1364.05.03

روزشمار جنگ سال 1364 1364.05.03
نام‌های دیگر	سه مرداد
تاریخ شمسی	1364.05.03
تاریخ میلادی	25 ژوئیه 1985
تاریخ قمری	6 ذیقعده 1405

1359.05.03

1360.05.03

1361.05.03

1362.05.03

1363.05.03

1365.05.03

1366.05.03

گزارش- 397

يكي از مسائل مهم جلسة امروز در قرارگاه خاتم - كه با حضور فرماندهان قرارگاه نجف جهت پي‏گيري و آماده‏سازي عمليات آتي در فاو، تشكيل شد - سپردن خطوط پدافندي اروند از ارتش و ژاندارمري به سپاه بود. اين جابه‏جايي توأم با مشكلاتي بود، از جمله اين‌كه ژاندارمري تمايل چنداني به جابه‌جايي نشان نمي‌داد، در حالي كه توجه به حضور اطلاعاتي دشمن درمنطقه، ضرورت جابه‏جايي را چند برابر مي‌كرد. يادآوري مي‌شود كه تحويل خط پدافندي از 15 خرداد آغاز شده‏است و هم اكنون ادامه دارد. اين در حالي است كه از اصول مهم و غيرقابل ترديد در اين جابه‌جايي، رعايت حفاظت است، به اين دليل، تنها تعداد معدودي از فرماندهان يگان‌هايي كه قرار است در منطقه عمل كنند، از هدف و منطقة اصلي عمليات آگاهي دارند. در واقع بسياري از كارهاي مربوط به آمادگي، با پوشش‌ها و توضيحات مختلف بايد انجام شود كه خالي از مشكل نيست. در اين ميان طبيعي است يگان‌هايي كه اطلاعات كافي ندارند، حساسيت لازم را نيز نداشته باشند و در تعويض نيرو و ستون‏كشي و ... اصول و ضوابط مقرر را آن طور كه شايد و بايد اجرا نكنند. در اين‌باره " احمد سوداگر" مسئول اطلاعات عمليات قرارگاه نجف، در جلسة امروز گزارش داد: «ارتش رعايت اصول حفاظتي را نكرده و آن گونه كه براي نقل و انتقالات برآورد كرده‏بوديم، عمل نشد و ترددها تقريباً چهار برابر ميزان تعيين شده، افزايش يافت. همچنين توپ‏هايي كه توسط ارتش و ژاندارمري از روي جادة اصلي (آبادان - خسروآباد) به عقب انتقال داده مي‌شد، بدون استتار در روز روشن به عقب ماشين‌ها متصل كرده و گاهي هم در بين جاده به‌منظور صرف نهار متوقف مي‌شدند.» از سوي ديگر، شلوغي و سر و صداي ناشي از تخلية اجباري ژاندارمري و نيز حضور يگان‌هاي جديد در منطقة عملياتي - كه به لحاظ حفاظتي قابل توجه مي‌باشد - سبب شده‏است تا اين پرسش جدي شود كه "آيا اصل غافل‏گيري رعايت شده يا عمليات به اصطلاح لو رفته است؟" اين پيش‏بيني نيز قابل تصور بود كه دشمن با مشاهدة استقرار سپاه بر جاي ارتش، يكي از مناطق عملياتي را محور مورد نظر تصور كند، سپس اقداماتي انجام دهد. در مجموع، در اذهان فرماندهان حاضر در جلسه احساس مي‌شد كه خطرِ از بين رفتنِ حفاظت وجود دارد و بايد با پيش‌بيني‌ها و اقداماتي بكوشند تا ذهن دشمن را بار ديگر عادي سازند. در اين باره "علي شمخاني" جانشين فرمانده قرارگاه خاتم، گفت: «ما بايد وضعيت را عادي كنيم و از مردم [بومي] بخواهيم بيايند خرماهاي خود را بچينند تا ما در ميان آن‏ها بتوانيم كار مهندسي خود را انجام دهيم.» در اين جلسه همچنين تحكيم مواضع دشمن - نظير نصب انواع سيم‌هاي خاردار در ورودي نهرها و ديگر اقدامات مهندسي كه عمدتاً در فرو رفتگي (پيچ خوردگي) رودخانه به طرف فاو صورت مي‌گيرد - گزارش شد و مورد تحليل و بررسي قرار گرفت. افزايش نيروهاي دشمن نيز مورد توجه قرار گرفت. به گزارش سوداگر، نيروي پيادة دشمن تقريباً دو برابر افزايش يافته‏است.

گزارش- 398

در ادامة عمليات "قدس4" و براي تصرف هدف باقي مانده، قرار بود شب هنگام با آتش تهية نيم‏ساعتة ادوات، تعدادي از نيروهاي قايق‏سوار آخرين هدف اين عمليات يعني " الطيره" را تصرف و تأمين كنند، اما ساعتي قبل از حركت نيروهاي خودي، دشمن آن‏جا را تخليه كرده‏بود و تنها يك اسير و مقداري غنايم كه به دليل تعجيل در تخليه، در محل باقي مانده‏بود، به دست آمد. نتايج عمليات "قدس4" در يك گزارش كه براي فرماندهي سپاه ارسال شده، چنين آمده‏است: منطقة آزاد شده: نيمي از درياچة " ام‌النعاج". تلفات دشمن: كشته بيش از 80 نفر؛ مجروح بيش از 100 نفر و اسير 53 نفر؛ 15 تن از اسرا فرسان‏الهور و يك تن آنان از وابستگان به خلق عرب خوزستان بوده‏است. غنايم به دست آمده: قايق 7 فروند (2 فروند شب سوم)؛ بلم بيش از 10 فروند؛ بي‌سيم "راكال" 4 عدد؛ كلاشينكف بيش از 50 قبضه؛ تيربار "گرينوف" 5 قبضه؛ خمپاره 60 2 قبضه؛ آر.پي.جي. 5 قبضه؛ دوربين معمولي 2 عدد. ضايعات نيروهاي خودي: شب عمليات، 1 شهيد و 6 مجروح؛ روزهاي پس از شروع عمليات، 5 شهيد و 25 مجروح؛ اكثر تلفات خودي براثر حملات هوايي بوده‏است.

