1365.03.13

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
نسخهٔ تاریخ ‏۲۵ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۵۰ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها) (صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1365 |نام = 1365.03.13 |نام دیگر= سیزده خرداد |روز=13 خرداد 1365 |تاریخ شمسی=1365.03.13 |تاریخ میلادی=3 ژوئن 1986 |تاریخ قمری=24 رمضان 1406 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1360.03.13</div> <div class="bootstrap-btn">136...» ایجاد کرد)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1365
1365.03.13
نام‌های دیگر سیزده خرداد
تاریخ شمسی 1365.03.13
تاریخ میلادی 3 ژوئن 1986
تاریخ قمری 24 رمضان 1406


گزارش - 1

1. فرماندهی قرارگاه نیروی زمینی سپاه پاسداران دستورالعملی عملیاتی را با هدف آزادسازی مهران به قرارگاه نجف اشرف سپاه ابلاغ کرد. همچنین دستور داده شد تا لشکرهای 17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) و محمدرسول‌الله(ص) سپاه به منطقه مهران منتقل و سایر یگان‌ها در خط حدهای تعیین‌شده مستقر شوند. در دستورالعمل هفت صفحه‌ای که امروز با امضای رحیم صفوی جانشین فرمانده قرارگاه نیروی زمینی سپاه، به یگان‌های تحت‌امر قرارگاه نجف ارسال شد، ضمن اشاره به اشغال مواضع پدافندی ارتش (شامل لشکر84 خرم‌آباد و تیپ4 لشکر21 حمزه) در مهران به‌دست قوای متجاوز عراقی، درخصوص هدف و اجرای عملیات تصریح شده است: «نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با توکل به خداوند تبارک‌وتعالی با به‌کاربردن قرارگاه نجف اشرف در منطقه مهران در ساعت (س) روز (ر) تک نموده، نیروهای دشمن را در منطقه منهدم، ارتفاعات قلعه‌آویزان [قلاویزان] و شهر مهران را تصرف و تأمین می‌نماید.» برابر دستورالعمل ابلاغی، عملیات در 3 مرحله با استعداد 5 لشکر پیاده، یک تیپ مهندسی، یک گردان زرهی، یک گردان ضدزره، یک گردان توپخانه و نیروهایی از جهاد سازندگی از شمال به جنوب اجرا خواهد شد.[۱] در دستورالعمل یادشده، درباره تدبیر عملیاتی قرارگاه نجف اشرف آمده ‌است: مانور قرارگاه نجف اشرف عملیات خود را به‌منظور تصرف ارتفاعات قلعه‌آویزان و تأمین مهران در 3 مرحله اجرا می‌کند. مرحله یکم قرارگاه با به‌کاربردن تیپ21 امام رضا(ع)، تیپ10 سیدالشهدا(ع)، لشکر ویژه 25 کربلا، لشکر27 حضرت رسول(ص)، لشکر41 ثارالله(ع) و لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) به‌ ترتیب از شمال به جنوب تک کرده، دشمن را منهدم و خط نصرت را تأمین می‌کند. در این مرحله لشکر5 نصر که احتیاط قرارگاه را تشکیل می‌دهد در اولویت خط حد تیپ21 امام رضا(ع) بنا به‌ دستور وارد عمل می‌شود. مرحله دوم در این مرحله تیپ21 امام رضا(ع) و تیپ10 سیدالشهدا(ع) هم‌زمان با لشکر25 کربلا، لشکر27 حضرت رسول(ص) و لشکر41 ثارالله(ع) تک را بنا به ‌دستور و با استفاده از موقعیت ادامه داده، دشمن را در منطقه منهدم و خط وحدت را تأمین می‌کنند. در این مرحله لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) ضمن تحکیم مواضع آماده می‌شود تا به لشکر41 ثارالله(ع) در ادامه مأموریت مطابق دستور کمک کند و لشکر5 نصر آماده است بنا به‌ دستور از خط تیپ21 امام رضا(ع) عبور کرده و خط وحدت را تأمین کند. مرحله سوم در این مرحله تیپ10 سیدالشهدا(ع) با عبور از خط تیپ21 امام رضا(ع)، لشکر5 نصر با عبور از خط لشکر25 کربلا، لشکر25 کربلا با عبور از خط لشکر27 حضرت رسول(ص) و همچنین لشکر27 حضرت رسول(ص) به‌ ترتیب از شمال به جنوب بنا به‌ دستور به‌منظور تأمین کامل شهر مهران تک کرده دشمن را منهدم و خط استقامت را تأمین و پدافند می‌کنند. هم‌زمان لشکر‌41 ثارالله(ع)، لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) و تیپ21 امام رضا(ع) به پدافند از مناطق محول‌شده ادامه می‌دهند. آتش الف) آتش تهیه به‌مدت 15 دقیقه، در هر مرحله طرح‌ریزی و برابر دستور اجرا می‌شود. ب) تقدم پشتیبانی آتش در مرحله یکم با لشکر25 کربلا و تیپ21 امام رضا(ع)، در مرحله دوم به‌ ترتیب با لشکرهای 25 کربلا و 27 حضرت رسول(ص) و در مرحله سوم با لشکر25 کربلا و لشکر5 نصر می‌باشد. در ادامه نامه، به مأموریت واحدهای پشتیبانی آتش و مأموریت جزءبه‌جزء یگان‌ها اشاره شده ‌است.[۲] همچنین رحیم صفوی در گفت‌وگو با فرماندهان لشکرهای17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) و 27 محمدرسول‌الله(ص) از آنها خواست تا به‌سرعت نیروهایشان را به منطقه مهران انتقال دهند.* وی به اصغر کاظمی از نیروهای طرح و عملیات قرارگاه نجف سپاه نیز دستور داد به سایر یگان‌ها ابلاغ کند که «حداکثر تا فرداشب در خط حدهای تعیین‌شده در منطقه مهران استقرار یابند.»[۳]

