1362.08.09
روزشمار جنگ سال 1362 1362.08.09 | |
---|---|
نامهای دیگر | نه آبان |
تاریخ شمسی | 1362.08.09 |
تاریخ میلادی | 31 اکتبر 1983 |
تاریخ قمری | 24 محرم 1404 |
گزارش- 286
در ادامه عملیات والفجر٤ در منطقه عمومی شیلر و ارتفاعات منطقه مرزی در غرب مریوان و بانه، طبق تصمیمات قبلی قرار بود ساعت 23:30 امروز لشکرهای 31 عاشورا و ٢٧ حضرت رسول(ص) برای تصرف ارتفاعات کانیمانگا (1877، 1866، 1904، 1900) اقدام کنند. لذا صبح امروز غلامعلی رشید و غلامحسین بشردوست برای ارزیابی اقدامات انجامشده، با حضور در قرارگاههای تاکتیکی این یگانها در جریان آخرین طراحیهای مانور و سایر فعالیتهای آنها قرار گرفتند. در بازدید از لشکر31 عاشورا مهدی باکری فرمانده این یگان، نتایج آخرین شناساییها و مانور ٤ گردان را که قرار است از یالهای منتهاالیه شمالی کانیمانگا تا شمال ارتفاع 1866 (شیخ گزنشین) وارد عمل شوند، تشریح کرد. وی همچنین با بیان اینکه دشمن بر قسمتی از عقبه لشکرهای 31 و ٨ نجف از یال روکان تسلط دید و تیر دارد، از غلامعلی رشید خواست که لشکر٢٧ حضرت رسول(ص) در طرح مانور خود این یال را هم جزء منطقه عملیاتی لشکر به حساب آورد. در این گفتوگوها مشخص شد احمد کاظمی فرمانده لشکر٨ نجف، یک گروه رزمی درحد یک گروهان را آماده کرده است تا همزمان با اجرای عملیات در محورهای اصلی به چند پایگاه موجود در جنوب رودخانه قزلجه در منطقه نالشکینه هجوم برده و این پایگاهها را تصرف کند. در ادامه این بازدید، غلامعلی رشید و غلامحسین بشردوست به مقر تاکتیکی لشکر27 حضرت رسول(ص) در شمال خلوزه رفته و با محمدابراهیم همت فرمانده این لشکر درباره شناساییها، راهکارها و مانور عملیاتی گفتوگو کردند. محمدابراهیم همت توضیح داد که منطقه عملیاتی لشکر٢٧ حضرت رسول(ص)، جنوب ارتفاع 1866 تا انتهای جنوبی کانیمانگا است و برای تصرف اهداف ٦ گردان مانوری و ٣ گردان احتیاط پیشبینی شده است. وی همچنین تدابیر پدافندی و مهندسی برای روز بعد از عملیات و استفاده از تانک، موشکهای ضدهوایی سهند و میلان و همچنین چگونگی احداث خاکریزهایی را که برای مقابله با هجوم عراق در نظر گرفته شده، را تشریح کرد. فرمانده لشکر27 حضرت رسول(ص) در پایان با گلایه از همکارینکردن توپخانه ارتش و همچنین از صحبت سرهنگ صیاد شیرازی در جلسه مشترک فرماندهان سپاه و ارتش در روز گذشته، گفت: اگر طرحهایی را که ایشان ارائه میکردند خوب و قابلدفاع است، چرا آن طرحها را به یگانهای ارتش پیشنهاد نمیکند، همت افزود ایشان به من طعنه میزند و میگوید از ٤ نفر ضدانقلاب میترسی؟ من میگویم اگر یک نفر ضدانقلاب، جاسوسی کند و به عراقیها خبر بدهد، عراقیها میآیند و با سه، چهار هلیکوپتر همه نیروها را میزنند. همزمان با پایانیافتن این بازدیدها و بازگشت غلامعلی رشید و غلامحسین بشردوست به قرارگاه فرماندهی، یک گروه از فرماندهان لشکر١٤ امام حسین(ع) و ١٧ علیبنابیطالب(ع) که برای شناسایی از غرب کانیمانگا به آن منطقه رفته بودند به قرارگاه آمده و از نتایج شناساییهای خود به فرماندهان قرارگاه خاتم* گزارش دادند. محمدرضا ابوشهاب از مسئولان لشکر١٤ امام حسین(ع) که خود به پشت ارتفاع کانیمانگا رفته بود، عقیده داشت که اگر جاده قسمت لری به چمک احداث شود میتوان از آن قسمت برای پیشروی بهسمت جنوب و تصرف نالپاریز استفاده کرد. وی همچنین خبر داد که نیرویی درحدود یک تیپ از دشمن به منطقه پشت کانیمانگا آمده و یک گردان آن برای تقویت شیخ گزنشین روی این ارتفاع رفته است. از آنجا که این اطلاعات توسط یکی از فرماندهان محور لشکر١٤ امام حسین(ع) ارائه میشد، مسئولان قرارگاه به آن نگاه جدیتری نسبت به اطلاعات قبلی داشتند. این اطلاعات جدید حرکت یگانها از غرب کانیمانگا بهسمت جنوب منطقه را امکانپذیر نشان میداد و ازاینرو خوشبینیهایی را در کادر فرماندهی عملیات به وجود آورد، بهطوریکه این تصور را تقویت کرد که علاوهبر تصرف شهر نالپاریز، شهر دولهسور نیز که در جنوب این شهر قرار دارد، برای یگانهای خودی قابلدسترسی است. باتوجهبه مسائل مطرحشده، محسن رضایی سه موضوع را در اولویت قرار داد: ١. به مهندسی قرارگاه ابلاغ کرد که فوراً برای احداث جاده چمک به لری اقدام کند. ٢. به یگانهای ١٤ امام حسین(ع) و ١٧ علیبنابیطالب(ع) آمادهباش داد تا عقبه خود را از جبهه مریوان به بانه انتقال داده و برای اجرای عملیات در غرب کانیمانگا طرح نهایی خود را ارائه دهند. ٣. برای هماهنگی کلی اجرای عملیات در شرق و غرب کانیمانگا به لشکرهای ٢٧ حضرت رسول(ص) و ٣١ عاشورا که درحال آمادهسازی نیروها برای اعزام به نقطه تماس بودند** اعلام کرد که عملیات امشب را تا یک یا دو روز بعد به تعویق بیندازند.*[۱] در ادامه رایزنیها با فرماندهان ارتش، فرماندهان قرارگاه خاتمالانبیا(ص) سپاه به کلیاتی از مانور رسیدند و غلامعلی رشید آن را به این شرح اعلام کرد: مانور لشکر٢٧ حضرت رسول(ص) و لشکر٣١ عاشورا تغییر نمیکند. تیپ٤٤ قمر بنیهاشم(ع) در غرب کانیمانگا (غرب شیخ گزنشین) با 3 گردان به نیروهای دشمن در این منطقه حمله میکند. لشکر١٧ علیبنابیطالب(ع) نیز با ٢ گردان، غرب کانیمانگا را تأمین میکند. لشکر١٤ امام حسین(ع) هم در دشت خرمال مستقر و سپس برای تصرف نالپاریز وارد عمل میشود. هرچند کلیات طرح تغییریافته، مورد موافقت اغلب فرماندهان قرارگاه خاتمالانبیا(ص) قرار گرفت، ولی درباره امکان رسیدن به نالپاریز، شبهاتی وجود داشت. غلامعلی رشید رسیدن به نالپاریز را غیرممکن میدانست، عزیز جعفری هم عقیده داشت که حداقل در یک مرحله نمیتوان به نالپاریز رسید. برایناساس، فرماندهان در بررسیهای بعدی دومرحلهای بودن عملیات را تصویب کردند؛ بدینصورت که در مرحله اول لشکرهای ٢٧ حضرت رسول(ص) و ٣١ عاشورا کانیمانگا را تصرف کنند و تیپ٤٤ قمر بنیهاشم(ع) نیز از غرب کانیمانگا وارد شده و تا بادانه را پاکسازی کند و در مرحله بعدی لشکرهای ١٧ علیبنابیطالب(ع) و ١٤ امام حسین(ع) بنا به دستور برای تصرف نالپاریز اقدام کنند.[۲] با تصویب این مانور و قطعیشدن اهداف در این مرحله از عملیات، کار انتقال یگانهای ١٤ امام حسین(ع)، ١٧ علیبنابیطالب(ع) و ٤٤ قمر بنیهاشم(ع) از منطقه مریوان به عقبههای جدید در منطقه بانه آغاز شد.[۳] از دیگر موضوعاتی که در جلسات امروز درباره آن بحث شد اعزام یک یا دو گردان نیروی نفوذی برای انهدام توپخانههای عراقی واقع در نالپاریز بود. این طرح درصورت موفقیت دستاوردهای بسیار بزرگی برای عملیات بههمراه داشت، ولی برای اجرای آن نیروهای عملکننده باید حداقل در دو مرحله خود را به اهداف مورد نظر میرساندند؛ یعنی در مرحله اول از خط خودی پس از حدود 10 ساعت راهپیمایی شبانه خود را به شهر خرمال رسانده و ساعات روشنایی هوا را با حالت استتار به سر میبردند و هنگام تاریکی، مجدداً با 7 ساعت راهپیمایی به نالپاریز میرسیدند. در این طرح درباره نحوه سازماندهی، هجوم یا مقابله با نیروهای کمین، نیروهای محافظ توپخانه و موارد دیگری که باید در محاسبات و احتمالات گنجانده میشد، بحث نشد، ولی بررسیهای اولیه نشان میداد که مخفیشدن ١ یا ٢ گردان در طول روز باتوجهبه حضور افراد محلی و نیروهای طالبانی با خطرهای جدی مواجه است بهنحویکه خطرپذیری این کار 80% برآورد شد و بدینترتیب اجرای این طرح منتفی شد.[۴]
گزارش- 287
