1362.07.18

روزشمار جنگ سال 1362 1362.07.18
نام‌های دیگر	هجده مهر
تاریخ شمسی	1362.07.18
تاریخ میلادی	10 اکتبر 1983
تاریخ قمری	3 محرم 1404

1359.07.18

1360.07.18

1361.07.18

1363.07.18

1364.07.18

1365.07.18

1366.07.18

گزارش - 767

درپی لغو عملیات والفجر5 در منطقه‌ دربندیخان - که روز گذشته ازسوی معاونت عملیات ستاد مرکزی سپاه به فرمانده‌ قرارگاه نجف ابلاغ شد - گفت‌وگوها برای اجرای عملیاتی هم‌زمان با عملیات والفجر4 در منطقه دهانه‌ شیلر ادامه دارد. امروز فرماندهان ارشد سپاه و ارتش* با حضور محسن رضایی و صیاد شیرازی در قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش (باختران) نشست مشترکی را به‌منظور تصمیم‌گیری درمورد اجرای عملیات قرارگاه نجف برگزار کردند. در این جلسه فرماندهان ارتش و سپاه دو منطقه را برای اجرای عملیات هم‌زمان با عملیات دهانه‌ شیلر پیشنهاد کردند: یکی در محدوده‌ سرتنگ واقع در منطقه سومار - مندلی (منطقه‌ عملیات مسلم‌بن‌عقیل(ع)) و دیگری در محدوده‌ قلعه‌آویزان واقع در منطقه‌ مهران - بدره (منطقه‌ عملیات والفجر3). در ارزیابی محورهای فوق، فرماندهان ارتش به‌ویژه سرهنگ صیاد شیرازی و سرهنگ جمالی معتقد بودند که عبور از دشواری‌های پیش‌ رو در محور سرتنگ، به 50 الی 60 گردان نیرو نیاز دارد و تلفات زیادی را به قوای خودی تحمیل خواهد كرد. در مقابل، می‌توان عملیات روی ارتفاعات قلعه‌آویزان تا ارتفاع نمه‌کلان‌بوی کوچک را با 30 گردان اجرا کرد. گفتنی است که فرمانده‌ نیروی زمینی ارتش تأكید داشت که باتوجه‌به موفق‌نبودن قرارگاه نجف در آماده‌سازی و اجرای عملیات والفجر5 در منطقه‌ دربندیخان، باید عملیات بعدی در منطقه مهران - قلعه‌آویزان به قرارگاه کربلا واگذار گردد.** از سوی دیگر، فرماندهان سپاه ازجمله محسن رضایی و رحیم صفوی عقیده داشتند باتوجه‌به اجرای عملیات والفجر3 در محور مهران، درصورت واگذاری عناصری از لشکر27 محمد رسول‌الله(ص) به قرارگاه نجف می‌توان با 30 گردان شهر زرباطیه را تصرف و امکان تأمین کامل ارتفاعات کانی‌سخت و قلعه‌آویزان را فراهم كرد. فرماندهان مزبور شناسایی‌هایی قبلی و آشنایی با منطقه را عاملی مؤثر در پیشروی روی قلعه‌آویزان و جنوب منطقه نمه‌کلان‌بو می‌دانستند. در تکمیل این بخش، معاونت عملیات ستاد مرکزی سپاه استعداد مورد نیاز برای اجرای عملیات تکمیلی والفجر3 را سه لشکر اعلام کرد و افزود: می‌توان از تیپ30 گرگان (با 8 گردان)، تیپ4 لشکر21 حمزه از ارتش و لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) (7 گردان)، لشکر5 نصر(6 گردان) و تیپ مرزی امیرالمؤمنین(ع) از سپاه استفاده کرد.

گزارش - 768

پس از جلسات سه روز گذشته‌ قرارگاه مقدم حمزه که به‌منظور آماده‌سازی نهایی یگان‌های ارتش و سپاه در قرارگاه‌های پنج‌گانه‌ تاکتیکی حمزه در عملیات والفجر4 (منطقه‌ دهانه‌ شیلر) برگزار شد، امروز آخرین وضعیت پیشرفت قرارگاه‌های حمزه1 تا 5 در دو سطح قرارگاهی و یگانی* با حضور علی صیاد شیرازی فرمانده‌ نیروی زمینی ارتش و محسن رضایی فرمانده‌ کل سپاه، در قرارگاه مقدم نزاجا (باختران) مورد بررسی قرار گرفت. در بخش نخست جلسات امروز که به یگان‌ها اختصاص داشت ابتدا فرمانده‌ لشکر14 امام حسین(ع) در گزارشی از وضعیت قرارگاه تاکتیکی حمزه1، همچون روز گذشته مواردی ازقبیل حضور ضدانقلاب در منطقه، تسلط دید و تیر نیروهای دشمن و عناصر ضدانقلاب بر جاده‌های مواصلاتی و مشکلات ناشی‌از جابه‌جایی لشکر از سورن به پنجوین را از دشواری‌های پیش روی لشکر عنوان کرد. وی در تشریح اقدامات دشمن و ضدانقلاب در منطقه‌ جدید لشکر امام حسین(ع) گفت: «در حسن‌آباد حدود 75 نفر نیروی ضدانقلاب هستند که می‌آیند جاده‌ای که به جلوی کله‌قندی می‌آید و از کله‌قندی به مرانه می‌رود را مین می‌گذارند، به‌نحوی‌که ما از روی کله‌قندی آنها را می‌بینیم؛ مثلاً یک ماشین تیپ2 ارتش به روی مین رفته بود و پشت سرش هم یک تراکتور را زده بودند. از همه بدتر اینکه جلوی چشم ما بود و ما از کله‌قندی می‌دیدیم. ما وقتی به روی کله‌قندی و یالی که به‌سمت پنجوین می‌رود و شامل ارتفاعات تخم‌مرغی و سه‌درختی است برای شناسایی رفته بودیم به ضدانقلاب برخورد کردیم، یعنی شناسایی ما باید از شیار حسن‌آباد عبور بکند که اینها سد راه ما هستند و بچه‌ها هر چقدر که رفتند به ضدانقلاب برخورد کردند و شدیداً به طرفشان تیراندازی کردند.» وی در ادامه تنها راه‌حل برای مقابله با وضعیت فعلی را اجرای عملیات علیه ضدانقلاب دانست و افزود: «دشمن در منطقه خیلی مشکل گرفته است آمده تمام روی پنجوین را پوشانده است؛ یعنی آمده خط مکمل تشکیل داده است و بعد آمده در منطقه، تپه‌های بعدی را پوشانده است.» خرازی با اشاره به تعویض منطقه و تغییر مانور لشكر14 امام حسین(ع)، بر ضرورت شناسایی‌های مجدد برای تکمیل مانور عملیات تأکید کرد: «شناسایی کله‌قندی برای ما مشکل شده است. کلید منطقه، کله‌قندی است و اگر مسئله کله‌قندی حل بشود و سقوط بکند، ما می‌توانیم به‌راحتی نیروهایمان را به پنجوین و سنگ‌ معدن و همین‌طور برسانیم و از پشت شناسایی اولیه‌ای داشتیم، ولی دوباره باید به‌صورت کامل شناسایی کنیم. دشمن کمین خودش را جلوتر آورده و میدان مینش را هم زیادتر کرده و به جلوتر آمده است. ... یعنی دشمن از حد معمولش جلوتر آمده بود، حالا مجدداً دشمن خودش را تقویت کرده و این دهانه را بسته است درحالی‌که این دهانه محل عبور عقبه‌ ماست و باید جاده‌ای بزنیم که به جاده دشمن بخورد و تأمین هم بکنیم.» فرمانده‌ لشکر14 امام حسین(ع) در پایان گزارش خود با اشاره ‌به مسائل و مشکلات ناشی‌از تعویض منطقه مأموریت لشكر از سورن به پنجوین خاطرنشان كرد: ما 12 روز فرصت درخواست کردیم و ان‌شاءالله تا بیست‌ودوم مهر، می‌توانیم تدارکات و قرارگاهمان را مستقر کنیم. در ادامه جلسه، باتوجه‌به پیوستگی مأموریت قرارگاه‌های تاکتیکی حمزه1 و 2، کریم نصر فرمانده تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) هم در گزارش خود حضور عناصر ضدانقلاب و دشمن را از مشکلات جدی منطقه عملیاتی قرارگاه حمزه2 برشمرد. وی با بیان اینکه «از 10 الی 20 روز پیش تا حالا، دشمن خیلی از کمین‌هایش را به جلو آورده است و ضدانقلاب به دشت آمده است»، درمورد اقدامات و تحرکات اخیر دشمن و ضدانقلاب گفت: «ما آمدیم پل‌های این منطقه را شناسایی کردیم و دیدیم دشمن بین خویله و مارو و شیاری که بینشان هست خیلی تقویت کرده است و سیم‌خاردار و میدان مین هم خیلی دارد و چند نفر نیروی شناسایی نفوذی فرستاده‌ایم» تا منطقه را شناسایی کنند. كریم نصر در ادامه افزود: «دشمن در همه‌جای این منطقه سگ رها کرده است و هرجا که بخواهیم جلو برویم پارس می‌کنند و مجبور هستیم تغییر موضع بدهیم ... تمام منطقه قلقله و جشنی‌آباد پر از ضدانقلاب است ... از یک محور دیگر (کخلان) هم داریم شناسایی می‌کنیم تا ان‌شاءالله برای عملیات آماده شویم.» ابهام در مانور یگان‌های 41 ثارالله(ع)، 44 قمر بنی‌هاشم(ع) و 14 امام حسین(ع) از دیگر موضوعاتی بود که در نشست مشترک امروز مورد بحث و بررسی قرار گرفت. درحالی‌كه موفقیت مانور عملیات قرارگاه‌های تاکتیکی حمزه1 و 2 در جبهه مریوان به یکدیگر وابسته است، به‌علت تداوم شناسایی‌ها كه ناشی‌از تعویض یگان‌ها و تغییر مأموریت‌هاست، هنوز مانور عملیات یگان‌های تحت امر قرارگاه‌های تاکتیکی مذكور تکمیل نشده است. پس از اتمام گزارش یگان‌های سپاه، سرهنگ جمالی جانشین نیروی زمینی ارتش نیز به اقدامات اخیر ارتش عراق و ضدانقلاب در جنوب منطقه‌ دهانه‌ شیلر پرداخت و گفت: ارتش عراق تحرک خود را کاهش داده چون اقدامات پیشگیرانه را انجام داده و زودتر از ما آماده شده است. در بخش دیگری از جلسه، سرهنگ ستاد آذرفر فرمانده لشکر28 کردستان، به تشریح وضعیت ضدانقلاب و تشدید اقدامات تخریبی آنان در منطقه پرداخت و دراین‌باره گفت: «از انجیران تا قوم‌شیره و سیف، شدت عملیات ایذایی ضدانقلاب بالا گرفته است، به‌طوری‌که اولاً آتش دقیقی را به اطراف [مقر] مقداد هدایت کردند. ثانیاً دارند نزدیک می‌شوند که دو سه بار با گشتی‌های کاوشی ما برخورد کردند و مراتب را به عرض جانشین نزاجا رساندیم و اجازه دادند که ما یک عملیات کاوش و پاک‌سازی محدودی در آن منطقه انجام بدهیم که دستور به گردان112 ابلاغ شد و ان‌شاءالله شروع خواهند کرد تا ضدانقلاب را کمی دور کنند.» در ادامه باتوجه‌به اینکه تأمین آتش همه یگان‌ها به توپخانه‌ لشکر28 کردستان ارتش محول شده است، سرهنگ آذرفر عملیات پیش‌بینی‌شده برای انهدام توپخانه‌های دشمن را تشریح کرد.