گزارش - 2

2. در جلسه امروز فرماندهان و مسئولان قرارگاه نجف سپاه پاسداران، ضمن بررسی فعالیت نیروهای عراقی در جبهه مهران، درباره اقدامات انجام‌شده واحدهای پشتیبانی و رزمی خودی و میزان آمادگی آنها برای عملیات در منطقه مهران نیز گفت‌وگو شد. در ادامه روند آماده‌سازی منطقه مهران برای عملیات، طرح فریب دشمن در سایر جبهه‌ها به اجرا درآمد. همچنین ازسوی رحیم صفوی جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران، دستورالعمل "حفاظتی منطقه رمضان"** و دستورالعمل "حفاظتی مخابرات" برای یگان‌های تحت‌امر و مستقر در این منطقه ارسال شد. امروز در ساعت 16، جلسه‌ای با حضور رحیم صفوی، نورعلی شوشتری و جمعی از فرماندهان و مسئولان قرارگاه نجف*** در پاسگاه کنجانچم برگزار شد. به گزارش راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه مذکور، حسین الله‌کرم مسئول اطلاعات محور فتح در منطقه عمومی مهران، در گزارشی از وضعیت عمومی دشمن، پس از اشاره به تقویت محور کانی‌سخت و هشمیه و مهران به استعداد یک گردان، از فعالیت شدید مهندسی و جاده‌سازی عراق در منطقه چکه‌موسی، میانکوه و آبزیادی خبر داد.[۴] الله‌کرم درباره شناسایی زمین و وضعیت دشمن در مهران اظهار کرد: از نحوه آرایش و گسترش نیروهای دشمن و موانع آنها در منطقه، کالک ترسیم و به یگان‌های مستقر در منطقه تحویل داده شد. نیروهای اطلاعات یگان‌ها درمورد زمین منطقه و محورهای مناسب برای شناسایی و اقدامات مهندسی و نیروهای نفوذی به راه تدارکاتی دشمن (جاده آبزیادی) برای شناسایی و رصد نقل‌وانتقالات و جابه‌جایی نیروهای عراق توجیه شدند. در ادامه آبرومند نیز از احداث یک بنه (زاغه) مهمات اصلی در اسلام‌آباد و یک بنه اضطراری خبر داد. همچنین برزمهری از اقدام مهندسی در ترمیم جاده‌های مواصلاتی و پل‌ها با کمک نیروهای جهاد و مهندسی یگان‌ها گزارش داد.[۵] در ادامه مدنی یکی از عوامل فعال واحد حفاظت قرارگاه نجف، به طرح تقسیم منطقه عمومی مهران به دو منطقه زرد و قرمز و نیز رعایت اصول حفاظتی در این مناطق اشاره کرد و گفت: «در ایلام شایع کردیم که نیروهای سپاه دیگر نمی‌توانند کاری [در منطقه] بکنند و قصد رفتن [ترک منطقه] را دارند. علاوه‌براین، شایع کردیم که قصد داریم در منطقه مندلی، میمک، چنگوله و سومار عملیاتی انجام شود.» هدف از انتشار این شایعه فریب دشمن، ادامه شناسایی مواضع و تحرکات دشمن در منطقه مهران، شناسایی جاده‌های مواصلاتی و تدارکاتی، استمرار فعالیت‌های مهندسی (جنگ خاکریزها)**** بود. جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه باتوجه‌به فعالیت‌های روزافزون دشمن به‌خصوص در منطقه مهران، از آنجا که امکان وسیع شناسایی هوایی، بصری و دید‌بانی؛ احتمال شنود تلفن‌ها و بی‌سیم‌های رزمندگان؛ امکان جمع‌آوری اطلاعات از یگان‌های مستقر در خط پدافندی ازطریق عوامل ستون پنجم و اجرای کمین و گرفتن اسیر در منطقه عمومی مهران از تهدیدات اصلی فعالیت اطلاعاتی و رزمی دشمن به‌شمار می‌رفت، بر رعایت ملاحظات حفاظتی و در غفلت نگه‌داشتن دشمن تأکید کرد. وی درباره چگونگی انتقال قبضه‌های توپ و لزوم دقت در تطبیق و تمرکز آتش به‌خصوص در مناطق استقراری دشمن و مناطقی که امکان پاتک عراق وجود دارد، از یگان‌ها خواست تا اقدامات پوششی برای فریب دشمن و نیروهای ستون پنجم را با دقت انجام دهند.[۶] همچنین در گزارش روزانه علیرضا لطف‌الله‌زادگان و مهدی انصاری راویان قرارگاه نجف2، درباره فعالیت امروز دشمن در منطقه مهران، به نقل از واحد اطلاعات قرارگاه مذکور آمده است که از ساعت 12 روز جاری، دشت مهران تا ملک‌شاهی مملو از نفرات پیاده دشمن شده است. فعالیت مهندسی آنها در جاده مهران- ملک‌شاهی شدت بیشتری یافته، 6 ماشین راه‌سازی و 7 کمپرسی از قلاویزان به امامزاده حسن درحال احداث جاده مشاهده شده‌اند. تا ساعت 18، 31 دستگاه ایفا از مهران به خط پدافندی 215 تردد کرده است. علاوه‌براین عراق در خط 215 یک قبضه پدافند ضدهوایی دولول مستقر کرده و توپخانه‌اش امروز، فعال‌تر بوده و جلوی ارتفاعات تموکه را ثبتی می‌گرفت.[۷] از سویی نظر به اهمیت رعایت اصول حفاظتی در منطقه، جانشین فرماندهی نیروی زمینی سپاه دستورالعمل حفاظتی موسوم به "طرح حفاظتی منطقه رمضان" را به یگان‌های تحت‌امر ابلاغ کرد. در این دستورالعمل، مقرراتی برای جلوگیری از جمع‌آوری اطلاعات ازسوی دشمن و مغشوش‌کردن توان سیستم اطلاعاتی آنها تعیین شده است. در دستورالعمل یادشده، از سه‌راهی جندالله به‌طرف سومار و میمک تا سه‌راهی صالح‌آباد و از منطقه دهلران تا سه‌راهی چنگوله به‌عنوان منطقه زرد و از سه‌راهی صالح‌آباد تا سه‌راهی چنگوله منطقه قرمز اعلام شد. براساس این دستورالعمل ابلاغی، ورود افراد غیرنظامی و بومی به این محدوده، نقل‌وانتقال وسایل و امکانات زرهی و توپخانه در روز،***** ورود اتومبیل‌های تویوتای استیشن و پاترول به مناطق مذکور، احداث مواضع توپخانه یک روز قبل از عملیات، احداث بنه‌های مهندسی و پشتیبانی (تا روز «ر») بخشی از فعالیت‌های ممنوع می‌باشد. یگان‌ها نیز از به‌کارگیری بی‌سیم برای ارتباطات، احداث دکل دید‌بانی و نام‌بردن یگان‌های تازه‌وارد منع شده‌اند.[۸] همچنین دستورالعمل "حفاظت مخابرات" به یگان‌ها ابلاغ شد و از امروز، کلیه یگان‌ها و واحدهای تابعه نیروی زمینی موظف به اجرای دقیق این دستورالعمل شدند. براساس ابلاغیه صادرشده به‌استثنای 3 یگانِ لشکر5 نصر، لشکر41 ثارالله(ع) و تیپ21 امام رضا(ع)، کلیه یگان‌ها و واحدها تا اطلاع ثانوی موظف به سکوت رادیویی، پرهیز از برقراری هرگونه ارتباط، خاموش نگه‌داشتن دستگاه‌های ارتباطی و استفاده از کد و رمز برای ارتباط شده‌اند و فقط یگان‌های نامبرده مجاز به برقراری ارتباط با یکدیگر یا با قرارگاه به روال عادی هستند.[۹]

گزارش - 3

3. در جریان درگیری بین رزمندگان و نیروهای متجاوز عراقی در جبهه‌های شمال‌غرب (منطقه شاخ شمیران و منطقه عمومی اشنویه) تعدادی از عناصر دشمن کشته یا زخمی شدند. فرماندهی سپاه مستقر در منطقه مهران نیز با ابراز نگرانی از وضعیت جبهه مهران، به‌منظور مقابله با تحرکات عراق خواستار افزایش سهمیه مهمات قبضه‌های توپخانه ارتش برای پشتیبانی مؤثر از نیروهای پیاده شد. به گزارش قرارگاه رمضان، در درگیری بین نیروهای تحت‌امر این قرارگاه و دشمن در منطقه شاخ شمیران 10 نفر از جاش‌های عراقی که از اهالی سیدصادق و حلبچه بودند زخمی و مسلمان حاجی‌فرج که فرمانده آنها بود، کشته شد، یک فرمانده جاش عراقی نیز به اسارت درآمد.[۱۰] در منطقه بمو (داخل خاک عراق) نیز در یک نبرد سه‌ساعته، رزمندگان موفق شدند پایگاه نیروهای دشمن را منهدم کنند. در این نبرد، 10 سنگر نفرات و یک انبار مهمات دشمن منهدم و 30 نفر از نظامیان عراقی کشته یا مجروح شدند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، این هفتمین پایگاهی است که ظرف یک ماه اخیر، در منطقه عمومی دربندیخان منهدم شده است.[۱۱] به گفته فرماندهی سپاه اشنویه، امروز، اطراف پایگاه سپاه اشنویه هدف توپ‌های دوربرد عراق قرار گرفت. درضمن نیرو‌های گشتی دشمن ساعت 11، به ارتفاع بالای خزنه حمله کردند که درگیری رزمندگان با آنها همچنان ادامه دارد.[۱۲] در جبهه مهران****** فرماندهی سپاه مستقر در منطقه ضمن گلایه از کاهش اجرای آتش خودی روی مواضع دشمن، به فرماندهی نیروی زمینی سپاه اعلام کرد: تک دشمن در منطقه به‌صورت محدود همچنان ادامه دارد******* و ما همچنان به دفع آنها مشغول هستیم، دراین‌حال سهمیه روزانه مهمات قبضه‌های کاتیوشای ارتش به 8 موشک و توپ130 میلی‌متری به 3 گلوله تقلیل یافته و دشمن هم که اجرای آتش مؤثری را در منطقه شاهد نیست، به‌راحتی مشغول ایجاد موانع است. بنابراین دستور دهید تا سهمیه قبضه‌های ارتش افزایش یابد.[۱۳]

گزارش - 4

4. فرمانده لشکر27 محمدرسول‌الله(ص) امروز در گفت‌وگو با جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه از کم‌توجهی برخی مسئولان استان تهران در پشتیبانی از این لشکر ابراز ناراحتی کرد. لشکر27 محمدرسول‌الله(ص) سپاه پاسداران ازجمله یگان‌هایی است که به تشخیص فرمانده نیروی زمینی سپاه درحال آماده‌کردن خود برای اجرای عملیات در منطقه مهران می‌باشد، ازاین‌رو محمد کوثری فرمانده این لشکر، که یگانش ازلحاظ پشتیبانی با کمبودهایی مواجه است، ضمن ابراز ناراحتی از این موضوع خواستار واگذاری امکانات بیشتر به این لشکر شد. این درحالی است که باتوجه‌به پشتیبانی غیرسازمانی این یگان ازطریق امکانات موجود در پایتخت انتظار می‌رفت که به‌سبب فراوانی نهادها و سازمان‌های دولتی و کمک‌های مردمی در پایتخت، پشتیبانی این یگان عملیاتی با مشکل مواجه نباشد.******** اما برآورده‌نشدن درخواست‌های حداقلی چه ازلحاظ نیازهای سازمانی مانند تجهیزات و مهمات و چه غیرسازمانی مثل هدایای مردمی، موجب نگرانی کوثری فرمانده این لشکر شد. راوی قرارگاه نجف در گزارش روزانه خود، گفت‌وگوی فرمانده این لشکر با رحیم صفوی جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه را دراین‌خصوص بدین شرح آورده است: «رحیم صفوی: زودتر آمادگی‌تان را برای عملیات اعلام کنید. محمد کوثری: ما [برای عملیات در این منطقه به] مهمات تیپ 50 هوابرد (با امکانات ویژه) و تیپ 61 (محرم) نیاز داریم. ... به ما [برای احداث اورژانس] سوله بدهید. تا اورژانس را راه بیندازیم و تأمین کنیم. رحیم صفوی: زودتر [برای آمادگی] فعالیت کنید. گردان قائم را راه بیندازید. فرمانده‌اش را برای پیگیری به تهران بفرستید تا [امکانات] را زودتر تأمین کند. شما باید امکانات لشکر به اسم گردان [تازه‌تأسیس] قائم از تهران بگیرید و با استفاده از این امکانات، امکانات لشکر را دوبرابر کنید، چرا برای ما گلایه می‌کنید. باید از تهران بگیرید. [اصلاً] چرا شما از تهران خودتان را تأمین نمی‌کنید. محمد کوثری: [مسئولان در] تهران در سطح قرارگاه برخورد می‌کنند. در تهران استاندار کسی را تحویل نمی‌گیرد، همه در سطح وزیر ... برخورد می‌کنند. [فقط] رفیق‌دوست (وزیر سپاه پاسداران) می‌رود [تا حدودی] کمک‌های مردمی را می‌گیرد. ...» گفتنی است از آنجا که امکان تأمین سریع نیازهای لشکر میسر نبود، مقرر شد قرارگاه تا حد مقدورات بخشی از نیازمندی‌های مهم لشکر را تأمین کند.[۱۴]

