1365.11.23

روزشمار جنگ سال 1365 1365.10.23
نام‌های دیگر	بیست و سه دی
تاریخ شمسی	1365.10.23
تاریخ میلادی	13 ژانویه 1987
تاریخ قمری	12 جمادی‌الاول 1407

1359.10.23

1360.10.23

1361.10.23

1362.10.23

1363.10.23

1364.10.23

1366.10.23

گزارش - 1

1. در پنجمین روز عملیات کربلای۵، فشار سنگین ارتش عراق در بخش شمالی منطقه عملیاتی را قرارگاه کربلا دفع کرد و در بخش جنوبی منطقه نیز تلاش دو قرارگاه قدس و نجف برای توسعه وضعیت و بستن عقبه دشمن حاضر در جنوب خط دوعیجی و جزیره بوارین ناتمام ماند. شرح رویدادهای امروز در هر یک از این دو بخش منطقه عملیاتی چنین است: الف - بخش شمالی منطقه شلمچه: با وجود توقف عملیات از روز گذشته در این بخش از منطقه عملیاتی، از نخستین ساعات بامداد امروز ارتش عراق با استفاده پر حجم و متمرکز آتش توپخانه و بهکارگیری لشکر گارد ریاست جمهوری به مواضع رزمندگان قرارگاه کربلا حمله کرد و تا حدود ساعت ۰۳:۰۰ توانست نیروهای لشکر۱۰ سیدالشهدا را از سمت چپ منطقه سرپل غرب کانال ماهی مقداری عقب براند. ساعت ۰۴:۵۰، علی شمخانی فرمانده نیروی زمینی سپاه به محمدعلی جعفری فرمانده قرارگاه قدس: «الآن هلالی ۳۶ و ۳۷ دست عراق است. فرصت خوبی است که [لشکرهای] عاشورا و ۱۹ فجر* از پشت [از غرب نوک کانال به سمت بالا] بزنند به آنها.» در همین زمان، رحیم صفوی جانشین فرمانده نیروی زمینی به فرمانده توپخانه ۶۳ خاتمالانبیا: «دشمن الآن به سیدالشهدا فشار میآورد، امکان دارد فردا یک محور برای فشار به [لشکرهای] ۲۵ و ۴۱** بگذارد. شما فردا جنگ سختی دارید، تمرکز آتش بدهید.» در ساعت ۰۶:۳۰، محسن رضایی فرمانده کل سپاه در تماس با اسماعیل کوثری فرمانده لشکر۲۷ محمد رسولالله که در سمت راست لشکر سیدالشهدا حضور داشت، از آخرین وضعیت این یگان پرسید. کوثری پس از ارائه گزارشی در این خصوص، گفت: «ما حتی یک بلدوزر نداریم.» فرمانده کل سپاه بیدرنگ به مهدی مبلغ جانشین فرمانده قرارگاه مهندسی خاتمالانبیا اعتراض کرد و گفت: «این چه وضعیه؟ یک لشکر عملیات کرده، یک بلدوزر ندارد!» فرمانده کل سپاه اگر چه از ادامه فشار رو به افزایش دشمن به یگانهای قرارگاه کربلا در بخش شمالی منطقه عملیاتی نگران بود، اما اعتقاد داشت با تکمیل و تثبیت مواضع تصرف شده در بخش جنوبی منطقه از فشار دشمن به این یگانها کاسته خواهد شد. ساعت ۷:۱۵، محسن رضایی: «اگر بچهها تا امشب مقاومت کنند و امشب پاشنه [غربیترین قسمت جزیره بوارین] را حل کنیم، دشمن تمام توجهاش به این سمت [بخش جنوبی منطقه عملیاتی] میشود.» بر همین اساس، چنین تدبیر شد که مقاومت یگانهای قرارگاه کربلا در برابر فشارهای دشمن ادامه یابد تا قرارگاه نجف منطقه تصرف شدهاش در محور جزیره بوارین را تثبیت کند؛ و نیز قرارگاه قدس احداث خاکریزی را که به موازات نهر هسجان شروع کرده است، به سرانجام رساند. در این حال، نبرد نظامیان عراقی با رزمندگان مستقر در غرب کانال ماهی همچنان ادامه داشت و توپخانه خودی نیز با اجرای آتش روی عراقیها سعی میکرد آنها را از سرپل تصرف شده دور کند. ساعت ۸:۰۴، پست شنود نیروی زمینی سپاه: «یگانهای دشمن اعلام میکنند به شدت زیر آتش هستند؛ به خصوص وضعیت گردان تیپ۱۶ [پیاده از لشکر] گارد در منطقه بسیار بد است. در ضمن یگانهای دشمن اظهار میدارند منطقه جدیداً آب گرفته - به خصوص در قسمت شمالی [مجاورت کانال زوجی] - و امکان حرکت ندارند.»*** ساعت ۰۹:۱۰، احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا: «[لشکر] سیدالشهدا گارد را عقب زده.» در ساعت ۰۹:۴۵ و از طریق شنود پیامهای مبادله شده دشمن کسب اطلاع شد تیپهای۲ زرهی، ۳ نیروی مخصوص و ۱۶ پیاده از لشکر گارد ریاست جمهوری عراق به خاطر صدماتی که در غرب کانال ماهی متحمل شدهاند، در حال عقبنشینی هستند تا با تجدید سازمان بار دیگر پاتک کنند. ساعت ۱۲:۱۰، محمد پیشبهار جانشین معاون اطلاعات نیروی زمینی به نقل از پست شنود: «دشمن قرار است ساعت ۱ بعدازظهر در مقر لشکر۱۱ [پیاده] جلسه برگزار کند. ... دشمن نسبت به سرپل غرب کانال ماهی ناامید شده، لذا جلسه میگذارد تا طرح کلی بریزد.» با توقف پاتکها و کاهش فشار دشمن، اگر چه امکان ادامه عملیات نیروهای خودی در بعدازظهر امروز برای پیشروی و دستیابی به اهداف مورد نظر در غرب کانال فراهم بود، اما کماکان مشکلاتی وجود داشت که ادامه عملیات را سخت و پر هزینه میکرد. ساعت ۱۹:۵۰، علی شمخانی: «لشکرهای۲۵، ۲۷ و ۴۱ تحت فشار دشمن هستند و به دلیل مشکلات عقبه، امشب عملیات ندارند. لشکر۱۰ و [لشکر] ۳۱ ادغام شده و فردا شب عمل میکنند. دشمن لشکر۱۰ را عقب زده و اکنون در هلالی ۴۰ هستیم و امکان کار مهندسی نیز وجود ندارد. مضافاً اینکه دشمن تصمیم به پاتک دارد.» از این گزارش چنین استنباط میشد که با وضع موجود و عدم امکان فعالیت مهندسی، تثبیت منطقه غیرممکن و یا بسیار دشوار خواهد بود. بنابراین و در ساعت ۲۲:۴۵، علی شمخانی فرمانده نیروی زمینی به اتفاق فرماندهان قرارگاه کربلا و یگانهای آن به قرارگاه خاتمالانبیا - ۱ (سپاه) رفتند تا با فرمانده عملیات تبادل نظر کرده و برای ادامه حفظ منطقه سرپل غرب کانال ماهی چارهای بیندیشند. در ابتدای این دیدار، علی شمخانی گفت: «ما خدمت برادرها [فرماندهان قرارگاه کربلا و یگانهای آن] بودیم و بحث کردیم. یک ساعتی هم بحثمان طول کشید. برادرها از وضع عملیات و خطشان گزارش دادند. بعد، روی وضعیت فعلی خط و دشمن و ضرورت خروج از تنگنا صحبت کردیم که یک سری مسائل پیش آمد. یک بحث ما مسئله نگهداری خط بود، یک بحث مسئله عملیات بود که برادرها همه برای انجام عملیات در فردا شب آمادگی دارند. ... چون دیدیم بحث دقیق و ظریف و مهمی است گفتیم خدمت شما بیاییم، هم برادرها گزارشهای خودشان را صریحتر بدهند، توی جریان باشید؛ و هم اینکه تصمیمی گرفته شود.» در ادامه و پس از ارائه گزارش قاسم سلیمانی و مرتضی قربانی فرماندهان لشکرهای۴۱ ثارالله و ۲۵ کربلا از نبرد پنج شبانه روز نیروهای خود با نظامیان عراقی در غرب کانال ماهی، فرمانده کل سپاه ضمن اشاره به آغاز عملیات ارتش در جبهه غرب**** وضعیت موجود را تشریح و تحلیل کرد که بخشهایی از آن چنین است: «چند مسئله هست، یکی اینکه اینها [عراقیها] هنوز شک دارند که منطقه اصلی ما اینجاست. یکی، مسئله عملیات ارتش است که اینها را به فکر انداخته. یکی دیگر اینکه اینها هنوز باورشان نمیشود که ما از توی سپاه هفتم [منطقه عملیاتی کربلای۴ در جنوب اروندرود] حمله نمیکنیم. عملیات امشب ارتش قطعاً فردا توی روحیه دشمن توقفی به وجود میآورد؛ یعنی اینها منتظر میمانند ببینند سرنوشت آنجا چی میشود، ضمن اینکه شنود گفته بود به همه اینها دستور دادند که یک پدافند تعجیلی ایجاد کرده و سیمخاردار هم بگذارند و توی زمین بروند کانال بکنند و آماده شوند. وقتی روی زمین باز [مستقر] است، تلفاتش خیلی زیاد میشود و سریع باید توی کانال برود. هیچ بعید نیست یک ۲۴ ساعت، ۴۸ ساعتی یک توقف کوتاه داشته باشد. بعد از جلسه در مقر لشکر۱۱ در تنومه، دشمن شروع به احداث مواضع پدافندی در غرب کانال ماهی کرده است. دشمن الآن با حضور در پشت کانال ماهی میدان مانور را از قرارگاه کربلا گرفته و اگر بیاید پشت دوعیجی به فشار سرپل قرارگاه کربلا کمک میکند. خاکریز عصایی [که بامداد امروز در شرق نهر هسجان توسط لشکر نجف از قرارگاه قدس احداث شده است] دشمن را تهدید میکند و حرکت ما به سمت پاشنه [انتهای غربی بوارین] و رفتن به پایین، دشمن را به این فکر انداخته که سرپل کربلا [در غرب کانال ماهی] موجب شده حرکت ما در پایین تسریع شود. لذا میخواهد ما را در سرپل کربلا نگه دارد و بیاید با تصرف یک جا پا در منطقه قدس یا نجف فشارش را شروع کند. دشمن روز اول فقط با لشکر۱۱ خود جنگید. روز دوم لشکر۵ را آورد. روز سوم لشکر گارد را هم آورد؛ و اگر به این نتیجه برسد که تلاش اصلی ما فقط در اینجاست [منطقه شلمچه]، ممکن است سپاه بیاورد؛ یعنی مثلاً [بخش شمالی] را به یک سپاه بدهد. آن [بخش جنوبی منطقه] را هم به یک سپاه بدهد. فعلاً سه سازمان لشکری با ما میجنگند که ما یک فرصت بسیار خوبی داشتیم، اگر یک عقبه مناسب داشتیم.»

