1363.06.20

روزشمار جنگ سال 1363 1363.06.20
نام‌های دیگر	بیست شهریور
تاریخ شمسی	1363.06.20
تاریخ میلادی	11 سپتامبر 1984
تاریخ قمری	15 ذیحجه 1404

1359.06.20

1360.06.20

1361.06.20

1362.06.20

1364.06.20

1365.06.20

1366.06.20

گزارش- 1

1. در ادامه اقدامات عراق برای ضربهزدن به جریان صدور نفت ایران، امروز یک سکوی نفتی و یک نفتکش حامل نفت ایران هدف حمله جنگندههای ارتش عراق قرار گرفتند. قرارگاه دریایی نوح نبی(ع) بعدازظهر امروز گزارش داد: دو فروند هواپیمای سوپراتاندارد نیروی هوایی ارتش عراق در ساعت‏های ١١:٥٨ و ١١:٥٩ به ترتیب یک نفتکش و چاه شماره ٨ سکوی نفتی فروزان را هدف حمله موشکی قرار دادند که براثر اصابت موشک، چاه مذکور دچار حریق شده است. قرارگاه نوح(ع) در گزارش دیگری اعلام کرد: نفتکش مذکور، متعلق به لیبریا بوده و پس از بارگیری نفت از پایانه نفتی خارک در خلیجفارس، باوجود اصابت موشک، همچنان به مسیر خود ادامه داد. طبق این گزارش یکی از موشکهای پرتاب‏شده بدون اصابت به چاه‏های نفتی در آب سقوط کرده است. خبرگزاری یونایتدپرس نیز دراینباره گزارش داد: نفتکش ٢٥٤,٥٢٠ تُنی سن توبیاس که در لیبریا ثبت شده و شرکت نروژی فیرنلی انواچر آن را اداره می‏کند درحدود ٨٠ کیلومتری جنوب جزیره خارک، هدف حمله جنگندههای ارتش عراق قرار گرفته و یک موشک اگزوسه فرانسوی به آن اصابت کرده است. برخورد موشک به این نفتکش که نفت ایران را به مقصد ژاپن حمل می‏کرد، هیچ‏گونه تلفاتی دربرنداشته و نفتکش‏ مذکور باوجود خسارات جزئی همچنان به راه خود ادامه می‏دهد. درهمینحال، رادیو بغداد ساعت ١٥ امروز به نقل از یک سخنگوی نظامی عراق اعلام کرد: «برای تحکیم محاصره علیه جزیره خارک و دیگر بنادر ایرانی» در خلیجفارس، جنگنده‏های نیروی هوایی عراق در ساعت‏های ١٢:٢٨ و ١٢:٢٣ ظهر امروز، «دو هدف دریایی را که یکی از آنها بسیار بزرگ و دیگری متوسط بود» در جنوب جزیره ایرانی خارک هدف قرار دادند. در این گزارش همچنین تهدید شده است که حملات نیروی هوایی عراق به اهداف دریایی در منطقه مذکور همچنان ادامه خواهد یافت. در اطلاعیه نظامی شماره ١٥٨٥ ارتش عراق نیز که ساعت ٢٠:٣٠ امشب از رادیو صوت الجماهیر پخش شد، همین خبر به نوعی دیگر تکرار شده است.

گزارش- 2

2. حمله افراد ضدانقلاب به یک پایگاه نیروهای خودی و اجرای کمین، درگیری نیروهای خودی با افراد کومهله و تسلیمشدن عده‏ای دیگر از عناصر گروههای مسلح غیرقانونی، مهم‏ترین رویدادهای امروز مناطق غرب و شمال‏غرب کشور بود. ساعت ٣ بامداد امروز، افراد گروه کومه‏له با همکاری عوامل نفوذی، به پایگاه روستای قلندر* حمله کردند؛ درپی این حمله، پایگاه مذکور سقوط کرد و ٢٣ نفر از پیشمرگان مسلمان کرد تسلیم مهاجمان شدند؛ علاوهبراین، از نیروهای بسیجی یک نفر اسیر شد و ٣ نفر دیگر به شهادت رسیدند، کلیه اسلحه و مهمات و مدارک** پایگاه هم به دست عناصر ضدانقلاب افتاد. در گزارش‏ واحد عملیات سپاه بوکان، علت سقوط این پایگاه، کمبود نیروی بسیجی ذکر و درباره کمبود شدید نیرو هشدار داده شده است. همچنین در عملیات کمین عناصر ضدانقلاب علیه یک گروه از نیروهای خودی در جاده موین (باختران) ٢ سرباز و یک درجه‏دار به شهادت رسیدند. ساعت ١٤ نیز عوامل گروه رزگاری با اجرای کمین در مسیر یک خودروی جیپ پایگاه مریوان ٢ نفر از نیروهای خودی را به شهادت رسانده و یک نفر را زخمی کردند. از سوی دیگر در عملیات نیروهای خودی در روستاهای باژرگه و بردیان ارومیه، از عوامل کومه‏له ٣ نفر کشته و ٥ تن دیگر زخمی شدند؛ در این حادثه چتههای کومه‏له نیز یک نفر از روستائیان را به شهادت رسانده و یک نفر دیگر را زخمی کردند. امروز همچنین نیروهای ژاندارمری یکی از افراد وابسته به گروه کومه‏له را در مهاباد دستگیر کردند. درهمینحال در مریوان ٣ نفر از افراد کومه‏له و یک نفر از گروه اشرف دهقان تسلیم نیروهای خودی شدند. یک نفر از افراد وابسته به حزب دمکرات کردستان هم در مهاباد خود را تسلیم نیروهای جمهوری اسلامی کرد. یکی دیگر از افراد این حزب نیز خود را به سپاه ارومیه معرفی کرد.