عملیات امروز اسکورت* کشتیهای تجاری از خلیجفارس به بندر امام خمینی با حوادثی همراه بود و در جریان آن یک کشتی تجاری یونانی آسیب دید، یک فروند هواپیما و یک ناوچه اوزای عراق منهدم و به چند یدککش این کشور نیز آسیب وارد شد. ساعت 23 امشب، قرار بود 20 فروند کشتی تجاری با محافظت ناوچههای نیروی دریایی و هواپیماهای نیروی هوایی ارتش و شناورهایی از سپاه پاسداران از خلیجفارس وارد خور موسی شده و از آنجا راهی بندر امام خمینی شوند. ارتش عراق با اطلاع از این موضوع هواپیماها و ناوچههای خود را برای ممانعت از حرکت کاروان کشتیها و انهدام آنها به منطقه اعزام و موشکهای ساحلبهدریا را هم از منطقه خور عبدالله آماده شلیک کرد. ارتش عراق سه موشک به منطقهای که کاروان کشتیها از آن عبور میکرد، شلیک کرد که یکی از آنها در دهانه خور موسی به کشتی یونانی "اورا" که حامل 10 هزار تن کود شیمیایی بود اصابت کرد و این کشتی دچار آتشسوزی شد.** در همین حال هواپیماهای عراقی نیز که در آسمان منطقه حضور داشتند و مترصد فرصت برای بمباران یا شلیک موشک بهسمت کشتیها بودند، در ساعت 15:30 بهوسیله جنگندههای نیروی هوایی تعقیب شدند و در یک نبرد هوایی یک فروند میگ23 عراق در حوالی سکوی العمیه هدف موشک هوابههوا واقع و سرنگون شد. پس از این واقعه، در ساعت 21:30 ناوچههای اوزای عراقی برای انهدام اسکله نوروز به منطقه نزدیک شدند و چند موشک بهطرف این اسکله شلیک کردند که به آن اصابت نکرد. ولی ناوچههای عراقی در تیررس ناوچه ایرانی زوبین قرار گرفتند و با شلیک یک فروند موشک هارپونت یک ناوچه اوزا غرق شد، متعاقب آن چند یدککش عراقی برای نجات خدمه ناوچه اوزا به منطقه اعزام شدند که هواپیماهای خودی بهسمت آنها شلیک کردند و صدماتی به این یدککشها وارد آمد.[۵] رادیو بیبیسی در گزارشی با اشاره به اینکه کشتی صدمهدیده در نزدیکی بندر امام خمینی متعلق به یونان است به نقل از یکی از مقامات کشتیرانی این کشور اعلام کرد: «گزارشهایی وجود داشته است مبنیبراینکه موشک مزبور ممکن است از نوع موشک اگزوسه فرانسه بوده باشد که جرئیات آن هنوز روشن نشده است.»[۶] درپی این حوادث، فرماندهی کل نیروهای عراقی با یک خبرسازی در اطلاعیههای نظامی 1265 و 1266 خود مدعی شد که امروز 6 هدف دریایی ایران منهدم شده است، رژیم عراق اعلام کرد: واحدهای دریایی عراق و هواپیماهای عراقی 3 فروند از کشتیهای تجاری ایرانی که قصد ورود به بندر امام خمینی را داشتند منهدم کردهاند و 2 کشتی نیز برای در امانماندن از حمله هواپیماهای عراقی در منطقه پراکنده شدهاند که به مینهایی که نیروهای عراقی در دهانه این بندر کار گذاشته بودند برخورد کرده و غرق شدهاند. در این اطلاعیهها همچنین ادعا شده ناوچههای عراقی به 2 ناوچه ایرانی حمله کرده و توانستهاند یک فروند از آنها را منهدم کنند.[۷]
گزارش- 288
امروز جلسه فرماندهان عملیات دریایی سپاه پاسداران در قرارگاه نوح بهمنظور بررسی آمادگی یگانهای عملیاتی در منطقه قفاص در جنوب آبادان برگزار شد.* در این جلسه احمد غلامپور از پیشرفت کند کارهای واگذارشده و ناهماهنگی بین واحدهای مختلف عملیاتی و لجستیکی اظهار نارضایتی کرد. در همین حال، ملاحزاده از آمادگی نسبتاً خوب نیروهای قرارگاه نوح خبر داد و گفت: شناساییهای ما تقریباً انجام شده، حتی نیروهای شناسایی و اسکلهها را هم دور زدهاند، باتوجهبه محدودبودن منطقه و اهداف، نیاز بیشتری به شناسایی وجود ندارد چون ممکن است دشمن حساس شود. ملاحزاده افزود: تجهیزات درخواستی ما هنوز بهطور کامل تحویل داده نشده است باوجوداین ٢ ناوگروه ما در بوشهر آمادهاند؛ فقط ازلحاظ آموزش و مکان مشکلاتی دارند که امیدواریم حل شود، یک ناوگروه دیگر (ناوگروه احمد) هم درحال سازماندهی و آمادهکردن میباشد. وی همچنین با ابراز گلایه از ناهماهنگی نیروی دریایی ارتش با ناوگروههای قرارگاه نوح تأکید کرد: قرار است ما همراه با نیروی دریایی ارتش عمل کنیم پس لازم است ناخدا حسینی (نماینده نیروی دریایی در این عملیات) به منطقه بیاید و امکانات و آمادگیها را ببیند و فکر نکند که ما شعار میدهیم. در ادامه جلسه عبدالله رودکی ضمن اعلام آمادگی ناوگروه فجر - که مأموریت تصرف اسکله العمیه را برعهده دارد - گفت که یگانش نیاز به تمرین دارد، ولی ناوگروه احمد باید سازماندهی و سپس تمرینات خود را شروع کند. پس از آن، سیافزاده در گزارشی از اقدامات تیپ15 امام حسن(ع) که حاکیاز آمادگی این یگان برای اجرای مأموریت بود، گفت: تیپ امام حسن(ع) بعد از ابلاغ، روی شناسایی، طرحها، نیروها و سازمان عملیات کار کرده و در هر سه بعد به پیشرفتهایی رسیده است. الآن سازمان رزمی این تیپ مشخص است، آنها 3 گردان (2 گردان عملکننده و 1 گردان احتیاط) در نظر گرفتهاند. یک شناسایی هم در عمق درحال انجام است و شناسایی از خطوط اعم از استحکامات و نیروها نیز به جاهای خوبی رسیده است. وی درباره اهداف مورد نظر و اقدامات این یگان برای آمادهشدن جهت اجرای مأموریت گفت: پادگان قشله، ساختمان هوا دریا، منطقه رادار و قطع جاده فاو تا دهانه فاو از اهداف این یگان است و نیروهای این تیپ در بهمنشیر روی منطقه مشابه منطقه عملیاتی تمرین میکنند. سیافزاده سپس درباره برخی اقدامات مهندسی این تیپ، عقبه عملیاتی آن و منطقه قفاص توضیحاتی داد. در پایان جلسه، احمد غلامپور بر هماهنگی فرماندهان نیروهای عملیاتی قرارگاههای کربلا، نوح و تیپ امام حسن(ع) تأکید کرد.[۸]
گزارش- 289
اقدام ناموفق افراد حزب دمکرات در اخاذی از مردم روستاهای اطراف صائیندژ، تهدید اهالی روستاهای جنوب میاندوآب توسط عناصر این حزب برای تداوم زورگیری، درگیری افراد ژاندارمری با افراد ضدانقلاب در حومه بوکان، ربودهشدن امامجماعت یک روستا در اطراف مریوان، تسلیمشدن 13 تن از افراد حزب دمکرات در آذربایجانغربی و همچنین تأکید قرارگاه حمزه، سپاه و ارتش برای تسلیمشدن افراد عضو گروههای مسلح غیرقانونی از مهمترین اخبار مربوط به دو استان آذربایجانغربی و کردستان است. امروز حدود 150 تن از افراد هیز افشار حزب دمکرات کردستان بهمنظور اخاذی از اهالی منطقه افشار به روستاهای منبر و ناصرآباد در جنوبشرقی صائیندژ، وارد شدند. نیروهای سپاه بهمحض اطلاع از این موضوع، هر دو روستا را به محاصره درآوردند. در یک درگیری 6 ساعته 7 تن از مهاجمان کشته و 10 تن زخمی شدند. از افراد سپاه صائیندژ نیز 2 نفر مجروح شدند.[۹] دراینحال باتوجهبه افزایش عملیات گشتی نیروهای سپاه در روستاهای کردنشین جنوب میاندوآب درنتیجه ناامنشدن شرایط برای عوامل حزب دمکرات جهت زورگیری از مردم منطقه، حزب دمکرات به اهالی روستاها پیغام داده که درهرصورت نباید کمکهای خود را به این حزب قطع کنند در غیر این صورت افراد حزب به زور متوسل خواهند شد.[۱۰] در یکی از روستاهای اطراف بوکان نیز بین یک واحد از نیروهای ژاندارمری با افراد مسلح وابسته به گروههای غیرقانونی درگیری رخ داد. در این حادثه 4 نفر از روستائیان براثر اصابت ترکش خمپاره عناصر ضدانقلاب زخمی شدند. همچنین افراد وابسته به این گروهها امامجماعت روستای چالیسور و یک نفر همراه وی را در شمالشرقی مریوان ربوده و با خود بردند.[۱۱] در ادامه تسلیمشدن افراد حزب دمکرات به نهادها و ارگانهای نظامی، در طول دیروز و امروز، 13 تن از افراد هیزهای افشار، پیشوا و بیان حزب دمکرات خود را به نیروهای سپاه معرفی و درخواست اماننامه کردند. این افراد 2 قبضه موشکانداز آر.پی.جی٧، 2 قبضه کلاشینکف، ٢ قبضه برنو، ٤ قبضه کلت کالیبر٤٥، 2 عدد نارنجک و یک دستگاه خودروی لندکروز را نیز تحویل دادند.[۱۲] باتوجهبه افزایش تسلیمشدن اعضای گروههای مسلح غیرقانونی که میتوان آن را از پیامدهای مثبت عملیات درونمرزی منطقه آلان در جنوبغربی سردشت و همچنین عملیات والفجر٤ دانست، برای تداوم هرچه بیشتر این امر امروز بار دیگر قرارگاه حمزه، ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران و ژاندارمری در بیانیه مشترکی از افراد وابسته به گروههای مسلح غیرقانونی درخواست کردند که از همکاری با این گروهها سر باز زده و خود را به ارگانها و نهادهای دولتی معرفی و اماننامه دریافت دارند. بخشی از اطلاعیه مزبور بدین شرح است: «به کلیه کسانی که سادهلوحانه اسیر شعارهای فریبنده ضدانقلاب شدهاند در هر موقعیت و پست تشکیلاتی در بین ضدانقلاب هستند اعلام میگردد تا دیر نشده و به آتش توفنده سلاح سپاهیان اسلام گرفتار نشدهاید توبه کنید. با مردم خودتان آشتی کنید. از ریختن خون مردم مظلوم کردستان دست بردارید و با اظهار پشیمانی از آنچه تاکنون ناآگاهانه انجام دادهاید خودتان را به مقرها و پایگاههای جمهوری اسلامی در منطقه معرفی کرده و اماننامه دریافت نمایید و مطمئن باشید زندگی سعادتمندانه و روابط برادرانه و سالم برای شما از آوارگی و سرگردانی در کوهسار و دشتها و پناهندگی به حکومت بعث عراق (قاتل مردم کرد و عرب و فارس) بهتر است. جمهوری اسلامی به فرمان خداوند متعال در قرآنکریم و به فرمان امام خمینی رهبر کبیر انقلاب اسلامی، اشتباهات شما را میبخشد و توبه شما را میپذیرد و در امان خواهید بود. با معرفی خود به پایگاهها و دریافت اماننامه به دامن پرمهر ملت مسلمان و آغوش گرم خانواده بازگردید.»[۱۳]