شلمچه؛ رزمندگان عازم به منطقه نبرد در ادامه این جلسه و پس از ارائه گزارش سیفالله حیدرپور و مهدی کیانی فرماندهان تیپ مستقل ۴۸ فتح و لشکر۳۲ انصارالحسین، محسن رضایی از احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا پرسید: «چرا امشب عمل نکردید؟» احمد غلامپور: «فقط کیانی و کوثری [لشکر۳۲ و لشکر۲۷] نیرو داشتند و قربانی [لشکر۲۵] هم برای فردا میتواند نیرو آماده کند.» محسن رضایی: «طرح پیشنهادی شما چیست؟» علی شمخانی: «مشکل اساسی اینجا [سرپل کانال ماهی] محدودیت عقبه آن است. ما برای این اتصال [سرپل کانال با بخش جنوبی منطقه عملیاتی] تقریباً پنج بار [در منطقه مثلثی شکل کوچک غرب نوک کانال] عمل کردیم که هیچ کدام موفق نبود ... همه برادرها متفقالقولند که برای حفظ این زمین [سرپل] باید این منطقه [مثلثی شکل] را بگیریم. در این رابطه دو نظر وجود دارد: ١- یک توان از جلوی کانال بگذاریم که با توجه به محدودیت عقبه اگر بخواهیم زمین را حفظ کنیم، هر یگانی که اینجا عمل کند، فردا نمیتواند پدافند کند، بلکه باید توسعه وضعیت بدهد. ٢- لشکر٣٢ از طرف منطقه پنج ضلعی به سمت پوزه کانال بیاید و از این طرف [سرپل غرب کانال] لشکر٢٥ برای نوک کانال به سمت چپ برود.» محسن رضایی: «ما جایی که باید پدافند کنیم، در پشت کانال ماهی است. باید یک جناح بدهیم به دوعیجی و بیاییم تا مثلثی و پشت آن.» فرمانده کل سپاه بار دیگر به شروع عملیات ارتش در جبهه غرب اشاره و اضافه کرد: «اگر امشب عمل میکردیم، فردا هیچ خبری اینجا [غرب کانال] نبود. امشب فرصت بسیار خوبی بود. حالا نمیدانم چطور میشود جبرانش کنیم. امشب خیلی فرصت تاریخی بود ... البته اگر آنجا [جبهه غرب] موفق بشوند، ما فردا شب هم فرصت خیلی خوبی داریم.» قاسم سلیمانی فرمانده لشکر۴۱ ثارالله: «ما فردا شب فرصت داریم؛ چون عراقیها [در مقابله با عملیات ارتش] موفق بشوند یا نشوند، تا فردا شب طول میکشد.» محسن رضایی: «اینها [عراقیها] در آنجا تا ۴۸ ساعت وضع برایشان خراب است؛ ولی بعد اینجا [شلمچه] سپاه میآورد.***** باید هر کاری میکنیم در همین ۳۶ ساعت فرصت باشد. ... وضع دشمن الآن بحرانی است، برای اینکه در اینجا به او تلفات سنگین وارد شده، نیروهای عظیمی هم آورده؛ و دشمن نمیتواند در دو جبهه بجنگد؛ یعنی احتمال موفقیت ما خیلی بالاست.» پس از اینکه مرتضی قربانی فرمانده لشکر۲۵ کربلا تکرار عملیات در غرب نوک کانال ماهی را به تمرکز اجرای آتش توپخانه و ادوات روی این منطقه مشروط کرد، محسن رضایی گفت: «حرفی نیست. ما میگوییم یک آتش انبوه از ساعت ۵ بعدازظهر شروع کنند، ولی این مثلث را، هم باید از بالا آمد، هم باید از پشت آن [از داخل کانال ماهی] آمد و هم باید از این طرف [جنوب نوک کانال] آمد و حلش کرد.» در ادامه، حاضران در جلسه با اعتقاد به اینکه لازمه حفظ سرپل غرب کانال ماهی و نیز اتصال این سرپل به بخش جنوبی منطقه عملیاتی، تصرف محدوده مثلثی شکل غرب نوک کانال است، تا ساعت ۲۴:۰۰ امروز به بحث در خصوص چگونگی تصرف این محدوده پرداختند.****** ب - بخش جنوبی منطقه شلمچه: قرارگاه قدس در ادامه عملیات مهندسی روز گذشتهاش برای احداث خاکریز دفاعی در مجاورت نهر هسجان، از نخستین ساعت بامداد امروز سعی داشت این خاکریز را تا اولین جاده آسفالته شمال شطالعرب [جاده ساحلی] امتداد دهد و بخشی از نیروهای پیادهاش را پشت آن مستقر کند. قرارگاه نجف نیز که ضمن ورود به جزیره بوارین سومین موضع هلالی شکل خط دوعیجی در جنوب جاده شلمچه را تصرف کرده بود، قصد داشت با توسعه وضعیت در این مناطق مواضع خود در شرق نهر دوعیجی را تثبیت کند. در محور قرارگاه قدس، لشکر۸ نجف اشرف هر چند توانست تا ساعت ۴:۰۰ بامداد امروز و در بی خبری دشمن خاکریزی را از تقاطع خط دوعیجی و جاده شلمچه تا نخلستان کنار نهر هسجان احداث و یک گردان پیاده و بخشی از واحد زرهی خود را پشت آن مستقر کند، اما به علت کمبود دستگاه مهندسی موفق نشد این خاکریز را به جاده ساحلی (بوارین - تنومه) متصل کند. در محور قرارگاه نجف نیز لشکر۵ نصر که در امتداد دژ مرزی عراق به جزیره بوارین نفوذ کرده بود، به دلایلی چون گم کردن مسیر و کمبود نیرو در همان ابتدای جزیره متوقف شد. در سمت راست این لشکر هم به ترتیب، تیپ۱۲ قائم در شمال بوارین حضور داشت؛ لشکر۱۵۵ ویژه شهدا قبل از روشن شدن هوا قسمتی از قرارگاه دشمن (موسوم به قصر در جنوب شرقی نهر دوعیجی) را تصرف کرد؛ لشکر۲۱ امام رضا که به موازات خط دوعیجی (خط دوم دفاعی عراق) و به کندی پیش میرفت تا روشن شدن هوا نتوانست چهارمین موضع هلالی این خط در جنوب جاده شلمچه را تصرف کند؛ لشکر۱۰۵ قدس هم که در انتهای غربی بوارین (مقابل پل ۲۱) حضور داشت، ضمن گلایه از عدم پوشش عقبه و جناحین خود، اعلام کرد از سمت راست (نوک بوارین) زیر فشار دشمن است. بنابراین، تا پایان تاریکی هوا بین هیچ یک از یگانهای قرارگاه نجف الحاق برقرار نبود و با اینکه بخشی از جناح راست این قرارگاه را نیروهای قرارگاه قدس پوشش داده و تأمین کرده بودند، اما باقی ماندن نیروهای عراقی در جنوب خط دوعیجی و نیز در قسمتهایی از شرق این خط و جزیره بوارین، فرماندهی قرارگاه نجف را از نحوه و میزان واکنش احتمالی دشمن نگران کرده بود. با آغاز روشنایی هوا (در پنجمین روز عملیات) و در حالی که پاتکهای سنگین دشمن در بخش شمالی منطقه عملیاتی آغاز شده بود، در بخش جنوبی منطقه با وجود آرامش نسبی در محور قرارگاه قدس، نیروهای عراقی از جاده ساحلی به سمت خط دوعیجی در حرکت بودند تا نیروهای قرارگاه نجف را عقب برانند. مصطفی ایزدی فرمانده این قرارگاه در تماس با فرماندهی قرارگاه قدس تسریع در اتصال خاکریز احداث شده در مجاور نهر هسجان به جاده ساحلی (بوارین - تنومه) را خواستار شد تا به این وسیله مسیر عبور دشمن به سمت جنوب خط دوعیجی مسدود شود. بر همین اساس، احمد کاظمی فرمانده لشکر۸ نجف با حضور در منطقه و یقین از عدم تحرک دشمن در اطراف این نهر، فرصت را مغتنم شمرد و ضمن اینکه از نیروهای مهندسیاش خواست به تلاش خود برای توسعه خاکریز به سمت جاده ساحلی ادامه دهند، به گردان پیادهاش هم دستور داد تا به همراه واحد زرهی و با سرعت بیشتر به طرف این جاده پیش روند. در اجرای این دستور، نیروهای لشکر نجف در حال حرکت به سمت جاده بودند که حدود ساعت ۱۰:۳۰ در تیررس نیروهای عراقی قرار گرفتند و در نتیجه درگیری آنها آغاز شد. حدود ساعت ۱۱:۰۰، محسن رضایی در تماس با فرمانده قرارگاه قدس: «انشاءالله دست احمد [لشکر نجف] را بگیرید و با سرعت و آمادگی بیشتر [جلو بروید] و کارهای مهندسی [را انجام دهید]، همه را بسیج کنید.» در پی این تأکید فرمانده عملیات، محمدعلی جعفری فرمانده قرارگاه قدس با حضور در نزدیکی منطقه درگیری و دیدار با فرماندهان لشکرهای ۸ نجف، ۱۴ امام حسین و ۷ ولیعصر و تیپ مستقل۴۴ قمر بنیهاشم، به بررسی چگونگی ادامه عملیات پرداخت. در این دیدار، وی پیشنهاد کرد: «ما همین طور در کنار جاده شنی [موازی با نهر هسجان] مستقیم جلو برویم. فعلاً جاده [ساحلی] را ببندیم، بعدش هم نیروی پیاده جلوی اینجا بجنگد. یک چیز مطمئنی باشد که دشمن نتواند دور بزند. کنار همین جادهای که هست، خاکریز بزنیم و از دو محور پایین برویم [به طرف شطالعرب].» وی آنگاه از فرماندهان لشکرهای۱۴ و ۷ خواست هر چه زودتر با وارد کردن بخشی از نیروهای خود به منطقه درگیری به کمک لشکر۸ بشتابند. در این دیدار، احمد کاظمی فرمانده لشکر۸ هم گفت: «هرکس میتواند باید بیاید. کار خداست. من پنج تانک و نفربر از اینجا [کنار نهر هسجان] انداختم وسط عراقیها و جلو رفتم. کار، شوخی نیست. مگر خدا غیر از این کمک میکند؟ حرکت کنید بیندازید دنبال عراقیها. اگر همت کنید، من قول میدهم ۲۰ هزار اسیر بگیریم.» از حدود ظهر تانکها و نیروهای پیاده عراق با پشتیبانی آتش توپخانه با فشاری بیشتر بر نیروهای لشکر نجف آنها را از شمال جاده ساحلی عقب راندند. حدود دو ساعت بعد و با تدبیر و هدایت محمدعلی جعفری و احمد کاظمی رزمندگان لشکر نجف در اقدامی متقابل و با اجرای حجمی گسترده از آتش انواع سلاحهای سبک و سنگین، عراقیها را به عقبنشینی تا نزدیکی جاده ساحلی مجبور کردند. از ساعت ۱۵:۴۰ به تدریج نیروهایی از لشکرهای۱۴ و ۷ وارد منطقه شده و با استقرار در پشت این خاکریز که تا حدود ۷۰۰ متری جاده ساحلی امتداد یافته بود، به انتظار نشستند تا هنگام شب عملیات پیشروی به سمت این جاده را ادامه دهند. فرماندهان قرارگاه قدس و لشکرهای۱۴، ۷، ۸، ۳۱ و ۱۹ نیز ساعت ۱۶:۱۰ با اجتماع در نقطهای بین نهر دوعیجی و نهر هسجان به طراحی مانور شب پنجم این قرارگاه (شب ششم عملیات کربلای۵) پرداختند و سرانجام تصمیم گرفتند عملیات امشب طی دو مرحله و با هدف تصرف قسمت جنوبی خط جاسم [از شطالعرب تا جاده شلمچه] و پاکسازی کامل منطقه شرق آن به این ترتیب اجرا شود: در مرحله اول، لشکر۷ پس از پیشروی از کنار نهر هسجان تا جاده ساحلی به سمت چپ ادامه مسیر داده و تا نهر دوعیجی را پاکسازی و تأمین نماید و سپس با نیروهای لشکر۲۱ امام رضا از قرارگاه نجف الحاق کند. لشکر۱۴ هم با عبور از لشکر۷ منطقه جنوب جاده ساحلی را تا شطالعرب و نهر دوعیجی پاکسازی و تأمین کند. در مرحله دوم نیز لشکر۱۹ فجر با عبور از لشکر۱۴ و از حاشیه شطالعرب به سمت خط جاسم (خط سوم دفاعی عراق) پیش رود. لشکر۳۱ عاشورا از تقاطع نهر هسجان و جاده ساحلی به سمت این خط رفته، از سمت راست دو موضع هلالی شکل را پاکسازی کند و از سمت چپ با نیروهای لشکر۱۹ الحاق نماید. سپس، لشکر۱۴ به همراه لشکر۳۱ به پاکسازی بقیه مواضع خط جاسم تا جاده آسفالت شلمچه بپردازند. پس از مشخص شدن مأموریت امشبِ هر یک از یگانها، فرمانده قرارگاه قدس در بیان اهمیت اجرای این مأموریت به فرماندهان این یگانها گفت: «باورتان میشد یک وقتی اینجا [نخلستان بین نهر دوعیجی و نهر هسجان] بنشینید، مانوری که ظهر چیدیم و فکر میکردیم که دشمن اینجا با ما میجنگند و میایستد، ولی با بهکارگیری چند تانک و ادوات و اجرای آتش، نیروهای دشمن شروع به فرار کردند. من ستون نیروهای دشمن را دیدم که از اینجا عقب میرفتند. در صورتی که دو ساعت قبل از آن دیدم که به سمت نیروهای لشکر امام رضا [جنوب خط دوعیجی] پیشروی میکنند.» در اجرای این طرح، حدود ساعت ۱۸:۰۰ دو گردان از لشکرهای۷ ولیعصر و ۱۴ امام حسین حرکت خود را از کنار نهر هسجان به طرف جاده ساحلی آغاز کردند؛ اما دقایقی بعد دشمن هوشیار که از بسته شدن عقبه نیروهایش در جنوب دوعیجی و جزیره بوارین احساس خطر میکرد، با آتش انواع سلاحهای سبک و سنگین به مقابله برخاست و تعدادی از رزمندگان را شهید یا زخمی کرد. با این حال، این دو گردان به پیشروی خود هر چند کند ادامه دادند، ولی نتوانستند به جاده ساحلی دست یابند.******* واکنش پیشبینی نشده دشمن******** که به تأخیر در پیشروی نیروهای عمل کننده مرحله اول مانور امشب قرارگاه قدس انجامیده بود، موجب شد فرماندهی این قرارگاه طرح مانور را تغییر دهد. ساعت ۲۲:۴۰، محمدعلی جعفری: «احتمالاً مانور امشب خیلی طول میکشد. ... نظر من این است که الآن دفاع پشت نهر هسجان به عهده لشکر فجر و لشکر ولیعصر گذاشته شود و لشکر امام حسین هم مانور خود را انجام داده و با عبور از جاده [ساحلی] خود را به اروند [شطالعرب صغیر] برساند و بقیه مانور بماند تا مانور این لشکر به طور کامل انجام و تثبیت گردد.» در پی اعلام این نظر و تأیید آن از سوی رحیم صفوی جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه، فرمانده قرارگاه قدس در تماس با فرماندهان سه لشکر یاد شده تغییرات انجام شده در طرح مانور را به اطلاع آنها رساند. در ساعت ۲۲:۴۵ گردان لشکر۱۴ امام حسین که در نزدیکی جاده ساحلی با نیروهای عراقی درگیر بود، مهمات درخواست میکرد. فرماندهی این لشکر نیز با در نظر گرفتن آتش شدید عراقیها و کاهش توان خودی که ادامه پیشروی را سخت کرده بود، در تماس با فرماندهی قرارگاه قدس گفت لازم است یگانهای دیگر کمک کنند. در ساعت ۲۳:۴۵، عبدالمحمد رئوفی فرمانده لشکر۷ ولیعصر نیز که نیروهایش در انجام مأموریت جدید برای توسعه خاکریز نهر هسجان به سمت چپ (در شمال جاده ساحلی) زیر آتش دشمن قرار گرفته و ضمن تحمل تلفات از ادامه این مأموریت باز مانده بودند، اطلاع داد که این نیروها به مواضع قبلی خود بازگشتهاند. محمدعلی جعفری فرمانده قرارگاه قدس با شنیدن این خبر - که دور از انتظارش بود - به وی گفت: «آماده شوید برای فردا صبح که گردان تازه نفسی که در دست دارید، به کار گیریم.» پنج دقیقه بعد، حسین خرازی فرمانده لشکر۱۴ امام حسین از صحنه درگیری نیروهایش با دشمن در نزدیکی جاده ساحلی به قرارگاه تاکتیکی قدس آمد و چنین گزارش داد: «ما با یک گردان عملیات را شروع کردیم که در آغاز فرمانده گردان و چند نفر از کادر آن شهید شدند. بعد از آن، بچهها را جمع کردیم و شدیم فرمانده گردان و برای آنها آیه خواندیم، قربانصدقهشان رفتیم. گفتیم امشب شب شهادت حضرت فاطمه زهراست، حرکت کنید و جلو بروید. آنها با اینکه میگفتند از ما بر نمیآید و تردید داشتند، عملیات کردند در حالی که هیچ شناسایی از زمین نداشتند. لشکر ولیعصر هم که بنا بود بروند تا پل [تقاطع نهر هسجان و جاده ساحلی] را تأمین کنند، نرفتنشان که هیچ، برگشتنشان در زمانی که ما بچههایمان را سازمان میدادیم و میخواستند جلو بروند، باعث تضعیف نیروهای ما شد.» حسین خرازی در ادامه به تشریح وضعیت دشمن و جریان درگیری پرداخت و سپس به محمدعلی جعفری گفت: «شما یک شمایلی از دشمن برای ما ترسیم کردید که بیایید بروید دشمن را بگیرید، اسیر و غنیمت حسابی هم در این منطقه هست. ولی دشمن، یک دشمنِ با حضوری است و تیری که میزند، آتشی که میریزد و وضعی که دارد، نشان دهنده این است که بنا نبوده منطقه را خالی کند. دشمن حمله کرد و تانکهایش هم هنوز نورافکن میاندازد، منور میزند. ... بچههای لشکر نجف تا حدود یک کیلومتری جاده [ساحلی] را تأمین کردهاند که ما حالا داریم خاکریز میزنیم. الآن دستگاههای مهندسی حدود ۵۰۰ متری جاده هستند. دشمن اینجا حضور زیادی داشت، مقر داشت، تیربار میزد. نیرویی که فرمانده گردانش شهید شود، این نیرو دیگر سازمان ندارد. به آنها گفتیم هر چه تیربار و هر چه مقر تا جاده هست پاکسازی کنید و از کنار نهر جلو بروید. بچهها میگفتند نمیشود. گفتم مار شوید بروید تو [بدون تأمین چپ و راست] کاری به دشمن نداشته باشید. بجنگید و بروید و یک نیرو بگذارید برای این مقری که کنار جاده است. گروهانی که برای این مقر گذاشته بودیم، فرماندهاش شهید شد، نیروهایش این مقر را گرفتند و الآن بچهها حول و حوش پل و جاده هستند. ... میگویند ما منتظریم نیرو بیاید ادامه بدهیم. البته گزارششان، گزارش جمعبندی شدهای برای ما نیست و وضعیت دقیقاً مشخص نیست، نمیتوانم دقیقاً بگویم که نیروهایم رفتهاند توی مقر. نمیتوانم دقیقاً بگویم روی پل هستند. خلاصه وضعیت دقیق مشخص نیست و مبهم است.» محمدعلی جعفری: «مگر نیروی خودتان تمام شده است؟» حسین خرازی: «ما دیگر نیرویی نداریم، یک گردان که مال یک دقیقه تیربار است.» و اما در محور قرارگاه نجف، ارتش بعث عراق با این درک که در صورت موفقیت یگانهای جناح راست این قرارگاه، منطقه شرق نهر دوعیجی و جزیره بوارین را به طور کامل از دست خواهد داد، با روشن شدن هوا تلاش خود را برای عقب راندن لشکرهای۲۱ امام رضا از جنوب خط دوعیجی، ۱۵۵ شهدا از قرارگاه قصر و ۱۰۵ قدس از نوک غربی بوارین تشدید کرد. عراقیها همچنین ضمن بمباران هوایی پی در پی منطقه عملیاتی و عقبههای آن و پرتاب گلولههای حاوی مواد شیمیایی در اوایل صبح، انواع آتش خود را نیز به سمت این یگانها نشانه گرفته بودند. در مقابل، نیروهای خودی هم با سلاحهای سنگین و نیمه سنگین جنوب دوعیجی را زیر آتش قرار داده بودند تا از ورود نیروهای کمکی دشمن به صحنه درگیری جلوگیری کنند. در این حال، مصطفی ایزدی فرمانده قرارگاه نجف ضمن درخواست از فرماندهی قرارگاه قدس برای تسریع در بستن عقبه دشمن در تقاطع نهر هسجان و جاده ساحلی، از فرماندهی عملیات نیز اجرای ضد آتشبار علیه توپخانه عراق را خواستار شد. مصطفی ایزدی: «به زهتی [(زهدی) جانشین فرمانده توپخانه نیروی زمینی سپاه] بگویید ضد آتشبار روی توپخانه دشمن اجرا کند. آتش روی ما خیلی سنگین است و دشمن به لشکرهای قدس و شهدا و امام رضا پاتک کرده. بگویید روی جاده [ساحلی] آتش بریزد. جنگ تن به تن است.» حدود ساعت ۰۹:۳۰ وضعیت یگانهای قرارگاه نجف به این گونه بود که بر اثر فشار دشمن تیپ۵۷ حضرت ابوالفضل که قرار بود به کمک لشکر۱۰۵ قدس در نوک غربی بوارین برود، از پیشروی باز مانده بود. لشکر۲۱ امام رضا از چهارمین موضع هلالی قسمت جنوبی خط دوعیجی و لشکر۱۵۵ شهدا از قرارگاه قصر در جنوب شرقی نهر دوعیجی عقب رانده شده بودند. لشکر۵ نصر هم همچنان در ابتدای بوارین (در امتداد دژ مرزی عراق) و تیپ۱۲ قائم در سمت راست آن (شمال بوارین) متوقف بودند. در این هنگام، فرماندهی عملیات با اعتقاد به اینکه در صورت پیشروی نیروهای قرارگاه قدس در محور نهر هسجان، عقبه عراقیهای حاضر در جنوب دوعیجی بسته میشود و آنها به محاصره در خواهند آمد، اصرار داشت یگانهای قرارگاه نجف بر تلاش و فشار خود بر دشمن حاضر در مناطق باقیمانده شرق خط دوعیجی بیفزاید. مضافاً اینکه در این صورت توجه دشمن نیز به سمت بخش جنوبی منطقه عملیات معطوف و متمرکز شده، از فشارش در بخش شمالی منطقه کاسته میشد. در همین راستا، هر چند فرمانده قرارگاه نجف در نشست ظهر امروز خود با فرماندهان لشکرهای شهدا و نصر و تیپ قائم (منصوری، قالیباف و احمدی) بر تکرار مانور شب گذشته این یگانها تأکید کرد، اما این فرماندهان اعلام کردند که توان لازم برای ادامه عملیات را در اختیار ندارند و باید یگانهایی دیگر به کمک قرارگاه نجف بیایند. پس از این نشست و حدود ساعت ۱۴:۰۰ فرمانده قرارگاه نجف به همراه غلامرضا صالحی معاون عملیات خود به مقر فرماندهی نیروی زمینی واقع در ضلع شمالی منطقه پنج ضلعی رفت و در دیدار با رحیم صفوی جانشین فرمانده این نیرو پس از ارائه گزارشی از آخرین وضعیت عملیات و یگانهای زیر امر خود گفت: «لشکرهای۱۷، ۲۱ و ۵ و تیپ قائم میگویند ما نیرو نداریم.» رحیم صفوی نیز در واکنش به این سخن و با لحنی که از عصبی شدن وی حکایت داشت، گفت: «اگر با یک گروهان هم شده باید عمل کنند. پنج روز است فقط سه کیلومتر پیش رفتهاند.» پیرو این دیدار و به درخواست مصطفی ایزدی، حدود ساعت ۱۸:۰۰ رحیم صفوی و فرماندهان یگانهای قرارگاه نجف به مقر فرماندهی این قرارگاه آمدند تا در نشستی مشترک آخرین وضعیت عملیات و این یگانها را بررسی کنند. در این نشست،******** پس از اینکه بر اجرای قطعی عملیات امشب صحه گذاشته شد، حاضران درباره طرح مانور این عملیات بحث کردند و سرانجام مقرر شد لشکر۲۱ امام رضا با یک گردان همان مانور شب گذشتهاش (پیشروی از سومین موضع هلالی قسمت جنوبی خط دوعیجی به طرف جنوب) را تکرار کند؛ لشکر۱۵۵ با دو گردان روی قرارگاه قصر عمل کند؛ لشکر۱۰۵ قدس با یک گردان پیاده و تیپ۱۱۰ خاتمالانبیا با دو گردان پیاده و تیپ۵۷ حضرت ابوالفضل با یک گردان پیاده مواضع تصرف شده در انتهای غربی بوارین را توسعه دهند. مأموریت پاکسازی جنوبیترین مواضع دژ مرزی عراق (در شمال بوارین) که همچنان باقی مانده بود، نیز به تیپ۲۹ نبیاکرم واگذار شد. همچنین، لشکرهای۱۷ علیبنابیطالب و ۵ نصر از عملیات معاف شدند تا به بازسازی و سازماندهی خود بپردازند. پس از این نشست که تا حدود ساعت ۲۰:۰۰ به طول انجامید، با وجود اینکه فرماندهان یگانها سریعاً به سوی مقرهای خود شتافتند تا گردانها را برای شروع عملیات در ساعت ۲۲:۰۰ آماده کنند، اما تا ساعت ۲۴:۰۰ هیچ گونه خبری که از شروع درگیری آنها با دشمن حکایت کند، شنیده نشد.