گزارش- 3

3. رئیس جمهور با پایانیافتن سفر دورهای خود به سه کشور عربی سوریه، لیبی و الجزایر،*** صبح امروز وارد تهران شد. مسئله فلسطین و چگونگی مقابله با رژیم صهیونیستی، از محورهای اصلی مذاکرات وی با سران سه کشور مذکور در این سفر بوده است. آیت‏الله خامنه‏ ای که به منظور دیدار و گفت وگو با مقامات بلندپایه سوریه، لیبی و الجزایر به این کشورها سفر کرده بود، ساعت ٦:٣٠ صبح امروز، با استقبال برخی مقامات کشوری و لشکری ازجمله میرحسین موسوی نخست‏وزیر، ناطق نوری وزیر کشور، زالی وزیر کشاورزی و نیلی وزیر معادن و فلزات، وارد تهران شد. رئیس ‏جمهور صبح امروز، به دیدار امام خمینی رهبر انقلاب، رفت و از نتایج سفر خود به کشورهای سوریه، لیبی و الجزایر به ایشان گزارش داد. ظهر امروز نیز در دیدار رئیسجمهور و رئیس مجلس شورای اسلامی درباره دستاوردهای این سفر بحث و گفتوگو شد. حجت الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی در یادداشتهای روزانه خود، درمورد موضوعات مطرحشده در این دو دیدار نوشته است: «ساعت دوازده آقای [آیت‏الله] خامنه‏ای بدون اطلاع قبلی وارد منزل شدند. خوشحال شدم. خدمت امام رفته بودند. بهصورت جامع از سفر به سوریه، لیبی، الجزایر و مذاکره با سران این کشورها صحبت کردند. درمورد تلاش برای اخراج اسرائیل از سازمان ملل و تشکیل ستاد مشترک اسلامی برای جنگ با اسرائیل و تشکیل کمیته‏ای برای بررسی راه‏های مبارزه با اسرائیل و تشکیل جلسه سران چهار کشور [سوریه، لیبی، الجزایر و ایران] در آینده با [حافظ] اسد و [معمر] قذافی و شاذلی بن ‏جدید به توافق رسیده بودند؛ درمجموع از نتایج سفر راضی‏اند.» آیتالله خامنهای هنگام بازگشت به ایران، در گفتوگویی با خبرنگاران در فرودگاه مهرآباد تهران، «مسائل مربوط به فلسطین و مطالعه بر روی شیوه‏های کار جهت یک همکاری چندجانبه [به‏منظور] مقابله با اسرائیل» را محور اصلی مذاکرات خود با سران سه کشور سوریه، لیبی و الجزایر اعلام کرد. وی در تشریح دلایل تمرکز بر مسئله فلسطین گفت: «محور اصلی بحث مسئله فلسطین بود. چون مدتی است احساس می‏شود که حرکت و حمله جدیدی ازسوی امریکا و متحدین و وابستگانش در منطقه شروع شده تا فشار بر دولت‏های مترقی منطقه را زیاد کنند و روند کمپ‏دیوید را ادامه دهند. ما احساس خطر جدیدی در این قضیه می‏کردیم و این خطر را با برادران خود در میان گذاشتیم. خوشبختانه در همهجا با حسنتفاهم و دیدگاه مشترک در این قضیه مواجه شدیم. لذا مذاکرات در هر سه کشور با تفاهم کامل پیش رفت.» وی همچنین درباره همکاری با کشورهای افریقایی بهویژه الجزایر افزود: «همکاری‏هایی که می‏شود دراینزمینه انجام داد، همکاری‏های سیاسی - اقتصادی و فرهنگی است. ما قبلاً هم این را شروع کرده بودیم و امیدواریم که بتوانیم روند جدیدی این همکاریها پیدا بکند و بتوانیم به وظیفه جدیدی که برای خودمان دررابطهبا کشورهای افریقایی قائل هستیم بیشتر عمل کنیم.» رئیسجمهور وحدت عمل کشورهای اسلامی در برخورد با مسائل جهانی را یکی دیگر از نکات مورد توجه در گفتوگوهای خود با سران سه کشور میزبان اعلام و اظهار کرد: «ما در دیدارهایی که داشتیم تکیه زیادی روی وحدت جهان اسلام کردیم. طبعاً این یکی از مفاهیم مشترک ماست که یک میلیارد مسلمان درصورتیکه بتوانند با هم تفاهم بکنند و رهبران آنها اهداف مشترکی را در مسائل جهانی دنبال کنند، قدرت عظیمی برای پیگیری هدف‏های عالی و انسانی به وجود خواهد آمد.» وی با بیان اینکه در این مذاکرات بر استفاده از ظرفیت مسلمانانِ ساکن در نقاط مختلف دنیا نیز تأکید شده است، خاطرنشان کرد: «مخصوصاً صحبت این بود که در این منطقه از دنیا یعنی از ایران بهطرف شرق آسیا نزدیک به ٥٠٠ میلیون مسلمان زندگی می‏کنند که اینها ملیت‏های گوناگونی دارند و اگر چنانچه واقعاً اسلام بهعنوان یک نقطه اشتراک مطرح باشد همه این نیروی عظیم در کنار بقیه مسلمانان عرب و غیرعربی که در نقاط مختلف جهان و خاورمیانه و افریقا متفرق هستند نیروی عظیمی را می‏توانند تشکیل دهند.» رئیس شورایعالی دفاع همچنین درباره طرح دیدگاههای جمهوری اسلامی درخصوص جنگ ایران و عراق در دیدار با سران کشورهای سوریه، لیبی و الجزایر اظهار کرد: «دوستان ما مایل بودند نظرات ما را درمورد جنگ بدانند، ما هم خیلی کوتاه و صریح نظر جمهوری اسلامی ایران و امت ایران را برای آنها تشریح کردیم. گفتیم ازنظر ما جنگ یک راه‏حل فشرده و خلاصه دارد و آن عبارت است از رفتن بهسمت عراق بدون صدام و مادامی‏که این رژیم در عراق هست، صلح در منطقه برآوردهشدنی نیست و همچنین نظرات خودمان را درمورد عراق و آنچه که درنتیجه پیشرفت جنگ بهدست خواهد آمد تشریح کردیم.» از سوی دیگر و در ادامه بازتاب‏های رسانه‏ای سفر رئیسجمهور ایران به سه کشور سوریه، لیبی و الجزایر، روزنامه سوری البعث در شماره امروز خود، تفسیری با عنوان "توافق کامل سوریه و ایران در تئوری و عمل" منتشر کرد. در این مطلب با اشاره به گفتوگوهای رؤسای جمهور دو کشور درباره موضوعاتی همانند جنگ ایران و عراق، مسئله فلسطین، لبنان و طرح ایران برای اخراج رژیم صهیونیستی از سازمان ملل آمده است: «طبیعی است که سوریه و ایران در زمینه‏های فوق‏الذکر توافق نظر داشته باشند؛ زیرا ایران نیز در برنامه‏های توسعه‏طلبی امپریالیسم و صهیونیسم علیه منطقه هدف قرار گرفته و یکی از نمونه‏های آن جنگ رژیم صدام علیه انقلاب اسلامی ایران است که خطرات آن متوجه دیگر کشورهای خلیج [فارس] نیز شده و در جهتی است که به امریکا و اسرائیل خدمت می‏کند.» رادیو بیبیسی نیز امشب بر اصلیبودن مسئله فلسطین در مذاکرات رئیسجمهور ایران با همتایان سوری، لیبیایی و الجزایری وی صحه گذاشت و گفت: مذاکرات شامل مسائل مختلف خاورمیانه (منطقه غرب آسیا) ازجمله مسئله فلسطین و لبنان می‏شده است و موضوع جنگ با عراق در درجه پایین‏تری از اهمیت قرار داشته است. به گفته این رادیو، آیت‏الله خامنه‏ای در این سفر بار دیگر بر تغییرناپذیری شرایط جمهوری اسلامی برای خاتمه جنگ تأکید کرده است. مفسر رادیو بیبیسی در پایان این گزارش، اهداف جمهوری اسلامی از این سفر را چنین جمعبندی کرده است: «اولین سفر رئیسجمهور ایران به سوریه، لیبی و الجزایر برای این ترتیب داده شده بود که به جهانیان نشان داده شود که ایران دوستان و متحدینی در جهان عرب دارد و آنگونه که گفته می‏شود در انزوای سیاسی نیست.»

