1360.01.01

روزشمار جنگ سال 1360 1360.01.01
نام‌های دیگر	یک فروردین
تاریخ شمسی	1360.01.01
تاریخ میلادی	21 مارس 1981
تاریخ قمری	14 جماد‌ی‌الاول 1401

1361.01.01

1362.01.01

1363.01.01

1364.01.01

1365.01.01

1366.01.01

1367.01.01

گزارش- 1

1. در ادامه عملیات‌های محدود*، به‌منظور آزادسازی ارتفاع قوچ‌سلطان** و روستاهای اطراف آن، امروز، عملیات قوچ‌سلطان در منطقه مریوان با همکاری سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران اجرا شد. هم‌زمان با اشغال بخش‌هایی از خاک ایران و استقرار ارتش عراق در این مناطق در نیمه دوم سال ۱۳۵۹، فعالیت گروه‌های شورشی در کردستان، تعداد زیادی از نیروهای خودی را در این منطقه درگیر کرد و مانع تمرکز کامل قوای خودی در جبهه‌های غرب و جنوب شد، بنابراین احتمال حمله نیروهای ایران به شهرهای بزرگ جبهه شمالی عراق مانند سلیمانیه و کرکوک به حداقل رسید. به همین دلیل ارتش عراق در آغاز رسمی جنگ، هجوم زمینی در جبهه شمالی را ضروری ندانست و حتی لشکرهای ۷ و ۱۱ پیاده که تحت امر سپاه یکم بودند را برای تقویت نیروهای خود به مناطق بازی‌دراز، خرمشهر و آبادان اعزام کرد. عراق پس از تثبیت مواضع نیروهای خود در مناطق جنوبی و غربی، در ۲۷ آذر ۱۳۵۹، با آغاز تهاجم برای عبور از مرز، به‌تدریج نوار مرزی ایران در غرب مریوان را از جنوب دره شیلر تا نوسود به اشغال خود درمی‌آورد. درپی اشغال مناطق مرزی استان کردستان، بلافاصله رزمندگان با کمک نیروهای محلی اقدام به اعزام تیم‌ها و گروه‌های نفوذی به داخل خاک عراق، برای اجرای عملیات‌هایی با هدف فشار به دشمن کردند که موجب ناامنی پشت‌جبهه دشمن شد. پس از مدتی یگان‌های سپاه پاسداران و ارتش نیز عملیات‌های محدود و گسترده‌ای در مرزهای استان مذکور اجرا کردند. ارتش عراق با اشغال ارتفاع قوچ‌سلطان، بر دشت مریوان و جاده مریوان باشماق مسلط شده بود و همه فعالیت‌های قوای ایرانی در این منطقه را زیر نظر داشت، اما هنوز موقعیت خود را تثبیت نکرده بود که نیروهای خودی تصمیم گرفتند ارتفاع قوچ‌سلطان را آزاد کنند. اولین عملیات در ۱/۱۰/۱۳۵۹، اجرا شد که رزمندگان موفقیت چندانی در آن کسب نکردند و به مواضع خود بازگشتند.

مراحل اول و دوم عملیات قوچ سلطان دومین عملیات برای آزادسازی ارتفاع قوچ‌سلطان امروز، اجرا شد. در این عملیات ۱۰۰ نفر از نیروهای ارتش به فرماندهی سرگرد رسول عبادت از روبه‌رو و ۲۰۰ نفر از نیروهای سپاه به فرماندهی احمد متوسلیان فرمانده سپاه مریوان، با دورزدن دشمن از پشت به نیروهای عراق حمله کردند.

