1365.11.25

روزشمار جنگ سال 1365 1365.10.25
نام‌های دیگر	بیست و پنج دی
تاریخ شمسی	1365.10.25
تاریخ میلادی	15 ژانویه 1987
تاریخ قمری	14 جمادی‌الاول 1407

1359.10.25

1360.10.25

1361.10.25

1362.10.25

1363.10.25

1364.10.25

1366.10.25

گزارش - 1

1. در هفتمین روز عملیات کربلای۵، در حالی که تدبیر فرماندهی عملیات مبتنیبر تثبیت مواضع قرارگاه کربلا در بخش شمالی منطقه عملیاتی و امید به موفقیت قرارگاههای قدس و نجف در بخش جنوبی این منطقه بود، این دو قرارگاه موفق شدند با ادامه پیشروی به طرف شطالعرب صغیر، دشمن باقیمانده در خط دوعیجی و جزیره بوارین را در آستانه محاصره و انهدام قرار دهند. امروز و در پی فشار مستمر ارتش عراق در غرب کانال ماهی و کاهش توان یگانهای قرارگاه کربلا، فرماندهی عملیات مقرر کرد فعالیت این قرارگاه برای درگیر نگه داشتن عراقیها و نیز عملیات انتقال آب به سمت مواضع آنها در غرب کانال ماهی ادامه یابد. همچنین، قرارگاه قدس به تلاش خود برای بستن عقبه دشمن در منطقه جنوب شرق نهر هسجان ادامه داد؛ و قرارگاه نجف هم با تسلط بر قرارگاه دشمن (قصر) در شمال جزیره بوارین اصلیترین مانع مقابل خود را ساقط کرد. شرح رخدادهای امروز به تفکیک دو بخش منطقه عملیاتی چنین است: الف - بخش شمالی منطقه شلمچه: پس از اجرای آتش پر حجم ارتش عراق در منطقه قرارگاه کربلا که موجب شد در ساعات پایانی روز گذشته و همچنین ساعات نخستین امروز تلاش دیگر قرارگاه برای تصرف منطقه مثلثی شکل غرب نوک کانال ماهی میسر نگردد، علی شمخانی فرمانده نیروی زمینی سپاه که زمان باقیمانده تا روشنایی هوا را برای اجرای این تلاش کافی نمیدانست، در ساعت ۰۲:۵۸ به فرماندهی عملیات (محسن رضایی) اطلاع داد که این مهم به شب بعد موکول شده است. در ساعات بعد نیز تنها تبادل آتش توپخانه و سایر سلاحها برقرار بود و از طرفین تلاش قابل ملاحظه که بتواند وضعیت را تغییر دهد دیده نمیشد. ساعت ۱۳:۲۳، احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا: «آتش دشمن سنگین است و وضع سنگرهای ما خوب نیست.» در چنین وضعیتی که امکان پیشروی در غرب کانال ماهی به دلایلی چون مقابله سنگین عراقیها و کاهش توان خودی سخت شده بود، اخبار رسیده از روند نسبتاً مطلوب عملیات در بخش جنوبی منطقه شلمچه موجب شد تدبیر فرماندهی عملیات بر تثبیت سرپل غرب کانال ماهی معطوف گردد. بر همین اساس و در آخرین تلاشها برای این منظور، حدود ساعت ۱۸:۰۰ محسن رضایی با ارسال پیامی به علی شمخانی تأکید کرد: «اگر عملیات امشب مثل دیشب شد، این طور نباشد که هیچ حرکتی نداشته باشند، بلکه آرام آرام بروند جلو. ... حمله کنید، ولی مطمئن.» فرمانده کل سپاه که به نظر میرسید در این هنگام به درگیر نگه داشتن دشمن در بخش شمالی منطقه عملیات همراه با طرح هدایت آب به سمت منطقه مقابل رزمندگان قرارگاه کربلا در غرب کانال ماهی میاندیشید،* در ساعت ۱۹:۱۷ به علی شمخانی گفت: «عملیات امشب به صورت محدود انجام شود، نه الحاق برای سرپل [غرب نوک کانال].» در ساعت ۲۱:۰۹ نیز به مهدی مبلغ جانشین قرارگاه مهندسی خاتمالانبیاء خاطرنشان کرد: «[لشکر] ۲۷ گفته من یک گردان دارم، [لشکر]۲۵ هم یک گردان؛ و در نتیجه، عملیات در سرپل قرارگاه کربلا ضعیف شده. سریعاً شما آب پشت [شمال منطقه] پنج ضلعی را به داخل کانال [ماهی] پمپاژ کنید که ما آب را در سرپل کربلا رها کنیم و نیاز نداشته باشیم اینجا بجنگیم. [و در ادامه عملیات] از داخل نخلستان [بخش جنوبی منطقه عملیاتی] برویم داخل.» به این ترتیب، در ساعات پایانی امروز لشکرهای۲۷ محمد رسولالله، ۲۵ کربلا و ۳۲ انصارالحسین آماده میشدند تا با اندک توان خود از دو سمت شمال و جنوب به طرف منطقه غرب نوک کانال ماهی یورش برند؛ و قرارگاه مهندسی خاتمالانبیاء نیز درصدد بود اقدامات لازم برای جاری کردن آب به سمت غرب کانال ماهی را فراهم آورد. ب - بخش جنوبی منطقه شلمچه: با توقف ادامه پیشروی قرارگاه کربلا در بخش شمالی منطقه عملیاتی، امید فرماندهی عملیات به موفقیت دو قرارگاه قدس و نجف در بخش جنوبی این منطقه بود. بنابراین، از نخستین ساعت بامداد امروز نیروهای قرارگاه قدس در منطقه شرق نهر هسجان به سمت شطالعرب صغیر پیش میرفتند تا به این وسیله عقبه عراقیهای حاضر در بوارین و جنوب خط دوعیجی را از این سمت مسدود کنند.** حدود ساعت ۰۱:۱۵ بامداد، رحیم صفوی سرپرست قرارگاه قدس*** در گزارشی به فرماندهی عملیات: «[لشکر] ۱۹ فجر از نصرت عبور کرد و به سمت ماه میرود، [لشکر]۳۱ از ستاره عبور کرده، به طرف ۲۵ [پوزه یا نوک بوارین] میرود.» در این حال و در دو محور قرارگاه نجف، لشکر۲۱ امام رضا نیز که در سومین موضع هلالی شکل قسمت جنوبی خط دوعیجی حضور داشت، از فرصت به دست آمده از عملیات قرارگاه قدس استفاده کرد و به سمت چهارمین موضع هلالی پیش رفت؛ اما در اندک زمانی با فشار و مقابله دشمن عقب رانده شد. لشکر۱۰۵ قدس هم که با حضور سه روزهاش در داخل بوارین (در شرق منطقه۲۵) بدون پوشش جناحین و مشکل تدارکرسانی توانش به میزان زیاد کاهش یافته بود، از فرماندهی قرارگاه نجف برای رهایی از این وضعیت کمک میخواست. حسین همدانی، فرمانده لشکر۱۰۵ قدس: «ما در اینجا به دلیل عدم پوشش جناح راست و چپ تلفات زیادی دادهایم. در خط و چپ و راست نیروها زخمی و شهید افتاده و بچهها با ایثارگری ایستادهاند. الآن وضع ما خیلی ناجور است. ... چه کار کنیم؟ الآن هم آمبولانس نداریم که [منطقه را از مجروحان و شهیدان] تخلیه کنیم و هم اینکه هر چه تلفات میدهیم، برای آن جایگزین نداریم. ... پشت خین [عقبه این لشکر] هم هیچ کس نیست.» نورعلی شوشتری جانشین فرمانده قرارگاه نجف: «۲۴ ساعت خودتان را نگه دارید، ما آزادتان میکنیم.» حسین همدانی: «ما خودمان هم نمیخواهیم از این خط آزاد شویم؛ ولی دیگر نمیکشیم.»