گزارش- 399

در حالي كه نيروهاي خودي براي تداوم عمليات و اجراي مراحل بعدي عمليات "قادر" آماده مي‌شوند، دشمن در اين منطقة عملياتي به يك تك محدود دست زد. بر اساس گزارش‏هاي نوبه‌اي دربارة وضعيت يگان‏هاي در خط كه به رده‌هاي مافوق ارسال مي‌گردد: «دشمن در ساعت4 بامداد با اجراي آتش سنگين روي ارتفاع 1936 (در ارتفاعات سرهويز واقع در منطقة عملياتي قادر) رخنه ايجاد نمود كه با اعزام نيروي كمكي و پايداري نيروهاي خودي، در ساعت8، نيروي مهاجم به‌عقب رانده شد. مجدداً در ساعت11 دشمن با پياده نمودن نيرو به وسيلة هلي‌كوپتر و اجراي آتش سنگين توپخانه، اين بار موفق شد روي ارتفاع مذكور مستقر شود.» توضيح اين‏كه اين ارتفاع در عمليات "قادر1" تصرف شده‏بود كه امروز دشمن آن را از نيروهاي لشكر28 (ارتش) پس گرفت. چنانچه نيروهاي خودي موفق به بازپس‌گيري مجدد سرهويز از دشمن نشوند، طرح مانور اين مرحله از عمليات "قادر" دست‌خوش تغييراتي خواهد گرديد، زيرا تصرف ارتفاعات سرهويز هم مي‏بايد به اهداف ضروري اين مرحله اضافه گردد. نظر به اهميت ارتفاعات سرهويز، گردان ديگري از لشكر28 (گردان 107) مأموريت بازپس‌گيري اين ارتفاع را برعهده گرفت و همين روز اقدامات خويش را آغاز كرد

گزارش- 400

"رابرت فيسك" خبرنگار سرشناس روزنامة "تايمز" لندن اعزامي به بغداد، گزارش داد: «قرائني در دست است حاكي از اين‌كه عراق و ايران مشغول يافتن راه‏هايي براي تأمين ذخيرة تسليحاتي خود - كه رو به ته‌كشيدن است - هستند.» در اين گزارش افزوده شده‏است: «"صدام‌حسين" رئيس‏جمهوري عراق، در طي دو هفته چهار بار با سفير شوروي در آن كشور ملاقات كرده‏است. بعضي از ديپلمات‏هاي غربي در بغداد معتقدند كه صدام‌حسين خواستار تهية موشك‌هاي "اس. اس 12" ساخت شوروي است كه با آن‏ها مي‌توان تهران را هـدف گرفت. هرچند گفته مي‌شود كه اتحاد شوروي مايل نيست اين موشك‌ها را در اختيار عراق قرار دهد.» رابرت فيسك سپس نوشته‏است: «هلي‌كوپترهاي ساخت امريكا كه استتار شده‏بودند، در خارج از بغداد مشاهده گرديده‌اند. ديپلمات‌هاي عرب اين موضوع را كمك‌هاي غيرمستقيم ايالات متحده به عراق تفسير مي‌كنند. اين هلي‌كوپترها كه گفته مي‌شود اولين بخش از محمولة 48 فروند هلي‌كوپتر "بل" امريكايي است كه به بغداد رسيده، از قبل مجهز به سيستم شليك راكت شده‌اند. اين هلي‌كوپترها كه قادر به حمل چهارده نفر سرباز مي‌باشند و تا مسافت 450 مايلي قدرت پرواز دارند، براي استفاده‌هاي دفاعي در منطقة كردستان ايده‌آل خواهند بود.» از سوي ديگر، "ريچارد مورفي" مشاور وزير خارجة امريكا، فروش 24 فروند هلي‌كوپتر "هيوز" به عراق را تأييد كرد و افزود: «اين موضوع يك‏سال تحت بررسي علني بوده‏است، اما كنگرة امريكا رسماً در جريان آن قرار نگرفت، زيرا اين هلي‌كوپترها فاقد اهميت هستند.»