گزارش - 5

5. رادیو بغداد امروز، از جلسه صدام ‌حسین با فرماندهان ارشد ارتش عراق، ادعای گلوله‌باران شهرها به‌وسیله توپخانه ایران، دفع حمله رزمندگان در جبهه‌های جنوب و بمباران مواضع ایران گزارش داد. به گزارش رادیو بغداد، صدام‌ حسین فرمانده کل نیرو‌های مسلح عراق، جلسه 5/12 ساعته‌ای را با فرماندهان عملیاتی ارتش برگزار کرد. در این جلسه ارتشبد ستاد عدنان خیرالله معاون فرمانده کل نیرو‌های مسلح و وزیر دفاع و ارتشبد ستاد عبدالجبار شنشل وزیر مشاور در امور نظامی نیز حضور داشتند.******** این رادیو همچنین به نقل‌ از اطلاعیه نظامی شماره 2248 امروز ستاد کل ارتش عراق اعلام کرد: «توپخانه سنگین و دوربرد ایران شهرهای مرزی عراق مثل عزیز، خانقین، بیاره و طویله را زیر آتش گرفته و باعث کشته‌شدن یک غیر‌نظامی و ویران‌شدن 5 خانه مسکونی شده‌اند.» در بخش دیگری از این اطلاعیه آمده ‌است که قوای عراق روز گذشته، چندین اقدام نیروهای ایرانی برای رخنه در صفوف ارتش عراق در جبهه‌های جنوب به‌ویژه بصره را خنثی و به آنها تلفات سنگینی وارد کردند. در پایان اطلاعیه خاطرنشان شده است که در جبهه‌های مرکزی و شمالی تعداد زیادی اسلحه و مهمات ایرانی به ‌دست قوای عراق افتاده و هواپیماهای عراقی در 58 مأموریت جنگی مراکز تجمع قوای ایران در جبهه‌ها را بمباران کرده‌اند.[۱۵]

گزارش - 6

6. فرمانده لشکر17 زرهی عراق امروز، چهارمین دستورالعمل عملیاتی را با هدف اتخاذ پدافند تهاجمی و حفظ آمادگی برای مقابله با پاتک‌های احتمالی رزمندگان ایران به فرماندهی تیپ417 پیاده ابلاغ کرد. در این ابلاغیه به مسائلی مانند مأموریت اصلی لشکر و یگان‌های تحت‌امر، فعالیت‌های کنونی رزمندگان و نقاط قوت و ضعف آنها، معابر وصولی‌شان برای حمله به مواضع پدافند‌ی یگان‌های در خط و نیز طرح نبرد پدافندی اشاره شده است. در این دستورالعمل******** درباره مأموریت پدافند تهاجمی لشکر17 زرهی و یگان‌های تحت‌امر در منطقه مهران از تپه پاسگاه زید تا دره کنجانچم و مقاومت یگان‌ها در مواضع خویش برای جلوگیری از رخنه رزمندگان ایران همراه با تقویت جناحین محدوده عملیات به‌ویژه خط حد تیپ417 پیاده توضیح داده شده است و در ادامه اصول طرح نبرد پدافندی بدین شرح آمده است: o تأکید بر دیدبانی و مراقبت دقیق و مداوم کلیه فعالیت‌های دشمن (ایران) به‌منظور کشف مقاصد و مسیرهای تعرض او در موقع مناسب برای دادن فرصت مانور به نیرو‌های احتیاط و اعزام آنها به‌سمت مسیر اصلی تهاجم دشمن با هدف بازپس‌گیری مواضعی که دشمن توانسته در آن جای پایی باز کند. o تلاش برای اجرای حداکثر حجم آتش ممکن (توپخانه - تانک - پشتیبانی به‌وسیله هواپیما و بالگرد) بر روی تجمع‌ها و مناطق گسترش دشمن. o تأکید بر نقش نیروهای هشداردهنده، یگان‌های پوششی، کمین‌ها و گشتی‌ها در جلوی موضع پدافندی و تأمین آتش پشتیبانی لازم. o اهمیت‌دادن به تحکیم مواضع پدافندی نیروهای مسئول نگهداری از ارتفاعات و مناطق مهم منطقه که در معرض تهاجمات دشمن قرار دارند. o تأکید بر تهیه طرح‌های آتش به‌دست فرماندهان عملیاتی. o احداث مواضع پدافندی در عمق برای استفاده یگان‌های تقویتی که به‌هنگام ضرورت اعزام می‌شوند و همچنین تأکید بر اهمیت‌دادن به نگهداری مداوم خط پدافندی دوم و استقرار عناصری از جیش‌الشعبی و بعضی از سلاح‌های پشتیبانی. فرمانده لشکر17 در ادامه این دستورالعمل با ذکر مناطق مهم منطقه عملیات نظیر عارضه حمرین، عارضه رضاآباد، ارتفاع 250، ارتفاع 256 و پاسگاه زید و نیز شرح جزئیات نحوه تدبیر، بر چگونگی نبرد پدافندی تأکید کرد. سرتیپ ستاد مؤید اسماعیل حمادی فرمانده لشکر17 زرهی، در ادامه دستورالعمل به نحوه نبرد پدافندی، مأموریت یگان‌های رزمی و پشتیبانی تحت‌امر******** در نبرد پدافندی، فعالیت کنونی رزمندگان ایرانی و نقاط قوت و ضعف و معابر وصولی آنها برای حمله احتمالی اشاره کرده است.******** همچنین در این دستورالعمل تأکید شده که «عقب‌نشینی از مواضع پدافند فعلی تحت هیچ شرایطی پذیرفته نیست و عقب‌نشینی به‌طورکلی ممنوع است.» [۱۶]

گزارش - 7

7. امروز، از جبهه‌های غرب، شمال‌غرب و جنوب گزارش‌های متعددی درباره اقدامات دشمن ازجمله دستور ارتش بعثی به گروه‌های ضدانقلاب برای افزایش فعالیت علیه جمهوری اسلامی ایران در جبهه شمال‌غرب، فعالیت‌های دشمن درزمینه مهندسی و تحکیم مواضع، انجام شناسایی‌ها، وجود مشکلات در منطقه فکه و جزایر مجنون و احتمال حمله ایذایی در محور چزابه ارسال شد. برخی منابع، فعالیت دشمن را هشداردهنده توصیف کرده‌اند. به گزارش واحد اطلاعات ژاندارمری، به‌تازگی ازطرف رژیم بعث عراق به گروهک‌های ضدانقلاب در غرب کشور ابلاغ شده که فعالیت خود را علیه نیروهای ایرانی افزایش دهند، در غیر این ‌صورت دولت عراق کمک‌های خود را قطع خواهد کرد.[۱۷] دراین‌حال منابع موثق محلی در پایگاه‌های بانه و مریوان خبر دادند که در چند روز اخیر، عده زیادی از نیرو‌های رژیم بعث عراق به همراه چته‌های کومه‌له و منافقین به استعداد تقریباً بیش از هزار نفر با ورود به خاک ایران ازطریق نوار مرزی منطقه شیلر******** و استقرار در روستای هفتاش (از توابع مریوان) یک دکل مخابراتی در ارتفاعات کالجار احداث کرده‌اند. علاوه‌براین، باتوجه‌به نقل‌وانتقالات جدید قوای عراقی در نوار مرزی بانه و مریوان و انتقال تعدادی بالگرد به منطقه چوارتا، احتمال اجرای یک سری عملیات وجود دارد.[۱۸] همچنین یگان‌هایی از گارد ریاست‌جمهوری عراق به سپاه‌های یکم و پنجم مأمور شده و قصد دارند از مناطق پنجوین، حاج‌عمران، چوارتا و ماؤوت عملیاتی را برای تصرف ارتفاعات مهم منطقه اجرا کنند.[۱۹] قرارگاه رمضان نیز در گزارشی با اشاره به همکاری چند افسر عراقی با جاش‌های حرکی و سورچی برای شناسایی تپه دیزبنه در منطقه هانه‌احمد در اوایل ماه جاری، درخصوص احتمال حمله عراق به کوه سورن و تصرف آن هشدار داد.[۲۰] از سویی منابع اطلاعاتی با اعلام نبود مواضع مستحکم و مشکلات مربوط به فعالیت مهندسی در جزیره جنوبی مجنون و نیز گسیختگی و درهم‌ریختگی خاکریز در منطقه فکه، وضعیت این دو جبهه را بسیار آسیب‌پذیر برشمردند و باتوجه‌به سکوت و کاهش شدید فعالیت دشمن در محور تپه شهدا، درباره احتمال حمله ایذایی و محدود دشمن در منطقه چزابه هشدار دادند.[۲۱]