رزمندگان درحال تثبیت منطقه تصرف شده در خط مقدم درگیری

آبگرفتگی شلمچه؛ قایقها درحال حمل مجروحین به عقبه و انتقال رزمندگان در این وضعیت که دو قرارگاه قدس و نجف سعی داشتند دشمن باقیمانده در شرق نهر هسجان و بوارین را عقب برانند و مواضع به دست آمده را تثبیت کنند، پیشبینی اقدامات و واکنشهای احتمالی دشمن سخت بود. هر چند با دریافت هر خبری از طریق شنود مکالمات عراقیها، درباره روند عملیات و اقدامات احتمالی آنها بحث و تحلیل میشد؛ اما از آنجا که این خبرها اطلاعات دقیق از وضعیت موجود ارائه نمیداد، تحلیلها از ثبات لازم برخوردار نبود و به تناسب رخدادها تغییر میکرد. ساعت ۱۳:۳۵، محسن رضایی به معاون عملیاتی خود غلامعلی رشید: «نمیدانیم دشمن چه کار میخواهد بکند! ... دشمن میترسد در اینجا تلفات بدهد و چیزی هم به دست نیاورد. زمین مقابل بوارین [جنوب شطالعرب از لحاظ استحکامات دفاعی] حاضر نیست و دشمن میترسد جزایر [بوارین و امالطویله و ماهی] در اختیار ما باشد و آنجا [جنوب شطالعرب] تهدید شود.» این وضعیت مبهم به همراه ناتوانی قرارگاه نجف در تکمیل مأموریتش در محور بوارین همچنان به روال روزهای گذشته ادامه داشت تا اینکه با پیشروی بعدازظهر امروز لشکر۲۱ امام رضا در قسمت جنوبی خط دوعیجی و قرارگاه دشمن (قصر) رو به تغییر نهاد. حسین اللهداد**** راوی لشکر امام رضا: «ساعت ۳ بعدازظهر به خط رفتیم. خط لشکر۲۱ خیلی فعال بود. بچهها خمپاره ۶۰ میزدند؛ دوشکا و تیربارها کار میکرد. دشمن هم وضعش خیلی درهم و برهم بود. در همین حال، یک دفعه یک خمپاره ۶۰ به یک تانک عراقی خورد که آتش گرفت. آرپیجی هم به سمت دشمن خیلی شلیک میشد. با مشاهده این وضعیت، قاآنی [فرمانده لشکر] تصمیم گرفت به جای شب، در روز مجدداً روی هلالی چهارم عمل کند. رفت عقب و سریع دو دسته نیروی تازه نفس آورد و به همراه یک گروهان نیروهای عمل کننده شب گذشته [بامداد امروز] که جمع و جور شدند، بعدازظهر حمله کردند و تا ساعت ۱۸ بعدازظهر هلالی چهارم را تصرف کردند.» این لشکر که یکی از محورهای حمله خود را نیز متوجه قرارگاه قصر [جنوب شرقی خط دوعیجی] کرده بود، همچنین موفق شد با همراهی لشکر۱۵۵ شهدا اغلب عراقیهای حاضر در این قرارگاه و مناطق اطراف آن را به اسارت وا دارد***** و سپس (حدود ساعت ۲۰:۰۰) در سهراهی انتهای خط دوعیجی استقرار یابد. در پی این موفقیت، فرماندهی عملیات از قرارگاه نجف خواست موقعیت به دست آمده را مغتنم شمرده، به تکمیل مأموریتش در بوارین بپردازد. بنابراین، مقرر شد امشب این قرارگاه با تیپهای ۵۷ حضرت ابوالفضل و ۲۹ نبیاکرم در جناح چپ لشکر۱۰۵ قدس - که در مقابل معبر۲۱ بوارین حضور داشت - و لشکر۵ نصر و تیپهای۱۲ قائم و ۱۱۰خاتمالانبیاء نیز در مقابل معبر ۲۴ و منطقه فدک وارد عمل شوند و بخشی دیگر از جزیره بوارین را تصرف کنند. همچنین، مقرر شد قرارگاه قدس در ادامه مأموریت خود در شرق نهر هسجان با دو لشکر ۱۹ فجر و ۳۱ عاشورا تا شطالعرب صغیر (منطقه ماه) و نوک بوارین (منطقه۲۵) پیش رود.

گزارش - 2

2. در سومین روز عملیات کربلای۶ در منطقه عمومی سومار، اعلام شد که یگانهای رزمی نیروی زمینی ارتش منطقه عملیات خود را ترک و به عقب بازگشتهاند. معاونت عملیات و اطلاعات نیروی زمینی ارتش درباره سومین روز عملیات کربلای۶ گزارش داد: در ساعت ۰۲:۵۵، نیروهای دشمن در حال پیشروی به طرف تپه ۴۰۲ بودند که با آتش نیروهای خودی در ساعت ۰۳:۳۵ با دادن تلفات مجبور به فرار شدند و در ساعت ۱۶:۳۰ دشمن با نیروهای کماندویی و با پشتیبانی آتش به دو ارتفاع سمت چپ تپه آنتن پاتک کرد و موفق به تصرف آن گردید. در ساعت ۲۳:۴۰ نیز دشمن با اجرای آتش شدید بار دیگر برای تصرف تپه ۴۰۲ وارد عمل شد که این تلاش تا ساعت ۲۴:۰۰ و پس از آن ادامه یافت. در همین حال، محمدابراهیم سنجقی مشاور فرمانده عالی جنگ (هاشمی رفسنجانی) در امور سپاه صبح امروز در تماس تلفنی از اهواز با قرارگاه خاتمالانبیاء گزارش داد: «در عملیات ارتش، از چهار محور به جلو رفتند که جز یک محور [توسط لشکر پیاده۲۱ حمزه] مابقی موفق نشدند و نتوانستند آنها را نگه دارند. آقای هاشمی گفته باید ادامه بدهند و کار کنند. قرار شد از محور لشکر۲۱ ادامه دهند.» ساعت ۱۳:۲۵ در قرارگاه خاتمالانبیاء، ایزدی از واحد تبلیغات سپاه: «عراق عملیات غرب [کربلای۶] را عملیات بزرگ اعلام کرده و جشن گرفته.» غلامعلی رشید معاون عملیاتی فرمانده کل سپاه: «میخواهد روحیه بگیرد برای جنگ در پایین [شلمچه].» حدود ساعت ۲۱:۰۰ در قرارگاه خاتمالانبیاء، رسولزاده رئیس دفتر فرماندهی کل سپاه: «ظهر، ارتش منطقه را به طور کامل تخلیه کرده.» به این ترتیب، با اعلام خبر عقبنشینی یگانهای نیروی زمینی ارتش از منطقه عملیاتی کربلای۶ (سومار) و در حالی که چنین پنداشته میشد ارتش عراق با نام بردن از آن به عنوان شکست عملیات بزرگ ایران سعی دارد با بهبود بخشیدن روحیه نیروهای خود بر فشار در منطقه عملیاتی کربلای۵ (شلمچه) بیفزاید، محسن رضایی به رسولزاده گفت: «به آقای هاشمی بگویید تکلیف را روشن کنند. چون از فردا دشمن فشارها را [در منطقه شلمچه] افزایش میدهد. باید سریعاً [ارتش به عملیات خود] ادامه دهند.» دقایقی بعد (۲۱:۴۵) و پس از انتقال این پیام، به نقل از محمدابراهیم سنجقی مشاور آقای هاشمی در امور سپاه اعلام شد: سرهنگ حسنی سعدی [فرمانده نیروی زمینی ارتش و فرمانده عملیات کربلای۶] به آقای هاشمی گزارش داده که دشمن به صورت آنتنی نفوذ کرده و امشب ترتیب کار را میدهیم. در این خصوص، محمد درودیان راوی قرارگاه خاتمالانبیاء نیز در دفترچه ثبت وقایع امروز خود در اینباره آورده است: «چنین به نظر میرسید که وعده یاد شده تنها برای رفع فشار است؛ و گرنه امکان رویارویی با دشمن، آن هم پس از هوشیاری و درک سمت تک و استعداد و کیفیت نیروهای تکور ارتش تقریباً غیرممکن خواهد بود.» همچنین، آقای هاشمی رفسنجانی که بعدازظهر روز گذشته قرارگاه عملیاتی ارتش در غرب کشور را به سمت تهران ترک کرده بود، در بخشی از یادداشت امروز خود چنین آورده است: «ساعت ۹ صبح به مجلس آمدم. از جبهه ها سراغ گرفتم. جنوب خوب است و غرب جالب نیست. پیشروی جنوب هم کند است.» معاونت عملیات و اطلاعات نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی نیز امروز از ترکیب و گسترش ارتش عراق در منطقه عملیاتی کربلای۵ گزارش داد. در این گزارش با اعلام اینکه یگانهای اصلی دشمن در این منطقه شامل لشکرهای۱۱ پیاده و ۳ زرهی و ۵ مکانیزه میباشد، به استناد اظهارات اسیران عراقی و اطلاعات به دست آمده از سایر منابع خبری اضافه شده است که یگانهایی نیز با استعداد ۱ تا ۳ گردان به این منطقه اعزام شده و در پاتکهای پی در پی شرکت کردهاند. این یگانها عبارتند از: تیپهای۴۲۲، ۴۲۹، ۵۰۱، ۴۲۱، ۸۲، ۹۶، ۴۳۶، ۷۶، ۲۸ و ۲۹ پیاده، تیپهای۶۵، ۶۶ و ۶۸ نیروی مخصوص، تیپهای۲ و ۳ گارد ریاست جمهوری، تیپهای۴۶ و ۲۰ مکانیزه، تیپهای۵۳، ۵۵ و ۵۶ مختلط، دو تیپ کماندویی از سپاههای چهارم و هفتم، نیروی کماندویی القعقاع و گردان تانک طارق از تیپ ۳۰ زرهی لشکر۶ زرهی. در این گزارش همچنین تلفات و خسارات وارده بر دشمن تاکنون ۱۸۵۰۰ کشته، ۱۳۶۰ اسیر و ۳۵ هواپیمای ساقط شده ذکر گردیده است.