گزارش- 4

4. حضور ٣٨ كشور خارجی در دهمین نمایشگاه بین‏المللی بازرگانی تهران**** كه صبح امروز با سخنان رئیسجمهور و وزیر بازرگانی گشايش يافت، ثبات نسبی اقتصادی ایران و اشتیاق کشورهای دیگر به مراودات اقتصادی با جمهوری اسلامی را نشان می‏دهد. در مراسم افتتاح دهمین نمایشگاه بین‏المللی بازرگانی تهران، ابتدا حسن عابدی جعفری وزیر بازرگانی، با اشاره به نقش این‏گونه نمایشگاهها در گسترش مبادلات بازرگانی، انتقال فناوری و آشنایی با تولیدات و تحولات صنعتی و فنی کشورهای دیگر، شرکت ٣٨ کشور خارجی***** در نمایشگاه بین‏المللی تهران را نمایانگر اعتماد کشورهای جهان به ثبات جمهوری اسلامی ایران خواند. به گفته وی، در این نمایشگاه حدود ١٢٠ واحد تولیدی از بخش خصوصی کشور و همچنین وزارتخانه‏های کشاورزی، بازرگانی، نیرو، صنایع، صنایع سنگین، پست، تلگراف و تلفن شرکت کرده‏اند. وزیر بازرگانی در مقایسه وضعیت بازرگانی کشور در سال‏های اخیر و نیز اولویت‏های بازرگانی جمهوری اسلامی ایران گفت: «توسعه صادرات غیرنفتی کشور و بازاریابی برای کالاهای قابلصدور، در برنامه‏ها از اولویت ویژه‏ای برخوردار است، بههمیندلیل، به کاهش کسری موازنه بازرگانی ایران با کشورهای دیگر و ایجاد تعادل نسبی در تراز بازرگانی کشور در درازمدت توجه زیادی معطوف می‏شود. ... میزان صادرات کشور در سال گذشته به ٢٢٤ هزار تن به ارزش بیش از ٣٠ میلیارد ریال بالغ شد که ازنظر وزن ٣٨ درصد و ازنظر ارزش ٢٩ درصد بیش از ارقام مشابه سال ٦١ بود. ... در چهارماهه اول سال ‏جاری، بالغبر ١٠ میلیارد ریال کالاهای مختلف صنعتی، معدنی و کشاورزی به کشورهای مختلف صادر شده است که رشدی معادل ٥٧ درصد نسبت به میزان آن در مدت مشابه در سال ٦٢ را نشان می‏دهد.» در ادامه مراسم گشایش دهمین نمایشگاه بین‏المللی بازرگانی تهران، آیت‏الله خامنه‏ای رئیسجمهور، در سخنانی این نمایشگاه را افزون بر اهداف تجاری و اقتصادی، دارای یک معنای انسانی نیز برشمرد و گفت: «ملت ما علیرغم همه فشارها، علیرغم همه خباثت‏ها، علیرغم همه توطئه‏های بزرگ و کوچکی که از اول انقلاب تا حال سعی کرده‏اند ما را از سازندگی کشور و از پیشرفت جنبه‏های گوناگون بازدارند، توانسته است حرکت خود، اقدام خود و تلاش خود را به وجه صحیحی تعقیب کند.» وی همچنین مسئولان کشور را به استفاده از توانایی و سرمایه‏های مادی و معنوی مردم و نیز تلاش برای افزایش صادرات غیرنفتی توصیه و اظهار کرد: «جهاد توسعه صادرات را شروع کنید. ... نفت را برای سازندگی‏های بنیانی کشور نگه دارید. ... باید راههای درآمد دیگری را با جدیت پیگیری کنیم. مهم‏ترین آنها همین توسعه صادرات غیرنفتی است. این بهنوبه خود فعالیت و تولید را در کشور آهنگ بهتری خواهد بخشید. برنامه‏ریزی شود، افراد تشویق شوند، بخش خصوصی به کمک دولت بیاید و همه با هم این کار را پیگیری کنند.» رئیس شورای‏عالی دفاع همچنین با اشاره به ابتکارعمل نیروهای ایرانی درمورد وضعیت کنونی جنگ گفت: «امروز همه دنیا می‏دانند ... که نیروهای ما در جبهه‏های جنگ ابتکارعمل را در دست دارند و می‏دانند که نیروهای مهاجم عراقی اگر بتوانند از خودشان دفاع کنند، خوشحالاند و یقیناً نخواهند توانست از خودشان دفاع کنند، لذا در همه میدان‏ها بایستی تلاش را ادامه دهیم.» امشب رادیو بیبیسی در گزارشی درباره گشایش دهمین نمایشگاه بین‏المللی تهران، حضور ٩٠ شرکت و مؤسسه بازرگانی از انگلستان را در این رویداد، نشانه‏ای از تمایل شدید بازرگانان انگلیسی به تجارت با ایران ارزیابی کرد. این رادیو با اشاره به اشتیاق کشورهای دیگری همچون آلمان فدرال، ایتالیا و ژاپن، درمورد سهم قطب‏بندی‏های مختلف جهانی از بازار ایران گفت: «[کشورهای] بلوک شرقی تنها یکدوازدهم واردات ایران را تأمین می‏کنند درحالی‏که کشورهای مسلمان درحدود یکپنجم و کشورهای غربی دوسوم بازار ایران را در دست دارند.» به گزارش رادیو بیبیسی، باتوجهبه اینکه چهارپنجم واردات ایران در دست بخش دولتی و تنها یکپنجم آن در اختیار بخش خصوصی است، وجود اختلافنظر درباره سهم این دو بخش در اقتصاد، به مانعی در راه پیشرفت اقتصادی ایران تبدیل شده است. رادیو بیبیسی همچنین راجع به تأثیرات احتمالی توصیه اخیر امام خمینی درباره گسترش زمینه‏های حضور مردم و بخش خصوصی در حیطه اقتصادی یادآور شد: «اکنون به نظر می‏رسد که ممکن است این راهنمایی [آیت‏الله] خمینی بهصورت قانون درآید و دولت در امر بازرگانی خارجی قدرت انحصاری نداشته باشد. اکنون که جهت اقتصادی ایران روشن‏تر شده است بهخصوص طرح‏ریزی و انجام بازرگانی خارجی آسان‏تر خواهد شد و این سهولت نهتنها برای بازرگانان ایرانی، بلکه برای بازرگانان خارجی که مشتاق صدور کالا به ایران هستند مفید خواهد بود.» رادیو کلن نیز امشب به بهانه برگزاری نمایشگاه بینالمللی بازرگانی تهران در گزارشی، حضور بازرگانان و صاحبان صنایع آلمانی در این نمایشگاه را بهترین دلیل برای اثبات گسترش مناسبات بازرگانی و همکاری‏های اقتصادی بین ایران و جمهوری آلمان فدرال (آلمانغربی) معرفی کرد. به گفته این رادیو، درحالی‏که سال گذشته ١٢٠ شرکت آلمانی در نمایشگاه بین‏المللی تهران شرکت کرده بودند، امسال این تعداد به ١٩٠ شرکت افزایش یافته است. همچنین حجم صادرات آلمان فدرال در سال ١٩٨٣ با افزایشی ٢ برابری نسبت به سال ١٩٨٢ به ٧ میلیارد و ٨٠٠ میلیون مارک بالغ گردیده است. در ششماهه نخست سال ‏جاری میلادی نیز آلمانغربی معادل ٣ میلیارد و ٦٠٠ میلیون مارک کالا به ایران صادر کرده است. به گزارش رادیو کلن، تأسیسات و ماشین‏آلات مختلف عمده‏ترین اقلام صادراتی آلمانغربی به ایران را تشکیل می‏دهد به‏گونه‏ای که جمهوری اسلامی ایران در ششماهه نخست سال ‏جاری میلادی، به ارزش بیش از ٧٠٠ میلیون مارک از کالاهای مذکور را از آلمانغربی وارد کرده است. رادیو کلن همچنین گزارش داد: جمهوری اسلامی ایران برای خرید کلیه تأسیسات کارخانه موتورسیکلت‏سازی سوتیا - که به‏گفته یکی از سخنگویان این کارخانه احتمالاً در روز ٢٠ سپتامبر (٢٩ شهریور) اعلام ورشکستگی خواهد کرد - ابراز تمایل کرده است. براساس این گزارش یک هیئت ایرانی هم‏اکنون در مونیخ با صاحبان این مؤسسه درحال مذاکره است و برای خرید تأسیسات کارخانه مذکور (بهجز امتیازات ساخت که قرار است جداگانه به فروش برسند) مبلغ ١٥ میلیون مارک پیشنهاد شده است.

گزارش- 5

5. وزیر امور خارجه پاکستان بهمنظور دیداری دو روزه و گفتوگو با مقامات جمهوری اسلامی ایران درخصوص روابط دوجانبه و مسئله افغانستان وارد ایران شد. صاحب‏زاده یعقوبخان وزیر امور خارجه پاکستان و هیئت همراه وی صبح امروز پس از توقف کوتاهی در زاهدان این شهر را به مقصد تهران ترک کردند. وزیر امور خارجه پاکستان هنگام ورود به زاهدان، در گفتوگو با خبرنگار واحد مرکزی خبر، هدف از سفر به ایران را دیدار با مسئولان جمهوری اسلامی ذکر کرد و درزمینه محورهای مذاکرات خود با مقامات ایرانی گفت که «طی ملاقات‏های خود در ایران پیرامون مسائل مورد علاقه دو کشور ازجمله مناسبات تجاری و مسائل افغانستان و منطقه با مسئولین جمهوری اسلامی بحث و تبادلنظر خواهد کرد.» وزیر امور خارجه پاکستان بههمراه شاهد امین و طارق میر از معاونان وزارت امور خارجه این کشور، پیشازظهر امروز با استقبال علیاکبر ولایتی همتای ایرانی خود، وارد فرودگاه مهرآباد تهران شد. صاحبزاده یعقوبخان همچنین پس از ورود به تهران، دیدار خود از ایران را در پاسخ به دعوت وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد و با تأکید بر محوریت مسائل منطقهای و بینالمللی مورد علاقه دو طرف در مذاکرات خود با مقامات ایرانی، افزود: «امیدوارم با این سفر انگیزههای بیشتری برای همکاری دوجانبه و مبتنی بر منافع دو کشور به وجود آید. من حامل گرمترین درودهای برادرانه رئیسجمهوری کشور خود برای حضرت امام خمینی و آقای [آیتالله] خامنهای و تمامی رهبران ایران هستم.» بعدازظهر امروز، وزیران امور خارجه ایران و پاکستان اولین دور مذاکرات خود را برگزار کردند و ضمن بررسی روابط دوجانبه، بر تقویت مناسبات دو کشور بهویژه درزمینه اقتصادی تأکید کردند. در این دیدار، ولایتی با اشاره به دیدگاه ایران درمورد کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی،****** خطاب به صاحبزاده یعقوبخان گفت: «ما درباره کنفرانس اسلامی انتقاداتی داریم و امیدواریم تحولی اساسی در آن صورت گیرد.» درپی سفر وزیر امور خارجه پاکستان به ایران امشب رادیو صدای امریکا، در تفسیری گفتوگو درباره مسئله افغانستان را مهم‏ترین هدفِ صاحبزاده یعقوبخان از این سفر برشمرد. براساس این گزارش، «پاکستان و ایران رویهم‏رفته حدود ٤ میلیون تن از آوارگان افغان را پناه داده است، اما جمهوری اسلامی از شرکت در گفتوگوها خودداری می‏کند مگر آنکه مجاهدین [افغان] نیز در جلسات حضور یابند.» به گفته رادیو صدای امریکا، وزیر امور خارجه پاکستان - که کشور متبوع وی یکی از اعضای کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی است - در فرودگاه مهرآباد تهران در مصاحبه با خبرنگاران اعلام کرده است که «جنگ خلیجفارس مسئله اصلی گفتوگوهای او در تهران نیست.»