گزارش - 2

2. به منظور پشتیبانی از عملیات کربلای۵ سپاه پاسداران در منطقه شلمچه و گشودن جبههای جدید در مقابل ارتش عراق، نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی در آخرین ساعات امروز عملیات کربلای۶ را در منطقه عمومی سومار آغاز کرد. از مدتها قبل و به خصوص پس از عملیات بدر در زمستان سال ۱۳۶۳ بنا به مشکلاتی که در عملیات مشترک سپاه و ارتش بروز مییافت، ادامه فعالیت این دو سازمان نظامی به این شکل تنظیم شد که هر کدام از آنها منطقه مورد نظر خود برای اجرای عملیات را انتخاب و پس از طراحی و برآورد نیرو و امکانات به فرماندهی عالی جنگ (آقای هاشمی رفسنجانی) ارائه نمایند و در صورت تصویب، هر یک به طور مستقل وارد عمل شوند. بر همین اساس و طبق توافق به عمل آمده، قرار بود سه روز پس از شروع عملیات کربلای۴ سپاه در منطقه اروندرود، نیروی زمینی ارتش نیز در منطقه سومار وارد عمل شود و جبههای جدید را در مقابل عراق بگشاید. اما با توقف عملیات کربلای۴ شروع عملیات ارتش به تعویق افتاد. هنگام طراحی و سپس شروع عملیات کربلای۵ هم این قرار همچنان به قوت خود باقی بود و از آنجا که پیشبینی میشد پیشروی رزمندگان بسیج و سپاه به سوی بصره واکنش شدید ارتش عراق را در پی داشته باشد، فرمانده کل سپاه از هنگام شروع این عملیات در تماسهای تلفنی خود با آقای هاشمی رفسنجانی، که در اهواز مستقر بود، بارها تعجیل در عملیات ارتش در منطقه سومار را خواستار میشد. با وجود این و در حالی که سنگینترین درگیریها در منطقه شلمچه در جریان بود و نیروهای سپاه و بسیج با مقاومت بسیار شدید نظامیان عراقی مواجه بودند، عملیات ارتش با دو روز تأخیر******** امشب آغاز شد. در این عملیات که کربلای۶ نام گرفت و آقای هاشمی رفسنجانی نیز از غروب امروز در قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش در ارتفاعات مشرف بر منطقه عملیاتی حضور یافته بود، لشکرهای پیاده۲۱ حمزه، ۷۷ خراسان، ۸۴ خرم آباد و لشکر زرهی ۸۸ زاهدان******** در منطقه حد فاصل رودخانه کنکاکوش تا ارتفاع ۴۰۲، که در حوزه استحفاظی سپاه دوم عراق بود، به صورت تک جبههای (حمله از مقابل) وارد عمل شدند تا با تصرف ارتفاعات مهم منطقه عمومی سومار و آزادسازی نفتشهر، به سوی نفتخانه عراق پیش روند. معاونت عملیات و اطلاعات نیروی زمینی ارتش با اعلام آغاز این عملیات در ساعت ۲۲:۵۰ امروز گزارش داد که در ساعت ۲۳:۳۵ تپه ۲۴۵ واقع در مختصات ۵۰ - ۴۷ نقشه سومار و در ساعت ۲۳:۵۰ تپه ۳۰۳ در مختصات ۵۱ - ۴۷ نقشه سومار به تصرف نیروهای خودی در آمد.

گزارش - 3

3. در آستانه عملیات کربلای۶ ارتش جمهوری اسلامی در منطقه سومار، دو رسانه انگلیسی از احتمال این رخداد خبر دادند. رادیو بیبیسی در اخبار ساعت ۱۹:۴۵ امروز خود گفت حدود ۲۰۰ هزار تن از نیروهای ایران در نزدیکی مرز شمال شرقی بغداد مستقر شدهاند. ممکن است این نیروها خود را برای حمله به سپاه دوم عراق آماده میکنند. روزنامه فایننشال تایمز چاپ لندن هم با اعلام اینکه تصاویر ماهوارهای یک تمرکز بسیار سنگین نیروهای ایرانی در نزدیکی شهر قصرشیرین را نشان میدهد، نوشت: این احتمال وجود دارد که ایران ظرف چند روز آینده در نقطهای دیگر از مرز ۸۳۰ مایلیاش با عراق نیروهایش را وارد نبرد دیگری کند.

گزارش - 4

4. رادیو اسرائیل و رادیو بیبیسی احتمال سقوط بصره و پیامدهای آن را بررسی کردند. رادیو اسرائیل در گفتار ساعت ۱۹:۰۰ خود با اشاره به سرنوشتساز خواندن سال جاری توسط مقامات ایران، گفت: «معلوم نیست عملیات کربلای۵ حمله نهایی یا به قول سران تهران هجوم سرنوشتساز باشد.» این رادیو سپس به نقل از یک کارشناس مؤسسه علوم نظامی لندن اظهار امیدواری کرد: «ایران شانس اندک برای بهرهبرداری از هجوم کنونی خود به طرف بصره دارد؛ چون حرف آخر را نیروی هوایی عراق خواهد زد که در حال حاضر فعالیتی بسیار گسترده و کارساز را آغاز کرده است.» رادیو اسرائیل همچنین به نقل از کارشناس مزبور گفت: «چهار سال است ایران میکوشد بصره دومین شهر عراق را تصرف کند؛ ولی در حالی که اکثریت جمعیت این شهر را شیعیان تشکیل میدهند، اثری از جانبداری آنها از آیتالله خمینی دیده نمیشود و نیز به نظر نمیآید در آینده مشتاق حکومتی نظیر حکومت ایران باشند.» در این حال، رادیو بیبیسی هم در تفسیر ساعت ۱۹:۴۵ گفت: «اگر بصره به تصرف نیروهای ایران در آید این مهمترین تحول جنگ از زمان آغاز آن خواهد بود. برخی ناظران عقیده دارند چنین واقعهای ممکن است باعث شود ارتش عراق روحیه خود را کاملاً از دست بدهد. آنها میگویند فتح بصره همچنین ممکن است موجب اقدامی برای سرنگونی صدام حسین شود، به این امید که شاید به این وسیله بالاخره بتوان جنگ را پایان داد. اما مقامات نظامی عراق که روحیهشان به دنبال پیروزی دو هفته پیش عراق در امالرصاص [عملیات کربلای۴] تقویت شده است، با اطمینان میگویند میتوانند از پیشرویهای ایران جلوگیری کنند و حتی اگر لازم باشد میگذارند نیروهای ایران قسمتی از خاک عراق را در منطقه نبرد موقتاً اشغال کنند. اگر ایران متحمل تلفات سنگین شود و موفقیت قابل ملاحظهای هم به دست نیاورد، بحث میان رهبران ایران درباره آینده جنگ دوباره از سر گرفته خواهد شد. برخی ناظران میگویند حتی اگر بصره سقوط کند ممکن است این واقعه باعث افزایش حمایت کشورهای دیگر از عراق گردد؛ زیرا بیم از پیروزی قاطع ایران در جنگ ظاهراً عاملی است که قدرتهای غربی، شوروی و کشورهای عرب محافظهکار را با هم متحد میکند.»