گزارش- 2

2. به‌دنبال بازپس‌گیری مناطق اشغالی در جبهه‌های غرب به‌همت قوای خودی، ارتش عراق که تلاش‌هایش برای تصرف مجدد ارتفاعات گیلان‌غرب، میمک، هلاله و نی‌خزر ناکام مانده بود، برای جبران این شکست امروز، سلاح‌های سنگین توپخانه و خمپاره انداز برخی از مناطق جبهه مذکور را هدف قرار داد. براین‌اساس، نبرد شدیدی در جبهه‌های میمک، گیلان‌غرب، سیدصادق و کلینه با سلاح‌های سنگین توپخانه، خمپاره‌انداز و انواع سلاح‌های سبک و نیمه‌سنگین با برتری کامل نیروهای ایرانی رخ‌ داد. در جبهه میمک، از اواخر روز گذشته، بالگردهای هوانیروز ایران بیش از ۱۱ تانک، یک نفربر، ۵ خودرو و تعداد زیادی از سنگرهای دشمن را منهدم کردند. همچنین، در دشت ذهاب ۲ موضع خمپاره‌انداز و ۲ انبار مهمات عراق منهدم شد. پادگان سیدصادق عراق نیز همچنان زیر آتش توپخانه نیروهای ایرانی بود. آگاهان نظامی اوضاع جبهه‌های غرب کشور را عالی توصیف کرده و اظهار کردند که نیروهای رزمنده ارتش، ژاندارمری، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اعضای بسیج مستضعفین و بسیج عشایری در تمام خطوط مرزی غرب کشور، مقاوم و پایدار در مقابل نیروهای دشمن ایستاده‌اند و هر حرکت و تلاش دشمن را قاطعانه سرکوب می‌کنند. براساس همین گزارش، شب گذشته، در منطقه چغالوند نبرد شدیدی بین ارتش عراق و رزمندگان ژاندارمری و سپاه پاسداران ایران جریان داشت. در نتیجه این نبرد تعدادی از قوای عراقی کشته شدند و از نیروهای ایرانی نیز یک نفر از ژاندارمری و یک تن از سپاه به شهادت رسیدند. در جبهه سومار نیز مبادله آتش توپخانه و خمپاره‌انداز منجر به نابودی ۵ سنگر نیروهای عراقی شد. همچنین جنگ در جبهه‌های داربلوط، زله‌زرد و کانی‌سخت به‌صورت آتش پراکنده توپخانه و خمپاره‌انداز جریان دارد. به گزارش خبرنگار خبرگزاری پارس به نقل از روابط‌عمومی سپاه پاسداران غرب کشور «در چند روز گذشته، یک گردان پیاده از مزدوران عراقی که قصد تجاوز در ناحیه خانه‌شور را داشتند، توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سرکوب و با تحمل تلفاتی مجبور به عقب‌نشینی شدند.» در نتیجه دومین حمله امروز قوای خودی به نیروهای عراق در یکی از جبهه‌های ایلام، بعدازظهر امروز، ارتفاعات هلاله به تصرف نیروهای ایرانی درآمد. در جریان این حمله ۱۵۰ نفر از سربازان رژیم متجاوز عراق کشته و ۸ تانک و ۴ خودروی حامل مهمات دشمن منهدم شدند. همچنین ۴ تن از سربازان عراقی با فرار از ارتش این کشور، خود را تسلیم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جوانرود کردند.

گزارش- 3

3. در پاسخ به حملات چند روز اخیر نیروهای ایرانی در جبهه‌های غرب، ارتش عراق علاوه بر مقابله زمینی، امروز، بار دیگر برخی مناطق مسکونی غرب و جنوب کشور را هدف حملات هوایی و موشکی خود قرار داد. درنتیجه حمله موشکی عراق در ساعت ۳۰: ۱۲ امروز، به مناطق مسکونی اهواز و دزفول، تا ساعت ۱۶:۰۰، ۵ تن از افراد غیرنظامی در اهواز شهید و ۱۱ تن مجروح شدند. در محور تپه‌های الله‌اکبر، شمال‌غربی سوسنگرد، محور سلمانیه و محمدیه درگیری‌ها شدت بیشتری داشت. همچنین، ساعت 12:30 امروز، یک هواپیمای متجاوز عراقی مناطق مسکونی شهر ایلام را بمباران کرد که براثر آن یک نفر شهید شد و 45 تن از مردم ازجمله تعدادی کودک زخمی شدند. در ادامه حملات هوایی امروز عراق، یک فروند هواپیمای عراقی وارد حریم هوایی شهر خرم‌آباد شد و اقدام به پرتاب راکت کرد که منجر به شهادت ۸ نفر و مجروح‌شدن ۴ تن شد. در ساعت 18 امروز نیز ستاد عملیات غرب کشور به ستاد جنگ سرپل‌ذهاب گزارش داد که امکان حمله گسترده عراق به شهرها و تأسیسات مرزی بسیار زیاد است. امروز، علاوه‌بر حملات هوایی، آتش توپخانه عراق در جبهه جنوب شدت بیشتری داشت که در نتیجه آن شهر آبادان و اطراف آن هدف توپخانه سنگین عراق قرار گرفت و ضمن واردآمدن خساراتی به مناطق مسکونی و تأسیسات نفتی، ۵ نفر شهید و ۲۶ نفر مجروح شدند. همچنین در شهر سوسنگرد و اطراف آن یک نفر به شهادت رسید و ۵ تن مجروح برجای ماند. به گزارش امروز واحد اطلاعات سپاه عملیات شوش، در ساعت ۱۱ صبح براثر انفجار یک مین ضدنفر ۳ تن از اعضای گروه شناسایی این واحد مجروح شدند.