گزارش- 6

6. مذاکرات وزیران صنایع ایران و سوریه، دیدار سفیر یمن جنوبی با نخست‏وزیر و بیانیه جمهوری صحرا از دیگر رویدادهای امروز درزمینه روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران به شمار می‏آید. محمود قدوره وزیر صنایع سوریه، امروز در تهران با غلامرضا شافعی وزیر صنایع ایران دیدار کرد؛ در این دیدار که با حضور سفیر سوریه در ایران و برخی کارشناسان صنعتی دو کشور برگزار شد، غلامرضا شافعی بر گسترش مبادلات صنعتی بهویژه در زمینه‏های فناوری و نیروی انسانی تأکید کرد. محمود قدوره نیز ابراز امیدواری کرد که «دو کشور بتوانند با استفاده از تجربیات یکدیگر گام‏های مؤثری در راه توسعه و تحکیم روابط صنعتی بردارند.» خبرگزاری جمهوری اسلامی درزمینه مناسبات اقتصادی ایران و سوریه گزارش داد: به‏دنبال شرکت گسترده سوریه در نهمین نمایشگاه بین‏المللی تهران در شهریور ١٣٦٢، جمهوری اسلامی ایران بالغبر ٣٠ میلیون دلار کالاهای صنعتی و بازرگانی از این کشور خریداری کرده است و همچنین درپی امضای یک پروتکل اقتصادی بین وزیر بازرگانی ایران و وزیر اقتصاد و تجارت خارجی سوریه، سفیر سوریه در پانزدهم بهمن‏ماه گذشته اعلام کرد که این کشور سالانه حدود ٥ میلیون بشکه نفت خام از ایران وارد خواهد کرد که نیمی از بهای آن بهصورت نقدی و بقیه درقالب کالا به ایران پرداخت خواهد شد. عصر امروز نیز الخضر صالح حمزه سفیر جمهوری دمکراتیک خلق یمن (یمن جنوبی)، در پایان مأموریت خود در ایران، با میرحسین موسوی نخست‏وزیر دیدار کرد. موسوی در این دیدار ضمن اشاره به روابط «پراهمیت و حساس» جمهوری اسلامی ایران و یمن جنوبی، ابراز امیدواری کرد آرمان‏های جبهه پایداری دنبال شده و فراموش نگردد. وی همچنین درباره انفجارهای اخیر در کانال سوئز و دریای سرخ گفت: «توطئه دریای سرخ زنگ خطری است برای کشورهایی که می‏خواهند مستقل زندگی کنند و تحت نفوذ امریکا نباشند. این توطئه بدون شک به کمک ارتجاع عرب و بهمنظور توطئه نفوذ ناتو در جبهه میانی کشورهای مسلمان صورت پذیرفته است.» نخست‏وزیر در پایان بر لزوم یکپارچگی بیشتر کشورهای مخالف امریکا و رژیم صهیونیستی در منطقه تأکید کرد. درپی دیدار رؤسای جمهور ایران و جمهوری دمکراتیک صحرا،******* امروز وزارت اطلاعات و فرهنگ صحرا با انتشار بیانیه‏ای اعلام کرد دو طرف در این دیدار در "جوی دوستانه و با تفاهم کامل"، مسائل مورد علاقه و روابط دوجانبه و همچنین اوضاع افریقا و آسیا و اوضاع بین‏المللی را بررسی کردهاند.

گزارش- 7

7. به دنبال اجلاس اخیر کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی******** برخی اعضای این کمیته، اقداماتی را به منظور خاتمهدادن به جنگ ایران و عراق در دستور کار قرار داده‏اند. از سوی دیگر، برخی کشورهای حامی عراق نیز مسئله آشتی سوریه با اردن و برقراری روابط مناسب بین سوریه و سازمان آزادیبخش فلسطین را با هدف واردآوردن فشار بر جمهوری اسلامی ایران پیگیری می‏کنند. یاسر عرفات رئیس کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف)، امروز در کویت با شیخ جابر الاحمد الصباح امیر و شیخ صباح الاحمد معاون نخست‏ وزیر این کشور، دیدار و گفتوگو کرد. به گفته منابع دولتی کویت، وی آخرین اقدامات فلسطینی‏ها و تلاش‏های کمیته صلح کنفرانس اسلامی را به اطلاع امیر کویت رسانده است. عرفات هنگام ورود به کویت هدف خود از این سفر را «دنبالکردن تحولات جاری در منطقه بهویژه نتایج تلاش‏های هیئت حسننیت اسلامی و بلوک کشورهای غیرمتعهد جهت پایاندادن به جنگ ایران و عراق اعلام کرد.» وی همچنین درزمینه اختلاف ساف با سوریه گفت: «ما آماده‏ایم که فصل جدیدی در روابطمان با سوریه باز کنیم، زیرا بهاندازه کافی دشمن داریم.» همچنین به گزارش خبرگزاری فرانسه، عرفات که قبل از دیدار با مقامات بلندپایه کویتی، روز گذشته نیز در بغداد با صدام حسین دیدار کرده بود، درباره نحوه حلوفصل منازعه ایران و عراق گفت: «تلاش جهان اسلام برای پایاندادن به جنگ میان ایران و عراق درحالحاضر بر روی ایجاد یک نیرو از کشورهای اسلامی که بتواند دو ارتش را از هم جدا کند و تأسیس یک صندوق برای جبران خسارات به دو کشور صورت می‏گیرد.» براساس این گزارش، یاسر عرفات در پاسخ به این سؤال که جمهوری اسلامی ایران باوجود درخواست برکناری صدام حسین و دریافت ١٥٠ میلیارد دلار غرامت جنگی، میانجیگری کمیته صلح کنفرانس اسلامی را قبول دارد یا خیر، هیچ‏گونه اظهارنظری نکرد. درهمینحال، بنا به اعلام یک سخنگوی رسمی در داکا، ژنرال ارشاد رئیسجمهور بنگلادش، بهعنوان یکی از اعضای کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی، روز شنبه آینده بهمنظور انجام مذاکراتی با صدام حسین درباره مسائل جهان اسلام و ازجمله جنگ ایران و عراق، به بغداد سفر خواهد کرد. رادیو کویت به نقل ازسخنگوی مذکور گفت: «بنگلادش نقش مشخصی در جهت پایاندادن به جنگ بهعنوان عضوی در کمیته حسننیت اسلامی که منشعب از سازمان کنفرانس اسلامی است ایفا می‏کند.» از سوی دیگر، در ادامه برخی تلاش‏ها با هدف برقراری آشتی میان سوریه و اردن، امروز روزنامه القبس (چاپ کویت) با اشاره به تلاش‏های عربستان سعودی برای برگزاری یک "اجلاس کوچک سران کشورهای عربی" نوشت: حسین شاه اردن، به فهد پادشاه عربستان سعودی، گفته است که مشروط به حضور عراق، وی آماده شرکت در یک جلسه آشتی با سوریه است.

گزارش- 8

8. صدور نفت و گاز ایران و حواشی موجود دراینباره موضوعی است که امروز برخی رسانه‏های خارجی به آن پرداختند. خبرگزاری رویتر در گزارشی اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران قصد دارد بهمنظور حمل نفت از پایانه خارک - که در معرض حملات عراق قرار دارد - برای نفتکش‏ها در خارج از خلیجفارس، یک سرویس کشتیرانی برقرار کند. به گفته منابع کشتیرانی و صنعت نفت در بحرین، ایران سه نفتکش غولپیکر اجاره کرده است تا خریداران خارجی نفت ایران بتوانند بدون اعزام کشتی‏هایشان به منطقه خطرناک اطراف جزیره خارک، در خارج از خلیجفارس، نفت خریداریشده را بارگیری کنند. روزنامه نشنال هرالد (چاپ هند) نیز به نقل از خبرگزاری پی.تی.آی این کشور مدعی شد که جمهوری اسلامی ایران به ترکیه پیشنهاد داده است در مقابل دریافت یک میلیارد دلار، تنها خط لوله انتقال نفت عراق را که از خاک ترکیه عبور می‏کند، مسدود سازد. به نوشته این روزنامه، ترکیه با رد این پیشنهاد ایران، مذاکره برای انتقال گاز ایران از مسیر ترکیه به اروپا را امکانپذیر دانسته است.