گزارش - 5

5. بمباران مناطق غیرنظامی ایران به وسیله هواپیماهای عراقی امروز با شدت هر چه تمامتر ادامه پیدا کرد. بر اساس گزارشهای خبرگزاری جمهوری اسلامی و سایر منابع داخلی، حملات هوایی عراق به طور گسترده از پیش از سپیده دم امروز آغاز شد. پیش از این رادیو بغداد در ساعت ۱ بامداد طی گفتاری هشدار داد در صورتی که گلولهباران شهر بصره ادامه یابد «نیروهای ... هوایی عراق هم پاسخ شدید به آنان داده بلکه شهرها را روی سر مردم ویران میکنند و صدتا صدتا از هواپیماهای عراقی و دهتا دهتا از موشکها به شهرهای ایران حمله میکنند.» این رادیو همچنین در هشدار دیگری از تمامی شهرنشینان ایرانی خواست آماده تخلیه شهرهای خود باشند و اضافه کرد «این شهرها را به ویرانه مبدل خواهیم ساخت و آنها را از صفحه تاریخ محو خواهیم ساخت و هشداردهنده معذور است.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از قم مقارن ساعت ۵ بامداد امروز در پی نفوذ هواپیماهای مهاجم عراقی به آسمان شهر قم صدای چند انفجار شنیده شد. این خبرگزاری از یک مقام نظامی کسب اطلاع کرد ۵ فروند هواپیمای جنگی عراق قصد بمباران پادگان منظریه قم را داشتند اما پس از روبهرو شدن با آتش پدافند هوایی، بمبهای خود را در چند کیلومتری این پادگان رها کردند و از آسمان منطقه گریختند. هواپیماهای عراقی در ساعت ۶:۰۲ نیز برای دومین بار متوالی به حریم هوایی شهر قم تجاوز کردند و حوالی پادگان منظریه را بمباران کردند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اهواز در ساعت ۵ بامداد شهر دزفول نیز هدف حمله هوایی قرار گرفت که در جریان این حمله خساراتی به پارهای از نقاط شهر وارد شد. همچنین بر اساس گزارش هنگ ژاندارمری اهواز شهر دزفول در ساعت ۲۲ نیز هدف حمله دو فروند هواپیمای عراقی قرار گرفت که دو راکت به خیابانهای امام خمینی و کشاورز اصابت کرد. این حمله سه مجروح در پی داشت.******** هواپیماهای جنگنده عراق در اقدامی دیگر مقارن ساعت ۵:۰۵ بامداد با وارد شدن به حریم هوایی شهر اصفهان سه نقطه مسکونی در اطراف خیابان عبدالرزاق را هدف راکتهای خود قرار دادند که در این حمله یک تن شهید و ۹ نفر مجروح شدند. همچنین پنج خانه ویران و به چندین منزل مسکونی خساراتی وارد گردید. گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اصفهان حاکی است محل اصابت راکتها حدود ۴۰۰ متر با سرکنسولگری شوروی در اصفهان فاصله داشت. شهر اصفهان در ساعت ۲۳:۲۰ بار دیگر مورد حمله هواپیماهای عراقی قرار گرفت که در این حمله سه بمب در سه منطقه (خیابان فروغی و منطقه پاچنار) پرتاب شد. گزارش نشریه اخبار روزانه در مورد این حمله حاکی است یکی از بمبها به منزل مسکونی یکی از خانوادههای شهدا اصابت کرد و اعضای آن به شهادت رسیدند و بمب دیگر باعث تخریب بانک ملی و خسارات دیگر شد که در مجموع ۱۳ تن شهید و ۲۷ نفر مجروح گردیدند. خبرگزاری جمهوری اسلامی از خرمآباد گزارش داد حدود ساعت ۱۱:۳۰ شهر خرمآباد مورد هجوم هواپیماهای عراقی قرار گرفت و ۹ نقطه این شهر بمباران شد که بر اثر آن ۸۰ تن شهید و بیش از ۲۳۰ نفر مجروح شدند. ۶۳ نفر از مجروحین به علت شدت جراحات به استانهای مرکزی و تهران اعزام گردیدند. در این حمله علاوه بر خسارات وارده به چندین خانه و مغازه حدود ۴۰ درصد از ساختمان اصلی استانداری تخریب شد. بر پایه این گزارش به دنبال بمباران هواپیماهای عراقی تعدادی از مردم برای پناه گرفتن در مناطق کوهستانی به خارج از شهر عزیمت کردند. همچنین بنا به اعلام ستاد سپاه پاسداران ناحیه لرستان در جریان بمباران امروز خرمآباد یکی از بمبهای پرتاب شده به حوالی ساختمان استانداری عمل نکرد. این نامه حاکی است بمب مذکور را که از نوع زمانی و با وزن ۱۵۰ کیلوگرم بود یکی از نیروهای واحد آموزش نظامی سپاه خنثی کرد. نشریه داخلی اخبار روزانه به نقل از شهربانی جمهوری اسلامی گزارش داد مقارن ساعت ۱۳ هواپیماهای عراقی با ورود به حریم هوایی سربندر اقدام به پرتاب یک راکت به طرف مناطق غیرمسکونی اطراف شهرک شهید صدوقی کرد که این حمله خسارات جانی و مالی در بر نداشت. اما در شدیدترین حملات هوایی امروز، شهر باختران در ساعت ۱۴:۱۰ مورد تهاجم ۲۴ فروند هواپیمای عراقی قرار گرفت. گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از باختران حاکی است در این حمله مناطق مختلفی از جمله ۲۲ بهمن، مدرس، اطراف میدان آزادی و حوالی پالایشگاه نفت بمباران شد. بر پایه این گزارش مردم به نقاط خارج از شهر از جمله منطقه طاقبستان پناه بردند که این منطقه نیز امروز به وسیله هواپیماهای مهاجم هدف قرار گرفت. به نوشته نشریه اخبار روزانه در مجموع بیش از ۴۰ نقطه شهر باختران هدف بمباران قرار گرفت و خسارات زیادی نیز به بار آمد. حمله امروز هواپیماهای عراقی به باختران ۱۶۰ شهید و بیش از ۶۰۰ زخمی برجای گذاشت. به گزارش ستاد سپاه پاسداران ناحیه ایلام در ساعت ۱۵ تعدادی از سیاهچادرهای اطراف بخش ایوان مورد حمله هواپیماهای عراقی قرار گرفت که در این حمله دو زن شهید و یک مرد، یک زن و یک کودک زخمی شدند. به نوشته نشریه اخبار روزانه به نقل از شهربانی جمهوری اسلامی مقارن ساعت ۲۱:۴۰ هواپیماهای عراقی برای سومین بار طی روز جاری با وارد شدن به حریم هوایی شهر قم اقدام به بمباران حوالی پادگان منظریه کردند که «بنا به اظهار مسئولین مربوطه (پادگان) خساراتی بر اثر این حمله به پادگان وارد نیامده است.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از تبریز هواپیماهای جنگی عراق در ساعت ۲۱:۴۳ امشب حریم هوایی شهر تبریز را مورد تجاوز قرار دادند و در پی آن چند صدای مهیب به گوش رسید. بر پایه این گزارش بمبهای رها شده در جریان این حمله به سطح جاده روستای فتحآباد از توابع تبریز اصابت کرد اما هیچگونه تلفات جانی در برنداشت و تنها خسارات جزئی به بار آورد. به گزارش سپاه پاسداران ناحیه باختران در ساعت ۲۳:۳۰ مناطق اطراف روستاهای گیلانغرب هدف بمباران هواپیماهای عراقی قرار گرفت که این حادثه تلفاتی دربرنداشت. امروز همچنین گزارشهای متعددی از هجوم هواپیماهای عراقی به آسمان شهرهای مختلف کشور حکایت داشت که در بیشتر موارد با شکسته شدن دیوار صوتی بر فراز این شهرها همراه بود. این شهرها عبارتند از: خرمآباد، اراک، کاشان، باختران، همدان، قم، پیرانشهر، سقز و اسلامآباد. در مورد حملات امروز هواپیماهای عراقی برخی گزارشها حاکی از وجود ناهماهنگی و بیتوجهی دستگاههای ذیربط در جریان این حملات بود. گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اراک در این زمینه حاکی است در جریان حمله هوایی ۴:۵۵ بامداد امروز که منجر به شکسته شدن دیوار صوتی بر فراز شهر اراک شد پدافند هوایی این شهر هیچ اقدامی انجام نداده است. همچنین به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی در ساعت ۲۱:۳۶ در تهران وضعیت قرمز و حدود ۷ دقیقه بعد در ساعت ۲۱:۴۳ وضعیت سفید اعلام شد. این گزارش حاکی است: «به رغم درخواست صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران از مردم مبنی بر رعایت خاموشی، برخی از مردم در تماس تلفنی با خبرگزاری جمهوری اسلامی معترض بودند که چراغهای ادارات دولتی طی این مدت همچنان روشن بود.»

گزارش - 6

6. یک روزنامه یونانی عکس کودکان شهید در بروجرد را که روز شنبه در حمله موشکی عراق به این شهر به شهادت رسیدند، به عنوان عکس سال معرفی کرد. به گزارش روزنامه کیهان، آتنوس روزنامه کثیرالانتشار یونان امروز با چاپ عکس بزرگی از پیکرهای ۶۶ کودک بروجردی و توصیف این عکس به عنوان عکس سال نوشت: «این کودکان قبل از آنکه بتوانند چشم باز کنند، شراب مرگ را نوشیدند.» دیگر روزنامه یونانی به نام الفتروپیا نیز همین عکس را چاپ کرده است. کیهان توضیح داد: «عکس استثنایی شهدای بروجرد را واحد تلهفتو خبرگزاری جمهوری اسلامی دوشنبه گذشته به سراسر جهان مخابره کرد.»********

گزارش - 7

7. بغداد صبح امروز بار دیگر هدف یک فروند موشک ایران قرار گرفت.******** همچنین تأسیسات نظامی و اقتصادی شهرهای اربیل و رواندوز عراق به شدت بمباران شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش داد: «خانههای مسکونی کارکنان پالایشگاه نفت الدوره هدف موشک زمین به زمین ایران که ساعت ۵۵ دقیقه بامداد امروز سهشنبه به سوی بغداد پرتاب شد قرار گرفت. خبرگزاری جمهوری اسلامی از منابع موثق که با واسطه با عراق در تماسند کسب اطلاع کرد در جریان این حمله موشکی صد الی ۱۲۰ تن کشته شدهاند. همچنین ۱۴ واحد مسکونی نیز به کلی تخریب شد. این گزارش حاکی است در جریان این حمله سه انبار نفت نیز هدف قرار گرفته و دچار آتشسوزی شد. به گفته این منابع دود ناشی از آتشسوزی سه انبار یاد شده تا ساعت ۳۰/۱۲ امروز همچنان در بغداد مشهود بود.» گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی همچنین حاکی است: «حملات موشکی ایران در بغداد برای خارجیان مقیم این شهر نیز ایجاد رعب و وحشت کرده و احساس میشود که آنها قصد ترک بغداد را دارند.» یادآور میشود این خبرگزاری در گزارش اولیه خود اعلام کرده بود موشک زمین به زمین شلیک شده به مرکز اقتصادی تجاری شهر بغداد اصابت کرده است. به نوشته روزنامه اطلاعات به نقل از گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی «موشک توسط یگان موشکی نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به روی مراکز تجاری بغداد هدایت شد.» با این حال خبرگزاریهای بین المللی از جمله رویتر، فرانسه، تانیوگ، یوگسلاوی و آلمانغربی که در بغداد نماینده دائمی دارند هیچگونه گزارشی در مورد محل اصابت موشک و میزان خسارت و تلفات آن مخابره نکردند، اما واحد خبر مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق به نقل از یک منبع مطلع در بغداد از اصابت موشک به پالایشگاه بزرگ الدوره در حومه شهر بغداد خبر داد. همچنین رادیو دبی امروز از شنیده شدن صدای دو انفجار پیدرپی در بغداد گزارش داد که به نظر میرسد صدای انفجار دومی که این رادیو به آن اشاره کرد ناشی از انفجار مخازن سوخت پالایشگاه الدوره باشد. در پی شلیک موشک امروز به بغداد، یگان موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام کرد: «چنانچه رژیم بغداد به تجاوزات خود ادامه دهد با پاسخ کوبندهتر رزمندگان اسلام مواجه خواهد شد.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از اطلاعیه ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران: صبح امروز خلبانان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز در دو مأموریت برونمرزی تأسیسات نظامی و اقتصادی شهرهای اربیل و رواندوز را به شدت بمباران کردند. خبرگزاری فرانسه امروز در گزارشی از بغداد با اشاره به انفجار مهیب یک موشک که به نوشته این خبرگزاری به وضوح در بسیاری از محلههای بغداد شنیده شد اضافه کرد: «مقامات عراق تا ظهر امروز (سهشنبه) هنوز هیچگونه خبری پیرامون سقوط دومین موشک در بغداد انتشار ندادهاند.» اما به گزارش دیگری از همین خبرگزاری: «ستاد ارتش عراق اعلام کرد در پاسخ به شلیک یک موشک دیگر ایرانی که شب گذشته علیه بغداد صورت گرفت هواپیماهای این کشور سحرگاه امروز (سهشنبه) سه شهر ایران (قم، اصفهان و دزفول) را بمباران کردهاند.» خبرگزاری فرانسه خاطرنشان ساخت: «این شهرها از زمان آغاز تهاجم ایران موسوم به کربلایپنج تقریباً هر روز هدف حملات عراق قرار گرفتهاند.» همچنین خبرگزاری رویتر از بغداد در گزارش مشابهی ضمن مخابره خبر انفجار موشک ایران در پایتخت عراق که به گفته این خبرگزاری سبب ایجاد یک ابر غلیظ از دود شد و بسیاری از ساکنین این شهر ۵/۴ میلیون نفری را در چندین منطقه که کیلومترها دور از یکدیگر بودند از خواب پراند، به نقل از مقامات عراقی مدعی شد که موشک ایرانی به یک منطقه پرجمعیت خورد و گروهی از غیرنظامیان را کشته و مجروح و دهها خانه و ساختمانهای دیگر را تخریب ساخت. رویتر در عین حال اشاره کرد مقامات عراق به دلایل امنیتی محل انفجار را مشخص نکردند. این خبرگزاری یادآور شد: «موشک امروز که دومین مورد در سال جاری مسیحی میباشد بیستمین موشک شلیک شده از آغاز حمله موشکی ایران به بغداد در اوایل ۱۹۸۵ محسوب میشود.» در همین زمینه رادیو بیبیسی در گزارشی گفت: «آنچه به جنگ شهرها معروف شده ظاهراً با افزایش حملات دو طرف متخاصم به مراکز جمعیتی در فاصلههای دور از جبهه نبرد پیوسته شدت میگیرد. در میانه شب بغداد پایتخت عراق با انفجاری عظیم به لرزه درآمد. ایران اعلام کرد که موشک دوربرد دیگری بهسوی یک مرکز تجاری در بغداد پرتاب کرده است. اما مقامات عراقی گفتند که این موشک در یک محله مسکونی فرود آمده و شماری از غیرنظامیان را کشته یا زخمی کرده است. عراق در نشان دادن واکنش درنگ نکرد. رادیو بغداد برنامههای موزیک نظامی خود را بارها قطع کرد و یک رشته حملات هوایی به شهرهای ایران از جمله قم، اصفهان، دزفول و خرمآباد را اعلام داشت.»