گزارش- 290
نشست کمیته مرکزی حزب دمکرات کردستان عراق (بارزانیها) که از 27 مهرماه آغاز شده بود، امروز با صدور بیانیهای پایان یافت. در بیانیه پایانی این نشست ضمن اشاره به رابطه قوی و عمیق این حزب با جمهوری اسلامی ایران، بر تشکیل یک جبهه سراسری در عراق و کردستان متشکل از تمام نیروهای ملی، دمکرات و اسلامی علیه رژیم بعث عراق تأکید شده است. در این بیانیه همچنین با یادآوری وقوع جنگ بین ایران و عراق، زمان فعلی مناسبترین زمان برای سرنگونی رژیم بعث عراق ارزیابی شده و سیاست دمکراسی برای عراق و خودمختاری برای کردستان مورد تأکید قرار گرفته است. بخشهایی از این اطلاعیه چنین است: «درنتیجه انوار قطعنامههای کنگره نهم حزبمان تأکید بر رابطههای دوستیمان با جمهوری اسلامی ایران شده و نیرومندساختن و عمیقتر ساختن رابطههایمان با طرفهای آن بهعنوان یک نیاز اساسی شناخته شده است، ضمن کوشش و تلاش خستگیناپذیر برای بهوجودآوردن یک جبهه وسیع در سراسر عراق و کردستان، از همه نیروهای ملی و دمکراتیک و اسلامی در راه هرچه زودتر رماندن رژیم فاشیست صدام و نوکرانش از کردستان عراق و ایران، اجازه داده نشود به صدام که کردستان خونینی را تبدیل به منطقه ضدجنبشهای آزادیخواهی ملتهای خاورمیانه که در رأس همه آنها انقلاب ملتهای ایران و جنبش آزادیبخش فلسطین و لبنان و کردیت حقیقی است که با آتش و آهن مقاومت کرد، این مقاومت را از بین ببرند و پارچه پارچه شوند تا از نیرو و توان بیفتند. و کفه ترازو به نفع امپریالیسم و صهیونیسم و ارتجاع منطقه تغییر پیدا کند. ... حزب ما و انقلاب ضروری میداند که برای مقابله با امپریالیزم و صهیونیزم در خاورمیانه روزبهروز رابطه با کشورهای لیبی، سوریه و همه نیروهای مترقی منطقه باید براساس دوستی صحیح و درست باشد و بسیار تأکید شد. جنگ بین عراق و ایران، که وضع قدرت به نفع ایران تغییر یافته است و نیز خواهد یافت، برای ما بهترین فرصت به دست آمده [است] برای سرنگونساختن رژیم فاشیست، به همین دلیل لازم است و وظیفه نیروهای ملی و دمکراتیک و اسلامی عراق بهترین استفاده از این موقعیت بکنند، این جنگ رژیم فاشیستی عراق را دچار مسئولیتهای زیادی خواهد کرد، چون که با توطئه امپریالیزم جهانی و رژیمهای ارتجاعی منطقه که به رهبری امپریالیزم امریکایی برافروخته شد که به ضرر بدون حد جانی و مالی ملتهای عراقی و ایرانی برادر تمام میشود که جای تأسف همه علاقهمندان عراقی و ایرانی و انسانیت میباشد. ... کمیته مرکزی حزبمان و رهبری انقلاب 26 (گولان) ملی و ترقیخواه با حد اعلای علاقهمندی شب را به روز میرسانند بهخاطر اینکه حزب و انقلاب به پیش ببرند تا که در زودترین وقت و کمترین ضرر رژیم فاشیستی صدام را سرنگون سازند و شعار دمکراسی برای عراق و خودمختاری حقیقی برای کردستان به دست آید و پرچم صلح و برادری در بین هر دو ملت عراق و ایران افراشته شود و برادر کرد و عرب در عراق عزیز نیرومندتر شود و عراق ویرانشده آباد گردد و کامرانی و برادری و دوستی در سراسر عراق و کردستان توسعه یابد و ریشهافکن شود.»[۱۴]
گزارش- 291
رئیسجمهور بر اهمیت مسئله توزیع، بهرهگیری از توان مردم در اقتصاد و نیز لزوم پرداختن به اقدامات فرهنگی بهموازات خدمات عمرانی در کردستان تأکید کرد. آیتالله خامنهای امروز در دیدار با وزیر بازرگانی، معاونان و جمعی از مسئولان این وزارتخانه ضمن اشاره به اهمیت مسئله توزیع در وضعیت کنونی کشور گفت: «ما بهسمت دولتیکردن توزیع تمامی کالاها حرکت نمیکنیم، بلکه آن چیزی که برای ما مهم است کمک به مردم است تا نارساییها برطرف شود.» وی در ادامه سخنان خود تأکید کرد: «باتوجهبه وجود سه بخش دولتی و تعاونی و خصوصی در چارچوب قانون اساسی، تکیه وزارت بازرگانی بایستی بر این باشد که از نیروهای مردم استفاده شود و دولت موظف است مشکلات را از سر راه مردم بردارد.» آیتالله خامنهای سپس افزود: «آن چیزی که طرح و یا اعمال میشود باید برطبق قانون اساسی باشد و لذا میبایست طرحها را طوری انتخاب کنید که قابلقبول مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان باشد.» رئیسجمهور همچنین در دیدار با نمایندگان مردم کردستان در مجلس شورای اسلامی ضمن اشاره به ریشهکنشدن گروههای مسلح غیرقانونی در منطقه مریوان، سردشت و بانه و با بیان اینکه «مسائل کردستان درحال حلشدن است و با ازبینرفتن ضدانقلاب بسیاری از مشکلات کردستان نیز حل خواهد شد»، اظهار کرد: «در منطقه کردستان اگرچه کارهای عمرانی یک فریضه و واجب است، ولی بیش از هر چیز کار فرهنگی لازم است و کار فرهنگی و گسترش فرهنگ انقلاب باید بهوسیله همه کسانی که مسئولیت اداری و دولتی دارند و جزء این نظام هستند، بهخصوص شما نمایندگان مردم مسلمان کرد که از علما هستید، در کردستان با قدرت انجام گیرد.» وی خاطرنشان کرد: «مردم کردستان مانند همه مردم استانهای دیگر این کشور اسلامی وفاداری خود را به اسلام و این انقلاب اسلامی نشان دادند و جوانان برومند کردستان در این جنگ سهم بسزایی داشتهاند.» رئیسجمهور با بیان اینکه «دستگاههای استعماری» به ایجاد شکاف بین مسلمانان شیعه و سنی اقدام کردهاند گفت: «در خود ایران سیاست دستگاه جبار گذشته این بود که بین اهلتسنن و تشیع تضاد و اصطکاک ایجاد کند، ولی ما باید سعی کنیم با ایجاد هرچه بیشتر تفاهم میان شیعه و سنی بیشازپیش فهم و باور عمیقی در مردم کردستان نسبت به انقلاب و جمهوری اسلامی پدید آوریم.»[۱۵]
گزارش- 292
آیتالله خامنهای رئیسجمهور، در دیدار با مسئولان بازسازی خرمشهر خواستار ادامه و اتمام کار بازسازی این شهر با مشارکت مردم تهران شد. به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی، جمعی از مسئولان بازسازی خرمشهر متشکل از استاندار تهران، دبیر شورای ستاد معین بازسازی، مسئول ستاد بازسازی استان خوزستان و همچنین نماینده امامجمعه تهران در ستاد معین استان تهران امروز با آیتالله خامنهای رئیسجمهور، دیدار و طرح جدیدی را دررابطهبا تشکیلات بازسازی خرمشهر ارائه کردند که مورد موافقت وی قرار گرفت. رئیسجمهور در این دیدار ضمن سخنانی اظهار داشت: «شهر خرمشهر بهعنوان یک شهر نمونه، نشانه پیروزی جمهوری اسلامی ایران بر دشمن بعثی صهیونیستی عراق میباشد و باید بتوانیم بهخوبی کار بازسازی این شهر را به اتمام برسانیم و علیرغم اینکه این شهر در منطقه جنگ واقع است، ولی عملیات بازسازی کماکان و با همت والای مردم شهیدپرور تهران باید ادامه یابد.»[۱۶]
گزارش- 293
درپی شهادت علی رضائیان فرمانده قرارگاه مقدم حمزه سیدالشهدا(ع) در عملیات والفجر4، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ستاد تبلیغات جنگ اطلاعیههایی به این مناسبت صادر کردند. در اطلاعیه سپاه پاسداران آمده است: «شهید علی رضائیان که قبل از انقلاب کارگری ساده بود و بهعلت فعالیتهای ضدرژیم بارها به زندان افتاده بود با پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به این نهاد پیوست و با شروع غائله کردستان بهدست ایادی کفر جهانی، راهی این منطقه شد و درپی تجاوز رژیم صهیونیستی عراق به میهن اسلامی به جبهههای جنوب عزیمت کرد.» این اطلاعیه در ادامه با اشاره به حضور فعال شهید رضائیان در عملیاتهای فرمانده کل قوا، شکست حصر آبادان، طریقالقدس، فتحالمبین، بیتالمقدس و رمضان افزوده است: «شهید علی رضائیان در عملیات پیروزمندانه والفجر4 در سمت فرمانده سپاه پاسداران قرارگاه مقدم حمزه سیدالشهدا(ع) هنگامیکه همگام با یگانی از جانبرکفان بسیج سپاه پاسداران در خطوط مقدم جبهههای نبرد حضور داشت به آرزوی دیرین خویش دست یافت و شهادت را با آغوش باز پذیرا شد.» همچنین در اطلاعیه دیگری که ستاد تبلیغات جنگ به مناسبت شهادت رضائیان صادر کرده، آمده است: «شهید رضائیان از منادیان حق بود و از پیروان راستین امام و سالکان طریقت الله. ستاد تبلیغات جنگ شهادت این سردار پاکباز اسلام را به حضرت ولیعصر(عج)، نایب برحقش امام خمینی، رزمندگان سلحشور اسلام، امت حزبالله و خانواده ارجمندش تبریک و تسلیت گفته و پیروزی عاجل سپاهیان توحید را از خداوند متعال مسئلت دارد.»[۱۷]