گزارش - 769

بخش دوم جلسات مربوط به بررسی آخرین وضعیت پیشرفت قرارگاه‌های پنج‌گانه تاکتیکی حمزه در عملیات والفجر4 (منطقه‌ دهانه‌ شیلر) در سطح قرارگاهی و با حضور فرماندهی کل سپاه پاسداران، فرمانده نیروی زمینی ارتش و فرماندهان و مسئولان قرارگاه مقدم حمزه برگزار شد. در ابتدا، سرهنگ امیربیگی و علی ‌رضائیان فرماندهان ارتش و سپاه در قرارگاه مقدم حمزه، درباره سازمان رزم نهایی و درصد پیشرفت و آمادگی قرارگاه‌های حمزه1 تا 5 گزارش دادند. فرماندهان قرارگاه مقدم حمزه، سازمان رزم قطعی عملیات والفجر4 را به این شرح اعلام كردند: قرارگاه تاکتیکی حمزه1: لشکر14 امام حسین(ع) و یک تیپ از لشکر41 (ع) از سپاه و تیپ2 لشکر21 حمزه از ارتش. قرارگاه تاکتیکی حمزه2: تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) و یک گردان از لشکر41 ثارالله(ع) از سپاه و تیپ3 لشکر28 کردستان از ارتش. قرارگاه تاکتیکی حمزه3: لشکر8 نجف از سپاه و تیپ2 لشکر28 کردستان از ارتش. قرارگاه تاکتیکی حمزه4: لشکر25 کربلا از سپاه و تیپ1 لشکر28 کردستان از ارتش به‌عنوان احتیاط در مریوان. قرارگاه تاکتیکی حمزه5: لشکر31 عاشورا از سپاه به‌عنوان احتیاط در بانه. براساس ابلاغ فوق، بخشی از ارتفاعات سورن به‌عهده‌ گروه رزمی سلمان و بخش دیگر آن نیز به سپاه مریوان واگذار شد. فرماندهان قرارگاه مقدم حمزه در بخش دیگری از گزارش خود به تبیین مشكلات موجود در اجرای عملیات پرداختند. نزدیکی فصل زمستان و لزوم پیش‌بینی تمهیدات به‌منظور حل مشکل سرمای هوا، تهیه پلیت و نبشی برای پدافند در منطقه‌ عملیاتی، برآورد و تهیه سوله برای اسکان نیروها، کمبود ادوات مهندسی و وسایل ترابری، ضرورت نفت‌ریزی جاده‌ها، شبانه‌روزی‌کردن تأمین جاده‌ها، ضعف مهمات توپخانه‌ای، کمبود سهمیه‌ بالگرد و... ازمهم‌ترین مشکلاتی بود که فرماندهان مذكور به آن اشاره كردند. طبق اعلام فرمانده‌ نیروی زمینی ارتش و فرمانده‌ کل سپاه مقرر شد دراسرع‌وقت كمبودهای موجود تأمین و مشكلات برطرف گردد. در پایان نشست مشترک امروز، فرماندهی کل سپاه از کندی روند آماده‌سازی عملیات والفجر4 در منطقه‌ دهانه‌ شیلر انتقاد کرد و به فرماندهان سپاه دستور داد تا روز عاشورا آمادگی خود را اعلام كنند که در آن شب عملیات آغاز شود. وی در تبیین اهمیت اجرای عملیات والفجر4 در موقعیت کنونی کشور گفت: «از دو الی سه روز پیش انتظارات مردم بالا رفته، امریکا گفته ما سلاح به عراق می‌دهیم (60 فروند هلیکوپتر داده) از طرف دیگر، فرانسه هواپیماهای سوپراتاندارد را دارد، همه می‌خواهند بگویند که ایران بلوف زده و باید جواب دندان‌شکنی به آنها بدهید. این عملیات مصادف شده با روز عاشورا ... سعی شود از حداکثر نیرو استفاده شود از دیده‌بان نفوذی استفاده بشود.» 4 پس از آنکه طرح سازمان رزمی گردان دریایی سپاه ماهشهر برای پشتیبانی نیروها و احتیاط عملیات شمال خلیج‌فارس (عملیات والفجر6) در جلسه‌ دیروز فرماندهان قرارگاه نوح با مسئولان ناحیه‌ دریایی ماهشهر اعلام شد، امروز نیز جلسه‌ای به‌منظور ابلاغ طرح تشکیلات جدید گردان شهید مکوند در ماهشهر برگزار گردید.* علاوه‌براین، فرمانده‌ قرارگاه نوح در دیداری با مسئول جهاد استان فارس درمورد احداث سایت موشکی در یکی از جزایر خلیج‌فارس بحث و تبادل‌نظر کرد. در نشست امروز فرماندهان قرارگاه نوح با مسئولان ناحیه‌ دریایی ماهشهر، عبدالله رودکی معاون طرح و عملیات قرارگاه نوح، ترکیب ناوگروه رزمی مورد نیاز در عملیات شمال خلیج‌فارس را برای مسئولان آموزشی ناحیه‌ دریایی ماهشهر تشریح کرد. به گفته وی، هر ناوگروه رزمی دارای 90 نفر نیرو است. یک ناوگروه دریایی از 6 ناوتیم و هر ناوتیم از 3 قایق تشکیل شده است. هر قایق نیز مرکب از 5 نفر نیرو شامل یک فرمانده، یک سکانی، یک بی‌سیم‌چی، یک تیربارچی و یک آرپی.‌جی.‌زن می‌باشد. جنس قایق‌ها از نوع قایق ذوالفقار (ریجیندر انگلیسی) و فایبرگلاس و دولایه است. علاوه‌براین، هرکدام از ناوتیم‌ها سه قایق پشتیبانی دارد که عبارت‌اند از: 1. قایق تجسس و نجات 2. قایق پشتیبانی آتش 3. قایق پشتیبانی رزمی امروز همچنین عبدالحمید ملاح‌زاده فرمانده‌ قرارگاه نوح، با جزایری مسئول جهاد استان فارس درزمینه احداث سایت موشکی در یکی از جزایر خلیج‌فارس گفت‌وگو کرد. در این دیدار فرمانده‌ قرارگاه نوح ضمن تشریح مأموریت عملیات شمال خلیج‌فارس برای مسئول جهاد فارس گفت: چند ماه پیش، مأموریت مشترکی شامل «یک طرح پدافندی جنوب خلیج‌فارس و یک طرح عملیاتی برای تأمین خور عبدالله و خورموسی» به نیروی دریایی ارتش و قرارگاه نوح سپاه ابلاغ شد. پس از سه ماه شناسایی، قرار شد یک اقدام دریایی و زمینی به‌صورت هماهنگ به مرحله‌ اجرا درآید و درحال‌حاضر، یک قرارگاه مشترک نیروی دریایی ارتش و نیروهای سپاه در قفاص ایجاد شده و یک سایت هم درحال احداث است. برای اجرای عملیات، اسکله‌ای به‌منظور پهلوگرفتن 150 قایق تندرو در نظر گرفته شده است. قرارگاه کربلا نیز پایگاهی در نزدیکی قرارگاه نوح احداث خواهد کرد و یک یگان با هماهنگی و همراهی هوانیروز به‌منظور انهدام ارتش عراق در رأس‌البیشه وارد عمل خواهد شد. وی در ادامه ضمن اشاره به کمبود نیروی بسیجی، درمورد جابه‌جایی شهدا و مجروحان افزود: مناطقی در جزیره‌ خارک، سکوی نوروز، نهر قاسمی، قفاص و بهمنشیر (چویبده) برای پشتیبانی مجروحان در نظر گرفته شده است. در پایان جزایری از فرمانده‌ قرارگاه نوح خواست به‌منظور تسریع در روند آماده‌سازی عملیات، دستورالعملی درباره همکاری جهاد استان فارس با قرارگاه‌های کربلا یا نوح صادر شود.

گزارش - 770

گزارش‌های قرارگاه‌های حمزه سیدالشهدا و خاتم‌الانبیا(ص) همچنان از تداوم اقدامات و تشدید تحرکات ارتش عراق در منطقه عمومی دهانه‌ شیلر و به‌طور مشخص در منطقه پنجوین حکایت دارد. گزارش‌های نوبه‌ای اطلاعاتی یگان‌های خودی درمورد وضعیت کلی دشمن حاكی است: دشمن علاوه‌بر تثبیت و تحکیم مواضع پدافندی، فعالیت مهندسی خود را در سراسر خطوط تماس ازطریق ایجاد جاده‌های تدارکاتی و مواصلاتی و حفر کانال و نصب سیم‌خاردار به‌خصوص در مناطق پنجوین ادامه داده و با استفاده از تاریکی شب به جاده‌کشی در مناطق سرکوب و ارتفاعات منطقه اقدام كرده است. همچنین ارتش عراق با افزایش اعزام عناصر شناسایی و دیده‌بانی در منطقه سعی می‌کند تا تمام حرکات نیروهای خودی را زیر نظر بگیرد. این گزارش‌ها، میزان حرکات و جابه‌جایی خودروهای دشمن در منطقه پنجوین را چشمگیر توصیف کرده و از انتقال تیپ تازه‌تأسیس با هویت 504 پیاده از سیدصادق به پنجوین خبر دادند. گزارش‌های مزبور در تحلیل اقدامات اخیر ارتش عراق، استعداد رزمی نیروهای دشمن و توانایی آنان برای دفع تک‌های احتمالی آتی ایران را نسبتاً خوب ارزیابی کردند. در همین زمینه، مرکز فرماندهی جنگ الکترونیک ستاد قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) با استناد به اسناد به‌دست‌آمده از ارتش عراق، گفت: عناصر ایرانی کلیه نیروها و تجهیزات خود در جبهه روبه‌روی یگان‌های عراقی در منطقه‌ دهانه‌ شیلر را تکمیل كرده و احتمال زیادی می‌رود که زمان حمله عناصر ایرانی روز 26/7/1362 باشد. این سند عراقی محورهای دره شیلر، هفت‌توانان، بلکه و چمپاروا را به‌عنوان فلش‌های حمله احتمالی ایران مورد تأکید بیشتری قرار داده است.