گزارش - 8

8. نخستوزیر در پیامی به بازماندگان شهدای تهاجمات اخیر عراق به مناطق مسکونی تأکید کرد انتقام خون شهدای آنان در جبهههای جنگ گرفته خواهد شد. به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی در قسمتی از این پیام با اشاره به شهادت دهها کودک دانشآموز بروجردی و مردم شهرها و روستاهای دزفول، ایلام، اصفهان، اراک، سوسنگرد، نهاوند و خرمآباد آمده است: «آیا افکار عمومی دنیا نباید از خود بپرسد که صدام چرا در جبههها نمیجنگد و سازمانهای بینالمللی چرا در برابر این جنایات خفه شدهاند.» میرحسین موسوی ضمن تبریک و تسلیت به بازماندگان بمبارانهای عراق تأکید کرد: «از طرف دولت خدمتگزار اعلام میکنم انتقام خون شهدای شما عزیزان را به خاطر اسلام و به شیوه اسلامی خواهیم گرفت و اطمینان داشته باشید فرزندان شما یقیناً صدام را راحت نخواهند گذاشت اما به خاطر داشته باشید ما چون به خاطر اسلام میجنگیم هرگز نمیتوانیم روحیه پلید صدام را داشته باشیم چرا که برای حفظ اسلام دفاع میکنیم و با قدرتهایی میجنگیم که در پی از بین بردن اسلام هستند. پس با ضوابط اسلام و حکم اسلام میجنگیم و همین است که به ما نوید پیروزیهایی بیشتر را میدهد.»

گزارش - 9

9. وزیر امور خارجه در پیامهای جداگانهای برای دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی و رئیس کمیته بینالمللی صلیب سرخ خواستار اقدام مجامع بینالمللی برای جلوگیری از ادامه حملات عراق علیه مناطق مسکونی و بهکارگیری سلاحهای شیمیایی در جنگ شد. به گزارش روزنامه کیهان به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی، وزیر امور خارجه امروز در پیامی به الکساندر هی رئیس کمیته بینالمللی صلیب سرخ اعلام کرد: «همانطوری که مطلع هستید رژیم عراق گستاخانه با زیرپا گذاشتن تمامی اصول و معیارهای بشردوستانه بینالمللی و اخلاقی و برخلاف پروتکل ۱۹۲۵ ژنو مبنی بر منع استعمال سلاحهای شیمیایی و کنوانسیونهای چهارگانه ژنو مورخ اوت ۱۹۴۹ اقدام به کاربرد سلاحهای شیمیایی نموده و مناطق مسکونی شهرهای ایران را با موشک و بمباران هوایی هدف قرار داده است. جمهوری اسلامی ایران بار دیگر ضمن تأکید بر ادامه تعهد خود دائر بر رعایت کلیه اصول و مقررات بینالمللی، از کمیتههای بینالمللی صلیب سرخ انتظار دارد بر اساس کنوانسیونهای چهارگانه ژنو و بیانیه ۳۰ ژولای ۱۹۸۶ مبنی بر منع کاربرد سلاحهای شیمیایی و عدم حمله به مناطق مسکونی، این اعمال جنایتکارانه را محکوم نموده و اقدامات مقتضی را به منظور جلوگیری از تکرار این اعمال به عمل آورد.» همچنین در پی تشدید حملات عراق علیه شهرها و مناطق مسکونی کشور، علیاکبر ولایتی در پیام دیگری خطاب به شریفالدین پیرزاده دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی اعلام داشت: «جمهوری اسلامی ایران در صورت عدم اتخاذ تدابیر فوری و بازدارنده در خصوص این اعمال و رفتار، بیش از این تحمل این قبیل اقدامات جنایتکارانه به خصوص کاربرد مکرر سلاحهای شیمیایی توسط عراق علیه جمهوری اسلامی ایران را نداشته و در صورت لزوم خود را به حق و ملزم میداند که در جهت دفاع مشروع به هر وسیله ممکن و بازدارنده متوسل شود. بدیهی است در چنین صورتی مسئولیت عواقب ناشی از این اقدام نه تنها به عهده رژیم تجاوزکار عراق بلکه به عهده مجامع بینالمللی که قادر به جلوگیری از ادامه تجاوزات و نقض صریح اصول و مقررات بینالمللی و کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط رژیم متجاوز نمیباشند خواهد بود.» از سوی دیگر موسی زرگر دبیرکل گروه پارلمانی جمهوری اسلامی ایران نیز با ارسال دو نامه جداگانه به کوئیلون دبیرکل اتحادیه بینالمجالس و اشترکن رئیس شورای بینالمجالس اعلام کرد در صورتیکه مجامع بینالمللی از تکرار جنایات صدام در بمبارانهای مناطق مسکونی و استفاده از سلاحهای شیمیایی اقدام اساسی به عمل نیاورد جمهوری اسلامی حق مقابله به مثل را برای خود محفوظ میدارد. به گزارش روزنامه کیهان به نقل از روابط عمومی مجلس شورای اسلامی در این نامهها همچنین ضمن اشاره به کنوانسیون ۱۹۲۵ ژنو و قطعنامههای صادره کنفرانس بینالمجالس در زمینه منع کاربرد سلاحهای شیمیایی و نیز پروتکلهای الحاقی به کنوانسیون ژنو مبنی بر عدم حمله به مناطق مسکونی، از دبیرکل اتحادیه و رئیس شورای بینالمجالس خواسته شده تا شرح اقدامات رژیم عراق در این موارد به اطلاع کلیه گروههای ملی عضو اتحادیه بینالمجالس رسانده شود به این منظور که پارلمانهای جهان اقدامات لازم را جهت جلوگیری از نقض مسلم قوانین بینالمللی به کار بندند.

گزارش - 10

10. آیت الله منتظری در سخنانی تأکید کرد فرماندهان و رزمندگان اسلام کار جنگ را یکسره کنند. به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی آیتالله منتظری امروز در پایان درس فقه با اشاره به پیروزیهای اخیر در جبهه های جنگ و ابراز امیدواری به ادامه نبرد، حملات عراق علیه مناطق مسکونی از جمله در شهرهای عرب نشین کشور را مورد اشاره قرار داد و گفت: «صدام که داعیه دفاع از عربیت داشت و نام اهواز را الاحواز گذاشته بود چگونه است که مردم بیپناه و عربزبان سوسنگرد و رامهرمز و مناطق دیگر را با موشک و بمباران به خاک و خون میکشد.» وی افزود: «تعجب است حامی عربیت و اسلام هم کسانی مثل صدام شده اند و کنفرانس اسلامی نیز تشکیل میدهند. حیف نام اسلام که بر این کنفرانس گذاشته شود.» آیتالله منتظری با بیان اینکه دشمن مثل مار زخم خورده است و هیچ عاقلی نمیگوید باید با چنین دشمنی کنار آمد تأکید کرد: «ما امیدواریم که نیروهای تازهنفس از ارتش، سپاه و بسیج و ژاندارمری و عشایر و دیگران به جبهه بروند و برادران و فرماندهانی که متصدی امر جنگ هستند از تجربههای گذشته پس از فتح خرمشهر و مانند آنها درس بگیرند و نیروهای رزمنده را به سرعت تجهیز و دشمن را تعقیب کنند زیرا دشمن وقتی شکست خورده و مرعوب شد باید او را تعقیب کرد و تا ابرقدرتها او را مجهز نکردهاند امر جنگ را به جایی رساند و کار را یکسره کرد.» وی همچنین در مورد حمایت کشورهای عرب منطقه خلیج فارس از حاکم عراق گفت: «اینها اشتباه میکنند که خیال میکنند اگر صدام را نگه دارند نوکر اینها خواهد شد. صدام هم اینک که در موضع ضعف شدید است برای کویت هر روزه یک بازی تازه درست میکند. روزی جزیره بوبیان را از کویت مطالبه کرده و روزی دیگر باج میخواهد و چندی قبل هم خبر جاسوسی آنها در بحرین منتشر شد و کشورهای خلیج فارس غافلند که اگر صدام مجدداً بتواند نفسی تازه کند به حساب همه آنها خواهد رسید.» آیتالله منتظری در ادامه، تلاش کشورهای حامی عراق برای تشکیل اجلاس سران کنفرانس اسلامی در کویت را اقدامی با هدف محکومیت جمهوری اسلامی ایران دانست و خطاب به آنان گفت: «خیر شما در این است که از این کنفرانس بیخاصیتی که فقط جنبه دلخوشکنی دارد صرفنظر کرده و واقعاً تصمیم بگیرید با جمهوری اسلامی همکاری کنید، به نفع اسلام و نفع مسلمین و مردم خودتان عمل کنید و اینقدر خودتان را اسیر امریکا و شوروی نکنید و امکانات کشورهای اسلامی و نفت را در اختیار آنها نگذاشته مثل عبد ذلیل در مقابل آنها نباشید. سران کشورهای به ظاهر اسلامی باید بدانند امریکا آن مقدار کمکی که به اسرائیل میکند هرگز حاضر نیست ده یک آن را به آنها کمک کند.» همچنین بر پایه این گزارش، آیتالله منتظری در ابتدای سخنان خود از روحانیونی که از نظر علمی و اطلاعات دینی قوی هستند و میتوانند نیاز تبلیغی جبهه را تأمین کنند خواست در این ایام که رزمندگان پیروزیهای چشمگیری به دست آوردهاند در جبههها حضور یابند.

گزارش - 11

11. نمایندگان مجلس با ارسال نامهای به امام خمینی رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی آمادگی خود را برای عزیمت به جبهههای جنگ اعلام کردند. به گزارش روزنامه کیهان در این نامه که در پایان جلسه امروز قرائت شد آمده است: «به سهم خود از تلاش بیوقفه و جانبازیهای همه فرماندهان بزرگوار و ارتش و بسیج بهویژه نماینده محترم حضرت امام در شورایعالی دفاع جناب آقای هاشمی رفسنجانی که توانستهاند استکبار جهانی را با همه بوق و کرنا و پیشرفتهای سرسامآور نظامی به حیرت و سردرگمی وادار نمایند تشکر نموده و در پایان اعلام میدارند که با افتخار آمادهاند که دوش به دوش صفشکنان پیروزمند لشکر اسلام رودروی دشمن کافر بر رزم بیامان تا مرز نیل به لقاءالله بجنگند.» همچنین به گزارش روزنامه اطلاعات مهدی کروبی نایب رئیس اول مجلس شورای اسلامی صبح امروز قبل از مطرح شدن دستور جلسه در سخنانی عملیات پیروزمندانه کربلای۵ و حرکتهای عکسالعملی عراق را مورد اشاره قرار داد و اظهار داشت: «ضربههای پیدرپی و کوبنده نیروهای رزمنده فداکار جمهوری اسلامی موجب شده که صدام از یک طرف در جبهه حضور مییابد از یک طرف به ورود نیروهای ایران به سرزمین عراق برای آزادی عراق اعتراف و اقرار میکند. از طرف دیگر پشت سر هم شروع به مدال دادن کرده است، همان مدالهایی که بعد از آزادی خرمشهر و به تعبیر خودشان عقبنشینی پیروزمندانه به فرماندهانش داد.» وی افزود: «از طرف دیگر تهاجم خود را به شهرها گسترش داده و مردم بیدفاع، مریضهای بستری در بیمارستانها، بچهها در مدارس و زن و کودک در خانهها را مورد بمباران قرار میدهد و به شهادت میرساند.» نایب رئیس مجلس همچنین «ضمن تشکر و تقدیر و حقشناسی از فداکاری رزمندگان در این عملیات از آنها خواست که انتقام خون عزیزان، کودکان و مریضهای خود را که در بیمارستانها به دست صدامیان به شهادت رسیدند در میدان جنگ از دشمن بگیرند.»