گزارش- 4

4. هم‌زمان با آغاز سال جدید، عناصر احزاب و گروه‌های مسلح غیرقانونی حضور خود را در برخی از مناطق استان‌های کردستان و آذربایجان‌غربی گسترش داده‌ و به حملات علیه نیروهای خودی افزودند. براساس گزارش واحد اطلاعات سپاه سنندج، امروز، تظاهرات کمابیش وسیعی علیه دولت و سپاه پاسداران در قبرستان بیرون شهر برگزار شد و تعداد کثیری از حاضران مبادرت به خواندن سرودهای محلی و سردادن شعار کردندکه با حضور نیروهای سپاه و پیشمرگان مسلمان کرد متفرق و عده‌ای نیز دستگیر شدند. طبق همین گزارش، گروه‌های مسلح غیرقانونی ۱۹ نفر نظامی را که با یک دستگاه مینی‌بوس عازم تهران بودند، همراه راننده خودرو در منطقه دکن گروگان گرفتند. واحد اطلاعات سپاه سنندج گزارش داد، مهاجمان مسلح امشب، به پاسگاه جنوبی سردشت حمله کرده و یک افسر ژاندارمری را به شهادت رساندند. همچنین بر اساس گزارش ژاندارمری، افراد مسلح غیرقانونی به پاسگاه کشاورز از توابع میاندوآب حمله کردند، اما با مقاومت و آتش شدید مأموران پاسگاه مذکور مجبور به عقب‌نشینی شدند.

گزارش- 5

5. رهبر انقلاب اسلامی، رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و رئیس مجلس شورای اسلامی امروز، در پیام‌های جداگانه‌ای ضمن تبریک آغاز سال ۱۳۶۰ به مردم ایران، بر قانون‌گرایی، صلح‌طلبی، پایداری و مقاومت، وحدت نیروهای مسلح ایران و ادای دین به شهدا تأکید کردند. امام خمینی در پیامی به مناسبت آغاز سال جدید، امسال را سال "قانون‌گرایی و حاکمیت قانون" نام‌گذاری و اظهار کردند: «من امیدوارم که در این سال جدید هم ملت ما و دولت ما و همه آنهایی که در اداره کشور دخالت دارند، از لشکری‌ها و کشوری‌ها همه با هم برادر باشند. ... همه توجه کنند و این سال نو را با مبارکی و میمنت در زیر پرچم پرافتخار اسلام و دستورات نورانی خدای تبارک‌وتعالی مجتمع بشوند و دست قدرت‌های بزرگ را که هیچ فکر نمی‌کنند الا برای مصالح خودشان و چپاول‌کردن ذخایر ملت‌های ضعیف، باهم باشند همه تا این دست‌های چپاولگر قطع بشود ... ان‌شاء‌الله این آثار شوم جنگ نابکار صدامی که دست‌نشانده قدرت‌های بزرگ است، از بین برود ... و من امیدوارم که خداوند این سال را سال رحمت، سال برکت، سال صفا، سال برادری و سال برابری قرار دهد و تمام ملت و دولت و دست‌اندرکارها تماماً مجتمع باشند و باهم این کشور را به سلامتی و سعادت و همه چیزهایی که احتیاج دارد، تهیه کنند و کارسازی کنند و از کارهای ناشایستی هم که در کشور واقع می‌شود و این لازمه یک انقلاب است، جلوگیری کنند و مملکت ما در سال آینده و در این سال، ... مملکتی باشد که قانون فقط حکم کند. هیچ‌کس غیر قانون حکم نکند و تمام مجری قانون باشند و کسی درحدود غیرقانونی عمل نکند و همه درحدود خودشان عمل کنند و ان‌شاء‌الله سعادت و سلامت برای تمام مسلمین به‌خصوص کشور ما و کشور عراق باشد که این جرثومه فساد [صدام] کنار برود و مسلمین عراق و ایران آزاد باشند.» سیدابوالحسن بنی‌صدر نیز در پیامی اظهارامیدواری کرد که سال جدید سال دستیابی به صلح باشد. رئیس‌جمهور همچنین بر آگاهی و حضور مردم در صحنه تأکید کرد و گفت: «سال ۱۳۶۰، امیدواریم سال صلح باشد، اما نه هرگونه صلحی. آن صلحی که اعتقادات ما، استقلال ما، آزادی‌های ما را به خطر افکند صلح نیست، ذلت است. یک جنگ دائمی است که هدف آن ویران‌کردن شخصیت مردم ما، پایمال‌کردن استقلال کشور ما و ازبین‌بردن استقرار حکومت جمهوری اسلامی ایران است. ما صلحی را می‌خواهیم برپایه استقلال، برپایه آزادی و برای اجرای اسلام در سرزمین ایران و تا این صلح را به دست نیاوریم، برای آن مبارزه خواهیم کرد.» وی همچنین ضمن تأکید بر مقاومت دربرابر مشکلات، مردم را به آگاهی و حضور در عرصه‌های سیاسی دعوت کرد و افزود: «هیچ تضمینی قوی‌تر و نیرومندتر از آگاهی شما مردم و حضور شما در صحنه سیاسی کشور برای وحدت نیست. مردم کشور، هرچه مشکل باشد آگاه بگردید، آگاهی را بجویید و در صحنه‌ها حاضر باشید. هیچ عذری پذیرفته نیست ... ما در جنگ عراق پیروز می‌شویم چون برحقیم. ما در استقرار حاکمیت دولت در داخل پیروز می‌شویم چون برحقیم.» محمدعلی رجایی نخست‌وزیر هم امروز، در پیامی پس از تبریک سال نو و آرزوی موفقیت برای رزمندگان گفت: « سال گذشته، با تمامی مشکلاتی که داشت، به یاری خدا و همت شما هم‌میهنان عزیز با موفقیت کامل گذشت. موفقیت کامل در نبرد حق علیه باطل که با یأس کامل صدام مزدور مواجه شد. با موفقیت کامل که در نبرد با ضدانقلاب داخلی، خدا به برادران و خواهران ما توفیق داد تا آنها را از هر طبقه و گروه که بودند، سر جایشان نشاندند. ... من ضمن عرض تبریک به همه برادران رزمنده‌مان در میدان جنگ رویاروی با صدام مزدور، برای همه آنها چه ارتش، چه ژاندارمری، شهربانی، سپاه و بسیج آرزوی موفقیت می‌کنم.» همچنین حجت‌الاسلام‌والمسلمین هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، در پیامی به مناسبت سال نو اظهار کرد: «لحظه پرهیجان شروع سال نو برای ملت ایران و همه نیروهای در جبهه و در پشت‌جبهه و تمام نیروهای در خدمت جمهوری اسلامی مبارک باد. عید ما اگرچه مطابق رسم‌ورسوم سنتی به‌خاطر جنگ جاری و مصدومان و مجروحان و آسیب‌دیدگانی که در تخت‌های بیمارستان خوابیده‌اند، نمی‌تواند رونق و رسوم گذشته را داشته باشد، اما زندگی ما واقعاً زندگی سالم، انقلابی و در راه خدا است که عید واقعی ما امسال است. از ما به ارواح پاک شهدا و قهرمانان افتخارآفرین میدان‌های جنگ درود و پیمان که این راه مقدس را ادامه بدهیم تا پیروزی نهایی و تثبیت جمهوری اسلامی و تلاش برای ایجاد عدالت برای مستضعفان جهان.»