گزارش - 771

جلسه شورای عالی دفاع امشب به ریاست آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور برگزار شد. در این جلسه آخرین تحولات جنگ ایران و عراق، حملات موشکی عراق به مناطق مسکونی ایران، واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق و واکنش احتمالی ایران در مقابل استفاده عراق از این جنگنده‌ها و مسئله اسرای ایرانی و عراقی، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.* در این جلسه علاوه‌بر رئیس شورای عالی دفاع و نماینده امام در این شورا، میرحسین موسوی نخست‌وزیر، سرتیپ ظهیرنژاد رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، سرهنگ سلیمی وزیر دفاع، محسن رفیق‌دوست وزیر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، علی‌اکبر ولایتی وزیر امور خارجه، حسن روحانی رئیس کمیسیون دفاع مجلس شورای اسلامی، کمال خرازی سرپرست ستاد تبلیغات جنگ و نظران دبیر شورای عالی دفاع نیز حضور داشتند. در پایان نشست امشب شورای عالی دفاع، هاشمی رفسنجانی در مصاحبه‌ای مسائل مطرح‌شده را تشریح کرد. وی ابتدا به آخرین تحولات جنگ ایران و عراق پرداخت و با تأکید بر اینکه عراق در صحنه‌های نبرد همچنان در حالت دفاعی بوده و ابتکارعمل در دست رزمندگان ایرانی است، گفت: «ما یک اصولی را در نظر داریم که براساس آن تصمیم می‌گیریم و وقتی‌که تمام ادله ما برای یک حمله از جهات سیاسی، نظامی و مسائل انسانی آماده شد اقدام می‌کنیم و تقریباً از هر گوشه‌ای می‌توانیم این اقدام را عملی کنیم.» سخنگوی شورای عالی دفاع درباره حملات موشکی اخیر عراق به مناطق مسکونی دزفول و اندیمشک و موضع و واکنش ایران به این حملات نیز اظهار كرد: «موشک‌های زمین‌به‌زمین که از منطقه عملیات به دور است، امکانی است که ابرقدرت‌ها دراختیار عراق برای جبران ضعف و روحیه آنان گذاشته‌اند و اجازه چنین جنایتی را به آنها داده‌اند و درحال‌حاضر ما ابزاری برای جلوگیری از این عمل به‌طور ضربتی نداریم، ولی این جنایت همان‌طورکه بیش از یک سال و نیم و دو سال است ادامه دارد، بالاخره چون مشکلی برای ما دارد، امید این را داریم که بتوانیم مرکز آتش را خاموش کنیم و از این جهت که تا این موشک‌ها هست و جنگ در مرز و نزدیکی مرزها هست، فعلاً تدبیری برای ما نیست و ان‌شاءالله در فرصت مناسبی درمورد مرکز پرتاب موشک‌ها اقدام خواهیم کرد.» مسئله واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق و پیامدهای استفاده از این جنگنده‌ها از دیگر مباحث جلسه امشب شورای عالی دفاع بود. هاشمی رفسنجانی ضمن تأکید بر اینکه این اقدام یک حرکت تبلیغی و «شانتاژ رسانه‌ای» است و هدف آن تضعیف روحیه رزمندگان ایران و تقویت روحیه نیروهای عراق است، افزود: «این‌گونه اعمال در نقاط دیگری هم بوده است، که برای سرِ کار نگه‌داشتن عمال خودشان تاکنون انجام داده‌اند، البته این معنایش این نیست که در مرحله بعدی امکان اینکه این تهدید عمل نشود، وجود ندارد و ازنظر ما وقتی ببینند که ما زیر بار صلح ذلت‌بار نرفتیم و جا نخوردیم و از حقوقمان تنزل نکردیم و همچنان به گرده صدام فشار آوردیم، ممکن است که اینها دست به یک عمل دیوانگی بزنند، که ازلحاظ ما این مرحله دوم برخلاف اظهارات مقامات فرانسوی که گفته بودند بستن تنگه هرمز برای ایران انتحار است، ازنظر ما برای حزب سوسیالیست فرانسه انتحار است و ما خیال می‌کنیم که درعمل هواپیماهای فرانسوی و موشک‌های همراه آن غیر از اینکه جنگ را طولانی‌تر کند و مقداری به صدام جرئت دهد و درنهایت اسباب زحمتی برای تمام دنیا بشود، چیزی را درپی نخواهد داشت. و نظر ما همان حرفی است که قبلاً گفتیم و این حرف را ما در ماه‌های اول جنگ زدیم، یعنی سیاست ما در شورای عالی دفاع و خدمت امام از اول این‌طور ترسیم شد که ما امنیت خلیج‌فارس را تا موقعی حفظ می‌کنیم که صادرات ما از خلیج‌فارس به‌طور عادی باشد و اگر روزی در جنگ هر قدرتی، چه صدام و چه خارجی‌ها و ابرقدرت‌ها بخواهند ما را از نفت محروم کنند، محاسبه این موضوع برای دشمنان ما خیلی آسان است؛ زیرا که وقتی ایران نفت نداشته باشد طبعاً خلیج‌فارس برای ایران ارزشی ندارد. زیرا که وقتی نفت نداشته باشیم احتیاج به بندر برای صدور و واردکردن نیز نداریم. لذا این کار را برای همه کسانی که خودشان را به جنگ آلوده کردند، می‌کنیم اعم از اینکه از ابرقدرت‌ها و کشورهای همسایه که به جنگ آلوده شدند و به‌کلی خلیج‌فارس را از حیّز انتفاع می‌اندازیم و با این تدبیر است که ما اوایل جنگ گرفتیم و روی این تصمیم باقی هستیم و امکاناتش را هم خوب داریم و می‌توانیم تا آن موقعی که مایل باشیم، تا نفت ما به‌طور عادی امکان صدورش برقرار نشود خلیج‌فارس را بسته نگه‌داریم و هیچ قدرتی حتی جنگ جهانی سوم نیز نمی‌تواند آن را، اگر ما نخواهیم باز کند. لذا ما روی همان موضعمان هستیم و عمل می‌کنیم و این تهدید هم توخالی نبود و ازطرف ما شانتاژ هم نبوده و البته ما [مایل] به این کار نیستیم و امیدواریم که به این مرحله نرسد و اگر دشمنان ما فکر می‌کنند که می‌شود با این‌گونه تحریکات همان‌طورکه درمورد آلوده‌کردن محیط زیست کرده بودند، ما را از خواسته‌هایمان منصرف کنند، چنین مسئله‌ای غیرممکن است. برای ابرقدرت‌ها، غرب و فرانسه به‌خصوص مسئول این‌گونه حوادث خواهد بود و دنیا هم آن را نخواهد بخشید و اگر چنین ماجرایی برای خلیج‌فارس پیش بیاید مخصوصاً این زمستان برای دنیای غرب زمستان بسیار سردی خواهد بود.» سخنگوی شورای عالی دفاع در پایان مصاحبة خود راجع به حضور ناوگان جنگی ایالات متحده امریکا در اقیانوس هند و ارتباط این اقدام امریکا با موضوع تهدیدات ایران درمورد بستن تنگه هرمز، گفت: «این‌گونه اعمال جز شانتاژ دلگرم‌کننده برای عراق و ترساننده برای ما چیزی نیست. ولی [این‌طور] هم نیست که تا پایان کار هم هیچ چیزی از آن عملی نشود و امکان این دیوانگی می‌رود. ولی حضور امریکایی‌ها در لبنان چقدر تأثیر داشته است؟ نه ایران از مجاهدین لبنان کمتر است و نه اینها اینجا ‌می‌توانند بهتر عمل کنند، درحالی‌که لبنان، اسرائیل را هم در کنار خودشان دارند و ما واقعاً ترجیح می‌دهیم که اگر بنا است که جنگ باشد به‌جای آنکه سربازان مسلمان رودرروی هم باشند، آن ریشه‌های اصلی جنگ در مقابل ما قرار بگیرد.» رادیو اسرائیل با پخش قسمت‌هایی از سخنان هاشمی رفسنجانی مبنی‌بر عزم جدی ایران برای بستن تنگه هرمز درصورت استفاده عراق از جنگنده‌های سوپراتاندارد و با اشاره به موضوع تحویل این جنگنده‌ها به عراق، راجع به محورهای مذاکرات اعضای شورای عالی دفاع در جلسه امشب گفت: «در جلسه شورای عالی دفاع امکانات تقویت شبکه دفاعی ترمینال نفتی خارک به‌تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفت. همچنین باتوجه‌به آنکه ایران تهدید کرده درصورت چنین اقدامی ازجانب عراق دولت تهران نیز متقابلاً تنگه هرمز را خواهد بست در جلسه شورای عالی دفاع میزان آمادگی نیروهای ایران در بندرعباس و تنگه هرمز نیز مورد بررسی قرار گرفت. همچنین درباره مسئله اسیران ایرانی و عراقی بحث و گفت‌وگو شد.»

گزارش - 772

درپی تصمیم دولت یونان مبنی‌بر استرداد سه مجاهد عراقی زندانی در این کشور به عراق، گروهی از عراقی‌های مقیم تهران به دعوت مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق امروز در تهران راه‌پیمایی و یادداشت اعتراضی به سفارت یونان در ایران تسلیم کردند. این تظاهرات از میدان آرژانتین آغاز و در مقابل سفارت یونان در تهران پایان یافت. در یادداشت اعتراض تظاهرکنندگان که به سفارت یونان در تهران تسلیم شد، آمده است: «مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق به نام میلیون‌ها مظلوم عراقی و به نام شهدای انقلاب اسلامی عراق و به‌ویژه شهید آیت‌الله صدر و به نام سه زندانی عراقی و خانواده آنها اعلام می‌داریم که مسئله سه مجاهد یک مسئله صرفاً سیاسی است و هیچ‌گونه تردیدی در این مسئله نباید به وجود بیاید.» در ادامه این بیانیه، ضمن اظهار تأسف از ضرب‌وشتم سه مجاهد عراقی و دخالت کنسولگری عراق در بازجویی از این افراد، محاکمه مجدد آنان غیرقانونی خوانده شده و آمده است: «ملت عراق مبارزه علیه حکومت بغداد را تا سرنگونی این رژیم ادامه خواهد داد و تسلیم سه مجاهد، روابط ملت عراق را با حکومت یونان در خطر قرار خواهد داد.» سازمان عمل اسلامی نیز در این راه‌پیمایی با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «تسلیم سه مجاهد عراقی به حکام بغداد تلاشی است ازسوی حکومت بعثی - صهیونیستی عراق برای سرپوش‌نهادن بر شکست‌های پی‌درپی نیروهای خود در جبهه‌های جنگ.» این سازمان در پایان بیانیه خود تأکید کرده است: «درصورت تحویل سه مجاهد عراقی به دولت عراق - که متهم به قاچاق اسلحه هستند - به منافع یونان صدمه وارد خواهد شد.» مقامات سفارت یونان در تهران درپی تظاهرات عراقی‌های مقیم تهران و تحویل یادداشت اعتراض‌آمیز به این سفارتخانه، اعلام کردند خواسته‌های تظاهرکنندگان را به دولت متبوع خود منعکس خواهند کرد.

