوشکن کوچک کونتری را برای کمک به متحدین خود می‌فرستد. وی خاطرنشان ساخت مصمم است در آینده نزدیک چهار ناو دیگر را به این منطقه بفرستد.»[۲۹]
منابع و مآخذ روزشمار 1360/06/27
- ↑ سند شماره 53820 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد عملیات جنوب (اطلاعات عملیات) به فرماندهی مرکز (اطلاعات عملیات)، 27/6/1360 سند تک‌برگی؛ و - سند شماره 5061 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی لشکر16 زرهی، 20/6/1360، سند تک‌برگی؛ و - سند شماره 105058 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 26/6/1360، صص 4 - 1؛ و - سند شماره 004838 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات سوسنگرد (شهید مدنی)، 27/6/1360، صص 27 - 1؛ و - ابوالقاسم حبیبی، دشت آزادگان در جنگ، (اطلس راهنما - 4)، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1381، ص85.
- ↑ سند شماره 4835 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: طرح عملیاتی سوسنگرد اهواز، نزاجا، 18/5/1360.
- ↑ سند شماره 53819 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد عملیات جنوب (اطلاعات عملیات) به فرماندهی مرکز (اطلاعات عملیات)، 27/6/1360، سند تک‌برگی؛ و - دشت آزادگان در جنگ، پیشین.
- ↑ مرکز خبری روابط عمومی ستاد مرکزی سپاه پاسداران، نشریه خبرنامه، شماره 322، 28/6/1360، ص3؛ و - سند شماره 53816 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد عملیات جنوب به فرماندهی مرکز، 27/6/1360، سند تک‌برگی.
- ↑ سند شماره 53820 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد عملیات جنوب (اطلاعات عملیات) به فرماندهی مرکز (اطلاعات عملیات)، 27/6/1360 سند تک‌برگی؛ و - سند شماره 5061 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی لشکر16 زرهی، 20/6/1360، سند تک‌برگی؛ و - سند شماره 105058 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 26/6/1360، صص 4 - 1؛ و - سند شماره 004838 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات سوسنگرد (شهید مدنی)، 27/6/1360، صص 27 - 1؛ و - ابوالقاسم حبیبی، دشت آزادگان در جنگ، (اطلس راهنما - 4)، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1381، ص85.
- ↑ دشت آزادگان در جنگ، پیشین، ص86.
- ↑ سند شماره 5140 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سوسنگرد به خوزستان (عملیات)، 30/6/1360، سند تک‌برگی؛ و - سند شماره 53870 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد عملیات جنوب به ستاد مرکزی سپاه (فرماندهی)، 29/6/1360، سند تک‌برگی؛ و - سند شماره 5126 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای 24 ساعته واحد اطلاعات عملیات سپاه خوزستان، شماره 351، 29/6/1360، ص2.
- ↑ سند شماره 005121 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای 24 ساعته واحد اطلاعات عملیات سپاه خوزستان، شماره 350، 28/6/1360، ص2.
- ↑ سند شماره 5648 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از طرح و برنامه‌ریزی عملیات منطقه8 به فرماندهی منطقه8، 10/9/1360، ص8؛ و - سند شماره 53817 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد عملیات جنوب به فرماندهی مرکز، 27/6/1360، سند تک‌برگی؛ و - دشت آزادگان در جنگ، پیشین، ص86.
- ↑ روزنامه کیهان، 30/6/1360، ص15.
- ↑ همان.
- ↑ سند شماره 417663 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از کمیته مرکزی انقلاب اسلامی خوزستان به دفتر سیاسی استانداری خوزستان، 28/6/1360، ص2؛ و - روزنامه اطلاعات، 28/6/1360، ص19.
- ↑ سند شماره 005118 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای 24 ساعته واحد اطلاعات عملیات سپاه خوزستان به فرماندهی مرکز، شماره 349، 27/6/1360، ص4.
- ↑ سند شماره 5570 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه غرب، 29/6/1360، ص22.
- ↑ روزنامه کیهان، 30/6/1360، ص15.
- ↑ سند شماره 054845 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه پاسداران منطقه7 به فرماندهی مرکز، 7/7/1360، سند تک‌برگی؛ و - سند شماره 144840 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: خلاصه اطلاعاتی، ستاد سپاه پاسداران غرب (اطلاعات عملیات)، شماره 24، 31/6/1360، صص 1 و 2؛ و - سند شماره 54881 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه منطقه7 (کرمانشاه) به فرماندهی سپاه مرکز، 30/6/1360، سند تک‌برگی.
- ↑ روزنامه کیهان، 31/6/1360، ص14.
- ↑ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 183، 29/6/1360، ص4، مشهد - خبرگزاری پارس، 28/6/1360؛ و - روزنامه اطلاعات، 30/6/1360، ص4.
- ↑ سند شماره 417663 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از کمیته مرکزی انقلاب اسلامی خوزستان به دفتر سیاسی استانداری خوزستان، 28/6/1360، ص2؛ و - روزنامه اطلاعات، 28/6/1360، ص19.
- ↑ روزنامه کیهان، 29/6/1360، ص3.
- ↑ روزنامه کیهان، 30/6/1360، ص3؛ و - سند شماره 43966 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد منطقه3 (چالوس) به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (مرکز فرماندهی)، 28/6/1360، ص1.
- ↑ سند شماره 5570 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه غرب، 29/6/1360، ص22.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 29/6/1360، ص11؛ و - روزنامه کیهان، 28/6/1360، ص3.
- ↑ سند شماره 43866 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منطقه3 (چالوس) به فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ستاد مرکزی، 27/6/1360، ص1.
- ↑ روزنامه کیهان، 30/6/1360، ص14؛ و - سند شماره 43866 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
- ↑ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 185، 31/6/1360، صص 13 و 14، دنور - یونایتدپرس، 30/6/1360.
- ↑ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی(ره))، جلد 15، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ پنجم 1389، صص 241 - 238.
- ↑ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، 28/6/1360، صص 5 - 3، 27/6/1360.
- ↑ همان، ص6، رادیو مسکو، 27/6/1360.