گزارش - 12

12. دبیرکل سازمان ملل پیشنهاد کرد شورای امنیت به منظور یافتن راهحلی برای جنگ ایران و عراق فوراً در سطح وزیران خارجه کشورهای عضو این شورا تشکیل جلسه دهد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس خاویر پرز دکوئیار امروز با شرکت در یک کنفرانس مطبوعاتی ضمن اعلام این پیشنهاد تأکید کرد: «کار بزرگی باید انجام شود در غیر این صورت ما میتوانیم بازهم همچنان شاهد کشتاری واقعی در خاورمیانه با امکان گسترش این جنگ باشیم.» دبیرکل گفت: «با تشدید فعلی این جنگ آنچه موردنیاز است “جلسه مغزها” در بالاترین سطح سیاسی توسط ۱۵ دولت عضو شورای امنیت از جمله امریکا و شوروی است.» دکوئیار با اشاره به تحویل سلاح توسط ابرقدرتها به طرفین درگیر جنگ ایران و عراق تأکید کرد: «جلسه شورا در سطح عالی، بهترین راه را برای پایاندادن به درگیری نظامی طرفین برای ما تأمین خواهد کرد.» وی گفت: «وظیفه دو ابرقدرت تحویل سلاح به طرفین درگیر نیست، بلکه تأمین دیدگاههایی برای حل این مناقشه است.» دکوئیار تأکید کرد وی تصمیم ندارد خود جلسهای در سطح بالا تشکیل دهد بلکه آنچه را که مناسب است پیشنهاد میکند، اما در عین حال گفت پیشنهادش را هنوز با اعضای شورا یا نمایندگان ایران و عراق در میان نگذاشته است. گزارش آسوشیتدپرس همچنین حاکی است: «نماینده ایران در سازمان ملل که در سالهای اخیر مباحثات شورای امنیت درمورد جنگ را تحریم کرده است گفت اطلاعی از پیشنهاد دبیرکل ندارد و فعلاً هیچ اظهارنظری نمیکند.» بر پایه این گزارش «نمایندگیهای عراق، امریکا و شوروی نیز غافلگیر شدند و اظهارنظر دراینمورد را به مطالعه پیشنهاد دبیرکل موکول کردند.» دبیرکل سازمان ملل با اشاره به تصمیم خود برای شرکت در اجلاس سران کنفرانس اسلامی در کویت گفت: «تصمیم دارد قبل از رفتن به کویت با نمایندگان ایران و عراق در سازمان ملل ملاقات کند.» وی افزود: «گرچه هیچ طرح قبلی برای رفتن به تهران و بغداد بعد از کویت ندارد، ولی اگر چنین سفری مفید باشد و آرمان صلح را پیش برد به پایتختهای درحال جنگ خواهد رفت.» دکوئیار در پاسخ به اینکه آیا وی پیشنهاد جلسه مزبور را با اطمینان از اینکه ایران به تحریم شورای امنیت پایان خواهد داد مطرح میکند تصریح کرد: «اشتباه است که اعضای شورای امنیت سعی کنند از قبل درمورد اینکه کشورها تصمیمات آنها را خواهند پذیرفت، مطمئن شوند.» آسوشیتدپرس یادآور شد: «ایران درحالیکه شورای امنیت را به جانبداری از عراق متهم کرده است روشن ساخته که همچنان دبیرکل سازمان ملل متحد را واسطهای امین میداند.»

گزارش - 13

13. وزیر امور خارجه عراق پیشبینی کرد اگر عراق نیروهای ایران را در نبرد کنونی در نزدیکی بصره شکست دهد ایران نخواهد توانست به هیچ حمله عمده تازهای در سال جاری میلادی دست بزند. به گزارش رادیو امریکا طارق عزیز در مصاحبهای دو ساعته با روزنامه وال استریت ژورنال که در شماره امروز این روزنامه به چاپ رسید همچنین گفت: «گمان نمیکند که ایرانیها پس از نبرد کنونی در موضعی قرار داشته باشند که بتوانند به حملههای کوچک یا بزرگ تازهای دست بزنند.» به نوشته وال استریت ژورنال وزیر امور خارجه عراق که نظرش را در پایان یک روز نبرد بسیار شدید در نزدیکی شهر استراتژیک بصره و در هوا اظهار میکرد با اشاره به فرود آمدن یک موشک زمین به زمین ایران در بغداد گفت: «بهتلافی، عراق چندین شهر ایران ازجمله کرمانشاه، یک اردوگاه آموزشی و یک پایگاه هوایی را بمباران کرد.» وی بار دیگر در مورد عملیات تهاجمی ایران گفت: «این آخرین حملهای است که در دسامبر آغاز شد و ایران بیش از یک سال تهدید میکرد به آن دست خواهد زد. اگر ایرانیان در این نبرد بهطور کامل بازنده شوند شکست بسیار بزرگی برای آنها خواهد بود، بنابراین مایلاند بخشی از خاک عراق را نگاه دارند تا بگویند که موقعیتی به دست آوردهاند.» وال استریت ژورنال مینویسد: «منابع غربی اکثراً با نظر طارق عزیز موافقاند که تلفات ایران در نبرد کنونی احتمالاً چنان سنگین است که ایران ناچار خواهد بود پیش از آغاز حملهای دیگر مدتی درنگ کند. مقامهای عراقی اصرار میورزند که تلفات ایران در این جنگ از نبرد ماه دسامبر بیشتر است. به تخمین مقامهای پنتاگون در آن نبرد، ایران حداقل پانزدههزار نفر از افراد خود را از دست داد، اما تلفات عراقیها نیز سنگین خواهد بود.» بر پایه گزارش این روزنامه وزیر امور خارجه عراق همچنین در توصیف معامله تسلیحاتی امریکا و ایران از کلمات تندی استفاده کرد. وی اقدام امریکا را بدون هیچ توجیه اخلاقی و یا سیاسی خواند و گفت: «فروش اسلحه تأثیر روانی عمدهای بر ایران داشت و با یک تأثیر نظامی منفی برای عراق همراه بود.» این گزارش میافزاید: «وزیر امور خارجه عراق تصمیم امریکا به فروش موشکهای ضدهواپیما و ضدتانک به ایران را کوشش آگاهانهای دانست که با هدف خنثیکردن برتری آشکار عراق در هواپیما و تانک انجام گرفت. عراق پذیرفته است که در جریان بمبارانهای هفته گذشته، پنج هواپیما را از دست داد.» طارق عزیز گفت: «هماکنون روشن است که موشکهای ضدهوایی تأثیر گذاشته است. ایران تجهیزات تازهای از امریکا دریافت میکند و به همین دلیل است که بیشتر موفق میشود.» روزنامه وال استریت ژورنال میافزاید: «وزیر امور خارجه عراق گفت وقتی جنگ کنونی به پایان برسد عراق خواهد توانست دراینزمینه که آیا ایران از موشکهای ضدتانک تاو استفاده کرده است یا نه تصمیم بگیرد.» طارق عزیز همچنین مدعی شد: «فروش سلاحهای امریکایی به ایران عامل مؤثری در تصمیم ایران و کوشش برای تصرف بصره بود. بدون بصره عراق دیگر یک کشور حوزه خلیجفارس نخواهد بود.» وی افزود: «پیش از فروش سلاحهای امریکایی، ایران میترسید که امریکا هرگونه حرکتی بهسوی بصره را تهدیدی برای منافعش در خلیجفارس بهویژه عربستان سعودی تلقی کند، اما امریکا وقتی فروش اسلحه را آغاز کرد این هراس را که بهمنظور حمایت از منافعش در کویت و عربستان سعودی واکنش نشان خواهد داد از بین برد.» وزیر امور خارجه عراق اظهار عقیده کرد: «امریکا با فریبدادن دوستانش در خاورمیانه اعتبار خود را از بین برد و تردیدها و تزلزلهای بیثباتکنندهای در تمام منطقه بهوجود آورد.» وی افزود: «اگر کشوری که متکی به امریکاست احساس کند ممکن است آسیب ببیند آنگاه چگونه میتواند در مناسباتش با امریکا احساس آسودگی خیال کند و خود را در امان ببیند.» وال استریت ژورنال مینویسد طارق عزیز در پاسخ به این پرسش که پیامدهای ازدسترفتن اعتبار امریکا چه چیزی ممکن است باشد گفت: «چنین رویدادی کشورها را دربرابر توسعهطلبی ایران، دربرابر باجگیری تروریستی، دربرابر جنبشهای مذهبی افراطی ضعیف خواهد کرد.» وزیر امور خارجه عراق گفت: «عراق از دیرباز و به چندین دلیل نسبت به مقاصد امریکا مظنون بود. نخست عراق از امریکا خواسته بود که اگر با ادامه جنگ مخالف است پرزیدنت ریگان این نظر را با دیگر رهبران غربی و میخائیل گورباچف رهبر شوروی، در میان بگذارد، اما به گفته او جورج شولتز وزیر امور خارجه امریکا، همیشه درنگ میکرد. از این گذشته وقتی تهدیدهای ایران علیه عربستان سعودی و کویت افزایش یافت، امریکا بهجای آنکه به دو کشور پیشنهاد کند مناسباتشان را با عراق تقویت کنند از آنها خواست تسلیحات نظامی دراختیار ایران بگذارند.» وی افزود: «امریکا سال گذشته ایجاد تردیدهایی را در افکار رهبران کویت و عربستان نسبت به روحیه و توانایی عراق در ادامه جنگ آغاز کرد.» وزیر امور خارجه عراق گفت: «اگر تمام این کارها بخشی از یک عملیات جاسوسی میبود وی تعجب نمیکرد، اما آنچه آن را موجب شگفتی ساخت این بود که یک سیاست رئیسجمهوری بود.»

گزارش - 14

14. سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل در یک کنفرانس مطبوعاتی به تشریح دلایل مخالفت ایران با اجلاس سران سازمان کنفرانس کشورهای اسلامی در کویت، موفقیتهای نظامی ایران در عملیات کربلای۵ و تکذیب دریافت هرگونه اطلاعات جنگی از امریکا پرداخت. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از واشنگتن سعید رجایی خراسانی در این کنفرانس که امروز در مقر سازمان ملل برگزار شد با بیان اینکه اجلاس سران کشورهای اسلامی تنها محلی است که کشورهای مسلمان قادر به بحث و مشورت پیرامون مسائل مهم و حیاتی جهان اسلام و اتخاذ موضع مفید در قبال آن هستند گفت: «موفقیت چنین کنفرانسی طبیعتاً بستگی به میزبان کنفرانس دارد. رهبریت چنین کنفرانسی باید به کسی واگذار گردد که بهویژه در چنین اوضاع سختی در جهان اسلام بتواند عامل ایجاد وحدت باشد نه به کشوری مانند کویت که عملکردش برخلاف مفاد آئیننامه کنفرانس اسلامی بوده و به طور فعال با طرف متجاوز در جنگ تحمیلی علیه جمهوری اسلامی همکاری میکرده است.» نماینده جمهوری اسلامی به مقادیر عظیمی کمک مالی و تدارکاتی کویت و فراهم کردن دسترسی و آزادی عمل برای عراق در حمله به تأسیسات نفتی جمهوری اسلامی و نیز کشتیهای تجاری بیطرف در خلیج فارس اشاره کرد و افزود: «برخی از جزئیات همکاریهای نظامی کویت با عراق به عنوان سند در شورای امنیت منتشر گردیده است.» وی همچنین در اشاره به امنیت برگزاری کنفرانس در کویت گفت: «با توجه به جزئیات جغرافیایی منطقه و نقش کویت در جنگ تحمیلی پرواضح است که کویت ناامنترین و نامناسبترین محل برای برگزاری کنفرانس آینده سران کشورهای اسلامی است و از این لحاظ کویت چندان امنتر از بغداد نیست.» رجایی خراسانی در پاسخ به سؤال خبرنگاران در مورد معامله تسلیحاتی ایران و امریکا و گزارش روزنامه نیویورک تایمز مبنی بر دریافت اطلاعات جاسوسی از این کشور «هرگونه معامله تسلیحاتی با امریکا و یا دریافت اطلاعات از امریکا را کاملاً تکذیب نمود.» وی تأکید کرد: «کلیه تسلیحات ایران از دلالهای بازار سیاه خریداری شده است.» رادیو بیبیسی در گزارشی از اریک هانتن خبرنگار خود در سازمان ملل گفت رجایی خراسانی در مصاحبه امروز خود اعلام کرد نیروهای ایران با بندر بصره فاصله زیادی ندارند و ارتش عراق میرود شکست سختی را تحمل کند. این رادیو در عین حال اضافه کرد که خبرنگار یادشده «ساعاتی پیش گزارش داد که سفیر ایران در آن سازمان تلویحاً گفته است که تهاجم فعلی، تهاجم نهایی که مدتها سخن آن در میان بوده است، نیست و هدفهای محدودتری دارد.» به گفته این خبرنگار سفیر ایران در سازمان ملل همچنین گفت: «ما مبارزه خود را ادامه خواهیم داد و منتظر سقوط صدام حسین خواهیم بود.»