گزارش- 6

6. رهبر انقلاب اسلامی ایران امروز، در دو دیدار جداگانه با فرماندهان نیروهای مسلح و هیئت وزیران بر ضرورت وحدت و انسجام بین اقشار مختلف کشور تأکید کردند. امام خمینی در دیدار با فرماندهان ارتش، ژاندارمری، شهربانی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ضمن تأکید بر اهمیت وحدت بین نیروهای مسلح و مردم، درمورد وظایف نیروهای مسلح گفتند: «... شما همه باید احساس این مطلب را بکنید که یک کشوری که همه نیروهای تبلیغاتی و نظامی و همه چیزها در همه‌جا برضدش قیام کردند و مشغول توطئه هستند و ما ماندیم خودمان و به‌حسب ظاهر بعضی از کشورها که یک اظهار دوستی می‌کنند، لکن این ملت‌ها - یعنی ملت‌های اسلامی - و آنها هم که رنج دیدند از حکومت‌های خودشان و سایر جاها، این نهضت را شاید یک بارقه امیدی برای خودشان حساب کنند.» رهبر انقلاب اسلامی همچنین با اشاره به حوادث ۱۴ اسفند ۱۳۵۹***و تأکید بر حفظ همدلی بین نیروهای انقلابی و مسئولان، اظهار کردند: «... الآن ملت است و ارتش است و ژاندارمری است و پاسدار است و پاسبان است و رئیس‌جمهور است و همه مخلوط‌اند به هم و همه باهم هستند. این باهمی را حفظ کنید شما. پاسدارها شما را مقابل خودشان قرار ندهند. شما هم خودتان را مقابل آنها قرار ندهید. شما همه با هم برادر هستید. ... ما نباید آلت دست این گروه‌هایی قرار بگیریم که آمدند و می‌خواهند فساد کنند در اینجا و هرکدام هم ریشه دارند به یک جایی، این یکی ریشه دارد در شوروی، یکی ریشه دارد به امریکا. ما نباید خودمان را دست اینها بدهیم که اینها ما را بازی بدهند. اغفال کنند ما را. ... می‌دانند که چه جوری باید این دسته را با آن دسته مقابل هم قرار دهند. آنها درس نفاق را آموخته‌اند. ما باید خودمان توجه کنیم به اینکه مبادا زیر تأثیر اینها برویم و اینها ما را آلت دست کنند ... و به جان هم بیفتیم. سپاه پاسداران علی‌حده برای خودش یک دفتری باز کند، مثلاً ژاندارمری هم علی‌حده، ارتش هم علی‌حده و همه باهم مخالف. آمال همه دشمن‌های شما این است که شماها باهم مخالف باشید. ... من امیدوارم که این سال، سال وحدت و سال اطمینان بخشیدن به مردم و سال پیروزی باشد. ان‌شاءالله، همه پیروز باشید.» امام خمینی همچنین در دیدار با نخست‌وزیر و هیئت وزیران با تأکید بر اینکه انقلاب اسلامی ایران و دستاوردهای آن باید برای همه کشورها و مستضعفان جهان الگو باشد، از آنان خواست برای حفظ هرچه بیشتر وحدت و یکپارچگی امت، از اختلاف‌ها بپرهیزند و برادرانه با یکدیگر برخورد کنند. رهبر انقلاب با ذکر این نکته که اگر نیت‌ها خالص و الهی باشد، بینش‌های مختلف اشکالی نخواهد داشت، خاطرنشان کردند که مسئولان مملکتی باید عملکردهای خود را به آگاهی مردم برسانند تا تبلیغات مخالفان مبنی‌بر اینکه کاری انجام نشده یا نمی‌شود، خنثی شود.