گزارش- 9

9. هلموت شیفر سخنگوی سیاست خارجی دمکرا‏تهای آزاد در مجلس نمایندگان آلمانغربی، که چندی پیش به همراه یک هیئت پارلمانی******** به ایران سفر کرده بود، در مصاحبه‏ای با صدای آلمان ضمن اذعان به تثبیتشدن نظام جمهوری اسلامی ایران، درمورد جایگاه مجلس شورای اسلامی در ایران گفت: «پارلمان ایران از یک آزادی که در کشورهای همسایه این کشور مشاهده نمی‏شود برخوردار است. پارلمان ایرانی می‏تواند یک وزیر پیشنهادشده را رد کرده و در شکل دادن [به] سیاست نفوذ دارد.» به گزارش رادیو کلن، وی همچنین گفته است که به نظر می‏رسد جمهوری اسلامی ایران درعین خودداری از نزدیکشدن به دو ابرقدرت شرق و غرب، به‏دنبال برقراری روابط با کشورهای دیگر می‏باشد. شیفر خاطرنشان کرده است: «تنها بهوسیله گفتوگو با دولت ایران امکان برقراری مجدد حقوق بشر در این کشور وجود دارد.» ضمیمه گزارش٧٠٦: مشروح گزارش نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه درباره سفر رئیس‏جمهور به سه کشور سوریه، لیبی و الجزایر مقدمه ١. ایران روابط ویژهای با سوریه، لیبی و الجزایر دارد که ویژگی آن پس از پیروزی انقلاب و استقرار جمهوری اسلامی در ایران بهنحوی نشان داده و امتحان شده است. هماهنگی با سوریه در حد وسیعی و همقدمی با لیبی و هماهنگی با الجزایر در سالهای اخیر توانسته است قبل از هر چیز جنگ تحمیلی صدام را از اینکه یک جنگ فارس و عرب باشد بیرون بیاورد و در سایه آن روابط عمیق با این کشورها داشته باشد و در مسائل بینالمللی و منطقهای با آنان هماهنگ باشد. باوجود اینکه اعراب وابستگی قومی فوقالعادهای دارند و پذیرش اینکه یک کشور غیرعربی تا آنجا پیش رود که در جبهه پایداری صددرصد عربیشان حاضر شود و یا در احیای آن و تقویت آن بکوشد و خود را کشوری حریصتر از آنان درمورد مسائل لبنان و فلسطین نشان دهد، میباید برای آنان غیرقابل تحمل باشد، ولی بهعکس، باتوجهبه روابط گستردهای که با این سه کشور و بهخصوص با سوریه وجود دارد، این محظورات از بین رفته است و حتی ایران بهعنوان یک طرف و گاه طرف قوی در مسائل منطقه مطرح است و حتی مطرحبودنش رسماً تأیید میشود. دستاوردهایی که این سفر داشته است و قبول اینکه اجلاس سران با شرکت ایران و با کمیتهای مشترک و با شرکت ایران تشکیل شود نشاندهنده و مؤید آن نظر است. ٢. در یک تفاهمی که اعلام نشده و نتیجه عمل چندساله روابط جمهوری اسلامی ایران با سوریه است چنین قبول شده است که مسئله اول ایران جنگ تحمیلی و در مرحله بعدی، لبنان و فلسطین است و برای سوریه نیز مسئله اول لبنان و مقاومت فلسطین و مسئله جنگ در مرحله بعدی است و لذا این دو کشور همکاریهای نزدیکی دراینزمینه دارند و چنین تفاهمی در ذهنیت دیگر کشورها نیز وجود دارد. سوریه بهدلیل اینکه همسایه عراق است و رژیم هر دو کشور بعثی است و جمعی از راندهشدگان عراقی در سوریه زندگی میکنند و با صدام و یارانش دشمنی دیرینه دارد به وضع حاضر و آینده عراق علاقهمند است و ایران بهدلیل اشتراک اسلامی و پشتیبانی از مستضعفین جهان ارتباط عمیقی با مردم مسلمان لبنان و فلسطین دارد، ولی باتوجهبه اینکه نفوذ معنوی ایرانِ اسلامی در بین مسلمانان زیاد است، رجحان کار ایران بر کار سوریها مشهودتر است. ایران در جلوگیری از فاجعه در شهر طرابلس لبنان دخالت داشته و دارد و این دخالت باتوجهبه اینکه سوریه نتوانسته است بر مشکلات این شهر فائق آید، مورد استقبال سوریه نیز قرار گرفته است و چندی قبل وزیر امور خارجه و آقای خدام سفر هیئت وزارت امور خارجه به طرابلس را مؤثر خواندند و استقبال فوقالعاده کردند. آقای قذافی از اقدامات سیدحسین موسوی که رهبری گروهی از مسلمانان را بهعهده دارد تقدیر کرد و علاقهمند به همکاری با آنان بود. الجزایریها نیز در عین تمجید فوقالعاده از عملیات انجامشده علیه اسرائیل و امریکا در لبنان از آنان اعلام پشتیبانی کردند. لیبی و الجزایر نیز هر یک سیاست خاصی را نسبت به مسئله فلسطین و مسئله لبنان و چگونگی مبارزه با اسرائیل، دنبال میکنند و هر یک گروهی و یا روشی را تأیید مینمایند و مسئله جنگ نیز جای خاصی در جناحهای سیاسی و نظامی آنان دارد. با این مقدمه که بیانگر ذیربط بودن جمهوری اسلامی در مسائل لبنان و فلسطین و متعهدبودن در مبارزه با اسرائیل است و درعینحال نیاز به هماهنگی با این کشورها را دارد، اهداف سفر را میتوان در چند بند خلاصه کرد:

١. اخراج اسرائیل از سازمان ملل و پیشنهاد همکاری بیشتر و تبلیغات بر روی آن. ٢. ایجاد همبستگی بیشتر مردمی - اسلامی با لبنانیها بدون اینکه سفری به لبنان انجام گیرد. ٣. کوشش در جهت تکمیل اجلاسهای چندجانبه سران در سطوح مختلف مسئولان این کشور. ٤. خنثیکردن آتش نفاقی که دشمنان با طرح تفرقهافکنی بین شیعه و سنی به وجود میآورند؛ برای نیل به این هدف ترتیب ملاقاتهایی با علمای اهل تسنن سوریه و لبنان داده شود تا تعهدات آنان در مبارزه علیه دشمن صهیونیستی تقویت گردد. ٥. ایجاد هماهنگی بیشتر بین ایران و این سه کشور با طرح تشکیل کمیتهای که هر یک از این کشورها آن را بپذیرند. ٦. این سه کشور جزء سردمداران جبهه پایداری بودند و احیای مبارزه با اسرائیل - که بهمرور خمود شده بود - اهمیت فوقالعادهای داشت و میتوانست زمینهساز اقدامات دیگری نیز باشد. انتخاب زمان مناسب برای سفر از دیرباز مدنظر بوده است که لازم است از نهاد ریاستجمهوری برای پیشبرد سیاست خارجی استفاده گردد و زمینههای آن نیز بررسی شده بود، ولی زمان مناسب باتوجهبه اینکه اولین باری است که ریاستجمهوری اقدام به سفر خارج میکنند حائز اهمیت فوقالعادهای بود. اعلام اینکه لیبی و مراکش در آستانه اتحاد هستند بهنحوی که آقای حافظ اسد را به تحرک آورد، فرصت خوبی بود و میتوانست ایران را که کشوری غیرعربی است دخیل در امور اعراب جلوه دهد و در مشکلات آنان سهیم کند، ولی این هدف بزرگی نبود و اگر این اتحاد اعلام میشد، سفر شکستخورده جلوه میکرد. مسئله اخراج اسرائیل از سازمان ملل که در دو سال قبل پیروزیهایی داشته است با همه بزرگیاش میتوانست زمینه مناسب سفر باشد و در کنار آن دیگر مسائل سری و غیرسری نیز قابل طرح بود. لذا با نزدیکبودن اجلاس در سازمان ملل، سفر میبایست هرچه زودتر انجام گیرد؛ البته امنیت و تشریفات دو عاملی بودند که تقریباً در تضاد با یکدیگر بودند و سرّی نگهداشتن سفر با انجام ترتیبات لازم برای آن هماهنگی نداشت. باوجود اینکه تعطیلات ٥ روز عید قربان در پیش بود و آقای شاذلی (بنجدید) نیز برای انجام فریضه حج به عربستان رفته بود، مدت زمان کوتاهی قبل از سفر به سوریه و دیگر کشورها اعلام شد که مورد قبول واقع گردید.