گزارش - 8

8. فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی امروز، طرح کلی تشکیلاتی نیروی زمینی سپاه پاسداران را به فرماندهی این نیرو ابلاغ کرد. در این ابلاغیه که پس از تأیید امام خمینی فرمانده کل قوا، در تاریخ 8/3/1365، مبنی‌بر تشکیل ستادی برای اداره نیروهای سه‌گانه سپاه و مبتنی‌بر کلیات شرح وظایف پیشنهادی نیروی زمینی، تنظیم شد، نمودار سازمانی ستاد نیروی زمینی سپاه، نمودار سازمانی هریک از سپاه‌های نیروی زمینی، طرح کلی ارتباطات فرماندهی و یگان‌های تحت‌امر فرماندهی نیروی زمینی شامل سه سپاه (سپاه یکم، سپاه دوم و سپاه سوم)، مراکز فرماندهی منطقه‌ای برای شمال و جنوب (مرکز پشتیبانی، مرکز مخابرات، مرکز بهداری و فرماندهی دژبانی)، یگان‌های ویژه، "موشکی - راکتی، توپخانه دوربرد، مهندسی ویژه، پدافند ویژه هوایی، پیاده ویژه هوابرد، هلیکوپتری و جنگال" و نیز مراکز تابعه مخابرات، مهندسی، بهداری، خدمات کامپیوتری، چاپ و تکثیر، خدمات پرسنلی، مطالعات نظامی، تحقیقات کاربردی فنی، و فرماندهی‌های کلی پشتیبانی (فرماندهی آموزش، فرماندهی لجستیک، فرماندهی تعمیرات و سازمان رزم سپاه‌ها) تشریح شد. همچنین برابر ابلاغیه فرماندهی کل سپاه، سازمان رزم سپاه‌های نیروی زمینی بدین ترتیب تقسیم‌بندی شد: «الف) سپاه دوم (سپاه شمال) تیپ قدس، تیپ مسلم‌بن‌عقیل، تیپ امیرالمؤمنین(ع)، تیپ بیت‌المقدس (شهید افیونی). لشکر5 نصر، تیپ21 امام رضا(ع)، تیپ ویژه شهدا، تیپ انصارالحسین(ع)، تیپ الغدیر، تیپ امام حسن(ع)، تیپ57 حضرت ابوالفضل(ع)، تیپ نبی‌اکرم(ص)، تیپ انصارالرسول(ص)، گروه توپخانه 61 محرم، لشکر مهندسی امام علی(ع)، یک تیپ مخابرات، یک تیپ پدافند هوایی، یک گردان مستقل ادوات، یک تیپ پدافند (ش.م.ر)، یک گردان زرهی مستقل و یک تیپ ترابری. ب) سپاه اول (سپاه جنوب) لشکر فجر، لشکر ثارالله(ع)، لشکر7 ولی‌عصر(عج)، لشکر14 امام حسین(ع)، لشکر33 المهدی(عج)، تیپ44 قمربنی‌هاشم(ع)، لشکر مهندسی 42 قدر، گروه توپخانه 15 خرداد، یک تیپ مخابرات، یک تیپ پدافند هوایی، یک گردان مستقل ادوات، یک تیپ پدافند (ش.م.ر)، یک گردان مستقل زرهی و یک تیپ ترابری. ج) سپاه سوم لشکر27 حضرت رسول(ص)، لشکر25 کربلا، لشکر8 نجف، لشکر عاشورا، لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع)، تیپ10 سیدالشهدا(ع)، گروه توپخانه 40 رسالت، تیپ مهندسی جوادالائمه(ع)، یک تیپ مخابرات، یک تیپ پدافند هوایی، یک تیپ پدافند (ش.م.ر)، یک تیپ ترابری، یک گردان مستقل زرهی، یک گردان مستقل ادوات. نواحی پشتیبانی‌کننده سپاه‌ها عبارت‌اند از: الف) سپاه دوم: خراسان، گیلان، همدان، یزد، لرستان، یاسوج، باختران، ایلام، کردستان. ب) سپاه یکم: اصفهان، خوزستان، فارس، کرمان، مرکزی، چهار محال و بختیاری. ج) سپاه سوم: تهران، مازنداران، آذربایجان‌شرقی، زنجان، سمنان.»[۲۲]

گزارش - 9

9. محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، امروز در نامه‌ای مأموریت پدافند هوایی سپاه را به فرماندهان سه نیروی زمینی، هوایی و دریایی، فرماندهی سپاه کشوری و فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) ابلاغ کرد. براساس بند1 ابلاغیه مذکور، مأموریت پدافند هوایی سپاه برای سطوح پست، متوسط و بالا در سطح کشور برعهده نیروی هوایی است. در تبصره این بند افزوده شده است هریک از دو نیروی زمینی و دریایی مأموریت دارند تا مسئولیت تأمین پدافند هوایی سطوح پست کلیه مراکز و واحدهای تابعه سازمانی خود را رأساً عهده‌دار شوند. همچنین مسئولیت تأمین پدافند هوایی پست از کلیه مراکز و واحدهای تابعه سازمانی سپاه کشوری و نیز سیاست‌گذاری‌های مربوط به آن، برعهده نیروی هوایی است. در بند دیگر اطلاعیه تصریح شده است که مسئولیت سازماندهی نظام پدافند هوایی در هر منطقه عملیات و مسئولیت اداره تیپ ضدهوایی 10 محرم برعهده نیروی هوایی است. البته مقرر شد این تیپ از این تاریخ به مدت 3 ماه در کنترل عملیاتی نیروی زمینی قرار گیرد و در این مدت نیروی زمینی با دریافت قبضه‌های ضدهوایی جدید تیپ را رها کرده و دراختیار نیروی هوایی قرار دهد. [۲۳]

گزارش - 10

10. معاونت آموزش نیروی هوایی سپاه پاسداران در گزارشی از کمبود امکانات آموزشی و نیروی آموزش‌دیده ماهر و همچنین تعلل مسئولان در واگذاری امکانات آموزشی ابراز نگرانی کرد و درباره عواقب آن هشدار داد. در ابتدای این گزارش که برای فرماندهی نیروی هوایی سپاه ارسال شده است با اظهار تأسف از نحوه نگرش و کم‌توجهی مسئولان به موضوع آموزش آمده است متأسفانه برداشتی که بعضی از دست‌اندرکاران از دفاع هوایی دارند فقط تأمین وسیله موشکی بوده و کمتر به سایر ابعاد از‌جمله امکانات جنبی و نیروی ورزیده توجهی شده است. به‌طوری‌که تا پایان سال جاری، حداقل حدود 8 سایت تحویل خواهد شد، ولی فقط حداکثر نیروی اپراتور برای 1 تا 2 سایت آموزش دیده و تابه‌حال هیچ امکان جنبی فراهم نشده است. دلیل این مسئله توجیه‌نبودن کامل مسئولان نیرو در درجه اول و نداشتن برنامه توجیهی روشن در درجه بعدی می‌باشد. علی‌اکبر زحمت‌کش معاونت آموزش نیروی هوایی سپاه پاسداران، در ادامه با ذکر آماری درخصوص مقایسه بین تجهیزات موجود و نیروی انسانی و سایر ملزومات موردنیاز دیگر هشدار داد: «در شش‌ماهه گذشته، فقط 24 نفر آن‌هم فقط 7 نفر دیپلمه جهت این امر تأمین شده است و هنوز حتی یک ساختمان جهت آموزش در نظر گرفته نشده، آینده را چنین روشن نمی‌بینم و اگر از همین حالا (به شرط وجود امکانات و...) نیرو تحویل آموزش شود حداقل 6 ماه دیگر آموزشش تمام می‌شود.» وی در خاتمه گزارش برای رفع کاستی‌ها بر تأمین سه نیاز فوری تأکید کرد: «1. تأمین سریع مکان آموزشی با ظرفیت آموزشی 300 نفر، 2. جذب حداقل 50 مهندس یا دانشجوی مهندسی برای کادر آموزشی، 3. تأمین نیروی اپراتور و توپچی.»[۲۴]

گزارش - 11

11. با افزایش حملات هوایی عراق علیه تأسیسات و منابع اقتصادی ایران، امروز، ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی در نامه‌ای به شورای‌عالی دفاع ضمن اعلام دستیابی نیروی هوایی عراق به هواپیماهای جدید دوربرد و موشک‌های لیزری، درباره احتمال حمله هوایی دشمن به مراکز سیاسی ایران هشدار داد. رکن3 ستاد مشترک ارتش در این نامه با اشاره به اینکه دشمن بعثی عراق با پشتیبانی ابرقدرت‌ها و کشورهای مرتجع منطقه، هر روز به جنگ‌افزار جدیدی مجهز شده و حملات تازه‌ای را علیه ارتش و کشور جمهوری اسلامی ایران آغاز کرده است، درباره تجهیزات جدید عراق افزود: به‌تازگی نیروی هوایی ارتش بعث عراق هواپیماهای میراژ اف1 مجهز به بمب و موشک یا موشک لیزری ای.اس30 و میراژ 2000 دریافت کرده و با دارابودن هواپیماهای دورپرواز راهبردی تی.یو22 قادر است تا عمق قلمرو فضایی کشور جمهوری اسلامی ایران نفوذ کند و نقاط انتخابی خود را با استفاده از تاکتیک پرواز در ارتفاع پایین (همانند حمله اخیر هوایی به پالایشگاه تهران) به‌طور دقیق هدف قرار دهد. رکن3 ستاد مشترک ارتش به نقل ‌از گزارش نیروی هوایی اضافه کرد: «چنانچه دشمن از حملات هوایی مداوم خود در طول جبهه‌های جنگ تحمیلی سودی نبرد و از روند جنگ و سرنوشت آن مأیوس گردد احتمال می‌رود که دست به شرارت‌های تازه‌ای بزند و این‌بار در تقدم به هدف‌های مهم سیاسی من‌جمله (بیت امام مدظله‌العالی، میعادگاه نماز جمعه، مجتمع شهید مطهری شامل مجلس شورای اسلامی، نهاد ریاست‌جمهوری، نخست‌وزیری و...) حمله هوایی نماید. که دراین‌صورت خسارات جبران‌ناپذیری را سبب خواهد شد.» ستاد مشترک ارتش در پایان این نامه درخواست کرد: «مراتب در جلسات شورای‌عالی دفاع مطرح و تدابیر مقتضی درجهت انجام اقدامات تأمینی به‌ویژه پدافند غیرعامل در مراکز فوق به عمل آید و مراتب به مسئولین ذی‌صلاح و مسئولین پدافندی در مناطق مذکور ابلاغ گردد.» [۲۵]