گزارش - 3

3. خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارش بازتاب داخلی عملیات کربلای۵، خودداری از طرح موضوع آزادسازی شهر بصره به عنوان هدف این عملیات را خواستار شد. در قسمتی از این گزارش آمده است: «طی چند روز گذشته محور مباحث و گفتوگوها در محافل مختلف کشورمان پیرامون عملیات رزمندگان اسلام در منطقه شلمچه آزادسازی شهر بصره بوده است. هم اکنون برخی هدف عملیات سپاهیان قرآن در این منطقه را بصره عنوان میکنند و دامنه این موضوع به میان مردم نیز کشیده شده است و بحث داغ محافل مختلف این است که آزادی بصره در آینده نزدیک محقق خواهد شد.» در ادامه گزارش نیز اضافه شده است: «مسلماً طرح یک هدف بزرگ در افکار عمومی که تحقق آن در آینده نزدیک جزو برنامهریزیها نباشد، میتواند موجب بروز یأس در بین مردم گردد.» در پایان گزارش هم آمده است: «نظر دست اندرکاران امور خبری و تبلیغاتی جنگ هم اکنون این است که باید از طرح مسئله بصره و اینکه عملیات کربلای۵ به نحوی با مسئله آزادسازی بصره در ارتباط است خودداری شود و نتایج عملیات به نحوی که واقعاً هست و متناسب با اهداف خاص آن برای افکار عمومی طرح شود.»

گزارش - 4

4. حملات موشکی و بمباران مناطق مسکونی ایران بهوسیله هواپیماهای عراقی امروز نیز ادامه یافت. در این میان رسانههای خارجی ضمن گزارشهای محدود خود از جنگ شهرها و تشدید حملات عراق، بمباران شهر قم را مورد توجه خاصی قرار دادند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اهواز صبح امروز ارتش عراق با پرتاب یک فروند موشک زمین به زمین به حوالی خرمشهر برای دومین بار طی هفته جاری این شهر را هدف حمله موشکی قرار داد. همچنین به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اهواز و خرمآباد در ساعت ۱۲:۴۵ امروز پل راهآهن تلهزنگ بهوسیله هواپیماهای عراقی بمباران شد. بر پایه این گزارش مقامات راهآهن تأیید کردند که ارتباط راهآهن بین لرستان و خوزستان از ساعت ۱۳ امروز قطع شده است. به گفته این مقامات تلاش برای ترمیم و بازسازی پل بدون وقفه ادامه دارد. هواپیماهای عراقی در همین ساعت منطقه هفتتپه را نیز مورد حمله قرار دادند. به گزارش استانداری خوزستان بمبهای هواپیماهای مهاجم حوالی کارخانه نیشکر هفتتپه اصابت کرد که به کارخانه آسیبی نرسید اما تعدادی از نیروهایی که در حال احداث اردوگاه جدید نظامی بودند شهید و مجروح شدند. گزارش هنگ ژاندارمری اهواز در این زمینه حاکی است در اثر حمله به پادگان شهید چمران در ۶ کیلومتری جنوب پاسگاه پشت ایستگاه راهآهن هفتتپه ۳۰ تن شهید شدند. جنگندههای عراقی در اقدامی دیگر مقارن ساعت ۱۵:۱۹ شهر اصفهان را مورد حمله قرار دادند که بر اثر این حمله که در سه نقطه از حوالی میدان جمهوری اسلامی (دروازه تهران) صورت گرفت ۵ نفر شهید و ۴۵ تن مجروح شدند. همچنین پنج باب ساختمان ویران شد و به یازده دستگاه انواع وسایل نقلیه آسیب کلی رسید. تعدادی از شهداء و مجروحین این حادثه را مسافرینی تشکیل میدادند که در میدان جمهوری اسلامی منتظر اتوبوس بودند. به گزارش نشریه اخبار روزانه به نقل از شهربانی جمهوری اسلامی مقارن ساعت ۱۵:۴۹ هواپیماهای عراقی اقدام به بمباران شهر تبریز کردند که ۴ بمب بین ضلع جنوبی اتوبان و گورستان وادی رحمت اصابت کرد و شیشه های چندین باب منزل شکست و بر اثر آن ۸ نفر به طور سطحی مجروح گردیدند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اهواز در ساعت ۱۷:۵۵ دو موشک زمین به زمین به مناطق مسکونی شهر دزفول اصابت کرد. گزارش هنگ ژاندارمری اهواز در مورد این حمله حاکی است تعداد زیادی از ساختمانهای واقع در محل اصابت موشکهای عراقی خسارت دیده و ۵ نفر مجروح شدند که دو نفر آنان بستری و سایرین مرخص شدهاند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، شهر اصفهان در ساعت ۲۳:۴۳ امشب مجدداً مورد حمله قرار گرفت که در جریان آن دو نقطه مسکونی در خیابانهای جامی و فروغی در شمال شهر هدف واقع گردید و منجر به مجروح شدن ۵ نفر شد. این گزارش حاکی است: «گفته میشود در این حمله هوایی دو فروند هواپیماهای دشمن شرکت داشتند اما تنها یکی از آنها اقدام به بمباران کرده است. در این تهاجم سه بمب در دو نقطه مسکونی به فاصله چندصدمتر از هم حدود ۷ باب خانه را ویران کرد. محل اصابت کمتر از ۵۰۰ متر با محلی که ۸ ساعت قبل از آن در میدان جمهوری اسلامی اصفهان بمباران شده بود فاصله دارد.» جنگندههای عراقی امروز به حریم شهرهای دیگری وارد شدند که اغلب در مواجهه با آتش پرحجم پدافند ضدهوایی مجبور به فرار شدند ولی در بعضی موارد اقدام به شکستن دیوار صوتی کردند. این شهرها عبارتند از: همدان، نهاوند، ایلام، سقز، ارومیه، رامهرمز، بروجرد، بانه، خرمآباد، باختران، اهواز، قم و پیرانشهر. در پی بمباران روز گذشته شهر قم، گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از این شهر حاکی است تعداد شهدای این حمله به ۳۰ تن شامل ۸ کودک و ۱۹ زن و ۳ مرد رسید. بر پایه این گزارش در حالی که برخی مغازهها بسته است و تعدادی از دانشآموزان نیز در کلاسهای درس حاضر نشدند اما اوضاع شهر عادی به نظر میرسد. با این حال به گفته منابع مردمی برخی از خانوادهها اقدام به سفر به روستاها و یا شهرهای اطراف کرده اند. همچنین رسانههای ارتباط جمعی خارج که غالباً در حاشیه گزارشهای خود از وقایع نظامی جنگ به پوشش خبرهای مربوط به جنگ شهرها پرداختهاند در گزارشهای امروز خود حمله هواپیماهای عراقی به شهر مذهبی قم را برجسته کردند. خبرگزاری یونایتدپرس گزارش داد: «خبرگزاری رسمی ایران ایرنا گزارش داد در نتیجه بمباران شهر مقدس قم واقع در حدود ۱۲۰ کیلومتری جنوب تهران ۲۵ تن کشته و ۱۰۰ تن مجروح شدند.» یونایتدپرس خاطرنشان کرد: «این نخستین بمباران قم در جنگ ۶ ساله خلیج (فارس) بود.» رادیو کلن فارسی در بخش خبری ۱۳ ضمن اشاره به حملات دیروز عراق به ۶ شهر ایران به تلافی حمله موشکی ایران به بغداد، بمباران شهر قم را مورد اشاره قرار داد و گفت: «از زمان آغاز جنگ تاکنون این اولین بار است که شهر قم هدف قرار گرفته است.» رادیو اسرائیل نیز ضمن گزارش مشابهی در این مورد گفت: «مقامات جمهوری اسلامی تاکنون هرگونه حمله هوایی به شهر مذهبی قم را تکذیب میکردند در حالی که حکومت بغداد از اوایل درگیری کربلای پنج در یک هفته اخیر تقریباً هر روز بمباران قم را اعلام میدارد.» این رادیو سپس گفت: «ایران همچنین اعلام کرد که در اثر بمباران شهر ایلام که دیروز انجام گرفت علاوه بر مناطق مسکونی، مسجد جامع شهر نیز هدف بمب قرار گرفت و ویران گردید. حکومت اسلامی تهران قبلاً نیز اعلام کرده بود که آثار باستانی شهر تاریخی و زیبای اصفهان در اثر حملات مداوم هواپیماهای عراقی آسیب دیده است.» در این بین به گزارش رادیو امریکا، روزنامه کریستین ساینس مانیتور با چاپ مقالهای ضمن مروری بر مهمترین رویدادهای اخیر صحنه نبرد در شرق بصره که به نوشته این روزنامه ممکن است مقدمه یک تهاجم عمده برای ماههای آتی باشد افزود: «در این حال تداوم جنگ شهرها یعنی حملات هوایی و موشکی طرفین به مراکز جمعیتی دو کشور که با رزمگاه ها فاصلهای طولانی دارد بُعد تازهای به کینهتوزیها در جنگ داده است اما تحلیلگران نظامی معتقدند که حملات دو کشور به شهرهای یکدیگر تأثیر چندانی بر مسیر جنگ نخواهد داشت.»