دستاوردهای سفر:

١. مشترک در هر سه کشور o کوشش تبلیغاتی وسیع برای اخراج اسرائیل که مورد تأیید هر سه کشور قرار گرفت و اظهار آمادگی برای همکاری مشترک دراینزمینه. گرچه در روزهای اول، هدف سفر اقدام برای حل مشکلات موجود در بعلبک بین نیروهای سوریه و حزبالله و همچنین حل مشکلات سپاه در لبنان و همچنین جبران کمآوردنهای جمهوری اسلامی ایران در جنگ تعبیر شده بود، ولی ادامه سفر به لیبی و الجزایر هرگونه تعبیر و تفسیر غیر واردی را منتفی کرد. o اعتراف و قبول و تصریح هر سه کشور بر اینکه مسلمانان لبنان اقدامات قابل تمجیدی انجام دادهاند و باتوجهبه اینکه مسلمانان لبنان در ارتباط معنوی غیر آن با ایران است و به آنان نیز این امر تذکر داده شده بود، مؤید قبول حضور ایران است که این امر در مذاکرات با سوریها بیش از دیگران تصریح و پذیرفته شده است. o قبول همهجانبه ... اجلاس سران سهجانبه با الجزایر، سوریه و لیبی (نیاز به پیگیری دارد). o قبول تشکیل کمیتههایی در سطح وزرای خارجه برای پیگیری مسائل فیمابین. o پذیرش اینکه وزرای خارجه سوریه و الجزایر برای گردهمایی سه وزیر به ایران سفر کنند (که بر روی تاریخ آنها توافق بعدی به عمل آید). o استفاده از مقام ریاستجمهوری در تبیین سیاست جمهوری اسلامی ایران که باتوجهبه سطح برخورد و قاطعیت لازم و مناسب، این امر بهخوبی انجام پذیرفت. مسائلی را که در سطح پایینتر نمیشود مطرح کرد و یا ممکن نبود پاسخ داد، آقای رئیسجمهوری با صراحت لهجهای که دارند و با ظرافت لازم این مهم را انجام دادند. o درصد بالایی از دودلیهای بعضیها درمورد سفر آقای رئیسجمهور که ناشیاز مسائل امنیتی و موارد مشابه و نتیجه نگرانیهای قبل از انجام هر کاری است از بین رفت و تجربه این سفر کوتاه ولی مفید، میتواند زمینهساز سفرهای بعدی و طولانیتری به هر یک از کشورهای افریقایی و آسیایی باشد. o چنین سفری محتملاً زمینه مناسبی را برای سفر رؤسای دیگر کشورها به ایران فراهم میکند.

٢. سوریه روابط دوجانبه سیاسی اقتصادی، دیدارهای بین دو کشور به حدی رسیده بود که چنین دیداری را ایجاب میکرد. این سفر درحالی انجام گرفت که مسائل شیعه و سنی در بعضی از کشورهای عربی ازجمله لبنان مطرح شده بود و درگیریهای طرابلس همچنان ادامه داشت و درگیریهایی هر چند ناچیز بین نیروهای سوریه و حزبالله در بعلبک به وقوع پیوسته بود. باتوجهبه تفاهمی که بین ایران و سوریه در حل برخی مسائل وجود دارد، لازم تشخیص داده شد که سفری در سطح بالا برای تحکیم روابط و تبادلنظر در مسائل منطقه و طرح اخراج اسرائیل انجام گیرد. اخراج اسرائیل طبیعی بود که طرف سوری چنین پیشنهادی (اخراج اسرائیل) را بپذیرد و اعلام آمادگی برای همکاری مشترک کند ولی طرح و تبلیغ آن و اشتراک عمل دو کشور برای رسیدن به چنین هدفی در آستانه تشکیل اجلاس سازمان ملل مورد نیاز بود. اجلاس چندجانبه سران جناب آقای (آیتالله) )خامنهای در ضمن طرح این امر دو فایده برای آن ذکر کردهاند: اولاً، یک حرکت ضد اسرائیلی قوی است و درثانی، تلاشی است بهمنظور ایجاد محوری برای پرکردن خلأ جبهه پایداری. آقای اسد در عین اینکه این پیشنهاد را پذیرفت، ولی تأکید داشت که قبل از توافق نهایی الجزایر را نیز در جریان امر قرار دهیم تا احساس دوری نکنند و وضعیت مناسب را به وجود آوریم و درعینحال اطلاع داد که در سفر اخیرش به لیبی و الجزایر توافق شد که بعد از بازگشت آقای شاذلی قرار است اجلاس سهجانبهای بین آنان ترتیب داده شود و همچنین اطلاع داد که زمینههای بیشتر اتفاق لیبی و الجزایر و شاید با شرکت سوریه، فراهم میگردد که این امر هنوز مشخصاتش روشن نگردیده است. تشکیل ستاد مشترک کمیته سیاسی نظامی که مقرش در سوریه خواهد بود و هر عضو، کمیتۀ منفصلی در پایتخت کشور خودش خواهد داشت، میتواند دوجانبه یا چندجانبه باشد. آقای اسد در عین اینکه توجه دادند این ستاد حساسیت اسرائیل را برخواهد انگیخت، ولی آنها پذیرفتند. باتوجهبه تذکر این نکته که دیگر جهات مثلاً الجزایر نیز مطلع باشند، ایشان اظهار کرد که مشکلی با لیبی نخواهیم داشت چون او قبلاً نیز طرح آن را با ایران ریخته بود. طرابلس (لبنان) طرابلس از ماهها قبل عرصه درگیری بود و بعد از خروج عرفات از این شهر بقایای او و دیگر عناصر موجود در درون یا خارج شهر و علویون طرفدار سوریه، هرچندگاه آتشی در شهر میافروختند که نتیجه آن کشتار مردم مسلمان و درگیری با حرکت توحید بود. این درگیریها جوّ ناخوشایندی را در جهان اسلام و اهل تسنن به وجود آورده بود که مستلزم اقدامی جدی بود. باوجود اینکه هیئتهای متعددی از وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بین دمشق و طرابلس رفتوآمد میکرد و برای بهوجودآوردن جوّ تفاهم بین جناحها با سوریها مذاکراتی داشت و موفقیتهایی مقطعی نیز به دست آورد، ولی همچنان حالت تشنج وجود داشت، با تمهیداتی که قبلاً از طرف وزارت امور خارجه با اعزام هیئت به طرابلس فراهم شده بود و با استقبال زیادی که سوریها از پیشنهاد سفر شیخ شعبان (رهبر حرکت توحید) به دمشق کردند، دیدار شیخ شعبان بعد از ١٠ سال به سوریه برای ملاقات با آقای رئیسجمهور انجام شد که آثار زیادی داشت: ١. حرکت توحید که اخیراً بهدلیل بعضی اجتهادات درونگروهی تجزیه شده بود و بهدلیل ترور شدن یکی از یاران نزدیک شیخ شعبان به ضعف کشیده شده بود، سفر به دمشق را بهصورت دستهجمعی انجام داد و عضوی از یکی از گروههای اسلامی دیگر را نیز به همراه داشت، به این مفهوم که حرکت توحید یکپارچگی خود را تا حدی مجدداً بازیافت. ٢. ملاقات شیخ شعبان با آقای رئیسجمهور اولاً، همبستگی ایران را با مسلمانان سنیمذهب طرابلس که موقعیت مناسبی در بین کشورهای عربی مسلمان دارند نشان میدهد و ثانیاً، بهدلیل این همبستگی که علنی شده است سوریها لامحاله تجدیدنظری در برخورد با مسلمانان طرابلس خواهند کرد. ٣. سفر شیخ شعبان به سوریه به هدف ملاقات با آقای رئیسجمهور ایران منجر به دیدار او با تجمع علمای شیعه و سنی بیروت شد که ارتباط آنان را محکم خواهد کرد و درعینحال، موجب استحکام ارتباط همگی آنها با جمهوری اسلامی ایران میشود. ٤. در نهایت، چون طرف اصلی شیخ شعبان و حرکت توحید، سوریه است با پادرمیانی غیرمستقیم ایران و دیدار و سفر هیئت، ملاقاتی بین شیخ شعبان و یارانش با آقای حافظ اسد به مدت ٤ ساعت انجام گرفت. البته دیدار جداگانهای با آقای خدام نیز داشتند. شیخ شعبان در گزارشی که به سفارت جمهوری اسلامی ایران در دمشق داد و در مصاحبهای که بعد از ورودش به طرابلس کرده بود همبستگی با ایران اسلامی و ملاقات با جناب آقای آیتالله خامنهای را اقدام مثبتی خواند و بااظهار رضایت و خشنودی بسیار گفت: امیدواریم این ملاقاتها اگر نه صددرصد، بلکه در حد بالایی مشکلات طرابلس، این شهر مسلماننشین، را حل کند. بیروت دیدار شیخ شمسالدین، مجمع علمای شیعی و سنی بیروت و بالاخره شیخ حسن خالد مفتی سنی لبنان با آیتالله خامنهای بیشتر بر روی اوضاع لبنان، تقویت جمع مسلمین و مبارزات علیه صهیونیزم و تقارب بین اهل تسنن و تشیع تکیه داشت، اختلافاتی که بین شیعه و سنی و مشخصاً در بیروت دامن زده میشد، میتوانست خطرناک باشد. و شیخ خالد مفتی لبنان که بعضی مغرضین به نام او چنین تحریکاتی را انجام داده بودند از دیدار خود با جناب آقای خامنهای خشنود بودند و امید میرود این نطفه که میتوانست همهجاگیر شود در همین جا خفه گردد. آنچه بیشتر سبب دلگرمی ملاقاتکنندگان میشد این بود که جناب آقای آیتالله خامنهای هم امامجمعه و هم رئیسجمهور بودند. علمای لبنانی اهل تسنن از اینکه توانسته بودند با جناب آقای آیتالله خامنهای ملاقات کنند، شدیداً اظهار رضایت و خشنودی میکردند. سفر آقای فاروق الشرع به ایران تفاهم شد که برای هماهنگی بیشتر در زمینههای طرحشده و بعد از طرح مسائل فیمابین با لیبییاییها و بهخصوص الجزایریها آقای وزیر خارجه سوریه سفری به ایران داشته باشند. سفر آقای شیرازی به بعلبک این سفر که با اطلاع قبلی مقامات سوریه انجام گرفته بود در رسانههای بینالمللی نقل شد. آقای حافظ اسد در اینباره گفت: سفر ایشان، اسرائیلیها را حساس خواهد کرد، ولی چون موجب تقویت روحیه افراد شما خواهد شد آن را پذیرفتیم و حساسیت اسرائیل را تحمل خواهیم کرد. در خلال دو جلسه مذاکرات رسمی عمومی و یک جلسه طولانی خصوصی و گفتوگوهایی که بر سر میز صبحانه و بعد از آن و در خلال شام انجام گرفت مسائل متعددی بین دو رئیسجمهور مطرح شد که به بخشی از آن پیشتر اشاره شد. در این دیدارها گزارش مشروحی از دیدارهای سوریه با لیبی و الجزایر، مسائل جنگ، ضرورت عراق بدون صدام، روابط با شوروی و اوضاع منطقه خلیجفارس نیز در فواصل مختلف تبادل شد و درنهایت بیانیه مشترکی نیز تهیه گردید.