گزارش- 401

گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي از لندن - كه امروز در روزنامه‌هاي اطلاعات و جمهوري‌اسلامي درج شد - به‏ دو گزارش دربارة اردوگاه‌هاي اسيران ايراني در عراق اشاره دارد كه از شماره‌هاي اخير روزنامه‌هاي انگليسي "گاردين" و "تايمز" انتخاب شده‏است. روزنامة اطلاعات به نقل از خبرگزاري جمهوري‌اسلامي نوشته‏است: «دو گزارش مزبور نشان مي‌دهد رژيم عراق كه در گزارش بهمن ماه سال گذشتة سازمان ملل در مورد اسراي جنگ تحميلي به‌خصوص به‌دليل اعمال خشونت و زور و شكنجه عليه اسرا، محكوم شده‏بود، در يك تلاش تبليغاتي ناموفق با عكس‌العمل منفي خبرنگاران روبه‏رو شده‏است. اين خبرنگاران پس از بازديد از اردوگاه "رمادي-2" واقع در 70 كيلومتري شرق بغداد، در گزارش‌هاي خود بيش‏تر به جو مصنوعي اردوگاه و رفتار ساختگي فوق‏العادة اين اردوگاه تأكيد كردند.» روزنامة اطلاعات سپس به نقل از گزارش "ديويد هرست" خبرنگار روزنامة "گاردين" افزوده‏است: «اين اردوگاه به وسيلة سيم‏خاردار به عرض 30 فوت و يك رديف تانك محافظت مي‌شود. مسئولين عراق به منظور جلب توجه خبرنگاران، غذاي مناسبي براي اسرا تهيه ديده‏بودند.» روزنامة جمهوري‌اسلامي نيز نوشته كه "ديويد هرست"، سپس به اجتماعي از اسيران ايراني در مقابل آشپزخانة اردوگاه اشاره ‌كرده و توضيح داده‏است كه اين اجتماعِ "به ظاهر آسوده"، گويي فقط براي نمايش به روزنامه‏نگاران خارجي تشكيل شده بوده، چون پس از عبور خبرنگاران از در بزرگ محوطه، آنان هم پراكنده شده‏اند و به‌نظر مي‌رسيده كه با فرمان ختم نمايش از طرف كارگردان، به پشت صحنه رفته‌اند. خبرنگار گاردين در مورد وضع غذاي اسيران نوشته‏است: «غذاي اسرا در روز مورد بازديد، از برنج و نوعي خوراك بومي عراقي تشكيل مي‌شد. جالب اين‌كه با وجود داغي ظرف، آتشي در زير ظرف روشن نكرده بودند. با صداي دوربين‌ها، اسراي ايراني كه متوجه دقت خبرنگاران شده‏بودند، لبخند زدند.» روزنامة جمهوري اسلامي سپس ادامة گزارش هرست را چنين نقل كرده‏است: «نمايش با بازديد از بخش كمك‌هاي پزشكي ادامه يافت؛ جايي كه بسته‌هاي باز نشده داروها در آن انبار شده‏بود. مسئول بخش توضيح داد: "وضع جسماني اسرا به‌حدي خوب است كه احتياج به كارهاي پزشكي فوري ندارند؛ آنان بيش‏تر مبتلا به بيماري‌هايي مثل سرفه و سردرد هستند". ]...[ ما به بخش ديگري هدايت شديم. اين جا تنها دو تخت اشغال شده‏بود؛ روي يك تخت تنها شبح لاغر مردي ديده مي‌شد. پرسيدم چه دردي دارد. دكتري در پاسخ گفت: "بيماري اضطراب." در همين حال تلويزيون رقص يك زن و مرد را نشان مي‌داد. حياط اردوگاه هنگام ورود ما خالي بود، اما وقتي ما به بخش ديگري رفتيم، آن حياط پر شد از اسرايي كه دو تا دو تا يا سه تا سه تا در طول و عرض آن قدم مي‌زدند؛ اين عمل در بعدازظهر گرم بغدادكه درجة حرارت تا 40 درجه مي‌رسد، مسخره به نظر مي‌آمد.» اين خبرنگار سپس به شرح ملاقات خود با گروهي از زندانيان ‌پرداخته و پس از توضيحي در مورد وضع ظاهري آنان، نوشته است‌: «به خاطر كنترل شديد بر روي اسرا، نمي‌توانستيم آزادانه با آنان صحبت كنيم و وقتي با يكي شروع به مصاحبه مي‌كرديم، نگهبانان دور ما حلقه مي‌زدند و اسرا در اين موقع قادر نبودند به‌راحتي درد دل كنند.» وي در پايان خاطرنشان كرده: «اين همان اردوگاهي است كه سال گذشته اسرا با سنگ از خبرنگاران استقبال كردند و هم‏زمان با ورود آنان، فرياد "الله‌اكبر" سر دادند.» همچنين در ادامة مطلب روزنامة اطلاعات، آمده‏است: «در گزارش ديگري نيز كه در شمارة روز دوشنبه روزنامة "تايمز" به چاپ رسيد، "رابرت فيسك" خبرنگار اين روزنامه، به وجود جوّ امنيتي شديد در اردوگاه اعتراف كرده‏است: يكي از فرماندهان اين اردوگاه با خوش‏بيني ادعا كرد كه "اسرا هيچ نيازي به فرار نمي‌بينند"، اما اقدامات امنيتي در اردوگاه نشان مي‌دهد كه مسئولين عراقي از شورش اسراي ايراني به شدت بيم دارند. خبرنگار تايمز ادعاي فرماندهان عراقي را مبالغه‌آميز خواند و افزود: چندين هكتار سيم خاردار به بلنداي 10 فوت و عرض 30 فوت اردوگاه "رمادي‌-1" را محاصره كرده‏است. در ادامة اين گزارش، خبرنگار تايمز يادآور مي‌شود كه اقدامات شديد امنيتي و كمبود امكانات رفاهي، به دليل حمايت اسرا از امام‌خميني است.»

گزارش- 402

راديو اسرائيل در بخش اخبار فارسي امروز خود خبر داد: «در اوايل ماه گذشته، دوازده نفر از پزشكان نظامي عراقي به دستور پرزيدنت "صدام‌حسين" اعدام شده‌اند. اتهام اين افراد، كمك به افسران و سربازان عراقي براي فرار از خدمت و ترك جبهة جنگ با ايران بوده‏است.»