گزارش- 7

7. رئیس‌جمهور و فرمانده کل قوا امروز در دیدار با برخی از سفیران و وابستگان نظامی کشورهای خارجی در ایران، مواضع جمهوری اسلامی درمورد جنگ، علل شروع آن و پیشنهاد اخیر هیئت صلح اسلامی را تشریح کرد. رئیس‌جمهور در این دیدار گفت: «این نوروز را ما درحالی شروع می‌کنیم که اگرچه با سالگرد تأسیس جمهوری هم‌زمانی دارد، ولی کشور ما در جنگ است. ما به‌لحاظ اعتقاداتمان و به‌لحاظ صدماتی که این جنگ برای ما به ارمغان آورده است، با تمام وجود با آن مخالفیم و گمان می‌کنم که شما می‌توانید حس کنید که چه اندازه برای ما اقدام به جنگی که با آن مخالفیم مشکل است. بااین‌حال، ما در موقعیتی که داریم کاری جز مقاومت نمی‌توانیم بکنیم. نیرو و رژیم مهاجم بسیار کوشیده است که این‌طور تبلیغ کند که خواستار متوقف‌کردن جنگ است و ما مخالف آن. ... حقیقت غیر از این است و ما اصراری به ادامه جنگ نداریم و بسیار مایلیم که جنگ در اولین لحظه ممکن متوقف شود، اما رژیم مهاجم می‌خواهد آنچه را که ما در انقلاب به دست آوردیم، در جنگ از ما باز ستاند. مسئله شط‌العرب [اروندرود] و تصحیحات مرزی مسائلی نیستند که جنگ به‌خاطر آنها شروع شده و ادامه دارد. رژیم مهاجم می‌خواهد از راه جنگ خفت را بر ما تحمیل کند، به‌طوری‌که این ملت زمینه روانی برای بازگشت به دوران وابستگی را به دست آورد و این چیزی نیست که ما بتوانیم بپذیریم. به این دلیل جنگ ادامه دارد و الا ما از اول گفته‌ایم که موافقت‌نامه الجزایر را می‌پذیریم و حاضریم براساس آن مسائل فی‌مابین را حل کنیم. پیش از شروع جنگ نیز اقدامات عملی برای تصحیحات مرزی بر طبق موافقت‌نامه انجام می‌گرفت. هم‌اکنون نیز ما این آمادگی را داریم، اما آمادگی تسلیم را نداریم.» بنی‌صدر در ادامه افزود: «پیشنهادات ۸کشور اسلامی ازنظر ما متضمن مواد مفیدی بود و در بعضی موارد با خواسته‌های ما که عبارت بودند از ترک خاک کشورمان ازسوی نیروهای خارجی پیش از هرگونه مذاکره‌ای، منطبق بود و این نظر ما را تأمین می‌کرد، ولی پیشنهاد هیئت درمورد حاکمیت بر شط‌العرب ما را کاملاً راضی نمی‌کرد.» وی همچنین اظهار کرد: «آنچه ازنظر ما معلوم و روشن نبود این است که جنگ و ایجادکننده آن چگونه مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.»****