٣. لیبی اسکورت با چند میگ، مانور هوایی، استقبال آقای قذافی به همراهی آقای جلود و تنی چند از رهبری لیبی با شرکت مردم که شعارهایی با ذکر نام امام میدادند، مراسم استقبال را تشکیل میداد. این مراسم در محل پایگاه هوایی سرت که در نزدیکی خلیج سرت (موضوع مورد اختلاف لیبی و امریکا) قرار دارد انجام گرفت. آقای قذافی چند روزی بود (قبل از اینکه موضوع سفر مطرح شود) در این شهر اقامت داشت این پایگاه مقدمات یک مانور هوایی را فراهم میآورد. لیبی باوجود اینکه فاصله نسبتاً زیادی با ایران و منطقه غرب آسیا دارد در مسئله جنگ و حوادث لبنان و فلسطین علاقهمند بوده و دخالت داشته است. از علاقهمندان به جمهوری اسلامی است و علناً نیز خواستار سقوط صدام شده است که در سخنرانیها و مواضع رسمی اعلام گردیده است. لیبی بهدلیل منزویشدنش و به تصریح خودشان چون الجزایریها و کشورهای همجوار پاسخ پیشنهادهای او را ندادند، با مراکش متحد شده است. این اتحاد موجب نگرانی دوستان لیبی شد و به گفتۀ خبرگزاریها آقای اسد را از بستر بیماری راهی لیبی کرد، لذا لازم آمد که در کنار طرح مسائل مشترک، این فرصت از دست کسانی که به دنبال آن هستند تا لیبی را در صف خود داشته باشند گرفته شود. قبول تمام پیشنهادها لیبی درمورد تمام پیشنهادهای مطرحشده اعلام آمادگی کرد. آقای قذافی در پاسخ به استفسار از اتحاد با مراکش گفت که فقط حسن پادشاه مراکش، پاسخ پیام او را داده و نمایندهای اعزام داشته و اعلام آمادگی برای اتحاد کرده بود. در پاسخ اینکه آیا آماده است اتحاد مراکش را دربرابر نزدیکی و اتحاد با الجزایر فسخ کند، گفته بود که این رابطه نزدیک و اتحاد با الجزیر را برقرار میسازیم و دربارۀ تغییر موضع درباره اتحاد مراکش بعدها تصمیم خواهیم گرفت. آقای طالب ابراهیمی میگفت که مدتی قبل از اعلام برقراری اتحاد لیبی - مراکش و در دوره برگزاری اجلاس وزرای خارجه کشورهای غربی و افریقایی در لیبی بوده است و مدتها در انتظار دیدار آقای قذافی مانده و لیبییاییها هرگز موضوع اتحاد با مراکش را که قبل از آن تاریخ، مقدمات آن فراهم شده بود با او در میان نگذاردند. آقای موسی صدر، خلیجفارس، جزایر سهگانه و... آقای قذافی درزمینه بعضی از این موارد مطالبی مشابه آنچه در گذشته در دیدار با برخی از هیئتهای ایرانی مطرح کرده بود داد. آقای رئیسجمهور با همان صراحتی که آقای قذافی مفید به حال روابط دوجانبه میدانست پاسخ او را داد. درمورد آقای صدر باتوجهبه اینکه طرف لیبییایی موضوع را مطرح میکرد نه ایران، بعد از مقدمه مفصلی صورت شمائی ترسیم کردند و از آقای قذافی خواستند که خودشان نتیجه بگیرند که کشوری است انقلابی به نام لیبی، فردی است ارتجاعی به نام موسی صدر، این شخص میآید به این کشور انقلابی و بازنمیگردد شما بفرمایید پاسخ چیست؟ درخصوص خلیجفارس و جزایر سهگانه با تکیه به اینکه آنسوی خلیجفارس کشورهای وابسته و امریکایی هستند گفتند یک ذره از خاک تنب و بوموسی را نخواهیم داد و اجازه نمیدهیم که خلیجعربی گفته شود و استناد کردند که عبدالناصر مراد شما ازجمله گفتههایش، از محیط اطلسی تا خلیجفارسی بوده است. تا وقتی که فارسیها انقلابی و پیشرو هستند و اعراب مرتجعاند و سرسپرده به امریکا نام آن نیز خلیجفارس خواهد ماند.