گزارش- 403

دربارة وضعيت كنوني جنگ و چشم‌انداز تلاش‌هاي صلح، گزارش امروز راديو امريكا حاكي است: «توسل به راه‏هاي نظامي براي پايان اختلاف ايران و عراق هنوز غيرممكن به نظر مي‌رسد، اما بيش‏تر كارشناسان همچنين ابراز عقيده مي‌كنند كه كوشش براي دست‏يابي به راه‌حلي سياسي براي اين جنگ تقريباً پنج‌ساله نيز همچنان بي‏نتيجه مي‌ماند. با اين حال، ظرف هفتة جاري نشانه‌هايي به دست آمده كه از احتمال احياي كوشش‌هاي چند بارة كنفرانس اسلامي براي برقراري صلح ميان ايران و عراق حكايت دارد.» از سوي ديگر، رئيس كميتة سازمان كنفرانس اسلامي نيز در اين باره گفت: «هم اكنون فعاليت‌هايي در چارچوب اين سازمان جهت پايان دادن به جنگ وجود دارد. اين فعاليت‌ها هنگامي صورت مي‌گيرد كه مشكلات زيادي ميان دو كشور متخاصم وجود دارد و تعداد زيادي از راه‌حل‌ها به بن‌بست رسيده‏است. بهترين و عملي‌ترين راه‌حل براي پايان دادن به جنگ، در حال حاضر طرحي است كه در دست تهيه مي‌باشد.» وي دربارة اين طرح - كه آن را "يك ابتكار مطلوب" توصيف مي‌كرد - توضيح بيش‏تري نداد. "ياسر عرفات" نيز براي شركت در تحركات صلح، اظهار تمايل كرده‏است. وي در مصاحبه با روزنامة مصري "الاهرام" - كه در شمارة امروز اين روزنامه چاپ شده - گفته‏است كه اگر يك نيروي نظامي اسلامي كار جداسازي نيروهاي متخاصم ايران و عراق را به درخواست يكي از طرف‌هاي درگير (ايران و عراق) به عهده گيرد، جنگ فوراً متوقف خواهد شد. وي مدعي شده كه "حافظ اسد" رئيس‏جمهوري سوريه، مانع شده‏است كه توافق حاصل شده در مورد آتش‏بس جزيي بين ايران و عراق، جنگ را خاتمه دهد: «پس از اين‌كه كنفرانس اسلامي در مورد ايجاد آتش‏بس جزيي در مورد جزيرة خارك و بندر بصره توافقي كسب كرده و به پايان يافتن جنگ نزديك شده‏بود، دخالت رئيس‏جمهوري سوريه اين توافق را با شكست روبه‏رو ساخت و در نتيجه، جنگ بين عراق و ايران همچنان ادامه يافت.»

گزارش- 404

رئيس‏جمهور و رئيس شوراي عالي دفاع صبح امروز در ديدار با مسئولان و مديران وزارت دفاع و سازمان‌هاي تابع آن و مسئولان دواير و شعب عقيدتي - سياسي اين وزارت‏خانه، خودكفايي در تجهيزات نظامي را به‌عنوان مهم‌ترين "نقطه" براي پايداري استقلال كشور مورد تأكيد قرار داد. روزنامة كيهان در اين باره چنين نوشت: حجت‏الاسلام والمسلمين "سيدعلي خامنه‌اي" رئيس‏جمهور و رئيس شوراي عالي دفاع، با اشاره به ضرورت خودكفايي در تسليحات نظامي، گفت: «ما اگر براي استغناء كشور از بيگانگان، يك نقطه را مشخص كنيم كه از همه جا اولويت بيش‏تري داشته باشد، آن عبارت از "تجهيزات نظامي" مي‌باشد. در اين جاست كه اگر ما متكي به دشمن باشيم به‌طوري كه دشمن احساس كند كه ما در اين بخش نمي‌توانيم كاري انجام دهيم، در واقع فوري‌ترين خطرها ما را تهديد مي‌كند.» وي با اشاره به اهميت ندادن به نقش تجهيزات در اوايل جنگ و بي‏اعتنايي نسبت به آن، گفت: «در اوايل جنگ انگيزه‌هايي بود كه نقش تجهيزات را ضعيف جلوه مي‌داد؛ آن‏هايي كه اين مسائل را مطرح مي‌كردند، مخلص بودند و نظر سوء نداشتند ولي توجهي به دفاع نداشته و نمي‌دانستند نيروي انساني مخلص چگونه مي‌تواند به كار گرفته شود. البته "ايمان" بزرگ‏ترين سلاح است، ولي به كار بردن آن مسئله مهمي است. ايمان يك ملت، سلاح برنده‌اي مي‌باشد ولي نقش دادن ايمان مردم، به معناي جنگيدن با دست خالي نيست؛ اين غلط استفاده كردن از كاربرد سلاح ايمان است. ما بايد داراي حداقل وسايل تهاجم باشيم تا نيروي انساني بتواند از خود دفاع كند و دشمن را بترساند و وقتي دشمن نترسيد، يك دفعه از هزار كيلومتر سرازير مي‌شود. اگر به جنگ‌هاي تاريخ نگاه كنيم، سركشان و متجاوزان همه به كساني تجاوز مي‌كردند كه احساس مي‌كردند مي‌توان به آن‏ها فشار آورد، بنابراين يك ملت بايد خود را مستحكم و قوي نمايد تا مورد تجاوز قرار نگيرد و امكان آن هم نباشد.»