گزارش - 5

5. در پی حملات مداوم عراق علیه شهرهای ایران، گزارشها همچنان از اوضاع غیرعادی در مناطق آسیبدیده و مشکلات آوارگان حکایت دارد. به گزارش نشریه اخبار روزانه به دنبال بمباران گسترده اخیر شهر باختران و شهادت ۱۶۰ نفر «با توجه به خالی بودن شهر از سکنه، برای این شهدا تشییع جنازهای صورت نگرفته و به دلیل احتمال حملات مجدد رژیم بعث، کلیه ادارات، بازار، مغازهها و مدارس تعطیل میباشد.» در همین حال خبرگزاری جمهوری اسلامی از ساری گزارش داد تعداد ۴۴۰ خانوار از اهالی استان باختران ظرف دو هفته گذشته به شهرهای مازندران پناه آوردهاند. این گزارش حاکی است: «خانوادههای مذکور هم اینک در اردوگاههای بنیاد مهاجرین جنگ تحمیلی در استان مازندران اسکان داده شدهاند.» سرپرست بنیاد مهاجرین در استان مازندران ضمن اعلام این مطلب گفت: «خانوادههای مذکور عمدتاً از مردم قصرشیرین و سرپلذهاب میباشند که در حملات اخیر کاشانه خود را از دست دادهاند.» به گفته وی «تعداد ۳۷ خانواده از مهاجرین یاد شده پس از چند روز اقامت در مازندران، اسکان بنیاد مهاجرین را نپذیرفته و برگه انصراف گرفتهاند.» همچنین گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از ایلام حاکی است با وجود انتقال کلیه ادارات و ارگانهای دولتی و مراکز تجاری و خدماتی شهر ایلام به خارج از شهر و محورهای استقرار آوارگان اما همچنان مشکلات بسیاری وجود دارد و خدماترسانی ناقص است. بر پایه این گزارش استاندار ایلام در جلسه هماهنگی با حضور مسئولین محلی برای کمکرسانی به آوارگان اعلام کرد مشکل کمبود نان و سوخت جدی است و از مسئولین خواست در این مورد نهایت تلاش خود را به عمل آورند. مدیرکل سازمان منطقهای بهداشت و درمان نیز در این جلسه در مورد انتقال امکانات سازمان به خارج از شهر گفت: هم اکنون بیمارستانها و درمانگاهها به دلیل امنیتی به خارج از شهر منتقل شده است. به گفته وی در جریان بمباران بیمارستان امام خمینی ایلام دو دستگاه رادیولوژی این بیمارستان به ارزش ۱۲۰ میلیون ریال از بین رفت. همچنین هم اکنون ۲ کامیون دارو در شهر ایلام به جای مانده است که باید نسبت به خارج ساختن آنها اقدام شود. بنا به این گزارش طی دو روز گذشته سی تُن نان از استانهای دیگر وارد ایلام شد و از این پس نیز روزانه از ده تا بیست تن نان وارد میشود. خبرگزاری جمهوری اسلامی در پایان این گزارش یادآور شد: «مشکلات مردم که در کوهها، درهها و بیابانهای اطراف شهر مستقر شدهاند هنوز حل نشده و مردم به شدت در مضیقه قرار دارند. از جمله این مشکلات نبودن سرپناه مناسب، کمبود سوخت، کمبود مایحتاج عمومی و بالا بودن قیمت اجناس است که به دلیل وضعیت اضطراری شهر افزایش پیدا کرده است.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اراک به دنبال بمباران هواپیماهای عراقی در تاریخ ۲۲/۱۰/۱۳۶۵ طی چند روز گذشته گروهی از دانشآموزان مدارس این شهر در کلاسهای درس حاضر نشدند. در برخی از مدارس حدود نیمی از دانشآموزان و در برخی دیگر تعداد کمتری در کلاسهای درس حاضر شدهاند. اما در عین حال به گفته رئیس آموزش و پرورش اراک هیچیک از مدارس این شهر تعطیل اعلام نشده شده است. این در حالی است که در پی بمباران اراک گروهی از مردم به دیگر شهرها مسافرت کردهاند و عدهای نیز شبها را در نقاط اطراف شهر میگذرانند. خیابانهای شهر اراک پس از بمباران خلوت شده و تعدادی از مغازهها نیز به حالت تعطیل درآمده است.

گزارش - 6

6. مقامات رسمی امریکا مدعی شدند عراق مانع از تلاش ایران برای گشودن جبههای در بخش میانی جبهه جنگ خلیج فارس****** شده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس ضمن اعلام این مطلب افزود: «سازمانهای اطلاعاتی امریکا متقاعد گشتهاند که این حمله ایران چیزی بیش از یک حمله آزمایشی نبوده است.» مقامات امریکایی افزودند: «با این حال نبرد سنگینی در جبهه جنوبی نزدیک شهر بصره و آبراه شطالعرب ادامه دارد.» به نوشته آسوشیتدپرس چارلز ردمن سخنگوی وزارت خارجه امریکا روز پنجشنبه در جمعبندی اوضاع گفت: به نظر میرسد ایرانیان از پیگیری جبهه دوم خود در شمالشرقی بغداد دست برداشتهاند. به عقیده ردمن مواضع مورد حمله ایران در شرق بصره ظاهراً اهمیت استراتژیک چندانی ندارد اما گزارش آسوشیتدپرس به نقل از یک مقام دیگر امریکایی که خواست ناشناس بماند حاکی است اشغال جبهه ساحلی در جنوب عراق برای ایرانیان دستاوردهایی داشته است.

گزارش - 7

7. در مورد خطر گسترش نفوذ شوروی در منطقه خلیجفارس، جیمز شلزینگر وزیر دفاع سابق امریکا توصیه کرد: «امریکا برای پیشگیری از حمله شوروی در منطقه نفتخیز خلیج (فارس) باید نیروهایی در این منطقه داشته باشد.» به گزارش خبرگزاری فرانسه شلزینگر که در کمیسیون نیروهای مسلح سنای امریکا صحبت میکرد افزود: «منطقه خلیج (فارس) شریان حیاتی غرب است، زیرا این منطقه منبع بخش عظیمی از نفت موردنیاز امریکا و متحدینش است.» این گزارش حاکی است: «امریکا درحالحاضر نیرو در منطقه خلیج (فارس) مستقر نکرده است. دولت امریکا طی سالهای اخیر سعی داشته است ازطریق مذاکره حق استفاده از چند پایگاه در کشورهای طرفدار غرب در منطقه را که نیروهایش بتواند از آنجا برای مقابله با بحرانهای احتمالی استفاده کند به دست آورد.» نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه در حاشیه اظهارات شلزینگر و نیز اظهارنظری مشابه از سوی زبیگنیو برژینسکی مشاور امنیت ملی کارتر رئیس جمهور سابق امریکا مبنی بر اینکه این کشور میبایست یک سوم از نیروهای خود در اروپا را در منطقه خلیج فارس مستقر سازد مینویسد: «عنوان شدن این صحبتها همزمان با پیروزیهایی که در عملیات اخیر نصیب رزمندگان پرتوان اسلام گردیده حائز تأمل و تعمق میباشد. گرچه این افراد فعلاً در دستگاه دولتی امریکا شغل و پستی ندارند ولی احتمالاً از زبان مسئولین و کارگردانان اصلی امریکا سخن گفتهاند و ممکن است هدف از زمزمه به خطر افتادن منافع حیاتی امریکا و احتمال حمله شوروی به منطقه فراهم نمودن مقدمات و جو مساعد جهت افزایش حضور نظامی و اقدامات دخالتجویانه در منطقه باشد.»