گزارش - 12

12. هم‌زمان با عزیمت کاروان‌های نیروهای داوطلب مردمی از شهرهای مختلف کشور به جبهه‌های نبرد، رادیو بی‌بی‌سی از تغییرات جدید در خط‌ مشی نظامی ایران و عراق خبر داد. به ‌گزارش روزنامه جمهوری اسلامی گروه کثیری از نیروهای رزمی - تخصصی شهرستان اردکان، جمعی از نیروهای مردمی اعزام مجدد شامل رزمی و تخصصی از منطقه اسلام‌شهر در استان تهران، سومین کاروان راهیان کربلا و دومین کاروان لبیک یا امام استان یزد عازم جبهه نبرد شدند. این روزنامه در شماره امروز همچنین از اعزام نیروهای داوطلب مردمی از اردکان، گروهی از پاسداران افتخاری شهرستان بابل، عزیمت سومین کاروان راهیان کربلای شهرستان تفت، اعزام یک گردان از نیروهای تخصصی و رزمی ادارات و ارگان‌ها و اصناف و کارکنان ذوب‌آهن بافق، یک گردان احتیاط قائم از بخش تکاب و عزیمت جمعی از نیروهای آموزش‌دیده از شهرستان‌های میبد و تایباد خبر داد.[۲۶] همچنین به نوشته روزنامه رسالت علاوه‌بر اهدای بیش از 9 میلیون‌ ریال ازسوی فرهنگیان و دانش‌آموزان کنگاور[۲۷] گروهی از نیروهای فنی - تخصصی شهرستان یزد نیز عازم جبهه‌ها شدند.[۲۸] هم‌زمان با اشتیاق نیروهای داوطلب مردمی برای حضور در جبهه‌ها رادیو بی‌بی‌سی در گزارشی اعلام کرد که ایران و عراق پس از عملیات والفجر8، تغییراتی در خط‌ مشی نظامی خود به‌وجود آورده‌اند. گزارشگر این رادیو با اشاره به اظهارات مقامات کشوری و لشکری ایران، پس از عملیات بزرگ و موفق ایران در بهمن‌ماه 1364، مبنی‌بر ضرورت بسیج وسیع نظامی نیروهای داوطلب مردمی و تأکید بر حضور آنها در جبهه‌ها، گفت: «از زمان حمله موفقیت‌آمیز ایران در ناحیه شهر بندری فاو (در جنوب‌شرقی) عراق قرائنی به دست آمده که حاکی‌از آن است که هر دو کشور عراق و ایران در خط ‌مشی نظامی خود تغییراتی به‌وجود آوردند.» گزارشگر رادیو بی‌بی‌سی افزود: «تازه‌ترین اقدام ایران به بسیج نیروها، مانند تقریباً همه اقدامات و تدابیر دیگر ایران با دعوتی که ازجانب آیت‌الله خمینی از اول فروردین سال جاری، انجام گرفت، آغاز گردید. سپس به ترتیب، رئیس‌جمهور، رئیس مجلس شورای اسلامی، فرماندهان ارتش و سپاه و مقامات محلی از استان‌های مختلف کشور در ملاقات با یکدیگر تصمیم گرفتند چگونه این دعوت را به‌موقع اجرا گذارند. سرانجام تصمیم گرفته شد که هریک از استان‌های کشور، مراکز بسیج دایر کنند به این منظور که کلیه فعالیت‌های جنگی در استان‌ها هماهنگ شود و هم‌اکنون به این اقدام ازسوی [آیت‌الله] سیدعلی خامنه‌ای رئیس‌جمهور ایران و محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب، روح تازه‌ای داده شد.» بی‌بی‌سی در ادامه با اشاره به بخش‌هایی از اظهارات آیت‌الله خامنه‌ای و محسن رضایی در دعوت مردم به حضور در جبهه‌ها و تأکید آنها برای به‌کارگیری همه امکانات کشور در خدمت جنگ، از زمان و علت این تدابیر اظهار بی‌اطلاعی کرد و افزود: «قرائن روشن نیست که نشان دهد چرا مقامات دولت ایران در این زمان به دعوت برای بسیج عمومی اقدام کردند. [آیا] بیم و هراس [دارند که] سقوط قیمت نفت صادراتی ایران و تلاش‌های جنگی، این کشور را با مشکلات روبه‌رو سازد؟»******** [۲۹]

گزارش - 13

13. در جریان درگیری نیروهای خودی با افراد ضدانقلاب در منطقه عمومی بانه هر دو طرف متحمل تلفات شدند. منابع نظامی در گزارش‌های متعددی از نفوذ عناصر ضدانقلاب مستقر در خاک عراق به ایران با هدف اجرای عملیات علیه رزمندگان، گروگان‌گیری و خرابکاری خبر دادند. بنا بر اعلام اداره اطلاعات شهربانی استان کردستان، ساعت 17، در منطقه کانی‌سور از توابع بانه بین پیشمرگان مسلمان کرد با اعضای گروهک خبات درگیری رخ داد که درنتیجه آن 3 نفر از پیشمرگان مسلمان کرد شهید و 2 پیشمرگ و یک پاسدار وظیفه به‌شدت مجروح شدند. از افراد گروهک خبات نیز یک نفر کشته شد و چند نفر زخمی شدند.[۳۰] از سویی باتوجه‌به نزدیکی روز جهانی قدس، شهربانی جمهوری اسلامی اعلام کرد که «در آستانه روز قدس، افراد حزب منحله دمکرات قصد دارند ضمن نفوذ به داخل شهرهای کردنشین به گروگان‌گیری از نیرو‌های خودی و خرابکاری اقدام کنند که به ‌همین ‌منظور حزب یادشده از دیروز، به نیروهایش دستور آماده‌باش داده است.»******** [۳۱] برپایه گزارشی دیگر، پنج روز قبل منافقین، تعدادی بمب از مسیر مهاباد وارد کشور کرده و قصد دارند با هدف خرابکاری به شهرهای تهران، تبریز، اصفهان بروند.[۳۲] سپاه ناحیه2 مریوان تصریح کرد که 800 نفر از عناصر ضدانقلاب در چند روز اخیر، برای اجرای یک سری عملیات از محور بانه (منطقه موسک و باری پیهوک) وارد خاک جمهوری اسلامی شدند. [۳۳]

گزارش - 14

14. درپی افزایش حملات ارتش عراق به گروه‌های معارض کرد عراقی، فرماندهی قرارگاه رمضان بر لزوم حمایت از معارضین کرد تأکید کرد و درباره ارسال‌نکردن به‌موقع و سریع امکانات و تجهیزات برای آنان، هشدار جدی داد. در جریان درگیری چندساعته امروز، بین نیروهای ویژه ارتش عراق با گروهی از افراد مسلح مخالف دولت عراق که در منطقه سرچنار رخ داد، 11 نفر از اکراد مسلح کشته شدند. در میان کشته‌شدگان جسد چند نفر از فرماندهان کرد مشاهده شده است.[۳۴] به گزارش منابع تحت‌امر قرارگاه رمضان، دشمن نیروهای زیادی به منطقه گره‌تو و شیروان آورده و درظاهر قصد ادامه عملیات در منطقه شیروان را دارد.[۳۵] درپی این خبر فرمانده قرارگاه رمضان در نامه‌ای به فرمانده کل سپاه پاسداران با اشاره به حوادث اخیر و ارسال پیام‌هایی به پایگاه‌‌های بارزان******** و حیات که حاکی‌از آمادگی دشمن برای حمله به پایگاه‌های آنان است، چنین یادآوری کرد: «متأسفانه علی‌رغم پیگیری‌های مکرر درخصوص واگذاری‌ هلیکوپتر برای ارسال امکانات، غذا، مهمات و... که به‌خاطر بسته‌شدن راه تقریباً تمام‌شده، همچنان حتی یک پرواز هلیکوپتر انجام نشده است. مجدداً تأکید می‌شود درصورتی‌که هلیکوپتر جهت ارسال وسایل به پایگاه‌های عمق واگذار نگردد، به پایگاه‌های مزبور اعلام خواهد شد که آنجا را تخلیه نمایند و به عقب برگردند دراین‌صورت نه‌تنها زحمت دوساله قرارگاه بر باد خواهد رفت، [بلکه] امکان کار جدید نیز از بین خواهد رفت.» [۳۶]