گزارش- 405

امروز رايزني‌هاي وزارت خارجه و تلاش‌هاي مقام‏هاي رسمي جمهوري‌اسلامي ايران جهت گشايش اعزام زائران خانة خدا به مكه (بر اساس توافقات قبلي به ميزان 150هزار تن) ادامه يافت. يادآوري مي‌شود كه تلاش‌هاي ديپلماتيك ايران در پي تحركات عربستان سعودي با ادعاي جلوگيري از تكرار وقايع سال گذشته در حج و كاهش اعزام حجاج ايراني از 150هزار تن به 100هزار تن، صورت مي‌گيرد. از سوي ديگر، انتصاب "موسوي خوئيني‌ها" سرپرست حجاج ايراني به دادستاني كل كشور از طرف امام‌خميني رهبر انقلاب اسلامي ايران و نيز جانشيني مهدي كروبي به اين سمت (سرپرست حجاج)، تحليل‌هايي مبني‏بر عدول امام‌خميني از آرمان‌هاي سياسي حج، در ميان مقام‏هاي رسمي و رسانه‌هاي گروهي در پي‌آورده است، امّا در عمل، ماحصل تحركات ديپلماتيك ايران نشان مي‌دهد كه در امر حج، همچنان روند سابق ادامه دارد. در اين جا، موارد مهم آخرين تحركات و نظرهاي مربوطه به اين موضوع، مورد بررسي و مرور اجمالي قرار مي‌گيرد: روزنامة كيهان در شمارة امروز خود گزارشي از ديدار روز گذشتة وزير ارشاد اسلامي و مسئولان امور حج با رئيس‌جمهوري درج كرده‏است. مطابق اين گزارش‏، وزير ارشاد اسلامي حجت‏الاسلام "سيدمحمد خاتمي" برخي مشكلاتي را كه مسئولان عربستان سعودي بر سر سفر حج ايرانيان قرار داده‌اند، به استحضار حجت‌الاسلام والمسلمين "سيدعلي خامنه‌اي" رئيس‏جمهوري رساند. آن‏گاه رئيس‏جمهور با اشاره به موضع اخير دولت عربستان سعودي در خصوص اعزام 150هزار زائر ايراني مشتاق بيت‌الله‌الحرام، گفت‌: «در حالي كه مردم اين چنين مشتاقانه منتظر زيارت حرمين شريفين بوده و براي آنان تسهيلات اين زيارت از سوي دولت فراهم شده‏است، ممكن نيست اين سفر انجام نگيرد. من اميدوار هستم كه دولت عربستان سعودي در زمينة اعزام حجاج ايراني بيت‏الله الحرام مانع تراشي نخواهد كرد.» حجت‌الاسلام " امام جماراني" سرپرست سازمان حج و زيارت و اوقاف و امور خيريه نيز در گفت‏وگويي اختصاصي با روزنامة كيهان، با تأكيد بر نظر دو سال پيش امام‌خميني مبني‏بر اين‌كه " اگر تعداد مورد نظر حجاج اعزامي به مكه رد شود، ما اصلاً به مكه نمي‌رويم"، به مصاحبة شب گذشتة خاتمي وزير ارشاد اسلامي، اشاره كرد كه در آن آمده‏بود: «بر اساس توافقات به عمل آمده با مسئولين رسمي عربستان، 150هزار نفر اعزام به مكه خواهند داشت، ولي اكنون اين توافقات از سوي عربستان زير سؤال رفته‏است.» امام جماراني با ذكر اين كه در سفر وزير خارجة عربستان به ايران و ملاقات با دكتر ولايتي و آقاي "هاشمي رفسنجاني" رئيس مجلس شوراي اسلامي، مسئله خاتمه يافته و اعزام 150هزار نفر تثبيت شده‏بود، افزود: «اگر چنانچه دولت سعودي نخواهد ما را تحمل كند، [به مكه] نمي‌رويم و هر پي‏آمدي داشته باشد، مسئول عواقبش دولت سعودي خواهد بود.» وي سپس تأكيد كرد: «حجاج ما با كمال طمأنينة خاطر اگر چنانچه به ما اجازه دادند به مكه برويم و آزادانه اعمال‏مان را انجام بدهيم، شعارهاي‏مان عليه امريكا و عليه استكبار جهاني داده شود، ما حاضريم و حجاج ما حاضرند كه به اين مكه بروند، اما مكه‌اي كه بخواهد ما را از آن شعارهاي اصيل اسلامي و انقلابي خودمان باز بدارد، حجاج اقدام به چنين حجي نخواهند كرد.» يادآوري مي‌شود كه سيدمحمد خاتمي وزير ارشاد اسلامي شب گذشته (2/5/1364) در گفت‌وگويي با دفتر واحد مركزي خبر گفته‏بود: «آنچه كه پيش آمده حداقل نشان مي‌دهد كه دولت عربستان سعودي از ادارة امر حج ناتوان است. اگر واقعاً دولت عربستان سعودي ناتوان است، بهتر است كه اين مسئله را اعلام بكند تا مسلمين يك چارة مناسبي براي اين مشكل بينديشند و اگر از اين برخوردها منظور دولت عربستان اعلام فشار بر مسلمانان و انقلاب ايران هست، ما معتقديم كه انقلاب اسلامي را و رهبر با صلابت و سازش‏ناپذير انقلاب اسلامي را و مردم مصمم و مؤمن ما را خوب نشناخته‌اند.» وي افزوده بود: «كعبه پايگاه توحيد است و لازمة توحيد، ابراز برائت نسبت به مشركين و تصميم بر جهت مبارزه با مستكبرين و سلطة اجانب است و اين مسئله صريح دستور قرآن است]...[ اين يك وظيفة الهي است كه هيچ سياستي نبايد و نمي‌تواند جلو مسلمين را از انجام وظايف الهي آن‏ها بگيرد.» اعلام مواضع مسئولان نظام جمهوري‌اسلامي در برابر عربستان، بازتاب‏هايي در رسانه‌هاي همگاني در پي آورده، از جمله، راديو اسرائيل در تاريخ 2/5/1364 به سخنان رئيس‏جمهور مبني‏بر "اعزام 150هزار زائر ايراني" اشاره كرد سپس با ذكر تأييدآميز خبر درج يك سند محرمانه از وزارت ارشاد اسلامي درنشرية نهضت مقاومت ملي ايران [گروه بختيار در پاريس] مبني‏بر اين‌كه حكومت ايران قصد دارد 15هزار تن از پاسداران دولتي و حزب اللهي را براي راه‏اندازي تظاهرات سياسي در ميان زائران خانة خدا به مكه اعزام كند، تفسير خود را پايان داد. خبرگزاري رويتر به نقل از خبرگزاري رسمي سعودي گزارش داد كه "شريف‏الدين پيرزاده" دبيركل سازمان كنفرانس اسلامي نيز امروز دعوت براي آميختن حج با مسائل سياسي در مكان مقدس مسلمانان در عربستان سعودي را محكوم كرد. رويتر افزود: «علي خامنه‌اي رئيس‌جمهوري ايران، هفتة گذشته زوار ايراني كه امسال عازم حج مي‌باشند را به ادغام تجربيات مذهبي‏شان با فعاليت‌هاي سياسي دعوت كرده‏است.» خبرگزاري يونايتدپرس در گزارشي به نقل از خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، ضمن درج اخبار مربوط به اختلاف ميان عربستان و ايران در مورد تعداد حجاج اعزامي به مكه، نوشت: «"محمدحسين لواساني" مديركل افريقا - عربي وزارت امورخارجه، امروز (3/5/1364) به منظور تحويل پيام رئيس‏جمهور سيدعلي ‏خامنه‏اي، عازم عربستان سعودي شد ]...