گزارش - 8

8. یک عضو کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی گفت این کشور تجهیز عراق به سلاحهای روسی را به خاطر حفظ توازن در جنگ ادامه خواهد داد. در همین حال اعلام شد سفیر شوروی در قاهره خواستار هماهنگی مصر در زمینه نقش مسکو و قاهره برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق شده است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از کویت فیت الی ناوومکن رئیس انستیتوی پژوهشهای مشرق زمین در مسکو و عضو کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی و مسئول سیاسی امور خاورمیانه در این حزب، در گفتوگویی که در شماره امروز روزنامه کویتی الوطن منتشر شد درباره موضع کشورش در قبال جنگ ایران و عراق گفت: «ما از روز اول ضد این جنگ بودهایم و این بدان معنا نیست که ما ضداعراب یا ضدایران هستیم.» وی افزود: «زمانیکه عراق بخشهایی از ایران را به اشغال خود درآورد شوروی بهمنظور آرامکردن جبهه ها، ارسال سلاح به عراق را قطع کرد.» ناوومکن مدعی شد: «هنگامیکه ایران قسمتهایی از خاک عراق را اشغال کرد و عراق در معرض تهدید قوا قرار گرفت و پس از درخواست صلح توسط این کشور و رد آن ازسوی ایران، شوروی ارسال اسلحه به عراق را بهخاطر بازگرداندن موازنه نظامی و سیاسی میان ایران و عراق از سرگرفت و نه بهخاطر اینکه جنگ ادامه یابد.» مسئول امور خاورمیانه در حزب کمونیست شوروی همچنین گفت: «ایرانیان امیدهای زیادی به برتری قدرت نیروی انسانی خود دارند و ممکن است این برتری به توازن نظامی اخلال وارد آورد و ازاینرو شوروی ارسال سلاح به عراق را آغاز کرده است و این کار همچنان ادامه دارد.» وی با این ادعا که از سرگرفته شدن کمکهای تسلیحاتی شوروی به عراق تمایل این کشور جهت برقراری یک آتشبس میان طرفین را نشان میدهد گفت: «ما این نظر خود را ازطریق کانالهای دیپلماتیک به مقامات ایرانی رساندهایم و در سال گذشته به هنگام مسافرت یک هیئت اقتصادی ایرانی، طرح شوروی برای پایاندادن به جنگ را با آنان درمیان گذاشتیم.» از سوی دیگر یک روزنامه چاپ کویت امروز نوشت: «شوروی از مصر خواسته است تا درزمینه چگونگی فعالکردن نقش مسکو و قاهره برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق هماهنگی لازم را انجام دهد.» به نوشته الرأی العام: «این درخواست توسط نامهای که ازسوی سفیر شوروی در قاهره روز گذشته، تسلیم عصمت عبدالمجید معاون نخستوزیر و وزیر خارجه مصر گردید، اعلام شده است.»

گزارش - 9

9. اتحاد شوروی با پیشنهاد دبیرکل سازمان ملل برای برگزاری اجلاس فوری شورای امنیت این سازمان در سطح وزرای خارجه موافقت کرد. خبرگزاری فرانسه از نیویورک گزارش داد: «یک منبع آگاه در سازمان ملل متحد اعلام کرد که شوروی با پیشنهاد دبیرکل سازمان در مورد یک گردهمایی وزرای خارجه ۱۵ کشور عضو شورای امنیت برای بحث در مورد جنگ ایران و عراق موافقت کرده است.» این خبرگزاری با اشاره به پیشنهاد روز سهشنبه خاویر پرز دکوئیار نوشت: «برخی از کشورهای عضو شورای امنیت از اینکه دکوئیار این پیشنهاد را بدون آنکه قبلاً به آنها اطلاع دهد در یک مصاحبه مطبوعاتی عنوان کرده، دچار شگفتی شده و حتی رنجیدهاند.» همچنین پس از کویت به عنوان اولین کشور غیرعضو شورای امنیت که از درخواست دبیرکل سازمان ملل جهت تشکیل اجلاس اضطراری شورای امنیت برای بررسی جنگ ایران و عراق حمایت کرد امروز امارات عربی متحده نیز حمایت خود را از این درخواست اعلام کرد. به گزارش خبرگزاری امارات از ابوظبی یعقوب الکبندی مدیر بخش امور خارجی وزارت خارجه امارات عربی متحده طی ملاقاتی با سفیر عراق در این کشور همچنین تأکید کرد کشورش از هرگونه تلاشی که شورای امنیت سازمان ملل، سازمان کنفرانس اسلامی و جنبش عدم تعهد برای متوقفکردن جنگ به عمل میآورند، حمایت میکند. در همین حال خبرگزاری رویتر از بحرین ضمن گزارشی از جریان نبردهای جاری در عملیات اخیر ایران در شرق بصره، پیشنهاد اخیر دبیرکل سازمان ملل در مورد دستیابی به راهحلی برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق در جلسهای با شرکت وزرای خارجه اعضای دائم شورای امنیت را مورد اشاره قرار داد و اعلام کرد: «منابع دیپلماتیک خلیج (فارس) در مورد موفقیت پیشنهاد خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل برای تشکیل اجلاس اضطراری شورای امنیت تردید دارند.» همچنین در ادامه مواضع و تحرکات سیاسی درباره خاتمه جنگ ایران و عراق، خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش داد هیثم بن طارق آل سعید وزیر خارجه سلطاننشین عمان در یک گفتوگوی مطبوعاتی که امروز در لندن انتشار یافت خواستار پایان جنگ ایران و عراق ازطریق مذاکره شد. وی در عین حال خاطرنشان کرد: «این جنگ تنها توسط عراق و ایران حلوفصل میشود.» این گزارش حاکی است: «وزیر خارجه عمان همچنین ارسال اسلحه امریکایی به ایران را اقدامی نادرست خواند.» به گزارش خبرگزاری کویت از کوالالامپور، وزیر خارجه مالزی نیز امروز در ملاقات با وسام الزهوی مدیر کل وزارت خارجه عراق که برای تشریح مواضع عراق در جنگ به مالزی سفر کرده است بار دیگر «تمایل مالزی مبنیبر پایانیافتن درگیری بین دو کشور مسلمان را ابراز داشت.» از سوی دیگر خبرگزاری جمهوری اسلامی از رم گزارش داد روزنامه ایل پپلو ارگان حزب حاکم دموکرات مسیحی ایتالیا در شماره امروز خود ضمن مقالهای با عنوان جنگ بیمعنای عراق و ایران اعلام کرد: «شرایط حاضر بهترین زمان ممکن برای پایاندادن به جنگ است. جنگی که هر دو طرف آمادهاند تا آخرین قطره خود به آن ادامه دهند. هر دو کشور مایلاند تا در جنگ به پیروزی دست یابند اما واقعیت این است که هیچکدام از طرفین درگیر نمیتوانند پیروز شوند.»

گزارش - 10

10. یک وزیر کویتی تأکید کرد ایران در اجلاس سران کشورهای اسلامی در کویت شرکت خواهد کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه از دمشق سعود العصیمی وزیر مشاور در امور خارجه کویت که عضو کمیته میانجی عرب در جنگ اردوگاهها در لبنان است به هنگام عزیمت از دمشق طی اظهاراتی تصریح کرد: «کلیه کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی از جمله ایران شرکت خود را به اطلاع کویت رساندهاند ولی این کشور سطح نمایندگی خود را معین نکرده است.» در این حال رادیو امریکا در گزارشی به نقل از خبرگزاری کویت اعلام کرد شیخ صباح الاحمد الجابر وزیر امور خارجه کویت پیامی برای علیاکبر ولایتی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی درباره کنفرانس سهروزه کویت فرستاده است. بر پایه این گزارش شیخ صباح تأکید کرده است که از ایران استقبال خواهد شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی از کویت امروز گزارش داد: «در چارچوب اقدامات کویت جهت برگزاری اجلاس سران کشورهای اسلامی در آن کشور اعلام شد که ۴۴۳ خبرنگار از کشورهای مختلف به منظور پوشش خبری این کنفرانس در کویت حاضر خواهند شد. به نوشته مطبوعات کویت از این تعداد ۲۰۹ خبرنگار از ۱۳ کشور عضو سازمان کنفرانس اسلامی و ۲۳۴ خبرنگار و گزارشگر خارجی و عربی از ۳۷ کشور جهان از جمله انگلیس، فرانسه، امریکا، ژاپن، آلمانغربی راهی کویت خواهند شد.» این گزارش حاکی است هیئت مطبوعاتی ایران در کنفرانس از یک تیم خبری ۷ نفره تشکیل میشود. به گزارش خبرگزاری کویت، شورای وزیران این کشور در جلسه اخیر خود که به ریاست ولیعهد و نخستوزیر برگزار شد آخرین آمادگیهای کویت برای برگزاری اجلاس سران در روز ۲۶ ژانویه (۶ بهمن ماه) را مورد بررسی قرار داد. همچنین به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از خبرگزاری کویت «دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی امروز دو پیام فوری از رهبران شوروی و جمهوری اسلامی ایران دریافت کرد.» به گفته خبرگزاری کویت: پیام رهبران ایران توسط کاردار سفارت ایران در کویت تسلیم شریفالدین پیرزاده شده است. این گزارش حاکی است: «منابع نزدیک به دبیرکل از افشای محتوای پیامها خودداری کرده اما آنها را فوری و در رابطه با پنجمین اجلاس سران کشورهای اسلامی توصیف کردند.»