٤. الجزایر در الجزایر بااینکه حزب حکومت میکند، ولی رئیسجمهور که دبیرکل حزب نیز هست صاحب قدرت است و افراد و گردانندگان کشور انسجام داشته و هماهنگ هستند. سیاست خارجی الجزایر از اعتبار بینالمللی خوبی برخوردار است (که بخشی از آن با دخیلشدن در مسئله گروگانهای امریکایی به دست آمده است) و شاید بهدلیل این اعتبار بود که الجزایریها میکوشند در حل مسئله جنگ عراق و ایران مداخله کنند. این کوشش که تا مدتها قوی بود، سبب شده بود که الجزایریها دراینزمینه موضع محافظهکارانه بگیرند و حتی به همین بهانه، باعث و بانی سرنگونی هواپیمای بنیحیی و همراهانش را تاکنون اعلام نکردهاند. درحالیکه در ملاقاتهای سابق و در این سفر به این موضوع اشاره شد. الجزایر نسبت به جهان عرب به مسئله فلسطین در جبهه پایداری نظر خاص و ویژهای دارد. دررابطهبا افریقا از نفوذ خوبی برخوردار است و مسئله اصلیاش صحرا است که تاکنون موفقیتهایی نیز به دست آورده است، ولی اخیراً درگیری جدیدی با لیبی که با مراکش، دشمن الجزایر، متحد شده، پیدا کرده است. الجزایر مدعی است که برخلاف دیگر کشورهای عربی پل ارتباطی با مصر نداشته و تا وقتی که قرارداد کمپدیوید لغو نشود، در قطع رابطه با مصر بر عهد خویش باقی خواهد ماند. با این خصوصیات، سفر الجزایر صورت گرفت که آثار مطلوبی نیز در بر داشت. اخراج اسرائیل از سازمان ملل همکاری دراینزمینه را پذیرفتند، ولی شرط را پیروزی مطرح کردند و درصورت موفقنشدن آن را یک پیروزی برای اسرائیل قلمداد کردند که در پاسخ به این ابهام گفته شد دو سال قبل، ٩ رأی و یک سال قبل ٤٣ رأی آورد. اگر امسال رأی نیاورد معنایش پیروزی اسرائیل نیست. آقای حافظ اسد میگفت این بسیار مناسب است و جا دارد چند سال روی آن کار شود. آقای طالب ابراهیمی، وزیر خارجه، در همین رابطه از اینکه سازمان آزادیبخش فلسطین تنها به جبهۀ سیاسی مبارزه اکتفا کرده است، انتقاد داشت و مبارزات سیاسی - نظامی را تأیید میکرد و از اقدامات مسلمانان لبنان تمجید میکرد که پاسخ داده شد اقدام سیاسی - تبلیغاتی اخراج اسرائیل یک بعد قضیه است و در کنار مسلمانان لبنان قرار گرفتن و همکاری نزدیک با آنان داشتن نیز یک بعد دیگر کار جمهوری اسلامی ایران در راه مبارزه با اسرائیل است و این دو لازم و ملزوم یکدیگرند. ستاد مشترک و کمیته بررسی راههای مقابله با اسرائیل آقای شاذلی دراینباره اظهار کرد که پیشنهاد شما نمیتواند عملی باشد مگر اینکه سوریه موافق باشد و حال که سوریه موافقت کرده است، ما نیز به آن خوشامد میگوییم. ما به برادران سوری هم گفتیم هر نوع همکاری که بتوانیم و لازم باشد که در دفاع از سوریه انجام دهیم حاضریم و به شما هم میگوییم درمود پیشنهاد اجلاس وزرای خارجه، الجزایر هیچ منعی نمیبیند و پیشنهاد میکنیم وزاری خارجه بنشینند و راهی بیابند که فلسطینیها در آن شریک باشند. درخصوص امر نظامی بر سرّیبودن قبل از یک توافق قطعی تأکید کردند. زیرا علنی بودن آن را موجب هوشیاری دشمنان میدانستند. درمورد شرکت فلسطینیها باتوجهبه اختلافات سوریه با آنان، گفته شد پیشفرض شرکت آنان را میتوان مدّنظر داشت. برای پیگیری این امر و دیگر موارد پیشنهاد شد جلسهای در تهران بین وزرای خارجه ایران، سوریه، لیبی و الجزایر تشکیل گردد و گفته شد با شرکت وزیر خارجه لیبی میتوان مدخلی بر حل مسئله مراکش و لیبی پیدا کرد. یکی از مسئولان الجزایری پیشنهاد شرکت یمن دمکراتیک را داد. بعد از ملاقات آقای طالب ابراهیمی با آقای ولایتی که در همین زمینه صحبت شده بود سفیر الجزایر گفت که پیشنهاد اجلاس وزرای خارجه در بار اول بدون شرکت وزیر خارجه لیبی مقبولتر است. همکاری در کنفرانس اسلامی باتوجهبه اینکه کنفرانس اسلامی وسیله پیشبرد ثبات بعضی از کشورهای اسلامی ازجمله عربستان شده است و کشورهای پیشرو اسلامی بهدلیل ناهماهنگی و فقدان انسجام، صدایی که قابل شنیدن باشد ندارند، پیشنهاد شد که وزرای خارجه دو کشور دراینزمینه هماهنگی و همکاری کنند و شیوههای ممکن تصحیح اعمال کشورها و تحرک بیشتری را برای کنفرانس اسلامی بررسی کنند. این پیشنهاد پذیرفته شد با این توضیح که الجزایر خود در گذشته پیگیر چنین طرحی بوده است. همکاری در مسائل افریقا در این دیدار و دیدارهای قبلی طرف الجزایری پیشنهاد داد که دو کشور در مسائل افریقا با یکدیگر همکاری و هماهنگی کنند. باتوجهبه اینکه الجزایر نفوذ سیاسی و اقتصادی خوبی در افریقا دارد و سالانه معادل سیصد میلیون دلار در افریقا و در بین تعدادی از کشورها خرج میکند، درخواست همکاری با ایران، که دو سالی بیش نیست در افریقا فعال شده است، حائز اهمیت میباشد. البته ایران قصد ندارد که اخبار سیاست افریقایی خویش را به الجزایر بسپارد ولی همکاری با آنان در بعضی زمینهها بیضرر و بلکه مفید میتواند باشد.

فلسطین و مصر ایران معتقد است که قضیه فلسطین فقط مربوط به فلسطینیها نیست. الجزایریها معتقدند که ما همواره دخالت در امور داخلی آنها را رد میکنیم. حرکات کشورهای عربی در جهت ایجاد گروههای وابسته و خریدن آنها با پول و تکهتکه شدن سازمان آزادیبخش را رد میکنیم. فلسطینیها حق ندارند که دررابطهبا این مسئله که مربوط به همه مسلمین است؛ یعنی سرنوشت فلسطین، تنها تصمیم بگیرند. اختلافات در فلسطینیها بهواسطه دخالت دیگران در امور داخلی آنها است و ما وظیفه خود را دررابطهبا ازبینبردن اختلافات گروههای فلسطینی انجام دادهایم. آقای طالب ابراهیمی درمورد مصر با اشاره به اجلاس ١٩٨٧ بغداد که برای اخراج مصر از جامعه عربی تشکیل شده بود، میگفت همین آقای طارق عزیز اصرار بر این امر داشته و اکنون همان طارق عزیز پیشرو برقراری رابطه با مصر است. الجزایر برخلاف دیگر کشورهای عربی (نام سوریه و لیبی را نیز ذکر کرده) که پلهای ارتباطی با مصر برقرار کردهاند، متعهد است مادامی که مصر وفادار به قرارداد کمپدیوید است رابطه خود را با این کشور برقرار نکند. ایشان از دوگانگی کشورهای عربی اظهار نارضایتی میکرد.

________________________________________

• این پایگاه از نظر جغرافیایی در حوزه فرمانداری شهرستان سقز است، ولی نیروهای مستقر در پایگاه مربوط به سپاه بوکان می‏باشند.
  • در بولتن نوبه‏ای اطلاعاتی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) فهرست اقلام مذکور ‏چنین آمده است: خمپاره ٨١ یک قبضه؛ تیربار ژ٣ یک قبضه؛ موشک آر.پی.جی ٤٠ عدد؛ آر.پی.جی یک قبضه؛ کلاش ١٨ قبضه؛ ژ٣ دوازده قبضه؛ تیربار ژ٣ یک قبضه؛ فشنگ ٣٠ هزار عدد؛ گلوله خمپاره ٦٠ عدد؛ نارنجک دستی ١٠٠ عدد؛ نارنجک تفنگی ١٦٠ عدد؛ خشاب ژ٣ و کلاش ١٣٥ عدد؛ بیسیم پیآر.سی یک دستگاه و تعدادی سند سری. [بولتن نوبه‏ای اطلاعاتی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، شماره ٦، ٢/٧/١٣٦٣، ص١٣]
    • ضمیمه دارد؛ مشروح گزارش نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه درباره سفر رئیس‏جمهور به سه کشور سوریه، لیبی و الجزایر.
      • در نهمین نمایشگاه بین‏المللی تهران که روز ١٩ شهریور سال گذشته افتتاح شد، ٣٢ كشور خارجی شرکت داشتند [رجوع شود به یعقوب نعمتی، حجتالله کریمی، محمدجواد اکبرپور، روزشمار جنگ ایران و عراق؛ کتاب بیست و هفتم: آماده سازی عملیات والفجر ٤، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، ١٣٩٤، صص ٣٩٨ و ٣٩٩]
        • کشورهای شرکتکننده در این نمایشگاه عبارتاند از: آلمان دمکراتیک (آلمانشرقی)، آلمان فدرال (آلمانغربی)، اتریش، استرالیا، اسپانیا، ایتالیا، انگلستان، ایرلند، بلژیک، بنگلادش، برزیل، بلغارستان، پاکستان، پرتغال، ترکیه، چکسلواکی، چین، دانمارک، رومانی، ژاپن، سوئد، سوریه، سوئیس، شوروی، جمهوری عربی صحرا، فنلاند، فلسطین، کره جنوبی، کنیا، کوبا، لهستان، مجارستان، نروژ، نیکاراگوئه، هلند، هند، یوگسلاوی و یونان. [روزنامه جمهوری اسلامی، ٢١/٦/١٣٦٣، ص٩]
          • به اجلاس اخیر کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی اشاره دارد که در روزهای ٢٧ و ٢٨ تیرماه سال‏ جاری در جده عربستان سعودی برگزار شد؛ در روز آخر اجلاس مذکور ولایتی اعلام کرد: «کمیته صلح کنفرانس اسلامی مورد تأیید ما نیست؛ زیرا کنفرانس اسلامی دررابطهبا جنگ ایران و عراق موضع درست و منصفانه‏ای اتخاذ نکرده است.»
            • عصر روز گذشته و در جریان آخرین روز سفر دوره‏ای رئیسجمهور ایران به سه کشور سوریه، لیبی و الجزایر، محمد بن عبدالعزیز رئیسجمهور صحرا، در محل اقامت آیت‏الله خامنه‏ای با وی دیدار کرد. [روزنامه کیهان، ٢٠/٦/١٣٦٣، ص٢]
              • این اجلاس در روزهای ٢٧ و ٢٨ تیرماه سال ‏جاری در جده عربستان سعودی برگزار شد.
              • یک هیئت پارلمانی از آلمانغربی روز ٥ شهریور در تهران با چند تن از مقامات قضایی و پارلمانی جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفتوگو کرد. [رجوع شود به روزشمار ٥/٦/١٣٦٣]

منابع و مآخذ روزشمار 1363/06/20