[ عربستان سعودي قصد دارد تعداد زائران ايراني را به ]يك[ صدهزار نفر كاهش دهد. در طول مراسم حج، مسلمانان ايراني تظاهرات ضد صهيونيستي و ضد امپرياليستي برگزار مي‌كنند و مقامات عربستان كه مسئول هرگونه حادثة احتمالي اين تظاهرات هستند، خواسته‌اند كه هيچ‌گونه فعاليت سياسي در طول برگزاري مراسم حج انجام نشود. هفتة گذشته رهبر روحاني ايران آيت‌الله "روح‌الله خميني" به مقامات رسمي ايران دستور داد تا تظاهرات عظيمي را درطول برگزاري مراسم حج ترتيب دهند.» يونايتدپرس در پايان، نامه‌اي با تاريخ 12 فوريه 1985 از وزارت ارشاد اسلامي به‏فرمانده سپاه پاسداران‏ انقلاب ‏اسلامي، درج كرده كه به ‏وسيلة جنبش مقاومت ملي ايران (گروه بختيار) منتشر شده‏است. مجلة " اكونوميست" چاپ لندن، در شمارة مورخ 25 ژوئيه (3 مرداد ماه) در مقاله‌اي با عنوان "نقشه‌هاي ايران در مورد مكه" نوشته‏است: «مسئولين عربستان سعودي به منظور جلوگيري از تكرار وقايع سال گذشته - كه تقريباً سرانجامي فاجعه‏آميز داشت - تعدادي كارشناس خارجي ضد تروريسم اجير كرده‌اند. شاه‏زاده "سعودالفيصل" وزير خارجة عربستان، در 19 ماه مه طي سفري به تهران از رهبران ايراني خواست در مقابل حمايت مالي عربستان از ايران با تلاش اين كشور و در پايان دادن به جنگ خليج‌]فارس[ در سال جاري مراسم حج را به آرامي به انجام برسانند. وزير خارجة عربستان با دست خالي به كشورش بازگشت، سپس مقامات امنيتي عربستان سعودي جهت آماده ساختن خود براي وضعي بدتر از سابق، چندين كارشناس ضد شورش و آشوب از امريكا، فرانسه و آلمان غربي اجير كردند تا كنترل امنيت جده و مدينه و همچنين نقاط حساس جاده‌اي كه به مكه مي‌رود، طائف و رياض، را در اختيار بگيرند.» اكونوميست افزوده‏است: «منابع خبري خارجي در خاورميانه مي‌گويند هفتة گذشته ايران سه يا احتمالاً چهار نشست با سران گروه‌هاي حامي آيت‌الله خميني در افريقا، اروپاي غربي، كشورهاي حوزة خليج‌]فارس[ كانادا و خاور دور ترتيب داده‏است. مقامات اطلاعاتي ايران كه توسط آيت‌الله "منتظري" رهبر افراطيون شيعه، به اين كشورها اعزام شده بودند، آن‏ها را از اين نشست‌ها آگاه كردند. اين نشست‌ها كه در "گابون" پايتخت بوتسوانا، لندن، مونترال ويك كشور ديگر در افريقا برگزار شد، جهت هماهنگ كردن اقدامات در ايجاد آشوب در مكه، تصميماتي اتخاذ شد. بنا به اظهار منابع ما، طبق اين تصميمات قرار است دو نوع بنيادگرا به مكه اعزام شوند: يك گروه كساني هستند كه از تعليمات نظامي برخوردارند و گروه ديگر كساني كه در تحريك جمعيت تخصص دارند... اهداف اصلي اين عمليات، سري مي‌باشد اما منابع ما مي‌گويند هدف اصلي، ايجاد شورش است. خميني در صبح روز 22 ماه ژوئيه حجت‏الاسلام "مهدي كروبي" سرپرست بنياد شهيد را به حضور پذيرفت. خميني در اين ملاقات آخرين دستورات خود را به اطلاع كروبي كه در 19 ژوئيه به‌عنوان سرپرست حجاج منصوب گرديد، رساند. اين دستورات حاكي است: " ما بايد از اين مراسم براي به وجود آوردن هشياري سياسي در اذهان مسلمين و تحريك آن‏ها به انجام تظاهرات در مسجدالحرام، مكه، مدينه و جده استفاده كنيم. " چند ساعت بعد "هاشمي رفسنجاني" رئيس مجلس ايران، در مراسمي در دانشگاه تهران دربارة اين گفتة خميني توضيح بيش‏تري داد": تمام مسلمانان بايد با تمام قوا فرياد بزنند مرگ بر امريكا، مرگ بر غرب؛ اين فرمان امام است".» همچنين راديو اسرائيل، راديو بغداد، راديو كويت، راديو بي.بي.سي. و روزنامة " القبس" نيز امروز مطالبي مشابه بازتاب‌هاي فوق، در مورد سفر حجاج ايران، اقدامات و ... مطرح كرده‌اند. از سوي ديگر، روزنامة كيهان در تفسيري دربارة فلسفة حج و نيز نگرش غرب به انقلاب اسلامي و اطلاق واژه‌هايي چون خمينيسم، شيعه‌گري و بنيادگرايي به جمهوري‌اسلامي، به تغيير سرپرست حج (انتصاب كروبي به سمت سرپرستي حج و انتقال خوئيني‌ها از اين سمت به دادستاني انقلاب) اشاره كرده و افزوده است: «ناظران ناشي سياسي در داخل كه به اصطلاح مي‌كوشند تا تحليل روندي كنند و قضايا را در ارتباط با هم بررسي نمايند، چنين نتيجه‌گيري كردند كه اين تغييرات در ادامة سفر و دعوت "سعودالفيصل" به ايران در رابطه با توقف جنگ شهرها صورت مي‌گيرد و بر اين اساس قضاوت كردند كه اين گامي است به عقب و به سمت حل مسالمت‌آميز مسائل! و جالب اين‌جاست كه اين‏ها، تنها پس از اين تعويض، به رمز و رازها و اخبار ظاهراً پشت پرده پي برده‌اند! غرب نيز كه دريافته است مكه و مراسم حج به نحوي كه ايران آن را برگزار مي‌كند، در افزايش موج ضداسرائيلي و ضد امريكايي نقش بسيار مهمي را ايفا مي‌كند، در اقدامي هماهنگ، چنين تبليغات كردند كه "تغيير موسوي خوئيني‌ها - كه از چهره‌هاي راديكال حكومت ايران است - تمايل رهبران ايران به حجي آرام و بدون درگيري را نشان مي‌دهد". تأييد امام از آقاي خوئيني‌ها و سخنان آيت‌الله العظمي منتظري كه " ان‏شاء‏ الله با آمدن موسوي تحولي در قوة قضائيه و اجراي عدالت اسلامي در سطح جامعه، ايجاد شود." و با توجه به بينش و منش و شيوة برخورد ايشان در حل مسائل، خود دلايل روشني است كه نتيجه بگيريم اين تغيير تنها در رابطه با اوضاع و احوال داخلي انقلاب صورت گرفته است و بس، زيرا از آن طرف مي‌بينيم كه امام در اين رابطه مي‌فرمايد: " سياست ما در قبال حج، يك سياست اسلامي است و سياست اسلامي كه با رفتن و آمدن اشخاص، عوض نمي‌شود." و در حكم انتصاب آقاي كروبي، امام ايشان را مؤظف به اجراي دستورالعمل‌هايي مي‌كنند كه قبلاً در حكم آقاي خوئيني‌ها آمده‏است.» در آخر مقاله، تأكيد شده‏است كه "عربستان اگر در رابطه با نحوة برگزاري مراسم حج بخواهد بر اساس خواست و تمايل و تحليل غرب و به‌ويژه امريكا عمل كند، مسلماً زيان خواهد كرد."