گزارش - 11

11. نمایش تعدادی از اسرای ایرانی عملیات اخیر در خیابانهای بغداد سوژه یک گزارش تصویری چهار دقیقهای بود که از سوی تلویزیون بغداد به جهان مخابره شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی از لندن ضمن اعلام این مطلب نوشت: این فیلم که شب گذشته پخش شد تا عصر امروز (پنجشنبه) در هیچیک از چهار شبکه تلویزیونی اصلی انگلیس به نمایش درنیامده است. این گزارش حاکی است: «در فیلم مذکور ده اتومبیل بزرگ ارتشی در حالی که در جلو آنها یک تابلوی تبلیغاتی با عنوان اسرای دشمن در تاریخ ۱۴ ژانویه (۲۴ دی) دیده میشد در دو طرف خیابانهای بغداد دیده میشدند. در هریک از این اتومبیلها حداکثر ۱۲ اسیر دیده میشدند که بعضی از آنها همچنان لباس گرم زمستانی بر تن داشتند و برخی از نیمه به بالا لخت بودند. اتومبیلها با چراغ روشن حرکت میکردند و در هر اتومبیل دو دژبان عراقی به چشم میخوردند.» گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از لندن ضمن اشاره به این نکته که اسرای یاد شده احتمالاً از جبهه سومار که نزدیک به بغداد است آورده شدهاند افزود: «چند تن از اسرا زخمی بودند. در پایان فیلم، ۵۰ جوان عراقی که در یک اتومبیل به هلهله میپرداختند دیده میشدند. در طول این فیلم هیچگونه شعار زنده باد صدام شنیده نمیشد.» خبرگزاری جمهوری اسلامی در پایان اشاره کرد: «گیرنده این فیلم آژانس تلویزیونی دبلیوتیان است که فیلمهای خبری تلویزیونهای جهان را دریافت و بهترین و جذابترین آنها را در اختیار مشترکین خود در سطح جهان قرار میدهد.»

گزارش - 12

12. یک مقام ارتش عراق تأیید کرد گروههایی از کردهای این کشور با جمهوری اسلامی ایران در جنگ همکاری دارند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از کویت عبدالجبار محسن مدیر بخش توجیه سیاسی وزارت دفاع عراق ضمن گفتوگو با خبرگزاری کویت درباره عملیات اخیر ایران در شرق بصره، به عملیات گروههایی از کردهای عراق در شمال این کشور علیه مواضع ارتش عراق اشاره کرد و گفت: «برخی از کردهای عراق به رهبری دو گروه بارزانی و طالبانی با نیروهای ایران همکاری مینمایند.» وی نقش کردهای عراق در همکاری با ایران علیه این کشور در جنگ جاری را بسیار مبالغهآمیز توصیف کرد و گفت: «ایران با بهره گرفتن از این نقش تلاش مینماید برگهای برنده بیشتری در دست خود داشته باشد.» مدیر توجیه سیاسی ارتش عراق در ادامه از کردهای این کشور خواست تا آنچه را که او توطئههای ایران خواند درک کنند و افزود: «اگر ایران در همکاری با کردها صادق باشد چگونه بمباران مناطق کردنشین از جمله اربیل، سلیمانیه، عقره و غیره را توجیه میکند.»

گزارش - 13

13. ایزوستیا روزنامه دولتی شوروی مدعی شد تشدید عملیات نظامی در جنگ ایران و عراق با دریافت سلاحهای امریکایی ارتباط دارد. در همین حال یک مقام وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی تأکید کرد ایران سلاحهای امریکایی خود را از بازار سیاه تهیه میکند. رادیو مسکو گزارش داد: «روزنامه ایزوستیا امروز دررابطهبا اوجگیری عملیات جنگی در جبهه جنگ ایران و عراق تفسیری چاپ کرده و تأیید میکند که اوجگیری جنگ غیرمترقبه نبود و با تحویل محرمانه سلاحهای امریکا به ایران و مانورهای پس پرده دولت امریکا ارتباط دارد که اطلاعات جاسوسی دراختیار هر دو کشور میگذاشت.» بنا به این گزارش، ایزوستیا همچنین با ادعای نقش فعال اسرائیل در سازماندادن معاملات فروش سلاح امریکا به ایران مینویسد: «دولت شوروی در اعلامیه اخیر خود تأکید کرد که قطع هرچه زودتر جنگ بهسود مردم عراق و مردم ایران و همه کشورهای این منطقه و گام مهمی در راه سالمسازی عمومی اوضاع بینالمللی میبود.» به گزارش خبرگزاری رویتر از جاکارتا، جواد منصوری معاون وزیر امور خارجه ایران که در اندونزی به سر میبرد امروز در یک مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد که «ایران سلاحهای امریکایی خود را از بازار سیاه تهیه کرده و از آنها در جنگ خود با عراق استفاده میکند.» بر پایه این گزارش وی «گزارشهای مربوط به خرید اسلحه از اسرائیل توسط ایران را قویاً تکذیب کرد و اظهار داشت تازمانیکه امریکا به توطئه و تجاوز علیه تهران ادامه میدهد هیچ نشانی برای بهبود روابط این کشور با ایران وجود ندارد.» منصوری در این مصاحبه مطبوعاتی با بیان اینکه هرگز نگفتهایم سلاحهای امریکایی نخریده و یا از آن استفاده نمیکنیم تأکید کرد: «ما این سلاحها را از بازار سیاه میخریم و از آنها استفاده میکنیم، ولی آنچه مسلم است ما هرگز از اسرائیل اسلحه نخریدهایم.» معاون وزیر امور خارجه ایران همچنین «گزارشهای خبری امریکا و اروپا را در مورد ایجاد شکاف در کادر رهبری ایران بر سر معامله اسلحه با امریکا در قبال آزادی گروگان بیاساس خواند.»

گزارش - 14

14. دولت سوسیالیست اسپانیا در حال تغییر موضع بیطرفانه خود در قبال جنگ ایران و عراق است. خبرگزاری جمهوری اسلامی از مادرید در گزارش مشروحی ضمن اشاره به سیاست دولت اسپانیا در حفظ بیطرفی و اجتناب از حمایت آشکار یکی از دو طرف درگیر در جنگ ایران و عراق نوشت: «لیکن از اظهارات اخیر وزیر امور خارجه و نخستوزیر اسپانیا پیرامون جنگ تحمیلی و روند موضعگیری رسانههای خبری تحت نفوذ دولت چنین برمیآید که سوسیالیستها نگرش خود به جنگ تحمیلی را تغییر میدهند. دولت اسپانیا تاکنون پیشنهاد صلح عراق را نادیده میگرفت و از طرح آن به عنوان نقطه مثبت خودداری میورزید. لیکن وزیر امور خارجه اسپانیا در اواخر تابستان گذشته و نیز نخستوزیر این کشور در دیدار سهشنبه گذشته خود با حسنی مبارک تلاش عراق برای دستیابی به صلح را مورد تأیید قرار دادند. نخستوزیر اسپانیا ابراز امیدواری نمود که ایران نیز همانند عراق برای دستیابی به صلح تلاش کند.» این گزارش در تشریح دلایل تغییر موضع اسپانیا به عواملی از جمله تلاش این کشور برای شرکت در طرحهای اروپایی به دنبال پیوستن به جامعه اقتصادی اروپا و عضویت در ناتو پرداخته و با اشاره به شناسایی رژیم صهیونیستی به عنوان اقدامی که نشان میدهد دولت اسپانیا در سیاست خارجی خود تحت تأثیر بازار مشترک اروپا قرار گرفته است مینویسد: «به هر حال دولت گونزالس که به تازگی در مسائل سیاسی و اقتصادی اروپا شرکت داده شد تلاش خواهد کرد در ارتباط با مسائل مهم جهانی نظیر جنگ تحمیلی در سیاست خارجی خود به موازات کشورهایی همانند انگلستان، فرانسه و آلمانغربی حرکت کند.» خبرگزاری جمهوری اسلامی در مادرید در پایان این گزارش با اشاره به برقرار نشدن تماسهای سطح بالای سیاسی از سوی جمهوری اسلامی ایران با دولت اسپانیا خاطرنشان کرد در صورت ادامه این روند ممکن است دولت اسپانیا در آینده موضع صریحتری را به نفع عراق اتخاذ کند. خبرگزاری مذکور همچنین در گزارش دیگری از مصاحبه رادیو دولتی اسپانیا در بخش نیمروزی خود با سفیر تامالاختیار عراق و گفتوگوی تلفنی این رادیو با محمود علیزاده یک عضو سازمان چریکهای فدایی خلق (شاخه اکثریت) درباره جنگ ایران و عراق خبر داد. بر پایه این گزارش فرد مذکور در این گفتوگو ضمن اظهار اینکه «تا زمانی که رژیم (امام) خمینی قدرت را در ایران در دست دارد برقراری صلح میان ایران و عراق امکانپذیر نیست»، تنها راه دستیابی به صلح را سرنگونی هر دو رژیم سیاسی در ایران و عراق دانست. این گزارش حاکی است: «در پایان این گفتوگو گوینده در حالی که منطق محمود علیزاده را میستود اظهار داشت شنبه آینده در برنامه آنطرف ماه دیدگاههای سفارت عراق و سفارت ایران را به طور گستردهتری پخش خواهد کرد.»