گزارش- 294
رئیسجمهور عراق ضمن تأیید فشار نظامی ایران در مناطق شمالی نبرد، بر بهکارگیری کردهای عراقی در جنگ و تداوم حملات عراق در عمق خاک ایران تأکید کرد. صدام حسین رئیسجمهور عراق در دیدار با عدهای از اهالی استان دهوک با اشاره به جنگی که «در مرزهای کردستان [عراق] جاری است»، عملیات ایران در این منطقه را نتیجه شکستهای قبلی در جبهههای جنوبی و میانی جنگ خواند. وی در بخش دیگری از سخنان خود در این دیدار که از رادیو صوتالجماهیر پخش شد بار دیگر بر حضور اهالی مناطق کردنشین عراق در میادین نبرد تأکید کرد و از زنان کرد عراقی خواست «مردان خود را به جنگیدن وادارند.» رئیسجمهور عراق آنگاه با اشارهای تلویحی به حملات اخیر علیه مناطق غیرنظامی ایران و تأکید بر تداوم این حملات گفت که انتظار دارد ایران به پذیرش صلح وادار شود. وی افزود: ممکن است این توهم پیش آید که «درخواست انجام مذاکرات نشانه ضعف ماست. درحالیکه ما درخواست مذاکره با ملت ایران و برخی از مسئولین ایرانی که منطق سرشان میشود، میکنیم و ما یقین داریم که جناحهای مختلفی در داخل رژیم ایران وجود دارد و ما با درخواست انجام مذاکرات صلح میخواهیم این را نشان دهیم که طرفدار ارزشهای انسانی هستیم و به خلقهای ایران بگوییم که ما طرفدار جنگ نیستیم.»[۱۸] در همین حال در عراق همچنان پخش اخبار مربوط به اعلام آمادگی کردهای عراقی برای اعزام به مناطق جنگی - که گفته میشود در استقبال از سخنان چندی پیش رئیسجمهور عراق صورت میگیرد - ادامه دارد. رادیو صوتالجماهیر امروز گزارش داد: «در استان اربیل، مدیران و اساتید و دانشجویان دانشکدههای علوم و ادبیات، پزشکی و مدیریت دانشگاه صلاحالدین، داوطلبی و اصرار خود جهت حمل اسلحه و مقابله با تجاوز رژیم ... ایران را مورد تأکید قرار دادند.»[۱۹]
گزارش- 295
امروز درزمینه روابط خارجی عراق اخبار و گزارشهای مختلفی منتشر شد. خبرگزاری فرانسه به نقل از خبرگزاری عراق اعلام کرد: «اردیمیر کاراکاش معاون وزارت نیروی ترکیه، برای گفتوگو با مقامات رسمی عراق پیرامون طرحهای مشترک مربوط به نفت امروز وارد بغداد شد.» بنا به این گزارش، ترکیه و عراق اینک «برای دو برابرکردن ظرفیت خط لوله نفتی یک هزار کیلومتری عراق - ترکیه که درحالحاضر 700 هزار بشکه در روز است و تنها راه صادرات نفتی عراق محسوب میشود همکاری میکنند.»[۲۰] خبرگزاری آلمانغربی از بغداد نیز گزارش داد: «طرحهای اتصال حوزههای نفتی جنوب عراق به سیستم خط لوله عربستان سعودی تکمیل شده است تا عراق که جریان نفتیاش ازطریق سوریه بهواسطه جنگ با ایران قطع گردیده، بتواند نفت خود را صادر کند.» طرح مذکور تا زمان تکمیل پروژه عظیم احداث خط لوله عراق به دریای سرخ ازطریق عربستان، یک راهحل موقتی خواهد بود. این گزارش افزود: «درحالحاضر تنها امکان عراق برای صدور نفت، ازطریق خط لوله ترکیه است اما این خط لوله ظرفیت محدود 700 هزار بشکه در روز را دارد و تحت قراردادهای موجود اغلب این مقدار نفت به مصرف داخلی ترکیه میرسد.»[۲۱] همچنین امروز حسن علی وزیر بازرگانی عراق و وزیر تجارت خارجی هلند که سرگرم دیدار از بغداد است یک موافقتنامه همکاری اقتصادی، تجاری و فنی امضا کردند. خبرگزاری عراق ضمن اعلام این مطلب به نقل از حسن علی گفت: «این موافقتنامه آغاز برقراری روابط واقعی تجاری و بازرگانی بین دو کشور است.»[۲۲] در همین حال خبرگزاری فرانسه از کامبرا نیز گزارش داد: بیل هایدن وزیر امور خارجه استرالیا، به مناسبت معرفی سفیر جدید این کشور در عراق اعلام کرد: «روابط کشورش با عراق طی سالهای اخیر بهدلیل ایجاد یک کمیسیون مشترک تجاری بین دو کشور و همچنین شرکت استرالیا در دو طرح کشاورزی تجربی عراق گسترش یافته است.»[۲۳] از سوی دیگر، درحالیکه سفر هفته پیش وزیر امور خارجه مصر به عراق از آغاز مرحله جدیدی در مناسبات دو کشور حکایت داشت امروز عدنان غیشانی معاون وزیر کشور عراق، برای دیداری یکهفتهای وارد قاهره شد. رادیو ابوظبی ضمن اعلام این خبر هدف از این دیدار را «گسترش و تحکیم همکاری میان دو کشور در زمینههای امنیت داخلی» دانست و افزود: سفر غیشانی «در چارچوب دیدارهای متقابل مقامات مسئول دو کشور صورت میگیرد.»[۲۴]
گزارش- 296
شورای امنیت سازمان ملل متحد در نشست امروز خود قطعنامه شماره 540 درباره آتشبس در جنگ ایران و عراق و تضمین امنیت کشتیرانی در خلیجفارس را تصویب کرد. در اولین واکنش به صدور این قطعنامه، نماینده ایران در سازمان ملل اعلام کرد شورای امنیت آخرین فرصت خود برای پایاندادن به جنگ را از دست داد. رادیو بیبیسی گزارش داد: «شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامهای را برای برقراری یک آتشبس فوری در جنگ خلیجفارس تصویب کرده است. این قطعنامه که با 12 رأی موافق، 3 رأی ممتنع و بدون رأی مخالف تصویب شد حق دریانوردی آزاد در آبهای بینالمللی منطقه خلیجفارس را نیز مورد تأکید قرار میدهد.» این گزارش افزود: «قطعنامه مذکور رسماً توسط گایانا (گویان)، توگو و زئیر ارائه شده بود. کشورهای پاکستان و مالت و نیکاراگوئه که رأی ممتنع دادند گفتند وقت برای مشورت درباره قطعنامهای که مورد توافق هر دو کشور ایران و عراق باشد کافی نبوده است.» بیبیسی یادآور شد: «وزارت خارجه ایران در بیانیهای که روز جمعه [پنجشنبه] منتشر شد شورای امنیت را به جانبداری از عراق متهم کرد و گفت ایران تصمیم شورا را لازمالاجرا نخواهد شمرد.»[۲۵] خبرگزاری فرانسه نیز ضمن انتشار این خبر درمورد رأی ممتنع کشورهای مالت، پاکستان و نیکاراگوئه اعلام کرد: «این سه کشور بیم آن دارند که این قطعنامه بهدلیل عدم توجه به نظریات ایران بهعنوان یک نامه بیمصرف باقی بماند.» خبرگزاری فرانسه اضافه کرد که یک عضو هیئت نمایندگی ایران در سازمان ملل به این خبرگزاری گفته است که ایران این متن را نادیده میگیرد. گزارش این خبرگزاری همچنین حاکی است: «نماینده شوروی که به قطعنامه رأی داده ضمن هشدار ضمنی به امریکا اعلام داشت که هرگونه مداخله نظامی در منطقه خلیج [فارس] حتی بهبهانه دفاع از آزادی کشتیرانی عواقب خطرناکی برای صلح و امنیت به دنبال خواهد داشت.» در همین حال معاون نماینده امریکا در سازمان ملل در پاسخ به سؤالی درباره این قطعنامه اظهار عقیده کرد: «شورویها تمایل دارند در همهجا مسائلی ایجاد کنند.» خبرگزاری فرانسه در ادامه به نقل از محافل دیپلماتیک سازمان ملل، تصویب این قطعنامه را یک پیروزی برای فرانسه خواند و افزود: درصورت پذیرش قطعنامه توسط دو کشور متخاصم «پنج هواپیمای جنجالبرانگیز سوپراتاندارد بلااستفاده خواهد شد.» بنا به این گزارش، نماینده هلند که اولین متن پیشنهادی قطعنامه جدید را به شورای امنیت ارائه داده بود از عدم توافقنظر ایران و عراق درباره قطعنامه و شتاب شورای امنیت در بهرأیگذاشتن آن «بدون تعمق بیشتر در بعضی از نظریات تهران» اظهار تأسف کرد. خبرگزاری فرانسه در ادامه اضافه کرد: «متن تصویبشده امتیازاتی به ایران میدهد. قطعنامه در اشارهای غیرمستقیم به عراق هرگونه تجاوز به حقوق انسانی بینالمللی را محکوم کرده و قطع فوری کلیه عملیات نظامی علیه هدفهای غیرنظامی بهویژه شهرها و مناطق مسکونی را خواهان است. قطعنامه ضمن اینکه از طرفین میخواهد تا از هر اقدامی که صلح و امنیت و همچنین حیات دریایی در خلیج [فارس] را به مخاطره میاندازد خودداری کنند، سایر دولتها را نیز دعوت به میانهروی و احتراز از هر اقدامی که خطر شدت و گسترش بخشیدن به جنگ دارد میکند.»