گزارش - 773

درحالی‌که سه روز از انتشار خبر انتقال هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق می‌گذرد، محافل خبری مهم جهان و اکثر رسانه‌های ارتباط جمعی ضمن اینکه همچنان تردید خفیفی را درمورد ارسال یا عدم ارسال این جنگند‌ه‌ها منعکس می‌کنند، بیشترین توجه و تمرکز خود را بر تأثیرات احتمالی ورود سوپراتانداردها به عرصه کارزار عراق و ایران معطوف كرده‌اند. دراین‌میان آینده بازار نفت، احتمال عملی‌شدن تهدیدات ایران و میزان تأثیر آن بر مسائل منطقه خلیج‌فارس، همچنین، امکان ورود قدرت‌های بزرگ به جنگ ایران و عراق مورد بررسی قرار گرفته است. روزنامه وال استریت ژورنال (چاپ امریکا)، با اشاره به هشدار مجدد ایران مبنی‌بر بستن تنگه هرمز و ممانعت از عبور نفتکش‌ها از این تنگه درصورت استفاده عراق از جنگنده‌های سوپراتاندارد برای انهدام منابع و تأسیسات نفتی ایران، به نقل از «یک مقام رسمی ایرانی که نمی‌خواست نامش فاش شود»، نوشته است: «هشدار ایران خطاب به عربستان سعودی، کویت و امارات متحده عربی بوده است.» این روزنامه پیامدهای احتمالی بسته‌شدن تنگه هرمز و تأثیرات آن بر بازار نفت را خفیف ارزیابی کرده و آورده است: «واکنش نسبتاً آرام صنعت نفت و منابع نظامی در ایالات متحده و اروپای غربی از آنجا مایه امید است که قدرت‌های غربی به رهبری ایالات متحده اجازه نخواهند داد که قطع جریان نفت بیش از یک هفته به طول انجامد. ... علاوه‌بر ذخایر نفتی کشورهای صنعتی تصور نمی‌رود نیروهای مسلح و نیروی دریایی ایران بتواند بیش از چند روز دربرابر ناوگان سهمگین ایالات متحده، فرانسه و انگلستان دوام بیاورند. منابع نظامی می‌گویند این احتمال وجود دارد که ایران علیه تأسیسات نفتی کشورهای همسایه دست به اقداماتی بزند که این تهدید نیز باتوجه‌به اقدام تجهیزات نظامی نمی‌تواند ادامه یابد.» وال استریت ژورنال در ادامه امکان افزایش قیمت نفت را درپی اقدام احتمالی ایرانی در بستن تنگه هرمز مورد بررسی قرار داده و با دادن آماری از میزان و ظرفیت تولید کشورهای صادرکننده نفت نتیجه‌گیری كرده است که باتوجه‌به وجود ظرفیت بالاتر از سقف تولید فعلی در این کشورها، قیمت نفت نیز تغییر قابل‌ملاحظه‌ای نخواهد كرد. باوجود این، روزنامه واشنگتن پست با درج مقاله‌ای تحت عنوان "منافع ایالات متحده احتمالاً حمایت از ایران را ایجاب می‌کند" به نقل از رابرت هانتر یکی از مقامات سابق شورای امنیت ملی ایالات متحده، هشدار داد: «انفجار نفتی در خلیج‌فارس، خاورمیانه [غرب آسیا] را شعله‌ور خواهد ساخت و ایالات متحده امریکا برای حفظ دسترسی به حوزه‌های نفتی، احتمالاً به نیروی نظامی متوسل خواهد شد.» واشنگتن پست در ادامه با اشاره به تعهد دولت امریکا برای بازنگه‌داشتن مسیر حمل‌ونقل نفت از خلیج‌فارس، افزود: «هانتر بر این باور است که بهترین وسیله شاید وسیله‌ای باشد که دو سه سال پیش به تصور نمی‌گنجید و آن حمایت از ایران باشد. دکتر هانتر اقدام فرانسه را در فروش هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق اقدامی عاری از حس مسئولیت می‌خواند و می‌گوید این مسئله می‌تواند برای منافع غرب مخرب باشد. وی ضمن اشاره به حضور 26 لشکر شوروی در نزدیکی مرز ایران پیش‌بینی می‌کند که احتمال دارد پرزیدنت ریگان برای پیشگیری از دخالت شوروی در ایران [از] آیت‌الله خمینی ... حمایت کند.» این روزنامه در مطلب دیگری درخصوص احتمال عملی‌شدن تهدیدات در بستن تنگه هرمز، تهدید قطع صدور نفت از تنگه هرمز را دارای جنبه روانی توصیف کرده و نوشت: «هیچ‌کس نمی‌تواند جریان نفت را از خلیج‌فارس مدت درازی قطع بکند و قطع موقت آن هم نمی‌تواند بر عرضه نفت اثر چندانی بگذارد.» واشنگتن پست با اشاره به مازاد ظرفیت تولید کشورهای تولیدکننده نفت عضو اوپک افزود: «بنابراین اگر اختلالی در جریان نفت خلیج‌فارس پیش بیاید که به قطع صدور نفت همه کشورهای این منطقه منجر نشود، شرکت‌های نفتی ‌می‌توانند از کاهش عرضه نفت جلوگیری کنند، اما اگر ایران بتواند تهدید خود را دایر بر متوقف‌ساختن صدور نفت متحدان عراق یعنی عربستان سعودی و سایر کشورهای عرب خلیج‌فارس به مرحله عمل درآورد، آن‌گاه وضع توزیع نفت در جهان با مشکل روبه‌رو می‌شود، زیرا کسر 8 تا 9 میلیون بشکه نفت از میزان عرضه روزانه، کار را بسیار دشوارتر می‌کند.» بااین‌حال واشنگتن پست تأکید كرد: «در وضع عرضه نفت در جهان اختلال عمده‌ای برای مدت متناوبی پیش نخواهد آمد. [و] این بحران [درصورت عملی‌شدن تهدید ایران] ابعاد فاجعه‌آمیز نخواهد یافت و حداکثر بیش از یک هفته به درازا نخواهد کشید.» رادیو بی‌بی‌سی نیز در یک برنامه تفسیری، به مسئله ورود قدرت‌های بزرگ به صحنه جنگ ایران و عراق درصورت عملی‌شدن تهدیدات متقابل این دو كشور پرداخت و با اشاره به تبلیغات وسیع درمورد تحویل جنگنده‌های سوپراتاندارد به عراق افزود: «اگرچه تبلیغات وسیعی درباره جنگنده‌های سوپراتاندارد شده و از آن وسیله‌ای برای تغییردادن جهت جنگ ایران و عراق ساخته است، ولی درحقیقت این امکان تغییر سیاست رهبران عراق است که موجب نگرانی محافل بین‌المللی شده است و نه وجود جنگند‌ه‌های سوپراتاندارد که تنها در حدی نسبی به برتری هوایی قابل‌توجه عراق بر ایران افزوده است. ... آنچه موجب نگرانی محافل سیاسی غرب شده، تصمیم احتمالی رهبران عراق برای گسترش دامنه جنگ به‌عنوان تنها راه برای پایان‌دادن به آن است. تصمیمی که با وجود و یا عدم سوپراتانداردها نیز قابل‌اجراست. ... درک علل تمایل رهبران عراق برای گسترش دامنه جنگ جاری چندان مشکل نیست. ارتش عراق اگرچه توانایی مقابله با حمله نیروهای ایرانی را داراست، ولی قدرت کافی برای آغاز یک حمله نهایی را ندارد. کلیه تلاش‌های دیپلماتیک نیز به‌علت تقاضاهای ایران ازجمله تسلیم بلاشرط عراق همه با شکست روبه‌رو شده است. درنتیجه عراق به دام جنگ فرسایشی افتاده است که امکان باخت دارد. چنانچه عراق نتواند بر حجم نفت صادراتی خود بیفزاید، جنگ را به ایران که روزانه حدود دو میلیون بشکه نفت صادر می‌کند باخته است و براساس این‌گونه محاسبات است که عراق حمله به تأسیسات نفتی ایران به‌منظور کاهش درآمدهای خارجی تهران و همچنین مداخله غرب درصورت عملی‌شدن تهدیدات ایران به بستن تنگه هرمز [را] راهی برای مجبورکردن ایران به مذاکره تشخیص داده است.» این رادیو در برنامه دیگری، با اشاره به ورود جنگنده‌های سوپراتاندارد به بغداد، گفت: «قاعدتاً رسیدن این نوع هواپیماها به بغداد دولت عراق را برانگیخته است که اخطار کند از این پس، مانع صدور نفت ایران ازطریق خلیج‌فارس خواهد [شد] مگر اینكه عراق نیز امکان صدور نفت را داشته باشد. محافل سیاسی امریکا عقیده دارند که این حرکت عراق برای یکسره‌کردن کار جنگ و درصورت لزوم، کشاندن پای امریکا و سایر کشورهای مصرف‌کننده نفت در غرب به طرف‌داری از عراق در جنگ است.» بی‌بی‌سی در ادامه به اعلام وزارت امور خارجه ایالات متحده امریکا مبنی‌بر ممانعت از بسته‌شدن تنگه هرمز و نیز اعزام تعدادی از ناوهای رزمی این کشور ازجمله ناو هواپیمابر رنجر از امریکای مرکزی به اقیانوس هند اشاره كرد و افزود: «مسلماً عراق از تشدید نگرانی و توجه دولت‌های خارجی نسبت به جنگ استقبال می‌کند، چون از سه سال پیش که جنگ با حمله نیروهای عراق به ایران آغاز شد، نیروهای عراق به‌تدریج در حالت تدافعی قرار گرفتند و گویا اکنون دولت عراق ازلحاظ اقتصادی هم با دشواری روبه‌رو شده است. ... اما برعکس دولت ایران به‌تدریج حجم نفت صادراتی خود را افزایش داده و پشتوانه