گزارش - 15

15. با وجود مشکلات ناشی از جنگ، همکاریهای اقتصادی هند و عراق نه تنها کاهش نیافته بلکه هند بهعنوان یکی از شرکای اصلی اقتصادی عراق باقی مانده است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از دهلینو خبرگزاری هندی پی.تی.آی از بغداد در گزارشی ضمن اعلام این مطلب نوشت: «هماکنون ۹ هزار هندی در پروژه ۲۵۰ میلیون روپیهای ساختمان راهآهن عراق که شرکت ساختمانی راهآهن هند از سه سال قبل اجرای آن را برعهده گرفته است به کار اشتغال دارند و بیش از سیزده شرکت و سازمان دیگر هندی در عراق فعالیت دارند.» برپایه این گزارش «درحالیکه شرکت مذکور از شش سال پیش بهعنوان مشاور عالی برای بهکارانداختن و نگهداری راهآهن عراق فعالیت میکند دیگر شرکتهای ساختمانی خصوصی هند نیز درحال پایاندادن به پروژههایی هستند که مهمترین آنها طرح تأمین آب آشامیدنی شهر ۴ میلیون نفری بغداد است.» این گزارش حاکی است: «یک هتل هندی به نام اوبرای نیز، دو هتل لوکس در شهرهای بغداد و موصل را اداره میکند و شرکتهای هندی سالهاست مواد شیمیایی، ابزار مهندسی، دارو و ادویه به عراق صادر میکنند، اما این روزها بهدلیل عدم پذیرش اعتبارهای درازمدت عراق ازسوی بانک هند، عمده صادرات هند به عراق بهحال وقفه درآمده است.»

گزارش - 16

16. ترکیه امیدوار است از تماسهایش با حکومت ایران، برای برقراری روابط جدید امریکا با جمهوری اسلامی ایران استفاده کند. به گزارش خبرگزاری آلمانغربی از واشنگتن مجله امریکایی فیلیپ مدریس امروز با اشاره به گفتوگوی تورگوت اوزال نخستوزیر ترکیه با این مجله که ماه گذشته در دفتر کارش در آنکارا صورت گرفت به نقل از وی نوشت: «مسئله بحثبرانگیز ایران کنترا امکان پیشرفت ماجراهای پشت پرده را از بین برد، اما روابط امریکا و ایران لازم و ضروری است و ترکیه میتواند کمک کند تا واشنگتن یک روابط علنی با تهران برقرار کند.» به نوشته مجله یادشده اوزال همچنین گفته است که ترکیه برای تحقق این امر میتواند نقش خود را ایفا کند و او این پیشنهاد را ماه مارس گذشته هنگام دیدار جرج شولتز از آنکارا به وی ارائه داده است. گزارش خبرگزاری آلمان حاکی است: «این مجله از بیان این مطلب که شولتز در پاسخ به این پیشنهاد چه اظهارنظری نموده خودداری کرد. وزارت امور خارجه امریکا نیز از هرگونه اظهارنظری پیرامون این مصاحبه امتناع ورزید.» اوزال همچنین گفته است: «من چندینبار به شولتز پیشنهاد کردم که اگر امریکا میخواهد نقش خود را به عنوان یک ابرقدرت ایفا کند نمیتواند ایران را نادیده گرفته و از آن چشمپوشی کند، زیرا این کشور یکی از بزرگترین قدرتهای منطقه است.» وی همچنین گفته است: «چه شما به این رژیم علاقهای داشته باشید یا نه باید بهعنوان یک قدرت بزرگ با آن معامله کنید.» این گزارش اشاره کرد: «ترکیه که در مقام سومین کشور دریافتکننده کمکهای واشنگتن میباشد قرار است سال جاری مسیحی، حدود ششمیلیون تن نفت خام از ایران وارد کند.»

گزارش - 17

17. در پی اظهارات سخنگوی کاخ سفید در مورد خطر دخالت شوروی در ایران*******روزنامه پراودا ارگان حزب کمونیست شوروی طی تفسیری این اظهارات را هذیانآمیز خواند و نوشت: «هدف اینگونه ساختههای فکری سخنگوی رسمی رئیسجمهور امریکا تلاش دیگری برای دورکردن توجه نمایندگان مطبوعات از ماجرای افتضاحآمیز ایرانگیت است.» به گزارش رادیو مسکو پراودا در این زمینه یادآور شد: «واشنگتن تلاش میکند با توسل به تحویل مخفیانه اسلحه به ایران نفوذ ازدسترفته خود را در این منطقه دوباره به دست آورد. ضمناً بخشی از وجوه بهدستآمده برخلاف قانون، صرف تأمین اسلحه برای ضدانقلابیون نیکاراگوئه شده بود.» روزنامه یاد شده این اعمال دولت ریگان را یک جنایت سیاسی نامید.

گزارش - 18

18. روزنامه امریکایی واشنگتنپست در شماره امروز خود گزارش داد: «کلنل الیور نورث که از شورای امنیت ملی امریکا پیرو ماجرای فروش اسلحه به ایران برکنار گردید، برنامه مشروحی تهیه کرده بود که شامل تغییر رژیم در ایران بوده است. به گزارش رادیو اسرائیل به نقل از واشنگتن پست طبق این برنامه امریکا قرار بوده است ابتدا در مقابل آزادی گروگانان در لبنان، اسلحه به ایران تحویل دهد و در مرحله دوم کلنل نورث میخواسته است از رهبران مذهبی از جمله پاپ اعظم ژان پل دوم و اسقف اوکانر در نیویورک و مأمور بریتانیایی تری ویت در مذاکرات کمک بگیرد و در مرحله سوم باقیمانده اسرا را در لبنان آزاد سازد و باعث گردد معتدلین حکومت را در ایران به دست گیرند.» خبرگزاری رویتر نیز ضمن گزارشی مشابه با اشاره به اینکه بر طبق گزارش این روزنامه طرح نورث که برای تاریخ ۲۴ ژانویه ۱۹۸۶ (۴ بهمن ۱۳۶۴) با عنوان برقراری یک حکومت میانهروتر در ایران تهیه شده بود در پروندههای وی پیدا شده است افزود: «واشنگتن پست اشاره نکرد که اگر این برنامه به اجرا در میآمد، میانهروها چگونه به حکومت ایران سلطه مییافتند و یا رهبران کلیسایی چه نقشی در این میان ایفا میکردند.»