[۲۶] ساعاتی بعد از تصویب قطعنامه، کیس هندلز خبرنگار بیبیسی در گزارشی از سازمان ملل اینگونه اظهارنظر کرد: «چنین به نظر میرسد که چشمانداز پایاندادن به این جنگ سهساله از راه مذاکره قطعاً رو به تیرگی گذاشته است.» وی افزود: «منظور حامیان این قطعنامه آن بود که از تشدید جنگ در خود خلیجفارس بهحدی که صنعت نفت را به تعطیل بکشاند و باعث بستهشدن خطوط کشتیرانی و تنگه هرمز شود جلوگیری کنند. برخی از اعضای شورا بهویژه فرانسه و اردن امیدوار بودند که این قطعنامه به عراق امکان دهد نفت خود را از راه خلیجفارس صادر کند و به این ترتیب برای بازپرداخت وامهای سنگین خود پول به دست بیاورند، اما ایران قطعنامه را رد کرده است و بنابراین احتمال آن نمیرود که سودی از آن طریق به دست آید.» هندل همچنین اضافه کرد: سعید رجایی خراسانی نماینده ایران در سازمان ملل، در واکنش به قطعنامه جدید، شورا را «بهعنوان ارگانی جانبدار و مغرض محکوم کرده است.» رجایی خراسانی همچنین گفت: «شورا اکنون آخرین فرصت خود را برای پایاندادن به این جنگ از دست داده است.»* خبرنگار بیبیسی در پایان نتیجه گرفت که «ایران با این حرکت به موضع پیشین خود بازگشته است. اگرچه هفته پیش مایل به مذاکره به نظر میرسید. ایران به کمک پاکستان قطعنامهای به شورا تسلیم کرده بود که با قطعنامهای که درنهایت به تصویب شورا رسید چندان تفاوتی نداشت. بجز آنکه خواستار آتشبس در خلیجفارس نبود، زیرا ایران چنین شرطی را بیش از حد، مناسب حال عراق میداند. روز جمعه مذاکره پیرامون هر دو قطعنامه تا نیمههای شب پشت درهای بسته ادامه داشت، اما سپس پیش از آنکه ایران مذاکرات را کافی تشخیص داده باشد شورا تصمیم گرفت درمورد قطعنامه رأی بگیرد. روز دوشنبه بههنگام رأیگیری، پاکستان رأی ممتنع داد و گفت شورا بیش از حد عجله به خرج داده بوده است. پاکستان گفت فرصتی از دست نرفته است درحالیکه ممکن بود یک کوشش پیگیر، دوطرف درگیر در جنگ را به مسیر مذاکرات ثمربخش هدایت کند.»[۲۷] از سوی دیگر گزارش آسوشیتدپرس از سازمان ملل حاکی است رجایی خراسانی سفیر ایران در این سازمان، پس از اعلام مخالفت ایران با قطعنامه شورای امنیت درمورد پایاندادن به جنگ ایران و عراق، در پاسخ به این سؤال که آیا ایران حاضر است بار دیگر اولاف پالمه نخستوزیر سوئد را که در گذشته بارها بهعنوان میانجی دبیرکل سازمان ملل به ایران و عراق سفر کرده است، بپذیرد، گفت: «دیدار مجدد وی از دیدگاه ما بهموقع نیست و وی پذیرفته نمیشود.»[۲۸] امروز ساعاتی پیش از تصویب قطعنامه 540، رادیو بغداد با قرائت متنی خطاب به مردم ایران گفت: «هماکنون شورای امنیت جهانی برای انعقاد جلسه و تصویب و صادرنمودن قطعنامه تازهای مبنیبر برقراری آتشبس در خلیج [فارس] آماده میشود و این خود بهترین راه پایاندادن به جنگ و جلوگیری از خونریزی میباشد زیرا که تنها راه حُسن و عدالت همین است.» بیانیه رادیو بغداد در تغییر لحنی آشکار ادامه داد: «ما با صراحت به شما فرزندان خلقهای ایران بازگو میکنیم که عراق تمام کوششهای مقبول در راه برقراری صلح فیمابین را پذیرفته و میپذیرد و خواهد پذیرفت، ولی ادامه مخالفت رژیم [ایران] با آن، عراق را ناگزیر خواهد کرد تا ضربتهای بیشتر و دردناکتر در عمق خاک ایران و در جبهههای نبرد ... وارد آورد که بار سنگین پیامدهای ناگوار آن به دوش مخالفان با صلح است. ...»[۲۹]
گزارش- 297
همزمان با آخرین کوششها در سازمان ملل متحد برای دستیابی به راهحل خاتمه جنگ، تلاشهای سیاسی دیگری بهویژه در آستانه برگزاری اجلاس وزرای امور خارجه شورای همکاری خلیجفارس جریان دارد. به گزارش خبرگزاری کویت، شیخ صباح وزیر امور خارجه کویت پیش از ترک کویت برای شرکت در اجلاس مذکور تأکید کرد جنگ ایران و عراق در صدر دستور کار نشست وزیران امور خارجه شورای همکاری خلیجفارس قرار دارد. شیخ صباح با اشاره به دیدارهای قبلی خود و راشد عبدالله وزیر مشاور در امور خارجی امارات، از تهران و بغداد با هدف میانجیگری برای پایان مسالمتآمیز جنگ اطمینان داد که آنها تصمیم ندارند از سفر به تهران خودداری کنند و وی امیدوار است ایران ازسرگیری کوششهای میانجیگرانه شورای همکاری خلیجفارس را بپذیرد.[۳۰] در همین حال، براساس یادداشتهای روزنوشت حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی، امروز در پاسخ به پیام شفاهی اخیر پادشاه عربستان سعودی به مقامات ایران درمورد روابط دو کشور و نگرانی عربستان از بستهشدن تنگه هرمز* بر این موارد تأکید شد: «1. عدم خطر ایران برای همسایگان 2. تمایل به وحدت و انسجام نیروهای اسلامی 3. لزوم همکاری در مسئله نفت و عدم اقدام درجهت خدمت به غرب 4. قطع کمک عربستان به عراق 5. همکاری در مبارزه با اسرائیل 6. عدم تمایل ما به بستن تنگه هرمز؛ فقط درصورت اجبار اقدام به بستن میکنیم 7. اگر شما به عراق کمک نکنید، نمیتواند منافع ما را در خلیجفارس تهدید کند تا ما مجبور به بستن تنگه هرمز نشویم.»[۳۱] امروز همچنین خبرگزاری جمهوری اسلامی از پاریس گزارش داد: در بیستودومین نشست بینالمللی فرهنگی، اجتماعی یونسکو پس از آنکه نماینده عراق به تبیین موضع دولتش درمورد صلح پرداخت و جمهوری اسلامی ایران را مسبب ادامه جنگ خواند، نماینده ایران در سخنانی ضمن پاسخ به این اظهارات گفت: «ما نیز مانند هر ملت آزاد دیگری که به سعادت انسانها و سازندگی جامعه علاقهمند است طالب صلحیم. مخصوصاً آنکه معتقدیم برای جبران خرابیهای باقیمانده از توطئه ابرقدرتها و حاکمیت رژیم جبار گذشته بیش از هر کشور دیگری به صلح و آرامش نیازمندیم. اما تجربه تلخ حضور سی و چند ساله اسرائیل در خاورمیانه [غرب آسیا] به ما آموخته است که هرنوع آتشبس و مذاکرهای که قبل از سرکوب کامل متجاوز انجام شود تنها فایدهاش این است که متجاوز را برای باقیماندن در منطقه اشغالی و زمینهسازی برای یک تجاوز دیگر آماده میسازد.» نماینده ایران در اجلاس بینالمللی یونسکو همچنین خاطرنشان کرد: «ما ادعاهای صلحطلبی عراق را باور نمیکنیم زیرا دیدهایم و هنوز هم میبینیم که این رژیم برخلاف مقررات کنوانسیون ژنو، شهرهای مسکونی و بیدفاع، مدارس و بیمارستانهای ما را حتی در نیمههای شب که مردم در خواباند به موشک میبندد.»[۳۲]
گزارش- 298
احتمال عملیشدن تهدید ایران در تنگه هرمز، موجب افزایش تماسهای مقامات نظامی امریکا با دولتهای عرب منطقه خلیجفارس شده است. دراینبین برخی تحلیلگران غربی درمورد احتمال گسترش نفوذ شوروی درصورت مداخله نظامی امریکا در منطقه هشدار دادند. رادیو امالقوین گزارش داد: ریچارد آرمیتاژ معاون وزیر دفاع امریکا در امور امنیت بینالملل، امروز در منامه با شیخ حمد بن عیسی آل خلیفه ولیعهد و جانشین نخستوزیر و فرمانده کل نیروهای دفاعی بحرین، درباره روابط دو کشور «بهویژه درزمینه امنیت و ثبات منطقه و تحولات اخیر در منطقه خلیج عربی [فارس]» دیدار و گفتوگو کرد.[۳۳] به گزارش رادیو صوتالجماهیر روزنامه کویتی السیاسه نیز از قول مقامات آگاه اعلام کرد: جان آدامز فرمانده نیروهای امریکا در غرب آسیا، فردا برای دیداری دوروزه وارد کویت خواهد شد. به نوشته این روزنامه، وی در خلال دیدارش از کویت علاوهبر ملاقات و گفتوگو با ولیعهد و رئیس شورای وزیران کویت، با وزیر دفاع و رئیس ستاد ارتش این کشور نیز درباره همکاری دوجانبه در امور نظامی مذاکره خواهد کرد.[۳۴] در همین حال رادیو اسرائیل گزارش داد: «بهدنبال تهدیدات ایران مبنیبر بستن تنگه هرمز منابع نظامی عمان اعلام کردند که جمهوری اسلامی ایران بر فعالیتهای نظامی خود درحوالی این تنگه افزوده است.» به گفته این منابع هواپیماهای اکتشافی ایران بهطور مرتب بر فراز تنگه هرمز به پرواز درمیآیند. این گزارش همچنین حاکی است: «ناوچهها و هلیکوپترهای جنگی ایران در اطراف تنگه روزانه به گشت میپردازند. بااینهمه مقامات عمانی رفتوآمد کشتیها را از تنگه هرمز عادی تلقی کردند و گفتند هنوز اثری از عملیشدن تهدیدات مقامات ایران وجود ندارد.»[۳۵] روزنامه امریکایی لس آنجلس تایمز نیز به نقل از منابع نظامی عمان نوشت: «ایران فعالیتهای نظامی خود را در تنگه هرمز افزایش داده است.»