گزارش- 8

8. خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی به بررسی اختلافات رئیس‌جمهور و حزب جمهوری اسلامی پرداخت. به نوشته این خبرگزاری، اختلافات ابوالحسن بنی‌صدر با سران حزب جمهوری اسلامی اگرچه ریشه‌های عقیدتی و مبنایی داشت، اما با شروع جنگ و بروز اختلاف‌نظر بین دوطرف درمورد نحوه تخصیص امکانات و راهبرد مناسب برای دفاع، شکل جدی‌تر به خود گرفت. دراین‌میان، غائله ۱۴ اسفند دانشگاه تهران به ناسازگاری موجود بیشتر دامن زد و اختلافات دو طرف علنی و گسترده‌تر شد. براساس گزارش آسوشیتدپرس، امروز، حجت‌الاسلام‌والمسلمین هاشمی رفسنجانی در گفت‌وگو با یک نشریه عربی درمورد درگیری رئیس‌جمهور و حزب جمهوری اسلامی گفت: «این اختلافات عادی هستند و امام خمینی نیز از آنها مطلع است.» وی افزود:«اختلاف ما با رئیس‌جمهور ناشی‌از برداشت‌های متفاوت ما از اسلام است. وی اسلام را در یک سایه سیاسی می‌بیند. درحالی‌که ما آن را خالی از هرگونه فریب‌کاری می‌دانیم و اسلام را جریان زیرین سیاست می‌شناسیم.»

گزارش- 9

9. اطلاعات به‌دست‌آمده از برخی اسرای ایرانی در عراق، بیانگر این است که دستگیری وزیر نفت ایران بدون هیچ طرح قبلی و کاملاً اتفاقی بوده است. محمدجواد تندگویان وزیر نفت ایران، در تاریخ ۹ آبان ۱۳۵۹، همراه بهروز بوشهری و محسن یحیوی در جاده اهواز آبادان به اسارت نیروهای عراقی درآمد. در آن زمان دولت عراق ادعا کرد که این مقامات ایرانی با طرح و عملیات قبلی دستگیر شده‌اند، اما باتوجه‌به اظهارات ایرانیانی که در زندان عراق به سر می‌برند، نظامیان عراقی تازمانی‌که تندگویان خود را معرفی نکرده بود، وی را نشناخته بودند. درضمن، ۲ تن از ایرانیان عرب‌زبان که با مقامات وزارت نفت در یک زندان بودند، از شکنجه‌شدن این مقامات خبر دادند.

گزارش- 10

10. در ادامه بازدید خبرنگاران ایرانی و خارجی از جبهه‌های جنوب ایران، صبح امروز، برخی از خبرنگاران با تعدادی از سربازان اسیر عراقی و چندین تن از افراد غیرنظامی ایرانی که در جاده‌ها به اسارت نیروهای عراقی درآمده و بعدها آزاد شده بودند، دیدار و گفت‌وگو کردند. در این دیدار، ایرانیانی که به اسارت عراقی‌ها درآمده بودند، چگونگی اسیرشدن خود و رفتار نیروهای عراقی با آنها را برای خبرنگاران تشریح کردند. یکی از خبرنگاران آلمانی که مدتی در عراق بوده است اظهار کرد که اعمال رژیم عراق بسیار وحشیانه است و با قوانین بین‌المللی سازگار نیست. خبرنگاران همچنین قول دادند که تمام وقایع را بدون سانسور و تحریف برای جهانیان منعکس کنند. مطلب جالب‌توجه برای خبرنگاران این بود که اکثر این افراد عرب بودند و شکنجه آنان به‌دست عمال صدام بار دیگر نادرستی ادعای رژیم بعث را مبنی‌بر جنگ برای عربیت، اثبات کرد. یکی از افراد مذکور در پاسخ به سؤال خبرنگاران درباره علت آزادی خود گفت: «می‌خواستند از ما به‌عنوان ارتش خلقی و جاسوس استفاده کنند که در این کار ناموفق بودند.» خبرنگاری که در عراق با اسرای ایرانی دیدار کرده بود، خاطرنشان کرد: «وضع اسرای عراقی در ایران به‌مراتب بهتر از وضع اسرای ایرانی در عراق است.» یکی از اسرای عراقی که به زبان انگلیسی مسلط بود در پاسخ به سؤالات خبرنگاران با اظهار رضایت از وضعیت گفت: «پاسدارها با ما مثل رفقای چندین ساله رفتار کرده و برخورد خوبی داشته‌اند.» وی در جواب این پرسش که روحیه سربازان عراقی چگونه است؟ ابراز کرد: «اکثر سربازان عراقی از جنگ خسته شده‌اند و روحیه‌ای بسیار ضعیف دارند.»