گزارش - 15

15. معاون امور بین‌الملل وزارت امور خارجه پس از بازگشت از نیویورک، نتایج اجلاس فوق‌العاده سازمان ملل درباره مسائل اقتصادی افریقا را تشریح کرد. وی از تلاش امریکا برای نفوذ بیشتر در منطقه افریقا و پیشنهاد ایران برای خنثی‌کردن آن، خبر داد. محمدجواد لاریجانی معاون امور اقتصادی و بین‌الملل وزارت امور خارجه، امروز در مصاحبه‌ای مطبوعاتی درباره نتایج سیزدهمین اجلاس فوق‌العاده سازمان ملل با اشاره به اینکه امریکا و غرب با کمک‌کردن به کشورهای منطقه افریقا، قصد نفوذ بیشتر در این منطقه را دارند، گفت: «هیئت جمهوری اسلامی در این اجلاس پیشنهاد کرد کشورهای صادرکننده [نفت] با افزایش یک دلار بر قیمت نفت صادراتی عواید آن را به ‌حساب افریقا منظور کنند.»******** لاریجانی درباره فعالیت‌های ایران در افریقا اظهار داشت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران 12 دفتر از 17 دفتر افزایش‌یافته خود را به افریقا اختصاص داد. هم‌اکنون جهادسازندگی در قلب جنگل‌های تانزانیا مشغول احداث سدهای خاکی است ما ترجیح می‌دهیم تا کالاهای موردنیاز خود را تا آنجا که با استاندارد کلی کشور مطابقت داشته باشد از این قاره تأمین کنیم.[۳۷] وی همچنین روز گذشته، گزارش سفر خود را به اطلاع حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، رساند. حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی در این دیدار با تأکید بر اینکه کشورهای صادرکننده نفت اگر عدالت‌خواه هستند باید از طرح جمهوری اسلامی ایران حمایت کنند، گفت: «با استقبال از این طرح، گشایش در مشکلات اقتصادی افریقا به‌وجود خواهد آمد.» رئیس مجلس شورای اسلامی همچنین درباره توطئه کاهش قیمت نفت افزود: «ما نباید اجازه دهیم که ذخایر جهان اسلام به‌ویژه نفت توسط قدرت‌ها غارت شود، بلکه ما باید سلطه ابرقدرت‌ها بر ذخایر خود را که [متعلق] به نسل‌های آینده است، قطع کنیم.» حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی در پایان درمورد موضع دبیرکل سازمان ملل متحد در قبال جنگ ایران و عراق گفت: «همان‌طور که بارها اعلام کرده‌ایم آقای پرز دکوئیار باید دراین‌زمینه موضع بی‌طرفی داشته باشد و سعی نماید چهره متجاوز را به جهانیان معرفی کند.» [۳۸]

گزارش - 16

16. حزب توده و سازمان فدائیان خلق با صدور بیانیه مشترک مخالفت خود را با ادامه جنگ ایران و عراق اعلام کردند. حزب توده همچنین در بیانیه‌ای درخصوص فراخوان تشکیلات دمکراتیک زنان ایران در مخالفت با جنگ، اپوزیسیون خارج از کشور را جسدی متعفن برشمرد. هواداران این حزب نیز با انتشار اعلامیه‌ای مستقل در بروجرد از مردم این شهر خواستند تا از عزیمت به جبهه‌ها خودداری کنند. به نوشته یک نشریه داخلی سپاه پاسداران، دو گروه سیاسی حزب توده ایران و سازمان چریک‌های فدایی خلق (شاخه اکثریت) که با گذشت چندین سال از پیروزی انقلاب اسلامی، همواره در تعارض با سیاست‌های جمهوری اسلامی بوده‌اند، به‌تازگی در بیانیه‌های جدید خود، ضمن اتهام‌هایی به دولت جمهوری اسلامی، مخالفت خود را با ادامه جنگ ابراز کردند. دراین‌باره نشریه اکثریت ارگان سازمان فدائیان خلق ایران (شاخه اکثریت) در شماره اخیر خود بیانیه مشترک نمایندگان کمیته‌های مرکزی 17 حزب کمونیست از کشورهای مختلف دررابطه‌با اعلام همبستگی با سازمان فدائیان خلق (اکثریت) و محکومیت جمهوری اسلامی را درج کرده است. در قسمتی از این بیانیه درباره جنگ ایران و عراق آمده است: «ما امضاکنندگان ذیل، شرکت‌کننده در سیزدهمین کنگره حزب کمونیست هند که از تاریخ 12 تا 17 مارس، در شهر پاتنا هندوستان برگزار شد همبستگی عمیق خود را با جنبش انقلابی و دمکراتیک مردم ایران و مبارزات قهرمانانه سازمان فدائیان خلق (اکثریت) و حزب توده ایران ابراز می‌داریم. ما خواستار توقف فوری جنگ ایران و عراق ... خاتمه تضییقات و فشارها و آزادی بدون قیدوشرط همه زندانیان سیاسی ایران هستیم.» نشریه رویدادها نیز در شماره این هفته خود بیانیه چاپ‌شده در نشریه شماره 98 نامه مردم (ارگان مرکزی حزب توده ایران) را درج کرد. در این بیانیه ضمن محکوم دانستن جنگ ازنظر زنان و مردان ایرانی و عراقی، از زنان ایران خواسته شده است که آموزش نظامی و رفتن به جبهه‌های جنگ را تحریم کنند. همچنین نشریه نامه جمهوری در سرمقاله دو شماره اخیر خود، ضمن اعتراف به ناتوانی اپوزیسیون خارج از کشور در سازماندهی ایرانیان فراری و تشکیل جبهه‌ای واحد علیه جمهوری اسلامی، ضعف حرکت سیاسی مخالفان خارج از کشور را سبب شهرت نهضت آزادی (به‌عنوان جانشین رژیم ایران) ذکر کرده و نوشته است: «درمجموع حرکت سیاسی مخالفان حکومت اسلامی چنان کم‌بهاست، که حکومت توانسته طلایه‌داران استبداد دینی ... یعنی نهضت آزادی را به نام اپوزیسیون خود به جهانیان معرفی کند و کارگروه‌های دیگر که اندک‌اندک به گروهک بدل شده‌اند چنان کاستی گرفته است که ستون پنجم دشمن بعثی عراق شده‌اند. سالی که گذشت بی‌تردید سال شکست آزاداندیشان و مردم‌سالاران بود. در کارنامه همه ما که خود را کوشندگان راستای آزادی و آبادی و حکومت مردم‌سالار می‌دانیم جز شرم و شکست چیزی نیست ... با واقع‌گرایی بیندیشیم و بپذیریم بخش عظیمی از راه‌بندان‌های جنبش ملی را ما مخالفان حکومت اسلامی خود ساخته‌ایم و حفظ می‌کنیم.» نویسنده در خاتمه با تشبیه اپوزیسیون به جسدی متعفن که جز دفن آن چاره‌ای وجود ندارد، خطاب به ضدانقلاب نوشته است: «امروز، روز حساب نزدیک شده است، همه آنها که با جنبش مردم‌سالاری ستیز کرده‌اند تا از آب گل‌آلود انقلاب، ماهی حکومت فردی و مرامی را بگیرند درمانده‌اند و پایان کار خود را نزدیک می‌بینند. نتیجتاً از آنچه به درست یا غلط اپوزیسیون نام گرفته جز جسدی برجای نمانده، مسیحادمی هم پیدا نیست تا روحی دیگر بر کالبدش بدمد. بوی ناخوش جسد، صاحبان عزا را نیز می‌آزارد، فریاد و فغان را از هر سو می‌شنوید این بانگ تنفر هر روز بلندتر خواهد شد. جز دفن مرده که در زندگی‌اش سودی نداشت چه می‌توان کرد.» [۳۹] شایان ذکر است امروز، ساعتی پس از تشییع پیکرهای جمع کثیری از شهدای رزمنده شهرستان بروجرد که در عملیات اخیر در منطقه حاج‌عمران به شهادت رسیده بودند، هواداران حزب توده اقدام به پخش اعلامیه در یکی از مناطق مرفه‌نشین این شهر کردند. مضمون این اطلاعیه‌ها ترغیب مردم به صلح، خودداری از ادامه جنگ و نرفتن به جبهه بود.[۴۰]