[۳۶] این حساسیتها و احتمال وقوع تنشهای نظامی در منطقه خلیجفارس موضوع مقالهای در شماره جدید هفتهنامه میدل ایست تایمز (چاپ انگلستان) است. در این مقاله تحت عنوان "در واکنش نسبت به تهدیدات [امام] خمینی، ایالات متحده باید حرکت متقابل شوروی را هم به حساب آورد" آمده است: «قبل از تصمیمگیری به مداخله نظامی درصورت تهدید مستقیم کشتیرانی ازسوی ایرانیان، واشنگتن میبایست عواقب احتمالی افزایش نفوذ شوروی در ایران را مدنظر قرار دهد.» میدل ایست تایمز پس از اشاره به این واقعیت که کشورهای شورای همکاری خلیجفارس باوجود تمایل به اجتناب از مداخله مستقیم نظامی ابرقدرتها، قادر نیستند بهتنهایی از تهدید ایران درمورد ممانعت از عبور کشتیها از تنگه هرمز (درصورت حمله عراق به تأسیسات صدور نفت ایران در خلیجفارس) جلوگیری کنند، نوشته است: «علائم چندی وجود دارد حاکیاز آنکه تشدید جنگ [ایران و عراق] قریبالوقوع است، مگر اینکه بهزودی آتشبس برقرار شود یا هر دو طرف موافقت کنند که به تأسیسات نفتی یکدیگر حمله نکنند.» به نوشته میدل ایست تایمز، درصورت وقوع حمله نظامی امریکا علیه ایران گرچه احتمال مداخله مستقیم شوروی در این جنگ نمیرود اما «احتمال دارد این کشور پیشنهاد کمک گسترده اقتصادی و نظامی به ایران نماید که تهران بهسختی در وضعی خواهد بود که از آنها بگذرد.» این نشریه در پایان یادآور شده است این وضعیت نفوذ شوروی را آن اندازه گسترش میدهد که به سرنگونی دولت ایران بعد از حیات رهبر انقلاب اسلامی اقدام کند.[۳۷]
گزارش- 299
یک روز پس از سفر فرستاده ویژه وزارت امور خارجه ژاپن به عراق برای متقاعدکردن این کشور به خودداری از حمله به تأسیسات پتروشیمی بندر امام خمینی، وزیر امور خارجه ژاپن اعلام کرد که بغداد توجه لازم را به درخواست این کشور مبنیبر جلوگیری از گسترش جنگ مبذول داشته است. به گزارش خبرگزاری کویت از توکیو، شینتارو آبه امروز با اشاره به «گفتوگوهای بیپرده» معاون خود توشی جیرو ناکاجیما با طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق گفت: «من گزارشی دریافت کردهام که مبین این است که عراق توجه مقتضی نسبت به درخواست ژاپن مبذول داشته است و ما در تلاشهای خود موفق شدهایم.»[۳۸] بااینحال رادیو بیبیسی بر پایه گزارشی که خبرگزاری یونایتدپرس پس از اظهارات وزیر امور خارجه ژاپن از توکیو مخابره کرد، گفت: «یک سخنگوی وزارت خارجه عراق گفته است که دولت وی نمیتواند عملیات خود در جنگ با ایران را محدود کند و تهدید به بمباران را پس نخواهد گرفت.»[۳۹]
گزارش- 300
کوششهای میانجیگرانه برای حل اختلافات درونی اعراب بهویژه درجهت رفع مشکلات موجود در روابط عراق و سوریه ادامه دارد. وزیر امور خارجه کویت گفت تماسهایی میان وی و سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان به نمایندگی از شورای همکاری خلیجفارس برای پایانبخشیدن به اختلافات میان دمشق و بغداد و تضمین حداقل توافقنظر میان اعراب وجود دارد اما «تاکنون چنین نتیجه دلخواهی کسب نشده است.»[۴۰] از سوی دیگر، علی ناصر محمد رئیسجمهور یمن دمکراتیک، در مصاحبهای با روزنامه الوحده ضمن حمایت از تلاشهای کنونی شیخ زاید بن سلطان آلنهیان رئیس حکومت امارات عربی متحده، برای رفع اختلافات میان اعراب گفت که «امیدوار است تلاشهای شیخ زائد برای حل اختلافات بین سوریه و عراق و الجزایر و مراکش قبل از برگزاری کنفرانس سران عرب به نتیجه موفقیتآمیز برسد.»[۴۱]
گزارش- 301
رادیو بغداد امروز پیام فراخوان مسعود رجوی رهبر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را برای حمله به افراد و پایگاههای نظامی جمهوری اسلامی در کردستان پخش کرد. این رادیو همچنین در گزارشی از دیدار رجوی با وزیر امور خارجه فرانسه خبر داد. رجوی در پیام خود خطاب به مردم کردستان با اشاره به عملیات اخیر ایران در منطقه سردشت مدعی شد: «گسیل نیروهای تازهنفس به صحنههای نبرد با بحران و وقفهای جدی مواجه شده [است].» وی ادعا کرد که برحسب اطلاعات موثق اغلب مناطق دهگانه سپاه پاسداران از اعزام نیرو به منطقه کردستان بازماندهاند. رجوی در پایان این پیام تأکید کرد تنها کلید موفقیت دربرابر فشارهای موجود «دفاع تمامعیار و ادامه مقاومت» و نیز حمله «انقلابی» به نفرات و پایگاههای نظامی جمهوری اسلامی است.[۴۲] رادیو بغداد همچنین در گزارش دیگری اعلام کرد: رهبر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که به دعوت حزب سوسیالیست فرانسه در کنگره سراسری این حزب شرکت کرده است، روز شنبه در دومین روز برگزاری این کنگره با کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه، دیدار و گفتوگو کرد. این گزارش حاکی است هیئت نمایندگی سازمان آزادیبخش فلسطین نیز در کنگره سراسری حزب سوسیالیست فرانسه با مسعود رجوی ملاقات و گفتوگو کرده است.[۴۳]
گزارش- 302
نگرانیها از اقدامات تلافیجویانه امریکا درپی انفجارهای هفته گذشته در بیروت همچنان بر فضای داخلی لبنان سایه افکنده است و دراینحال برخی نشانهها حاکیاز اختلافنظر شدید رهبران جناحهای شرکتکننده در اجلاس آشتی ملی لبنان در ژنو میباشد. روزنامه فرانسوی لوکوتیدین دوپاری نوشت: «محافل رسمی واشنگتن اظهار میدارند که دولت امریکا بهمحض شناسایی عاملان انفجارهای بیروت به اقدامات تلافیجویانه اعم از نظامی و اقتصادی دست خواهند زد.»[۴۴] در همین حال آسوشیتدپرس گزارش داد: «رهبران شیعیان لبنان به امریکا و فرانسه اخطار کردند که از تبلیغات علیه جامعه آنها دررابطهبا انفجار بیروت دست بردارند.» به گفته رادیو اسرائیل، این خبرگزاری به نقل از یکی از رهبران شیعه افزود: «به فرمانده نیروی دریایی امریکا در بیروت قبلاً درمورد امکان یک حمله به سربازان امریکایی هشدار داده شده بود، ولی آنها موفق نشدند تدابیر امنیتی مناسبی اتخاذ نمایند.» دراینباره سخنگوی نیروی دریایی امریکا اعلام کرد: «گهگاه خبرهایی مبنیبر حمله به قرارگاههای نیروهای چندملیتی به او میرسیده و آنها نیز تدابیر امنیتی لازم را اتخاذ میکردهاند.» سخنگوی مذکور درمورد اینکه هشداری مبنیبر انفجار به فرمانده نیروی دریایی داده شده باشد، سخنی به میان نیاورد.[۴۵] از سوی دیگر، به گزارش رادیو اسرائیل، دو تن از رهبران شیعیان با انتشار اعلامیهای در روزنامه النهار به امریکا اخطار کردند «علیه محلات شیعهنشین در جنوب بیروت اقدام انتقامجویانهای به عمل نیاورد.»[۴۶] در همین حال ولید جنبلاط یکی از رهبران شرکتکننده در نشست آشتی ملی - که از فردا در هتل کنتیننتال ژنو برگزار خواهد شد - در مصاحبه با تلویزیون سوئیس تأکید کرد موفقیت این اجلاس به تمایل مسیحیان برای دادن امتیاز به مسلمانان، که اکثریت جمعیت لبنان را تشکیل میدهند، بستگی خواهد داشت. جنبلاط گفت: «این امتیازها برای ساختن یک لبنان نو ضروری است در غیر این صورت لبنان با یک جنگ تازه روبهرو خواهد شد.» رهبر مسلمانان دروزی لبنان امین جمیل رئیسجمهوری این کشور را «یک فرد خودکامه و فاشیست» توصیف کرد و گفت که فقط مداخله امریکا توانسته او را از مهلکه نجات دهد. وی افزود: «تا زمانیکه باید بین یک رژیم فاشیستی و یک لبنان دمکراتیک یکی را انتخاب کرد من طرفدار سوریه خواهم بود.» جنبلاط همچنین خاطرنشان کرد: «باید مذاکراتی برای انعقاد موافقتنامه جدیدی بین لبنان و اسرائیل صورت گیرد و این موافقتنامه باید مرز شمالی اسرائیل را تضمین کند.»[۴۷] همچنین خبرگزاری فرانسه در گزارشی از جلسه افتتاحیه اجلاس آشتی ملی لبنان که امشب با سخنان امین جمیل برگزار شد، اعلام کرد: رئیسجمهور لبنان گفت که «کنفرانس ژنو احتمالاً آخرین شانس برای حل مشکلات لبنان است.» جمیل خاطرنشان کرد: «اگر مناقشه ملی لبنان حلوفصل نشود خدا میداند که چه اتفاقی خواهد افتاد و احتمالاً منطقه خاورمیانه [غرب آسیا] و جهان به مخاطره خواهد افتاد.» براساس این گزارش در اجلاس مذکور علاوهبر نمایندگان 8 جناح مختلف لبنان، نمایندگان سوریه و عربستان سعودی نیز بهعنوان ناظر حضور خواهند داشت. برنامه کار نشست ژنو شامل تعیین هویت لبنان و روابط آن با کشورهای عرب و جهان، عقبنشینی کلیه نیروهای خارجی از لبنان و نیز پایان اشغال لبنان توسط نیروهای اسرائیل، اصلاحات سیاسی، اقتصادی، اداری، آموزشی، مالی و تسلیحاتی، برقراری عدالت اجتماعی و مساوات میان تمام مردم لبنان، گسترش حاکمیت لبنان بر تمام اراضی این کشور، اوضاع مؤسسات نظامی در لبنان و سایر مسائل مورد علاقه شرکتکنندگان در نشست خواهد بود.