اقتصادی خود را تقویت کرده است. بنابراین به نظر می‌رسد که دولت عراق با این حرکت تازه تصمیم دارد ایران را نیز در همان وضع دشواری قرار دهد که خود با آن روبه‌رو است.» روزنامه لیبراسیون (چاپ فرانسه) نیز ضمن اعلام خبر ورود هواپیماهای سوپراتاندارد به بغداد در روز گذشته (یکشنبه)، درمورد برخی واکنش‌های احتمالی ایران ادعاهایی را مطرح کرده است. این روزنامه نوشته است: «با تحویل سوپراتانداردها رژیم جمهوری اسلامی ممکن است اتباع فرانسه را در ایران به گروگان گیرد یا منافع و مؤسسات فرانسوی را توسط ... هدف قرار دهد، اما باید دانست که فرانسه یک ماه و نیم پیش به‌طور محرمانه اتباع خود را از ایران خارج ساخته است و اطلاعات بسیار دقیقی درباره فعالیت [عناصر هوادار ایران] در خاک فرانسه در اختیار دارد و حتی می‌داند که این [عناصر] چه مؤسساتی را در نظر دارند هدف قرار دهند.» این روزنامه فرانسوی افزوده است: «ازسویی دولت فرانسه اطمینان یافته است که عربستان سعودی، مصر و کویت با تحویل سوپراتانداردها به عراق موافق‌اند، الجزایر نیز که در آغاز به‌عنوان میانجی میان جمهوری اسلامی و عراق در نظر داشت که بی‌طرف بماند، اعلام کرده است که مایل نیست عراق شکست بخورد که باید گفت به این ترتیب الجزایر نیز دربرابر تحویل سوپراتانداردها چراغ سبز روشن کرده است. بدین‌سان فرانسه و جهان عرب معتدل در مقابله با ... رژیم [امام] خمینی متحد شده‌اند.» لیبراسیون در پایان به تهدیدات طرفین درگیر در جنگ پرداخته و با «بلوف» قلمدادکردن این تهدیدات ازسوی هر دو طرف، نوشته است: «عراق تهدید کرده است که به بندر نفتی خارک حمله خواهد کرد، جمهوری اسلامی نیز می‌خواهد تنگه هرمز را ببندد، اما به نظر کارشناسان هیچ‌کدام از دو کشور تهدیدهایشان را به اجرا نخواهند گذاشت.» روزنامه لارپوبلیکا (چاپ ایتالیا)، با تأکید بر اینکه 80 درصد نفت صادراتی عربستان از تنگه هرمز عبور می‌کند، حساسیت بالای این تنگه را مورد توجه قرار داد و ضمن یادآوری تهدید ایران مبنی‌بر بستن تنگه هرمز در بررسی امکان و توانایی ایران در انسداد این آبراه نوشت: «درحقیقت انسداد کامل تنگه هرمز خارج از امکان و قدرت نظامی ایرانی‌ها می‌باشد. تنگه هرمز [را] همانند کانال سوئز نمی‌توان با غرق یک کشتی بست و مانع رفت‌وآمد دیگر کشتی‌ها شد. تنگه هرمز بسیار عریض‌تر از کانال سوئز بوده و نقطه‌ای را که ایرانی‌ها احتمالاً ‌می‌توانند مسدود نمایند، حداقل دارای 90 متر عمق می‌باشد. حتی فرضیه بستن تنگه ازطریق مین‌گذاری نیز به نظر نمی‌رسد که برای ایرانی‌ها عملی باشد. اما مسئله شلیک به‌سوی یک نفتکش حامل نفت و به‌آتش‌کشیدن آن می‌تواند هراس عبور از میان آتش را در دیگر کشتی‌ها ایجاد نماید و بدین‌گونه سبب انسداد گذرگاه گردد.» روزنامه تایمز مالی هم از بروز یک «نگرانی عمیق» در واشنگتن و دیگر پایتخت‌های غربی درخصوص تحویل سوپراتانداردها به عراق خبر داد و با اشاره به تهدید عراق مبنی‌بر استفاده از این جنگنده‌ها «برای اعاده موازنه اقتصادی جنگ خلیج [فارس]» و تهدید ایران درمورد بستن تنگه هرمز افزود: «فرانسه راهی را که مستلزم چشم‌پوشی از عواقب ضمنی آن می‌باشد برگزیده است و به نظر می‌رسد یکی از دلایل آن این باشد که فرانسه معتقد است تهدید اگزوست‌ها موضع سرسختانه ایران را نرم کرده و به متقاعدکردن آیت‌الله خمینی برای آمدن به پای میز مذاکره کمک خواهد کرد.» روزنامه نیویورک تایمز (چاپ ایالات متحده امریکا) نیز دولت فرانسه را مورد انتقاد قرار داده و نوشت: «سیاست سرسختانه دولت فرانسه با ادعاهای پر سروصدای فرانسه تطبیق نمی‌کند.» این روزنامه اضافه كرد: «انتخاب‌کنندگان سوسیالیست فرانسه از اقدامات دولت پرزیدنت میتران درزمینه‌های سیاسی گیج و سرخورده شده‌اند.» روزنامه واشنگتن پست در شماره امروز خود با بیان اینکه عراق امریکا را از تصمیم خود مبنی‌بر استفاده از هواپیماهای سوپراتاندارد برای ایجاد پیشرفت در جنگ با ایران، آگاه ساخته است، تأکید كرد که عملی‌شدن این تصمیم عراق منافع امریکا را در منطقه خلیج‌فارس در مخاطره قرار ‌می‌دهد. این روزنامه افزود: «بنا به گفته منابع آگاه در وزارت خارجه امریکا، تصمیم عراق برای تغییردادن سرعت و جهت جنگ گویا در تابستان سال قبل در بغداد گرفته شده است و در عرض هفته‌های اخیر خیلی روشن و قاطع با مقامات رسمی واشنگتن در میان گذاشته شده است. ... جهت مقابله با بحران‌های احتمالی در خلیج‌فارس یک گروه ناو هواپیمابر، شامل ناوگان هوایی رنجر امریکا حدود ده روز پیش از امریکای مرکزی به‌طرف اقیانوس هند حرکت کرده است. همچنین ناوگان هوایی [اینوینسل] به این ناحیه وارد شده است. ... ناو انگلیسی فلوتیلا حتماً تا ماه فوریه در خلیج‌فارس باقی خواهد ماند. ... از اوایل ماه گذشته، یک گروه مخصوص فعالیت خود را آغاز نموده تا با مطالعه و جست‌وجو به‌دنبال تهیه فرمول و سیاست هماهنگی باشد تا درصورت بروز مشکلات جدی‌تر از آن استفاده گردد، اما مقامات رسمی امریکا خاطرنشان کرده‌اند که توانایی امریکا در اثرگذاشتن به جریانات در مقابله با مسئله حاد درگیری طرفین بسیار محدود است.» واشنگتن پست همچنین ضمن یادآوری بحران اولیه نفت بلافاصله بعد از حمله عراق به ایران و نیز ارائه آماری از تلفات جنگ و فرسایشی‌شدن آن و کاهش کمک‌های دولت‌های عرب به عراق براثر پایین‌آمدن قیمت نفت نوشت: «رهبران عراق در تابستان گذشته حساب کرده‌اند که اگر جنگ در همین مسیر ادامه یابد، آنها جنگ را به ایران خواهند باخت. زیرا ایران قادر است روزانه بیش از دو میلیون بشکه نفت ازطریق خلیج‌فارس صادر نماید و خود را قوی‌تر نموده و ذخایر ارزی‌اش را افزایش دهد. عراقی‌ها می‌دانند که زمان با آنها نیست. یک مقام رسمی گفت: آنها معتقدند که منافع آنان ایجاب می‌کند که جنگ را خاتمه دهند. یکی دیگر از (مقامات امریکایی) در گفت‌وگوهای اخیر گفت: عراقی‌ها این مسئله را روشن ساخته‌اند که سؤال این نیست که آیا باید قدرت نظامی برای حمله به تأسیسات نفتی ایران را افزایش داد یا نه، بلکه مسئله این است که چه موقع باید این حمله را انجام داد. آن‌طورکه مقامات واشنگتن فهمیده‌اند، دلیل عراق این است که حمله به تأسیسات نفتی ایران در جزیره خارک و یا دیگر اهداف در خلیج‌فارس، ایران را با همان مشکلات که عراق با آن درگیر است، روبه‌رو خواهد ساخت. اگر ایران همان‌طورکه رهبرانش قول داده‌اند درصدد تلافی برآمده و خلیج‌فارس را بر روی عبورومرور نفت ببندد، عراق ادعا کرده است که معتقد است غرب احتمالاً مداخله نموده تا شریان حیاتی را دوباره باز نماید و نیروهای امریکایی و اروپایی در مقابله مستقیم با ایران قرار خواهند گرفت. بعضی از متخصصین غیردولتی معتقدند تهدید عراق عمدتاً به‌منظور متمرکزنمودن فشارهای بین‌المللی برای خاتمه جنگ و افزایش کمک‌های مالی اعراب برای رژیم بغداد و تشویق کوشش‌های جدیدی برای بهبود توانایی صدور نفت می‌باشد. مقامات رسمی امریکا به قبول این نظریه تمایل نشان داده‌اند که عراق در حمله به تأسیسات نفتی ایران جدی است.» واشنگتن پست در پایان افزود: «به‌وجودآمدن یک جنگ تمام‌عیار در خلیج‌فارس در زمانی‌که اقتصاد جهانی از ضربات ناشی‌از بحران نفتی سال‌های 1972 تا 1979 رو به بهبود است، مهم‌ترین ناحیه تولید نفت در جهان را به یک مخاطره فیزیکی بزرگ خواهد انداخت. یک چنین درگیری همچنین می‌تواند در صف‌بندی استراتژیکی ایران یکی از مهم‌ترین کشورهای دنیا، مؤثر واقع گردیده و برخورد‌های نظامی خطرناک جدیدی را در روابط امریکا و شوروی به وجود آورد.»