گزارش - 19

19. در پی آغاز دیدار سه روزه وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از یوگسلاوی، دیپلماتهای غربی و منابع مطلع یوگسلاوی گفتند این سفر با توجه به شدتگرفتن جنگ ایران و عراق میتواند به مراتب مهمتر از یک دیدار عادی باشد. رادیو بیبیسی در گزارشی از بانی پترویچ خبرنگار این رادیو ضمن اعلام این مطلب گفت: «یوگسلاوی یکی از مهمترین اعضای جنبش غیرمتعهدها است که عراق و ایران به آن تعلق دارند و از این گذشته فعالانه در جهت میانجیگری میان دو کشور متخاصم و یافتن راهی برای پایاندادن به جنگ ازطریق مذاکره تلاش داشته است؛ اگرچه تمام کوششهای این کشور با شکست روبهرو شده است. منابع مطلع در اینجا میگویند اینبار هم امید چندانی به موفقیت یوگسلاوی نیست و احتمال آنکه ایران بخواهد که یوگسلاوی در جنگ بهجای بیطرفی از ایران حمایت کند، بیشتر است.» گزارشگر این رادیو ادامه داد: «یوگسلاوی که یکی از تأمینکنندگان عمده تسلیحات جهان سوم است در جریان جنگ سلاح دراختیار هر دو کشور متخاصم گذاشته است. اگرچه یوگسلاوی اطلاعات مربوط به فروش تسلیحات را منتشر نمیکند، اما گفته میشود که مقدار تسلیحاتی که این کشور به عراق فروخته بهمراتب بیشتر از سلاحهای فروخته شده به ایران است. عراق یکی از طرفهای عمده تجارتی و اقتصادی یوگسلاوی در جهان سوم است و قسمت اعظم واردات نفت این کشور از عراق خریداری میشود، اما بهدنبال شروع جنگ حجم صادرات نفت عراق به این کشور کاهش یافت و اکنون دیون سنگینی به یوگسلاوی دارد و قادر نیست که هزینه طرحهای عمرانی را که شرکتهای دولتی یوگسلاوی در این کشور به انجام رساندهاند ازطریق صادرات نفت و یا نقداً بپردازد. به همین جهت ایران اکنون میتواند برای یوگسلاوی یک بار دیگر طرف تجارتی خوبی باشد. حجم مبادلات دو کشور بهدنبال انقلاب اسلامی ایران بهشدت کاهش پیدا کرد و اکنون به مقدار ناچیزی رسیده است.» به گفته این رادیو «سفر دکتر ولایتی به یوگسلاوی برخلاف معمول در دیدارهای وزرای خارجه کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها با تبلیغات چندانی همراه نبوده است. در آستانه سفر دکتر ولایتی رسانههای خبری یوگسلاوی شرحی از اوضاع جنگ ایران و عراق منتشر کردند که بسیار محتاطانه بود و در آن هم از منابع ایرانی و هم از منابع عراقی استفاده شده بود و خالی از هرگونه اظهارنظر بود.» در همین حال خبرگزاری آسوشیتدپرس از بلگراد گزارش داد در اولین ملاقات و گفتوگوی ولایتی وزیر امور خارجه ایران با رایف دیزدارویچ وزیر خارجه یوگسلاوی وی «نسبت به نوشتههای روزنامههای ایرانی درباره یوگسلاوی که آنها را فوقالعاده تحریفشده خواند به همتای ایرانی خود که از یوگسلاوی دیدن میکند اعتراض کرد.» آسوشیتدپرس به نقل از تانیوگ خبرگزاری رسمی یوگسلاوی بدون اشاره به آنچه دیزدارویچ در نظر داشته است نوشت: «طی چند ماه گذشته مطبوعات دولتی یوگسلاوی روزنامههای ایران را بهخاطر گزارشدادن از آنچه اختناق و فشار بر مسلمانان یوگسلاو خواندهاند موردحمله قرار دادهاند.» آسوشیتدپرس در این زمینه یادآور شد: «مسلمانان یوگسلاوی که شمارشان از یکمیلیون نفر تجاوز میکند بیش از آنکه یک اقلیت مذهبی را تشکیل دهند یک اقلیت ملی هستند. اکنون دولت یوگسلاوی دربرابر تلاشهای این مسلمانان برای بهدستآوردن نفوذ سیاسی در این کشور که تحتحکومت کمونیستها اداره میشود بهشدت مقاومت کرده است.» این خبرگزاری همچنین افزود: «یوگسلاوی با هر دو کشور متخاصم ایران و عراق روابط حسنه دارد.»

گزارش - 20

20. به دنبال درخواست نمایندگان اتاق بینالمللی کشتیرانی از دبیرکل سازمان ملل برای تشکیل یک نیروی دریایی حافظ صلح، رادیو بیبیسی در گزارشی از نیکلاس چارلز گزارشگر بخش عربی این رادیو امکان ایجاد چنین نیرویی را مورد ارزیابی قرار داد. وی با اشاره به انتشار گزارشی از سوی سازمان دریانوردی بینالمللی به عنوان آژانس تخصصی سازمان ملل برای رسیدگی به امور حفاظت در دریاها گفت: «این سند شمار حملات به کشتیرانی در منطقه خلیج فارس در طی سال گذشته را ۹۹ مورد ذکر کرده است که این نشانگر افزایش قابل ملاحظهای در مقایسه با سالهای گذشته میباشد.» گزارشگر بیبیسی ادامه داد: «در واقع حمله هوایی عراق به تأسیسات صدور نفت ایران در جزیره لارک واقع در دهانه خلیج فارس در ماه نوامبر گذشته نشان داد که کشتیرانی در سراسر منطقه خلیج فارس در معرض خطر حمله قرار دارد که باعث شد صاحبان کشتیها از عدم امنیت کشتیهای خود در منطقه اظهار نگرانی کنند.» این گزارشگر در ادامه امکان تشکیل یک نیروی دریایی حافظ صلح سازمان ملل در منطقه خلیج فارس را بسیار ضعیف دانست و گفت: «تشکیل یک نیرو برای حفاظت کشتیرانی بینالمللی برخلاف روند اخیر عملیات نیروی حافظ صلح سازمان ملل خواهد بود و این تاکنون عموماً مستلزم توافق طرفین درگیر هرگونه جنگ بوده و نقش سازمان ملل صرفاً تهیه یک نیروی محافظ برای کمک به طرفین در نگهداری صلح بوده است.» وی افزود: «تشکیل یک نیروی دریایی مؤثر همچنین مشروط به شرکت حداقل یکی از قدرتهای بزرگ و احتمالاً ایالات متحده امریکا یا اتحاد شوروی یا هر دو میباشد. ولی باز هم روند عملیات نیروی حافظ صلح سازمان ملل این بوده که از شرکت دادن قدرتهای بزرگ مخصوصاً ابرقدرتها پرهیز کند به این سبب که آنها اغلب بر سر مسائل بینالمللی با هم اختلافنظر دارند. البته استثناهایی هم وجود داشته است مانند مشارکت امریکا در نیروی ناظر صلح صحرای سینا و کمکهای فرانسه به سپاه پاسدار صلح در لبنان.»

گزارش - 21

21. در ادامه عزیمت نیروهای داوطلب به میادین نبرد شمار دیگری از نیروهای تازهنفس از دهها شهر کشور راهی جبهههای جنگ شدند. گزارش خبرنگاران داخلی حاکی است طی سه روز گذشته همزمان با عملیاتهای کربلای ۵ و ۶، عده کثیری از گروههای داوطلب مردمی شامل نیروهای رزمی پشتیبانی و تخصصی از جمله در زمینههای جراحی، بیهوشی، آزمایشگاهی، پرستاری و بهیاری و نیز نیروهای جهادگر از شهرهای کاشان، اصفهان، رشت، ساری، مشهد، بوشهر، نوشهر، گناباد، درگز، بجنورد، بیرجند، رامسر، فردوس، مینودشت، گلوگاه، میبد و شهرها و بخشها و روستاهای گرگان و شهرکرد عازم مناطق جنگی جنوب و غرب کشور شدند. همچنین به گزارش سرویس خبری روزنامه اطلاعات به نقل از سپاه پاسداران منطقه یک ثارالله صبح امروز ۱۸ گردان رزمی در قالب سومین کاروان سپاهیان محمد(ص) از شهرها و روستاهای استان تهران در حالی که از سوی مردم و خانوادههای رزمندگان بدرقه میشدند راهی میدانهای نبرد شدند. فرماندهی منطقه یک ثارالله شمار نیروهای اعزامی امروز را ۴۴۰۰ تن اعلام کرد. همچنین بنا به اعلام ستاد ناحیه کرمان صبح امروز ۴۵۰ نفر نفر به عنوان نیروهای رزمی در قالب سومین کاروان سپاهیان محمد(ص) از شهرهای این استان به جبهههای نبرد عازم شدند. از سوی دیگر ستاد ناحیه سپاه پاسداران ناحیه مازندران اعلام کرد ۳۵۵۶ نفر نیروهای رزمنده، خدماتی و تخصصی صبح امروز از شهر قائمشهر به یگانهای سپاه در مناطق جنگی و کردستان اعزام شدند.

منابع و مآخذ روزشمار 1365/10/25