گزارش- 406

هفتاد و چهارمين كنفرانس اوپك با تصميم در خصوص كاهش بهاي نفت سنگين به ميزان 50 سنت و نفت متوسط به ميزان 20 سنت، پس از چهار روز بحث و تبادل نظر به كار خود پايان داد. در مورد نتايج اين كنفرانس، راديو كلن گفت: «نتايج حاصله از كنفرانس وزيران كشورهاي صادركنندة نفت عضو اوپك در ژنو، كوچك‌ترين تغييري در وضع بازار جهاني ندارد. ميزان اصلي نفت خام در بازار جهاني در گذشته بيش از حدِ مورد نياز بود و اين وضع همچنان ادامه دارد. اين احتمال قوياً وجود دارد كه در اثر ادامة اين وضع و بالا بودن ميزان نفت خـام در بازارهاي جهاني، در آيندة نزديك بهاي نفت خام به بشكه‌اي 20 دلار عرضه گردد.»

گزارش- 407

يك مقام مسئول در دولت ريگان، اين گزارش‌ها را كه انتقاد غيرمنتظر و شديد امريكا از "سازمان مجاهدين خلق ايران" به‌منظور ارائه واكنش مثبت در قبال گام‌هاي ايران براي بهبود روابط با امريكا، بوده، تكذيب كرده‏است. "ريچارد مورفي" وزير مشاور در امورخارجي امريكا، در سخناني دركنگرة اين كشور، مجاهدين خلق را مورد حمله قرار داده و به نمايندگان كنگره هشدار داده بود كه از اين سازمان حمايت نكنند. وي افزوده‏بود كه اعضاي مجاهدين خلق به تلاش وسيع جهت كسب حمايت اعضاي كنگره و ديگر سياست‌مداران امريكايي دست زده‌اند. خبرگزاري كويت در ادامة‏‏‏‏ اين خبر، افزوده است: «انتقاد مورفي از مجاهدين در حالي صورت گرفت كه گزارش‏هاي قبلي حاكي از تلاش دولت انقلابي ايران جهت بهبود روابط با امريكا از طريق ميانجي‏گري ژاپن بود. "چارلز ردمن" معاون سخن‏گوي وزارت امورخارجة امريكا، ضمن رد ارتباط انتقاد مورفي از مجاهدين با تلاش‌هاي ايران جهت آشتي با امريكا، گفت: اظهارات مورفي تنها در تلاش جهت روشن كردن ماهيت فعاليت‌هاي اين سازمان (مجاهدين خلق) صورت گرفته‏است.»