[۴۸] امروز همچنین آسوشیتدپرس گزارش داد در آستانه برگزاری اجلاس آشتی ملی لبنان در ژنو، سوریه خواستار لغو قرارداد صلح رژیم صهیونیستی و لبنان شد. رادیو اسرائیل در تفسیری دراینزمینه اعلام کرد که اجلاس ژنو «کنفرانسی نیست که نمایندگان جوامع و طوائف لبنان آزاد از هرگونه فشار خارجی و فقط در تلاش تأمین منافع ملت خویش و ایجاد آشتی ملی باشند.» رادیوی مذکور در توضیح این نظر گفت: «وزیر خارجه سوریه همانند یک کمیسر عالی در این کنفرانس حضور فعال دارد و هدف علنی و اعلامشده وی آن است که مذاکرات و تصمیمات کنفرانس را درجهت تأمین منافع استعماری و استثماری سوریه هدایت کند.» رادیو اسرائیل سپس با اشاره به تلاش سوریه برای لغو توافقنامه رژیم صهیونیستی و لبنان گفت: «اسرائیل با هیچگونه تغییر و یا آسیبی به موافقتنامه این کشور با لبنان رضایت نخواهد داد. ازنظر اسرائیل هرگونه لطمهایکه در کنفرانس ژنو به این موافقتنامه وارد آید با وخامت تلقی خواهد گردید. لغو این قرارداد نهتنها به منافع اسرائیل لطمه میزند بلکه مصالح ملی لبنان را نیز به خطر میاندازد زیرا اگرچه همیاری و دوستی با لبنان برای اسرائیل ضروری و مهم است ولی برای خود لبنان که در خطر بلعیدهشدن ازجانب سوریه قرار دارد حیاتی و سرنوشتساز میباشد.»[۴۹]
گزارش- 303
جنبش عدمتعهد درحالی خواستار اجلاس فوری سازمان ملل برای رسیدگی به مسئله فلسطین شد که نبرد میان جناحهای رقیب فلسطینی در شمال لبنان بالا گرفته است. به گزارش آسوشیتدپرس، کمیته ویژه جنبش عدمتعهد درخصوص مسئله فلسطین در پایان دو روز مذاکره رسمی در دهلینو اعلام کرد: «باتوجهبه وخامت سریع اوضاع در خاورمیانه [غرب آسیا]، سازمان ملل باید فوراً راهحلی برای مسئله فلسطین بیابد.» این کمیته که اعضای آن را هند، بنگلادش، کوبا، زامبیا، الجزایر، سازمان آزادیبخش فلسطین، یوگسلاوی و سنگال تشکیل میدهند، تأکید کرد: «اوضاع نامطمئن خاورمیانه [غرب آسیا] تهدید بزرگی برای امنیت بینالمللی است.» در همین حال گزارشها از طرابلس لبنان، حاکیاز تبادل آتش توپخانه میان هواداران و مخالفان یاسر عرفات رهبر سازمان آزادیبخش فلسطین است. خبرگزاری رویتر به نقل از رادیو بیروت گزارش داد: غیرنظامیان ساکن دهکدهها و شهرهایی که نبرد فلسطینیها ظرف دو هفته گذشته بر زندگی آنها تأثیر گذاشته، بهمنظور بحث درباره اوضاع شمال لبنان دیدار کردند. به گفته این رادیو «هیئتی عازم سوریه خواهد شد تا از حافظ اسد رئیسجمهوری این کشور برای پایاندادن به جنگ میان فلسطینیها درخواست کمک کند.»[۵۰]
ضمیمه گزارش286: برخی مشکلات ناشیاز تعویق زمان اجرای مرحله سوم عملیات والفجر4 و بازتاب آن در میان فرماندهان لشکرهای 31 عاشورا و 27 حضرت رسول(ص) به روایت راوی قرارگاه خاتم هرچند متوقفکردن عملیات در سطح قرارگاه با یک تغییر دستور یا صدور یک ابلاغ عملیاتی جدید امکانپذیر به نظر میرسد، اما اجرای این دستور در سطح یگانها آنهم چند ساعت قبل از اجرای عملیات بسیار متفاوت و درعینحال مشکل است. لشکرها بهعلت آنکه با عوامل بسیار متنوعی سروکار دارند، برای آمادهسازی و فراهمکردن شرایط اجرای عملیات (همچون انتقال نیرو، جابهجایی ادوات، جابهجایی خودروهای مهندسی، انتقال صدها خودرو و...) توان و امکانات زیادی را صرف میکنند و واضح است که ازکاربازداشتن یا بازگرداندن اوضاع به شکل سابق نیز توان و نیروی فوقالعادهای را طلب میکند. حال اگر به تنگناهای موجود در عقبهها ازقبیل نبود یا ناهمواری و محدودیت جاده، سرمای هوا، محدودیت زمان انتقال ازنظر روشنایی هوا، پرهیز از قرار گرفتن در دید و تیر دشمن و... اضافه شود بهخوبی میتوان دریافت که تعویق عملیات چند ساعت قبل از اجرای آن چه مشکلاتی را برای تصمیمگیران یگانها فراهم میسازد. باتوجهبه این مشکلات بود که فرماندهی قرارگاه خاتم علاوهبر آنکه ازطریق بیسیم تعویق عملیات را به اطلاع فرماندهان یگانها رساند، رحیم صفوی، غلامعلی رشید، سرهنگ موسوی قویدل و سرهنگ امیربیگی را به قرارگاه فرماندهی لشکر٢٧ حضرت رسول(ص) و لشکر٣١ عاشورا فرستاد تا ضمن بیان علت تعویق عملیات در میان فرماندهان ردههای مختلف این یگانها، از آنها بهنوعی دلجویی نیز به عمل آید. داود رنجبر راوی قرارگاه خاتمالانبیا(ص) که همراه غلامعلی رشید به مقر لشکر حضرت رسول(ص) رفته بود، بخشی از مشاهدات خود را که حاکیاز نحوه اعزام و انتقال نیرو از عقبهها به خط تماس و اشتیاق نیروها و دستاندرکاران برای اجرای عملیات میباشد، اینگونه نقل میکند: حدود ساعت 18:45، به قرارگاه لشکر٢٧ حضرت رسول(ص) رسیدیم همه برادرها در تلاش بودند، طاق نصرتی در جلوی قرارگاه روی جاده آسفالت زده بودند که کامیونهای حامل نفرات برای رفتن به خط مقدم از زیر این طاق نصرت رد میشدند. اسفند دود کرده بودند، خیلی شلوغ شده بود. در بین راه کمپرسیهای حامل نیرو که روی جاده توقف کرده بودند مشاهده میشد. تعدادی نیز برمیگشتند. در جایی نیروها از کمپرسیها پیاده شده بودند و در کنار جاده نماز میخواندند، بسیجیها با روحیه بالا و شعارهای همیشگی، پیشانیبندها را بسته و مهیای عملیات بودند، ولی علت توقف را نمیدانستند، بوی عطر فضا را پر کرده بود، گوسفندان زیادی قربانی شده بودند. یک پیرمرد کفنپوش گوسفندی را قربانی میکند. یک پیرمرد دیگر هم بچهها را از زیر قرآن رد میکند. نیروها یک دروازه قرآن درست کردهاند و از زیر آن رد میشوند. احمد کاظمی فرمانده لشکر٨ نجف هم میگوید؛ صدای رادیوها بلند است، سینه میزنند، اسفند آتش میزنند، لودرها و بولدوزرها داشتند میرفتند، اصلاً یک اوضاعی است. در ساعت 19، با شرکت فرماندهان* حاضر در قرارگاه فرماندهی لشکر حضرت رسول(ص)، جلسهای تشکیل شد. در ابتدای این جلسه گفتوگویی به شرح زیر بین جمع محدود، غلامعلی رشید، مهدی باکری و احمد کاظمی صورت گرفت که موضوع آن مشکلات ناشیاز تصمیم دیرهنگام برای تعویق عملیات بود. غلامعلی رشید: مشکل چیه؟! خب شما به نیروهایتان بگویید برگردند. مهدی باکری: باید نیروهایمان را به اشترآباد** برگردانیم. ما از صبح داریم نیروکشی میکنیم آنوقت برگردانیم!؟ احمد کاظمی: بالا غیرتاً! ماشینها را به اشترآباد نفرست، شب است راه ناهموار است، اگر بفرستی حداقل 10 خودرو چپ میشود. اگر تصادف شود ماشینها به ته دره میروند. مهدی باکری [با اعتراض]: در این سرما کجا بروند؟! همه از سرما بمیرند؟ احمد کاظمی: به هر نفر یک پتو بدهید. مهدی باکری: یک پتو؟! شما میتوانید اینجا با یک پتو بخوابی؟! که من هم به بسیجی یک پتو بدهم که بخوابد؟! در اینجا غلامعلی رشید برای تلطیف جو خطاب به مهدی باکری گفت: یک سلامی به نبیاکرم بده یک علیک بستان و در ادامه به شوخی گفت: خدا ما را آفریده تا شما را عذاب بدهیم. پس از این گفتوگوها غلامعلی رشید علت تعویق عملیات را برای حاضران توضیح داد. وی گفت: مبنای تعویق عملیات، شناساییهایی بود که برادر ابوشهاب و تعدادی از نیروهای شناسایی لشکر١٤ امام حسین(ع) که با راهنمایی عناصر محلی بارزانی به غرب کانیمانگا رفته بودند، انجام دادند. آنها اطلاعاتی را ارائه دادند که موجب توقف عملیات امشب شد تا انشاءالله فرداشب یا پسفردا با بهرهمندی از این اطلاعات عملیاتی انجام بدهیم که هم میزان تلفاتمان کم باشد و هم تلفات زیادی از دشمن بگیریم. سرهنگ قویدل نیز دراینباره به نقش نالپاریز در لغو عملیات اشاره کرد و گفت: دلیل اینکه عملیات امشب لغو شد اهمیت نالپاریز بود، تصمیم بر آن شده است که علاوهبر حرکت یگانهای 31 عاشورا و 27 حضرت رسول(ص) یک جاده از لری به چمک و از آنجا به شیخالمارین احداث شود و این جاده به جاده آسفالته منتهی به نالپاریز وصل میشود تا نیروهای لشکر14 امام حسین و ١٧ علیبنابیطالب(ع) از این محور برای تصرف نالپاریز وارد عمل شوند.[۵۱]
پاورقیها