گزارش - 774

آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور به مناسبت دومین سالگرد ریاست‌جمهوری خود در مصاحبه‌ای که در شماره امروز روزنامه جمهوری اسلامی درج شد، اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور را تشریح کرد. رئیس‌جمهور در مقایسه وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور درحال‌حاضر با دو سال پیش، وضعیت اقتصادی کشور در زمان شروع دوره ریاست‌جمهوری خود را «بسیار بد و گریه‌آور» توصیف کرد و گفت: «[در آن زمان] از یک‌طرف تولیدات کشور بسیار پایین بود. بیشتر کارخانجات به‌کلی تعطیل بودند. درزمینه ورود کالا از خارج موقعیت خوبی نداشتیم. وضع ذخایر ارزی ما به‌شدت نگران‌کننده بود. ... درمجموع رشد اقتصادی شاید هیچ بود و نگرانی‌های اقتصادی زیاد بود و اصلاً برنامه اقتصادی وجود نداشت.» وی سپس ضمن اشاره به تلاش‌ها و برنامه‌های اصلاحی دولت برای بهبود اوضاع اقتصادی افزود: «امروز که دو سال از آن موقع می‌گذرد، ما ازلحاظ وضع اقتصادی به‌کلی متفاوت با گذشته هستیم. ادعا نمی‌کنم که وضع جامعه ما کاملاً خوب شده، اما ادعا می‌کنم که چرخ‌های اقتصاد کشور به راه افتاده و در زمینه‌های مختلف اقتصادی توانسته‌ایم برنامه‌ریزی کنیم و موفقیت‌هایی به دست آوریم. ... ما در این دوساله فعالیت‌های عمرانی زیادی انجام دادیم. دولت موفق شد برای مردم راه، برق، آب، مدرسه، پوشش صداوسیما، وسایل کشاورزی، واحدهای کوچک صنعتی و غیره به وجود آورد و امکانات گوناگونی را برای مردم در نقاط دورافتاده کشور فراهم نماید.» آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه راجع به وضعیت نظامی کشور قبل و بعد از تصدی ریاست‌جمهوری توسط وی، گفت: قبل از پذیرش مسئولیت ازسوی دولت فعلی، «درزمینه کار نظامی تنها توانسته بودیم که حصر آبادان را بشکنیم، بعد از آن، در این دو سال برادران ارتش و سپاه به موفقیت‌های چشمگیر و کاملاً بنیادی نائل آمدند و بیشترین بخش از سرزمین اسلامی‌مان را از لوث وجود متجاوزین پاک‌سازی کردند.» وی با اشاره به برگزاری مداوم جلسات شورای عالی دفاع افزود: «خوشبختانه در شورای عالی دفاع مشکلی که در دوران بنی‌صدر وجود داشت از بین رفته است و یک هماهنگی و همفکری بسیار ارزنده‌ای بر شورای عالی دفاع حاکم بوده و هست و برادران نظامی و غیرنظامی ما با یک صمیمیت همکاری کاملی را داشته‌اند و در تمام کارهای مربوط به جنگ این شورا دخالت داشته است. ما علاوه‌براینکه در شورای عالی دفاع به این مسائل پرداختیم، در خارج آن نیز به مسائل جنگ پرداختیم و جلسات زیاد و طولانی با مسئولین نظامی کشور در رابطه با مسائل مربوط به جنگ و حتی طرح‌های مانور داشتیم. الآن خود ما در طرح‌های نظامی دخالت مستقیم داریم، از طرفی از وضعیت میدان جنگ مطلع هستیم و علاوه‌براین بر اموری که درمورد سپاه و ارتش برحسب مأموریتی که ازطرف امام به ما مربوط می‌شود دخالت‌های مستمری را داشته‌ا‌یم.» رئیس‌جمهور درمورد هماهنگی کامل دولت درزمینه مسائل مربوط به جنگ نیز به عضویت نخست‌وزیر در شورای عالی دفاع اشاره و تأکید کرد دولت و شورای عالی دفاع با یکدیگر هماهنگی کامل دارند. وی افزود: «هیچ موردی اتفاق نیفتاده که کار جنگ به یک حمایتی ازسوی یک بخشی از دولت احتیاج داشته باشد و آن بخش کمکی را که امکان دارد، انجام ندهد.» رئیس شورای عالی دفاع سپس به موفقیت‌های کشور در مسائل امنیتی پرداخت و با اشاره به تکیه دستگاه‌های امنیتی «به سپاه و بعضی از نهادهای انقلابی دیگر» پیشرفت‌ها دراین‌زمینه را به‌رغم کمبود افراد و امکانات، «معجزه‌آسا» خواند. وی با اشاره به کاهش میزان ترور‌های گسترده سال 1360 در سال 1361 و نیل به آرامش در سال 1362، این اقدام و نیز انزوای گروه‌های سیاسی چپ نظیر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و حزب توده را شاخصی مهم برای اثبات پیشرفت کشور در مسائل امنیتی اعلام کرد. رئیس‌جمهور در تشریح اوضاع اجتماعی نیز بر پیشرفت درزمینه مسائل اجتماعی تأكید كرد و گفت: «اگر مراد از مسائل اجتماعی اوضاع و احوال داخل جامعه و جریاناتی که وجود دارد ازقبیل همین مسئله گروهک‌ها و غیره [باشد] که آشکار است با موفقیت روبه‌رو بوده‌ایم. اگر چنانچه منظور از وضعیت اجتماعی حضور انقلاب در جامعه و حضور مردم در متن مسائل انقلاب باشد، باز باید بگویم که ما طی دو سال گذشته وضعمان خوب بوده و الآن هم نسبت به گذشته هیچ کمبودی نداریم. جوشش و گرمی انقلاب در مردم همچنان باقی است. نمازجمعه‌های ما وضع بسیار خوبی دارد. روزهایی که تظاهرات و راه‌پیمایی است، آنجایی که شرکت مردم در فعالیت‌های انقلاب در جهاد سازندگی، سپاه و بسیج است و به‌طورکلی هر جایی که نشانی از حضور مردم باید باشد، ما احساس می‌کنیم بحمدالله مردم حاضر و ناظر هستند.» آیت‌الله خامنه‌ای درزمینه مسائل فرهنگی کشور نیز با اشاره به تعطیلی دانشگاه‌ها در دو سال گذشته اظهار كرد: «[پیش از این دوره] هیچ‌گونه تلاش فرهنگی مناسبی نداشته‌ایم و با بی‌برنامه‌گی روبه‌رو بوده‌ایم.» وی افزود: «خوشبختانه امروز دانشگاه‌هایمان به راه افتاده کارهای فرهنگی در آنجا با برنامه‌ریزی همراه است. سازمان تبلیغات اسلامی یک سازمان شکل‌داری شده و برادرانمان در وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات و بخش‌های فرهنگی سپاه، جهاد و دیگر نهادها به تلاش پیگیری مشغول هستند. حزب جمهوری اسلامی که قبل از دو سال اخیر به‌دنبال حوادثی که اتفاق افتاد دچار حیرتی بوده و هنوز حرکتی را متناسب با شرایط جدید شروع نکرده بود، امروز خوشبختانه کارهای تبلیغاتی و فرهنگی خودش را ادامه داده و به‌هرحال ما درزمینه فرهنگی هم پیشرفت‌هایی داشته‌ا‌یم.» رئیس‌جمهور درمورد وضعیت ایران درزمینه مسائل سیاسی، ضمن تأکید بر گسترش روابط سیاسی و اقتصادی ایران با کشورهای مختلف و سازمان‌یافتن سیاست خارجی کشور براساس شعار محوری «نه شرقی و نه غربی»، خاطرنشان كرد: «درزمینه سیاسی می‌توانم بگویم که ما ازلحاظ سیاست خارجی وضعمان را به جایی رسانده‌ایم که باوجود همه گرفتاری‌ها ما امروز حضورمان در دنیا محسوس و تعیین‌کننده باشد. در سازمان‌های بین‌المللی هرجا که ما شرکت می‌کنیم حضور فعالی داریم و این را تمامی کشورها احساس می‌کنند. در قضایای گوناگون جهانی از ما نظر خواسته می‌شود و ما نظرمان را به‌صورت یک نظر مؤثر در صحنه سیاست دنیا اعلام می‌کنیم. با بسیاری از کشورها رابطه برقراركرده و آن را توسعه داده‌ایم و با بسیاری از کشورها مبادلات بازرگانی داریم. وضع موقعیت شعارهای سیاسی خودمان را در دنیا روشن کردیم. شعار نه شرقی و نه غربی را به دنیا تفهیم کردیم. ... ما به دنیا نشان دادیم که گرایش به شرق و غرب نداریم و تحت‌تأثیر آن نیستیم. به‌عنوان یک ملت و کشور مستقل که سیاست و راه خود را انتخاب می‌کند معروف شدیم. خیلی‌ها در دنیا ما را الگو می‌دانند، خیلی‌ها تنها کشور غیرمتعهد واقعی در جهان را ایران می‌دانند. و اینها موفقیت‌های سیاسی است که داشته‌ا‌یم و برای ما ارزشمند است.» از رئیس‌جمهور در ادامه این مصاحبه سؤال شد: «بعضی‌ها معتقدند که دولت در بسیاری از سیاست‌ها و برنامه‌‌هایش موفق بوده، اما درزمینه توزیع و جلوگیری از تورم موفق نبوده است. آیا شما این مسئله را قبول دارید یا خیر؟ درصورتی‌که مثبت فکر می‌کنید علت موفق‌نشدن برنامه توزیع در کشور چیست و برای حل آن چه پیشنهاداتی دارید؟» آیت‌الله خامنه‌ای ضمن پذیرش ضعف دولت درزمینه توزیع و مهار تورم این موضوع را قابل‌بحث خواند و افزود: «عواملی که تورم را بعد از انقلاب در کشور ما به وجود آوردند، اکثراً عوامل اجتناب‌ناپذیر بودند. هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید ادعا کند که مهارکردن تورم در این دو سال باتوجه‌به شرایط که از قبل برای ما فراهم کرده بودند یک کار سهل و ممکنی بوده است. من نمی‌خواهم برای آنچه که درزمینه تورم وجود دارد، عذر بتراشم، یقیناً باید تورم مهار شود و الآن هم خود ما در یک جلسات طولانی راجع به این قضیه بحث می‌کنیم تا راه‌حل آن را پیدا کرده و تورم را در کشور مهار کنیم و مسلماً موفق به این کار خواهیم شد. عقیده ما بر این است که با امکاناتی که در اختیار داریم و با کمکی که مردم ‌می‌توانند به ما بکنند، تورم در جامعه ما قابل مهارکردن است، اما این کار بسیار دشوار است و تاکنون هم به‌عنوان یک مشکل برای ما مطرح بوده است. مسئله تورم، صددرصد با مسئله توزیع ارتباط پیدا نمی‌کند. البته درزمینه توزیع نیز با مشکلاتی روبه‌رو بوده‌ایم. ما هم در توزیع کالاهای وارداتی و هم در توزیع کالاهای تولید کشور دچار نابسامانی بوده‌ایم. ... ما در جلسات طولانی بحث نموده و راه‌حل رفع این نابسامانی‌ها را که عمدتاً در کانال‌های توزیع است ... را پیدا نمودیم و منتظریم که هرچه زودتر دولت به کمک جدی دستگاه قضایی آن طرح را عمل نماید و بنده معتقدم که با اجرای طرح جدید درزمینه توزیع بسیاری از نابسامانی‌ها برطرف خواهد شد.»