گزارش - 17

17. نمایندگان صاحبان کشتی در سراسر جهان از سازمان ملل متحد خواسته‌اند تا تلاش‌های مربوط به جلوگیری از هدف قراردادن کشتی‌های تجاری در جریان جنگ خلیج‌فارس را شدت بخشد. دو سازمان کشتیرانی در لندن به نمایندگی ازطرف صاحبان اکثر کشتی‌های بازرگانی جهان امروز، اعلام کردند که در تلگرافی به خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل متحد، از این سازمان به‌طور قاطع خواسته‌اند تا برای پایان‌دادن به این جنبه از درگیری خلیج‌فارس اقدامات مثبتی انجام دهد. به گزارش خبرگزاری کویت از لندن، در این پیام که مؤسسه بین‌المللی کشتیرانی و فدراسیون بین‌المللی کشتیرانی به‌طور مشترک منتشر کرده بودند به نگرانی عمیق صاحبان کشتی درمورد اوج‌گیری اخیر حملات دو کشور متخاصم ایران و عراق به کشتی‌ها در منطقه خلیج‌فارس اشاره شده است. سازمان‌های مزبور در تلگراف خود خاطرنشان کردند که از آغاز سال جاری مسیحی تاکنون، در جریان 29 حمله به کشتی‌ها در منطقه خلیج‌فارس 20 تن کشته و بیش از 30 نفر زخمی شده‌اند. این سازمان‌ها همچنین استفاده از بالگرد برای حمله به کشتی‌ها در بخش شرقی خلیج‌فارس را مورد تازه‌ای برای نگرانی درباره بی‌حرمتی آشکار به امنیت زندگی توصیف کردند. دو سازمان یادشده هیچ پیشنهاد ویژه‌ای برای دو کشور متخاصم عراق و ایران به سازمان ملل متحد ندادند، ولی خواهان اعمال اقدامات بیشتر به‌منظور وادارکردن این دو کشور برای متوقف‌کردن حمله به کشتی‌های بازرگانی شدند.******** [۴۱]

گزارش - 18

18. روزنامه انگلیسی‌زبان هندوستان تایمز (چاپ دهلی‌نو) در مقاله‌ای به تحلیل تحولات نظامی جنگ ایران و عراق، اوضاع اقتصادی و دفاع مردمی ایران پرداخت. به نوشته روزنامه هندوستان تایمز، «عراقی‌ها با امید به تحریک عرب‌های ایران به قیام علیه دولت اسلامی این کشور - امیدی که هیچگاه تحقق نیافت - جنگی را علیه ایران به راه انداختند که برایشان ثمری نداشت.» این روزنامه در ادامه با اشاره به پیروزی‌های اخیر ایران به‌ویژه در عملیات والفجر8، افزود: «درحالی‌که نبرد سنگین اطراف فاو همچنان ادامه دارد، بسیج مستضعفین که در کنار ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌جنگد تاکنون سه‌میلیون تن را آموزش نظامی داده است و این واحد شمار قابل‌توجهی از رزمندگان خط مقدم را تأمین می‌کند.» هندوستان تایمز با اشاره به مردمی‌بودن جبهه ایران اضافه کرد: «مردم ایران به‌طور فزاینده‌ای کمک نقدی و جنسی دراختیار جبهه‌ها می‌گذارند. اکثر کارکنان کارخانجات هر ماه یک روز حقوق خود را به هزینه جبهه‌ اختصاص می‌دهند. یک‌سوم آنان افراد بسیجی هستند که دست‌کم یک عید نوروز یا در برخی موارد بیشتر از آن در جبهه خدمت کرده‌اند.» این نشریه انگلیسی‌زبان در ادامه نوشت: «دولت [ایران] اکنون با کارایی بیشتر نسبت به سال 1979 (1357)، فعالیت می‌کند و علی‌رغم ادامه جنگ با عراق توانسته است نظم مالی در کشور ایجاد کند.» هندوستان تایمز هدف ایران از جنگ را عقیدتی توصیف کرد و افزود: «هدف نهایی ایران بیشتر عقیدتی است تا نظامی و پوشش مذهبی مردم همچنان از این هدف حمایت می‌کند.»[۴۲]

گزارش - 19

19. روزنامه الاتحاد از تشکیل کمیته‌ای ویژه در دولت ایران با هدف برقراری ارتباط با مخالفان خود در خارج از کشور خبر داد. به نوشته‌ این روزنامه، «کمیته مذکور متشکل از ولایتی وزیر امور خارجه، محمد خاتمی وزیر ارشاد و حسن حبیبی وزیر دادگستری است که موظف‌اند با کلیه مخالفین سیاسی دولت در خارج از کشور شامل: گروه‌های سیاسی اطبا، مهندسین، کارمندان و افسران فراری سابق، به دور از اتهامات وارده به آنها تماس برقرار کنند و با آنان شرط نمایند چنانچه پس از مراجعت به ایران از فعالیت سیاسی علیه دولت خودداری کنند، دولت تعهد خواهد کرد از هرگونه تعدی یا تعرض نسبت به آنها جلوگیری به عمل آورد و پس از بازگشت، همگی به کارهایشان خواهند پرداخت و حتی درصورت مصادره اموالشان، آنها را مسترد می‌نماید.» روزنامه اماراتی الاتحاد افزود: «کار این کمیته تماس با سازمان چپ‌گرای مجاهدین خلق به‌استثنای تماس با رهبران اصلی آنها بوده و کمیته تلاش خواهد کرد ... قبل از بازگشت، کلیه آنها را عفو و هزینه بازگشتشان را پرداخت کند.» الاتحاد در ادامه به نقل از مسعود رجوی رهبر سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، نوشته است: «دولت ایران نقشه‌هایی برای تماس با مخالفین خود در خارج دارد ... و اخیراً هم مبادرت به چنین عملی کرده‌اند ... به‌طوری‌که پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران مهدی بازرگان و دکتر یزدی را مأمور تماس با مخالفین خود در خارج، خاصه آلمان‌غربی نمودند، ولی مساعی این دو نتیجه‌ای در بر نداشت و ناموفق بود.»[۴۳]

گزارش - 20

20. درپی سفر ابراهیم یزدی به امریکا، وی ملاقات با مقامات امریکایی را تکذیب کرد. برپایه گزارش خبرگزاری کویت از واشنگتن، امروز، ابراهیم یزدی معاون نخست‌وزیر سابق ایران، با ارسال یادداشتی به روزنامه واشنگتن پست با اشاره به اینکه سفر وی به امریکا کاملاً جنبه شخصی داشته و دررابطه‌با پژوهش‌های علمی انجام شده و هیچ ارتباطی به روابط بین ایران و امریکا ندارد، گزارش‌های منتشرشده درباره گفت‌وگو و ملاقات رسمی با مقامات امریکایی را تکذیب کرد. یزدی در نامه خود تصریح کرد که به‌عنوان یک دانشمند محقق در امور سرطان، درصدد استفاده از اطلاعات علمی موجود در امریکا و تکمیل جلد دوم کتاب خود درمورد ژن‌های مولکولی است. به گفته خبرگزاری کویت، ماه گذشته، واشنگتن پست به نقل از منابع خارج از کشور اعلام کرده بود که یزدی قصد دارد در دیدار و گفت‌وگو با مقامات امریکایی موضوع فروش تسلیحات امریکایی به ایران را بررسی کند.******** اما یزدی در نامه خود خاطرنشان کرد: «تحت هیچ مأموریت رسمی به امریکا نیامده و با هیچ هیئت رسمی یا پزشکی یا هیئت دیگری به اینجا (امریکا) نیامده و قصد ندارد با نمایندگانی [از کنگره امریکا یا شرکت‌های امریکایی] تماس برقرار کند. ... [وی گفت:] هرگونه خبری درباره گفت‌وگوهای من برای خریدهای تسلیحاتی دروغ است و منبع این خبر که سلطنت‌طلبان جوان ... می‌باشند ظاهراً به‌اندازه سلطنت‌طلب‌های قدیمی دررابطه‌با اوضاع ایران سردرگم هستند.»[۴۴]

گزارش - 21

21. شاذلی قلیبی در دیدار با صدام حسین موضوع تشکیل اجلاس سران کشورهای عرب و میانجیگری ملک حسین را بررسی کرد. شاذلی قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب، با سفر به عراق امروز، مذاکراتی با صدام حسین رئیس‌جمهور عراق، درخصوص تشکیل اجلاس سران عرب - که قرار است در اواخر سال جاری برگزار شود - انجام داد. به گفته رادیو بی‌بی‌سی از تونس، بیشتر دولت‌های عرب اکنون توافق کرده‌اند که گردهمایی وزرای امور خارجه کشورهای مزبور باید در روز 23 ماه ژوئن جاری (2 تیرماه 1365)، تشکیل شود. همچنین انتظار می‌رفت قلیبی و صدام موفقیت حسین پادشاه اردن را در تلاش‌هایش برای نزدیکی عراق و سوریه موردنظر قرار دهند.[۴۵] شایان ذکر است روزنامه‌ گاردین (چاپ انگلیس) در شماره امروز خود، درباره نتایج تلاش‌های شاه حسین نوشته است: زمانی‌که شاه اردن تلاش‌های میانجیگری خود را شروع کرد، ناظران منطقه به نتایج آن امیدوار نبودند، اما اکنون مقامات اردنی گفته‌اند: «پیشرفت‌های قابل‌توجهی دراین‌زمینه به دست آمده است.»[۴۶]