گزارش- 11

11. باوجود تحریم اقتصادی ایران، کمیسیون بازار مشترک اروپا آماری از افزایش ۶۴ درصدی حجم صادرات بازار مشترک اروپا به ایران در ۹ ماه اول سال گذشته، منتشر کرد. براساس گزارش خبرگزاری رویتر و اظهارات یکی از مقامات بازار مشترک اروپا: «در سال ۱۹۷۹، به‌خاطر وقوع انقلاب در ایران حجم صادرات بازار مشترک به ایران شدیداً کاهش یافته بود و افزایش [کنونی] حجم صادرات را باید دراین‌رابطه دانست.» در هفته جاری، دولت ایران اعلام کرد که حاضر به توسعه مناسبات اقتصادی با کشورهایی است که حاکمیت ایران را محترم شمارند. براساس آماری که کمیسیون بازار مشترک منتشر کرد، صادرات بلژیک و لوکزامبورگ به ایران ۱۵۴ درصد و صادرات کشورهای فرانسه و بریتانیا به ایران به ترتیب ۱۱۴ و ۱۱۰ درصد افزایش یافته است. شایان ذکر است که در بین اعضای بازار مشترک، افزایش صادرات آلمان به ایران با میزان ۲۲ درصد در پایین‌ترین حد قرار دارد.

گزارش- 12

12. عراق و مجارستان از تلاش‌های کشورهای عضو جنبش عدم‌تعهد، سازمان کنفرانس اسلامی و سازمان ملل متحد برای برقراری آتش‌بس در جبهه‌های جنگ عراق با ایران، حمایت کردند. براساس گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، در بیانیه‌ای که در پایان دیدار رسمی طه یاسین رمضان معاون نخست‌وزیر عراق، از مجارستان منتشر شد، دو کشور از تلاش‌های انجام‌شده در سطح بین‌المللی برای برقراری آتش‌بس بین ایران و عراق حمایت کردند. در بیانیه مذکور، مجارستان مراتب نگرانی خود را از بروز درگیری نظامی بین ایران و عراق ابراز کرد و دو طرف خواستار حل صلح‌آمیز مناقشات ایران و عراق شدند.

گزارش- 13

13. کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس در ادامه حمایت‌های خود از عراق در اقدامی جدید از احتمال پیوستن این کشور به شورای همکاری خلیج‌فارس خبر دادند. براساس گزارش رسیده از کویت، وزیر نفت امارات متحده عربی در گفت‌وگو با روزنامه الرأی العام درزمینه حضور عراق در شورای همکاری خلیج‌فارس گفت: «وجود عراق به‌عنوان یکی از کشورهای خلیج [فارس] انکارناپذیر است.» وی همچنین احتمال عضویت عراق در شورای همکاری خلیج‌فارس را مطرح کرد و افزود: «عراق می‌تواند یکی از اعضای شورای همکاری خلیج [فارس] باشد.»

گزارش- 14

14. محافل خبری فرانسه امروز، مذاکره وزیر امور خارجه فرانسه با معاون نخست‌وزیر عراق در دیدار اخیر، درباره تحویل سلاح از فرانسه به عراق را تکذیب کردند. بهخ گزارش رسانه‌های فرانسوی، ژان فرانسوا پونسه در دیدار با طارق عزیز درباره مسائل مربوط به تحویل سلاح گفت‌وگو نکرد، بلکه وی فقط به پرس‌وجو از طارق عزیز درباره تحولات کوشش‌های مختلف میانجیگرانه در جنگ عراق و ایران به‌ویژه مأموریت سازمان کنفرانس اسلامی پرداخت. پونسه همچنین بر علاقه فرانسه به یافتن راه‌حل سیاسی برای پایان جنگ تأکید و از صدور مجدد نفت عراق ابراز خشنودی کرد. ضمیمه گزارش۷: مروری بر حوادث سال اول جنگ و نگاه حاکم بر آن سیدابوالحسن بنی‌صدر رئیس‌جمهور، در آغاز جنگ چندان تمایلی برای مذاکرات صلح نداشت و بیش از هر مسئله‌ای بر خروج کامل نیروهای عراقی از خاک ایران تأکید می‌کرد. وی تصور می‌کرد که با پیروزی در جبهه جنگ و خروج نیروهای عراقی از ایران، می‌تواند در صحنه سیاسی داخلی به تقویت موضع خود بپردازد. به همین دلیل، تأکید وی بر استفاده از ارتش در جنگ و روش‌های جنگ کلاسیک بود. بنا بر این نگرش، چهار عملیات به‌منظور آزادسازی مناطق اشغالی طرح‌ریزی و اجرا شد: 1. عملیات نیروهای ارتش در 23 مهرماه 1359، در منطقه غرب رودخانه کرخه که با هدف آزادسازی این منطقه اجرا شد، ولی پیش‌از‌ظهر همین روز با ناکامی به اتمام رسید و نیروها به مواضع خود عقب‌نشینی کردند. 2. در تاریخ 3 آبان‌ماه 1359، پس از محاصره آبادان نیروهای ارتش برای شکستن محاصره این شهر اقدام به اجرای عملیات کردند که بنا به دلایلی ازجمله نداشتن اطلاعات کافی موفق به کسب اهداف موردنظر نشدند. 3. در 16 دی‌ماه 1359، عملیات نصر که بعدها به عملیات هویزه مشهور شد در منطقه غرب رودخانه کارون و با هدف آزادسازی خرمشهر اجرا شد. این عملیات باوجود موفقیت اولیه درنهایت نتیجه مطلوبی نداشت. 4. در تاریخ 20 دی‌ماه 1359 نیز عملیات توکل با هدف شکست محاصره آبادان و آزادسازی خرمشهر اجرا شد که آن هم نتیجه‌ای نداشت. درمجموع، این ناکامی‌ها موجب شد که تفکر تهاجم گسترده به عراق کنار گذاشته شود و بنی‌صدر با واقع‌بینی و احتیاط بیشتری موضوع مذاکرات صلح و طرف‌های میانجی را مدنظر قرار دهد.