گزارش - 775

تلاش‌ها و درخواست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای پایان‌دادن به جنگ عراق و ایران همچنان ادامه دارد. شیخ زاید بن سلطان آل نهیان، رئیس دولت امارات متحده عربی، که گفته می‌شود تلاش‌هایی را برای جلوگیری از تشدید و توسعه جنگ ایران و عراق آغاز کرده است، پس از دیدار با رؤسای جمهور عراق و سوریه عازم الجزایر شد. درباره سفر شیخ زاید به الجزیره که امروز با استقبال رسمی شاذلی بن جدید رئیس‌جمهور الجزایر آغاز شد و به گفته رسانه‌ها سه روز به طول خواهد انجامید، روزنامه کویتی الرای العام نوشته است: «این مأموریت که توسط شیخ زاید اجرا می‌شود در چهارچوب تلاش کلی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس برای پایان‌دادن به این اختلاف و به‌دلیل درک خطرات ناشی‌از این‌گونه اختلافات صورت می‌گیرد.» رادیو اسرائیل نیز ضمن یادآوری مناسبات دوستانه الجزایر با ایران و عراق، همچنین، سابقه میانجیگری دولت این کشور در مخاصمه بین عراق و ایران، «تلاش برای جلوگیری از شدت‌یافتن جنگ ایران و عراق» را «موضوع اصلی گفت‌وگوهای شیخ زاید با مقامات دولتی الجزایر» خواند. دراین‌رابطه امروز شیخ سعد عبدالله السالم الصباح ولیعهد و نخست‌وزیر کویت، گفت: «کویت امیدهای فراوان به تلاش‌های جاری شیخ زاید سلطان حاکم امارات عربی متحده به‌منظور خاتمه‌بخشیدن به مناقشه میان عراق و سوریه دارد تا سوریه قادر شود نقش تعیین‌کننده خود را در میانجیگری بین عراق و ایران ایفا نماید.» وی که در جمع سردبیران روزنامه‌های کویت سخن می‌گفت، با بیان اینکه کویت با همکاری الجزایر و سایر کشورها از هیچ تلاشی برای پایان‌دادن به جنگ عراق و ایران فروگذار نخواهد کرد، افزود: «تماس‌هایی درجهت دستیابی به یک توافق اولیه بین ایران و عراق به‌منظور خودداری از حمله به تأسیسات دریایی یکدیگر در جریان است. ... با چنین کاری راه آتش‌بس گسترده‌تر و خاتمه جنگ هموارتر خواهد شد.» ولیعهد کویت همچنین تأکید كرد كه «کشورش درحال تشدید تلاش‌های خود به‌منظور کسب حداقل تفاهم اعراب قبل از اجلاس سران کشورهای عرب - که قرار است ماه آینده در ریاض عربستان سعودی تشکیل شود - [می‌باشد].» وی افزود: «میانجیگری شورای همکاری خلیج [فارس] هیچ نتیجه مثبتی در برنداشته لکن ما هنوز امیدوار هستیم و به کوشش‌های میانجیگری خود به‌منظور خاتمه جنگ همچنان ادامه خواهیم داد.» علی عبدالله صالح رئیس‌جمهور یمن شمالی هم در مصاحبه‌ای که در شماره امروز مجله الدستور (چاپ لندن)، درج شد، ضمن تأکید بر تلاش برای پایان‌دادن به جنگ، ایران را عامل تداوم جنگ معرفی کرد. وی مدعی شد: «ما از همان ابتدای وقوع جنگ بین دو کشور مسلمان و همسایه خطرات و پیامدهای آن را درک کردیم. ازاین‌رو دو کشور را به پذیرش میانجیگری‌ها و تلاش‌های حسن‌نیت دعوت کردیم، اما متأسفانه یکی از طرف‌های جنگ؛ یعنی ایران بر مواضع خود همچنان پافشاری کرد و از پاسخ مثبت دادن به کلیه میانجیگری‌ها برای متوقف‌ساختن جنگ امتناع ورزید. درهرحال ما هنوز امیدواریم که سران ایران به تلاش‌های حسن‌نیت که برای متوقف‌ساختن کشتار مبذول می‌شود پاسخ مثبت بدهد، چراکه این جنگ دیگر تمامی علل و انگیزه‌های خود را از دست داده است و در شرایط و اوضاع کنونی به‌هیچ‌وجه قابل‌توجیه نیست.» همچنین، وزرای ده کشور عضو سازمان کنفرانس اسلامی نیز در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک تشکیل جلسه دادند. در پایان این جلسه، حبیب شطی دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی با اعلام اینکه «اقدامات کمیته اسلامی صلح به رهبری سکوتوره رئیس‌جمهوری گینه هنوز به راه‌حلی دست نیافته است»، مدعی شد: «عراق طرح کمیته را پذیرفته است، ولی ازجانب ایران این طرح رد شده است.» جیمی کارتر رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده امریکا نیز ضمن تأکید بر «لزوم شرکت امریکا در تلاش‌های جاری جهت برقراری صلح میان عراق و ایران ... خواستار ادامه تلاش‌های صلح‌جویانه درجهت پایان‌دادن به جنگ و حل اختلافات میان دو کشور براساس احترام به مرزهای مشترک بین‌المللی دو کشور شد.» از سوی دیگر، مجله الدستور (چاپ لندن) در گزارشی در شماره امروز خود هدف سفر پیرموروا نخست‌وزیر فرانسه به الجزایر را «بررسی امکان ازسرگیری تلاش‌ها برای متوقف‌ساختن جنگ عراق و ایران» عنوان کرد. این نشریه دیدار اخیر احمد عبدالغنی نخست‌وزیر الجزایر، از کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس را هم در راستای نظرخواهی درباره امکان تجدید میانجیگری الجزایر در مخاصمه بین عراق و ایران دانست و افزود: «در این دیدارها نحوه تلاش مجدد الجزایر مورد بحث قرار خواهد گرفت. ولی مسلماً تلاش‌های مقامات الجزایری این‌بار به شکل میانجیگری نخواهد بود بلکه شکل متقاعدساختن ایران به پذیرش آتش‌بس و واردشدن در مذاکرات فوری ... به خود خواهد گرفت و ممکن است الجزایر نقش واسطه احتمالی برای تفهیم ابتکار جدید اروپا به تهران را ایفا نماید. چراکه فرانسه درحال‌حاضر تلاش‌های زیادی برای متبلورساختن یک ابتکار جمعی اروپایی درخصوص جنگ عراق و ایران مبذول می‌دارد.» الدستور در ادامه نوشت: «این ابتکار حاوی برقراری آتش‌بس فوری در کلیه جبهه‌های جنگ، اعزام نیروهای بین‌المللی جهت نظارت بر آتش‌بس و عقب‌نشینی نیروهای مسلح دو کشور به مرزهای بین‌المللی، انجام مذاکرات چه به‌صورت دوجانبه و چه تحت نظارت سازمان ملل متحد یا تحت نظارت هر هیئت بین‌المللی دیگر مورد قبول طرفین است. مبنای این مذاکرات ... الجزایر خواهد بود و این ابتکار قبلاً در ... سازمان ملل و در حاشیه نشست مجمع عمومی بین کلودشسون، جورج شولتز و طارق عزیز مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفته است.»

گزارش - 776

گردهمایی بازسازی صنایع مناطق جنگ‌زده که به‌منظور تبادل اطلاعات و تجربیات حاصل از اقدامات انجام‌شده دراین‌زمینه از نهم مهرماه در اهواز آغاز شده بود، امروز پس از یک هفته بحث و تبادل‌نظر و بازدید از صنایع مناطق جنگ‌زده با صدور قطعنامه‌ای پایان یافت. در این قطعنامه ضمن استمداد از وزارتخانه ذی‌ربط برای حل مشکلات و رفع نیازهای صنایع مناطق جنگ‌زده آمده است: «وزارت صنایع به‌عنوان مسئول و متولی بخش عمده صنایع کشور وظیفه خود می‌داند با بازسازی صنایع آسیب‌دیده مناطق جنگ‌زده و برنامه‌ریزی درجهت ترمیم خسارات و رفع تنگناها و مشکلاتی که در طی دوران جنگ و بازسازی به این مناطق وارد شده است دِین خود را ادا نماید. همچنین، باتوجه‌به مردمی‌بودن جنگ، کار سازندگی مناطق جنگ‌زده نیز باید به‌صورت مردمی برگزار شود. از سوی دیگر، باتوجه‌به اینکه بازسازی واحدهای خسارت‌دیده و نوسازی و ایجاد صنایعی که تولیدات آنها تأمین‌کننده نیازهای مناطق جنگ‌زده است، جزو اهداف وزارت صنایع می‌باشد، لذا تجهیز امکانات وزارت صنایع و حمایت بیشتر ستادهای اجرایی جهت تسریع در تحقق این اهداف ضروری است.» در ادامه این قطعنامه نیز ضمن اعلام آمادگی وزارت صنایع درزمینه ایجاد اشتغال برای جانبازان انقلاب اسلامی تصریح شده است: «پیگیری و اجرای تصمیمات متخذه در سمینار به ستاد بازسازی صنایع مناطق جنگ‌زده محول گردیده و این ستاد موظف شده است که گزارش اقدامات انجام‌شده را در سمینار آتی ارائه دهد.»