گزارش - 15

15. مقامهای عراقی نسبت به گزارش دیروز روزنامه نیویورک تایمز مبنی بر ارائه اطلاعات نادرست از سوی امریکا به هر دو طرف درگیر در جنگ ایران و عراق واکنشهای متفاوتی نشان دادند. وزیر امور خارجه عراق موضوع را بیاهمیت دانست، اما معاون اول نخستوزیر عراق تأیید کرد سازمان اطلاعات مرکزی امریکا آگاهانه اطلاعات جاسوسی گمراهکننده در اختیار کشورش قرار داده است. به گزارش رادیو امریکا طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق امروز در مصاحبه با روزنامه امریکایی وال استریت ژورنال «کوشید این گزارشها را که امریکا سال گذشته با دادن اطلاعات نادرست پیش از پیروزی ایران در فاو آگاهانه ارتش عراق را گمراه ساخت بیاهمیت جلوه دهد و گفت: مبارزه آشکاری برای دادن اطلاعات نادرست در کار بود اما عراق هرگز ازنظر کسب اطلاعات نظامی به امریکا متکی نبوده است.» در این حال طه یاسین رمضان معاون اول نخستوزیر عراق در مصاحبه با همین روزنامه با اشاره به اطلاعات داده شده به عراق در فوریه سال گذشته (بهمن ۱۳۶۴) گفت: «در آن زمان سیآیای اصرار میورزید که ایران در یک نقطه مرکزی در مرز بین دو کشور حمله خواهد کرد. برعکس ایران به فاو در جنوب عراق حملهور شد.» مرد شماره ۲ عراق در این مصاحبه یکساعته همچنین مدعی شد: «هدف از دادن اطلاعاتی نادرست و اقداماتی چون فروش سری اسلحه از ایالات متحده به ایران دلجویی و کمک به ایران بود که درگیر جنگی بیش از ششساله با عراق است.» رمضان اضافه کرد: «معامله پرجنجال تسلیحاتی امریکا با ایران نشانگر طرح بزرگتر ایالات متحده در منطقه برای همدستی با ایران در توطئه علیه عراق است.» وی افزود: «طرحهای ایالات متحده درباره آزادسازی گروگانهای امریکایی ... فقط پوششی بر گرایش امریکا به سوی ایران بود.» طه یاسین رمضان همچنین در مورد شروع همکاری اطلاعاتی امریکا با عراق گفت: «کوتاه زمانی پس از آنکه ایالات متحده و عراق پس از ۱۷ سال قطع رابطه در نوامبر ۱۹۸۴ روابط سیاسی برقرار کردند، دادن اطلاعات از ایالات متحده به عراق آغاز شد.» وی افزود: «عراق نخستینبار در فوریه گذشته به درستیِ اطلاعات دریافتشده مظنون شد.» روزنامه وال استریت ژورنال شکست عراق در فاو را ضربهای روحیهشکن و برای ایرانیان روحیهبخش ارزیابی و اضافه کرد: «اگر اظهارات یاسین رمضان درست باشد و این اطلاعات نادرست در اختیار اردن و کشورهای عربی حوزه خلیجفارس قرار داده شده باشد (در این صورت) به نظر میرسد که ایالات متحده نه فقط به ایران و عراق بلکه به چند کشور اطلاعات نادرست داده و مسلماً بیش از پیش به اعتبار ایالات متحده در خاورمیانه لطمه خواهد زد.» این روزنامه در عین حال خاطرنشان کرد: «بهرغم تمامی این تحولات، عراق هنوز هم از ایالات متحده اطلاعاتی دریافت میکند که دیپلماتهای غربی باتوجهبه موفقیت شدیداً رو به افزایش حملات هوایی اواخر سال گذشته عراق علیه هدفهای اقتصادی تأسیسات نفتی و نیروگاههای برق ایران برای آن اعتبار قائلاند.» در این زمینه طه یاسین رمضان گفت: «ما از دریافت چنین اطلاعاتی جلوگیری نمیکنیم اما به آن اعتماد نداریم.» روزنامه وال استریت ژورنال همچنین مینویسد: «مقامات اردنی هفته پیش کوشیدهاند عراق را قانع سازند که شاید تجزیهوتحلیل ایالات متحده از آن اطلاعات نادرست بود و امریکا واقعاً عمدی نداشت که عراق را فریب دهد. اما این امر که ایالات متحده ظاهراً نهتنها به عراق، بلکه به اردن نیز اطلاعات نادرستی داده بود، مسلماً یأس و سرخوردگی اردن را از کردار اخیر ایالات متحده در خاورمیانه عمیقتر خواهد کرد.» به نوشته این روزنامه: «عراق بهرغم بیاعتمادی و سرخوردگی از ایالات متحده، ظاهراً اطمینان دارد که میتواند همچنان دربرابر حملات ایران از خود دفاع کند و دیپلماتهای غربی نیز بر این امر صحه میگذارند، اما باتوجهبه افزایش بهای نفت و این تصور عراق که فروش اسلحه از امریکا به ایران اینک راه را برای تمامی کشورها در فروش اسلحه به ایران باز کرده، چنین حدس زده میشود که ایران هم استطاعت مالی دارد و هم میتواند اسلحهفروشان را بیابد. این امر عزم عراق را در متوقفساختن صادرات نفت ایران که مهمترین منبع درآمد رژیم اسلامی است، راسختر ساخته است. طه یاسین رمضان مدعی شد: ما ایران را از مقام صادرکننده نفت به واردکننده نفت بدل کردهایم. هدف اصلی ما آن است که ایران را از صدور نفت زیاد بازداریم.» همچنین در پی ادعای روزنامه نیویورک تایمز مبنی بر اطلاعات مبالغهآمیزی که امریکا درباره تهدید شوروی به ایران داده، خبرگزاری فرانسه گزارش داد: روزنامه امریکایی واشنگتن پست نیز امروز با انتشار گزارش مشابهی مدعی شد به مقامات ایران اطلاعات غلوآمیزی درباره تمرکز نیروهای شوروی در مرز ایران داده شده است. این روزنامه مینویسد: «تهدید شوروی علیه ایران که یکی از عوامل تصمیمگیری دولت امریکا برای تلاش جهت نزدیکشدن به تهران در بهار سال گذشته بود، بهعقیده ویلیام کیسی رئیس سازمان سیا، اغراقآمیز بوده است.» روزنامه مذکور با اشاره به گزارش ۲۵ صفحهای مورد تأیید مسئولان آژانسهای اطلاعاتی امریکا که کیسی در اختیار کاخ سفید قرار داده است مینویسد: «بهطور خلاصه این گزارش حاکیاز این بوده است که شوروی در ایران مداخله نخواهد کرد.» این روزنامه نتیجهگیری کرد: «بهنظر میرسد تحلیل مرورشده توسط ویلیام کیسی نتیجهگیریهای کاخ سفید درجهت فروش سری سلاح به ایران را به زیر سؤال برده است.» واشنگتن پست تصریح کرد: «تحلیل انجامشده در این سند عمدتاً براساس اطلاعات بهدستآمده در پی تماسهای شورای ملی امنیت با رابطهای ایرانی برای فروش سلاح که کاخ سفید آنان را افراد میانهرو در رژیم (امام) خمینی مینامد، صورت گرفته است.» این روزنامه مینویسد: «بهگفته منابع کاملاً آگاه، نفوذ شوروی در ایران از زمانی که حزب توده (کمونیست طرفدار شوروی) در سال ۱۹۸۳ غیرقانونی اعلام شد، بیاهمیت بوده است.» در واکنش به گزارش واشنگتن پست، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد هدفها و مقاصد شوروی نسبت به ایران هیچگونه تغییری نکرده است. گزارش رادیو امریکا در این زمینه حاکی است: «لاری اسپیکس سخنگوی کاخ سفید ریاستجمهوری در جواب سؤال خبرنگاران نسبت به درستی یا نادرستی خبر واشنگتنپست گفت گزارش آن روزنامه دراینباره شدیداً گمراهکننده است. وی گفت خطر دخالت شوروی در ایران همیشه خطری واقعی بوده است و او فکر نمیکند که در سنجش میزان این خطر از طرف دستگاههای اطلاعات محرمانه امریکا تغییری حاصل شده باشد. لاری اسپیکس گفت که هدفها و مقاصد شوروی نسبت به ایران هیچگونه تغییری نکرده. سخنگوی کاخ سفید درعینحال گفت که البته تهدید شوروی نسبت به ایران میتواند گاهبهگاه براساس اوضاع روز تغییراتی پیدا کند، ولی بههیچوجه از علاقهمندی شوروی نسبت به درجه نفوذ شدید آن کشور در ایران کاسته نشده و نمیشود. سخنگوی کاخ سفید با ذکر شواهد تاریخی گفت گذشته نشان داده است که شوروی از هرگونه تشنج در منطقه خاورمیانه به نفع خود استفاده میکند.» رادیو بیبیسی در تفسیری از موریس جیمز یکی از گزارشگران سابق این رادیو در منطقه خلیج فارس درباره گزارش روزنامه نیویورک تایمز گفت: «هر دو ابرقدرت از پیروزی قاطع هر یک از دو طرف جنگ نگران هستند. اگر جنگ به حال خود رها شده بود و دو ابرقدرت در آن دستی نداشتند تقریباً با اطمینان میتوان گفت که ایران تاکنون در این جنگ پیروز شده بود. یک انقلاب اسلامی بنیادگرا و پیروز که دامنهاش به ایران محدود نشود خبر بدی برای ایالات متحده محسوب میشود و برای شوروی هم که مرز مشترک با ایران دارد خبری بهمراتب بدتر است، اما عراق پیروزمند هم میتواند مشکلات زیادی برای دولتهای بهاصطلاح میانهرو حاشیه خلیجفارس تولید کند که همواره شاید بهحق نسبت به اهداف و مقاصد عراق شک و ظن داشتهاند و خود این البته برای ایالات متحده یک نگرانی دیگر است. به همین جهت ایالات متحده و شوروی سیاستهایی کلاً به نفع عراق اتخاذ کردهاند. شوروی عمدهترین تأمینکننده تسلیحات عراق است، اما هر دو ابرقدرت درهمینحال علاقهمندند که نوعی ارتباط را با دولت ایران حفظ کنند، زیرا علیرغم همه این تلاشها بعید نیست که ایران دست آخر پیروز شود. طبیعی است که در این شرایط اطلاعات محرمانه نقشی مهم در اجرای این سیاست دارد.» گزارشگر سابق بیبیسی ضمن اشاره به اینکه در ارائه اطلاعات نظامی ادعا شده از سوی امریکا به ایران مشکل بتوان حقایق را از داستانپردازی تمیز داد نتیجهگیری کرد: «جنگ ایران و عراق یک چیز را مشخص کرده و آن اینکه در جنگ، دشمن فوری حقیقت است و این ابرقدرتها را هم شامل میشود و اگر بنا بود که بیانیههای نظامی ایران و عراق هم همانطور که منتشر میشوند موردقبول واقع شوند دو طرف مدتها پیش پیروز شده بودند.»

گزارش - 16

16. درباره مسائل و مشکلات مردم شهرهای آسیبدیده از حملات گسترده عراق، خبرگزاری جمهوری اسلامی امروز گزارشهایی منتشر کرد. این خبرگزاری در گزارشی از ایلام از تعطیلی کامل این شهر به دنبال حملات هوایی و موشکی عراق خبر داد. بر پایه این گزارش «هم اکنون به استثناء نماینده امام و امام جمعه ایلام، مسئولین استانداری، فرمانداری، واحدهای انتظامی، چند ارگان کلیدی، کلیه نقاط شهر کاملاً تخلیه شده است و سایر ادارات و ارگانها جهت رساندن خدمات به مردم به خارج از شهر منتقل شده و یا طی روزهای آینده منتقل خواهند شد.» گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی در ایلام همچنین حاکی است: «در حال حاضر مشکلات گریبانگیر مردم در اطراف شهر، سرمای شدید، نبودن سرپناه مناسب، کمبود مایحتاج عمومی از جمله نان، آب و سوخت میباشد که در این رابطه از سوی استانداری ایلام از دیگر استانهای کشور تقاضای کمک شده است. همچنین ستادی مرکب از مسئولین ادارات و نهادهای کلیدی استان امروز جهت هماهنگ ساختن امر رساندن خدمات به مردم تشکیل شده و آغاز به فعالیت کرد.» همچنین به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از باختران تعطیلات اضطراری مدارس باختران که به مدت ۳ روز اعلام شده بود تا پایان هفته جاری تمدید شد. این در حالی است که دانشجویان دانشگاه رازی باختران با فقدان هرگونه پناهگاهی به تحصیل ادامه میدهند. بر پایه این گزارش شهر باختران همچنان تعطیل و جز مغازههای خواروبارفروشی، نانوایی و قصابی سایر فروشگاهها تعطیل است. ادارات نیز فعالیت چندانی ندارند اما با این حال بخشنامه استانداری تا حدودی از بسته شدن ادارات جلوگیری کرده است. گزارش همچنین حاکی است: «شایعه حمله موشکی دشمن به حدی موجب نگرانی عمومی است که از گوشه و کنار شنیده میشود به حملات هواپیماها راضی هستیم خدا کند که حمله موشکی نشود.» بر پایه این گزارش معاون وزیر کشور امروز وضعیت پناهگاههای این شهر را مورد بازدید قرار داد. در این بازدید معاون عمرانی استانداری باختران گفت: «از یک میلیارد اعتبار پیشبینی شده از سوی دولت ۴۰ میلیون ریال برای احداث یک بیمارستان اضطراری با ظرفیت ۵ هزار نفر اختصاص یافته است.» همچنین بنا به این گزارش در حال حاضر بسیاری از مردم باختران به شهرهای صحنه، کنگاور و هرسین روی آوردهاند. گزارشهای رسیده از اصفهان نیز حاکی است به دنبال بمبارانهای اخیر اصفهان غیبت دانشآموزان افزایش یافته است. این غیبتها در مقطع ابتدایی و راهنمایی مشهودتر است. بر پایه این گزارش «به مدیران مدارس به طور محرمانه گفته شده در صورتی که اولیاء دانشآموزان از حضور فرزندانشان در مدارس امتناع کنند ایرادی گرفته نشود.» گزارش همچنین حاکی است: «به بعضی از نواحی اجازه داده شده در صورتی که در بعضی مدارس تعداد غائبین به طوری افزایش یابد که امکان تشکیل کلاس نباشد آن مدارس را تعطیل کنند.» به نوشته نشریه داخلی اخبار روزانه به نقل از شهربانی جمهوری اسلامی، به دنبال اعلام آموزش و پرورش اراک کلیه مدارس این شهر با توجه به حملات احتمالی به مناطق مسکونی تعطیل گردیده است.

گزارش - 17

17. کمیته بین المللی صلیب سرخ بمباران شهرها را به عنوان نقض بسیار خطرناک قوانین بشردوستانه جهانی محکوم کرد. گزارش خبرگزاری یونایتدپرس در این زمینه حاکی است کمیته مزبور در حالی که از هر دو طرف جنگ در مورد حملات علیه شهرها نام میبرد اعلام کرد: «مقامات هر دو کشور مسئول رنجی که افراد غیرنظامی در درگیری خلیج (فارس) میکشند، میباشند.» یونایتدپرس همچنین افزود: «کورنلیو سوماروکا رئیس کمیته بین المللی صلیبسرخ نگرانی خود نسبت به این بمباران های بی هدف را به نمایندگان سیاسی ایران و عراق ابراز داشت.»

گزارش - 18

18. یک هیئت عالیرتبه نظامی ارتش عراق اخیراً بهمنظور دریافت سلاح و تجهیزات جنگی از شوروی راهی مسکو شده است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از کویت روزنامه الرأی العام طی گزارشی در شماره امروز ضمن اعلام این مطلب به نقل از خبرنگار خود در بغداد افزود: «شوروی آمادگی خود را برای مجهزساختن عراق به نیازهای تسلیحاتی بهویژه موشکهای زمین به زمین دوربرد اعلام کرده است.» این روزنامه تصریح کرد: «موشکهای مذکور نقش مهمی در بازداشتن ایران از حمله به شهرهای عراق ازجمله بغداد خواهند داشت.» الرأی العام در پایان خبر خود مینویسد: «شوروی اخیراً ضمن استقبال از طرحهای صلحآمیز عراق خواستار توقف جنگ ایران و عراق شده است.»