گزارش- 408

امروز پليس تركيه ترور روز گذشتة يك ديپلمات اردني در اين كشور را تلويحاً به ايران نسبت داد. اين در حالي است كه دربارة مسئوليت اين ترور گزارش‌هاي متفاوت و بعضاً ضد و نقيضي به‏وسيلة خبرگزاري‌ها منتشر شده‏است. يونايتدپرس به نقل از يك مقام رسمي پليس تركيه در آنكارا، گزارش داده‏است: «مأموران پليس تركيه امروز در جست‏وجوي يك ايراني كه مظنون به ترور يك ديپلمات اردني است، هستند. اين مقام ترك افزود: "ما از قبل معتقديم كه قاتل، يك ايراني است." ولي هويت اين مظنون ايراني را اعلام نكرد.» "زياد ساني" (ثاني) دبير اول سفارت اردن در آنكارا، ديروز در حالي‌كه اتومبيل او پشت چراغ قرمز ايستاده بوده، بر اثر اصابت چهار گلوله به‏وسيلة يك مرد مسلح ناشناس به قتل رسيده‏است. در پي اين قتل، شخصي تلفني به خبرنگار آسوشيتدپرس گفته كه سازمان جهاد اسلامي مسئوليت اين ترور را به عهده گرفته‏است. وي كه خود را عضو اين سازمان معرفي كرده، دبير اول سفارت اردن را عامل قدرت‌هاي امپرياليستي خوانده و افزوده است: «اقدامات ما عليه يك چنين افرادي در آينده ادامه خواهد داشت.» از سوي ديگر، خبرگزاري رسمي تركيه اعلام كرد كه شخص ديگري در تماسي تلفني با اين خبرگزاري در لندن، گفته‏است كه ترور ديپلمات اردني كار گروه "حزب‏الله" مي‌باشد. يك سازمان فلسطيني به نام "سپتامبر سياه" نيز مسئوليت اين ترور را به عهده گرفته‏است. به گزارش خبرگزاري فرانسه، شخصي كه از بروكسل از طرف سازمان سپتامبر سياه صحبت مي‌كرده، گفته است: «ما خود را مسئول قتل "زياد ثاني" - كه عامل همكاري بين سرويس‌هاي امنيتي اردن و تركيه بوده‏است - اعلام مي‌كنيم.» اين فرد - كه به زبان فرانسه و با لهجة غليظ عربي صحبت مي‌كرده - افزوده است: «ما به رژيم اردن اخطار مي‌كنيم براي تعقيب نيروهاي ملي‌گرا و انقلابي در اردن و ديگر كشورها بهاي گزافي را بايد بپردازد.» وي همچنين تأكيد كرده كه "طرح موافقت عرفات - حسين هيچ‌گاه اجرا نمي‌شود." منظور وي، موافقت نامة فوريه گذشته بين عرفات و شاه حسين بوده‏است. يك تلفن ‏كننده نيز - كه تركي را به خوبي صحبت مي‌كرده - در تماس با دفتر يك خبرگزاري غربي در آنكارا، گفته ‏است كه سازمان جهاد اسلامي مسئول اين ترور است. فردي از سوي همين سازمان در تماس ديگري با دفتر بي.بي.سي. در بروكسل نيز مسئوليت اين ترور را به عهده گرفته‏است. در همين حال، وزارت خارجة حكومت اردن بيانيه‌اي صادر كرده كه در آن اردن از مقام‏هاي تركيه خواسته است قاتل را شناسايي و به كيفر برسانند. بيانيه همچنين افزوده‏است: «چنين اقداماتي اردن را از ادامة وظايف ملي و خدمت به مسئله اعراب و ملت فلسطين باز نخواهد داشت.»  ضميمة گزارش 397: مسئله تحويل خط پدافندي اروند به سپاه يادآوري مي‌شود كه بخشي از نيروهاي ژاندارمري حاضر به تخلية منطقه شده‌اند، اما اين كار را بدون رعايت نكات لازم حفاظتي انجام مي‌دهند و برخي ديگر اساساً حاضر به تحويل خط به سپاه نيستند و مقاومت مي‌كنند. در اين‌باره "عزيز جعفري" در جلسة امروز قرارگاه خاتم گفت: «ارتش مستقيماً دستور تخليه داده است، ولي اين‌ها گفته‌اند نمي‌رويم. ما هم كه گفته‌ايم، عمل نكردند. اين‌ها از صياد خواسته‌اند كه از "سليمان‏جاه" بخواهد اين‌ها را تعويض نكنند. اين‏ها عقبه‌شان اين‌جاست و نمي‌خواهند عوض شوند.» احمد سوداگر نيز گفت: «اين‏ها پنج‌سال است در اين خط هستند و نمي‌روند.» علي شمخاني هم‏ پيشنهاد كرد: «شما يك جلسة ناهار بگذاريد و بگوييد شوراي عالي دفاع گفته خط پدافندي سپاه اين‌جا باشد، چون ارتش آتش دارد و نيرو ندارد و سپاه برعكس است. اين خط چون نيرو مي‌خواهد و آتش احتياج ندارد، قرار شده ما آن را بپوشانيم.»

منابع و مآخذ روزشمار 1364/05/03