گزارش - 777

در دومین بخش از میزگرد اعترافات سران حزب توده که امشب از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد، مسئولان بلندپایه این حزب مسائلی نظیر کیفیت و ماهیت رابطه شوروی با احزاب کمونیست جهان، انحرافات و فعالیت‌های جاسوسی حزب توده و... را تشریح کردند. بخش‌هایی از اعترافات مطرح‌شده چنین است: ابتدا غلامحسن قائم‌پناه سخنان خود را تحت عنوان «وابستگی و تبعیت حزب منحله از سیاست شوروی، ریشه و منشأ فعالیت‌های جاسوسی این حزب» آغاز کرد. وی با بیان تاریخچه‌ای از فعالیت‌های حزب توده بر مبنای منافع شوروی در وقایعی نظیر نهضت ملی‌شدن نفت و... اقامت سرکردگان این حزب در اتحاد جماهیر شوروی و ارتباطات این گروه با «ک. گ. ب.» سرویس اطلاعاتی شوروی را یادآور شد و تصریح کرد از این رهگذر اکثر سران و رهبران قبلی و فعلی حزب توده «جاسوس شوروی» هستند. قائم‌پناه در تشریح قسمت‌هایی از فعالیت‌های جاسوسی حزب برای شوروی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت درقالب یک شرکت بازرگانی اشاره کرد و در ادامه راجع به اقدامات جاسوسی سازمان‌های مخفی و نظامی حزب افزود: «این دو سازمان بااینکه هدف استراتژیکی آنها، همان هدف براندازی نظامی جمهوری اسلامی بود، ولی در این چهار سال فعالیتشان کاملاً در خدمت جاسوسی و کسب اخبار و اطلاعات برای شوروی متمرکز شده بود، یعنی از نیروهای مسلح از سایر نهادهای انقلابی، اخبار و اطلاعات را جمع می‌کردند، به رهبری حزب می‌دادند و ازطریق رهبری، به ارگان‌های امنیتی و سازمان جاسوسی داده می‌شد.» قائم‌پناه براندازی را هدف راهبردی حزب توده عنوان کرد و درمورد اهداف جاسوسی حزب گفت: «این اهداف را می‌توان چنین توضیح داد [هدف] اول از جمع‌آوری اخبار و اطلاعات ازطریق سازمان نظامی، سازمان مخفی و عناصر نفوذی، پی‌بردن به نقاط ضعف نهادهای انقلابی، بزرگ‌کردن این نقاط ضعف و درنتیجه ایجاد پراكندگی و تضعیف آنها و برای موقع لازم فراهم‌کردن زمینه، برای آن ضربه براندازی علیه جمهوری اسلامی که هدف استراتژی حزب بود؛ هدف دوم اعتماد و جلب کمک‌های هرچه بیشتر شوروی که این اخبار و اطلاعات به آن داده می‌شد که فقط به این سازمان کمک بکند و در موقع لازم، اگر لازم باشد حتی با کمک نظامی، مداخله یا به اشکال دیگری به این سازمان، یعنی به حزب منحله توده کمک بکند که این حزب بتواند قدرت سیاسی را در کشور به دست بیاورد و نظام جمهوری اسلامی را براندازد.» در ادامه، محمدمهدی پرتویی عضو هیئت سیاسی و مسئول تشکیلات مخفی حزب توده، ضمن تکذیب وجود هرگونه شکنجه و تلقین در زندان‌های جمهوری اسلامی ایران، اعترافات اعضای حزب توده را حاصل خودنگری و تأمل در عملکرد گذشته توصیف کرد و راجع به نشانه‌های وابستگی کامل حزب به دولت اتحاد جماهیر شوروی از آغاز تأسیس تا پایان فعالیت مطالبی را به‌صورت فهرست‌وار در چهارده مورد بیان کرد. وی در تشریح فعالیت‌های جاسوسی حزب به ارتباط خود با یکی از دیپلمات‌های شوروی در تهران در سال 1359 اشاره کرد و دادن اطلاعات و اسناد نظامی به وی و دریافت امکانات و تجهیزات جاسوسی را تأیید کرد. در ادامه، فرج‌الله میزانی عضو هیئت سیاسی و مسئول تشکیلات کل حزب، جهانگیری عضو مشاور کمیته مرکزی و مسئول بخشی از سازمان مخفی حزب و آوانسیان مسئول تدارکات و عضو کمیته مرکزی حزب نیز نمونه‌هایی از ارتباطات و انتقال اطلاعات به مأموران شوروی را بازگو کردند. سپس یکی از شرکت‌کنندگان در مصاحبه راجع به سابقه و وظایف تشکیلات مخفی حزب مطالبی بیان کرد. وی با ذكر تاریخچه مختصری از چگونگی تشکیل سازمان نوید (قسمتی از تشکیلات مخفی حزب توده) درمورد فعالیت این تشکیلات پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: «پس از پیروزی انقلاب، رهبری حزب به اشاره و دستور شوروی تصمیم گرفت که علی‌رغم اعلام فعالیت علنی حزب در ایران، سازمان نوید همچنان مخفی باقی بماند و پس از بازگشت رهبری حزب از خارج، این تصمیم به دروغ به‌عنوان تصمیم پلنوم شانزدهم کمیته مرکزی به ما ابلاغ شد، با این توجیه که ایده انقلاب نامعلوم است و احتمال شکست و بازگشت انقلاب وجود دارد و وجود یک نیروی ذخیره مخفی برای حزب ضروری است. وظایف غیرقانونی که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب ازطرف رهبری به‌عهده تشکیلات مخفی گذاشته شد از این قرار است: اول حفظ و نگهداری تشکیلات مخفی و ایجاد چاپخانه‌های مخفی؛ دوم خبرگیری و کسب اطلاعات از هر جایی که ممکن باشد به‌منظور نفوذ در گروه‌های سیاسی.(اصولاً باید گفت که رهبری حزب تشکیلات مخفی را در نظر داشت که به یک تشکیلات درواقع اطلاعاتی تبدیل بشود و اطلاعاتی را که مورد نیاز اربابانش در شوروی بود برآورده کند)؛ نفوذ در گروه‌های سیاسی مورد سوم است. نفوذ در گروه‌های سیاسی و ارگان‌های دولتی و نهادهای انقلابی و درواقع به‌منظور کسب خبر و القای نظریات حزب در این نهادها و ارگان‌ها؛ چهارم مخفی و انبارکردن سلاح‌هایی است که در روزهای انقلاب به دست اعضای تشکیلات مخفی حزب افتاده بود. ظاهراً برای مقابله با خطر کودتا ولی درواقع به‌منظور استفاده از آنها درجهت مقاصد دوربرد حزب درجهت براندازی؛ پنجم ایجاد امکانات برای خروج غیرقانونی از مرزهای کشور درواقع راهی برای فرار رهبری حزب در مواقع خطر؛ ششم نگهداری بخشی از بایگانی حزب و اسناد حزبی و وسایل جعل اسناد دولتی؛ هفتم تهیه خانه‌های امن برای نگهداری از رهبری حزب در شرایط اضطراری و مخفی. از همین خانه‌ها برای نگهداری مابقی رهبری حزب پس از دستگیری 17 بهمن 61 استفاده شد.» وی درخصوص هدف نهایی حزب توده از ایجاد و استفاده از تشکیلات مخفی افزود: «هدف نهایی حزب نظیر همه احزاب کمونیست جهان، تصاحب قدرت دولتی و ایجاد جامعه سوسیالیستی مطابق الگوی شوروی و زیر رهبری و هدایت شوروی است.» این عضو حزب توده، درمورد پیروی از مشی دفاع از خط امام توسط حزب نیز گفت: «از تصمیمات رهبری حزب به دستور شوروی و تصویب پلنوم شانزدهم کمیته مرکزی که بلافاصله در روزهای پس از پیروزی انقلاب در خارج از کشور تشکیل شد، چنین برمی‌آید که حزب به‌منظور فراهم‌کردن زمینه برای نزدیک‌کردن به قدرت سیاسی، مشی تاکتیکی دفاع از خط امام و جمهوری اسلامی [را] درپیش گرفت. درحالی‌که ادعا و تبلیغ می‌کرد که این مشی جنبه استراتژیک و درازمدت دارد، عملاً از همان ابتدا خودش را برای فعالیت‌های مخفیانه و رودررویی با حاکمیت جمهوری اسلامی، در شرایط مساعد آماده می‌کرد. تصمیم به حفظ تشکیلات مخفی و سایر فعالیت‌های پنهانی و غیرقانونی حزب در سال‌های بعد از انقلاب مؤید این امر است.» پس از آن، نورالدین کیانوری دبیراول حزب با بیان تاریخچه‌ای از فعالیت‌های احزاب کمونیستی ایران، ضمن تأیید آنچه اعضای این حزب درمورد جاسوسی حزب بیان کردند، باتوجه‌به مسئولیت خود از ملت ایران عذرخواهی کرد. در پایان این میزگرد محمد پورهرمزان درخصوص ماهیت و عملکرد سیاست اتحاد جماهیر شوروی در رابطه با جنبش‌های آزادی‌بخش مطالبی را بیان کرد. وی گفت: «می‌دانیم که شوروی همیشه دعوی پشتیبانی و دفاع از جنبش‌های آزادی‌بخش را داشت و همیشه از کمک‌های بی‌شائبه و بی‌غرضانه خودش به این جنبش‌ها سخن گفته. دراین‌رابطه هیچ‌وقت اشاره‌ای به این نشده که از این جنبش‌ها به‌خصوص استفاده می‌شود برای وابسته‌کردن سراسر یک ملت و تبدیل‌کردن آنها به اقمار خودشان و درواقع به نقض غرضی که در راه آن مبارزه می‌کند. به‌هرحال این دعوی اتحاد شوروی است. اما وقتی ما این دعوی را از نزدیک بررسی می‌کنیم علناً به نتایج معکوس می‌رسیم و مغایرت بین گفتار و کردار را در عمل مشاهده می‌کنیم. برای نمونه مراحل گوناگون جنبش میهن خودمان را در طول 60 سال اخیر در نظر می‌گیریم و عیار این دعوی را با محک این جنبش می‌سنجیم. در اینجا می‌بینیم که شوروی درست در مراحل حساس و سرنوشت‌ساز این جنبش برعکس آنچه که ادعا کرده نه‌تنها کمک و پشتیبانی از این جنبش نکرده، بلکه در مراحل حساس برعکس به جنبش ضربه زده. او حزب توده و پیش از آن حزب کمونیست ایران را هم به پیروی از خود و از سیاست خودش واداشته و از آنها فقط به‌عنوان یک ابزاری برای پیشبرد مقاصد سلطه‌گرانه‌اش استفاده کرده.» وی در ادامه ضمن ذکر نمونه‌های تاریخی از خیانت‌های شوروی به جنبش‌های آزادی‌خواهانه ملت ایران، درمورد تداوم این رویکرد شوروی پس از پیروزی انقلاب اسلامی افزود: «در دوران بعد از انقلاب هم، شوروی به سیاست ضربه‌زدن به جنبش ادامه داد. شوروی در قبال جنگ تحمیلی با رژیم صهیونیستی بغداد، چه موضعی اتخاذ کرده است؟ شوروی اطلاع داشت که صدام در توافق با امریکا به ایران تجاوز کرده و با بختیار، درمورد جدایی خوزستان، قرارومدار گذاشته، اما پس از شروع تجاوز، به‌جای قطع ارسال اسلحه به عراق، برعکس، میزان آن را افزایش داد و سلاح‌های مدرن‌تری هم در اختیار صدام گذاشت. شوروی هم‌آوا با اربابان دیگر صدام، به توصیه متارکه جنگ و برقراری صلح غیرعادلانه پرداخت و حالا هم دربرابر بمباران‌های وحشیانه شهرهای بی‌دفاع ایران، خاموش نشسته و بی‌تفاوت و خونسرد به آن نگاه می‌کند.»

گزارش - 778

عراق در مقایسه با کشورهای برزیل و نیجریه که جزو دولت‌های بدهکار دنیا محسوب می‌شوند، «با رقمی بالغ‌بر 30 میلیارد فرانک بدهی به فرانسه در صدر بدهکاران قرار دارد.» روزنامه جمهوری اسلامی با اعلام این خبر به نگرانی مقامات خزانه‌داری و صاحبان صنایع فرانسه درخصوص وصول نشدن مطالبات فرانسه از عراق اشاره كرد و به نقل از هفته‌نامه نوول ابزرواتور نوشت: «دولت بغداد در طول سال‌های اخیر یکی از ثروتمندترین کشورهای خلیج‌فارس بوده است. اینک دراثر شیوع جنگ برعلیه ایران و عدم صدور قسمت اعظم نفت این کشور به‌دلیل عملیات، منابع مالی‌اش خاتمه یافته و ذخائر ارزی سی میلیارد دلاری این کشور در طول سه سال گذشته تقریباً به صفر رسیده است.»

گزارش - 779

به گزارش رادیو دولتی لبنان، طرف‌داران سازمان آزادی‌بخش فلسطین در نخستین ساعات امروز در درگیری با شورشیان گروه الفتح در شمال لبنان با خمپاره، موشک و مسلسل به تبادل آتش پرداختند. براساس گزارش یونایتدپرس، این نبرد سه‌ساعته كه درجریان آن یک تن کشته و 3 تن دیگر زخمی شدند، درپی حمله مخالفان عرفات به یک موضع طرف‌داران ساف در بندر شمالی طرابلس به وقوع پیوست. خبرگزاری فلسطینی وفا نیز گزارش داد در درگیری‌های صبح امروز در حوالی اردوگاه نهرالبارد یکی از چریک‌های طرف‌دار عرفات کشته شد و 3 غیرنظامی نیز مجروح شدند. دراین‌حال، جنبش ناراضیان فتح در اطلاعیه‌ای در دمشق اعلام کرد کادرهای خبری متعهد فلسطینی ازجمله خبرگزاری وفا در دمشق به این جنبش پیوسته‌اند. به گزارش خبرگزاری فرانسه از دمشق، در این اطلاعیه آمده است پیوستن گروه اخیر نشان‌دهندة وسعت طرف‌داری از جنبش ناراضیان و خواسته‌های عادلانه آنها می‌باشد.

پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/07/18