گزارش - 22

22. با ادامه درگیری گروه‌های سیاسی در لبنان، فالانژها از به قدرت رسیدن جنبش امل ابراز نگرانی کردند. درگیری‌هایی که در چند روز اخیر، در اردوگاه‌های فلسطینی بین نیروهای چپ و سنی با نیروهای شیعه جنبش امل به یک جنگ تمام‌عیار تبدیل شده حکایت از طرحی با هدف تضعیف قدرت شیعیان در لبنان دارد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از بیروت، دور جدید درگیری‌ها که ازطرف فلسطینی‌ها و هم‌زمان با سالگرد جنگ‌های سال گذشته میان جنبش امل و نیروهای فلسطینی، آغاز شده است برخلاف مرحله قبل با اصرار نیروهای فلسطینی طرف‌دار عرفات همچنان با قوت ادامه دارد******** و کوشش‌های وسیع برای توقف آن تا امروز نتیجه‌ای در بر نداشته است. این گزارش افزود: آنچه مسلم است جنبش امل علاقه‌ای به درگیرشدن با کلیه گروه‌ها و احزاب چپ و راست لبنانی ندارد، اما به ‌نظر می‌رسد ایجاد این درگیری‌ها در نقاط مختلف بیروت به‌دست گروه‌های مختلف در یک زمان حاکی‌از طرح وسیعی برای تضعیف و نابودی شیعیان باشد. آن‌چنان‌که رادیو فالانژها شب گذشته در تحلیلی اعلام کرد: هرچند جنبش امل تحت‌فرماندهی نیروهای تندرو شیعه مانند حزب‌الله نیست، ولی قدرت روزافزون آن در لبنان می‌تواند پشتیبان اعلام‌نشده بنیادگران اسلامی باشد که غرب و رژیم اشغالگر قدس از وجود آنان در لبنان نگران‌اند. لذا درصورت قراردادن امل و حزب‌الله در جناح شیعیان لبنان که تقریباً اکثریت شیعیان را در خود جای داده‌اند این نکته کاملاً روشن است که صرف‌نظر از کادر رهبری امل، این جنبش باتوجه‌به اعتقادات فردی نیروهای خود، می‌تواند برای طرح آینده استکبار خطرناک باشد، ازاین‌رو بهترین راه ضربه‌زدن به شیعیان استفاده از نیروهای فلسطینی و سنی است. ضمن آنکه دراین‌صورت هم‌زمان، تضعیف نیروهای شیعه و سنی در این کشور پایه‌ریزی می‌شود.[۴۷]

گزارش - 23

23. یک روزنامه کویتی مدعی شد امریکا و شوروی بر انزوای سیاسی ایران اتفاق‌نظر دارند. درپی تلاش‌های شاه حسین برای برقراری آشتی میان سوریه و عراق، روزنامه القبس نوشت: مقامات امریکا و شوروی در هفته گذشته به محافل عرب اطلاع داده‌اند که آنان هرگونه نزدیکی میان سوریه و عراق را به‌علّت منجرشدن به انزوای سیاسی و دیپلماتیک ایران تأیید می‌کنند، زیرا انزوای ایران، موجب افزایش فشار بر این کشور و سپس قبول آتش‌بس و انجام مذاکرات صلح با عراق خواهد شد. [۴۸]

گزارش - 24

24. در آستانه برپایی اجلاس وزرای امور خارجه کشورهای عربی شاذلی قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب، امروز به کویت سفر کرد. این سفر درحالی انجام شد که اجلاس سران عرب در ماه گذشته، به‌دلیل اختلاف رؤسای عرب بر سر برنامه کاری اجلاس به تعویق افتاد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، قلیبی پس از ورود به کویت گفت که «سفر او درجهت تلاش برای برپایی کنفرانس وزرای خارجه عرب و تعیین تاریخ و محل آن صورت گرفته است.» وی افزود: «ادامه جنگ خلیج‌فارس و تجاوزات اسرائیل علیه سوریه و لبنان، ضرورت حرکت به‌سوی همبستگی اعراب را اقتضا می‌کند.»[۴۹]


منابع و مآخذ روزشمار 1365/03/13

  1. سند شماره 67379 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي قرارگاه نيروي زميني سپاه پاسداران به فرماندهي يگان‌هاي تحت‌امر، 13/3/1365.
  2. سند شماره 67379 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، پیشین.
  3. سند شماره 1197/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راويان قرارگاه نجف سپاه، عليرضا لطف‌الله‌زادگان و مهدی انصاری، 12/3/1365 تا 22/3/1365، ص24.
  4. سند شماره 1197/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راويان قرارگاه نجف سپاه، عليرضا لطف‌الله‌زادگان و مهدی انصاری، 12/3/1365 تا 22/3/1365، ص24.
  5. سند شماره 67379 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي قرارگاه نيروي زميني سپاه پاسداران به فرماندهي يگان‌هاي تحت‌امر، 13/3/1365.
  6. سند شماره 1197/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، پیشین، صص 24، 28، 31، 33، 41 و 43.
  7. سند شماره 1197/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، پیشین، ص41؛ و – سند شماره 310742 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد اطلاعات محور فتح (مهران) به فرماندهی قرارگاه، 13/3/1365.
  8. سند شماره 310945 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي نيروي زميني سپاه پاسداران به فرماندهي تيپ21 امام رضا(ع)، 13/3/1365.
  9. سند شماره 311040 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي نيروي زميني سپاه پاسداران به فرماندهان يگان‌هاي تحت‌امر، 13/3/1365.
  10. سند شماره 14207 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات قرارگاه رمضان به واحد اطلاعات قرارگاه نجف سپاه، 13/3/1365.
  11. روزنامه جمهوري اسلامي، 17/3/1365، ص2.
  12. سند شماره 352349 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهی سپاه اشنویه به فرماندهی حمزه سیدالشهدا(ع)، 13/3/1365.
  13. سند شماره 14210 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي سپاه دوم شمال (نیروی زمینی) به فرماندهی نیروی زمینی سپاه، 13/3/1365.
  14. سند شماره 1197/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، پیشین، صص 28 و 1/28.
  15. واحد مرکزی خبر صداوسيماي جمهوري اسلامي، بولتن راديوهاي بيگانه، 14/3/1365، صص 1 و 2، راديو بغداد، 13/3/1365.
  16. سند شماره 498590 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده لشكر17 زرهي به تيپ417 پياده، (سند عراقي) دستورالعمل عملياتي شماره4، 3/6/1986 (13/3/1365).
  17. سند شماره 495462 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا به وزارت کشور (اداره کل امور انتظامی)، 13/3/1365.
  18. سند شماره 352415 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات سپاه ناحيه كردستان به واحد اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 13/3/1365.
  19. سند شماره 14199 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعاتی واحد اطلاعات قرارگاه نجف3، شماره4814، 13/3/1365، صص 5 و6.
  20. سند شماره 14206 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از اطلاعات قرارگاه رمضان به اطلاعات قرارگاه نجف، 13/3/1365.
  21. سند شماره 14204 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش بررسي وضعيت كلي منطقه جزيره جنوبي مجنون تا شرهاني، 13/3/1365.
  22. سند شماره 448818 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده كل سپاه پاسداران به فرمانده نيروي زميني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، 13/3/1365.
  23. سند شماره 14196 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده كل سپاه پاسداران به گيرندگان، 13/3/1365.
  24. سند شماره 1197/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راويان قرارگاه نجف سپاه، عليرضا لطف‌الله‌زادگان و مهدی انصاری، 12/3/1365 تا 22/3/1365، ص24.
  25. سند شماره 448820 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سماجا3 به شوراي‌عالي دفاع، 13/3/1365.
  26. روزنامه جمهوري اسلامي، 14/3/1365، ص4.
  27. روزنامه رسالت، 13/3/1365، ص6.
  28. سند شماره 1197/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، پیشین، صص 28 و 1/28.
  29. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي ويژه، شماره 76، 14/3/1365، صص 6 و 7، راديو بي‌بي‌سي، 13/3/1365.
  30. سند شماره 134425 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از اطلاعات شاجا به وزارت کشور، 13/3/1365.
  31. سند شماره 1197/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، پیشین، صص 34 - 31.
  32. سند شماره 75782 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر فرماندهي سپاه منطقه5 به فرماندهان نواحی سه‌گانه، 13/3/1365.
  33. سند شماره 495185 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سپاه ناحيه2 مريوان به قرارگاه رمضان، 13/3/1365.
  34. سند شماره108727 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات سماجا به مديريت اطلاعات نزاجا، 13/3/1365.
  35. سند شماره 14203 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي قرارگاه رمضان به فرمانده كل سپاه پاسداران، 13/3/1365.
  36. همان.
  37. روزنامه جمهوری اسلامی، 14/3/1365، ص12.
  38. اکبر هاشمي رفسنجاني، اوج دفاع (كارنامه و خاطرات سال 1365)، به اهتمام عماد هاشمي، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ هشتم 1388، ص116.
  39. دفتر سیاسی نمايندگي امام در سپاه پاسداران، نشریه رویدادها و تحلیل، شماره 97، 13/3/1365، صص 36 - 34.
  40. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي ويژه، شماره 76، 14/3/1365، ص10، خرم‌آباد - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 13/3/1365.
  41. همان، صص 17 و 18، لندن ـ خبرگزاري كويت، 13/3/1365.
  42. روزنامه كيهان، 13/3/1365، ص3.
  43. سند شماره 1197/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، پیشین، صص 24، 28، 31، 33، 41 و 43.
  44. همان، صص 10 و 16، واشنگتن ـ خبرگزاري كويت، 13/3/1365.
  45. واحد مركزي خبر صداوسيماي جمهوري اسلامي، بولتن راديوهاي بيگانه، 14/3/1365، ص10، راديو بي‌بي‌سي، 13/3/1365.
  46. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي ويژه، شماره 76، 14/3/1365، ص24، لندن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 13/3/1365.
  47. همان، ص28، بيروت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 13/3/1365.
  48. همان، ص21، كويت ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 13/3/1365.
  49. روزنامه كيهان، 13/3/1365، ص20.