منابع و مآخذ روزشمار 1362/08/09
- ↑ سند شماره 1942/پن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات والفجر٤ (قرارگاه خاتمالانبیا(ص)، 9/8/1362، نوار شماره 12971)، داود رنجبر، صص 30 - 4؛ و- سند شماره 287/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتمالانبیا(ص) در عملیات والفجر٤، داود رنجبر، از 1/8/1362 تا 9/8/1362، صص 104 - 100.
- ↑ سند شماره 131/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات والفجر٤، گزارش راوی عملیات قرارگاه خاتمالانبیا(ص)، داود رنجبر، صص 101 - 98.
- ↑ همان.
- ↑ سند شماره 3847/پن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات والفجر٤، (قرارگاه خاتمالانبیا(ص)، 10/8/1362، نوار شماره 12974)، داود رنجبر، صص 24 - 18.
- ↑ سند شماره 278/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نوح در عملیات منتفیشده قبل از عملیات والفجر4، سیدمحمد اسحاقی، 7/8/1362 تا 17/8/1362، صص 78 و 79؛ و- سند شماره 68827 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد مرکزی (طرح و عملیات) به قرارگاه تاکتیکی خاتمالانبیا(ص)، 12/8/1362؛ و- سند شماره 92641 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نوح به ستاد مرکزی (واحد طرح و عملیات یگان دریایی)، 9/8/1362؛ و- سند شماره 232057 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن اطلاعاتی داخلی نخستوزیری، شماره 276، 16/8/1362، ص٣؛ و- خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 229، 13/8/1362، ص1؛ و- سند شماره 366034 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری بندر ماهشهر به دفتر سیاسی - انتظامی استانداری خوزستان، 10/8/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 229، 13/8/1362، ص32، رادیو بیبیسی، 12/8/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 227، 11/8/1362، ص1، رادیو صوتالجماهیر؛ و- خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 226، 10/8/1362، ص1، رادیو صوتالجماهیر.
- ↑ سند شماره 131/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات والفجر٤، گزارش راوی عملیات قرارگاه خاتمالانبیا(ص)، داود رنجبر، صص 101 - 98.
- ↑ سند شماره ٣٥٩2٠٦ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانده سپاه صائیندژ (اطلاعات) به ستاد منطقه١١ (اطلاعات)، ١٠/٨/13٦٢.
- ↑ سند شماره 355036 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه میاندوآب به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 9/8/1362.
- ↑ سند شماره 341095 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان (رکن٣) به استانداری کردستان، 10/8/1362.
- ↑ سند شماره 113188 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبهای اطلاعاتی، قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، شماره 8، 17/8/1362، ص٥؛ و- سند شماره 45020 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه١١ (قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)) به فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 25/9/1362؛ و- سند شماره 355039 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه بوکان به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 9/8/1362؛ و- سند شماره 355037 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات میاندوآب به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 9/8/1362؛ و- سند شماره 355038 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات میاندوآب به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 9/8/1362؛ و- سند شماره 355059 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات میاندوآب به اطلاعات منطقه١١، 12/8/1362؛ و- سند شماره 113188 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٥.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 11/8/1362، ص2.
- ↑ سند شماره 195625 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: کمیته مرکزی حزب دمکرات کردستان (عراق)، 9/8/1362.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 10/8/1362، ص16.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 10/8/1362، ص16.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 10/8/1362، ص4.
- ↑ سند شماره 3847/پن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات والفجر٤، (قرارگاه خاتمالانبیا(ص)، 10/8/1362، نوار شماره 12974)، داود رنجبر، صص 24 - 18.
- ↑ همان، ص43، رادیو صوتالجماهیر، 9/8/1362.
- ↑ همان، ص18، منامه - خبرگزاری فرانسه، 9/8/1362.
- ↑ همان، ص5، بغداد - خبرگزاری آلمانغربی، 9/8/1362.
- ↑ همان، ص17، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 9/8/1362.
- ↑ همان، ص26، کامبرا - خبرگزاری فرانسه، 9/8/1362.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 11/8/1362، ص7، رادیو ابوظبی، 10/8/1362.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 10/8/1362، ص9، رادیو بیبیسی، 9/8/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 227، 11/8/1362، صص 6 و 7، سازمان ملل - خبرگزاری فرانسه، 10/8/1362.
- ↑ همان، صص 24 و 25، رادیو بیبیسی، 10/8/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 228، 12/8/1362، ص8، سازمان ملل - خبرگزاری آسوشیتدپرس، 11/8/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 227، 11/8/1362، ص32، رادیو بغداد، 10/8/1362.
- ↑ همان، ص5، کویت - خبرگزاری کویت، 9/8/1362.
- ↑ اکبر هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش (کارنامه و خاطرات سال 1362)، به اهتمام مهدی هاشمی، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ سوم 1386، ص273.
- ↑ روزنامه کیهان، 9/8/1362، ص3.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 10/8/1362، ص8، رادیو امالقوین، 9/8/1362.
- ↑ همان، ص7، رادیو صوتالجماهیر، 9/8/1362.
- ↑ همان، ص11، رادیو اسرائیل، 9/8/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 228، 12/8/1362، ص14، واشنگتن - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 11/8/1362.
- ↑ اداره کل مطبوعات و رسانههای خارجی وزارت ارشاد اسلامی، نشریه بررسی مطبوعات جهان، شماره 422، 8/9/1362، صص 15 - 12، هفتهنامه میدل ایست تایمز (چاپ انگلستان)، 9/8/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 226، 10/8/1362، صص 5 و 6، توکیو - خبرگزاری کویت، 9/8/1362.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 10/8/1362، ص10، رادیو بیبیسی، 9/8/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 227، 11/8/1362، ص5، کویت - خبرگزاری کویت، 9/8/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 226، 10/8/1362، ص16، ابوظبی - خبرگزاری امارات، 9/8/1362.
- ↑ همان، صص 34 و 35، رادیو بغداد، 9/8/1362.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 10/8/1362، ص6، رادیو بغداد، 9/8/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 226، 10/8/1362، ص37، رادیو ایران، 9/8/1362، به نقل از روزنامه فرانسوی لوکوتیدین دوپاری.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 10/8/1362، ص12، رادیو اسرائیل، 9/8/1362.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 9/8/1362، ص11، رادیو اسرائیل، 9/8/1362.
- ↑ روزنامه کیهان، 9/8/1362، ص20.
- ↑ همان.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره 226، 10/8/1362، صص 33 - 31، رادیو اسرائیل، 9/8/1362.
- ↑ روزنامه کیهان، 9/8/1362، ص20.
- ↑ سند شماره 131/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٩؛ و- سند شماره 2222/پن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتمالانبیا(ص)، 9/8/1362، نوار شماره 12973)، داود رنجبر، صص 8 - 3.