گزارش - 19

19. یک مقام وزارت امور خارجه شوروی ضمن تأکید بر ادامه حمایتهای مسکو از عراق گفت شرایط ایران برای پایان دادن به جنگ غیرقابل اجرا است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از کویت ایگور ایفاشینگو معاون رئیس دایره خاورمیانه وزارت امور خارجه شوروی در گفتوگو با روزنامه کویتی الانباء که امروز منتشر شد حمایت کشورش از عراق را براساس قرارداد دوستی و همکاری میان دو کشور دانست و افزود: «مسکو امیدوار است ایران متقاعد شود جنگ با عراق بیهوده است.» الانباء بهنقل از مقام مذکور «حمله ایران علیه عراق را عاملی خطرناک در افزایش تشنج و گسترش دامنه آن در سطوح مختلف» عنوان کرد و در مورد گامهای احتمالی شوروی برای پایانبخشیدن به جنگ ایران و عراق ضمن اشاره به تأیید شوروی از اقدامات هیئتهای بینالمللی و کمیتههای میانجیگری جهت پایانبخشیدن به جنگ گفت: «عراق نسبت به پیشنهادات صلح بهویژه طی روزهای اخیر پاسخ مثبت داده است، اما باعث تأسف است که ما همین موضع را ازطرف ایران لمس نکردهایم.» بهنوشته الانباء وی ابراز امیدواری کرد که «ایران بالاخره بیهودهبودن این جنگ را درک کند و به این نتیجه برسد که جنگ به نفع ملتهای عراق و ایران نمیباشد.» الانباء میافزاید: «مقام وزارت امور خارجه شوروی شرایط ایران برای پایاندادن به جنگ را غیرقابلاجرا دانست و تأکید کرد نمیتوان به هیچگونه تحولی در موضع ایران نسبت به پایاندادن صلحآمیز به جنگ امیدوار بود و تکیه کرد.» این مقام وزارت امور خارجه شوروی همچنین گفت: «ما امیدواریم اجلاس سران کشورهای اسلامی در کویت بتواند نقش مطلوبی در متوقفساختن جنگ ایران و عراق بازی کند.» ایفاشینگو سپس گفت: «عراق مجبور است جنگ را ادامه دهد، زیرا در معرض حملات ایران قرار گرفته است.» مقام یادشده شوروی در پایان این گفتوگو روابط کشورش را با ایران دوستانه معرفی کرد اما در عین حال گفت: «دوستی بهمعنای تطابق در تمام امور نمیباشد.» همچنین ویکتور ینین سفیر شوروی در عراق امروز در یک کنفرانس مطبوعاتی ضمن تأکید بر موضع کشورش برای مشارکت فعال در جهت متوقف کردن جنگ و حل منازعه ایران و عراق گفت رد تلاشهای برقراری صلح بین ایران و عراق حرکتی بیمعنا است که فهم آن مشکل است. به گزارش خبرگزاری عراق وی درباره موضع ایران در برابر تلاشها و اقدامات صلح گفت: موضع ایران در این مورد مشهود است و ابداً آن را پنهان نمیکند. مقایسه بین موضع صریح و روشن عراق دربرابر درخواستهای صلح که شوروی در بیانیه اخیر به آن اشاره نموده با موضع ایران کافی است. به گفته این خبرگزاری سفیر شوروی درباره آنچه همکاری تسلیحاتی ایران و امریکا خوانده شد نیز اظهار عقیده کرد: «این همکاری خطری برای امنیت و صلح جهانی و تمام ملتهای منطقه بهشمار میرود.» بر پایه این گزارش سفیر شوروی همچنین به موضوع قاچاق اسلحه شوروی از سوی برخی کشورها به ایران اشاره کرد و گفت: «کشور وی به هر کشوری [که] سلاح میدهد برای تقویت دفاع از خود است، نه برای اهداف دیگر.» گزارش خبرگزاری عراق در پایان حاکی است: «سفیر اتحاد شوروی در بغداد روابط عراق با شوروی را ستود و آن را درحال توسعه و با موفقیت دائم در تمام سطوح توصیف کرد.»********

گزارش - 20

20. در اعلام موضعی جدید، سرهنگ قذافی رهبر لیبی گفت: جنگ خلیجفارس جنگی جنونآمیز شده است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از طرابلس، قذافی همچنین در اظهارات خود به خبرگزاری لیبی اضافه کرد: «دو ملت عراق و ایران که همسایگی و اسلام آنان را به هم نزدیک میسازد، قربانیان این دیوانگی هستند. وی همچنین گفت: «دیوانگی دوجانبه هرگونه پلی را برای بازگشت به عقب، جهت شناختن ظالم و مظلوم و آغازگر جنگ و حتی شناختن عواملی که بهخاطر آنها جنگ صورت گرفت، از بین برده است.» خبرگزاری جمهوری اسلامی همچنین در گزارش دیگری از طرابلس اعلام کرد رسانههای جمعی لیبی یک روز پیش از این اظهارات قذافی حملات تبلیغاتی شدید خود را علیه رژیم عراق متوقف کردند. این گزارش حاکی است: «همزمان با توقف حملات تبلیغاتی رسانههای گروهی لیبی علیه رژیم عراق که پیش از این به طور وسیع و تند صورت میگرفت نحوه انعکاس اخبار عملیات رزمندگان اسلام در مقایسه با قبل تغییر کرد و حالت بیطرفی به خود گرفت در حالی که قبلاً رسانههای گروهی لیبی فقط بیانیههای ستاد مشترک ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را پخش میکردند و از نیروهای عراقی به عنوان نیروهای رژیم بعثی فاشیستی عراق نام میبردند.»

گزارش - 21

21. معاون نخستوزیر و وزیر امور خارجه مصر از تحولات جاری در جبهههای جنگ ایران و عراق بهشدت ابراز نگرانی کرد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از کویت عصمت عبدالمجید در مصاحبه با روزنامه کویتی السیاسه که امروز منتشر شد گفت: «نگرانی مصر از بالاگرفتن آتش جنگ بهویژه بعد از حمله اخیر ایران علیه عراق سرچشمه میگیرد.» وی گفت: «مصر با اجرای تمامی تعهدات قومی خود به کمک و پشتیبانی عراق شتافته است.» عبدالمجید افزود: «مصر همچنین در کنار کشورهای عربی حوزه خلیج (فارس) درجهت حفظ امنیت و استقرار این کشورها ایستاده است.» وی سپس ایران را به پاسخگویی به نداهای صلح که به گفته وی از سوی عراق اعلام شده دعوت کرد. وزیر امور خارجه مصر همچنین در مورد وضعیت اسرای مصری در ایران مدعی شد: «مسئله اسرای مصری در ایران که موردتوجه دولت و مردم مصر میباشد تاکنون بهعلت عدم همکاری ایران با سازمانهای بینالمللی به نتیجهای نرسیده است.»

گزارش - 22

22. عربستان سعودی میکوشد صادرات نفت عراق از خاک خود را به پانصد هزار بشکه در روز افزایش دهد. نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه به نقل از نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در ریاض گزارش داد: «بنا به اظهار وزیر مختار ژاپن عملیات تعمیر لوله نفتی عراق از داخل خاک سعودی تا اواخر ماه جاری میلادی ادامه خواهد داشت و علت این تعمیر نیز تأسیس خط لوله جدید توسط خود سعودیها به موازات خط لوله (فعلی) عراق میباشد.» این گزارش ادامه داد: «در حال حاضر عراقیها روزانه ۱۱۰ هزار بشکه نفت از این خط لوله صادر میکنند که پس از خاتمه تعمیرات به ۵۰۰.۰۰۰ بشکه در روز افزایش خواهد یافت.»

گزارش - 23

23. وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی در اظهارنظری گفت: دستیابی به پیروزی نظامی برای هریک از طرفین درگیر در جنگ ایران و عراق غیرممکن است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از رم شیمون پرز معاون نخستوزیر و وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی در مصاحبه با سردبیر روزنامه ایتالیایی لا ریپوبلیکا******** در پاسخ به این سؤال که موضع تلآویو در قبال تز کیسینجر در مورد جنگ ایران و عراق چیست گفت: «موضع ما کاملاً روشن است. ما نمیتوانیم هیچ اقدامی برای تسریع پیروزی یکی از طرفین درگیری نسبت به طرف مقابل انجام دهیم.» شیمون پرز افزود: «پیروزی تهران در جنگ، تهدید ایدئولوژیک بزرگی در منطقه بهوجود خواهد آورد و از سوی دیگر پیروزی بغداد تولد یک امپریالیسم قوی نظامی را سبب خواهد شد چرا که عراق درحالحاضر بزرگترین قدرت نظامی خاورمیانه است.» وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی همچنین در این مورد که کدام طرف پیروز احتمالی در جنگ خواهد بود گفت: «من فکر نمیکنم پیروزی در جبهه نبرد حاصل شود. قدرت ارتش دو کشور یکسان است. یکی از نظر تعداد قویتر است و دیگری از نظر تجهیزات. بهعلاوه منطقه نبرد بسیار سخت و وسیع میباشد. بنابراین حصول پیروزی در میدان نبرد قابلتصور نیست.»

________________________________________

• از سومین روز عملیات این دو لشکر به همراه لشکر۷ ولیعصر از قرارگاه کربلا جدا شده و زیر امر قرارگاه قدس قرار گرفته بودند.
  • در این هنگام، لشکرهای۱۰ سیدالشهدا، ۲۷ محمد رسولالله، ۴۱ ثارالله و تیپ مستقل۴۸ فتح سرپل غرب کانال ماهی را به ترتیب از مواضع هلالی شکل ۴۰ تا ۴۵ در اختیار داشتند.
    • با تدبیر فرماندهی عملیات و از روز گذشته، عملیات پمپاژ و هدایت بخشی از آب کانال ماهی به منطقه مقابل مواضع خودی در غرب این کانال شروع شده است.
      • این عملیات از ساعت ۲۲:۳۰ امروز با نام کربلای۶ و در منطقه سومار آغاز شد.
        • وی معتقد بود هنگامی که عراق از اصلی بودن عملیات در منطقه شلمچه مطمئن شود، یک سپاه خود را در مقابل بخش شمالی منطقه عملیاتی و یک سپاه را نیز در مقابل بخش جنوبی مستقر خواهد کرد.
          • ادامه این بحث در گزارش روز بعد آورده شده است.
            • نیروهای لشکر۷ که تا ساعت ۲۲:۱۵ به ۳۰۰ متری جاده رسیده بودند، با موافقت فرماندهی قرارگاه قدس در تلاش بر آمدند تا انتهای خاکریز احداث شده در کنار نهر هسجان را به سمت چپ توسعه دهند.
              • فرمانده قرارگاه قدس به جانشین فرمانده نیروی زمینی که در این قرارگاه حضور داشت، گفت: «این مانور بیشتر بر این مبنا بود که عراقیها عصر امروز داشتند فرار میکردند و ما فکر میکردیم که اینها عقب میروند و ما میاندازیم دنبالشان؛ ولی وضعیتی که الآن نشان میدهد این طوری نیست. اینجا ما یک جنگ درست و حسابی داریم.»
              • علاوه بر رحیم صفوی و مصطفی ایزدی، حاضران در این نشست عبارت بودند از: نورعلی شوشتری، غلامرضا صالحی و حسین اللهکرم (قائم مقام، معاون عملیات و معاون اطلاعات قرارگاه نجف) و قالیباف، قاآنی، همدانی، منصوری، نوری، غلامی و ناصح (فرماندهان لشکرهای نصر، امام رضا، قدس و شهدا و تیپهای حضرت ابوالفضل، خاتمالانبیاء و نبیاکرم).
              • آقای هاشمی رفسنجانی فرمانده عالی جنگ در بخشی از خاطرات روز ۲۰/۱۰/۱۳۶۵ خود آورده است: «با سرهنگ جمالی جانشین فرمانده نیروی زمینی برای ساعت "س" روز عملیات ارتش مذاکره کردیم. سه روز مهلت خواست. با مهلت دو روز موافقت و ابلاغ گردید. بعضیها معتقدند آنها میخواهند با تأخیر یا از حمله معاف شوند - در صورت ناموفق ماندن عملیات جاری [کربلای۵] - و در صورت تداوم یا پیروزی کامل عملیات جاری، جبهه مقابل آنها خلوت شود.» [اکبر هاشمی رفسنجانی، اوج دفاع (کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۵)، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، ص۴۱۹]
              • یگانهای در احتیاط این عملیات نیز عبارت بودند از: لشکر زرهی ۸۸ باختران، لشکر هوابرد ۵۵ شیراز و لشکر تکاور ۵۸ ذوالفقار.
              • بر اساس گزارشی که دو روز بعد از سوی نشریه اخبار روزانه به نقل از شهربانی جمهوری اسلامی انتشار یافت در حمله امشب هواپیماهای عراقی به شهر دزفول ۴ تن شهید شدند. (سند شماره ۲۰۰۴۴۳ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: نشریه اخبار روزانه ، شماره ۴۴۳، ۲۵/۱۰/۱۳۶۵، ص۷)
              • ر. ک به: روزشمار ۲۲/۱۰/۱۳۶۵.
              • در مورد این حمله موشکی، آقای هاشمی رفسنجانی در یادداشت روزانه خود مینویسد: «احمد آقا تلفنی پیغام داد که زدن موشک به بغداد خیلی مؤثر بود، باز هم زده شود. گفتم بزنند.» (ر. ک به: اکبر هاشمی رفسنجانی ، اوج دفاع: کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۵، به اهتمام عماد هاشمی، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۸۸، ص۴۲۳، یادداشت بیستوسوم دیماه).
              • آقای هاشمی رفسنجانی در یادداشت امروز خود ضمن اشاره به خبری مبنی بر حضور مستشاران نظامی شوروی در عراق برای کمک به این کشور به منظور مقابله با عملیات کربلای۵ تصریح میکند: «لحن شوروی در حمایت از عراق اخیراً صریح و گستاخ شده است» (ر. ک به: اکبر هاشمی رفسنجانی، اوج دفاع: (کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۵)، به اهتمام عماد هاشمی، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۸۸، ص۴۲۳، یادداشت بیستوسوم دیماه)
                • La Repubblica

دفع فشار سنگین دشمن در بخش شمالی و ادامه تلاش خودی برای توسعه وضعیت در بخش جنوبی منطقه عملیاتی کربلای۵

حجتالاسلام مهدی کروبی نایب رئیس اول مجلس شورای اسلامی

طه یاسین رمضان معاون اول نخستوزیر عراق

سرهنگ معمر قذافی رهبر لیبی

منابع و مآخذ روزشمار 1365/10/23