________________________________________

• در اوایل سال ۱۳۶۰، بن‌بست نظامی در جنگ و بحران سیاسی در کشور، چالش‌های اساسی فراروی نظام جمهوری اسلامی بودند و ادامه حیات نظام مشروط به پاسخ مناسب به این چالش‌ها بود. عراق نیز با درک چالش‌های نظام و درپی ناکامی نظامی ایران در آغاز جنگ و ناتوانی در تحمیل صلح به ایران امیدوار بود با اقدام نظامی، جنگ را به سود خود پایان دهد. از طرفی، نگرانی مسئولان سیاسی کشور و فرماندهان سپاه پاسداران موجب شد که به‌دنبال راه‌حل مناسبی برای خروج از اوضاع بحرانی باشند. بنابراین آنها در تحلیل‌های خود به این نتیجه رسیدند که به‌کارنگرفتن نیروهای مردمی و سپاه پاسداران در عرصه جنگ که حاصل تفکر لیبرالیستی بنی‌صدر و همچنین بینش نظامی کلاسیک و سنتی بود، عامل اصلی و اساسی این رکود است، برهمین اساس، زمینه را برای حضور نیروهای مردمی و سپاه به‌منظور شکستن بن‌بست جنگ فراهم کردند. تشکیل ستاد عملیات جنوب و فعالیت‌های آن دراین‌زمینه نقشی حیاتی ایفا کرد و نقطه عطفی در تغییر راهبرد ایران بود. فعالیت‌هایی از قبیل؛ استقرار طولانی مدت نیروها در خطوط مقابل دشمن و شناسایی‌های انجام‌شده موجب شد که سپاه ضمن دادن ایده‌ها و پیشنهادهای جدید، عملکرد بنی‌صدر و نیروهای نظامی را مورد نقد و بررسی قرار دهد و باتوجه‌به امکانات و مقدورات خود، مرحله جدید جنگ را با آغاز عملیات‌های محدود و با هدف تحرک در جبهه‌ها و شکستن بن‌بست جنگ، طرح ریزی و اجرا کند. بنابراین، اولین عملیات از سلسله عملیات‌های محدود در ۲۶ اسفند ۱۳۵۹، در جبهه غرب سوسنگرد با نام امام مهدی(عج) طرح ریزی و اجرا شد. [محمد درودیان، جنگ؛ بازیابی ثبات (تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق)، جلددوم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، صص ۱۳۹-۱۳۰]
  • کوه قوچ‌سلطان در غرب مریوان و در نزدیکی مرز عراق واقع شده و بلندترین قله آن دولبه توتمان با ۲۱۰۵ متر ارتفاع است.
    • روز پنجشنبه ۱۴ اسفند ۱۳۵۹، تجمعی به مناسبت سالگرد درگذشت دکتر محمد مصدق به دعوت سیدابوالحسن بنی‌صدر رئیس‌جمهور، در دانشگاه تهران برگزار شد که هنگام سخنرانی بنی‌صدر موافقان و مخالفان وی به‌شدت باهم درگیر شدند. به‌دنبال این درگیری خونین، امام خمینی با صدور حکمی، از آیت‌الله موسوی اردبیلی دادستان کل کشور، خواستند که موضوع را به‌دقت پیگیری و عاملان بلوا را محاکمه کند. [اکبر هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران (کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۰) به اهتمام یاسر هاشمی، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ نهم۱۳۸۶، ص۲۹]
      • ضمیمه دارد؛ مروری بر حوادث سال اول جنگ و نگاه حاکم بر آن.

رهبر انقلاب اسلامی در پیامی ضمن تبریک آغاز سال نو، امسال را سال قانون‌گرایی و حاکمیت قانون نامگذاری کرد.

منابع و مآخذ روزشمار 1360/01/01